Romanya`da Yetkilendirme Kurumu tarafından Değerlendirme

 Romanya’da Yetkilendirme Kurumu tarafından Değerlendirme Belgelendirme Merkezlerine sağlanan Rehber Materyaller ve Elisabeta MITROI, Danışman Yetkinliğe dayalı değerlendirme ve belgelendirme sisteminin uygulamada başarılı olabilmesi için doğrudan (tanınacak/belgelendirilecek adaylar) veya dolaylı (belgelendirilen çalışanların gelecekteki işverenleri) olsun, muhtemel faydalanıcıların sisteme güvenmesi şarttır. Bu nedenle, bu kuruluşlar, yetkinliğe dayalı değerlendirme özelliklerinin ve esaslarının tutarlılıkla uygulanmasını temin edecek bir kalite güvence sistemi tatbik etmelidirler. Romanya’da Ulusal Yeterlilik Kurumu (UYK) değerlendirme merkezlerinin kalite güvencesini sağlamaktan ve bu merkezlerin faaliyetlerini bu kriterler doğrultusunda izlemekten sorumludur. UYK bu amaçla her metodoloji için bir uygulama rehberi geliştirmiş ve bu geliştirme çalışmasına meslek analizi, meslek standartlarının geliştirilmesi ve geçerlenmesi rehberinden başlamış, ardından yetkinliklerin değerlendirilmesi ve belgelendirmesi rehberini geliştirmiştir. Değerlendirme merkezleri için en uygun olanları hiç kuşkusuz değerlendirme metodolojisi ile belgelendirme metodolojisidir. Bu iki metodolojinin uygulanmasına ilişkin rehberler basılarak ilgili kuruluşlara dağıtılmış ve UYK web sitesine konmuştur (www.cnfpa.ro). Bazı Sektör Komitelerinin yanısıra bazı değerlendirme merkezleri bu faaliyeti üstlenerek rehberleri (kendi meslek ve yeterliliklerine daha uygun hale getirmek amacıyla) kendi ihtiyaçlarına uygun hale getirmiş ve bunları yayımlamışlardır. Bu komiteler ve merkezler ayrıca değerlendirme sürecinde yer alan personel için eğitim programları düzenlemiş, muhtemel adaylara yönelik bilgilendirme materyalleri geliştirmişlerdir. Yetkinlik Değerlendirmecileri için Uygulama Rehberi (http://so.cnfpa.ro/so/ghid‐eval‐cp.pdf), yetkinliklerin değerlendirilmesi için çok ayrıntılı bilgiler ve açıklamalar içeren kapsamlı bir dokümandır ve değerlendirme merkezlerindeki değerlendirmecilerin, doğrulama uzmanlarının ve idarecilerinin eğitimlerinin desteklenmesi amacıyla kullanılabilmektedir. Yetkinliğe dayalı değerlendirme sistemi başlıklı 2. Bölüm’de yetkinliklerin değerlendirilmesi, değerlendirmenin özellikleri ve esasları ve yetkinlik değerlendirmesinin şirketler, eğitim kurumları ve bireyler için yararları konusunda genel bilgilere yer verilmektedir. Bu bölümde ayrıca muhtemel adaylar için değerlendirme ve belgelendirme hakkında, meslek standartlarında tanımlanan kriterlere göre değerlendirilmenin avantajları veya yetkinlik belgesi sahibi olmanın faydaları gibi bilgiler de verilmektedir. Bunlara ek olarak, UYK tarafından kabul edilen değerlendirme yöntemleri üzerine genel bilgiler verilmekte ve yetkinliğin değerlendirilmesinde 1. aday için ilk araç olarak öz değerlendirmenin kullanılmasının, 2. yetkinlikle ilgili bilgi, performans ve iş ürünleri bakımından kanıt elde etmek amacıyla başka en az iki yöntemin kombinasyonunun kullanılmasının gerekli olduğu vurgulanmaktadır. Bu değerlendirme yöntemleri şunlardır: •
Öz değerlendirme Page 1 of 5 •
Doğrudan gözlemleme •
Simülasyon / yapılandırılmış demonstrasyon •
Yazılı sınav •
Sözlü sınav •
Proje •
İlgili çalışma ve/veya öğrenme kazanımlarının portföyü •
Başkalarının raporları. Yetkinlik kanıtının kritik boyutlarına, değerlendirme araçlarının tanımlanmasına, değerlendirmecinin rolüne ve değerlendirme merkezi olmak isteyen kuruluşun özelliklerine özel vurgu yapılmaktadır. Değerlendirme Sürecinin Aşamaları başlıklı 3. Bölüm’de değerlendirme ve belgelendirme sürecinde kimin ne yapacağı açıklanmaktadır. İlke olarak dokuz adım bulunmaktadır: 1. Değerlendirme ve belgelendirme adayının kabulü 2. Adaya öz değerlendirmede yardım etme 3. Değerlendirilecek yetkinliğin birimlerine karar verme (adayla öz değerlendirme konusu görüşüldükten sonra, aday mesleğin/yeterliliğin bütünü için değil sınırlı sayıda yetkinlik birimi için değerlendirme yapılmasını isteyebilir) 4. Adayın değerlendirme için hazırlanması 5. Değerlendirme sürecinin planlanması ve düzenlenmesi 6. Adayın yetkinliği hakkında bilgi toplama 7. Kanıtların değerlendirilmesi ve yetkinlik konusunda karar verilmesi 8. Değerlendirme sonuçlarının kaydedilmesi ve raporlanması 9. Yetkinlik belgesinin verilmesi Değerlendirme sürecinin kalitesi ve güvenirliği 1. Değerlendirme stratejisine ve 2. Değerlendirme araçlarına bağlıdır. Değerlendirme stratejisi, meslek standartlarının veya yeterliliklerin geliştiricileri tarafından belirlenmelidir; değerlendirme araçları ise değerlendirme merkezleri tarafından belirlenmektedir. Değerlendirme merkezlerinin, değerlendirme araçlarının geliştirilmesinde ve uygulanmasında değerlendirme esaslarını uygulayıp uygulamadıklarının kontrolünden akreditasyon makamı sorumludur. Değerlendirme esasları: ‐
Geçerlilik ‐
Güvenirlik ‐
Doğruluktur. Değerlendirme Araçlarının Geliştirilmesi başlıklı 4. Bölüm’de değerlendirme araçlarının geliştirilmesine yönelik geniş açıklamalar yer almaktadır. Bu bölüm hem değerlendirme merkezleri için hem de kalite değerlendirme araçlarının oluşturulması konusunda içerdiği yararlı teorik bilgiler ve ipuçları nedeniyle değerlendirmeciler için çok faydalıdır. Değerlendirme araçları her değerlendirme Page 2 of 5 merkezinin kendisine aittir; bu yüzden, bunların sağlamlığı kullanıcıların değerlendirme sistemine duydukları güven seviyesine bağlıdır. 5. Bölüm, değerlendirme sürecinde kilit bir rolü bulunan yetkinlik değerlendirmecisine ayrılmıştır. Değerlendirme ve belgelendirme sisteminin kalitesi değerlendirmecilerin kalitesine bağlı olduğundan, değerlendirmecilere (her ne kadar UYK tarafından örgün bir eğitim şartı aranmasa da) sağlam bir eğitim verilmesi gereklidir. Eğitim alan değerlendirmeci adaylarına deneyimli değerlendirmeciler tarafından mentorluk yapılması/yol gösterilmesi çok önemlidir. zira adaylar gerçek çalışma ortamında değerlendirme yaparak ilgili yetkinlikleri elde etmekte, bu esnada daha deneyimli meslektaşları tarafından desteklenmekte ve rehberlik desteği almaktadırlar. Ayrıca, UYK kurumlara ve bireylere rehber ve destek dokümantasyonu sağlamak suretiyle işbaşı eğitimi desteği vermeyi kararlaştırmıştır. Değerlendirmecilerin değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi, UYK tarafından görevlendirilen dış doğrulama uzmanları tarafından yapılmaktadır; bunun için adayın en az 5 değerlendirme yapmış olması gereklidir. UYK, değerlendirmeci havuzlarını oluşturdukları ilk aşamada değerlendirme merkezlerine rehberlik ve destek vermekte, ardından merkezlere öz gelişimle akran eğitimini/öğrenmesini birleştirmelerini tavsiye etmektedir. Bununla birlikte, değerlendirmeciler için örgün eğitim veren pek çok eğitim sağlayıcısı da bulunmaktadır. Ancak, UYK değerlendirme merkezlerinin yalnızca yukarıda tarif edilen usule uygun olarak belgelendirilen değerlendirmecileri kullanmalarına izin vermektedir. Bütün bu gerekliliklere 5. Bölümde yer verilmiştir: değerlendirmeci olmaya hak kazanan bireyler bu bölümden yararlanarak değerlendirme sürecini özümseyebilir, detaylarıyla çalışabilir, boşlukları veya belirsizlikleri tespit ederek bunlar hakkında destek ve rehberlik talep edebilirler. Uygulama Rehberinin son bölümünde yer alan Ek’te UYK tarafından tavsiye edilen bütün değerlendirme yöntemlerini kapsayan değerlendirme araçlarının örnekleri bulunmaktadır. Uygulama Rehberinin son bölümünde, değerlendirme sürecinin yetkili değerlendirme merkezleriyle birlikte UYK tarafından uygulandığı haliyle kalite güvencesi açıklanmaktadır. Bu modelde kişilerin belgelendirilmesi alanında çalışan kuruluşlara yönelik ISO 17024 genel kriterleri kullanılmakta, fakat bu standardın ifadelerine değil özüne ve ilkelerine bağlı kalınmaktadır. Değerlendirmecilerin (devam ettikleri eğitim programından bağımsız olarak) belgelendirilmesi, dış doğrulama ve değerlendirme merkezlerini izleme sorumluluğu UYK’ya aittir. Uygulama Rehberinde tanımlandığı haliyle farklı kurumların rol ve sorumlulukları aşağıdaki matriste sentezlenmiş biçimde gösterilmektedir: Page 3 of 5 Meslek Uzmanları / Meslek Örgütleri Şirketler Değerlendirme Merkezleri Yetkinliğe dayalı değerlendirme ve belgelendirme sisteminin ana bileşenleri Mesleki Eğitim Kurumu Sektör Komitesi Sorumlu bireyler ve/veya kurumlar Ulusal Yeterlilik Kurumu MS/Y geliştirilmesi X X X MS/Y Geçerleme X MSS/Y Onaylama X Değerlendirme stratejisi X X X X Değerlendirme araçları (DA) X X X Yetkinliklerin değerlendirilmesi X Belgelendirme X X Değerlendirme Merkezlerinin (DM) Yetkilendirilmesi X DM’nin izlenmesi X X Değerlendirmecilerin eğitimi X X Pek çok değerlendirme merkezi, UYK’nın değerlendirme ve belgelendirme metodolojilerinde yer alan bilgilerden yararlanarak değerlendirmecilerine ve doğrulama uzmanlarına yardımcı olması amacıyla kendi rehberlerini geliştirmişlerdir. Bu konudaki iyi uygulamalara örnek olarak, DEFIN Değerlendirme Merkezini kuran Finans ve Bankacılık Sektör Komitesi verilebilir (http://www.ibr‐rbi.ro/stiri/centrul‐
de‐evaluare‐si‐certificare‐a‐competentelor‐profesionale‐pentru‐sectorul‐financiar‐bancar/24). Diğer başarılı değerlendirme merkezlerinden örnekler: ‐
Sosyal meslekler – Provocatie (http://www.provocatie.ro/en‐evaluare.php) ‐
Turizm meslekleri – THR (http://www.thrgroup.ro/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid=37) ‐
Sanatsal ve kültürel meslekler – CPPC Kültür Eğitim Merkezi (http://www.competente.ro/files/info.html) ‐
Çevre korumayla ilgili meslekler – UNIMED (http://www.unimed.ro/en.index.html) *** UYK ayrıca değerlendirme merkezlerine kalite güvencesi performans kriterlerinin uygulanmasında da rehberlik ve destek vermektedir. Kalite güvencesi gerekliliklerinin anlaşılmasına yönelik destek dokümanlarından biri “Değerlendirme Merkezlerinin Yetkilendirilmesinde Asgari Performans Kriterleri”dir (http://www.cnfpa.ro/Files/Norme%20metodologice/VI_Criterii%20de%20performanta%20CEv_19_
01_10.pdf). Değerlendirme merkezinin performansı aşağıda yer alan sekiz kritere göre doğrulanmakta ve izlenmektedir: •
İnsan kaynakları – değerlendirme merkezinin UYK tarafından gerekli kılınan biçimde faaliyet göstermesini temin eden kendi değerlendirmecileri, iç doğrulama uzmanları, yönetim ve idari personeli vardır. Anılan her kategorideki personelin görevleri ve nitelikleri değerlendirme ve Page 4 of 5 yetkilendirme metodolojilerinde tanımlanmıştır. Yetkilendirme başvurusunda bulunan kurum bu konuda kanıt sağlamakla yükümlüdür. •
Fiziksel kaynaklar – değerlendirme merkezinde, değerlendirilecek yetkinliklerin tipine uygun ekipman ve tesisler bulunur. Bu çerçevede, değerlendirme merkezinin ya kendine ait ekipman ve tesisleri vardır veya bu kaynakları sağlayacak şirketlerle geçerli anlaşmaları mevcuttur. Bir değerlendirme merkezinin başvurusunda bulunduğu bütün meslek ve yetkinlikleri değerlendirecek malzeme ve ekipmana sahip olmaması kabul edilemez. •
Dokümanlar ve materyaller – değerlendirme merkezinin adaylara verilmek üzere kendi değerlendirme araçları, meslek standartları nüshaları ve gerekli diğer materyalleri mevcuttur. Aslında, kabul edilen meslekler / yeterlilikler için kendi değerlendirme araçlarını geliştirmesi, UYK tarafından yetkilendirilecek bir değerlendirme merkezi için kritik bir kriterdir. •
Bilgi ve deneyim – değerlendirme merkezi tarafından görevlendirilen değerlendirmeciler ilgili mesleklerde gerekli birikime ve geçerli yetkinliklere sahip olduklarını kanıtlamak zorundadırlar. Ayrıca, adayın performansını değerlendirecek yeterliliğe de sahip olmalıdırlar ki bu amaçla UYK tarafından değerlendirmeci meslek standardına göre belgelendirilmektedirler. Bunun yanısıra, değerlendirme merkezinin, değerlendirmecilerinin sürekli mesleki gelişimlerini sağlamaya yönelik bir politikası bulunmak zorundadır. Sürekli mesleki gelişim politikası değerlendirmecilerin mesleğe özgü bilgi ve becerilerini ve değerlendirme yetkinliklerini geliştirmeye dönük olmalıdır. •
Değerlendirme süreçleri (metodolojiye bağlı olarak) gerekli koşullarda ve sürekli yürütülmektedir. Değerlendirme merkezi, bir yetkilendirme dönemi içerisinde hiç değerlendirme yapmazsa lisansını kaybeder. •
Değerlendirme hizmetlerinin duyurulması ve tanıtımı – Değerlendirme merkezi, bir önceki kriteri yerine getirebilmek ve değerlendirme faaliyetini sürekli bazda yürütebilmek için hizmetlerini tanıtmak durumundadır. Değerlendirme hizmetlerinin duyurulması ve tanıtımı profesyonel olarak yapılmalı ve sürekli iyileştirilmelidir. •
Fırsat eşitliği – değerlendirme merkezi, her türlü ayrımcılığı önleyecek iç politikalarının mevcut olduğunu kanıtlayabilmelidir. Bu politika mevcut ve muhtemel bütün hizmet alanlara duyurulmalıdır. •
Başvuru prosedürü – değerlendirme merkezinin açık ve şeffaf bir başvuru prosedürü olmalı ve bu prosedür değerlendirme sürecine kabul edilen bütün adaylara en başından itibaren bildirilmelidir. •
Bilgi kayıt sistemi – değerlendirme merkezi, UYK tarafından öngörülen gerekliliklere uygun bir kayıt tutma sistemi geliştirmeli ve uygulamalı, bu sayede her türlü bilgi şeffaf hale getirilerek ilgili kullanıcıların kolaylıkla erişebilmesi sağlanmalıdır. Yukarıda anlatılan kriterler üç performans düzeyine göre sıralanmaktadır; değerlendirme merkezi alacağı genel performans puanına göre 1, 2 veya 3 yıllığına yetkilendirilmektedir. Page 5 of 5