Bir Grup Üniversite Öğrencisinde Renk ve Sayı Tercihi

Bir Grup Üniversite Öğrencisinde Renk ve Sayı Tercihi

Bir Grup Üniversite Ö ğrencisinde Renk ve Say ı
Tercihi
Murat KULO ĞLU *, Murad ATMACA *, Ömer GEÇ İCİ **, Ahmet ÜNAL **, A. Ertan TEZCAN ***
ÖZET
cy
a
Çalışmam ızcla bir grup üniversite öğ rencisinde; cinsiyete göre ilk akla gelen (spontan) renk, favori renk ve say ı
teı •ihle•inin değ erlendirilmesi, tercihleri etkileyen etmenle•in belirlenmesi amaçland ı . Çalışma grubunu Fırat
Üniversitesi' nde eğitim-öğrenim gören 604 öğrenci oluşturdu. Renk ve say ı tercihini araştırmak için, öğrencilere;
ilk ak ı llarına gelen renk ve favori renkleri ile, 0 ila 9 arası nda tercih ettikleri sayı soruldu. Favori renkleri belirlemek için, Luscher ve Scott tarafından tanımlanan; mavi, yeşil, kırmızı , sarı , pembe, siyah, kahverengi ve gri renkleri olmak üzere 8 renk resim kartonlarının 4X4 cm. boyutlar ında kesilerek tek bir kartona yapış tırılmasıyla elde
edilen çalışma enstrümanı kullanıhrken ayn ı zamanda hastaların bu renkler dışı nda da renk seçebilecekleri belirtilerek tercih ettikleri renkler kaydedildi. Öğrenciler; ilk akı llarına gelen renk söylemele•i istenince en s ık olarak
kırm ızı (% 33.1) ikinci s ırada mavi (% 24.5) rengi tercih ettiler: Favori renk sorulduğunda kırmızının yerini mavi
alırken (k ırmızı ; % 16.1, mavi; % 37.7), mavinin tercih edildi ği sıkl ıkta kırm ızı seçilmedi. Say ı yönünden, denekler en fazla 3 (% 23.8) say ısını tercih ettiler. Diğer fazla tercih edilen sayılar 7 (% 15.4) ve I (% 13.6) idi.
Yan ıtlara] % 69' u tek sayılardan oluştu. Çalışmam ız, renk ve say ı tercihindeki bask ın etmenlerin bireyin ya şadığı
bölgedeki sosyokültürel özellikler ile ili şkili olabileceğini düşündürmektedir.
Anahtar kelimeler: Say ı tercihi, renk tercihi, üniversite öğrencileri
pe
Düşünen Adam; 2002, 15( I ):34-38
SUMMARY
the present study, it was ainı ed to determine colors which come first to mind (spontaneously) and favorite
color and numbers which first come to mind in a group of university students and to discuss under the light of
literatur e. The study group consisted of 604 students in Firat Unive•sity. The subjects were asked to prefe ı• the
favorite color and the first color and number (between 0 and 9) that come to mind. In orde• to determine the
favor•ite color, a 4X4 cm cartoon instrument included eight colors (blue, green, red, yellow, pink, black, brown
and grey) designed by Luscher and Scott. On the other hand, the patients were said to be could out of these colo•s. When subjects wer•e asked to write color• that first come to mind, red (33.1 %) was the most frequent chosen
and .following blue (24.5 %). When subjects were asked to favorite colo ı-, blue took red's place and red was not
preferred anıount of color blue. In ı•egaı-d to number preference, 3 (23.8 %) was the most fi•equent chosen numher and following 7 (15.4 %) and 1 (13.6 %). Sixty nine percent of response were single numbers. Ou• results
suggest that the dominant facto•s affecting color and number preference esere associated with sociocultural chat-acteristics in the region being lived.
111
Key words: Number preference, color preference, university students
Fı rat Üniversitesi T ı p Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dal ı , Yrd. Doç. Dr *, Araş . Gör. **, Doç. Dr. ***
34
Bir Grup Üniversite Ö ğ rencisinde Renk ve Say ı Tercihi
Koloğlu, Atmaca, Geçici, Ünal, Tezcan
GİRİŞ ve AMAÇ
Renk, ışığın kendi özyapısına ya da cisimler taraf ın
dan yayılma şekline bağlı olarak göz önünde yapt ığı
etkidir. Ayn ı anda her yerde bulunur, birincil ve insan
çevresinin sözel olmayan yönüdür (I). Say ı ise bir nicelik ile birim olarak ele al ınan di ğer bir nicelik arasındaki orand ır.
Çalışmamızda bir grup üniversite ö ğrencisinde; cinsiyete göre ilk akla gelen (spontan) renk, favori renk
ve sayı tercihlerinin de ğerlendirilmesi, tercihleri etkileyen etmenlerin belirlenmesi amaçlanm ıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM
Denekler
Çalışma grubunu Fırat Üniversitesi'nde e ğitim gören
604 öğrenci olu şturdu. Çalışma grubunun 355'ü (%
58.8) erkek, 249'u (% 41.2) k ız idi. Öğrencilerin yaş
ortalaması 21.65±2.54 yıl idi.
a
Simon (2 ) Amerikalı bireyler aras ında bir renk belirtmeleri istendiğinde % 40' ın üzerinde mavi, 0 ile 9
aras ında bir sayı seçmeleri istendi ğinde % 30'un üzerinde 7 say ısının tercih edildiğini belirlemiştir. Simon tarafından bu tercihler 'mavi ve yedi fenomeni'
olarak tanımlanmış , bu tanımlamayı takiben, insanların renk ve say ı tercihleriyle ilgili çal ışmalar bir
çok ülkede geni ş şekilde araştırılmış ve mavi-yedi fenomeni Amerika Birle şik Devletleri ( 3-8), Avustralya
(9) ve Kenya'da ( 10) yapılan çalışmalarla desteklenmiştir. Yazında mavi-yedi fehomenini destekler son
çal ışmalardan biri de Japon üniversite ö ğrencileri
aras ı nda yap ılan bir çal ışmadır (II). Bu çal ışmada da
% 33.5 oran ında mavi renk, % 22.5 oran ında 7 sayısı nın tercihi şeklinde Simon'un mavi-yedi fenomenini destekler sonuçlar elde edilmi ştir.
dominant tercih oldu ğu gösterilmi ş, sorgulama yolunun sonuçları etkileyebilece ği üzerinde durulmu ş
( 13), benzer bir çalışmadan da ki şilere favori renklerinin mi ya da akıllarına gelen ilk rengin mi sorulduğunun tam olarak betimlenememesinin ülkelerdeki
farklı sonuçları açıklayabileceği öne sürülmü ştür ( 14).
Uygulama
cy
Renk ve sayı tercihini araştırmak için, 604 üniversite
öğrencisine;
1. İlk akıllarına gelen renk (spontan söylenen)
2. Favori renkleri
3. 0 ila 9 arasında tercih ettikleri say ı soruldu.
pe
Renk ve sayı tercihinin ara ştırıldığı kültürel kar şılaştırmal ı çalışmalarda farklı sonuçlar da bildirilmiştir.
Renk ve say ı yönünden; en yüksek tercihler: Nijer'de
% 33 ile kırmızı , % 17 ile 9; Japonya'da % 36 ile mavi, % 20 ile 7; Kongo'da % 29 ile k ırmızı ve % 26 ile
sarı, % 26 ile 9; Transkei'de % 25 ile siyah ve % 23
oranları ile beyaz, % 15 ile 8 olarak bulunmu ştur (12 ).
Hollanda'da yap ılan bir çalışmada ise; kırmızı rengin
Araç
Favori renkleri belirlemek için (soru 2), Luscher ve
Scott ( 15 ) tarafından tanımlanan; mavi, ye şil, kırmızı,
sarı, pembe, siyah, kahverengi ve gri renkleri olmak
üzere 8 renk resim kartonlar ının 4X4 cm. boyutlarında kesilerek tek bir kartona yap ıştırılmasıyla elde
edilen çalışma enstrüman ı kullanılırken aynı zaman-
Tablo 1. Cinsiyete göre ilk akla gelen renkler*.
Erkek s=355)
S ı ralaına
9
3
4
5
6
7
8
9
10
Renk
K ırmı z ı
Mavi
Siyah
Beyaz
Lacivert
Sarı
Gri
Yeşil
Pembe
Diğer renkler
111
87
50
37
17
13
9
7
6
18
31.3
24.5
14.1
10.4
4.8
3.7
2.5
2.0
1.6
5.1
Kadan s=249
Renk
s
%
K ırm ız ı
Mavi
Siyah
Beyaz
Lacivert
Sarı
Gri
Ye ş il
Pembe
Di ğer renkler
89
61
28
19
17
14
7
4
2
8
35.7
24.5
11.3
7.6
6.9
5.6
').8
1.6
0.8
3.2
* x2 = 40.46, p<0.001
35
K ıtloğ lu, Atmaca, Geçici, Ünal, Tezcan
Bir Grup Üniversite G,ı;rencisinde Renk ve Say Tercihi
Tablo 1. Ci ıı siyete göre ilk akla gelen renkler*.
Kad ın s=249
Erkek s=355)
S ıralama
Renk
3
4
5
6
7
8
9
10
II
12
K ı rm ı z ı
Mavi
Siyah
Beyaz
Ye ş il
Sarı'
Gri
Kahverengi
Lacivert
Pembe
Eflatun
Diğer renkler
Renk
131
59
46
39
23
12
9
6
5
3
9
20
K ı rm ı zı
Mavi
Siyah
Beyaz
Ye ş il
Sarı
Gri
Kahverengi
Lacivert
Pembe
Eflatun
Di ğer renkler
36.9
16.6
13.0
11.0
6.5
3.4
2.5
1.7
1.4
0.8
0.6
5.6
97
38
25
21
18
Il
11
9
4
3
3
9
39.0
15.3
10.0
8.4
7.9
4.4
4.4
3.6
1.6
1.2
1.2
3.6
* x2 = 26.47, p<0.00I
Tablo 3. Cinsiyete göre tercih edilen say ılar*.
Kad ı n s=249
Erkek s=355)
1
Üç
Bir
Yedi
Be ş
Alt ı
Sekiz
Sı fı r
Dokuz
Dört
İki
9
3
4
5
6
7
8
9
10
83
59
53
34
32
32
24
19
13
6
23.4
16.6
14.9
9.6
9.0
9.0
6.8
5.4
3.6
1.7
pe
* x2 = 18.03, p<0.05
Say ı
a
Say ı
cy
S ı ralama
da hastalar ın bu renkler d ışında da renk seçebilecekleri belirtilerek tercih ettikleri renkler kaydedildi.
Istatistiksel De ğerlendirme
Sonuçlar, cinsiyete göre kaba döküm, yüzdeler ve
SPSS paket program ında X2 testi ile de ğerlendirildi.
Üç
Yedi
Beş
İki
Sekiz
Bir
Dört
Dokuz
Sıfır
Altı
61
40
31
26
23
22
15
14
10
7
24.5
16.1
12.5
10.4
9.2
8.8
6.0
5.6
4.0
2.9
tercih edildi (x2=40.46, P<0.001) (Tablo 1).
Favori renk sorulduğunda (soru 2) baştaki 4 renk
aynı kaldı, ancak kırmızının yerini mavi alırken
(kırmızı ; % 16.1, mavi; %37.7), mavinin tercih edildiği sıklıkta kırmızı seçilmedi. Siyah daha çok erkekler tarafından pembe daha çok k ızlar tarafından tercih edildi (x2=26.47, P<0.05) (Tablo 2).
BULGULAR
Üniversiteli ö ğrenciler, ilk akıllarına gelen renk söylemeleri istenince (soru 1) en s ık olarak kırmızı (%
33.1) ikinci sırada mavi (% 24.5) rengi tercih ettiler.
K ırm ız ı , mavi, siyah (% 9.4) ve beyaz (% 9.3) olarak
toplam 4 renk yakla şık % 80 civarında söylendi. Cinsiyete göre renk tercihinde farkl ılıklar saptand ı. Yeşil
ve pembe daha çok k ız öğrenciler tarafından seçilirken, siyah ve lacivert daha çok erkekler taraf ından
36
Sayı yönünden, bireyler en fazla 3 (% 23.8) say ısını
tercih ettiler. Di ğer fazla tercih edilen say ılar 7 (%
15.4), 1 (% 13.6) ve 5 (% 10.8) idi. Yan ıtların % 69'u
tek sayılardan oluştu Sayı tercihinde de cinsiyete
göre anlamlı farkl ılıklar bulundu. Erkek ö ğrenciler
bir sayısını kızlara göre daha s ık tercih ettiler (erkek:% 16.6, kız: % 9.2). Di ğer yandan kız öğrenciler
erkeklere göre daha çok iki say ısını (erkek:% 1.7,
kız:% 10.4) tercih ettiler. (x 2=18.03, P<0.05) (Tablo 3).
Kuloğlu, Atmaca, Geçici, Ünal, Tezcan
Bir Grup Üniversite Oprencisinde Renk ve Say ı Tercihi
TARTIŞMA
ler aras ında farklılık gösterdi ği belirlenmiş (2,3 ancak pembe rengin çal ışma dışı bırakılması durumunda tercihlerin istatistiksel olarak anlams ız farklılığa
ulaştığı bulunmuştur. Çalışmamı zda da her iki cinsiyette en fazla tercih edilen renk mavi olmakla birlikte, pembe rengin kad ınlarda istatistiksel olarak
anlamlı şekilde yüksek ç ıkması adı geçen çalışmaların sonuçlarıyla uyumludur. Bu seçimde ülkemizde
ve özellikle de bölgemizde 'pembe renk, kad ın rengidir' şeklindeki yaklaşımı n önemli bir rol oynad ığını düş ünmekteyiz. Bununla birlikte; bireylerin ilk
akıllarına gelen renk soruldu ğunda alınan yan ıtlar,
favori renk seçiminden farkl ıydı. En fazla tercih edilen mavi rengin yerini kırmızı almıştı. Bu bulgular
Hollanda'da ilk akla
Wiegersma ve De Klerck'in
gelen renk soruldu ğunda, kırmızı rengin dominant
tercih olduğunu gösteren çal ışmalarıyla aynı yönde
sorgulama
olup, Wiegersma ve Van der Elst'in
formülasyonu ile renk tercihinin de ğişebileceği şeklindeki görüş lerini de desteklemektedir. Buna kar şın
`mavi ve yedi fenomeni' varl ığının gösterildiği Japon
öğrencilerde. sorunun sunum şeklinin değişmesine
rağmen renklerin tercih s ıralamas ı deg'işMemiştir
Avrupa ülkelerinde Luscher Renk Testi ile veya
ilk akla gelen renk soruldu ğunda kırmızı maviye
göre daha s ık tercih edilmi ş ( 13,14,18), buna kar şın; bir
Afrika ülkesi olan Senegal'de siyah ın daha fazla seBu bildirim ülkeler aras ınçildiği bildirilmiştir
daki farklılı klar için kültürel etmenlerin rolü olabileceğini düşünmemizin ve bu çal ışmayı yapmarnızın nedenidir.
),
Çalışmam ızda; öğrenciler tarafından ilk akıllarına
gelen renk söylemeleri istenince en s ık olarak kırmızı. ikinci olarak mavi renk tercih edildi. Buna kar şın,
favori renk soruldu ğunda baştaki dört renk (k ırmızı,
mavi, siyah ve beyaz) ayn ı kaldı, ancak kırmızının
yerini mavi alırken, mavinin tercih edildi ği sıklıkta
kırmızı seçilmedi. Wiegersma ve Van der Elst
renk tercihi çal ışmalarına yeni bir boyut kazandırmak için çal ışma bireylerini iki gruba ay ırarak, birinci gruba ilk akılları na gelen (spontan) rengi, ikinci
gruba ise favori renklerini sorduklarında; spontan ve
favori olarak ifade edilen renkler aras ında istatistiksel olarak belirgin şekilde anlamlı farklılık olduğunu
belirlemi ş ve soru formülasyonunun renk tercihiyle
ilgili çalışmaların sonucunu önemli ölçüde etkile
diğini bildirim işlerdir. Fernando ve ark. ( 16), Luscher
Renk Testiyle aslında sistematik bir tercihte bulunulmadığını ; ki şisel giysilerde, ev dekorasyonunda ve
günlük kullanılan özgül nesnelerde tercih edilen
favori renklerin belirlenmesiyle klinik aç ıdan kullan ışl ı verilerin elde edilebilece ğini öne sürmü şlerdir.
Nitekim çalışmam ızda; Luscher Renk Testi'nde yer
alan sekiz rengin hastalar ı kısıtlayıcı olacağını
dü şünerek bu renklere ek olarak di ğer başlığı altında
nitelecli ğimiz seçebilecekleri başka renkleri de göz
önünde bulundurduk.
( 13 )
( 14)
cy
a
( 14 ),
pe
renk seçiminde görüWiegersma ve De Klerck
len e ğilimin öncelikle rengin tercih edilmesi, takiben
rengin söylenmesindeki dilsel e ğilim olmak üzere iki
ayrı etmene bağlı olabileceğini öne sürmüşlerdir. Bu
dilsel e ğilimin ortaya anlı-nasıl-Ida önemli etkenlerden
biri İ ngilizce ve Danimarkaca'da mavi ve k ırmızı kelimelerinin ilk seslerinin özde ş şekilde kolay ç ıkarı labilmesidir. İkinci etmen ise; bir dilde renk isimlerinin kullan ılma sıklığıdır. Türkçe için renk isimlerinin kullanılma s ıklığı konusunda herhangi bir bilgiye ulaşamamakla birlikte bu s ıklığın doğrudan kültürel etmenlere ba ğlı oldu ğunu dü şünmekteyiz.
Ancak dilsel e ğilimin en_ fazla belirlenen renklerin
seçimini etkilemiş oldu ğu yorumuna kendi dilimizin
özellikleri göz önünde bulunduruldu ğunda katılmamaktay ız.
( 13 ),
Mavinin her iki cinsiyette en fazla tercih edilen renk
olmas ına rağmen, renk ve sayı tercihlerinin cinsiyet-
( 17 ).
( 19 ).
Çalışmamı zda; spontan olarak en fazla söylenen ilk
akla gelen rengin k ırmızı olması, Türk bayra ğının
kırm ızı rengiyle ilişkili olabilece ği düşünüldü. Favori renk olarak mavinin belirlenmesi Simon'nun (2)
"mavi-yedi fenomeni"ni desteklemektedir. İlk etapta
favori renk olarak mavi rengin tercih edilmesini deniz özlemi şeklinde yorumladık. Gökyüzünün maviliği, yine nazar inanc ımn yaygınlığı ve bu inanc ın
mavi renkle sembolize edilmesi de bu tercih de bir
rol oynayabilir dü şüncesindeyiz.
Çalışmamızda say ı tercihi yönünden, bireyler en fazla 3 sayısını seçtiler. İkinci sırada tercih edilen say ı
ise 7 idi. Bu tercihin 'Allah' ın hakkı üçtür', 'çekirge
bir sıçrar iki s ıçrar üçüncüde tak ılır' gibi deyimler,
Türk toplumunun genelde üç çocuk isteme e ğilimi
gibi kültürel yans ımalarla ilişkilendirilebilece ği dü37
Bir Grup Üniversite Ö ğrencisinde Renk ve Say ı Tercihi
şüncesindeyiz. Erkek ö ğrenciler bir sayısını daha s ık
tercih ederken, k ız öğrenciler daha çok iki say ısını
tercih ettiler. Erkek ö ğrenciler bir sayısını tercih
nedenlerini; bir 'in zirveyi ve gücü temsil etmesi
olarak gösterdiler. K ız öğrenciler ise iki say ısının birlikteliği ve paylaşımı yansıttığını belirttiler. Japon
öğrenciler aras ında yapılan çalışmada (I ) en s ık tercih edilen say ı 7 olarak saptanm ıştır. Japon öğrenciler aras ında 7 say ısının tercih nedeni, şanslı bir numara olmas ı ve mutlulu ğu temsil etmesi olarak belirtilmi ş tir. Bat ı ülkelerinde de yedi say ısının sıklıkla
karşım ıza ç ıkmasını bu sayının kainatın sonu ile ilgili
hrı stiyanl ık inanc ın ı sembolize eden bir rakam
olmasıyla izah edebiliriz.
sağlıklı tartışma sonuçları verebilece ği düşüncesindeyiz.
KAYNAKLAR
1. Ireland SR, Warren YM, Herringer LG: Anxiety and color saturation preference. Percept Motor Skills 75:545-546, 1992.
2. Simon WE: Number and color response of some college students: preliminary evidence for a `blue-seven phenomenon'.
Percept Motor Skills 33:373-374, 1971.
3. Simon WE, Primavera IH: Investigation of the "blue-seven phenomenon" in elementary and junior high school children. Psychol
Reports 31:123-130, 1972.
4. Boutwell RC, Fennel P: Investigation and theoretical consideration of the " blue-seven" phenomenon. J Gen Psychol 91:301302, 1976.
5. Pasciak J, Williams R: Note on the " blue seven phenomenon"
among male senior high students. Psychol Reports 35:494, 1974.
6. Benel RA: The "blue-seven phenomenon" or "blue-seven,...
phenomenon"? J Gen Psychol 94:145-146, 1976.
7. Holmes CB, Buchanan JA: Comparison of spontaneous color
preference and Luscher Color Test choice. Percept Motor Skills
58:614, 1984.
8. Silver NC, McCulley WL, Chambliss L, et al: Sex and racial
differences in color and number preferences. Percept Motor Skills
66:295-299, 1988.
9. Trueman J: Existence and robustness of the blue and seven phenomena. J Gen Psychol 101:23-26, 1979.
10. Philbrick JL: Blue seven in East Africa: preliminary report.
Percept Motor Skills 42:484, 1976.
11. Saito M: `Blue and seven phenomena' among Japonese students. Percept Motor Skills 89:532-536, 1999.
12. Vandewiele M, D'Hondt W, Didillon H, et al: Number and
color preferences in four countries. Percept Motor Skills 63:945946, 1986.
13. Wiegersma S, De Klerck I: The "blue phenomenon" is red in
the Netherlands. Percept Motor Skills 59:790. 1984.
14. Wiegersma S, Van der Elst G: Blue phenomenon: spontaneity
or preference? Percept Motor Skills 66:308-310, 1988.
15. Luscher M, Scott I: The Luscher Color Test. New York:
Random, 1969.
16. Fernando MLD, Cernovsky ZZ, Harricharan R: Color preferences of DSM Ill-R bipolars and normal controls. Soc Behav
Personality 20:247-250, 1992.
17. Saito M: Comparative studies of color preferences in Japan,
and other Asian regions, with special emphasis on the preference
for white. Color Res Application 21(1):35-49, 1996.
18. Donnelly FA: The Luscher Color Test: reliability and selection
preferences by college students. Psychol Reports 34:635-638,
1974.
19. D'Hondt W, Vandewiele M: Colors and figures in Senegal.
Percept Motor Skills 56:971-978 1983.
20. Kubovy M, Psotka J: The predominance of seven and the
apparent spontaneity of numerical choices. J Experimental
Psychol 2:291-294, 1976.
pe
cy
a
Sayı tercihinde de soru sorma şeklinin sonucu etkileyebilece ği öne sürülmüştür. Kubovy ve Psotka'n ın
çalışmaları nda (20) ilk akla gelen say ının söylenmesi
istendiğ inde daha çok yedinin tercih edildi ği belirlenirken; 6 ile 15 arasında bir say ı söylenmesi isten:
diğinde aynı sonuç belirlenmemi ştir. Yine ayn ı çalışmada yirmili rakamlar istendi ğinde en popüler cevap
27 iken, yetmi şli bir sayı söylenmesi istendi ğinde 77
en s ık tercih edilen say ı olmam ıştır. Aynı çalışmacılar yedinin ne bir d ışında herhangi bir say ının katları,
ne uçta (O, 9), ne de orta nokta (5) olmayan yegane
sayı olduğunu dile getirmiş lerdir. Bu durum bir çok
muhtemel etmenle ili şkilendirilebilinir. Örneğin; kültürel özellikler bireylerin belirli yan ıtlara eğilimini
arttırabilir (örne ğin; 7'nin şanslı bir sayı olduğuna
veya mavinin pozitif bir imaja sahip oldu ğuna inanma gibi). Boutwell ve Fennell (4) yedi baskınlığını,
'haftan ın 7 günü ve şanslı 7' örnekleri gibi sosyal•ve
kültürel etkenlere bağl ı olabileceğini bildirmişlerdir.
Koloğlu, Atmaca, Geçici, Ünal, Tezcan
Çal ışmam ızda renk ve say ı tercihindeki bask ın etmenlerin bireyin ya şadığı bölgedeki sosyokültürel
içerikler ile ili şkili olabileceği, benzer çal ışmaların
ülkemizin farkl ı yörelerinde yap ılmasının daha
38