Müze Broşürü için tıklayınız.

Melih
GÖKÇE
İ.İ.Me­
lih GÖK­
ÇEKK
Ankara
Büyükşehir
Beled
An­
ka­ra Bü­
yükşe­hir Be­
le­diye
iyeBaşkanı
Başka­nı
Geçmişle
Geleceği
Buluşturduk
Türkiye, dünya
Türkiye,
dünya genelinde
genelindeyaşanan
yaşanankrize
krizerağmen,
rağmen,özellikle
özellikle
ekonomi
açısından
birçok
alanda
yapısal
ekonomi açısından bir çok alanda yapısaldönüşümü
dönüşümügerger
çekleştirdi. Bununla
dönüşümlerin, öze
özellikle
çekleştirdi.
Bununlabirlikte
birlikteyapısal
apısal
y
dönüşümlerin,
llikle
Türkiye gibi
gibi köklü
köklü bir
bir bürokratik
bürokratik geleneğe
geleneğe sahip
sahipülkelerde
ülkelerde
Türkiye
ciddi
bir
dirençle
karşılaştığına
şahit
olduk.
ciddi bir dirençle karşılaştığına şahit olduk.
Buna rağmen
rağmen Türkiye,
Türkiye, siyasi
siyasi ve
ve ekonomik
ekonomik istikrarı
istikrarı devam
devam
Buna
ettirdiği ve
ve bu
bu istikrarı
istikrarı sürekli
süreklikılacak
kılacakhe
hedeflere
kilitlendiği
ere kilitlendiği
ettirdiği
takdirde, daha
daha birçok
birçok şeyi
şeyi başaracak
başaracak güçte
güçteolduğunu
olduğunu tüm
tüm
takdirde,
dünyaya gösterdi.
dünyaya
gösterdi.
Ankara Büyükşehir
BüyükşehirBelediyesi
Belediyesi
Fabrikası,
Ankara
HalkHalk
EkmekEkmek
Fabrikası,
yöneyönetimde
olduğumuz
süre
içerisinde
toplumsal
istikrara
ve
timde olduğumuz süre içerisende to
plumsal istikrara ve
ülke
ekonomisine
katkı
sağlayacak
birçok
faaliyetin
içerisinde
ülke ekonomisine katkı sağlayacak birçok faaliyetin içeriyer aldı.
sinde
yer aldı.
Teknolojinin bütün
Teknolojinin
bütün imkânlarını,
imkanlarını, modern
moderndüşünce
düşünceile
ilebirlikte
birlikeneniyiiyişekilde
gerçekleştirdiği hizmetler,
hizmetler, gerek
gerek
te
şekilde kullanarak
kullanarak gerçekleştirdiği
ekonomik, gerekse
gereksetoplumsal
toplumsalistikrar
istikrar
anlamında
büyük
ekonomik,
anlamında
büyük
babaşarıların
kazanılmasını
beraberindegetirdi.
getirdi.Halk
Halk EEkmek
şarıların
kazanılmasını
dadaberaberinde
kmek
Fabrikası, bugüne
bugüne kadar
kadar başardığı
başardığı ilklere,
ilklere, bir
bir yenisini
yenisinidaha
daha
Fabrikası,
ekleyerek, Türkiye’de
ekleyerek,
Türkiye’deilkilkdefa
defa“Ekmek
“EkmekMüzesi”ni
Müzesi”nikurdu.
kurdu.
Geçmişi gelecekle
geleceklebuluşturacak,
buluşturacak,buğdayın,
buğdayın,
tohumdanGeçmişi
tohumdan
hahasada,
undan-ekmeğe
dönüşünü
görsel
olarak
anlatacak
sada, undan ekmeğe dönüşünü görsel olarak anlatacak
bu müzenin,
da da
öncülük
yapmasını
temenni
bu
müzenin,diğer
diğerkonularda
konularda
öncülük
yapmasını
teediyor,
emeği
geçenleri
kutluyor,
tüm
Ankaralılara
hayırlı
menni ediyor, emeği geçenleri kutluyor, tüm Ankaralılara
olsun diyorum
hayırlı
olsun diyorum.
1
Ali
İLKB
Ali İLK­
BAHAR
Halk Ekmek
nel
ürü
EkmekGe
Ge­
nelMüdür
Müdü­
Geçmişten
Günümüze Köprü
EKMEK MÜZESİ
İnsanların temel besin
besin kaynağı
kaynağı olan
olan ekmeğin
ekmeğin tarladan
tarladan
sofraya gelişi pek kolay olmamıştır.
ncesinden
olmamıştır. 10
10 bin
bin yıl
yıl ööncesinden
günümüze,
tarımda büyük
günümüze, tarımda
büyük ilerlemeler kaydedilmiş,
kaydedilmiş, tarla
tarla
sürmedenekinbiçmeye,
biçmeye,hasattan-değirmende
hasattan-değirmendeöğütmeye,
öğütmesürmeden-ekin
ye,
hamur
yapmaktan
pişirmeye
kadar
teknolojik
alanda
hamur
yapmaktan
pişirmeye
kadar
teknolojik
alanda
çok
çok
önemli
aşamalar
yaşanmıştır.
önemli
aşamalar
katedilmiştir.
Ekmekte
sergilemek
amacıyla
AnEkmekte yaşanan
yaşananbubugelişmeleri
gelişmeleri
sergilemek
amacıyla
kara
Halk
Ekmek
Fabrikası
Genel
Müdürlüğü
olarak
bir çaAnkara
Halk
Ekmek
Fabrikası
Genel
Müdürlüğü
olarak
bir
lışma
yapmak
istedik.
çalışma
yapmak
istedik. Ekmeğin, Anadolu uygarlıkları
döneminden günümüzde kadar geçirdiği üretim
Ekmeğin, Anadolu uygarlıkları döneminden günümüzde
aşamalarını göstermek ve bunları yeni nesillere aktarmak
kadar geçirdiği üretim aşamalarını göstermek ve bunları
amacıyla geliştirdiğimiz bir proje kapsamında, Kültür ve
yeni nesillere aktarmak amacıyla geliştirdiğimiz bir proje
Turizm İl Müdürlüğü ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nin
kapsamında, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ve Anadolu
işbirliğiyle Ankara Halk Ekmek bünyesinde “Ekmek Müzesi"
Medeniyetleri Müzesi'nin işbirliğiyle Ankara Halk Ekmek
kurma kararını aldık.
bünyesinde “Ekmek Müzesi" kurma kararını aldık.
Türk kültüründe geçmişe saygının önemli bir yeri olduğu
Türk kültüründe geçmişe saygının önemli bir yeri olduğu
gerçeğinden hareketle, ekmeğin, tarladaki buğdaydan
gerçeğinden hareketle, ekmeğin, tarladaki buğdaydan
toplanmasına ve sofraya gelene kadar hangi alet ve
toplanmasına ve sofraya gelene kadar hangi alet ve teknoteknolojiden yararlanılıyorsa, bunların tamamının,
lojiden yararlanılıyorsa, bunların tamamının, oluşturulacak
oluşturulacak müzede sergilemeyi düşündük.
müzede sergilemeyi düşündük.
Yeni nesle, geçmişteki teknolojiyi tanıtarak, günümüzde
Yeni nesle, geçmişteki teknolojiyi tanıtarak, günümüzde
gelinen noktayı kavratması açısından oldukça yararlı
gelinen noktayı kavratması açısından oldukça yararlı olacaolacağı şimdiden kabul edilen ve önemli bir işlevi yerine
ğı şimdiden kabul edilen ve önemli bir işlevi yerine getiregetirecek Müze’nin, Türkiye’de bir ilk olması açısından da
cek Müze’nin, Türkiye’de bir ilk olması açısından da ayrı bir
ayrı bir özellik taşıyacağına inanıyor, Müze’nin, Türk kültür
özellik taşıyacağına inanıyor, Müze’nin, Türk kültür hayatıhayatına büyük bir katkı sağlamasını ümit ediyoruz.
na büyük bir katkı sağlamasını ümit ediyoruz.
2
3
Anadolu Uygarlıkları
Döneminden Günümüze
Ekmek
günümüzde
de insanların
temel gıdası
Geçmişte olduğu
olduğugibi
gibi
günümüzde
de insanların
temel
gıdası
olan
ekmek,
bilindiği
gibi
tarih
öncesi
çağlardan
beri
olan ekmek, bilindiği gibi tarih öncesi çağlardan beri genelgenellikle
buğday,
çavdar,
yulaf
gibi
tahılların
öğütülmesi
likle buğday, çavdar, yulaf gibi tahılların öğütülmesi sonucu
sonucu
oluşan
çeşitlisuyla
unların,
suylaönce
yoğrularak
önce
oluşan çeşitli
unların,
yoğrularak
hamur haline
hamur haline getirilmesi, sonra da hamurun mayalanıp
getirilmesi, sonra da hamurun mayalanıp pişirilmesiyle elde
pişirilmesiyle elde edilir.
ediliyor.
Dünyanın çeşitli bölgelerinde, farklı zamanlarda ve
Dünyanın çeşitli bölgelerinde, farklı zamanlarda ve mekanmekanlarda, farklı unlar ve farklı tekniklerle hazırlanan
larda,
farklı unlar
farklı tekniklerle
çok değişik
çok
değişik
ekmekveçeşitleri
olsa da, hazırlanan
ekmeğin genel
olarak
ekmek
çeşitleri
olsa
da,
ekmeğin
genel
olarak
ve
özellikle
yerve özellikle yerleşik ve uygar insanın bir yiyeceği olduğu
leşik ve uygar insanın bir yiyeceği olduğu görülür.
görülür.
4
maddelerinin
başında
geÜlkemizde en
en çok
çoktüketilen
tüketilengıda
gıda
maddelerinin
başında
gelen
ekmeğin
Anadolu'daki
tarihçesi
eskilere
len ekmeğin
Anadolu'daki
tarihçesi
oldukçaoldukça
eskilere dayanır.
dayanır.
Çatalhöyük'te
yapılankazılarda
kazılarda
bulunan
ve M.Ö.
binli
Çatalhöyük'te yapılan
bulunan
ve M.Ö.
8 binli8yıllara
yıllara
ait
pişmiş
toprak
çanak,
çömlek
ve
ocakların
ait pişmiş toprak çanak, çömlek ve ocakların bulunması, ekbulunması, ekmeğin kültürü, pişirilmesi ve tüketilmesi
meğin kültürü, pişirilmesi ve tüketilmesi konusunda oldukça
konusunda oldukça geniş bilgiler vermektedir. Anadolu’nun
geniş bilgiler vermektedir. Anadolu’nun değişik bölgelerindedeğişik bölgelerindeki kazılardan elde edilen sonuç, dönem
ki kazılardan buğday
elde edilen
dönem insanlarının
insanlarının
ve sonuç,
arpa yetiştirmeleri,
hasatbuğday
etme,
ve arpa yetiştirmeleri,
hasat etme,
öğütme
bunlarıçömlek
saklaöğütme
ve bunları saklamak,
pişirmek
içinveçanakyaptıklarını
göstermektedir.
mak, pişirmek
için çanak-çömlek yaptıklarını göstermektedir.
11. yüzyıldan
yüzyıldan itibaren
Orta
Asya'dan
göçgöç
eden
Türkler,
diğer kültü11.
itibaren
Orta
Asya'dan
eden
Türkler,
diğer
kültürel
değerler
gibikültürünü
ekmek de
kültürünü
Anadolu'ya
Özellikrel değerler
gibi ekmek
Anadolu'yadetaşıdılar.
taşıdılar.
Özellikle
üretimin
fırınlarda
le büyük seri
üretiminbüyük
yapıldığıseri
fırınlarda
kaliteyapıldığı
düşse de, günümüzkalite düşse de, günümüzde bile kırsal alanlarda, evlerde
de bile kırsal alanlarda, evlerde ve tandırlarda yapılan geleneksel
ve tandırlarda yapılan geleneksel ekmekler, halen eski
ekmekler, ve
halen
eski korumaya
kalitesini vedevam
tadını korumaya
kalitesini
tadını
ediyor. devam ediyor.
5
HALK EKMEK’TEN
TÜRKİYE’DE BİR İLK:
“EKMEK
MÜZESİ”
Yeni nesle, geçmişteki teknolojiyi tanıtarak,
günümüzde gelinen noktayı kavratması
açısından oldukça yararlı olacağı şimdiden
kabul edilen ve önemli bir işlevi yerine
getirecek Müze, Türkiye’de bir ilk olması
açısından da ayrı bir özellik taşıyor.
6
HALKEKMEK EKMEK MÜZESİ PLANI
TOPRAĞI İŞLEME
NOSTALJİ
TANDIR
HASILAT-HARMAN
GİRİŞ
GÜNLÜK YAŞAM
UN YAPIMI
KAĞNI
ANKARA
HALK EKMEK
MÜZE PLANI
ÖL:1/50
KAĞNI
7
8
TARLA
SÜ­RÜ­MÜ­
Çizel
Toprağın ekime hazırlanması
aşamasında kullanılan bir alettir.
Çizel, toprağı devirmeden işler.
Çizel, teknolojik gelişme karşısında yerini dızgara’ya bırakmıştır.
Dızgara (Çampara)
Tarlanın pulluk ile sürülmesinin
ardından toprak içinde kalmış
olan iri toprak keseklerini parçalamak ve ufalamak için kullanılan bir tarım aletidir.
Karasaban
Karasaban, toprağın altını üstüne getirmek (sürmek) için yapılmış, genellikle sert iki ağacın birleşmesinden oluşan basit tarım
aletidir. Ağacın sivri olan yerine
takılan özel yapılmış saban demiri denen parçayla toprağın
aktarılması sağlanır. İkinci parçanın ucuna boyunduruk denilen
sabanı çekecek hayvanların bağlanacağı bir düzenek takılır.
Pulluk
Tarlayı ekilebilir duruma getirmek amacıyla, büyükbaş hayvanların ardına takılan demir
uçlu tarım aracıdır.
9
HASAT
ZAMANI
10
11
Düven
Harmana yığılmış sapları kesip
saman etmesi, taneyi başaktan
ayırması için kızak şeklindeki iki
enli tahtanın altına çakmak taşları
yerleştirilerek yapılmış tarım aletidir. Genellikle iki geniş tahtadan
yapılır. Alt yüzünde keskin çakmak
taşları, dikine çakılı bulunan; kızak
biçiminde, ön tarafı yukarı doğru
meğilli, harman zamanı hasatın tanelerini sapından ayıran araçtır.
Kağnı (Öküz arabası)
Eskiden insanların yük taşımak
için kullandıkları, iki tekerlekli,
tekerlekleri tek parça, dingili
tekerlekle birlikte dönen öküz
arabasıdır. Genellikle öküzler tarafından çekilmek suretiyle kullanılır. Zaman zaman at veya eşekle de kullanıldığı olmuştur.
Sap çekme aleti (Çekel)
Uç tarafı çengel biçiminde, tarlada sapları bir araya toplamakta
kullanılan ağaçtan yapılmış alettir.
Sap Gerdirme Halkası
Sap Çekme Aleti ile kullanılır.
Gerdirme işlevi görür.
12
Sap Pençesi
Biçilen çeltiklerin kuruması için
serme ve toplama işinde kullanılan bir tarım aracıdır.
Yaba (Saman Küreği)
Sap ve saman atmaya veya yüklemeye yarayan, sık parmaklı,
tahtadan yapılmış, büyük çatal
biçimli bir tarım aletidir.
Dirgen
Harmanda sapları dağıtmaya
yarayan uçları çatal şeklinde, yukarı doğru kıvrık olan bir tarım
aletidir. Uçları demir veya ağaçtan yapılmaktadır.
Tırmık
Hasat ve harman döneminde
kullanılan tarım aletlerinden biridir. Genellikle ağaçtan, parmak
şeklinde çok dişli olarak yapılır
ve harmanın etrafını toplamak
amacıyla kullanılır.
13
Anadut
Ekin ve ot demetlerini arabaya
yüklemeye veya harmanı aktarmaya yarayan uzun saplı, üç dişli, ahşap araçtır. Buğday sapı yüklemeğe mahsus ikisi altta biri
üstte üç kollu alettir. Anadutun
özelliği, kuş pençesi gibi olmasıdır. Genelde elma ağacından
yapılır.
Orak
Özellikle tarımda kullanılan yarım çember biçiminde yassı, ensiz ve keskin metal bir bıçakla,
buna bağlı bir saptan oluşan
ekin biçme aracıdır.
Tırpan
Çayır veya ekin gibi uzun saplı bitkileri işlemede kullanılan tarım aletidir.
Tırpanla yapılan biçme işlemine "tırpan çalmak" denir. Bu tırpan çalmak
uzaktan izlendiğinde tıpkı bir folklör
ekibinin oyununa benzer. Tırpan, insan boyu kadar, çapı 5 cm, bir ahşap
saptan ve çelik kısmı döner bıçağından daha uzun ve hafif içe kıvrıktır.
İnce çeliğe sağlamlık vermek için
sırt kısmı yaklaşık 2 cm. yukarı doğru
kıvrıktır.
Çekiç Demiri ve Örs
Örs ve çekiç demiri, tırpanın ayrılmaz aletleridir. Örs ve çekiçle
tırpanın ağzı düzeltilir ve inceltilir, sonra masatla keskin hale
getirilerek ekin biçmeye devam
edilir. Bu işlem zaman zaman
tekrarlanır.
14
Çalkak (Selektör)
Geçmişte buğday, arpa, çavdar
(tohumluk) kalbur ile elenir, savrulur daha sonra tarlaya ekilirdi.
Selektör, bu ürünlerin birbirinden ayrılmasını, ilaçlanmasını,
temizlenmesini daha modern
hale getirdi.
Buğday Küreği
Harmanın, bir araya toplanmasına yarayan alet. Genellikle ahşaptan yapılır. Geniş ağızlıdır.
Yerini daha sonra çelik küreğe
bırakmıştır.
Kalbur
Tahıl türlerinin elenip, toz-toprak
saman gibi yabancı maddelerden
ayrılması temizlenmesinde kullanılır.
Ağaç kasnak tabanına, bağırsak ve
kiriş adı verilen, deri malzemeden yapılmış muhtelif kalınlıklarda ipliklerin
elek şeklinde örülüp geçirilmiş taneli
hububat eleğidir.. Çiftçi malzemesidir. Sık kalbur, seyrek kalbur, gözer
ve çineder olarak çeşitlendirilmiştir.
Kalbur yapan kimselere "Kalburcu"
adı verilir.
15
GÜ­NLÜ­K
YAŞAM
16
17
Ahşap Dibek ve Tokmağı
Dibek, yaklaşık yarım metre boyundaki silindir şeklinde ağacın oyulmasıyla elde edilen bir alettir. Tahıl
ürünlerinin dövlerek kabuklarından
ayrılmasında kullanılır.
Taş Dibek ve Tokmağı
dev çekiçleri andırır. Dibek taşı başında
azami dört olmakla beraber, daha az
sayıda da insan olabilir. Onun içindir ki;
tokmak sallayanlar, tokmağı kimden
sonra sallayacaklarını iyi bilmek zorundadırlar.
El Değirmeni
En eski tahıl öğütme makinası olarak
bilinmektedir.Taş el değirmeni, dairesel dönme hareketiyle buğdayı öğüten bir alettir. Hareketini insan kolu
gücünden alan, tekerlek biçimindeki iki taşın üst üste konulup alttaki
taş sabit olmak üzere ortasındaki delikten çeşitli tahılların konularak ve el
ile döndürülmesi sonucu öğütme
işlemini yapan el aletidir.
Bulgur Kırma Merdanesi
(Çift Başlı Tokmak)
Havanda buğday, bulgur ve diğer gıdaların ezilmesi için kullanılan bir alettir. Ezilen buğday
taneleri böylece soframıza gelmek için önemli bir aşamayı geçmiş olurlar.
18
Keçi Kılı Buğday Çuvalı
Yörükler buğday, arpa gibi hububatınıtaşımak,pazaranakletmekveçadırının içinde muhafaza etmek için ak
çuval, elbiseleri için ala çuval, keçi kılı,
koyun yününü koymak için kara çuval dokurlar. Çuvalların ön yüzünde
yöresel motifler yer alır. Arka kısmı
ise genel olarak düz olarak dokunur,
bazen birkaç motif serpme şeklinde
üzerine konulur. Bir ailenin senelik
hububat ihtiyacı, nüfus sayısına bağlı olarak çuval sayısı ile hesaplanır.
Buğday ve Un Deposu
Geniş ağaç gövdelerinin içinin
oyulması ile elde edilen bir nevi
depodur. Daha çok tahıl ürünleri
depolamada kullanılır. Bugünkü
stok sistemi ile benzerliği vardır.
Hakla
Eskiden kullanılan yuvarlak biçimde demirden veya sactan
yapılan bir ölçü aletidir. Genellikle buğday, arpa ölçülerinde
kullanılır. 1 Hakla 2 Çinik’e eşittir.
Rahat kullanım için ortasına bir
demir çubuk yerleştirilir.
Kile (Buğday Ölçeği)
Tahıl ölçmede kullanılan, kova
biçiminde tahta veya bakırdan
yapılan bir araçtır. Bugünkü modern tartı aletlerinin yerini geçmişte kile tutuyordu.
19
Un Teknesi- Bislaağaç
Un teknesi, ekmek yapımında,
hamurun ele yapışmaması için
elin zaman zaman unlanması
amacıyla içerisine un konulan
yayvan ahşap kap. Bislaağaç ise
bazı yörelerde evraağaç olarak
adlandırılmakta ve yufka ekmeği pişirirken ekmeği çevirmeye
yarayan tahtadan yapılmış 3-4
cm.eninde 100 cm. uzunluğunda ahşap alet.
Hamur Teknesi (Küçük)
Köy Çeşmesinden ev kullanımı
için gereken su, güğümlerle (ağzı kapaklı) ve bakraç denilen (ağzı açık) b akır kaplarla taşınırdı.
Anadolunun kimi yörelerinde su
ve süt koymak için de kullanılır.
Hamur Teknesi (Tekli)
Az miktarda hamurun yoğurulması için kullanılan bir kabdır.
Genellikle az haneli evlerde ekmek yapımında kullanılır.
Tekli Hamur Açma Tahtası
Tek bir bezenin el ile açılabilmesi için kullanılan bir tahtadan
yapılmış mutfak aracıdır.
20
Hamur Açma Tahtası
Bazı yörelerimizde Yaslaağaç’da denir. Kısa ayaklı ve saplıdır. Üzerinde
yufka açma işlemi, bir oklava yardımıyla yapılır. Yerden 10-15 cm. yüksekliği olan, eğilmemesi, düzlüğünü
muhafaza edebilmesi için iyi kurutulmuş sağlam tahtadan yapılan, masaya benzeyen, 50-100 cm çapında,
daire şeklinde yapılırdı. Kalınlığı 1-15
cm olup, uzunlamasına konulan iki
tahta ayak üzerine oturtulur.
Beze Teknesi (Piniyet)
Ekmek için yoğrulup hazırlanan
hamurun, bezeler şeklinde bekletildiği ahşaptan yapılmış alet.
Günümüzde biraz daha gelişmiş
şekli kullanılmaktadır.
Fırın Küreği
Ekmek hamurunu fırına sürmede kullanılan uzun saplı
tahta alet. Günümüzde taş fırın
olarak adlandırılan eski fırınlarda ve pidecilerde halen kullanılmaktadır.
Ekmek Sacı
Her evde daha çok bağda kullanılan çeşitli büyüklükte yapılmış ekmek sacı bulunurdu. 2-3
mm’lik saçdan, ortalama 80-100
cm çapında daire şeklinde ve büyük bir kürenin kesiti gibi bombeli olarak yapılır, yufka, şebit,
bazlama, katmer gibi yiyecekler
üzerinde pişirilir.
21
Bacalı Küp
Geniş gövdeli, dar boğazlı, bacalı veya bacasız olarak topraktan yapılan, eskiden Anadoluda
su, pekmez, şıra gibi içeceklerin
saklandığı kap.
Küp
Küp, iki üç çeşit killi toprak ve silisin karışımından oluşan bir tür
özel toprağın çok iyi yoğrularak
çamur haline getirilmesi ve ardından pişirilmesi ile yapılırdı.
Eski evlerin kilerlerinde boy boy,
renk renk, sırlı, sırsız... olarak bulunurdu. Küplerde daha çok un,
pekmez, turşu gibi yiyecekler
saklanırdı.
Çift Kulplu Testi
Dar boğazlı, geniş gövdeli olup,
pişmiş topraktan yapılmıştır.
Ağız kenarı ile gövdesi arasında
iki kulpu vardır. Su kabı olarak
kullanılır.
Bakraç ve Saklama Kapları
Köy Çeşmesinden ev kullanımı
için gereken su, güğümlerle (ağzı kapaklı) ve bakraç denilen (ağzı açık,) bakır kaplarla taşınırdı.
Anadolunun kimi yörelerinde su
ve süt koymak için de kullanılır.
22
Yayık ve Yayık Yayma Sopası
Anadolu’da eskiden tereyağ ve
ayran yapmak için kullanılan
ahşaptan yapılmış alet. Hâlâ
Anadolu'da bazı yerlerde kullanılan, tahta yayıklar vardır. İnce
ve uzun tahtaların, her iki başta,
yuvarlak bir tahta etrafında yan
yana getirilmesi ile yapılır.
Yayık içerisindeki ayran veya sütü karıştırmak için kullanılır. Düzgün ağaçtan yapılmasına özen
gösterilir. Bu sopa sayesinde
yayık içerisindeki süt veya ayran
içilecek kıvama gelir.
Süt Süzeği
Süzgeç metalden yapılırken süzeç tül ve bezden yapılan bir
eşya. Süt süzeği sütün temizlenmesinde kullanılır.
Yağ Saklama Kabı
İnce tahtadan yapılan, yağ saklamak için kullanılan kaptır. Bazı
bölgelerimizde Dolak diye de
adlandırılır.
Su Matarası - Çotura (Ahşap)
Anadolu’nun kimi yörelerinde
kullanılan su, süt veya ayran koymaya ve taşımaya yarayan, tahtadan yapılmış kaptır.
23
Maşa ve Ateş Karıştırıcı
Ateş veya kızgın bir şeyi tutmaya, korları karıştırmaya yarayan
iki kollu metal araç.
Atasözlerine bile konu olmuştur. Ekmek yapımında mutlaka
bulunması gereken bir araç.
Ekmek Selesi
Ekmek evinde pişirilen ekmeklerin konduğu, kamıştan örülü
geniş sepet.
Sepet
Geçmişte arpa, çavdar, buğday
gibi ekinlerin, kuru fasulye, nohut, kuru üzüm, iğde, erişte gibi
erzakların saklanmasında kullanılmaktaydı. Günümüzde bu güzel selelerin yerini plastik kaplar,
tenekeler ya da çuvallar aldı.
Bakır Sini
Günümüz öncesi sofralarımızın olmazsa olmazı olan bakır
sinilerimiz, bugünlerde sadece
evlerimizde kurduğumuz şark
odalarının vazgeçilmezi oldu.
Genelde 60x60 ebatlarındadır.
24
Havan
İçinde buğday veya mısır dövülen ahşap havan. Yeni nesil belki
farkında değil ama Havan’ın belki de binlerce yıllık mazisi var.
Kaşıklık
Eskiden evlerimizde kullanılan
genellikle ahşaptan yapılan çok
gözlü, içerisine tahta kaşıklar
ve tahta maşaların konduğu duvara asılı duran sepet şeklinde
kap.
Gaz Lambası
Geçmişin en önemli aydınlatma
aracı. Gaz lambaları beş parçadan
oluşmaktadır. En altta küçük bir gaz
tankı, hemen üzerine eklenmiş bir
gaz ayar çarkı, çarkı da içine alan
gaz deposu, çarkın içinden geçerek
şişenin içine giren bir
ve en üstte, alevi koruyacak ince ve kırılgan
gaz lambası şişesi. Gaz lambası, günümüzde, anılara saklanan eski bir
dost olarak hatırlanmaktadır.
Kirman
Yünü el ile ip haline getirmekte
kullanılan tahta aparat.
25