184 PARASETAMOL İNTOKS

Transkript

184 PARASETAMOL İNTOKS
Asetaminofen
İntoksikasyonları
Dr. Haldun Akoğlu
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
1
Tintinalli, 2011.
Asetaminofen

= asetil-para-amino-fenol = APAP

2008 - ABD

Toksik alıma bağlı ölümlerin
%15’inden sorumlu
◦ 71 000 APAP kombinasyonlarına
maruziyet
◦ 81 000 sadece APAP’a maruziyet
◦ 65 000 bir merkezde tedavi almış
◦ 16 500 NAC almış
 Ölüm 69 APAP tek ajan, 53 kombine
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
2
Tintinalli, 2011.
Farmakoloji

Önerilen APAP dozu
◦ Erişkinde 650-100 mg, 4-6 saatte bir
◦ Maksimum 4 gr/gün
◦ Çocukta 10-15 mg/kg, 4-6 saatte bir
◦ Maksimum 75 mg/kg/gün
Serum tepe kons.: 30 dk – 2 sa
 Dozaşımında: 2 saat

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
3
Tintinalli, 2011.
Metabolizma
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
4
Tintinalli, 2011.
Metabolizma
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
5
Tintinalli, 2011.
APAP toksisitesinde metabolizma
KC metabolizması (glukuranidasyon
ve sulfasyon) doyar
 Daha yüksek oranda p450
metabolizması gerçekleşir
 İntraselüler glutatyon biter
 KC glutatyon rezervi N’in <%30’una
ulaşınca NAPQI başka KC
moleküllerine bağlanır – hepatik
nekroz gelişir

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
6
Tintinalli, 2011.
Tanı
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
7
Tintinalli, 2011.
Tanı
Tamamen
Normal
Hasta
Hepatotoks Fulminan
klinik ve lab hepatite
kanıtları
ilerleme
gelişmeye
başlar
Rezolüsyon
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
8
Tintinalli, 2011.
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
9
Tanı – Akut Alım

APAP Toks. düşünülmeli:
◦ >10 g ya da 200 mg/kg tek seferde
◦ >10 g ya da 200 mg/kg 24 saatte
◦ >6 g ya da 150 mg/kg 24 saatte ve 2 gün
boyunca

>12 g aldığını söyleyen hastaların
%30’unun 4-saat düzeyi >200 mg/dl
çıkar, %6’sında ise hepatotoks gelişir
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
10
Tintinalli, 2011.
Tanı – Akut Alım






Serum[APAP]
Alımdan beri geçen süre
Klinik bulgu ilk 24 saatte yok
Mecburen lab’a güven
APAP toksisitesi ölümcül, serum[APAP]
heryerde bakılıyor, ucuz
AS’e ihtihar amaçlı ilaç alımıyla gelen
her hastada serum[APAP] bakılmalı
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
11
Tintinalli, 2011.
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
12
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAHRosen,
ACİL TIP
13
Chapter 146 ©2011.
Nomograma göre
komplikasyonlar
300 μg/ml hattının
üzerindeki
hastalarda
Hepatotoks. %90
200 μg/ml hatt
üzerindeki
hastalarda
Ölüm %5
KBY %1
Hepatotoks. %60
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
14
Tintinalli, 2011.
NAC tedavisi verilmezse?
Nomogram hattının üstündeki hastalar
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
15
Tintinalli, 2011.
NAC tedavisi verilmezse?
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAHRosen,
ACİL TIP
16
Chapter 146 ©2011.
Nomogram

150 mg/kg sınırı kullanılmalı

Alım sonrası sadece 4-24 saatler arasında
kullanılmalı, daha önce ya da sonra
kullanılmamalı

Tek doz alımlarda akut alımlarda
kullanılmalı

Kronik alım/toksisitede kullanılmamalı
Tintinalli, 2011.
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAHRosen,
ACİL TIP Chapter 146 ©2011.
17
Tanı – Kronik Alım


Kr. APAP Alımlarında serum[APAP] ve
AST bakma endikasyonları
≥6 yaş
◦ 10 g/gün (ya da 200 mg/kg/gün) 24-saatte
◦ 6 g/d (ya da 150 mg/kg/gün) 48-saatte günlük
◦ Semptomatikse (RUQ ağrısı/hass, sarılık, n/v)

<6 yaş
◦
◦
◦
◦
200 mg/kg/gün 24-saatte
150 mg/kg/gün 48-saatte
100 mg/kg/gün 72-saat ya da daha uzun
Semptomatikse (RUQ ağrısı/hass, sarılık, n/v)
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAHRosen,
ACİL TIP
18
Chapter 146 ©2011.
Gebede APAP alımı
Fetal APAP Toks nadir ama bildirilmiş
 APAP plasentayı geçer
 1.trimesterde fetal ölüm yapabilir
 Tedavi ve yaklaşım değişmez

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAHRosen,
ACİL TIP
19
Chapter 146 ©2011.
Tedavi
(1) gastrointestinal emilimi sınırla
 (2) zamanında (ilk 8 saat içinde) NAC
ver
 (3) belirtileri kontrol et
 (4) destek tedavisi ve izlemi organize
etmeyi unutma

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
20
Tedavi- Aktif Kömür:

Polidrug alım yoksa mide lavajı KONTR
◦ APAP çok hızlı emilir
◦ Etkili bir antidotu vardır



NG ile ver, ipeka (kusturucu) gerek yok
Aktif kömürün NAC kullanım ihtiyacını
azalttığına ya da KC yetmezliği/KCFT
üzerinde faydalı etkileri olduğunu gösteren
herhangi bir çalışma yok
NAC daima birinci öncelik
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
21
Tintinalli, 2011.
Tedavi






Ancak genellikle sıralama sorunu
yaşanmaz
İlk saatlerde başvuran hastalara önce aktif
kömür uygulanabilir
2 saat bekledikten sonra NAC verilebilir
Özellikle de 4 saatten önce başvuran
vakalarda
Her ikisi de ardarda oral verilecekse 1-2
saat NAC bekletilmeli ki emilimi artsın
NAC AC’den daha değerli bir ilaç
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
22
Tintinalli, 2011.
Tedavi - NAC

Erken APAP zehirlenmesi (<8 saat)
◦ NAC, NAPQI-hepatik pro bağlanmasını ↓
◦ Glutatyon öncülü ya da prekürsörü, sülfat
prekürsörü olarak davranır ya da NAPQI’ı
direk APAP’a geri çevirir
◦ Bu dönemde NAC başlanırsa %100 etkili

Oturmuş APAP zehirlenmesi (>24 s)
◦ Antioksidan - Hepatik nekrozu ↓
◦ NAC geç başlansa da tarihi kontrollere
nazaran daha az hepatik nekroz görülür
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
25
Tintinalli, 2011.
NAC etki mekanizması
NAC GSH öncülü ve GSH sentezini
arttırır
 Vücut GSH deposu %30 ‘un altına
inmediği sürece hayvan modellerinde
hepatotox gelişmediği gösterilmiş
 GSH belirgin derecede fazla
olduğunda NAPQI hepatositlere
bağlanacağı yerde GSH ‘nin tiyol
gruplarına bağlanır

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
26
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
27
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
28
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
29
NAC etki mekanizması

Hasta ne kadar geç başvurursa
başvursun
◦ Antioksidan etkisiyle hepato-splankinik
dolaşıma verilen oksijeni arttırır
◦ NAPQI ile hapatositler arasındaki kovalen
bağı koparır
◦ Oksidatif stres altındaki hücrelerin
üzerinde koruyucu etkiye sahiptir
◦ Lipit peroksidasyonunu sınırlar
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
30
Akut zehirlenme
Literatürde tanımı net değil
 4 saatlik süre içerisinde tek seferde
APAP alımı
 Nomogram sadece akut zehirlenme
sonrası NAC tedavisi ihtiyacını
belirlemede kullanılmalı
 Diğer tüm alım çeşitlerinde nomogram
uygun değil
 Tipik olarak, muhtemel toksik doz

◦ erişkinde 150 mg/kg veya 15 gram
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
31
Akut zehirlenme
Akut alımlardan en az 4 saat sonra ya
da daha geç gelmişse geldiğinde
APAP serum düzeyine bakılarak
nomogramda işaretlenmeli
 Eğer muhtemel toksik doz hattının
üzerindeyse NAC tedavisine
başlanmalı

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
32
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
33
4. saatte
200 µg/ml
 24. saatte
6,25 µg/ml
 Avrupa’da
bu hattın
üzeri NAC
tedavisi
endike

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
34
4. saatte
150 µg/ml
 24. saatte
4,7 µg/ml
 ABD’de bu
hattın
üzeri NAC
tedavisi
endike

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
35

24. saat geldiğinde artık
nomogramda gösterilen
değerler bazı lab.ların
belirleyemeceği kadar
düşüktür

Bu durumda serum
APAP, AST ve ALT
düzeyi ile hastanın aldığı
miktara göre karar verilir
◦ Erişkinde >7,5 g
◦ Çocukta 140 mg/kg
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
36
Sivilotti Nomogramı
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH
ACİL TIP
37
Sivilotti Nomogramı

Tedavi gerektiren tüm APAP
dozaşımı hastaları aynı şekilde mi
tedavi edilmeli?

En ideal tedavi dozu ve yolu
hangisi?

Kişisel faktörler riskleri nasıl
etkiler?
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
38
Sivilotti ve ark. 20-saatlik IV NAC
protokolünün 20 yıllık Kanada
tecrübesiyle 1270 hastada yukarıdaki
soruların cevaplarını veriyor ve yeni
bir nomogram sunuyorlar
 Bu nomogram alkolik olmayan bireyler
için geçerli (sosyal içiciler ve hiç
içmeyenler)
 Alkolikler için ise bir risk katmanı
belirliyorlar

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
39
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
40
Sivilotti Nomogramı
2007 ‘ye kadar 4 kez daha validifiye
edildi
 Toplam 10 000 hastada
 Burada işaretleme yapılıp ardından
20-saatlık IV NAC protokolü veriliyor
ve ek başka hiçbir tetkik yapmadan
hastalar taburcu edilebiliyorlar
 Hastaların hastanede en uzun kalış
süresi 24 saat

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
41
Sivilotti Nomogramı





Serum[APAP] 380 μg/mL
(alımdan 5 saat sonra)
N-AC tedavisine 9.saatte
başlanmış
Kırmızı nokta alım, mavi
nokta NAC verilme anı
Mavi noktanın düştüğü
alandaki hiperbolik eğrinin
denk geldiği % değer
heptox ihtimalini verir =
%15
N-AC tedavisine alımdan
6 saat (ölçümden 1 saat)
sonra başlanmış olsaydı
ihtimal %1 ‘den az
olacaktı
Sivilotti et al. Annal Emerg Med 2005;46(3):27242
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
Etanol p450 indüktörü
Etanol p450 sistemini indüklediği
bilinen en fazla çalışılmış indüktör
 Kronik alkoliklerde daha fazla toksik
metabolit sentezlenir
 Akut olarak APAP yutan kronik
alkolikler şimdilik diğer hastalar gibi
tedavi edilmelidirler

◦ 4. saatte APAP düzeyi bakıp nomograma
yazarak
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
43
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
44
Etanol p450 indüktörü


APAP ve etanolün birbirinin
metabolizmasını yarışmalı şekilde inhibe
edebileceği varsayımı ortaya atılmış
Akut alkol alımının insanda APAP
dozaşımının klinik gidişatını değiştirdiği
gösterilememiş (idi)
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
45
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
46
Sivilotti
Alkol, Alkolik ve APAP

Etanol (yarışma) var
◦ Alkolik (p450 ↑↑↑) ya da değil (p450 N)
◦ Hepatotoksisite riski ½ azalır

Etanol yok
◦ Alkolik (p450 ↑↑↑)
◦ Hepatotoksisite riski 2-8 kat ↑↑↑

Etanol yok, Alkolik değil
◦ Rumack-matthew
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
47
Etanol p450 indüktörü

Tersine, bazı hayvan çalışmalarında
akut alkol dozaşımının APAP
toksisitesinde faydalı olduğu
gözlenmiş

APAP p450 ‘nin CYP2E alt grup
enzimlerince dönüştürüldüğünden
sadece bu enzimi direk etkileyen
ilaçlar etkileşim gösterebiliyor
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
48
Tedavi Protokolleri
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH
ACİL TIP
50
Oral protokol – 72 saat






Zofran 0,15 mg/kg IV
Hidrate et
NAC 140 mg/kg yükleme
Sonra 70 mg/kg 4 saatte bir x 3 gün
(toplam 17 doz)
Soğuk limonata veya meyve suyuyla %5 ‘lik
solüsyona seyreltilebilir (N’de %10 ya da
%20’lik)
NG ile verilebilir ya da kapalı bir kaptan
kamışla içirtilebilir
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
51
Tintinalli, 2011.
NAC tedavi süresi – IV
protokol

Avrupa, Avustralya ve Kanada’da 20
yıla yakın bir süredir 20-saatlik IV
protokol uygulanmakta
◦ 150 mg/kg yükleme 15 dakikada
◦ 50 mg/kg 4 saatte infüzyon
◦ Geri kalan 16 saatte 100 mg/kg
infüzyon
◦ 2004 yılında bu protokol ABD ‘de FDA
onayı aldı, 2005 ‘de ilk IV form piyasaya
sürüldü
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
52
Tintinalli, 2011.
TR ‘de IV protokol

ASIST %10 ‘luk 3 ml 300 mg ampul

70 kg erişkin için
◦ 35 ampul (105 cc) 500 cc %5 Dekstroz içinde
(%1,6 ‘lık çözelti) IV 15 dk ‘da infüzyon [2000
cc/saat] – verilebilirse daha seyreltik ancak
15 dakika geçilmemeli
◦ 12 ampul (36 cc) 500 cc %5 Dekstroz içinde
(<%1) 4 saatte [125 cc/saat]
◦ 24 ampul (72 cc) 1000 cc %5 Dekstroz içinde
(<%1) 16 saatte [63 cc/saat]
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
53
Tintinalli, 2011.
72-saat oral, 48-saat IV ve 20 saat IV
protokoller karşılaştırılmış
 İlk 8 saatte başlandığı takdirde
hiçbirinin diğerine bir üstünlüğü yok
 Kusma problem gibi görünse de hiçbir
çalışmada bu net şekilde
belirlenememiş

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
54
8 saatten sonraki başvurularda 72 ve
48 saatlik oral ve IV protokoller 20saatlik IV protokole üstün bulunmuş
 Özellikle FHY varsa daha uzun
protokoller tercih edilebilir
 AST ve ALT yüksekliği belirlenmiş
olanlarda belirgin iyileşme olana,
ölüme ya da karaciğer nakline
kadar NAC idamesine devam
edilmeli

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
55
İnhale NAC ‘ın IV verilmesi
Güvenilir ve steril
 150 cc %20‘lik inhale NAC 1000 cc
%5 Dekstroz içine konursa %2,6‘lık IV
protokole uygun NAC solüsyonu elde
edilir
 Filtreye gerek yok

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
56
Oral NAC’ın IV verilmesi




%20 ‘lik NAC solüsyonu 1000 cc %5 dektroz
içine 150 cc konularak %2,6 ‘lık solüsyon
elde edilir
0.2µ miliporluk filtre ile periferik kateterden
Yükleme dozu NAC: 140 mg/kg 1 saatte
verilir
İdame NAC:
◦ ilk idame 4 saat sonra
◦ 70 mg/kg/doz 1 saatte verilir
◦ 4 saat arayla toplam 12 doz olacak şekilde
Yip L, et. al. Intravenous Administration of oral N-acetylcysteine Crit Care
Med 1998; 26: 40-42
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
57
IV NAC advers etkiler
Çoğunlukla yükleme esnasında
 Anafilaktoid reaksiyon şeklinde
 Nadir
 Çoğu çalışmada %3 ile %25 arası
 En sık bildirilenler bulantı ve kusma

◦ IV başka bir yoldan hidrasyon ve
antiemetikler
◦ Başka semptom yoksa infüzyonu
durdurmaya gerek yok
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
58
Tintinalli, 2011.
IV NAC advers etkiler

Diğer ve ciddi advers etkiler
◦ Kutanöz erüpsiyonlar
 İnfüzyonu durdur, antihistaminik ver, genelde
yeterli
 Reaksiyon gerilerse yarı hızda tekrar infüzyona
başla
◦ Bronkospazm – çok nadir
 İnfüzyonu durdur, İnhale bronkodilatör ve
kortikosteroidler
◦ Anjiyoödem – çok nadir – Entübasyon
◦ Hipotansiyon – çok nadir –
Kateter/entübasyon
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
59
Tintinalli, 2011.
◦ Ölüm – birkaç
vaka şeklinde bildirilmiş
IV NAC advers etkiler
Yan etki ne olursa olsun, eğer
endikasyon kesinse (nomograma
göre) daha yavaş dozda tekrar
infüzyona başlanması denenmeli
(hasta entübe edildiyse bile)
 Advers etkilerin hepsi doz ve infüzyon
hızı ile ilintili
 Yavaş infüzyon ile tekrar oranı
neredeyse yok denecek kadar az
 Ancak vakalar şeklinde advers etkinin
tekrarlaması da bildirilmiş

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
60
Tintinalli, 2011.
Uygulama Kılavuzları
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH
ACİL TIP
61
Kılavuzlar
İlk 8 saatte başlanırsa en büyük fayda
 Optimal karar verme ve NAC başlama
zaman aralığı 4-8 saat arası
 Tedaviye karar verilip başlandıktan
sonra tedavi tamamlanana kadar bir
daha bakmaya gerek yok

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
62
Tintinalli, 2011.
<4 saatte başvuran hasta

APAP düzeyi gönder

8.saatten önce sonuç çıkarsa
nomograma işaretle ve gerekiyorsa
NAC başla

8.saate kadar sonuç çıkmayacaksa
ampirik olarak NAC başla, sonuç
çıkınca stoplarsın
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
63
Tintinalli, 2011.
>4 <24 saat başvuran hasta
APAP düzeyi gönder
 GI dekont
 8.saatten önce sonuç çıkarsa
nomograma işaretle ve gerekiyorsa
NAC başla
 8.saate kadar sonuç çıkmayacaksa
ampirik olarak NAC başla, sonuç
çıkınca stoplarsın

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
64
Tintinalli, 2011.
? / >24 saat başvuran hasta
APAP, KCFT gönder
 ampirik olarak NAC başla
 Eğer serumda tespit edilebilir APAP
varsa ya da KCFT yüksekse
hepatotoks riski var

◦ NAC’a devam

Eğer serumda APAP yok ve KCFT N
ise hepatotoks riski yok
◦ NAC stop
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
65
Tintinalli, 2011.
APAP Alımı
<4 saat
4-24 saat
?
>24 saat
GI dekont
GI dekont
4.Saatte APAP
APA, KCFT
İlk doz NAC
8.Saatten önce
sonuç çıktı
8.Saatten önce
sonuç çıkmadı
Nomogramda
işaretle
İlk doz NAC ver
Toksik
NAC ver
Toksik değil
Sempt.Ted.
APAP Z10 μg/ml
ya da AST/ALT ↑↑↑
Evet
NAC devam
Hayır
Destek Ted
pH<7,3 PT>100
Kr>3,3 AMS
KC Transpl.
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH
ACİL TIP
Tintinalli,
66
2011.
24. saat
APAP-ile tetiklenen hepatotoksisitede
alımdan 24 saat sonra, AST ve ALT
yükselmeden önce ancak APAP
serumda tespit edilemez hale
geldikten sonra bir pencere periyodu
olduğu yönünde çekinceler mevcuttur
 Ancak ne böyle bir vaka yayınlanmıştır
ne de bunu destekleyen bir çalışma
verisi mevcuttur

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
67
24. saat
Buna rağmen bazı hekimler 24. saatte
tüm değerler normal olsa dahi NAC
vermeyi tercih ederler
 Eskiden 15 saatten sonra başlanan
NAC tedavisinin faydalı olmadığı kabul
edilirdi
 Ancak artık FHY olanlarda dahi faydalı
olduğu ve başvuru saati ne olursa,
üzerinden ne kadar zaman geçmiş
olursa olsun başlanmasının faydalı
olduğu gösterilmiştir

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
68
Uzamış salınımlı preparatlar
Tylenol ER – TR ‘de yok
 650 mg APAP
 325 mg hemen, 325 mg yavaş
salınımlı
 4. saatteki tek değer yeterli değil
 Aralıklı olarak takip edilmeli
 Ancak tedavi protokolü değişmez

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
69
Akut olmayan dozaşımları
Subakut – kronik dozaşımı
 4 saatten daha uzun bir sürede alımın
gerçekleşmiş olması
 Nomogramın yeri yok
 APAP toksisitesi için yüksek riskli
kişilerin supraterapötik dozlarda alım
yapmaları

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
70
Akut olmayan dozaşımları
> 10 gram günde
 Şüphe halinde APAP, AST ve ALT
bakılmalı
 APAP serumda tespit edilebilir
düzeyde VEYA AST-ALT yüksekse
NAC verilmeli
 Risk altındaki hastalarda düzeyler
NORMAL olsa dahi NAC verilebilir

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
71
Akut olmayan dozaşımları

Kronik APAP alımı olan hastalardan:
◦ Başvuruda AST < 50 IU – hiç heptox yok
◦ AST 50-1000 IU arası olanların %15 ‘inde
heptox gelişmiş
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
72
Prognoz
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH
ACİL TIP
73
Prognoz
Çoğu 8 saatten önce başvurur
 Klinik ve lab bulgusu yoktur
 Hepatotoksisite, koagülopati, renal
yetmezlik ve ensefalopati gelişen
hastalar YBÜ verilmeli
 Eşlenik başka toksik alımlar varsa diğer
ilaçların muhtemel etkilerine göre karar
verilmeli
 Diğerleri için acil servis gözlem ünitesi
yeterli (tekrar intihar riski göz önüne
alınarak önlemler eşliğinde)

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
74
Prognoz
FHY için yüksek riskli hastaların
belirlenerek KC transplantının
mümkün olabileceği özel bir merkeze
transfer edilmeleri düşünülebilir (Çapa
ve Ege)
 AST ve ALT ‘nin yükselme hızı ile tepe
noktasının hiçbir belirleyiciliği yok
 King’s College Criteria ile APAP
toksisitesinin kötü sonlanımı
belirlenebilir – oldukça güvenilir ve
bolca araştırılmış kriterler

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
75
King’s College Criteria

Metabolik Asidoz
◦ Arteriyal pH < 7.3
 ensefalopatiye bakılmaksızın ve yeterli sıvı
resüsitasyonuna rağmen
VEYA
ÜÇÜ BİRDEN
 INR > 6,5 (PT > 100 saniye)
 Serum kreatinini >3,3 mg/dl
 Ensefalopati varlığı (evre III veya IV)
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
76
King’s College kriterleri
Bu kriterleri tutturan her hasta olası
KC transplantasyonu açısından ilgili
merkeze sevk edilmelidir.
 Hepatotoksisitenin klinik ve lab
bulguları olmadan protrombin
zamanında uzama görülebilir ancak
çalışmalar bunun IV NAC kullanımına
bağlı olduğunu göstermiştir
 KCC kullanımı zor ama güvenilir bir
araçtır. Ancak yanılsamalar yaratabilir.

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
77
APACHE II Skoru
KCC ‘den daha duyarlı ve yararlı
olduğunu gösteren çalışmalar var
 Henüz geniş kullanım alanı
bulamamış
 Hesaplaması zor
 Ancak internette hemen ulaşılabilir bir
hesaplayıcısı mevcut
 APACHE II >20 olması ölüm veya
transplant yönünde riski belirtir

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
78
http://www.sfar.org/scores2/apache22.html
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
79
Arteryal Laktat düzeyi






Arteryal Laktat düzeyinin yükselmesi
Sıvı resüsitasyonundan önce >3,5 mmol/L;
Sıvı resüsitasyonundan sonra >3 mmol/L
Sürvinin duyarlı ve özgül belirteci
KCC kriterlerinden daha duyarlı ve özgül
Validifiye edilmiş
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
80
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
81
FDA Kısıtı
13.01.2011 (Dün)
 İlaç üreticilerinin bundan sonra tb ya
da kapsül başına 325 mg’dan daha
fazla hammadde koymasına yasak
getirdi
 Ayrıca siyah kutu içerisinde çok fazla
alındığında ağır kc yetmezliği yapabilir
ibaresi getirildi
 Sınırlama öksürük ve nezle ilaçları gibi
kombinasyonlar için geçerli

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
82
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
83
Celebrex
Vioxx
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
84
Sorular?
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
89
34 y erkek dayanılmaz başağrısı
yüzünden 36 saat önce bir şişe dolusu
parol aldığını söyleyerek başvuruyor.
Aşağıdakilerden hangisi NAC
tedavisinin yönetimi ile ilgili olarak en
doğrusudur?
Nomogramda APAP düzeyi
işaretlemek
 Serum APAP düzeyi ve KCFT ile
karar vermek
 24 saatin geçtiği kesinse NAC etkili
değildir
 İkter varlığına göre karar verilir
 NAC tedavisine başlanır

UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
90
38 y okul öğretmeni aşırı sayıda minoset
yutma şikayetiyle getirilmiş ve APAP
düzeyi 200 mcg/ml. Muhtemel alım 8
saat önce olmuş. İlk doz NAC hemen
verildi. Bundan sonra ne yapılmalı?

İlk NAC verildikten 4 saat sonra APAP düzeyini kontrol et,
eğer toksisite hattının altındaysa başka tedaviye gerek yok

İlk NAC verildikten 12 saat sonra APAP düzeyini kontrol et,
eğer toksisite hattının altındaysa başka tedaviye gerek yok

İlk NAC verildikten 8 saat sonra APAP düzeyi ve KCFT
kontrolü yap, eğer toksisite hattının altında/normalse başka
tedaviye gerek yok

Başka APAP bakma, NAC tedavisine devam et

NAC tedavisine devam et, alımın 24. saatinde APAP bak
UZM. DR. HALDUN AKOĞLU - KEAH ACİL TIP
91

Benzer belgeler