fl Hukuku - Hukuk Market

I
‹fl Hukuku
(Genel Esaslar - Bireysel ‹fl Hukuku)
II
III
Prof. Dr. Sarper SÜZEK
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
‹fl ve Sosyal Güvenlik Hukuku
Ö¤retim Üyesi
‹fl Hukuku
(Genel Esaslar - Bireysel ‹fl Hukuku)
Yenilenmifl 4. Bask›
‹stanbul 2008
IV
Yay›n No
Hukuk Dizisi
: 2032
: 948
4. Bas›, Eylül 2008 - ‹STANBUL
ISBN 978 - 975 - 295 - 928 - 6
Copyright© Bu kitab›n bu bas›s›n›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m
A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da
özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz.
Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi
zorunludur.
Dizgi
Bask› - Cilt
Kapak Tasar›m
: B e t a B a s › m A . fi .
: Kahraman Ofset
B a ¤ c › l a r / ‹ s t a n b u l (0-212) 629 00 01
: Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15
Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
e-mail: [email protected]
www.betakitap.com
V
Sevgili Annem
Ortopedist Dr. Cahide Sunay Süzek’e
ve
Sevgili Kardeflim
Mimar Saner Süzek’in
Aziz An›s›na...
VI
VII
ÖNSÖZ
Bu kitab›n 2. bask›s› 2005 y›l›nda yay›mlanm›flt›. Kitab›n 2. bask›s›n›n yay›m›ndan günümüze üç y›l› geride b›rakm›fl›z. Bu süre içinde iki kez t›pk› bas›m yap›lmas›na karfl›n kitab›n yenilenmifl bir yeni bask›s›n› haz›rlayamad›m. Bunun nedeni, 4857 say›l› yeni ‹fl Kanunu ile ilgili olarak yap›lan yay›mlar›n ve Yarg›tay taraf›ndan verilen kararlar›n ola¤anüstü diyebilece¤imiz boyutlara ulaflmas›d›r. Bu dönem içinde an›lan yasa ile ilgili birçok kitap, monografi ve tez yay›mlanm›fl, ifl hukuku alan›nda di¤er hukuk dallar› ile k›yaslanamayacak say›daki dergilerde, izlenmesi dahi güçlük gösteren ‹fl Kanununun baflta ifl güvencesi olmak üzere, hemen tüm
hükümlerini yorumlayan çok say›da makale ve karar incelemesi kaleme al›nm›flt›r.
Yüksek mahkemenin büyük bir özveriyle çal›flan 9. Hukuk Dairesi de her y›l herhalde rekor say›labilecek say›da karar vermektedir.
Bu zengin bilimsel ve yarg›sal içtihattan yararlanma, bunlar› mümkün oldu¤u
kadar okura aktarma ve yorumlama kayg›s› yeni bask›n›n yap›lmas›n› hem zorunlu
hale getirmifl hem de geciktirmifltir. Tüm gayretlerime karfl›n kitapta kaç›n›lmaz olarak baz› eksiklikler olacakt›r. ‹fl hukukunun genel esaslar› ve bireysel ifl hukuku ile
ilgili ö¤retideki canl› ve verimli tart›flma ortam›nda, kitapta gerek olan hukuk gerek
olmas› gereken hukuk (de lege ferenda) konusunda kiflisel görüfllerimi ortaya koymaya çal›flt›m. Bu görüfllerim hakk›nda ileri sürülecek her türlü görüfl, yap›lacak yorum ve elefltiriyi do¤runun ve adil olan›n bulunmas›na bir katk› olarak de¤erlendirece¤imi belirtmek isterim.
Kitaptan, uygulamac›lar yan›nda ö¤rencilerin de yararland›¤› düflünülerek,
kapsam› daha genifl tutmamak amac›yla fazla ayr›nt›ya girmekten mümkün oldu¤u
kadar kaç›n›lm›flt›r. Daha derin incelemelere girmek isteyenler için baflvurulacak
kaynaklar ve yarg› kararlar› dipnotlar›nda gösterilmifltir.
Kolay okunma ak›fl›n› kesmemek amac›yla dipnotlar›nda konuyla ilgili bilgilere, deyim yerindeyse “muhteva dipnotlar›na” yer verilmemifltir. Dipnotlar›nda sadece yararland›¤›m ve gerekti¤inde baflvurulacak yay›nlar› kaleme alan yazarlar ile baz› yarg› kararlar› ve yollama yap›lan tüm yarg› kararlar›n›n tarih ve numaralar› yer
alm›flt›r. Daha ileri inceleme yapma amac› tafl›mayanlar›n ve ö¤rencilerin dipnotlar›n› okumas›na gerek yoktur.
VIII
Okurun yararlanmas›na sunulan bir kitap sadece onun yazar›n›n bir ürünü de¤ildir. Bu kitab›n haz›rlan›fl sürecinde de pek çok kimsenin de¤erli yard›mlar›ndan
yararland›m. Her fleyden önce Yarg›tay 9. Hukuk Dairesinin de¤erli Baflkan› Dr.
Mustafa K›l›ço¤lu ve Tetkik Hakimi Bektafl Kar ulaflamad›¤›m önemli kararlar›n temininde yard›mc› oldular. Prof. A. Can Tuncay, Av. Faruk Bafltürk, Av. Adnan Üçcan yurt d›fl› yay›nlar›n sa¤lanmas›na katk›da bulundular. Dr. Fatma Baflterzi, Dr. Ertan ‹ren, Av. Ulafl Y›ld›z gerek mevzuat›n izlenmesinde gerek bilimsel belgelere ulaflabilmem konusunda yard›mlar›n› esirgemediler. Doç. Dr. Süleyman Baflterzi, Dr.
Gaye Burcu Y›ld›z, Araflt›rma görevlileri Gaye Bayc›k, Ersun Civan, Nazl› Elbir ve
Av. Sabahat Ergün kitab›n tashihini benimle paylaflt›lar. Kendilerine bu de¤erli yard›m ve katk›lar› nedeniyle gönülden teflekkür ederim.
Akademik yaflamda 40 y›l› doldurdu¤um bu 2008 y›l›nda, bana akademik kariyerin yolunu açan, bu süre içinde bilgisinden, tecrübesinden ve hiçbir zaman esirgemedi¤i dostlu¤undan yararland›¤›m sevgili hocam Prof. Dr. Turhan Esener’e duydu¤um gönül borcunu bu vesileyle bir kez daha belirtmeyi yerine getirilmesi zevkli
bir ödev sayar›m.
Kitab›n yaz›lmas›n› ve dizgisini büyük bir özenle gerçeklefltiren Veysel Coflkun’a, bas›m›n› ve da¤›t›m›n› sa¤layan BETA yöneticisi Seyhan Satar’a ve di¤er
yay›nevi çal›flanlar›na teflekkürü borç bilirim.
Eylül 2008
Sarper SÜZEK
IX
‹Ç‹NDEK‹LER
B‹R‹NC‹ KISIM
GENEL ESASLAR
B‹R‹NC‹ BÖLÜM
‹fi HUKUKUNA G‹R‹fi
§ 1. ‹fl hukuku kavram› ..............................................................................................1
I. ‹fl hukukunun tan›m› ......................................................................................1
II. ‹fl hukukunun konusu ....................................................................................3
III. ‹fl hukukunun sosyal güvenlik hukuku ile iliflkisi ........................................4
IV. ‹fl hukukunun tarihsel geliflimi ......................................................................6
1. Bat› Avrupa’da ..........................................................................................6
a) Sanayi devrimi ve çal›flma koflullar› ..................................................6
b) Ça¤dafl ifl hukukuna geçifl süreci ........................................................8
2. Türkiye’de ................................................................................................9
a) Cumhuriyetten önceki dönem ............................................................9
b) Cumhuriyet dönemi ..........................................................................10
aa) Cumhuriyet ile 1961 anayasas› aras›ndaki dönem ....................10
bb) 1961 anayasas› ve sonras› ..........................................................12
§ 2. ‹fl hukukunun özellikleri ..................................................................................15
I. ‹fl hukukunun amac› ....................................................................................15
1. ‹flçinin korunmas› ..................................................................................15
2. Hassas denge ..........................................................................................17
3. ‹fl hukukunda esneklik ............................................................................17
II. ‹fl hukukunda yorum ....................................................................................21
1. Amaçsal yorum-iflçi lehine yorum iliflkisi..............................................21
2. Anayasaya uygun yorum ........................................................................25
3. Sözleflmelerin yorumu ............................................................................27
a) ‹fl akitlerinin yorumu ........................................................................27
b) Toplu ifl sözleflmelerinin yorumu ......................................................27
III. ‹fl hukukunda sözleflme özgürlü¤ünün s›n›rland›r›lmas› ............................28
X
IV. ‹fl hukukunun yeri ........................................................................................32
1. ‹fl hukukunun ba¤›ms›zl›¤› ....................................................................32
2. Düzenleme boflluklar›n›n doldurulmas›..................................................34
a) Genel hükümlerin uygulanmas› ........................................................34
b) Uyarlama zorunlulu¤u ......................................................................35
3. Hukuk sistemi içindeki konumu ............................................................40
a) Kamu hukuku-özel hukuk ayr›m›n›n dayanaks›zl›¤› ........................40
b) ‹fl hukukunun karma niteli¤i ............................................................41
V. ‹fl hukukunda kat›l›m ..................................................................................42
1. Sosyal özerklik ......................................................................................42
a) Toplu sözleflmeler yoluyla normatif kurallar›n oluflturulmas› ..........42
b) Bireysel ifl hukukunun (akitlerinin) öneminin azalmad›¤›................43
2. Üçlü yap›lanma ......................................................................................44
a) Üçlü yap›lanma kavram› ..................................................................44
b) Ekonomik ve Sosyal Konsey ............................................................46
c) Üçlü Dan›flma Kurulu ......................................................................47
3. Yönetime kat›lma ..................................................................................48
a) Yönetime kat›lman›n tan›m› ve yararlar› ..........................................48
b) Ülkemizde yönetime kat›lma ............................................................50
§ 3. ‹fl hukukunun kaynaklar› ................................................................................53
I. Resmi kaynaklar ..........................................................................................53
1. Anayasa ..................................................................................................53
a) Anayasan›n çal›flma yaflam›na iliflkin ilke ve kurallar› ....................53
b) Anayasal tan›man›n hukuki sonuçlar› ..............................................56
2. Yasalar ....................................................................................................57
3. Yürütme kaynaklar› ................................................................................58
4. Yarg› kararlar› ........................................................................................59
II. Özel kaynaklar ............................................................................................60
1. Toplu ifl sözleflmeleri ..............................................................................60
2. ‹fl akitleri ................................................................................................61
3. ‹ç yönetmelikler......................................................................................61
a) Genel ifl koflullar› ve iç yönetmelik kavram› ....................................61
b) ‹ç yönetmeli¤in ba¤lay›c›l›k kazanmas›............................................63
c) ‹ç yönetmeli¤in hukuki niteli¤i ........................................................64
d) ‹ç yönetmeli¤in de¤ifltirilmesi ve uygulanmamas› ..........................65
4. ‹flyeri uygulamalar› ................................................................................66
a) ‹flyeri uygulamas› kavram› ................................................................66
XI
b) ‹flyeri uygulamas›n›n koflullar› ..........................................................67
c) ‹flyeri uygulamas›n›n de¤ifltirilmesi veya uygulamaya son
verilmesi ............................................................................................70
d) ‹flyeri uygulamas› ve örf ve adet kurallar› ........................................70
5. ‹flverenin yönetim (talimat verme) hakk› ..............................................71
a) Yönetim hakk› kavram› ve talimatlar›n türleri ................................71
b) Talimatlar›n yürürlü¤e girmesi..........................................................74
c) Yönetim hakk›n›n s›n›rlar› ................................................................75
d) ‹flçinin talimatlara uymamas› ve hukuka ayk›r› talimat ....................77
III. Kaynaklar aras›nda öncelik ........................................................................78
§ 4. Uluslararas› ifl hukuku ......................................................................................81
I. Uluslararas› Çal›flma Örgütü (ILO) ............................................................81
1. Kuruluflu ve amaçlar›..............................................................................81
2. Yap›s› ve organlar› ..................................................................................82
II. Uluslararas› çal›flma (ILO) sözleflmeleri ....................................................83
1. Sözleflmelerin özellikleri ve üye ülkelerce onaylanmas› ......................83
2. ILO sözleflmeleri ve Türkiye ..................................................................84
a) Ülkemiz taraf›ndan sözleflmelerin onaylanmas› ..............................84
b) ILO sözleflmelerinin do¤rudan uygulanabilirli¤i sorunu ..................85
c) ILO sözleflmelerinin yasalar karfl›s›ndaki durumu............................86
3. ILO denetimi ..........................................................................................88
III. Birleflmifl Milletler belgeleri ........................................................................90
IV. Avrupa (Konseyi) sözleflmeleri....................................................................90
1. Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi ..........................................................90
2. Avrupa Sosyal fiart› ................................................................................91
V. Avrupa Birli¤i ifl hukuku ............................................................................92
1. ‹fl hukukuna iliflkin hükümler ................................................................92
2. Türkiye’nin durumu................................................................................94
VI. ‹ki tarafl› anlaflmalar ....................................................................................97
§ 5. ‹fl hukukuyla ilgili devlet organlar›..................................................................98
I. Çal›flma örgütü ............................................................................................98
II. ‹fl yarg›s› ..................................................................................................100
1. ‹fl yarg›s›n›n örgütlenmesi ....................................................................100
2. ‹fl yarg›s›nda görev................................................................................101
3. ‹fl yarg›s›nda yetki ................................................................................103
4. Yarg›lama usulü ....................................................................................105
5. Kanun yollar› ........................................................................................106
XII
§ 6. ‹fl hukuku yapt›r›mlar›....................................................................................108
I. Hukuki yapt›r›mlar (özel hukuk yapt›r›mlar›) ..........................................108
1. ‹flverenlere uygulanan yapt›r›mlar........................................................108
2. ‹flçilere uygulanan yapt›r›mlar ..............................................................111
II. ‹dari yapt›r›mlar ........................................................................................112
III. Ceza yapt›r›mlar› (Sosyal ceza hukuku)....................................................113
IV. Disiplin cezalar› ........................................................................................115
1. Disiplin cezas›n›n koflullar› ..................................................................115
2. Disiplin cezas›n›n uygulanmas› ve yarg›sal denetimi ..........................118
‹K‹NC‹ BÖLÜM
TEMEL KAVRAMLAR
§ 7. ‹flçi ....................................................................................................................121
I. ‹flçi kavram› ..............................................................................................121
1. ‹flçi kavram›n›n ifl akdine dayanmas› ..................................................121
2. Bireysel ifl yasalar› aç›s›ndan iflçi ........................................................122
3. Toplu ifl yasalar› aç›s›ndan iflçi ............................................................123
II. ‹flçi-memur ayr›m› ve sözleflmeli personel ................................................124
III. ‹flçi benzeri kifliler......................................................................................126
1. Ǜrak ....................................................................................................126
a) Ç›rakl›k kavram›..............................................................................126
b) Ç›raklar›n tabi olaca¤› mevzuat ......................................................128
c) Ç›raklar›n çal›flma koflullar› ............................................................129
2. Stajyer ..................................................................................................130
§ 8. ‹flveren ..............................................................................................................132
I. ‹flveren kavram› ........................................................................................132
1. ‹flverenin tan›m› ....................................................................................132
2. Soyut-somut iflveren ayr›m›..................................................................133
3. Tüzel kiflilerde ve ticaret flirketlerinde iflveren niteli¤i ......................134
a) Tüzel kiflinin organ›n›n iflveren niteli¤i ..........................................134
b) Yönetim kurulu üyesi genel müdürün durumu ..............................135
c) fiirkette çal›flan limited flirket orta¤›n›n durumu ............................138
d) Holdinglerde ve flirket gruplar›nda iflveren niteli¤i ........................139
II. ‹flverenin sorumlulu¤u ..............................................................................139
III. Alt iflveren..................................................................................................141
1. Alt iflveren kavram› ..............................................................................141
2. Alt iflveren iliflkisinin kurulabilmesinin koflullar› ................................142
XIII
a)
b)
c)
d)
‹flyerinde iflçi çal›flt›ran as›l iflverenin varl›¤›..................................142
‹flin as›l iflverene ait iflyerinde yap›lmas› ........................................143
‹flin iflyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine iliflkin olmas›....143
‹flletmenin ve iflin gere¤i ile teknolojik nedenlerle uzmanl›k
gerektiren bir ifl olmas›....................................................................144
aa) Yard›mc› ifllerde bir s›n›rlama olmad›¤› ..................................144
bb) Koflulun bölünebilir nitelikte oldu¤u........................................145
cc) Salt maliyetleri düflürmek amac›yla alt iflveren iliflkisi
kurulamayaca¤› ........................................................................148
e) ‹flçilerin sadece as›l iflverenin iflyerinde çal›flt›r›lmas› ....................151
IV. Alt iflverenin iflçilerine karfl› as›l iflverenin müteselsil sorumlulu¤u ........152
V. As›l iflveren iliflkisinin muvazaal› iflleme dayanmas› ................................153
1. Yasada yer alan muvazaay› önlemeye yönelik hükümler ....................153
a) S›n›rlamalar›n yasada yer almas›n›n nedeni ve yasal düzenleme ..153
b) As›l iflverenden devral›nan iflçilerin haklar›n›n k›s›tlanamamas›....155
c) ‹flyerinde çal›flt›r›lan kiflilerle alt iflveren iliflkisinin kurulamamas› ..156
d) As›l iflin bölünememesi ..................................................................158
e) Kurulan iliflkinin genel olarak muvaazal› iflleme dayanmas›..........158
aa) Genel kural ..............................................................................158
bb) ‹flçi temini sözleflmesini alt ifleren iliflkisi olarak göstermek ..159
cc) ‹flçinin de¤iflen alt iflverenler yan›nda çal›flmaya devam etmesi..159
2. Muvazaan›n idare taraf›ndan denetlenmesi ..........................................160
3. Muvazaal› alt iflveren iliflkisinin yapt›r›m› ..........................................161
a) Bafllang›çtan itibaren as›l iflverenin iflçisi say›lmak........................161
b) Temelinde muvazaa bulunan fesihler..............................................162
4. Kamu kurulufllar› lehine getirilen ayr›cal›k..........................................164
VI. ‹flveren vekili ............................................................................................165
1. Bireysel ifl yasalar› aç›s›ndan iflveren vekili ........................................165
2. Toplu ifl yasalar› aç›s›ndan iflveren vekili ............................................168
VII. ‹flveren vekilinin sorumlulu¤u ..................................................................169
§ 9. ‹flyeri ..............................................................................................................173
I. ‹flyeri kavram› ............................................................................................173
II. ‹flyerinin kapsam› ......................................................................................175
1. ‹flin yap›ld›¤› yer ..................................................................................175
2. ‹flyerine ba¤l› (iflyeri organizasyonu kapsam›ndaki) yerler..................175
3. Eklentiler ..............................................................................................178
4. Araçlar ..................................................................................................178
III. ‹flyeri-iflletme ayr›m› ..................................................................................178
XIV
IV. ‹flyerinin kurulmas› ....................................................................................179
1. ‹flyeri açma ve çal›flma ruhsat›n›n al›nmas›..........................................179
2. ‹flletme belgesine tabi iflyerleri ............................................................181
3. ‹flyerinin bildirilmesi ............................................................................182
V. ‹flyerinin devri............................................................................................183
1. ‹fl akitlerinin yeni iflverenle devam etmesi ..........................................183
2. ‹flçinin hizmet süresi ve iflçilik haklar› ................................................184
3. ‹flyerinin devrinin taraflar›n fesih hakk›na etkisi ................................187
4. ‹flyerinin k›smi devri ile as›l iflveren-alt iflveren iliflkisi fark› ..............189
5. ‹flçinin (muvazaa olmaks›z›n) de¤iflen alt iflverenler yan›nda
çal›flmaya devam etmesi ......................................................................190
VI. ‹flyerinin kapat›lmas›..................................................................................191
1. ‹flyerinin iflveren taraf›ndan kapat›lmas› ..............................................191
a) ‹flyerini kapatma özgürlü¤ü ve s›n›r› ..............................................191
b) ‹flyerinin kapat›lmas›nda iflverenin yükümlülükleri ........................195
2. ‹flyerinin idare taraf›ndan kapat›lmas› ..................................................196
§ 10. ‹fl hukukunun kapsam›....................................................................................197
I. ‹fl Kanununun kapsam› ..............................................................................197
1. Kapsama giren ifller ..............................................................................197
2. Kapsam d›fl›nda kalan ifller ..................................................................198
a) Deniz ve hava tafl›ma iflleri ............................................................198
b) Tar›m ve orman iflleri ......................................................................199
c) Tar›mla ilgili yap› iflleri ..................................................................201
d) El sanat› iflleri..................................................................................201
e) Ev hizmetleri ..................................................................................202
f) Ǜraklar............................................................................................202
g) Sporcular ........................................................................................202
h) Rehabilite edilenler ........................................................................203
›) Esnaf ve sanatkar iflyerleri ..............................................................204
3. Sanayi, ticaret, tar›m ve orman ifllerinin belirlenmesi ........................205
II. Deniz ‹fl Kanununun kapsam›....................................................................206
III. Bas›n ‹fl Kanununun kapsam› ....................................................................206
IV. Borçlar Kanununun kapsam› ....................................................................208
V. Sendikalar Kanununun kapsam› ................................................................209
VI. Toplu ‹fl Sözleflmesi Grev ve Lokavt Kanununun kapsam› ......................209
XV
‹K‹NC‹ KISIM
B‹REYSEL ‹fi HUKUKU
B‹R‹NC‹ BÖLÜM
‹fi AKD‹
§ 11. ‹fl akdi kavram› ................................................................................................211
I. ‹fl akdinin tan›m› ........................................................................................211
II. ‹fl akdinin unsurlar› ....................................................................................211
1. ‹fl görme unsuru ....................................................................................211
2. Ücret unsuru ........................................................................................212
3. Ba¤›ml›l›k unsuru ................................................................................213
a) Kiflisel/hukuki ba¤›ml›l›k ................................................................213
b) Baflkas›n›n ifl organizasyonunda ifl görme ......................................215
c) Ba¤›ml›l›k unsurunun benzer sözleflmelerden ay›r›c› niteli¤i ........218
III. ‹fl akdinin özellikleri ..................................................................................219
1. Kiflisel iliflki kurmas› ............................................................................220
2. Karfl›l›kl› borç do¤urmas› ....................................................................220
3. Sürekli borç iliflkisi yaratan bir sözleflme olmas› ................................220
IV. ‹fl akdinin türleri ........................................................................................221
1. Sürekli ve süreksiz ifl akitleri ..............................................................221
2. Belirli süreli ve belirsiz süreli ifl akitleri ..............................................222
a) Belirli-belirsiz süreli ifl akdi ayr›m› ................................................222
b) Belirli süreli ifl akdinin kurulmas›n› mümkün k›lan objektif
koflullar ............................................................................................225
aa) ‹flin belirli süreli olmas›............................................................225
bb) Belli bir iflin tamamlanmas›na yönelik olmas› ........................225
cc) Belirli bir olgunun ortaya ç›kmas›............................................226
dd) Benzer haller ............................................................................227
ee) ‹flçinin niteli¤inin önem tafl›mamas› ........................................227
c) Yasadan kaynaklanan belirli süreli ifl akitleri ................................228
d) Zincirleme ifl akitleri ......................................................................230
e) Farkl› ifllem yasa¤› ..........................................................................232
f) Geçici ifl akitleri ..............................................................................234
3. Azami ve asgari süreli ifl akitleri ..........................................................236
4. Deneme süreli ifl akitleri ......................................................................237
a) Anlam› ve kararlaflt›rma serbestisi ..................................................237
b) Süresi ..............................................................................................238
c) Hükümleri........................................................................................239
XVI
5. Tak›m sözleflmesi ile kurulan ifl akitleri ..............................................240
6. Mevsimlik ifl akitleri ............................................................................241
7. K›smi süreli ifl akitleri ..........................................................................242
a) Klasik k›smi süreli ifl akitleri ..........................................................242
aa) K›smi süreli ifl akdi kavram› ....................................................242
bb) Farkl› ifllem yasa¤›....................................................................244
cc) K›smi süreli ifl akitlerine uygulanacak kurallar........................244
b) K›smi süreli ifl akitlerinin özel türleri ............................................247
aa) Baflka (Yan) iflte çal›flma ..........................................................247
bb) Ça¤r› üzerine çal›flma ..............................................................248
cc) ‹fl paylafl›m› ..............................................................................250
8. Evde çal›flma ........................................................................................251
9. Tele çal›flma ..........................................................................................254
10.Geçici (ödünç) ifl iliflkisi ......................................................................255
a) Geçici ifl iliflkisi kavram› ................................................................255
b) Geçici ifl iliflkisinin kurulmas›n›n koflullar› ....................................256
aa) Benzer ifllerde çal›flt›rma ..........................................................256
bb) ‹flçinin yaz›l› onay› ..................................................................257
cc) Kurulan iliflkinin geçici olmas› ................................................257
c) Geçici ifl iliflkisinin hüküm ve sonuçlar› ........................................258
aa) Bireysel ifl hukuku aç›s›ndan....................................................258
aaa) ‹fl akdinin iflverenle devam etmesi ..................................258
bbb) ‹flçinin ifl görme ve di¤er borçlar› ..................................258
ccc) Yönetim hakk› ................................................................259
ddd) Ücret borcu......................................................................260
eee) ‹flverenin iflçiyi gözetme ve di¤er borçlar›......................261
fff) ‹fl akdinin feshi................................................................262
bb) Toplu ifl hukuku aç›s›ndan........................................................263
aaa) Sendika üyeli¤i ve toplu ifl sözleflmesi ..........................263
bbb) Grev ve lokavt ................................................................264
d) Geçici ifl iliflkisinin sona ermesi......................................................266
§ 12. ‹fl akdinin kurulmas› ......................................................................................267
I. ‹fl akdinin kurulmas›na iliflkin görüflmeler ................................................267
1. Taraflar›n hukuki durumu ve yükümlülükleri ......................................267
2. Görüflmelerde kusur..............................................................................268
II. Taraflar›n ehliyeti ......................................................................................269
III. ‹fl akdinin flekli ..........................................................................................270
1. fiekil serbestisi ve s›n›rlar›....................................................................270
2. Yaz›l› flekle ayk›r›l›¤›n hukuki sonucu ................................................271
XVII
IV. ‹fl akdi kurma özgürlü¤ü ve s›n›rlar›..........................................................273
1. Sözleflme yapma özgürlü¤ü ilkesi ........................................................273
2. ‹fl akdi yapma yasaklar› ........................................................................274
a) Yafl küçüklü¤ü ................................................................................274
b) Cinsiyet............................................................................................274
c) Sa¤l›k durumu ................................................................................274
d) Yabanc›l›k........................................................................................275
e) Toplu ifl sözleflmesinden do¤an yasaklar ........................................275
3. ‹fl akdi yapma zorunlulu¤u ..................................................................275
a) Özürlüler ve eski hükümlüler..........................................................276
b) ‹flyerinden malülen ayr›lanlar..........................................................279
c) Askerlik veya yasal ödev nedeniyle iflten ayr›lanlar ......................281
d) Toplu iflten ç›kar›lanlar....................................................................282
e) Hastal›k nedeniyle iflten ç›kar›lan gazeteciler ................................282
f) ‹flçi kurulufllar› yönetiminde görev alanlar ....................................282
g) ‹flyeri hekimleri ve ifl güvenli¤i mühendisleri ................................282
h) Toplu ifl sözleflmesinden do¤an akit yapma zorunlulu¤u................283
4. ‹fl akdi yapma zorunlulu¤unun hükümleri............................................283
a) ‹flverenin yükümlülü¤ünü yerine getirmesi ....................................283
b) ‹flverenin yükümlülü¤ünü yerine getirmemesi................................284
V. ‹fl akdinin geçersizli¤i ................................................................................287
1. Geçersizli¤in geçmifle yürümemesi......................................................287
2. ‹fl akdinin k›smi geçersizli¤i ................................................................289
3. ‹fl akdinin iptali ....................................................................................289
VI. Yabanc›l›k unsuru tafl›yan ifl akdine uygulanacak hukuk ..........................290
§ 13. ‹flçinin borçlar› ve sorumlulu¤u ....................................................................293
I. ‹fl görme borcu ..........................................................................................293
1. ‹flçinin ifli kendisinin yapmas› ..............................................................293
2. ‹fl görme ediminin devri (‹flçinin de¤iflmesi)........................................293
3. ‹fl Akdinin (‹fl Görme Edimini Talep Hakk›n›n) Devri ........................295
4. ‹flin türü ve kapsam› ............................................................................297
5. ‹flin yap›laca¤› yer ................................................................................297
6. ‹flin özenle yap›lmas› ............................................................................298
7. ‹fl görme borcunun ihlali ......................................................................299
a) ‹fl görme borcunun ifa edilmemesi..................................................299
b) ‹fl görme borcunun kötü (özensiz) ifa edilmesi ..............................300
II. ‹taat borcu ..................................................................................................301
1. ‹taat borcunun içeri¤i............................................................................301
XVIII
2. Özel haller ............................................................................................301
a) Sigara içme yasa¤› ..........................................................................302
b) Kap› denetimi ve iflçilerin üstünün aranmas› ..................................302
III. Sadakat borcu ............................................................................................303
IV. Rekabet etmeme borcu ..............................................................................304
§ 14. ‹flverenin ücret ödeme borcu ..........................................................................307
I. Ücret Kavram› ..........................................................................................307
II. Ücretin türleri ............................................................................................308
1. Zamana göre ücret ................................................................................309
2. Parça bafl›na (akort) ücret ....................................................................309
3. Götürü ücret ........................................................................................309
4. Yüzde usulüne göre ücret ve bahflifller ................................................310
5. Primler ..................................................................................................311
6. ‹kramiyeler............................................................................................312
7. Komisyon ücreti ..................................................................................314
8. Kardan pay alma ..................................................................................314
III. Ücretin miktar› ..........................................................................................315
1. Ücretin belirlenmesi ............................................................................315
2. Asgari ücret ..........................................................................................317
a) Asgari ücretin kapsam› ve tan›m› ..................................................317
b) Asgari ücretin belirlenmesinde göz önünde tutulacak esaslar ........318
c) Asgari ücretin saptanmas› ..............................................................319
d) Asgari ücret karar›n›n hukuki sonucu ............................................320
IV. Ücretin ödenmesi ......................................................................................321
1. Ücretin ödenme flekli............................................................................321
a) Ücretin para ile (nakden) ödenmesi ................................................321
b) Ücretin Türk paras› ile ödenmesi ....................................................322
2. Ücretin ödenme yeri ............................................................................323
3. Ücretin ödenme zaman›........................................................................324
a) Ücretin iflin yap›lmas›ndan sonra düzenli aral›klarla ödenmesi ....324
b) Ücretin avans olarak ödenmesi ......................................................325
4. Ücretin ödenmesinin ispat› ..................................................................326
5. Ücrete iliflkin zamanafl›m› ....................................................................327
V. Ücretin ödenmemesi ..................................................................................328
1. Ücretin ve faizin talep edilmesi............................................................328
2. ‹flçilerin çal›flmaktan kaç›nma hakk› ....................................................329
a) Çal›flmaktan kaç›nma hakk› ve koflullar› ........................................329
b) Çal›flmaktan kaç›nman›n hukuki sonuçlar› ....................................331
XIX
aa) Çal›flmaktan kaç›nman›n grev say›lmayaca¤› ..........................331
bb) Çal›flmaktan kaç›nan iflçiler yerine iflçi al›namamas› ..............331
cc) Çal›flmaktan kaç›nan iflçilerin sözleflmesinin feshedilememesi ..331
dd) Çal›flmaktan kaç›nan iflçilere ücret ödenip ödenmeyece¤i ......332
VI. Ücretin güvencesi ......................................................................................336
1. Ücretin haczedilememesi......................................................................336
2. Ücretin devredilememesi......................................................................337
3. Ücretin takas edilememesi....................................................................337
4. Ücretin ayr›cal›kl› alacak olmas› ..........................................................338
5. ‹flçinin ücret garanti fonundan yararlanmas› ........................................338
6. Müteahhit (as›l iflveren) ve alt iflverenin hakedifllerinden ücretlerin
ödenmesi ..............................................................................................340
7. Ücret kesme cezas›n›n s›n›rland›r›lmas› ..............................................342
8. Ücrette indirim yap›lamamas› ..............................................................343
9. ‹flverenin temerrüdü halinde ücret ödenmesi ......................................344
§ 15. ‹flverenin iflçiyi gözetme borcu........................................................................346
I. Genifl anlamda gözetme borcu ..................................................................346
II. ‹flçinin kiflili¤ini gözetme borcu ................................................................346
III. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i önlemlerini alma borcu ........................................348
1. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i önlemlerini alma borcunun hukuki dayana¤› ..348
2. ‹flverenin hukuki sorumlulu¤unun s›n›r› ve çerçevesi..........................349
3. ‹flverenin hukuki sorumlulu¤unun niteli¤i ..........................................352
a) Kusursuz sorumluluk görüflü ..........................................................352
b) Kusur sorumlulu¤u görüflü..............................................................353
c) Kusurun objektiflefltirilmesi (objektif kusur)..................................356
d) Akdi sorumluluk ile haks›z fiil sorumlulu¤unun yar›flmas›............357
e) Zarar›n Sosyal Güvenlik Kurumu taraf›ndan karfl›lanmas› gere¤i ....359
4. ‹lliyet ba¤›n›n bulunmas› zorunlulu¤u ................................................360
a) ‹lliyet ba¤›n›n iflverenin sorumlulu¤unun Sosyal Güvenlik
Kurumunun sorumlulu¤undan ayr›lmas›ndaki önemi ....................360
b) ‹lliyet ba¤›n›n kesilmesi ..................................................................362
IV. Maddi tazminat ..........................................................................................364
1. Maddi tazminat›n kapsam› ..................................................................364
a) Çal›flma gücünün kayb›ndan do¤an zararlar ..................................365
b) Ekonomik gelece¤in sars›lmas›ndan do¤an zararlar ......................365
c) Tedavi masraflar› ............................................................................366
2. Maddi tazminat›n belirlenmesi ............................................................366
a) Genel esaslar ..................................................................................366
XX
b)
c)
d)
e)
Meslekte kazanma gücü kayb› (maluliyet oran›) ............................367
‹fl görebilme ça¤›n›n ve yaflam süresinin belirlenmesi ..................367
Ücretin belirlenmesi ........................................................................368
Taraflar›n kusur durumunun, kaç›n›lmazl›¤›n ve hakkaniyetin
tazminata etkisi................................................................................368
f) Tazminat›n hesaplanmas› ................................................................372
aa) Zarar›n belirlenmesi..................................................................372
bb) ‹ndirimler ..................................................................................376
cc) Faiz ..........................................................................................377
V. Destekten yoksun kalma tazminat› ............................................................378
1. Hukuki dayana¤› ..................................................................................378
2. Destek ve desteklenen kavramlar› ........................................................378
3. Bak›m gücü ve bak›m ihtiyac›..............................................................379
4. Bak›m (destek) süresi ..........................................................................379
5. Tazminat› talep edebilecek kifliler ........................................................380
a) Destekten yoksun kalan efl ..............................................................380
b) Destekten yoksun kalan nikahs›z efl................................................381
c) Destekten yoksun kalan çocuklar....................................................383
d) Destekten yoksun kalan ana, baba ve kardefller..............................383
6. Tazminat›n hesaplanmas›......................................................................384
VI. Manevi tazminat ........................................................................................386
1. Hukuki dayana¤› ..................................................................................386
2. Manevi tazminat isteyebilecek kifliler ..................................................386
a) ‹fl kazas› ölümle sonuçlanmam›flsa ................................................386
b) ‹fl kazas› ölümle sonuçlanm›flsa ......................................................388
3. Manevi tazminat›n koflullar› ................................................................390
4. Manevi tazminat›n takdiri ....................................................................392
VII. Sosyal Güvenlik Kurumunun rücu davalar› ..............................................394
§ 16. ‹flverenin eflit davranma ve di¤er borçlar› ....................................................396
I. Genel anlamda eflit davranma ve ayr›m yapmama borcu..........................396
1. Hukuki dayana¤› ..................................................................................396
a) Anayasal dayanak............................................................................396
b) Yasal dayanak..................................................................................398
c) ‹fl iliflkilerinde genel anlamda eflit davranma borcunun
uygulanmas› gere¤i ........................................................................400
2. Nispi niteli¤i ........................................................................................401
3. ‹fle almada ayr›m yasa¤› ......................................................................402
4. ‹fl iliflkisinin devam› süresince eflit davranma borcu ............................404
XXI
5. ‹fl akdinin feshinde eflit davranma borcu ..............................................408
a) Genel olarak ....................................................................................408
b) Ayr›m yasaklar›nda..........................................................................408
c) ‹flçilerin davran›fllar›na dayanan fesihlerde ....................................409
d) ‹flletme gereklerine dayanan fesihlerde ..........................................412
e) Yap›lan feshin (seçimin) iflverence hakl›laflt›r›lmas› ......................413
6. Eflit davranma borcuna ayk›r› davran›fl›n yapt›r›m› ............................413
a) Genel olarak iflçilerin haklar› ..........................................................413
b) Ayr›mc›l›k tazminat›........................................................................414
c) Ayr›mc›l›k tazminat›n›n di¤er tazminatlar karfl›s›ndaki durumu ....415
d) ‹dari ve cezai yapt›r›mlar ................................................................417
7. ‹spat yükü ............................................................................................418
II. Araç, gereç ve malzeme sa¤lama borcu ....................................................418
III. Bulufl yapan iflçiye bedel ödeme borcu (Patent hakk›)..............................418
IV. Özlük dosyas› düzenleme borcu ................................................................421
§ 17. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas› ..............................................................................423
I. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas›n›n amac›..........................................................423
II. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas›n›n teorik ve hukuki dayana¤› ........................423
1. Geçici ifa imkans›zl›¤›n›n temerrüt sonucunu yaratmas› ....................423
2. Geçici ifa imkans›zl›¤›n›n belirli ve belirsiz süreli ifl akitlerinde
yaratt›¤› sonuçlar ..................................................................................425
a) Belirli süreli ifl akitlerinde ..............................................................425
b) Belirsiz süreli ifl akitlerinde ............................................................426
3. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas›n›n hukuken ortaya ç›kmas›........................427
4. Ask›ya al›nma teorisinin uygulama alan›na geçirilmesi ......................428
III. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas›n›n koflullar› ....................................................429
1. ‹fa (veya ifay› kabul) imkans›zl›¤› ......................................................429
a) ‹flçinin ifl görme edimini ifa imkans›zl›¤› ......................................429
aa) Maddi ifa imkans›zl›¤›..............................................................429
bb) ‹fan›n beklenilmez olmas› veya manevi ifa imkans›zl›¤› ........429
b) ‹flverenin ifay› kabul imkans›zl›¤› ..................................................431
2. ‹fa etmemenin geçici olmas› ................................................................431
3. ‹fa etmemenin kusursuz olmas›............................................................433
4. ‹fa zaman›n›n esasl› olmamas› ............................................................433
IV. ‹fl akdinin sözleflmeyle ask›ya al›nmas› ve ücretsiz izin uygulamalar› ....433
1. ‹fl akdinin sözleflmeyle ask›ya al›nmas›n›n koflulu ..............................433
2. Ücretsiz izine ç›kar›lma önerisinin kabul edilmesi ..............................434
a) Kabul usülü ve ücretsiz izin süresi ................................................434
XXII
b) ‹flçinin hakl› nedenle fesih hakk› ....................................................435
c) ‹flverenin (geçersiz) feshi ................................................................437
3. Ücretsiz izine ç›kar›lma önerisinin kabul edilmemesi ........................439
V. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas›n›n hüküm ve sonuçlar›....................................440
1. ‹fl görme ve ücret borçlar›na etkisi ......................................................440
2. ‹flverenin yönetim hakk›na ve iflçinin itaat borcuna etkisi ..................442
3. ‹flverenin gözetme ve iflçinin sadakat borcuna etkisi ..........................442
4. ‹fl akdinin sona ermesine (feshine) etkisi ............................................442
a) Belirli süreli ifl akdinin sona ermesine etkisi ..................................442
b) Hakl› nedenle fesih hakk›na etkisi ..................................................443
c) Süreli fesih hakk›na etkisi ..............................................................443
VI. ‹fl akdinin ask›ya al›nmas›n›n sona ermesi ................................................444
VII. Mevzuatta düzenlenmifl olan ask›ya al›nma halleri ..................................445
1. Geçici askerlik veya yasal ödev nedeniyle ask›ya al›nma ..................446
2. Sa¤l›k nedenleriyle ask›ya al›nma........................................................446
3. Zorlay›c› nedenlerle ask›ya al›nma ......................................................447
4. Gözalt› veya tutukluluk nedeniyle ask›ya al›nma ................................447
5. Ailevi nedenlerle ask›ya al›nma ..........................................................447
6. Grev veya lokavt halinde ask›ya al›nma ..............................................447
§ 18. ‹fl akdinin sona ermesi ve süreli fesih ............................................................448
I. ‹fl akdinin fesih d›fl›nda sona ermesi..........................................................448
1. Taraflar›n anlaflmas› (ikale) ..................................................................448
2. Belirli sürenin sona ermesi ..................................................................452
3. Ölüm ....................................................................................................453
a) ‹flçinin ölümü ..................................................................................453
b) ‹flverenin ölümü ..............................................................................453
II. Genel olarak ifl akdinin feshi ve fesih türleri aras›ndaki farklar ..............454
III. Süreli fesih ................................................................................................456
1. Süreli fesih hakk›n›n hukuki dayana¤› ve do¤umu ..............................456
2. Süreli fesih hakk›n›n kullan›lmas›........................................................458
a) Fesih bildiriminin özellikleri ..........................................................458
b) Fesih bildirimi süreleri ....................................................................460
aa) Bildirim sürelerinin belirlenmesi..............................................460
bb) Bildirim sürelerinin art›r›lmas› ................................................461
3. Süreli feshin hüküm ve sonuçlar› ........................................................463
a) Bildirim süresi içinde taraflar›n durumu ........................................463
b) Yeni ifl arama izni verilmesi............................................................464
c) Bildirim süresinin sonunda ifl akdinin sona ermesi ........................465
XXIII
4. Peflin ödeme yoluyla ifl akdinin feshi ..................................................466
a) Bu hakk›n niteli¤i ve uygulanmas› ................................................466
b) Bildirim süresi içinde do¤acak iflçi haklar›na etkisi ......................467
5. Usulsüz fesih ........................................................................................469
a) Usulsüz fesih kavram› ....................................................................469
b) ‹hbar tazminat› ................................................................................470
aa) ‹hbar tazminat› hakk›n›n do¤umu ............................................470
bb) ‹hbar tazminat›n›n hukuki niteli¤i ............................................471
cc) ‹hbar tazminat›n›n miktar› ........................................................471
c) Maddi ve manevi tazminat ..............................................................473
d) K›dem tazminat› ..............................................................................474
6. Fesih hakk›n›n kötüye kullan›lmas›......................................................475
a) Fesih hakk›n›n kötüye kullan›lmas› kavram› ..................................475
b) Kötü niyet tazminat›........................................................................476
aa) ‹fl akdinin iflveren taraf›ndan feshinde......................................476
bb) ‹fl akdinin iflçi taraf›ndan feshinde............................................476
cc) Kötü niyet tazminat›n›n ölçütü ................................................470
dd) Hakk›n kötüye kullan›lmas› oluflturmayan fesihler..................478
ee) Hakk›n kötüye kullan›lmas›n› oluflturan fesihler ....................479
c) Sendikal tazminat ............................................................................481
d) ‹hbar tazminat› ................................................................................483
e) Maddi ve manevi tazminat ..............................................................484
f) K›dem tazminat› ..............................................................................484
g) ‹spat yükü ........................................................................................484
§ 19. ‹fl Güvencesi......................................................................................................486
I. ‹fl güvencesi kavram› ................................................................................486
II. ‹yi niyet kurallar›na uygun (kötü niyetli), geçerli (geçersiz) ve hakl›
(haks›z) fesih ayr›m› ..................................................................................489
III. ‹fl güvencesinin kapsam› ............................................................................491
1. ‹fl güvencesinin kapsam›na giren ve girmeyen iflçilerin tabi olacaklar›
ortak hükümler......................................................................................491
2. ‹fl güvencesi hükümlerinin uygulanmas›n›n koflullar› ..........................492
a) ‹fl Kanununa veya Bas›n ‹fl Kanununa Tabi Olmak ........................492
b) ‹flyerinde otuz ve daha fazla iflçi çal›flt›r›lmas› ..............................493
c) ‹flçinin en az alt› ayl›k k›deminin olmas› ........................................497
d) Belirli konumdaki iflveren vekili olmamak ....................................500
e) Belirsiz süreli ifl akdinin iflverence feshedilmesi ............................501
IV. Geçerli fesih nedenleri ..............................................................................505
XXIV
V.
1. Geçerli fesih kavram› ..........................................................................505
2. ‹flçinin yetersizli¤i veya davran›fllar› nedeniyle fesih ..........................506
a) ‹flçinin yetersizli¤i ..........................................................................506
aa) ‹flçinin fiziki yetersizli¤i ..........................................................507
aaa) ‹flçinin hastal›¤› ..............................................................507
bbb) ‹flçinin yafll›l›¤› ve emeklili¤i..........................................509
bb) ‹flçinin mesleki yetersizli¤i (performans›)................................512
b) ‹flçinin davran›fllar› ..........................................................................515
aa) Geçerli feshe neden olan davran›fllar ile hakl› fesih nedenleri
ayr›m›........................................................................................516
bb) ‹flçinin davran›fllar›na dayanan geçerli fesih nedenleri ............519
aaa) ‹flçinin iflvereni yan›ltmas› ..............................................519
bbb) ‹flçinin iflveren aleyhine sözler sarfetmesi ......................519
ccc) ‹flçinin geçimsizli¤i ........................................................520
ddd) ‹flçinin ba¤l›l›¤›n›n yeterli olmamas› ..............................521
eee) ‹flçinin devams›zl›¤› ve ifle geç gelmesi..........................522
fff) ‹flçinin görevini yerine getirmekte yetersizli¤i ..............523
ggg) ‹flçinin iflverenin mal›na zarar vermesi ..........................524
hhh) ‹flçinin k›sa süren tutuklulu¤u ........................................524
i i i ) Di¤er haller ....................................................................525
3. ‹flletmenin, iflyerinin ve iflin gerekleri nedeniyle fesih ........................525
a) ‹flletme gerekleri kavram›................................................................525
b) Toplu iflçi ç›karmalar ve iflletme gerekleri ......................................526
c) Ekonomik, yap›sal, teknolojik nedenlerin feshi zorunlu k›lmas›....527
d) Ekonomik güçlükler ........................................................................530
e) Yeniden yap›lanma (reorganizasyon) ..............................................532
f) Teknolojik de¤iflimler......................................................................535
g) ‹flçinin iflinin ortadan kalkmas› veya iflgücü fazlas›n›n
ortaya ç›kmas› ................................................................................536
4. Son çare (ultima ratio) ilkesi ................................................................538
a) Son çare kavram› ............................................................................538
b) Son çare olarak al›nabilecek önlemler ve Yarg›tay uygulamas› ....540
c) Son çare ilkesi ve çal›flma koflullar›nda esasl› de¤ifliklik ..............543
5. Sosyal seçim, objektif kriter ve eflitlik ilkesi ......................................544
Geçerli fesih nedenlerinin bulunmamas› ..................................................547
1. Yasada yer alan nedenler ......................................................................547
2. ‹flletme gereklerinin ya da iflçinin yetersizli¤inin veya davran›fllar›n›n
bulunmamas› ........................................................................................548
3. Salt maliyetleri düflürmek amac›yla ifl akdinin feshedilmesi ..............549
XXV
VI. ‹fl akdinin feshinde usul ............................................................................550
1. ‹flçinin uyar›lmas› ................................................................................550
2. Feshin yap›lma süresi ..........................................................................551
3. Fesih bildiriminin yaz›l› yap›lmas› ......................................................551
4. Fesih nedeninin aç›k ve kesin bir flekilde belirtilmesi ........................552
5. ‹flçinin savunmas›n›n al›nmas›..............................................................553
VII. Toplu iflçi ç›karmalar ve Uygulanacak Fesih Usulü..................................555
1. Ç›kar›lacak iflçi say›s› ve uygulanacak hükümler ................................555
2. Yap›lmas› gereken bildirimler ve görüflmeler ......................................556
3. Fesih usulüne ayk›r› davranman›n yapt›r›m› ........................................557
4. Yeniden ifl akdi kurma zorunlulu¤u......................................................558
VIII.Fesih bildirimine itiraz ..............................................................................559
1. Dava açma süresi..................................................................................559
2. Uyuflmazl›¤›n özel hakem taraf›ndan çözülmesi..................................560
IX. ‹fle iade davas›nda yarg›lama süreci ..........................................................562
1. Davan›n konusu ....................................................................................562
2. Feragat ..................................................................................................563
3. Yarg›lama süresi ..................................................................................566
4. Yarg›lama usulü ....................................................................................567
5. ‹spat yükü ............................................................................................568
6. Yarg› karar›n›n niteli¤i..........................................................................570
7. Yarg›lama sürecinde ortaya ç›kan baz› olgular›n davaya etkisi ..........573
a) ‹flçinin emeklili¤i ............................................................................573
b) Dava devam ederken iflçinin ifle davet edilmesi ............................573
aa) ‹flçinin ifle bafllamas› ................................................................573
bb) ‹flçinin ifle bafllamay› reddetmesi..............................................575
c) ‹flyerinin kapanmas› ........................................................................575
d) ‹flçinin ölümü ..................................................................................577
X. Geçersiz feshin sonuçlar› ..........................................................................578
1. Yarg› organ›n›n feshin geçersizli¤ine karar vermesi ............................578
2. ‹flçinin iflverene baflvuruda bulunmas›..................................................581
a) ‹flçinin baflvuruda bulunmamas›n›n hukuki sonucu ........................581
b) ‹flçinin iflverenin davetine ra¤men ifle bafllamamas› ......................581
3. ‹flverence iflçinin ifle bafllat›lmas› ........................................................583
a) Feshin geçersiz say›lmas› ve boflta geçen sürelere iliflkin
ücretin ödenmesi ............................................................................583
b) Peflin ödenen bildirim süresine ait ücret ile k›dem tazminat›n›n
mahsubu ..........................................................................................584
XXVI
4. ‹flverence iflçinin ifle bafllat›lmamas› ....................................................585
a) ‹fl akdinin ‹flçinin ifle bafllat›lmamas›yla sona ermesi, ihbar ve
k›dem tazminat›n›n ödenmesi ........................................................585
b) ‹fl güvencesi tazminat› ....................................................................585
c) Boflta geçen sürelere iliflkin ücretin ödenmesi ................................587
d) ‹flçinin dava sürerken baflka iflte çal›flmas›......................................589
XI. ‹fl güvencesine iliflkin hükümlerin (mutlak ya da nispi) emredici niteli¤i....590
XII. ‹fl akdinin sendikal nedenle feshi ..............................................................591
1. Sendika üyeli¤i veya sendikal faaliyet nedeniyle fesih ......................591
2. ‹flyeri sendika temsilcisinin ifl akdinin feshi ........................................594
XIII. De¤ifliklik feshi (Çal›flma Koflullar›nda Esasl› De¤ifliklik) ......................596
1. De¤ifliklik feshi kavram› ......................................................................596
2. De¤ifliklik feshine iliflkin hükümlerin kapsam› ....................................598
3. De¤ifliklik feshinin koflullar› ................................................................599
a) Çal›flma koflullar›nda esasl› de¤ifliklik yap›lmas› ..........................599
aa) De¤iflikli¤e konu olacak çal›flma koflullar› ..............................599
bb) Ahde vefa ilkesi ve de¤ifliklik ihtiyac› ....................................600
cc) Esasl› de¤ifliklik kavram› ve yönetim hakk› ile iliflkisi............601
dd) Esasl› de¤ifliklik halleri ............................................................602
aaa) Ücret de¤iflikli¤i................................................................603
bbb) ‹flin niteli¤inde de¤ifliklik ................................................603
ccc) ‹flyeri de¤iflikli¤i ..............................................................605
ddd) Çal›flma saatlerinde de¤ifliklik ........................................605
b) De¤ifliklik yapma hakk›n›n sakl› tutulmam›fl olmas› ......................606
aa) De¤ifliklik hakk›n›n sakl› tutulmas›n›n geçerlili¤i ..................606
bb) Yarg›tay uygulamas› ................................................................608
cc) De¤ifliklik hakk›n›n sakl› tutulmas›n›n s›n›rlar› ......................609
aaa) S›n›rlama zorunlulu¤u ......................................................609
bbb) Sakl› tutma hakk›n›n kötüye kullan›lmas› ve dar
yorumlanmas› ..................................................................609
ccc) Sakl› tutma hakk›n›n de¤iflik çal›flma koflullar›
aç›s›ndan de¤erlendirilmesi ..............................................611
ddd) ‹çerik denetimi ................................................................614
dd) Sakl› tutulan hakka dayan›larak yap›lan de¤iflikli¤e iflçinin
uymamas›..................................................................................615
c) Esasl› de¤ifliklik önerisinin iflçi taraf›ndan reddedilmesi................616
aa) ‹flverenin yaz›l› de¤ifliklik önerisinden bulunmas› ..................616
bb) Düflünme süresi ........................................................................618
cc) ‹flçinin de¤ifliklik önerisini yaz›l› kabulü ................................618
XXVII
dd) ‹flçinin de¤ifliklik önerisini reddi ..............................................620
ee) ‹flçinin reddinde ra¤men iflverenin de¤ifliklikte ›srar etmesi....621
4. Sözleflmenin de¤ifliklik feshiyle sona erdirilmesi ................................622
a) De¤ifliklik feshinin uygulanmas› ....................................................622
b) De¤ifliklik feshinde geçerli neden ..................................................623
c) De¤ifliklik feshinin sonuçlar› ..........................................................626
XIV.‹flverenin süreli fesih hakk›n›n sözleflmeyle s›n›rland›r›lmas› ..................627
1. ‹fl güvencesinin kapsam›na giren ifl iliflkilerinde..................................627
2. ‹fl güvencesinin kapsam› d›fl›nda kalan ifl iliflkilerinde ........................629
§ 20. ‹fl akdinin hakl› nedenle feshi ........................................................................632
I. Hakl› nedenle fesih hakk›n›n hukuki dayana¤› ........................................632
II. ‹flveren aç›s›ndan hakl› fesih nedenleri......................................................632
1. Sa¤l›k nedenleri ....................................................................................633
a) ‹flçinin hastalanmas› veya kazaya u¤ramas›....................................633
b) ‹flçinin gebeli¤i ................................................................................634
c) ‹flçinin tedavi edilemeyecek hastal›¤a tutulmas› ............................635
2. Ahlak ve iyi niyet kurallar›na uymayan haller ve benzerleri ..............635
a) ‹flçinin iflvereni yan›ltmas› ..............................................................635
b) ‹flçinin fleref ve namusa dokunacak sözleri ve davran›fllar› ............636
c) ‹flçinin cinsel tacizde bulunmas› ....................................................637
d) ‹flçinin sataflmas› ve sarhofllu¤u ......................................................637
e) ‹flçinin do¤ruluk ve ba¤l›l›¤a (sadakata) uymayan davran›fllar› ....640
f) ‹flçinin iflyerinde suç ifllemesi..........................................................641
g) ‹flçinin ifle devams›zl›¤› ..................................................................642
h) ‹flçinin görevini yerine getirmemesi................................................643
i) ‹flçinin ifl güvenli¤ini tehlikeye düflürmesi veya iflverenin mal›na
zarar vermesi ..................................................................................644
3. Zorlay›c› nedenler ................................................................................645
4. ‹flçinin tutuklanmas›..............................................................................646
III. ‹flçi aç›s›ndan hakl› fesih nedenleri............................................................647
1. Sa¤l›k nedenleri ....................................................................................647
a) ‹flin iflçinin sa¤l›¤› için tehlikeli olmas› ..........................................647
b) ‹flverenin veya baflka bir iflçinin bulafl›c› hastal›¤a tutulmas› ........647
2. Ahlak ve iyi niyet kurallar›na uymayan haller ve benzerleri ..............649
a) ‹flverenin iflçiyi yan›ltmas› ..............................................................649
b) ‹flverenin fleref ve namusa dokunacak sözleri ve davran›fllar›,
cinsel (veya psikolojik) tacizi ........................................................649
c) ‹flverenin sataflmas›..........................................................................651
XXVIII
d) ‹flçinin di¤er iflçinin cinsel tacizine u¤ramas› ................................652
e) ‹flverenin ücret ödememesi..............................................................653
f) ‹flverenin çal›flma koflullar›n› uygulamamas› ..................................655
3. Zorlay›c› nedenler ................................................................................656
IV. Hakl› nedenle fesih hakk›n› kullanma süresi ............................................658
V. ‹fl akdini fesheden taraf›n belirlenmesi......................................................660
VI. Hakl› nedenle fesih hakk›n›n kullan›lmas› ................................................661
VII. Hakl› nedenle feshin hukuki sonuçlar› ......................................................664
VIII.Haks›z fesih ..............................................................................................664
1. Haks›z fesih kavram› ............................................................................664
2. Haks›z feshin hukuki sonuçlar› ............................................................665
a) Belirsiz süreli ifl akdinin haks›z feshi (ifl güvencesi) ......................665
b) Haks›z feshin geçerli feshe dönüfltürülmesi....................................666
c) Belirli süreli ifl akdinin haks›z feshi................................................668
3. ‹spat yükü ............................................................................................672
IX. ‹flverenin hakl› nedenle fesih hakk›n›n sözleflmeyle s›n›rland›r›lmas› ......673
1. ‹fl güvencesinin kapsam›na giren ifl iliflkilerinde..................................673
2. ‹fl güvencesinin kapsam› d›fl›nda kalan ifl iliflkilerinde ........................675
X. ‹flçinin fesih hakk›n›n (cezai flart yoluyla) s›n›rland›r›lmas› ....................676
§ 21. ‹fl akdinin sona ermesinin hukuki sonuçlar› ................................................679
I. K›dem tazminat› ........................................................................................679
1. K›dem tazminat› kavram› ....................................................................679
2. K›dem tazminat›n›n koflullar› ..............................................................681
a) En az bir y›ll›k k›dem süresi ..........................................................681
b) ‹fl akdinin belirli nedenlerle sona ermesi ........................................681
aa) ‹flveren taraf›ndan ‹K 25/II d›fl›nda fesih ................................682
bb) ‹flçi taraf›ndan ‹K 24 uyar›nca fesih ........................................685
cc) Muvazzaf askerlik nedeniyle fesih ..........................................686
dd) Yafll›l›k ayl›¤› (emeklilik) veya toptan ödeme almak amac›yla
fesih ..........................................................................................687
ee) Kad›n iflçinin evlenme nedeniyle sözleflmeyi feshi..................688
ff) ‹flçinin ölümü ............................................................................689
c) Askerlik, emeklilik ve evlilikte baflvurulacak fesih türü ................690
3. ‹flçinin k›demi ......................................................................................693
a) K›dem süresinin bafllang›c› ve sonu................................................693
b) K›dem süresinin niteli¤i ve ask› sürelerinin k›deme etkisi ............694
c) Mevsimlik iflte çal›flan iflçinin k›demi ............................................697
d) K›smi süreli çal›flan iflçinin k›demi ................................................698
XXIX
e) Ayn› iflverenin bir veya de¤iflik iflyerlerinde devaml› veya fas›lal›
olarak geçirilen süreler ....................................................................699
aa) Ayn› iflverenin de¤iflik iflyerlerinde çal›flma ............................699
bb) Ayn› iflverenin iflyerlerinde fas›lal› çal›flma..............................700
cc) Önceki çal›flma nedeniyle k›dem tazminat› ödenmifl olmas› ..700
dd) Feshe ra¤men aral›ks›z çal›flma................................................702
ee) Önceki çal›flman›n k›dem tazminat›na hak kazand›rmayan bir
nedenle sona ermesi..................................................................703
f) ‹flverenin de¤iflmesinin (iflyerinin devrinin) k›deme etkisi ............704
g) De¤iflik kamu kurulufllar›nda geçen süreler ....................................705
h) Borçlan›lan muvazzaf askerlik süresi ............................................708
4. K›dem tazminat›n›n hesaplanmas›........................................................709
a) K›dem tazminat›n›n miktar› ............................................................709
b) K›dem tazminat›nda esas al›nacak ücret ........................................710
c) K›dem tazminat›n›n tavan› ..............................................................714
5. K›dem tazminat›n›n zaman›nda ödenmemesi ......................................715
a) K›dem tazminat›nda gecikme faizi ................................................715
b) K›dem tazminat›nda zamanafl›m› ....................................................716
6. K›dem tazminat› fonu ..........................................................................717
II. ‹flsizlik sigortas› ........................................................................................718
III. Yeni iflverenin sorumlulu¤u ......................................................................720
IV. Çal›flma belgesi verme borcu ....................................................................721
V. ‹braname ....................................................................................................721
‹K‹NC‹ BÖLÜM
‹fi‹N DÜZENLENMES‹
§ 22. Çal›flma süreleri ..............................................................................................725
I. Çal›flma süresi kavram› ve esneklefltirme..................................................725
II. Haftal›k çal›flma sürelerinin iflgünlerine bölünmesi ve denklefltirme........727
III. Çal›flma süresinden say›lan haller ............................................................731
1. Yer alt›nda veya su alt›nda yap›lan ifller ..............................................731
2. Çal›flt›r›lmak üzere gönderilmede yolda geçen süreler ........................732
3. ‹flçinin ifl görmeye haz›r durumda beklemesi ......................................732
4. ‹flçinin iflyerinin d›fl›nda as›l iflini yapmaks›z›n çal›flt›r›lmas› ..............732
5. Süt izinleri ............................................................................................733
6. Toplu tafl›malarda yolda geçen süreler ................................................733
IV. Özellik gösteren çal›flma süreleri ..............................................................735
1. Gece çal›flmalar› ..................................................................................735
XXX
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Postalar halinde çal›flmalar ..................................................................735
Haz›rlama, tamamlama ve temizleme iflleri ........................................736
Normal çal›flma süresinden daha az çal›flma süreleri ..........................738
Haftal›k iflgünlerine bölünemeyen çal›flma süreleri ............................739
Telafi çal›flmalar› ..................................................................................740
K›sa çal›flmalar ....................................................................................742
a) K›sa çal›flma kavram› ......................................................................742
b) K›sa çal›flman›n koflullar› ................................................................743
c) K›sa çal›flma ödene¤i ......................................................................746
V. Fazla çal›flmalar ve fazla sürelerle çal›flmalar ..........................................747
VI. Fazla çal›flman›n koflullar› ........................................................................749
1. Fazla çal›flma nedenleri ........................................................................749
2. ‹flçinin onay› ........................................................................................749
3. Fazla çal›flman›n azami süresi ..............................................................750
4. Fazla çal›flma yasaklar›n›n bulunmamas› ............................................751
VII. Fazla çal›flman›n saptanmas› ....................................................................753
VIII.Fazla çal›flman›n karfl›l›¤› ..........................................................................755
1. Fazla çal›flma ücreti ..............................................................................755
2. Serbest zaman verilmesi ......................................................................757
IX. Normal fazla çal›flman›n d›fl›ndaki fazla çal›flmalar..................................759
1. Zorunlu nedenlerle fazla çal›flma ........................................................759
2. Ola¤anüstü nedenlerle fazla çal›flma ....................................................760
§ 23. Dinlenme süreleri ............................................................................................762
I. Ara dinlenmesi ..........................................................................................762
II. Hafta tatili ..................................................................................................764
1. Hafta tatili kavram› ve buna hak kazan›lmas› ......................................764
2. Hafta tatili ücreti ..................................................................................766
3. ‹flçinin hafta tatilinde çal›flt›r›lmas› ......................................................767
III. Ulusal bayram ve genel tatiller..................................................................769
1. Tatil günleri ..........................................................................................769
2. Tatil günlerinde iflçinin çal›flt›r›l›p çal›flt›r›lamayaca¤› ........................769
3. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti ......................................................771
IV. Y›ll›k ücretli izinler ..................................................................................772
1. Y›ll›k ücretli izin hakk› ........................................................................772
2. Y›ll›k ücretli izine hak kazan›lmas›......................................................773
a) Bir y›l çal›flm›fl olmak ....................................................................773
b) Çal›fl›lm›fl gibi say›lan haller ..........................................................777
3. Y›ll›k ücretli izin süreleri ve iznin uygulanmas› ..................................779
XXXI
a) ‹zin süreleri......................................................................................779
b) ‹znin uygulanmas› ..........................................................................780
4. Y›ll›k izin ücreti....................................................................................782
a) Hesaplanmas› ve ödenmesi ............................................................782
b) ‹fl akdinin sona ermesinde izin ücreti..............................................783
§ 24. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i ......................................................................................786
I. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤inin sa¤lanmas›n›n önemi........................................786
II. Devletin ödevleri ......................................................................................788
1. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤inin anayasal dayana¤› ......................................788
2. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i mevzuat› ..........................................................790
3. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i örgütü (Kurumu) ..............................................792
4. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i denetimi ve yapt›r›m uygulanmas› ..................794
III. ‹flverenlerin yükümlülükleri ......................................................................796
1. Gerekli her türlü önlemi alma yükümlülü¤ü ........................................796
2. Denetleme yükümlülü¤ü ......................................................................799
3. E¤itim verme ve bilgilendirme yükümlülü¤ü ......................................799
4. ‹flyerini ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i konusunda örgütleme yükümlülü¤ü ..802
a) ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i kurulu..........................................................802
b) ‹flyeri sa¤l›k ve güvenlik birimi ......................................................804
aa) Genel olarak..............................................................................804
bb) ‹flyeri hekimi ............................................................................806
aaa) ‹flyeri hekimi çal›flt›rma zorunlulu¤u................................806
bbb) ‹flyeri hekimlerinin görev, yetki ve sorumluluklar›..........807
ccc) ‹flyeri hekimlerinin çal›flma koflullar› ..............................808
cc) ‹fl güvenli¤i ile görevli mühendis ve teknik elemanlar ............812
dd) Sa¤l›k ve güvenlik iflçi temsilcileri ..........................................813
ee) ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i konusunda iflyeri düzeyinde kat›l›m ve
iflbirli¤i......................................................................................814
IV. ‹flçilerin yükümlülükleri ............................................................................815
V. ‹flçilerin haklar› ..........................................................................................817
1. Çal›flmaktan kaç›nma hakk›..................................................................817
2. ‹fl akdini fesih hakk› ............................................................................821
VI. Sendikalar›n görevleri................................................................................824
VII. Çocuk ve genç iflçilerin korunmas› ..........................................................825
VIII.Kad›n iflçilerin korunmas›..........................................................................828
IX. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i yapt›r›mlar›............................................................831
1. ‹fl sa¤l›¤›na ve güvenli¤ine iliflkin idari yapt›r›mlar ............................832
a) ‹dari para cezalar› ............................................................................832
XXXII
b) ‹flin durdurulmas› veya iflyerinin kapat›lmas› ................................834
c) ‹flçilerin çal›flmaktan al›konulmas› ..................................................836
2. ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤ine iliflkin ceza yapt›r›mlar› ..............................837
§ 25. ‹stihdam ve ifl arac›l›¤› ....................................................................................839
I. Devletin istihdam yaratma ve istihdam› düzenleme ödevi........................839
II. ‹flsizli¤in önlenmesi ve istihdam-ifl hukuku iliflkisi ..................................840
III. ‹stihdam paketi ..........................................................................................844
IV. ‹stihdam› düzenleme ödevinin Türkiye ‹fl Kurumu taraf›ndan yerine
getirilmesi ..................................................................................................847
1. Kurumun yap›s› ....................................................................................847
2. Kurumun amac› ve görevleri................................................................848
V. ‹fl arac›l›¤› (‹fl ve iflçi bulma) ....................................................................849
1. Kurumun ifl arac›l›¤› ............................................................................849
2. Özel istihdam bürolar› ..........................................................................850
a) Bürolar›n hukuki dayana¤›..............................................................850
b) Bürolar›n kurulma ve faaliyet koflullar› ..........................................852
c) Bürolar›n ifl arayanlardan ücret alamamas› ....................................853
d) Bürolara verilen iznin süresi, yenilenmesi ve iptali........................853
3. Mesleki amaçl› geçici (ödünç) ifl iliflkisi ..............................................854
§ 26. ‹fl denetimi ve kamusal yapt›r›mlar ..............................................................858
I. ‹fl denetimi örgütü ......................................................................................858
II. ‹fl müfettiflleri ............................................................................................859
III. Denetim süreci ..........................................................................................861
IV. ‹dari para cezalar› ve uygulanmas› ............................................................864
V. Ceza yapt›r›mlar› ve uygulanmas› ............................................................867
Kaynaklar ..................................................................................................................869
XXXIII
KISALTMALAR
AB
: Avrupa Birli¤i
AMKD
: Anayasa Mahkemesi Kararlar› Dergisi
ATF
: Arrêts du Tribunal Fédéral Suisse
AÜEHFD
: Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi
AÜHFD
: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
AÜSBFD
: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
AY
: Anayasa
AYM
: Anayasa Mahkemesi
B
: Bask›
B‹K
: Bas›n ‹fl Kanunu
BK
: Borçlar Kanunu
Bkz.
: Bak›n›z
Bull. civ.
: Bulletin des arrêts des Chambres Civiles de la Cour de
Cassation
C
: Cilt
Cass. Ass. plén.
: Arrêt de l’Assemblée plénière de la Cour de Cassation
CD
: Ceza Dairesi
CMUK
: Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu
CO
: Code des Obligations
CT
: Code du Travail
Çev.
: Çeviren
ÇT
: Çal›flma ve Toplum Dergisi
D
: Dalloz
D
: Dan›fltay
DEÜHFD
: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
D‹BK
: Dan›fltay içtihad› birlefltirme karar›
D‹K
: Deniz ‹fl Kanunu
DMK
: Devlet Memurlar› Kanunu
dn.
: Dip not
XXXIV
Dr. soc.
: Droit social
ed.
: Edited, edition
éd.
: édition
E‹K
: Eski (1475 say›l›) ‹fl Kanunu
HD
: Hukuk Dairesi
HGK
: Hukuk Genel Kurulu
HUMK
: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
‹BD
: ‹stanbul Barosu Dergisi
‹HD
: ‹fl Hukuku Dergisi
‹HSGHD
: Legal ‹fl Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi
‹HU
: ‹fl Hukuku Uygulamas›
‹‹K
: ‹cra ve ‹flas Kanunu
‹K
: ‹fl Kanunu
‹K‹D
: ‹lmi ve Kazai ‹çtihatlar Dergisi
‹kt. Mal.
: ‹ktisat ve Maliye Dergisi
ILO
: ‹nternational Labour Organisation
‹MK
: ‹fl Mahkemeleri Kanunu
‹flv.
: ‹flveren Dergisi
‹ÜHFM
: ‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas›
K
: Kitap
KSGK
: Kamu Görevlileri Sendikalar› Kanunu
Kflz.
: Karfl›laflt›r›n›z
LHD
: Legal Hukuk Dergisi
LS
: Liaisons sociales
LT
: Loi sur le Travail
m.
: Madde
MEK
: Mesleki E¤itim Kanunu
MHAD
: Mukayeseli Hukuk Araflt›rmalar› Dergisi
MK
: Medeni Kanun
p.
: Page
Rev. fr. aff. soc.
: Revue française des affaires sociales
Rev. int. séc. soc.
: Revue internationale de sécurité sociale
Rev. int. tr.
: Revue internationale du travail
Rev. jur. soc.
: Revue de jurisprudence sociale
Rev. pr. dr. soc.
: Revue pratique de droit social
XXXV
Rev. trim. dr. civ.
: Revue trimestrielle de droit civil
RG
: Resmi Gazete
S.
: Say›
s.
: Sayfa
Sem. Jud
: La semaine Judiciaire
SGK
: Sosyal Güvenlik Kurumu
SK
: Sendikalar Kanunu
Soc.
: Arrêt de la Chambre Sociale de la Cour de Cassation
Söz.
: Sözleflme
SSGSSK
: Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu
T
: Tome
TCK
: Türk Ceza Kanunu
TD
: Ticaret Dairesi
TF
: Tribunal Féderal
T‹KK
: Türkiye ‹fl Kurumu Kanunu
Tr.
: Traduction
TSGLK
: Toplu ‹fl Sözleflmesi Grev ve Lokavt Kanunu
TTK
: Türk Ticaret Kanunu
Tüz.
: Tüzük
Uy. Mah.
: Uyuflmazl›k Mahkemesi
vb.
: ve benzeri
vd.
: ve devam›, ve di¤er
Vol.
: Volume
Y
: Yarg›tay
Yasa
: Yasa Hukuk Dergisi
YD
: Yarg›tay Dergisi
YHGK
: Yarg›tay Hukuk Genel Kurulu
Y‹BK
: Yarg›tay içtihad› birlefltirme karar›
YKD
: Yarg›tay Kararlar› Dergisi
YK‹
: Yarg› Kararlar› ve ‹ncelemeleri Dergisi
Yön.
: Yönetmelik