1 - Unesco

Transkript

1 - Unesco
lllllllllllllllllllllllllllll
0116100019
Translated from Turkrnen language
REGISTRATION CARD
~N~v.:.:.·:_::..0:.~:- ~:;· "
...::S!ofr...;t[h~,ge::,s·~n:e:OLOf the Intangible Heritage of Turkmenistan in the National Inventory Form
Name of the element: Nowrouz
Registration No (Divisio n, Subdivision, branch): (2.2.2.1)+(2.1.1.1-3)+ (2.1.2-5)+
(3.1.1.1,2) +(3.2.1,8)+(3.4)+(3.5.2-4,1 0-14) +(5.4.31-35)
1. Identification of the element
1.1. Name of the element, as used by
conununity or group concerned
1 1.2. Communit)• concerned
1.3. Physical location ofthc clement
I
Nowruz bayramy, "l;arwa nowruzy", "Bahar bayramy"
The element is available within all territory of [
Turkmen istan incl uding Akh al, Balkan, Dashoguz, M ary
. and Lebap provinces. The element also is available in the
neighbo uring countries such as Afghan ista n, Azerbaijan,
I Iran, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, and Uzbekistan.
lt distributed in so me countries of the South Asia (India,
j Pakistan) and the Midd le Ea st (Turkey, Iraq) as well as in
some regions of the Russian Federation (Stavropolsk 1
I kra i, Bas hkortstan, Tata rstan) .
____ _ _
1
1
1
1
I
J
1
·-
- ----- _
_}_:~:-~hort description
_j
---:1·
Nowrouz being an ancie nt celebration of spring and wakening up the nature is considered as the
New Year and it symbolizes the beginning of Spring. lt is being celebrated at the vernal equinox on
the 21st of March an nually and lasts for 3 days. People by recognizing their insepara ble '
interrelatio ns with t he nature and respect to the crop agriculture and farming are praying at the
celebrati on of the Nowrouz for abundance and plenty, peace and mutual unde rstan ding by
revealing to the reconciliation, solidarity and socia l cohesion in th e new yea r.
Dish es from the local cereals (wheat, barley, millet, rice, mash, pea, bean) are being prepared by
wom en at the celebration wh ere a main symbolic dish is a semen i (a type of thi ck wheat porridge)
and regaling with t hem all pa rticipants accompa nying it with va rious cere monies, rituals, beliefs,
customs and cu ltural events held within every family, between comm unities and in th e co untry as
a whole.
1
Cultural events include traditional games and da nces, ora l traditions and music, performances
where participants express their wi lling by gl orifyi ng of interrelations of man and nature as well as
underlini ng of the importance of th e Spring in their life.
Children, boys and girls, women and men dressed in th e tra ditional national costum es greet each
other with the begin ning of Spring. Children, including boys and girls play in the traditional games
I (fortune-telling gam e, fin di ng of the ring, aytere k-gunterek, golden plate, white born) and men
play in tradition al sport games (jumping for a sha wl, wrestli ng, horse ridi ng ga mes) at the
celebratio n. Rituals of jumping ove r a fire, wrappi ng wi th kerchie f, rid ing on the swings) are being
observed. Turkmen traditiona l music, dances and songs are also performed during the eve nt.
12. Characteristics of the element
2.1. Associated tangible elements
L
2.2. Associated intangible elements
f2.:3.
Lang uages, registers, speech
J.evels involved
2.4. Perceived origin
I Turkmen traditional dresses
! Turkmen national musical instruments
i
! The element consists of traditions, cus toms, rituals,
I bel iefs, national songs, traditional games, national spo rt
games, t raditional duta r music and signing, traditional
food ma king.
Turkmen language
I
National folklore
3. Persons and institutions involved with the element
3.1. Practitioner(s )Ipcrfo rmer(s):
names, age, gender, social status,
1
and/or professional category, etc.
f 3.2. Other participants (e.g.
1. Farmers of Turkmenistan
2. All people of Tu rkmenistan of different ages
Beare rs of traditiona l dishes of the Nowrouz
Beare rs of traditions and rituals of the Nowro uz
5. Beare rs of national sport games
6. Scholars and specialists in the field of national folkl ore
and ethnography
1. Loca l audio and video recording companies
3.
4.
holders/custodians)
13.3. Customary practices governing
1. The Law of Turkmenistan "On Culture" (2010);
2. The Law of Turkmenistan "On applied arts" (2001);
The UNESCO (2003) Convention for the Safeguarding
of th e Intangible Cultural He ritage
Decree of the President of Turkmenista n on t he
, cel ebration of Nowrouz as a natio nal Holiday in
I Turkmenistan (fro m the date 27.02.1991)
Con-cerned organizations (NGOs I 1. The Turkmenistan Ministry of Culture
and others)
The Turkmenistan Ministry of Agricult ure
3. Intangible Heritage Protection Depa rtme nt at the
i Mi nistry of Cu lture of Turkmenistan
The Turkm en State Institute of Culture
5. The Turkm enistan Academy of Sciences
6. Association of Wome n of Turkmen ist an
7. Folklo re groups of Tu rkme nistan
8. The Turkmenistan TV& Radio Broadcasting State
Committee;
9. The Turkmenistan State Archives
access to the element or to aspects of
it
,3.
14.
t-.f~.
12.
4.
4. State of the element: viability
4.1. Threats to the enactment
[{~~~rhreats to the transmission
4.3. Availability of associated
tangible elements and resources
There are no restrictions and threats.
The re are no restrictions and threats.
Tangible elements such as musica l instrume nts and
national dresses are available and they are trans mitted
invariably from generation to generation.
I 4A. Viability of associated tangible
Tangible and intangible elements are viable which
preserve inva riable historically val ues and traditions of
. the element.
Proposed safeguarding measures for the element have
bee n developed in 2014 with wide participation of
related entities and bodies and they are being
1
and intangible elements
lj,
I 4.5. Safeguarding measures in place
L
___________________________L_im~p~l_e_m_e_n_te_d_a_c_c_o_rd_i~ng~
th_e_a~p~p_r_o_ve_d~pl_a_n_.--------~
5 Data gathering and inventorying
5.1. Resource person(s): name and
status of affiliation
11. Bearers of traditional dishes of t he Nowro uz
2. Farme rs associations of Turkme nista n
13. Folklore groups of Turkmen istan
14. Group of ,Horse riding games"
,Miras" creative group at t he Tu rkme n State Institute
i of Culture
Schola rs and specialists in the field of national folklo re
I
and
ethnography
f.- --5.2. Data and place of data gathering ' 01.04. 2012-10.03.2014, All provinces of Turkme nista n
5.3. Date of entering data into an
11.04.2014
is.
j6.
Registration Card
5A. The Registration Card compiled
by
I
signed
Gurbanowa Jemile
6. References to literature, discography, audiovisual materials, archives
6.1. L~_!_~f scientific and ~o~ular literature
1_ _
1. 'Nowruznama", Ashgabat, Turkmen State Publishing Service, 2013 (in Turkmen)
2. Baltayev A , Jykiyev A Nowrouz is a national holiday of Turkmen people, Ashgabat, Ylym , 2013
(in Turkmen)
3. Proceedings of the Internatio nal Scientific Conference "Nowrouz-Holiday of Peace and
Humanity, Ash gabat, Turkmen State Pu blishing Service, March, 2013.
4 . Gurbanowa J. , Yakubowa B. The Turkmen music folklore (in Turme n). Ashgabat, Turkmen
State Publishing Service, 201 2 (in Turkmen)
5. Owezd urdy Handurdyyew. Turkmen national wrestling, Ashgabat, TDKP, 2007 (in Turkmen)
6. Djikiyev A Traditional Turkmen holidays, entertainments and games, Ashgabat, 1983 (in
Russian)
I 7. Gundogdyiev 0, Jykiyev A The Turkmen national games, Ashgabat, Ylym. 2002 (in Turkmen)
8. Bayram ow K., Gulniyazow R. Horse riding games of Turkmen. Ashgabat, 2003 (in Turkmen)
9. Lobacheva N.P. About history of the calendar ceremonies of farmers of Central Asia. In the
collection: Ancient beliefs and cults of people of Central Asia . Moscow, 1986 (in Russian)
1
10. Pugachenkova G.P. Art of Turkmenistan, Moscow, 1967 (in Russian) .
K.2. Audiovisual docum entation
6.3. Video documentation
,_6A. Archins
t
1. Audio recordings rela ted t o the Nowrouz celebration
1. Video recordings related to th e Nowrouz celebration
1. Publications, audio records related to the Nowrouz
Turkmenistanyn maddy diil medeni mirasynyn
Bellige alny~ kartasy
Maddy diil mirasyn ady Nowruz
(Toplumyr r opium ~ahasy/Bolli m9e/Bolii m9e ~ahasy): (2.2.2.1 )+(2.1.1.1-3)+ (2.1.2-5)+
(3.1.1.1 ,2 ) +(3.2.1 ,8)+(3.4 )+(3.5.2-4, 10-14) +(5.4.31-35)
1. Mirasyn
gornU~ini
yUze
~ykarmak
Nowruz bayramy, "~arwa nowruzy", "Bahar bayramy"
1.1. Elementili }·erli dildaki ady
1.2.
Dcgi~li
bolan
jemgy}' et~ilik
M a~gala
topaiJ'
derejesinden
b a~la p
durli
jemgyyetc;:ilik
I t oparlaryny he m oz ic;:ine almak bilen, Turkmenistanyn
- -------·-·--·-------- -- --
1.3. ElcmcntiJ1
ycrle~)' iin
-
}·eri
- --
ahli ha lky bu bayramc;:ylygy bellap gec;:mage gatna~yar.
Yone, onun deg i~ li bolan jem gyyetc;:ilik t opa rl aryna
ekeranc;:ylar, dayhan birle~ iklerinin agzala ry, ~eyle hem
1 milli
tl.irkmen folklory we halk tejribesine degi~li
i toparl ar, alymlar, hunarmenler giryarler.
--t---'--
--'----'----'-- - - ----"''---'-- --
-
-
-
-i
Eleme nt butin Turkmenistanyn <;agi nde, yagny yurdun
ah li 5 wela yatynda (Ah al, Balkan, Da~ogu z , Lebap we
Mary) elyeterdir.
hem element gonw yurlard a (Owganystanda,
I Azerbayjanda, Eyranda, Gazagystanda, Gyrgyzystanda,
I Tajigistand a we Ozbegistanda) hem elyeterdir. 01
Gunorta Aziyanyn (Hmd1st anda, Pakistanda) w e Yakyn
Gundogaryn kabir yurtlarynda (Turkiye, Yrak), Russiya
Federasiya synyn c;:a klerinde (Stawropo l ulkesinde,
B a~gyrtysta nda, Tatarystanda) hem ginden bellenip
! gec;:ilyar.
j
I
J
~eyle
/
1
I ~~~_:-~i~c-.~~-~~ltilt gysga~a be}'any
Nowruz tl.irkmen halkynyn gadym dan gelya n milli bayramy bolmak bilen, ol baharyn gel~ini,
Taze yylyn gel ~ini anlad yar. 01 her yylyn mart ayynyn 21-nji senesinde, gije bilen gundizin
denle~yan dowrund e bellenip ba~la nyar we 3 gun lap dowam edyar.
Adamlar Nowruz bayramc;:ylygyny bellap gec;:mek arkaly ozunin gur~ap alyan tebigat bilen
ayrylmaz bagla nywgyny ykrar edyarler. Olar ekeranc;:ylyk medeniyetine sarpa goymak bilen, oz
kalbyny bi rek birege ac;:m ak arkaly para hatcylygyn, ozara du~uni~mek ligin usti bilen geljek yy lyn
bolc;:ulygyny we aba danc;:ylygyny dileg edyarler.
Nowruz bayramc;:ylygy nda ayal-gyzla r tarapyndan yerli daneli os umliklerde n (bugday, arpa,
dary, tliwi, ma~, no hut, noyba) naharlar b i~irilip, ahli gatnawjylara paylanylyar. Esasy tagam
hokmunde bugday maysa syndan bi ~irilen semeni hasaplanyar.
Medeni c;:are ler adam laryn tebigat bilen arabaglanywgyny wasp edyan duygularyny beyan ed yan
milli oyunlary, dap-dessu rlary, tanslary we aydym sazlary oz ic;:ine alyar. Nowruz bayramc;:ylygynyn
dowamynda c;:agalar, oglanlar, ayal-gyzlar, ya~ul ylar taze egin-e~iklerini geyip, biri-birini gowy
arzuwlar bilen gutlayarlar. Bu ba yramc;:ylykda monj ugatdy, yuzuk-tapdy (kec;:e-kec;:e), ayterekgunterek, ak sunk, c;:owdan, altyn gabak, yag lyga towusmak, gu~akly gore~ tutmak, at ustl.indaki
oyunlar yaly di.irli milli oyunlar oynalyar. Otda n bokmek, yagl yk atdy, hi nnildik uc;:mak yaly dessurlar
hem yerin e yetirilyar. Turkm en milli sazlary, tan slary hem bu bayram<;ylygyn dowamynda oz
ornuny tapyar.
I
2. Mirasyn
hasiyetlendirili~i
2.1. Element bilen bagly bolan maddy
mirasyri gymm atlyldary
Turkm en milli egin-e~ikleri
Turkm en milli saz gurallary
2.2. Element bilen bagly bolan maddy
diil mirasyr'l gy mmatlyklary
Element turkmen ha lkynyn dap-dessurla ryny,
yrymlaryny, halk aydymlaryny, milli oyunl ary, milli
sport oyun laryny, dutar sa zlaryny we aydymla ry, milli
t agam lary tayya rlamagyn usullaryny ozunde sa klayar.
:------- - ---·- .
2.3. Elcmentir'l bci·an
2.-t. Gelip
ed ili~
dili
j
~y ky~y
Turkmen dili
i Halk dbredijiligi
3. Mirasy gorap saklamaga we yaymaga
degi~li
edaralar we adamlar
3.1. Ulan)'an hiinarmenler (artistler):
l l.Ti.irkmenistanyn ekeran~ylary
ady, jynsy, hii niiri, jemgyyetl;ilik statusy I 2.Ti.irkmen istanyn du rli ya~lardaky ahli halky
we ~.m.
I 3. Milli tagamlaryn tayyarlany~ tejribesini ozunde
l saklayjylar
I 4. Nowruzyn -dessurlaryny we yrym laryny ozunde
I saklayjylar
,5. Mil li sport oyunlarynyn tejribesini ozi.inde
saklayjylar
6. Milli folklor ulgamyny owrenyan alymlar we
hunarmenler
Ses w e wid eo yazgylaryny ge~iryan yerli firmalar
---
3.2. Bc)·Jc ki ga tna~yjylar (eyeleri,
saklai,j vlar)
t - - - · -·- 3.3. Elcmcntc elyeterliligi iipj ii n ed)·iin
hukuk csaslary
--
3.-t.
Dcgi~ li
J l. Ti.irkm:nista nyn "Mede niyet baradaky" kan uny
i
(2010),
I 2. Halk am aly-c;: eper~ ilik sungaty barada
Turkme nista nyn kanuny (2001)
I
3. YU NESKO-nyn Butindu nya maddy dal mirasyny
gorap saklamak baradaky Konwensiyasy (2003);
4. Nowruz bayramcylygyny mil li derejede bellemek
barada Turkmenistanyn Prezide ntinin Karary
(27.02 .1991 y.)
11. Turkmen istanyn Medeniyet ministrligi
cdantlar
2. T?,r kme n ~stany~ oba hoj-~lyk ~i~i str~i~i _,
13. Turkme n1stanyn M edemyet mJnJstriJgmm
I yanyn daky Mad dy dal medeni miras mudirligi
4. Turkme n dowlet Medeniyet instituty
5. Ti.irkmenistanyn Ylymla r akademiyasy
6. Turkme nist anyn M erkezi Zena nlar birle ~ ig i
7. Ti.irkme nistanyn fo lklor toparlary
Turkmenistanyn telewideniye we radiogeple~ikle r
b oyun~a dowlet kom iteti
9. Ti.irkmen istanyn Dowlet arhiwi
18.
I
I
i
4. Mirasyn
~
saklany~
yagdayy
·•__· Kanuny g. ii)'jiine girizmek iil;in bar
Hi~
hili c;:aklendirmeler we how plar yak.
b~?ht_!!_ho~~·pJar~
· - - ------,-- - - - ---+-- -- -- - -- - - -- - - - - - - - - - ,
-U. Elcmcnti gcljek ncsillerc
Hie; hi li c;:aklendirmele r we how plar yak.
)·ctirmckde ba r bolan hOWJ>lar
·------
I
,- - -~- - ~ ~
-t3. Elementit1 maddy
gymmatlyklarynyi1 elyeterliligi
I Elementin maddy gymmatlyklary bo lan milli egin/ e~ikle r we saz guralla ry elyeter yagdayynda bo lmak
I bilen, alar nesilden nesle uytgewsiz gec;:irilyar.
- -------·---- -t4. Element bilen bagly bolan maddy
I Elementin ozunde saklaya n ma ddy we maddy dal
we maddy dHI mirasyn yagdayy
I miras boleklerinin yagdayy gad ymy tlirkm en
t aryhyndan gelyan yagdayynda saklanyar.
4.5. Gorap saklamak boyun.;a bar bola n Elementi gorap sakla mak boyunc;:a meyilnama 2014-nji
<;iirelcr
, yylda degi~li eda ralar we jemgyyetc;:ilik bilen bilelikde
i ~leni p duzuldi we ol meyilnama layyklykd a yerine
yetirilyar.
5. Maglumatlaryn
toplany~y
we bellige
5.1. Maglumaty beren adam: ady we
hiinii ri
5.2. Maghunaty11 toplanan senesi we
\·cri:
~-~
5.3. Maglumaty11 bellige alny ~
kartasvna go~ulan senesi:
SA. Bellige aly~ kartasyny diiziijinin ady
we ooh
~
•'
I
alny~y
1. Nowruzyn milli tagamlarynyn tayyarlany~
tejribesini 6zunde saklayjylar
2. Turkme nistanyn dayhanlar birle~i kleri
3. Turkmenistanyn folklor topa rlary
4. ,At ustUndaki oyu nlar-J igitler" to pary
5. Turkmen dowlet mede niyet institutynyn ,Miras"
doredijilik topary
6. Yerli alymlar we hunarm enler
01.04.2012 y-10.03.2014. Turkmenistanyn ahli
welayatlary
11.04.2014 y.
1-- -~-- -L--~
6. Edebiyat w e beyleki maglu mat
I
Gurbanowa Jemile
I
~e~melerine
..
~1--
salgylanmalar:
6.1. (ap edilcn ylmy we bc)·lcki maglu matlar
1. "Nowruznama", A~gabat, Turkmen dowlet ne~iryat gullugy, 2013 y.
2. Baltayew A., Jykyyew A. "Nowruz-tlirkmen halkynyn milli bayra my, Asgaba t, Ylym, 2013 y.
3. Nowru z-parahatc;:ylygyn we ynanperwerligin ba yram y atly Halka ra ylmy ma slahatyn
nutuklarynyn gysgac;:a beyany, A~gabat, Turkm en dowlet ne~i ryat gullugy, Mart, 2013 y.
4. Gu rbanowa J., Ya kubowa B. Turkme n hal k saz doredijiligi, A~gabat, Turkme n dowlet ne~iryat
gullugy, 2012 y.
5. bwezdu rdy Handu rdyyew. Turkmen milli go re~i, A~gabat, TDKP, 2007 y.
6. ,ll,>tH1K~t~e s A. Tpa,D,It! LJ,ItiOHHble rypKMeHCKI-1e npa3,D,HI-1KI-1, pa3 BfleY eHI-1l'l 1-1 1-1rpb1. Awra6aT, 1983
7. Gu ndogdyyew b, Jykiyew A. Turkmenlerin milli oyunlary, A~gaba t, Ylym, 2002 y.
8. Bayramo w K., Gulniyazow R. Turkmen lerin atly oyunla ry, A~gaba t, 2003 y.
9. flo6aLJeea H. n. K I-1CTOp1-11-1 Ka!leH,D,apHbiX o6pl'I,IJ,OB y 3eM!le,D,eflbU,eB Cpe,D,Hei:1 A31-11-1 I I B c6.:
,LJ,pesH~t~e seposaHI-1l'l 1-1 KYflbTbl HapO,IJ,OB Cpe,D,Hei:1 A31-11-1. - M., 1986 r.
_lQ·~-~Y!i'J~eHKOBa r.n. lt1CKYCCTBO TypKMeHI-1CTaHa, MOCKBa, 1967 r.
6.2. Audiomatcriallar
11. Nowruz bayramc;:ylygyna degi~li ses yazgylary
6.3. Wideomateriallar
1. Nowruz bayra mc;:ylygyna degi~li wideofilmler
6.-t Arhiw magluma tlary :
1. Nowruz bayramc;:ylygyna degi~ l i c;:a p edilen
maglu matlar, ses we wideo yazgylary
_ ...___~ ---

Benzer belgeler

To be continued and updated

To be continued and updated I bel iefs, national songs, traditional games, national spo rt games, t raditional duta r music and signing, traditional food ma king.

Detaylı

N° .......... 00/1..7

N° .......... 00/1..7 4.2. Threats to the transmission

Detaylı

1 turkmenistan national forum on “youth employment and

1 turkmenistan national forum on “youth employment and 5. bwezdu rdy Handu rdyyew. Turkmen milli go re~i, A~gabat, TDKP, 2007 y. 6. ,ll,>tH1K~t~e s A. Tpa,D,It! LJ,ItiOHHble rypKMeHCKI-1e npa3,D,HI-1KI-1, pa3 BfleY eHI-1l'l 1-1 1-1rpb1. Awra6aT, 1983 7...

Detaylı

English/Turkmen

English/Turkmen lllllllllllllllllllllllllllll

Detaylı