a, -e

i•I
|
]
.
Tuncay O Z T U R K
jSepaj AK(
A V > I
Huseyin P i J R U
1
SalihGUN
Huseyin B A R G A N ,
H a m z a ERSOV
Abdullah VIGIT
www.dilset.coni
ADIM ADIM T U R K Q E OfiRETlM SETi
Hazirtayanlar
Tuncay C Z T l j R K
Sezgin AKQAY
HOseyin DURU
Salih G U N
HOseyin BARGAN
Hamza ERSOY
Abdullah Y i G i T
Dani§ma K u r u l u
Dog. Dr. Ali Fuat BiLKAN
Orhan KESKIN
Ali QAVDAR
Abdullah UYSAL
Kapak v e Say Fa Tasarimi
Ayhan K A R A K U § - Ahmet TURKER
Resimleyen
Ercument MORGOK
Yayma Hazirtik
ZambaK Dizgr ve Grafik
F i l m Clki?
S.G.SM
Baski-Cilt
Kelebek Matbaacilik
Bu kitabin tamaminin ya da
bir ktsminin.
kilabi yayiniayan §irketin
onceden izni olmaksizin
elektronik,
mekanik,
fotokopi ya da
herhangi bir kayit sistemi ile gogaltilmasi.
yayimlanmasi ve depolanmasi yasaktir.
Bu kitabtn
tum haklari.
Copyright © Zambak Basim Yaym Egilirn ve Turizm
i§letmeleri Sanayi Ticaret A . § . ye aitlir.
Bu kitabin hazirlanmasinda Turk Dil Kurumunun Imla Kilavuzu (2000) esas alinnnjtir
ISBN : 975-6576 02-2
Altunizade Mah. Kisikli Cart Kujbaki?! Sok. Nu.: 4
USKUDAR-lSTANBUL
www
dilset.com
P.K. 198
81020 ACIBADEM - ISTANBUL
telefon : (0.216) 474 08 36 (Pbx)
fax
: (0.216) 474 01 58
81190
igiNDEKiLER
1.
Turk alfabesi....
2.
§ a h i s zamirleri
3.
5
8
Soru zamirleri
13
4.
i^aret zamirleri
15
5.
Qoguleki
19
6
Soru eki
21
7.
Onsuz y u m u § a m a s i
2 2
8.
Unsuz u y u m u
23
9.
isimlerde olumsuzluk
2 4
10. Var-Yok
2 6
11. Emir kipi
2 8
12
31
Sira s a y i sifatlari
13. iJle§tirme s a y i sifatlari
3 5
14. Kesir s a y i sifatlori
3 6
15. Soru sifatlari
37
13. iyelik ekleri (zamirleri)
4 0
17. isim t a m l a m o l o r i
4 3
18. ilgi / ш и ш "ki"
4 7
19. Soru zamirleri
4 9
20. Zamir 'n' 'si' (-n, -da / -n, -de)
54
21. § i m d i k i z a m a n
56
22. Sifatlarda derecelendirme
62
23. i s m i n h a l l e r i
6 4
24. Belgisiz zamirler
8 2
25. Belgisiz sifatlar
26. Gorulen gepmi§ z a m a n (-di'li gegmi§ z a m a n )
27. Ek fiil (-imek)
8 4
*
86
92
28. Don0§lul0k zamiri
100
29. Gelecek z a m a n
101
30. Geni§ z a m a n
1°7
31. Zarf
114
32. Yeterlik fiili
116
33. Gerektik kipi
1 2 3
34. istek kipi (-a, -e)
35. D u y u l a n gepmi§ z a m a n ( mi^'li gegmi§ z a m a n )
36
N o k t a l a m a i§aretleri
128
...132
136
3
Г
ON SOZ
Turkgenin yabancilara, y o y g i n olarok ogretiminin yakin
gegmi§i vardir. B u yuzden Turkgeyi yabancilara ogretirken metot
v e u y g u l a m a d a birtakim problemlerle kar§ila§ilmaktadir.
B u g i i n e k a d a r hazirlanmi? olan dil bilgisi kitaplarinda, b u
problemler azaltilarak a§itmaya gali§ilmi§sa d a istenilen seviy e y e gelinememi§tir.
Bu kitap uzun ve titiz bir gali§manin urunudur. Oncelikle o n
yila v a r a n bir Turkge ogretimi surecinde kar§ila§ilan problemler
not edilmi§, g o z i i m u u y g u l a m a l i olarak b u l u n m a y a goli§ilmi§tir.
Kitaptaki konular, a k a d e m i k dil bilgisi k o n u l a r i n d a n z i y a d e ,
dili k u l l a n m a y a ve u y g u l a m a y a yonelik becerilerin kazondirilm a s i esasina dayanir. Konular kolaylikla anla§ilabilecek §ekild e anlatilmi§tir. Ogrencinin konu§masina, y a z m a s i n a y a r d i m c i
o l a c a k dil bilgisi kurallari one gikarilmi§tir.
Bu kitap A d i m A d i m Turkge Ogretim Seti paralelinde hazirlanrnistir. Ogrenci kitabindaki k o n u l a r d a gegen dil bilgisi konularina kisa ve o z agilimlar yapilmi§tir.
Konu siralamasi, dili ogrenenlerin kar§ila§tiklari zorluklar
g o z o n u n d e bulundurularak belirlenmistir B u t u n d e n p a r g a y a
m e t o d u esas alinmistir.
K o n u y a giriste, k o n u y l a ilgili tanim ve дйпЮк k o n u § m a
dilinde d i y a l o g l a r verilmi§tir. K o n u n u n peki§tirilmesi ve u y g u l a n m a s i n a yonelik k o n u oli§tirmolari d o o y r i c a eklenmi§tir.
Konu anlatimindaki kelimeler ozenle segilmi§tir. B u kitabin
farkli ozelliklerinden biri d e seviyesidir. Dili o g r e n m e y e yeni
b a § l a y a n l o r igin, t e m e l seviye duzeyiride, hazirlonmiijtir.
Bu kitabin hazirlonmasinda m a d d i ve manevT destegini
esirgemeyen, S a y i n M e h m e t COKELiK'e, Ercan TA§DEMiR'e,
G o k h o n DAYl'ya, M e h m e t PALA'ya, M e h m e t KUTAY'a, Omer
Faruk EREN'e, A s i m K A N G A L ' a , Kadir YILDIRIM'a, Atilla
O Z D O G A N ' a , Fatih AKTA§'a, Bulent KOQYiGiT'e, A h m e t Ali
AYDIN'a ve M e h m e t GENQ'e te§ekkQru bir borg biliriz.
DiLSET Yayinlari
4
L
TURK ALFABESi
GjH§
Д ! Я
Dillerin bojlica seslerini yazida karjilayan i§aretlerin tOmune alfabe denir. Turk alfabesiride
2 9 harf vardir.
Buyiik
h a r f l e r
ABCQDEFGG
H l i J K L M N O O
P RS § T U OVYZ
Kuguk
h a r f l e r
a b c g d e f g g
h i i j к I m n о 5
p r s § t u u v y z
Harflerin
O k u r i u § u
A Be Ce Qe De E Fe Ge Yumu§ak Ge (Ge) He I i Je Ke Le Me Ne О О Ре Re Se §e Те U U Ve Ye Ze
Harfler iki gruba ayrilir:
1. Sesli Harfler
:
2. Sessiz Harfler :
a, e, i, i, о, о, u, и
b, c, g, d, f, g, g, h, j, к, I, m, n, p, r, s, 5, t, v, y, z
Sesli h a r f l e r i n ozellikleri
YUVARLAK
DUZ
Geni§
Dar
Geni§
Dar
Kolin
a
1
0
и
ince
e
1
0
0
HECE
b
с
с
ba
со
§
да
d
f
TABLOSU
s
be
C8
i
bt
CI
da
Se
de
fa
fa
Si
di
8
h
00
ha
ge
he
i
к
i
_ J^
ka
Iе
ke
le
me
ne
pe
m
n
I
!n
ma
na
P
r
PO
ra
5
sa
§a
ta
va
§
t
'
ya
za
У
г
j
[
bi
ci
9
о
bo
CO
50
do
di
T
fa
9'
hi
9»
hi
go
ho
H
kt
i<
id
!i
io
h
mt
m
pi
re
se
§e
te
ve
J
SI
ye
ze
Zl
1
mi
ni
pi
.
ко
b
mo
no
po
ro
;
б
bo
CO
Ф
do
fa
du
Ф
gu
ho
hu
jo
kd
io
mo
no
pp
so
so
su
to
§0
to
vi
vo
vo
У
yi
Zl
yo
yo
zo
zo
00
hO
ju
ku
ID
ku
§o
VI
«0
du
fo
iu
mu
ro
tl
и
ЬО
си
fa
nu
pu
ru
si
si
ti
§•
и
bu
cu
gu
w
yu
zu
j
m0
nu
pii
rO
sO
§0
Ю
vu
yu
zO
Not:
Turk^e'de "yumu§ok g" kelimenin ortasinda veya sonunda bulunor. Ba§indo bulunmoz.
Ornekler:
Dag, Sag, Bag, Saglik, Bagci, Egri, Yagmur
Ali§tirmala г
1
A§agidaki bo§luklari uygun horflerle doldurunuz.
А В
2.
3.
D
G ...
T
VY.
I.Falih
2. k a l e m
3. о к и I
4. m и d и г
5. o g r e t m e n
6. s i n i f
A j a g i d o k i bojluklari uygun sesli harflerle doldurunuz.
n
4. h _ rf
г.ДКРЬе
3. h
c_
5 _ y§
6. _ I _
A j a g i d a k i bo§luklari uygun sessiz harflerle doldurunuz.
I.O
4.
5.
PRS
A j a g i d a k i kelimelerdeki sesli horfleri i§aretleyiniz.
1. _ d
4.
JKLMN
E
A
2.
1 _
5. _ О
AM
R
3.
U
6. _ i _ _ A
E
A_A
Adinizin harflerini yaziniz.
A§aQidakileri ejlejtiriniz.
1- 5
2. о
~ .
3. i
4 . b~
a. kalin sesli
kb.
ince sesli
5. к
6. о
7
SaNIS iAMlHtJli
Gjri§
§ahislarin yerini tuton kelimelere §ahis
zamirleri denir.
O r n e k divaloq:
: Merhaba A h met.
A h m e t : Merhaba All.
: Nasilsm?
A h m e t : {Te$ekkut ederim.) lyiyim.
Sen nasilsm?
: Ben de iyiyint.
Tekil Sahis Zamirleri
i.
Sen
(1. Tekil §ahts Zamiri)
(2. Tekil §ahts Zamiri)
О
(3. Tekil §ahis Zamiri)
<^ogul §ahis Zamirleri
Biz
Siz
Cogul §ahis Zamiri)
(2. £ogul §ahis Zamiri)
Onlar
(3. C ° 9 U ' §ahis Zamiri)
• Kullanimi:
Aym ya§takiler, birbirlerine seslenirken "sen" §ahis zamirini kullanabilirler.
. 'rnek divalog:
: Nasilsin Ay§e?
: Te§ekkur ederim. Sen nasilsin?
: Ben de iyiyim.
!
2 Buyukler, ku^uklere seslenirken "sen" §ahis zamirini kullanabilirler.
'
O r n e k diyalog:
: Ahmet amca nasilsiniz?
I
hmet Bey
: Te§ekkui ederim. iyiyim. Sen nasilsin?
: Ben de iyiyim.
i
3 Ayni yajtaki buyukler, birbirine seslenirken "siz" §ahis zamirini kullanabilirler.
1 Ornek diyalog;
Merhaba A y j e Hanim.
I
Ay§e Hanim
: Merhabo Ali Bey.
I
Ay§e Hanim
: Te§ekki}r ederim. iyiyim. Siz nasilsiniz?
Nasilsiniz?
Te§ekkur ederim. Ben de iyiyim.
sJL.
4.
Kugukler, buyOklere sesleriirken "siz" §ohis zamirini kullanirlai.
O r n e k diyalog:
M e r h a b a Aykut.
Aykut
: M e r h a b a Ali amca.
Aykut
: Te§ekkur ederim. lyiyim. Siz nasilsiniz?
Nasilsm?
Te§ekkur ederim. Ben de iyiyim.
Adi ge<,en ki§i yerine "o" §ahis zamiri kullanilir.
Ornek diyalog:
Alo, Ali Bey nasilsiniz?
Ali Bey : Tejekkur ederim. lyiyim. Sen nasilsm?
Te§ekkur ederim. Ben de iyiyim. Ahmet nasil?
Ali Bey : О da iyi.
2 Aii§t«rmalaг
1.
A j a g i d a k i diyaloglori tamamlayiniz.
Diyalog 1:
Diyalog 2:
Ali
Salih
: Gunaydin Ay§e.
Ay§e
Ali
Ali.
Leyla
: Nasilsm?
Salih
Ay?e
Sen nasilsin?
Ali
:
Ahmet
Ayla.
: M e r h a b a Ahmet.
Ahmet
Aylo
Ahmet
10
?
Leylo
?
'
Salih
Diyalog 3 :
Ayla
Iyi geceler Leyl6.
-Salih
?
Te§ekkiir ederim
: Ben de iyiyim.
Diyalog 4 :
Ali Bey: M e r h a b a Salih.
M e r h a b a Ali Bey.
Ali Bey:
?
Salih
?
Tejekkiir ederim. lyiyim. Siz nasilsiniz?
Ali Bey: Sag ol. Ben d e iyiyim.
A j a g i d o k i diyaloglan tamamlayiniz.
Diyolog 1:
Ahmel Bey
Diyalog 2:
: Iyi ak§amlar Leylo Hanim.
> la I k m i m
Ahmet Bey
via Hatuni
Nui Hanim
Ahmet Bey.
Nasilsiniz?
Te§ekkur
ederim.
iyi geceler Ay§e Hanim.
Ау'ч- i !<;FHi it
Nut Hanim
lyiyim.
7
?
Ayso Hanim
?
I Jui Hanim
Diyalog 4 :
Diyalog 3:
Nilufm Hanim :
Salih Bey
Salih Bey.
Merhaba Nilufer Hanim.
Niliifei Hctnim
Salih Bt»y
?
2
nasl|?
Merhaba Ali.
:
Ali
5.
?
Sag ol. iyiyim. Sen nasilsin?
:
Ajagidaki bojluklari
о iyi.
1. Sen nasilsin?
Ben iyiyim.
2. ...<?.. nasil?
iyi.
3
nasilsiniz? Biz iyiyiz.
3 . O j d b ? : . nasillar?
4
nasillar? Onlar iyiler.
4.
A f a g i d a k i kelimeleri e§le§1iriniz.
1. Biz
a. iybin
3.5(2
b. iyiler
U. O n l a r
d . iyiyiz
5. О
e . iyisiniz
6.5en
f .iyi
uygun o l o n
§ahis
zamirleriyle doldurunuz.
nasilsm? Ben iyiyim.
О
Salih Bey
Salih Bey
Nilufer Hanim : Te§ekkur ederim. Ben de
iyiyim.
1.
Merhaba Salih Bey.
Ali
Te§ekkur ederim
A§a£jidaki bo§luklari doldurunuz.
Ali
6.
iyiler.
nasilsiniz?
Ajagidaki
bulunuz.
tablodan
s S & a . . iyiyiz.
§ahis
zamirlerini
О
5
N
В
i
2
L
E
0
2
о
В
E
N
R
A
L
N
0
E
H
ft
t
N
i
5
A
D
С
5
DiKKAT!
Ek fiilin $ekim toblosu
C!, (
e,
о, и
с, 0
Ben
Hastc-y-im
.'yi-y-im
Yorgun-um
Ozgun-um
Sen
Husta-stn
fyi-S4n
Yorgyn-sun
Uzgiin-sOn
О
H o *
M
Yorgun
Uzgun
Biz
Hesia-y-iz
lyi-y-iz
Yort4Un-UZ
Uzgun-uz
Siz
Hasta-siniz
iyi-siniz
Yorgun-sunuz
Uzgun-s0nU2
Onlar
Hasta-lar
iyiler
Yoryun-iar
UjgunJer
Ornekler:
Nasilsin?
Nasilsin?
/.у./yi..C.
.Нм.ШУлю.
Nasilsin?
\rtUm
12
Nasilsin?
~Lf>r>
SORU ZAMiRLERi
G j •"•§
isimlerin yerini soru yoluyla tuton kelimelere soru zamirleri denir.
Kullanimi:
•
"Kim" soru zamiri insanlar igin kullanilir.
Ornekler:
Bu kim?
Ogretmen
^
С
Bu kim?
Ogrenci
"Ne" soru zamiri, insan di§indaki varliklar igin kullanilir.
tekler:
Bu ne?
Sira
Bu ne?
Kopek
Bu ne?
Cetvel
13
•
2 A l i §t« f i n a I d r
Kim?
i§ARET lAH
Rim
3i«-i§
i§aret zamirleri, varliklarin yerlerini igaret ederler. I§aret zamirleri gunlordir:
Tekil i§aret Zamirlerj
Тек varligi i§aret eden zamirlerdir.
Soz soyleyene gore, yakinda bulunon vorligi i§oret eder.
3<jz soyleyene gore, biraz uzaktoki varligi ijaret eder.
—
|
—
5oz soyleyene gore, daha uzokto bulunon vorligi i§oret eder.
2.
J f
3.
i
Bu ne?
Bu, cetvel.
§u ne?
§u,teyp.
О ne?
O , sandalye.
Bu kim?
Bu, Ali Bey.
§u kim?
§u, ogrenci.
О kim?
O , Ahmet.
.er:
4.
15
2. £ogul l§aret Zamirleri
Q
Birden fazla varligin yerini i§aref yoluyla tulan zamirterdir.
Bynlar
Soz soyleyene gore, yakinda bulunan vorliklan i§are1 edei
§uniar
: Soz soyleyene gore, biraz uzaktaki varliklari i§aref eder
Onlar
: Soz soyleyene gore, daha
uzakta bulunan
varliklar
i§aret eder.
Bunlar ne?
§unlar ne?
O n l a r ne?
Bunlar kalem.
§unlar araba.
O n l a r tebe§ir.
5.
Bunlar kim?
Bunlar ogrenci.
16
§unlar kim?
§unlar Ali, Ahmet ve Ay§e.
6.
O n l a r kim?
O n l a r ogretmen.
Aliftcrmalioi r
r ^ a g i d a k i bo§luklari resimlere bakarak doldurunuz.
1
I
2.
Bu ne 9
Bu lamba
4.
6.
A§agidaki bojluklari doldurunuz.
Bu ..
flj
k*tll
л.?
? Bu, Ali
? §иКе№1е.
Bu .. . . j f „ .
."a
/ / ' '
.? Bu, bilgisoyai.
....? O, kardejim Mehmet.
^ a g i d a k i bojiukiari doldurunuz.
17
A j a g i d a k i bo§luklari resimlere bakarak doldurunuz.
1 Bunlar ne?
Bunlor gonta.
AjaQidakileri e§le§tiriniz.
I. B o
.
a. Sunlar
Л ^ Ь .
Ъ.О
Onlar
^ - c . Bunlar
Giri§
| Tjrkgede biraen fazla varligi ifade еттек ign "-lar, -ler" gogul eki kullanilir. Kelimenin son heces n d e kalin ses1' harf (a, i, o, u) «arso " - l a r " ; kelimenin son hecesinde ince sesli harf (e, i, o, u)
varsa "-ler" §ekli.'de yazili1a ,
i,
о ,
и
- l a r
e ,
i,
о
и
- l e r
<ler:
-br
=!ег
masa-lar
tebe§ir-ler
kitap-! a r
pencere-ier
^anta-lar
ogrenci-ler
okul-lar
defter-ier
televizyon-lar
cetvel-ler
Aii^tif
a•
A j a g i d a k i b o j l u k l a r a uygun gogul eklerini yaziniz.
l.Araba....
2. Ordek
3. Elma
4. Kapi
5. Siigi...
6. Sinif
7. Sozluk
8. Ogrenci
19
A§agidaki bo;luklari resimlere bakarak doldurunuz.
?
1
...
3
rfl^n
4-
.......
5...
6
fij У
s,
SOKU EKi
Gjri§
'urkgede soru eki "mi" (mi, mu, mu) dir. Kendinden onceki kelimeden ayri yazilir.
a,i
mi?
e,i
mi?
o,u mur
•»
o,u mu?
••
Bu, defter mi?
§u / cocuk m u 9
Bu, sozluk mu?
§u, silgi mi?
O , okui mu?
Bu, gozluk mu?
O , kalem mi?
O , tiyairo mu?
§u, Qui mu?
A|i§t«rmalar
A j a g i d a k i bojluklari resimlere bakarak doldurunuz.
1
2.
3. ..
Evet, siigi.
Evet, k a l e m .
4.
5.
4.
6.
5.
Evet,
arabo.
П р
trvet
6
masa.
Evet, gozluk.
A j a g i d a k i b o j l u k l a r a uygun soru eklerini yaziniz.
Bu, pencere
?
§u, ogrenci
Bu, tahta
?
?
2 Bu, sozluk
5 O , sinif
6 O , Sadik
8 Bu, lelevizyon
O , gozluk
?
1 I §u, Ay§e
3 O , lamba
?
14 §u, mudur
3 Bu, teyp
?
?
?
9 O , doktor
12 Bu, otobus
?
?
?
?
?
?
A
UNSUZ YUMU§AMASI
i
I Turkgede " p ,
t, k " ile biten kelimeler ijnlij ile ba§layan bir ek alinca " b , c, d , g - g " ye
donufur. Buna unsuz yumujarnasi denir.
Ornekler:
P
b
s
с
t
d
к
g-g
Ornekler:
Mektup-u
mekfubu
Bor^-u
borcu
Yogurt-u
yogurdu
Kopek-i
ко peg!
Hot:1.
Genellikle tek heceli kelimeler bu kurala uymaz.
2.
Yabanci dillerden giren kelimelerin bir kismi bu kurala uymaz.
Ornekler: sap, et, u^, ok, koq
Ornekler: hukuk, millet, merhomet, goyrel
3.
" k " yumujayinca " g " oluyordu. "n" harfinden sonra gelen "k" ler ise "g" olur.
Ornekier:
Denk
dengi
Fronk • - — F r a n g i
(^elenk
»
(^elengi
Rcnk
E
rengi
2 Ali§t«rmalar
1.
A§agidok'i kelimeler! verilen eklerle yeniden yaziniz.
Ornek: Yemekjil —»yemegi
1 Kitap (a)
->
2 Aga^ (1)
3 Ekmek (o)
->
4. Kulak (1)
-»
f> Tat (1)
->
Щ Ш
и Now/ и AJMU
Gjres
urkgede se-1 unsu Jerdeil b : riyle biten bir kelimeye unsuzle oa§layan bir ek gelir'digindn, bu ekin
ilk harfi sert olr ralidir. Buna "unsuz uyumu" denir. Unsuz uyumuna "unsuz benze§mesi" de den r.
a,ede unsuzler ikiye ayrilir:
1. Sert unsuzler
5, f, h, k, p, s, 5, t
2. Yumu§ak unsuzler b, c, d, g, g,
I, m, n, r, v, y, z
Ornekler:
f
Sinif-ta
s
(^igek-te
+
t
Kitap-ta
к
+
5
Millet-te
-5
+
к
Agag-ta
§
Sa bah-tan
h
gigek-^i
P
Kitap-51
CJali§-kan
Pi§-kin
? Ah§tirm a iar
A j a g i d a k i kelimeleri yeniden yaziniz.
I -тек: (Jigekci —> qicekg
1. Saatci
—*
2. Ayakda
—»
3. A§ci
-»
4. Agagda
—»
5. Sokakda —»
HEME OLUMSUZLUK
G.rp
i
• Н И
Isirnlerde olumsuzluk "degil'' kelimesi ile уа р1 | 1г .
Ornekle :
A: Bu kitap mi?
Hayir, bu kitap degil.
A §u pencere mi?
hayir,
2
§u
pencere degil.
Aii§tirmala
1•
A j a g i d a k i sorular, resirrlere bakarak cevaplay,r
2. O, araba mi?
Hayir,
24
3. §u, radyo mu?
Hayir,
Гтр
y f f , „ i^ -inrgi
Bu, 1ebe§ir m i ?
5
Hayir,
7. O, sekreter mi?
10. Onlar, gozluk mu?
fcj,
|rt!)?
ггауи
8.
§u, Ahmet mi?
6. O, siigi mi?
Hayir,
5. O , kitap
mt?
12. O, koyun mu?
25
VA* - YOK
Я Isim soylu kelimelerdir. O l u m l u cumlelerde "var"; olumsuz cumlelerde "yok" kullanilir.
Ornek:
Haftalik
Hafta i§i Gunteri
Pazartesi
Sali
1 ;rk';c
Programi
Hofto Sonu GOnleri
Car§ambc Perjembe
i. •
Т.Ч.:
Ders
Cuma
.
•
T a t i I
G
Ki-.sim
1.
A: Pazartesi gunu hangi dersler var?
!
2.
Turkge, muzik, resim ve ingilizce var.
Hayir, pazartesi fizik yok.
A§a£jidaki sorulart yukandaki ders p r o g r a m i n a gore cevaplayiniz.
1. A: Sail gunu kimya vor mi?
I.,
2. A: (Jargamba gunu muzik var mi?
В
3. A: Pergernbe gOnu Turkge var mi?
B:
4. A : C u m a gunu ders var mi?
B:
26
n
A Pazartesi fizik var mi?
2 AhStirmalar
1.
и
I e
r
A$ogidaki cevaplora uygun sorular yaziniz. (Haftalik ders p r o g r a m i n d a n faydalaniniz.)
A
?
Evet, «jarjamba gunu fizik var.
:
A:
?
Hayir, bugun Turkge yok.
:
a
?
Evet, pazartesi muzik var.
-
A:
?
3 Hayir, sail gunii reslm yok.
A j a g i d a k i b o j l u k l a r i doldurunuz.
A: Sail gunu beden egitimi
'
sail gunu beden egitimi var.
2. A: Qar§amba gunu muzik
B:
?
gar§amba gunu muzik yok.
3. A: Per§embe gunu fizik
В
per§embe g u n u fizik yok.
4. A: C u m o gunu kimya
B:
?
?
cuma gunu kimya var.
5. A: Cumartesi gunu ders var mi?
B:
cumartesi gunu ders yok.
] Gj*-t§
Bir eylernin yapilmasini emrederken kullanilan kiptir.
O n tekler:
Siz konugun-
O n l a r okusun.
O n l a r yazsin.
Sen konug.
Sen oku.
Sen yaz.
2 i ^i« Qg&im leM
1. Emir Kips (Olumlu)
Almok
Silmek
Sen
A!
Sil
Gel
О
Alsin
Silsin
Gelsin
Ben
_
Biz
-
Siz
Aliniz
Silmiz
Geliniz
Onlar
Alsinlar
Silsinler
Gelsinler
Orneklei:
Dellerleriniji o u n
Kopiyi kapcit
Tahtayi sil.
Odevlen yapsinlor.
2. Emir Kipi (Olumsuz)
Aimok
Silmek
Ben
-
-
Sen
Aima
Silme
О
Airnasin
Silmesin
Biz
-
_
Siz
Almayiniz
Silmeyiniz
Geimeyiniz
Onlar
Almasinlar
Silmesinler
Gelmesinler
Gelme
Gelmesin
-
- Jen gikmayin.
Dersten s o r r a eve gitmeyin
Стсик1аг bahgeye gikmasinlar.
Arkadaginla tartijma.
:-ii/r Kip
(Soru*
AlmaL
Silmek
Gelmek
Alsin m i ?
Silsin mi?
Gelsin m i ?
Alsinlar m i ?
Silsinler m i ?
Gelsinler m i ?
Ogrenciler sinifa girsinler mi?
A h m e t maga gitsiri mi?
C o c u k l a r oyun oynasinlar mi?
Misafirlei s o l o n a g e l s i n l e r mi?
Bozen e m i r kipinin ikinci tekil §ahsi, cOmleй y a l v a r m a a n l a m i katar.
2.
Bazen e m i r k i p i n i n ikinci gogul §ahsi rica
anlatir.
O r n e k : Buyurun, soyleyin
O r n e k : A l l o h ' i m beni koru!
Bana §u kalemi veriniz.
A l l a h ' i m beni bagi§la'
Ali§tifmalar
4§aj~idaki o l u m l u emirleri olumsuz yapiniz.
2.
A § a g i d a k i o l u m l u emirleri olumsuz yapiniz.
(3. <JoQul §ahis)
•:k: Tchtoyi sil.
1. Dl§ari 51k.
Tahtayi silme.
:
2. Pencereyi ag. :
3. Telsfon et.
:
4 . D i j i e r i n i firgala. :
O r n e k : Basketbol oynasinlar.
Basketbol o y n o m a s i n l a r .
1. I§igi agsinlar. :
2. O n u b a n a versinler. :
3 . Beni beklesinler :
4 . Muzik dinlesinler :
5. Konujsunlar :
29
3.
4.
5.
A§agidakileri ejlejliriniz.
1. Wtap
a. g*r.
3. Televizyon
b.
3. 5mifa
c . yapma.
a. Ders
d.
5.
e. a?..
V
GOcGltO
s-aii?.
oku.
A j a g i d a k i cCmleleri emir kipiyle tamamlayiniz.
I . Siz boligede futbol
(oynamok)
(olumsuz)
2. O n l a r y a n r erken
(gelmek)
(olumlu)
3 О smifto gurultu
(yapmak)
(olumsuz)
t . Siz lutfen yemek
(yemek)
(olumlu)
5 O n l a r b u r a d c sigara
(igmek)
(olumsuz)
A§agidaki kelimelerden anlamli cumleler
kurunuz.
1 о / girmek / §u / kapidon / lutfen
6.
A§agidoki olumlu soru cumlelerini, olumsu
soru §ekliyle yaziniz.
] Sincftan giksin mi?
2 onlar / y e m e g e / g e j kalmak / bu ak§am
(olumsuz)
/
Sinemoyo gitsinler mi?
3 dinlemek / beni / lutfen / siz
4. konu§mak / lutfen / sesli / kutuphancde
(olumsuz)
й Televizyon seyretsinler mi?
Ь sulamak / siz / bugun / ^igekleri
7.
о Ders ^alfgstn mi?
A$acjidaki fiilleri emir kipinde {ekimleyiniz.
Oturmak (olumlu)
Ben
Sen
О
Biz
Sir
Onlar
Uyumok (olumsuz)
SIRA SAYI SIFATLARI
Gjri§
Nesneierin sirasim ve derecesini belirlen kelimelere sua soyi sifatlari denir.
Soyilarin son hecesinde "a" veya "i" seslilerinden biri varsa "-inci"; "e" veya "i" seslilerinden biri
- - inci"; "o" veya "u" seslilerinden biri varsa " uncu"; "o" veya "u" seslilerinden biri varsa "-uncu"
soyi sifati kullanilir.
0,1
in CI
e,i
inci
o,u
uncu
5,u
uncu
ekler:
Kirk-inci
Be§-inci
Dokuz-uncu
U 9-uncu
Sonu sesli ile biten sayilara ekler ;oyle gelir:
Sonu " i " ile biterse "-nci"
Sonu " i " ile biteise "-nci"
"lekler:
alti-nci
yedi-nci
iki-nci
2
Sonu sessiz ile biten soyilora ekler §oyle gelir:
Son hecesinde "e, i" varsa "-inci"
Son hecesinde "о, u" varsa "-uncu"
Son hecesinde "о, u" varsa "-uncu" geklinde gelir.
Ornekler:
bit-inci
be§-inci
dokuz-uncu
on-uncu
dord-uncO
ug-uncu
Ornekler:
Rakam
Yazi
Sira sayi
Rakamla
1
bir
birinci
1.
2
iki
ikinci
2.
3
ug
uguncu
3.
4
dot!
dorduncu
4.
5
be§
be§inci
5.
6
alti
altinci
6.
7
yedi
yedinci
7
8
sekiz
sekizinci
8.
9
dokuz
dokuzuncu
9
Rakamlann sagina konan nokta sira sayi (-inct) ifadesi ta§ir.
Ornekler:
1. (birinci)
2. (ikinci)
100. (yuzuncu)
2 Ahfurmalar
1.
A§agidaki rakamlari sira sayi sifati olarak yaziniz.
17.:
23.:
36.:.
54.:
139.:
505.
1000. (bininci)
ak sorulari resimlere bakarak cevaplayiniz.
A Bev kaginci katta?
A>je h a n i m kagnci katta?
Kaginci katta parti var?
Kedi kaginci katta 7
Di§gi kaginci katta?
33
3.
A§agidakileri e§le§firiniz.
I. yedinoi
i.
3. doKuzuncu
4.
b . 100.
3 . y i r m i GC-GncG
c . 33.
a. b i r i n c i
d . <?.
5. ytizOncG
e . 7.
A§agidaki bo§luklari uygun eklerle doldurunuz.
1. Yedi
2. Dokuz
3. Alti
4. Yirmi bir.
5.
^
ogrenci. (7.)
sinif. (9.)
sporcu. (6.)
sokak. (21.)
A§agidaki bulmacayi doldurunuz.
Soldan saga
Yukaridan a ; a g i y a
1. 2 + 2
5. 6 + 3
2. 1 0 + 8
6. 7 + 8
3. 3 + 5
7. 4 6 + 4
4. 4 0 + 1 5
8. 1
Ol
R | T
6
LI
34
ПТ
*JLE§TlfcME SAYI SiFATI
jri§
-
~ie, ayirma, paylagtirma, dagitma ifade eden sifatlara "Cilegti-me sayi srfatlari" denir.
кшшшшшш
alti
alti-§ar
yedi
yed : -§er
sekiz
sekiz-er
E3J И К - V . J t ,
dokuz
dokuz-ar
ori
on-ar
bjr
эе§
^ i l sayi sifatlarina "-ar, -er" eki getirilerek yapilir. Sonu sessizle biten kelimeye "-ar"; sonu
• D.fen kelimeye "-(§) or" eki getirilir.
egtirme sayi sifatlari ikileme geklinde de kullariilir.
igeri tj^er u^ei girmeyin.
• leker teker konugun.
;er ikiger sira o l u n .
O n a r onat g r u p yapin.
sei beger yijrumeyin.
Siraya ikiger ikiser oturun.
/Oi§tirmalar
Agagidaki bogluklari "-ar, -er / -(5) a r , -(§) er"
eklerinden uygun olaniyla d o l d u r u n u z .
Bize bir.
.-> Bir.....
I.
porsiyon doner getirin.
-1 Arkadaglar! Kutulari iki
bir...
4 Paketleri beg
iki
bir
Э. alti
tagiyin.
dokuz
a. iw
konugun.
beg
Agagidakileri eglegtiriniz.
dizin.
a
?er
b
ar
с er
d §ar
er
35
KESIR SAYI SIFATI
I VcirliHann pargalarmi belirten sayi sifallarina kesir sayi sifoti denir.
Ornekler:
ШШ
2/8
ттктт
j
МШпийшяНКЯ
Mb
altida dort
5/9
dokuzda be§
1/2
yarim
ЩВШШШ
1/4
5/5
1
2 Ali§tirmalar
A§agidaki kesirli sayilarr yaziyla yaziniz.
3.
Resimlere bakarak kesirli sayilari yaziniz.
2/4
6/9
3
1/3
3/4
:
Г
2.
A§ogic!o yoziyla verilen kesirli sayilari
rakamla yaziniz.
I
ug bolu be§
-
'?. yedi bolu on
36
3 doille be§
:
4 altida O9
:
1
SORU SIFATLARI
Gi«-L§
| Soru sifatlari varliklarin durumlarini, yerlerini, sayilarini soru yoluyla belirten sifatlardir.
Kag
<ag" soru sifati, varliklann sayisini soran sifattn.
c kalem?
Dort kalem.
с ogrenci?
O n sekiz ogrenci.
"agkitap?
jki kitap.
i Kag ya$indasin?
15 ya^indayim.
2.
Bir ay kaq hafta?
Bir ay dort hafta.
3. A Bir gun kag saat?
Bir gun yirmi dort saat.
H a n g s
'Hangi" soru sifati, ayni ge§it varligin hangisi oldugunu sorcin bir sifathr.
-<ier
Hangi kalem?
H a n g i ogrenci?
Hangi sinif?
Hangi masa?
Kirmizi kalem.
Uzun boylu ogrenci.
D o k u z u n c u sinit.
KCiguk masa.
3. Nasi!
"Nosil" soru sifoti, bir varligin niteligini, ozelligini soron srfattir.
Omeller
Nasil a d a m ?
Nosil kagit?
Nasil silgi?
Zayif o d a m .
Beyaz kagit.
Turuncu silgi.
2 Ali§t*rmalar
1.
A^aQidaki sorulari cevaplayiniz.
' A- kac ya§indusin?
2 A: Telefon n u m a r a n kag?
3 A: Kac; kilosun?
4. A Bu kac? (115)
t>. A: Pazartesi gOnu ka^ ders var?
6. A: Resimde kag a d a m var?
38
tjagidaki cevaplara uygun sorular sorunuz.
?
(^ar§ambc gunij alti ders var.
Bir saat altmi§ dakika.
9
Bir yil uc yuz altmi§ be§ gun.
A^agidakileri e§le§tiriniz.
5en kag
Bir gun kag
saat?
Tele fori nufnaran
kag.?
hafta.
yuz on
с
Bukag?
Bir ay kag
dort
yafmdasin?
bir.
7315113
с yirmi dort
hafta?
ben
on ug
saaT.
yafindayim.
'.$agidaki sorulari resimlere bakarak ceyaplayiniz.
A. Hangi kalem guzel?
К Hangi ev eski?
A§agidaki sorulari resimlere bakarak cevaplayiniz.
^ Nasil ev?
Z1 Nasil araba?
A Nasil ogrenci?
A Nasil balik?
A Nasil hayvan?
2. A- Hangi araba buyuk?
Hangi kitap ilgin^?
IYELIK EKLERi (ZAMIRLERI
Nesnenin bir §ahsa veya nesneye ait oldugunu belirten ekfere iyelik (zamiri) ekleri denir.
leklm
Bu senin ganta
Ayhan
mi?
Mohmet
: Evet, benim ganta
Bu senin bilgi
mi?
Haypr, benim silgi'
degil.
Not:
1.
Sonu sesli harf ile biten kelimelere iyelik ekleri (zamirleri) §u §ekilde gelir:
a, i
40
e, 1
о, U
Ben
Benim
Arabam
Silnim
Poltom
Ottm
Sen
Senin
Araban
Silgin
Palton
U№n
О
Onun
Arabasi
Silgisi
Pall : su
U'jsij
Biz
Bizim
Arabamiz
Silgimiz
Pol^'muz
UtCmiiz
Siz
Sizin
Arabaniz
Silginiz
Paltonuz
Ut inuz
Onlar
Onlartn
Arabalari
Silgileri
Pattclari
Cltuleri
sessiz harf ile biten kelimelere iyelik ekleri
deri) 5u §ekilde gelir:
Betiil §u kim?
Kardejim.
O n u n adi ne?
Hasan.
a, i
Adim
Ad in
Adi
Adimiz
Adiniz
Ad Ian
Benim
Sen in
Onun
Bizim
Sizin
Onlarin
e, i
Karde§im
Karde§in
Karde§i
Karde§imiz
Kardejiniz
Kardejleri
6, 0
Okulum
Okulun
Okulu
Okulumuz
Okulunuz
Okullari
K6> um
Koyun
Koyij
Koyumuz
Koyunijz
Koyleri
li§tlrmala r
A$agidaki isimlere uygun iyelik ekleri getirmiz.
3.
A§agidoki isimleri iyelik ekleriyie t o m o m layiniz.
Benim
araba
Senin
baba
Onun
tahta....
Bizim
gazete.
Sizin
silgi
4 Bizim §apko
Onlarin
perde
5 Sizin masa
1 Benim qanta
7 Senin harita
3 O n u n anne
A j a g i d a k i kelimelere uygun iyelik ekleri
cetiriniz.
Ben
kalem
Sen
sinif
О
telefon
Biz
ders
Siz
ogretmen...
Onlar..... .... defter.
-
6 O n l a r i n tahta
7 A: Telefon nurnara
kag?
В Telefon numara
8 A D o g u m tarihi..
ri
... kag?
D o g u m tarihi...
9. A: Senin dede.'.... kag y a j i n d a ?
Benim dedet':'... 6 5 ya§inda
Agagidakileri eglegtiriniz.
I.Bizim
<^anta
2.5eninsilgi
3. Onun
,a. lari
Я
b. unuz
ayakkabt
>J.5izin okul
5. Onlarm
araba
Agagidaki isimlere uygun iyelik elderi getiriniz.
6.
1. Benim bilgisayar.i;.'.'
Ornek: O n u n kedisi vai mi?
Agagidaki sorulari cevaplayiniz.
A: Evet, var
2. Senin sepetJ!'.
ч
В: Hayir, yok.
3. O n u n ev.'.
1. §u, senin baban mi?
4 Bizim okulW.m.U?„
A:
5. Sizin
B:
z\\!.'..ly.
v ' 4>lt
I
4
2. Sizin daireniz ikinci kotta mi?
6. Onlarm yatak.S.^.',
A:
7. A: Kag kardegin var?
B:
3. Onlarm arkadaglari galigkan mi?
В U j kardeg.'.^var.
A:
8. A: Senin adi... ne?
B:
B: Benim adj.-.1. Salih.
4. Ali'ninlsQglari uzun mu?
9. A: Okul numara.-.'..'...-. kat;?
B-
B. Okul numara
. JS&.fo*i...-if.40.
Agagidaki sorulara, ornekteki gibi olumlu ve olumsuz olarak cevaplar yaziniz.
Ornek:
3. A: Bu, Ali'nin kardegi mi?
A: Bu, senin kalemin mi?
B: Evet, benim kalemim.
Hayir, benim kalemim degil.
4. A: Senin kalemin mavi mi?
1. A Onlar senin arkadaglarin mi?
В
, .
ГЛ
B:
В
2. A O , senin araban mi?
В gvt /
5. A: Fuat'in bisikleti guzel mi?
iSIM TAMLAMALARI
i r'§
I Aralarinda anlamca ilgi bulunon iki уa d a daha 50k ismin belirli kurallar ^ergevesinde bir
araya gelmesiyle olu§an soz obeklenne isim tamlamasi denir.
kgede temel olarak yardimci unsuilar once, temel unsurlar sonra gelir. Buna gore isim t a n v
nda tamlayan yardimci unsur, tamlanan ise asil unsurdur.
Evin
kapisi
Tamlayan
Tamicsnan
(Yardimci unsur)
(Temel unsur)
Kalemin
Tamlayai 1
(Yardimci unsur)
ucu
Tamlanan
(Temel urisur)
in
so
si
tumlumasi vcndii
Belirtili isim tamlamasi.
Belirtisiz isim lamlamasi.
tin
Zincirleme isim tamlamasi.
Belirtili isim Tamlamasi if
Bir ismin anlamini bir ba§ka isimle belli hale geliren tamlamaya belirtili isim tamlamasi
denir. Belirtili isim tamlamasinda tamlayan ilgi hali eki, t a m l a n a n da iyelik eki alir.
l.isiml
+
(tamlayan)
1П'
in
un
on
+
(lomlanan)
Ш с
it
SI, si, «а, Л
i,
i, u, 0
A?,,,
43
SI
Omeklet
Smifin tahtasf
Okulun bahc^esi
Televi/yonun anteni
Evin anahtcm
Karde§imin defter!
Gulun rengi
Yapili§i:
2. Isiml
и
+ Пn n n -
isirn2 +
in
in
un
un
i, i, и , и
Ornekler
Aii'nin arabasi
O n u n evi
Bohgcnin kapisi
Arabanin tekeri
Kedinin gozu
Caddr-nin sonu
О
Un
Aliftirniala r
1.
si, si, su, su
A$agidaki bojluklara uygun olan lamlayan ve tamlanan eklerini yaziniz.
1. Defter.
sayfa
3 Sinif
pencere
4 Kapi
kol
5. Ogretmen
kalem
6. Ogretmen
kitap
S. О
onluk
ceket
7. Salih
9. Akvaryum
2 Ev
....
10 Huseyin
cam
bahge
bilgisayar..
A§agidaki bo§luklara uygun olan tamlayan ve tamlanan eklerini yaziniz.
1. Masa
ust
3. Kutu
!>. Pencere
2. Ay§e
kutuphane..
15
A Araba
teker
cam
6. Palto
dOgme
/ . Tahta
silgi
8. Ay§e
ganta
9 Sandalye
alt
1 !. O d a
44
is
...
10. Televizyori
—
kumanda...
Be irtisiz i s i m T a m t a m c s j
с mlayanin ek almadigi, yalnizca tamlanoriiri ek aldigi tamlomalara belirtisiz isim tamlamasi denir.
am t a m l a m a l o r m d a tamlayon, tamlananin, cinsini, tiirunu, nedenini, kaynagini, niteligini
Yatak odasi
Yemek odasi
Oturma odasi
Turk koleji
hftirmaia r
A ^ g i d a k i belirtisiz isim tamlamalarmi belirtili isim tamlamasi yapiniz.
I >
-
1
Araba lastigi
:
O k u l bahgesi
:
Sinif ba§kani
.
un
muduru
Ogrenci karnesi
....
Cocuk arabasi
Tjagidaki b o j l u k l a r a uygun olan t a m l a n a n eklerini yaziniz.
Okul kapi
2. f u t b o l top
Otobus durak
4. Yuzme havuz..
D o g u m gijnu parti.
7
Futbol saha
'f Сер telefon
Koltuk takim....
i Qocuk doktor.-..
6 Tren istasyon...
8. Qop kutu
10 Sinif defter.,..
12. O k u l mudur...
14. Ra§ a g n
45
3. Zincirleme Isim Tamlamasi
| Tamlayarii, tamlonam ya do her ikisi de isim tomlamasindcn olu§an soz obekleririe zincirleme
tamlamasi denir. Bu tamlamamn olu§masi igin en az ug ismin bir araya gelmesi gerekir.
Ornekler:
Rielirfeiz isim tamiamosi
Okul
takimi
Tamlayan
Tamlanan
Belirtili isim i t inlu i w n
Ayje'nin
gantasi
Tamlayan
Tamlanan
ncirlt
i iamiarrtasi
Ayfe'nin gantasinin
Tamlayan
Benim evimin
Tamlayan
rengi.
Sinif kapisinin
kolu.
Tamlanan
Tamlayan
Tamlanan
Dedemin gozlugunun cami.
Satisi.
Tamlanan
Tamlayan
Ali§urmala r
1.
A j a g i d a k i bogluklara uygun o l a n tamloyan ve t a m l a n a n eklerini yaziniz.
1. Benim o d a m
ig
2. Senin evin
gati
3. O n u n a r a b a
marka
4- Bizim §ehrimiz
kale
5. Sizin doktorunuz
tavsiye
6. O n l a r i n kitaplari
ad
7. Turgut'un evi
pencere
8. Yatak odasi
hall
9. Benim kedim
gozler.
10. O k u l yemekhanesi
46
sandalyeler.
Tamlanan
ILGI ZAMIRi "W*
ilgi zomiri, bir belirtili isim tamlamasindan kaldinlmi§ olari t a m l a n a n l o ilgisini gostermek
uzere tamlayana eklenen " - k i " ekine denir.
Ali'nin
Tamlayan
(arabasi.)
Tamlanan
©
Ali'nin
diyalog:
Merhoba Ay§e. Benim derslerim seninki (senin derslerin) kadar iyi degil.
'v§e
Hayir, bu dogru degil. Seninkilei de iyi.
TEKiL
gOGUL
Benim evim
Benimki
Benim defterlerim
Benimkiler
Senin evin
Seninki
Senin ayakkabilarin
Senitikiler
O n u n evi
Onunki
O n u n karde§leri
Onunkiler
Bizim evimiz
Bizimki
Bizim gocuklarimiz
Bizimkiler
Sizin eviniz
Sizinki
Sizin problemleriniz
Sizinkiler
Onlarin evleri
Onlarinki
O n l a n n problemleri
Onlarinkiler
3enim gantam kahverengi. Ali'ninki siyah.
f atih'in
ceketi buyuk. Benimki kuguk.
Bizim okulumuz gak gijzel. O n l a n n k i guzel degil.
Bizim orabamiz Dogan. Sizinki Jahin.
2 Aii§t*rmaiar
1.
A§agidaki cumleleri ornekteki gibi yeniden yaziniz.
Ornek: Onlarin ayakkabtlan siyab Bizim ayakkobilanm
vaz.
Onlariiiki siyah bizimki beyaz.
1 Benim babam ogretmen. Tarkan'in babasi doktor.
2 Bizim evimiz Uskudar'da. Ay$e'nin evi Alibeyko/de.
3. Benim karde§im on yajinda. O n u n karde§i bef ya§inda.
4. Bizim Turkge ogretmenimiz geng. Onlarin ТигЦе ogretmeni ya|ti.
2.
A§agidaki kelimeleri ornekteki gibi tamlama feklinde yaziniz.
Ornek: Benimki uzun. Seninki? (Sat;)
Benin; saglarirn U7UP Seninki kisa.
1 Benimki beyaz. Seninki? (§apka)
2 Bizimki ya§li. Sizinki? (kopek)
3. Bizimki zor degil. Sizinki? (okul)
4. Benimki mavi. Seninki (araba)
3.
A j a g i d a k i cevaplora uygun - k i l l sorufar yozmfz.
Ornek: A. Bu Ali ninh mi?
B: Eve!, a Ali'nin kalemi.
1. A:
?
В Hayir, о benim kifabim degil.
? A
?
'I Evet, о bizim evimiz.
3
?
В Hoytr, о benim ^orrtom deQil.
4. A:
3 Evel, о benim ceketim,
48
?
SORU Z^AftlKLERt
simlerir yerini soru yoluyla tutan kelimelerdir,
Nerede?
ierede "Ne" soru zamirinder, turetilmi§tir. Bir yerde buiurima o n l a m i ifade eder.
A: A'i nerede?
A : G g r e t m e n nerede?
B: Evde
B: Sinifta.
^
A: Sen neredesin?
Doktor nerede?
В Hostohanede.
B: Ben mutfaktoyim
49
A: Siz neredesiniz?
A: Onlar nerede?
В: Biz boh(;ec!eyiz.
B: O n l a t
sinemadalar.
Not: Tuikgede sesli ile biten bii kelime sesli ilc ba§layan bir ek aldiginda (iraya kaynajtirma harl
girei. "y,
s, n" kayna|tirma harflerinden en go к kullanilanlai i "y" ve "n" koyna§tirma harfleridir
lyiyim
У
Hostayi/.
Ntyocieyiz?
Ali§t«rTlaCo r
I.
Agagidaki bo;luklari uygun eklerle doldurunuz.
A Ku§ nerede?
Ku§ kafes
Aj
Onlar neiede?
Ali, Istanbul1...-
O n l a i sinema
nerede?
I§<;i fabrika
Ogrenci sinif.
50
Sekieter ofis
Ali nerede?
A Ogrenci nerede 7
л
•*• Sekreter nerede?
Biz neredeyiz 9
Biz yatakhane..
Siz neredesiniz?
Siz gerni
Arcba nerede?
Ben neredeyim?
Arabn garaj...
Ben balkon
.
A$agidaki b o f l u k l a r i u y g u n eklerle t o m a m l a y i n i z .
A Biz neredeyiz?
Ben neredeyim?
Biz lokanto
Sen evde
A Siz neredesiniz?
Sen neredesin?
Biz gati
Ben y a t a k h o n e
A- O n l a r neredeler?
О nerede?
O n l o r piknik
О sokak
Neresinde?
Yer, y o n ifade eden bir soru zamiridir.
Neresinde?
2. A
Neresinde?
4. A
6- ^
Neresinde?
8. A
10. A: Neresinde?
Turkiye'nin kuzeyinde.
Kapintn saginda.
Neresinde?
12. A
Neresinde?
ingiltere'nin batisinda.
Sinemantn kar^isinda.
Neresinde?
Neresinde?
O k u l u n solundci.
ignde.
Neresinde?
Neresinde?
Kitabin iginde.
Panonun allmdci.
Kuiunui
Neresinde?
Dolabin aliinda.
Kapinin arkastndo.
Neresinde?
Neresinde?
Duvarin arkasinda.
O d o n i n iginde.
14. A
Neresinde?
Ilalya'nip d o g u s u n d a .
Sinifin iginde
Neresinde?
Amerika'nin guneyinde.
Sesli ile biten kelimenin son hecesinde " a " veya
seslilerinden b i n varsa " - n i n " ; " e " veya " i "
seslilerinden biri varsa " - n i n " ; " o " veya " u " seslilerinden biri varsa " - n u n " ; " o " veya " u " seslilcrbiri varsa " - n u n " ekleri gelir.
o,u
- nun
51
Ornekler:
Masonin
ustunde
Pencerenin
2.
Kutunun
altinda
ignde
Utunun yaninda
Sessiz ile bilen kelimenin son hecesinde " a " veyc " i " seslilerinden birr versa " - i n " ; " e " veyc
seslilerinden
biri vaisa " - i n " ; " o " veya " u " seslilerinden biri varsa " - u n " ; " o " veya
seslilerinden biri varsa " un" ekleri gelir.
a,i - m
f , i
-
И Ы
i n
°'u ~
6 , u
-
un
u n
Ornekler:
Apartmanin iginde
Balkonun kosesinde
Evin arkasindo
Koyun kuzeyinde
Ali§tirm
1.
2.
a
ia r
Agagidaki bogluklora uygun o l a n tamlayan eklerini yaziniz.
1 (Janta
iginde
2. UtO
yanindo
3. Sinema
kargisindo
4 Oda
kogesinde
5 Sandalye
yaninda
6. Sehpa
ustunde
Agagidaki bogluklara uygun olan tamlayan eklerini yaziniz.
1 Tuvalet
iginde
2 Tezgah
ustunde
3. Televizyon
altinda
4 Koltuk
yaninda
5. G a r a j
iginde
6. Market
kogesinde
Televizyon, odanin neresinde?
E.yah kedi, sehpanin neresinde?
3eyaz kedi, sandalyenin neresinde?
Cigek, pencerenin neresinde?
Koltuk, dolabin neresinde?
§eler, dolabin neresinde?
"nblo, dolabin neresinde?
Sehpa, odanin neresinde?
Sandaiye, sehpanin neresinde?
53
ZAMIR "n" Si (-n -da/-n
Tamm:
Bilinen "n" kayna§1irma harfidir.
Ornek:
dti-n-da
igi-n-de
DcijncO §ahis iyelik ekleriyle d u r u m ekleri arosina girer ve Oguncij
zamirleriyle kullanilir. "n" kayna^tirma harfi iki unlu arasina gelirken, ugul
§ahista, y a n l i j kullannnin yayginlagmasindan dolayi bu §ekti almi§tir.
Ornekler:
Ali masa ile tahtanin arasinda
Masamn altinda
Masanin ustilnde
Evin yaninda
O k u l u n bcihgesindc
Futbol scihasinda
Caddenin k6$esinde
Kutunun iglnde
Yemek odasinda
Yemek odasinda
G a r a j i n yaninda
Bulasik makinesinde
Ali'nin odasinda
Yuzme havu/unda
Субр sepetinde
All nerede? Yemek odasinda.
O n l a r nerede? O n l a r futbol sahasinda.
Kopek nerede? Kulubesinde.
$apkam nerede? Elbise dolabinda.
A1 nerede? Yuzme havuzunda.
razo nerede? Televizyonun ustunde.
khStiPmala r
idaki sorulari, ornekteki gibi cevaplayiniz.
Ali nerede? (okulun bahgesi)
Ali okulun
bahgesi-n-de
Kopek nerede? (kapinin onu)
Park nerede? (evin yam)
Top nerede? (kutunun igi)
Tarkan nerede? (agacin alti)
Postahane nerede? (caddenin ko§esi)
Hastahane nerede? (parkin arkasi)
Kedi nerede? (gatinin ustu)
O n u n evi nerede? (sinemanin ustu)
Ali'nin gantasi nerede? (oturma odasi)
§IMDIKI ZAMAN (-yor)
G
i1
* " ' 5S
" §imdiki г а т о п , fiilin belirttigi 15 ve olu§un, ignde bulundugumuz zamanda bajladigini ve
etmekte oldugunu bildirir.
Ornek diyaloQ
A:
Ay§e nerede?
'i"b
Yatak odasindci.
Al
Ne yopiyot?
P
Uyuyor.
Al
Ahmel nerede?
Oturmo odasinda
At
Ne yopiyor?
Kiiap okuyor.
Yapiliji: Bir fiile jimdiki zoman eki (-yor) getirilerek yapilir.
Fiil + §imdiki zaman eki + §ahis eki
Ornek:
Yuriimek
Ornekler:
Getiriyoi uz
Yazmak
Yoziyorum
Gelii inek
Bakmak
Bakiyoi sun
Sormok
Soruyorsunuz
Qikmok
Qikiyor
Ta§imok
To§iyorlat
iil Q e k i m
leri
mdiki Zcman (Olumlu)
Jimdiki l o m a r eki + §ahis eki
Okumak
Bilmek
Okuyorum
Biliyorum
Geliyorum
Okuyorsun
Biliyorsun
Geliyorsun
Okuyor
Biliyor
Geliyor
Okuyoruz
Biliyoruz
Geliyoruz
Okuyorsunuz
Biliyorsunuz
Geliyorsunuz
Okuyorlar
Biliyorlar
Geliyorlar
mdi ders gali§iyorum.
(Jocuklar di§arida futbol oynuyorlar.
i n e m mutfakta yemek yapiyor.
Babam oturma odasinda gazete okuyot.
• z karde§im gama§ir yikiyor.
Kac d e j l e r i m satrang oynuyorlar.
Sonu sessizle biten fiillerde §imdiki zaman eki ile fiil arasina kayna§tirma seslileri girer. (-1, -i, -u,
o,u - uyor
e,i
- tyor
6,u - uyor
Nerede oturuyorsun?
Ogrenciier fikraya guluyorlar.
Bu ak§am size geliyoruz.
Тек heceli birkag fiilin " t " sessizi yumuguyor, " d " oluyor.
et —> ediyor
git —» gidiyor
2.
§imdiki zaman eki " y o r " , koklerin ya da govdelerin sonlarindaki duz geni§ seslileri daralti
e
i
Ornekler:
3.
Anlu
—»
Anliyorsun
Dinle
—>
Dinliyorum
Sakla
—>
Sakliyor
Bekle
—>
Bekliyoruz
Bagla
—>
Bagliyorlai
Ye
->
Yiyor
§imdiki zamon eki "-yor"
koklerin ya da govdelerin sonlarindaki duz genig seslileri dor'
Darlagan sesli (a, e), iki yuvarlak sesli arasinda kalirsa dar yuvarlak olur.
a
и
e
- > u
Ornekler:
Oyna
—>
Oynuyorum
Soyle
—>
Soyluyor
Kokla
—>
Kokluyoruz
Gozle
—>
Gozluyorlar
2. ^imdikl Zaman (Olumsuz)
i
Yapiligi: Turkgede, fiilleide olumsuzluk " - m a , -me" ekiyle yapilir. §imdiki z a m a n d a sesli daralir
dan dolayi;
"-ma, -me" gu gekillere donijgur:
Fiilin son hecesinde "a" veya V seslilerinden biri varsa "-ma"
"-mi" olur.
Fiilin son hecesinde "e" veya "i" seslilerinden biri vaisa "- me"
"-mi" olur.
Fiilin son hecesinde "o" veya "u'' seslilerinden biri varsa ''-ma"
"-mu" olur.
Fiilin son hecesinde "o" veya "C ' seslilerinden biri varsa ''-me"
"-mu" olur.
Fiil + Olumsuzluk eki + §imdiki zaman eki + §ahis eki
Okumak
Bilmek
Ben
Okumuyorum
Bilmiyorum
Gelmiyorum
Sen
Okumuyorsun
Bilmiyorsun
Gelmiyorsun
О
Okumuyor
Bilmiyor
Gelmiyor
Biz
Okumuyoruz
Bilmiyoruz
Gelmiyoruz
Siz
Okumuyorsunuz
Biimiyorsunuz
Gelmiyorsunuz
Onlar
Okumuyorlar
Bilmiyorlor
Gelmiyorlar
Ornekler:
Ben sigara igmiyorum.
Babaannem yemek yemiyor.
Karde§im basketbol oynomiyor.
Ahmet ders gait§miyor.
(^ocuklar eve gelmiyorlar.
S'mdiki Zaman (Soru)
- i + §imdiki Z o m o n eki + Soru eki + §ahis eki
Okumak
Bilmek
Okuyor muyum?
Biliyor muyum?
Geliyor muyum?
Okuyor musun?
Biliyor m u s u r ?
Geliyar musun?
Okuyor mu?
Biliyor mu?
Geliyor mu?
Okuyor muyuz?
Biliyor muyuz?
Geliyor muyuz?
Okuyor musunuz?
Biliyor musunuz?
Geliyor musunuz?
Okuyorlar rni?
Biliyorlcr mi?
Geliyorlar mi?
4< agliyor mu?
Tahtayi siliyor musunuz?
etmen derse geliyor mu?
CJocuklar fulbol oynuyorlar mi?
:evlerini yapiyor musun?
AhStirrnaia r
Ajagidaki kan§ik kelimelerle §imdiki
i 3 m a n l i cumleler kurunuz.
2.
A§agidaki olumlu soru cumlelerini olumsuz
yapiniz.
ogrenciler/ okuyorlar/ kitap
1 Yagmur yagiyoi mu?
bakiyor/ pencereden/ b a b a m
2 Basketbol oynuyor musun?
oynuyorlar/ gocuklar/ di§arida/ futbol
3 Ogrenciler kitap okuyorlar mi?
i j i y o r / bebek/ sut
4 Futbolculcu sahaya gikiyorlar mi?
anlatiyor/ ders/ ogretmen
5. Misafirlei geliyorlar mi?
59
3.
A j a g i d o k i sorulara ornekteki gibi "evet" ve
"hayir" §eklinde cevaplor yaziniz.
Ornek: — A l i ders mi gali§iyor?
— Evet, ders gali§iyor.
— Hayu, ders gali^miyor.
1. Maltepe'de mi oturuyorsun?
2. Istanbul'u seviyor musun?
3. Ogrenciler ders galijiyorlar mi?
4. Sinemadan mi geliyorsuri?
4.
A§agidaki cumleleri ornekteki gibi t a m a m layiniz.
5.
A j a g i d a k i cevaplara uygun sorular y u j
1
A:
Her sabah saat yedide kalkiyoi
Ornek: Yolculai otobus bekliyorlar. (btikleniek)
A.
1 Bahgivan bahgeyi
(temizlemek)
2
A
Ogrenciler §arki
(soylemek)
3
A:
Dedem masal
(anlatmak)
Hayir, b a b a m galijmiyor.
A:
(yuzmek)
Her ak.jam kitap okuyorum.
6. Babam bahqede gigekleri
(sulamak)
A
(yikamak)
8.
A:
Evet, resim giziyorum.
8. Ogretmen sinifta ders
A:
(anlatmak)
10. Ku§lar dalda §arki
(soylemek)
,
Telefonda arkadafimla konu§uyor;
A n n e m mutfakta bulajiklari
9. Ali odasirn
J
A:
(oynamak)
/
J
Hayir, onlar futbol oynamiyorla
Evet, biz kek yapiyoruz.
4. Kardefim ve ben satrang
5. O n l a r denizde
Buyuk bir §irkette gali§iyorum.
Hayu, uyumuyorum.
(toplamak)
10 A
Evet, bahgedeki gigekleri suluyc"
A j a g i d a k i cumleleri §imdiki z a m a n ekleriyle tamamlayimz.
A n n e m supermarkete git
Babam kahvalti yap
(Jocuklar gizgi film seyret
Antalya'ya mi git
Ben sigara ig
?
(olumsuz)
A j a g i d a k i kelimelerle §imdiki zamanli soru cumleleri kurunuz.
Mehmet Bey / televizyon seyretmek
Me1 me1 Bey televizyon seyiediyoi mu?
Turgay / telefon etmek
Onlar / denizde yuzmek
Biz / piknicje gitmek
Kopek / havlamak
Aykut / konseie / gitmek
A j o g i d a k i fiilleri §imdiki zamona g o r e gekimleyiniz.
Taramak (Olumlu)
Ozlemek (Olumsuz)
oy
10k
к
61
SIFATLARDA DERECELENDIRM
i Gj»"•§
Yapili§i: Sifatlarda derecelendirme "50k, рек, daha, en" kelimeleriyle yapilir. Karjila^tirmak
digimiz varliklann sifatlarinin onune "90k, рек, daha, en" kelimeierini getiririz.
Omek:
Arobcj
Ivr
Isim
Daha iyi
nnj
Sifat
Isim
En iyi
araba
Sifat
Sifat
Isim
araba
Isim
1.
tv
1. Derece
Iyi ev
2.
Ко let г
Iyi
kalem
Daha
iyi
kalem
En
iyi
kalem
3.
Takim
iyi
takim
Daha
iyi
takim
En
iyi
takim
4.
Aga<;
iyi
aga$
Daha
iyi
agag
En
iyi
agag
2. Derece
Daha iyi ev
3. Derece
En iyi ev
Not ) : Eger varliklann ozellikleri e§it degil ve biraz forklc ise "daha" kelimesini kullaniriz. Bu oze'^
daha ustunse "en" kelimesini kullaniriz.
Рек iyi
Sifat
Omek.
Сок
araba
Isim
buyuk
<Jok iyi
Sifat
ev
Рек
araba
kim
guzel
kiz
Not 2: Bir ozeligin herhangi bir varlikta sinirsiz ve a§iri derecede bulundugu gostermek i g n "peve "90k" zarflarini kullanabiliriz.
Not л' Niteleme sifati dnundeki "daha" ve "en" kelimeleri zarf gorevini ustlenirler. Yani sifatlarda
dereceleme zarflarla yapilir.
рек:
Daha
Zarf
iyi
ev.
Sifat
Isim
f -<ler:
En kalabalik ulke Q n ' d i r .
En Cnl
En buyuk nehir Missisipi'dir.
En b0V0k ,ePe Everest tePesidir-
°
akt6r K e m a l
Sunol'd,r-
All §tirm alar
Agagida verilen arabalari (yeni-eski, hizli-yava§) kar§ila§tiriniz.
§ahin 1 9 7 4 model, TOO km/s
-
j m p o l o 1951 model, 135 k m / s
Volvo 1963 model, 115 km/s
-
Renault 1969 model, 105 km/s
\5ag1daki sorulari cevaplayiniz.
En hizli a r a b a hangisi?
En yava§ araba hangisi?
En eski a r a b a hangisi?
En yeni a r a b o hangisi?
Agagidaki aylari kar§ila§tirmiz.
Aralik 10°C
Nisan 20°C
Agustos 27°C
-^ogidaki sorulari cevaplayiniz.
Hangi ay daha sicak?
"'angi ay daha soguk?
daki §ehirleri nufuslarina gore karjilajtiriniz.
r*anbul: 15 milyon
•nir: 7 milyon
•sa: 4 milyon
63
ISMIN N -LLLERI
Gji-i§
isimler, bulunduklori d u r u m a ve aldiklari hdl eklerine gore sekize ayrilir:
1.
YALIN HAL
2.
YONELME HALI
3.
BULUNMA HALi
4.
AYRILMAHAL!
5.
BEURTME HALi
6.
VASITA HALI
8.
E§iTLIK. HALI
1. Yalin Hal
isimlerin hal eki a l m a m i j yalin durumudur.
Ornek: Ali kalem aliyor.
Ahmet kitop okuyor.
Not: Bir isim iyelik eki ve gogul eki de alsa yalin sayilir.
Ornek:
Kalemler
Kitabim
2. Yonelme Hali (-a, -e)
Kollanimi: Ismi fiile baglar ve fiilin yonunu ve
nereye yoneldigini gosterir.
Nereye ?
Ornek:
A: Nereye gidiyorsun?
I! O k u l a gidiyorum.
Sonu sesli ile biten isimlere yoneime hali eki "-a, -e" direk gelmez. Tekil 3. §ahis eklerinden
-onra araya "n" kayna§tirma harfi, diger butun kelimelerde "y" kayna§tirma harfi girer
i'nin dogum gOnu parlisine gidiyorum,
r obomin yonino gidiyorum.
Kapiya bokiyorurn.
Mosoyo
koydum.
os duragsna gidiyorum
Ю т е bakiyorsun?
ye baktyorum.
•Mi Dana bak.
S i e mi? V-Vi^irf?
C j n k u ben size ders anlatiyorum.
Эпа bak. Boguluyor
^зпа soru sormaym
зпа manmiyorum.
? ze yalan soyluyor.
Oniata yardim ediyoruz.
5 ze gelmeyin.
5 zamirlerine yoneime hali eki geldiginde 1. tekil ve 2. tekil §ahis zamirinde degi§iklik oiur.
Onlar
E335E
65
Aliftirmaia г
1.
Agagidaki bogluklari yonelrrie hali ekiyle
doldurunuz.
I
Ali bugun tiyatro
gidiyor.
gikiyorlar.
Ayse kitaplarini gantasi
4 O g r e t m e n sinif
koyuyor.
giriyor.
j . Ogrenciler minibus
6. Ayge resimler.
7. О tahta
biniyor.
bakiyoi.
yaziyor.
8. Biz bugun piknik
9
Hirsiz ev
10. Otobus
Agagidaki bogluklari yonelme hali ekiyh
doldurunuz.
'-' Ogrenciler teneffus
3
2.
.... gok kiziyor. (sen)
para veriyor musun? (o
yemek yapmiyor. (biz)
kitap getiriyor. (ben)
bir surprizim var. (o)
lutfen yaklagma. (ben)
... izin vermiyor. (biz)
gidiyoruz.
giriyor.
biniyorlar.
gitmek istemiyorum. (onla
kizmayin. (biz)
bir surprizim var. (siz)
3. Bulunma Hali (-da, -de)
u
"-de" hal eki ismi fiile baglar ve fiilin meydana geldigi yeri ve zamani gosterir.
Ismin son hecesinde "a, i, о, u" sesli harflerinden biri varsa hal eki " - d a " ; ismin son hetj^irn
"e, i, о, и" harflerinden biri varsa hal eki " - d e " olur.
Ornek: Bahqede
Okulda
Not:
Isim "f, s, t, k, 5, g, h, p" harflerinden biriyle bitryoraa "-d", "-t" ye donugur.
Ornek: Sinitto
Sepette
Nerede?
Ornek:
A' Nerede ders galigiyorsun?
С Kutuphanede ders galigiyorum.
66
Bulunma hali eki iyelik eklerine d o g r u d a n gelmez. Araya V
kayna§t»rma harfi girer.
'
r
A : Nerede otobOs bekliyor?
Otobus duraginda otobus bekiiyor.
A: Nerede televizyon seyrediyorsun?
O t u r m a odasinda televizyon seyrediyorum.
A; Nerede §arki soyiuyorsun?
Gengler kuiubunde §arki soyluyorum.
1 A ; Nerede futbol oynuyorsun?
Okul и n bahgesinde futbol oynuyorum
firnci
m
-
Kimde kalem var?
Bende kalem var
ier:
1. Kimde TOrkge kilabi var?
2. Sizde kim var?
3 Bizde para yok.
4. Bizde dedem ve ninem var
5 O n l a r d a televizyon yok.
6. O n l a r d a misafir yok.
7. Bende scat var.
8. Bende telefon korti var
67
Not:
Bulunma hdli §ahis zamirlerine §u §ekilde gelir:
Onlar
Ali§t«rmola r
1.
Agagidaki bo§luklan bulunma hali ekiyle doldurunuz.
1. Agag
2. Ev.
ku$lar var.
b a b a m yok.
3. O k u l
kantin yok.
4. Ali durak
otobus bekliyor.
5 Ogrenciler bahge
l o p oynuyorlar.
6 Ay§e hastahane
yatiyor.
/ . Dedem bahge
8. Sinif
suluyor.
televizyon var.
9. Annem mutfak
10. Sekreter ofis
2.
A j a g i d a k i bo§luklari bulunma hdli ekiyle doldurunuz.
1. Yasemin
tiyatro bileti var.
2. Ogrenciler.
3. Erol
4 Baban
b. Doktor.
kitap yok.
silgi var mi?
сер telefonu var mi?
big sira yok.
6. Siz
ders gali§alim mi?
7. Biz...
b u g i i n misafirvar.
8
Polis
9. Siz
10 Ali
68
yemek yapiyor.
gali§iyor.
telsiz var.
fazla otobus bileti var mi?
сер telefonu yok.
•
Onfarda
J
-den hal eki ismi fiile baglar ve fiilin cikip uzakla§tigi yeri gosterir.
Ismin son hecesinde " a , i, о, u" seslilerinden biri varsa hal eki "-dan"; ismiri son hecesinde
о, u" seslilerinden biri varsa hal eki "-den" olur.
Okuldan
'sim "f, s, t , k,
iiniffan
Evden
§, h, p" harflerinden biriyle bitiyorsa "-d", " t" ye donu§ur.
Sepetlen
reden?
Nereden geliyorsun?
Piknikten geliyorum.
Not: Ayrilma hali eki iyelik ekleriric dogrudan
gelmez. Araya "n" kayna§tirma harfi girer
A: Nereden geliyorsun?
Futbol sahasindan geliyonjr-
69
Kimden?
A: Kimden korkuyorsun?
f
Drakufadan korkuyorum.
Ornekler:
1. Kimden korkuyorsun? Annenden m i ,
b a b a n d a n mi?
70
4.
Dedemden bana miras
Kahyor.
5 3j z den hig kimse sinei.iaya gitmiyor.
2. Senden hig ho§lanmiyorum.
6. B i n d e r , «efret ediyor.
3. Simfta Ali'den b a j k a kimse yok.
7. Bende" yardu^ bekleme
fyrilma
hali eki gahis zamirlerine §u gekilde gelir:
ЬШйШЩ
warn
Onlar
!i§tirma^Q r
^agidaki bogluklari ayrilma Hali ekiyle dolс jrunuz.
Nere
geliyorsun?
Annem market
О Amerika
alig verig yapiyor.
geliyor.
Ogrenciler ders
Ali kantin
Onlar servis
<;ikiyorlar.
Qantasi..
lii
Agagidaki bogluklari ayrilma hali ekiyle doldurunuz.
1. Ben sen
2. Ayge
Ben
/
Siz
.. bir geyler aiiyor.
telefon var.
hoglanmiyor.
Onlar.
6
kaikiyor.
bana mektup geliyor.
4. Fatih ben
iniyor.
bakiyor.
hig korkmuyorum.
3. Baban
kola aliyor.
(Jocuk yatak
О pencere
2.
nefret ediyorum.
para isteme.
bir sey rica edebilir miyim?
§u adam biz
-Ontor!*^
10. Siz
yardim istiyor.
bize fayda yok.
hi^ haber alamiyoruz
i . Hali (-1, -i)
ismi fiNe baglayarok isme belirlilik anlami kazandi. ir.
?
A: Ali, rieyi ariyorsun?
Muzik kutumu ariyorum.
71
2. A: Neyi istiyorsun?
В: Kalemi istiyorum.
3. A: Neyi ariyorsun?
В Anohtarimi ariyorum.
6. A: Neyi suluyorsun?
B: Agaglari suluyorum.
7. A Neyi yikiyorsun?
В Elimi, yuzumO yikiyorum.
8. A: Neyi kopatiyorsun?
B: Pencereyi kcipatiyorum.
iNereyi?
-eklf r:
1. A: Nereyi kontrol ediyorsun?
Sinifi kontrol etiiyorum.
л Mereyi d o h a gok seviyorsun?
Antalya'yi d a h o gok seviyo. um.
A Nereyi boyuyorsun?
Yatak o d a m i boyuyorum.
n
Ne'eyi g o r r r e k istiyoisun?
ItalyaV gormek isriyonjm.
, A Nerevi ziyaret etmek istiyorsun?
Arkeoloji muzesini ziyc-et etmek istiyorum.
73
Kimi?
Ornekler:
A: Mudur Bey sizi дбппек istiyor.
R Beni mi?
A : Evet sizi.
t. A: Aileni ozluyor musun?
Evet ailemi gok ozluyorum.
'
Kimi gok ozluyorsun.
Annemi gok ozluyorum.
2 Ali, A y j e ' y i ariyor.
3. Babami bekliyorum.
4. Ali Beyi taniyor musun?
5 Seni dinliyorum.
• - Beni anliyor musunuz?
Sizi seviyorum.
Not: ismin belirtme hali §ahis zamirlerine §u §ekilde gelir:
ШШ
b i f l l i
Onlar
Ah§t«rmala r
1
A j a g i d a k i bo§luklari belirtme hali ekiyle doldurunuz
1. Sen Turkge
seviyor musun?
2. Pencere
3. Yeni §apka
gorebilir miyim?
4. Tahta
5. !ju kalem
7. Kujlar...
9. Bahklar.
74
istiyorum.
dinliyor musunuz?
gormuyorum.
ag.
sil.
6. Lutfen kitaplar.
.... agin.
8. Televizyon
agmayin.
10. Talli
sevmiyorum.
A§agidaki b o f l u k l a n belirtme hali ekiyle doldurunuz.
Lutfen sinif
2
kirletmeyiniz.
Istanbul
50k seviyorum.
3. (Jopgiiler soknklar.....
4. Bu lokanta
temizliyor
hafirliyor musun?
5. Kuleden, Uskiidar.
6. O d a n
seyrediyorum.
topla lutfen.
7. Yemek odasi
8. Muze
temizliyorum.
restore ediyorlar.
9. Ofis
ta§iyorlar.
10. Londra
unutamiyorum.
A j a g r d a k i bo§luklari belirtme hali ekiyle doldurunuz.
1. Ben siz
tammiyorum.
2. Ogrenciler, ogretmen
3. ^ a l i § k a n ogrenciler
4. Siz, ben
bekliyor.
seviyarum.
hatrr Iryor musunuz?
5. (Jocuklarim
gormek istiyorum.
6. Garson
gagir lutfen.
7
artyor.
Ali, sen
8. (^abuk о
9. Siz
1 0.
Onlar.
bana bulun.
bekletmek istemiyorum.
hig tebrik etmiyoruz.
75
["lie" kelimeler arasinda gejitli anlam ilgileri kurar. En onemlileri, vasita, beraberlik ve durum ilgic
Ne ile? (Neyle)
"lie" vasita eki kendinden dnceki kelimeyle biti§ik yazilabilir. Bu d u r u m d a ,
i
Kelimenin sonu sessizie bitiyorsa ve kelimenin son hecesinde kalin sesli harflerden biri var^:
{a, i, о, u) ek " - l a " ; ince sesli harflerden biri varsa (e, i, o, u) ek " - l e " §eklinde yazihr.
ШШШВ - • ;•-'-'* ! . S SUi- - i J
Ugakia
л1 vs*.;--. •'' V». x
Trenle
Kelimenin sonu sesliyle bitiyorsa ve kelimenin son hecesinde kalin sesli harflerden biri vara
(a, i, о, u) ek "-y-la", ince sesli harflerden biri varsa (e, i, о , u) ek "-y-le" jeklinde yazihr.
Gemiyle
76
Arabayla
пек diyalogiai
A: Nereye gidiyorsun?
O k u l a gidiyorum.
A. Ne ile gidiyorsun?
Otobus ile gidiyorum.
2. A: Nereye gidiyorsun?
Pazara gidiyorum.
A Ne ile gidiyorsun?
A r a b a ile gidiyorum.
J. A. Nereye gidiyorsun?
Tatile gidiyorum.
A: Ne ile gidiyorsun?
Ugak ile gidiyorum.
nek: N e ile g i d i y o r s u n ?
Vopcr.ile
gidiyorum
77
Л Nereye gidiyorsun?
Tatile gidiyorum.
Kiminle gidiyorsun?
Not: "ile" vasito hali gohrs zamirlerine
gekilde gelir:
Ailemle.
Omek."
Kiminle gidiyorsun?
Annemle gidiyorum.
Babamla gidiyorum.
Teyzernle gidiyorum
Onlar
78
Ali§tirmala г
A§agidaki bo§luklari vasita hali ekiyle doldurunuz.
1. Okula otobijs
gidiyorum.
2. Tatile ugak
gidiyoruz.
3. O g r e t m e n tahtaya tebejir.
4. Tahtayi silgi
5. Okula bisiklet
gelmeyin.
6. Kutuphaneden form
Kalem
8. Gitar.
yaziyor.
silin.
kitap alin.
oynama.
konser veriyor.
2. A§agidaki bo§luklari vasita hali eki "-la, -le" ile doldurunuz.
] . Ayje, araba
markete gidiyor.
2. Ben, sen
3. Ben
ders gali§mak istiyorum.
sinemaya gelir misin?
4. Babam, ugak
yarin tatile gidiyor.
5. Dedem
satrang oynuyorum.
6. Arkada§larim
7. Sen
futbol oynamak istiyorum.
biraz konu§mak istiyorum.
8. Onlar.
beraber oturmak istemiyorum.
9. O , Veli
futbol oynuyor.
A§agidaki b o j l u k l a r i uygun eklerle doldurunuz.
Ev.
I
2 Antalya
okul..
yuruyerek gidiyorum.
ijg gun kaliyoruz.
3 Ogrenciler sinif
D encere
I
5 Almanya
э Ekmek
Tebe§ir.
3 Benim
- Kedi gati
ogretmen
bahge
bakiyor.
Turkiye
bakkal
bekliyor.
ugak
geliyor.
al.
masaya koy.
sinema
geliyor.
yuruyor.
79
7. Ilgi Hali
| B i r ismin b a j k a bir isimle ilgisini gosterir.
Kimin?
Ornekler:
1 Ali'nin gantasi.
? Ogretmenin arabasi.
3 Dedemin japknsi.
4 O n l a n n kitaplari.
5 Ahmet'in evi.
8. E§itlik Hali
I E§itlik hali eki "-ca, -ce" dir. Bu ekler farkli a n l a m l a n d a igerir. isimlere gelerek e§itlik, gore
lik, benzerlik a n l a m i verir.
Kimce?
Ornekler:
Sence Istanbul guzel mi?
Bence Ali gali§kan degil.
Bizce bu okul gok zor.
Sizce para degerli mi, degerli degil
Bence matematik kolay, sence?
80
. Ismin e;itlik hali §ahis zomirlerine §u j e k i l d e gelir:
Bana gore
Sana gore
n t t k ' *
_
O n a gore
Insorica
Inson g i b i
Askerce
asker g i b i
C^ocukga
gocuk g i b i
Yalin
Hal
-U, - u
Sorular
§ahis
—^lirleri
jaret
.nmirleri
Belirtme
Hali
н, -i,
ckler
EI
Yonelme
Hali
Bulunma
Hali
-a, -e
-da, -de
Onlar
Ayrilma
Hali
-dan,
-den
Bize g o r e
Size g o r e
I
Onkwv
Onlara gore
Vasita
Hali
E§itlik
Eki
-ile
-ca, -ce
ilgi
Hali
-in, -in,
- u n , -On
Kim?
Kimi?
Kime?
Kimde?
Kimden?
Kiminle?
Kimce?
Kimin?
Ne?
Neyi?
Nereye?
Nerede?
Nereden?
Ne ile?
Nece?
Neyin?
Ben
Beni
Bana
Bende
Benden
Benimle
Bence
Benim
Sen
Seni
Sana
Sende
Senden
Seninle
Sence
Senin
0
Onu
Ona
Onda
Ondan
Onunla
Onca
Onun
Biz
Bizi
Bize
Bizde
Bizden
Bizimle
Bizce
Bizim
Siz
Sizi
Size
Sizde
Sizden
Sizinle
Sizce
Sizin
Onlar
Onlari
Onlara
Onlarda
Onlardan
Onlarla
Onlarca
Onlarin
Bu
Bunu
Buna
Bunda
Bundan
Bununla
Bunun
§unun
§u
§unu
§una
§unda
§undan
§ununla
О
Onu
Ona
Onda
Ondon
Onunla
Bunlar
Bunlari
Bunlara
Bunlarda
Bunlardan
Bunlarla
Bunlartn
§unlar
Sunlari
§unlara
§unlarda
§unlardan
§unlarla
Sunlarin
Onlar
Onlari
Onlara
Onlarda
Onlardan
Onlarla
Onlarin
* * * * * * *
Onun
BELGiSiZ ZAMiRLER
i Cajrl§
Я isimlerin yerini belirsiz bir j e k i l d e tutan kelimelerdir. Bunlar isim gekim eklerini alabilirler
1
i J
n e r x e s
Kullanimi: insanlor igin kullanilir.
Omekier:
Herkes buroda mi?
Herkes nigin bono bokiyor?
Herkes beni dinlesin.
Herkese soyledin mi?
Bu dunyodo herkes ya§amok igin c;ali§iyor.
Herkes di§an giksin.
Ben herkesi uyardim. Fokat beni dinlemediler.
Hi«j
k i m s e
Kullanimi: Insonlar i g n kullonihr. "Herkes" belgisiz zamirinin kargiti geklinde kullonilir.
Ornekler:
Hit; kimse beni a n l a m o k istemiyor.
Bugun evde hig kimse yok.
Hig kimse ile goru§mek istemiyorum.
Beni hig kimse aramadi mi?
Hii; kimse beni takip etmesin.
Hi<; kimseye yalan soylemernelisin.
Bugun hi<; kimse futbol oynamok istemiyor
O d o m o hig kimseyi sokma.
82
Birkcg
anirni: Insanlar ve nesneler igin kullonilir.
Tekler:
1.
Bunlorin hepsi deli.
2.
3.
Bu ogrenciler kolejde okuyor.
4.
л
Bu gigekleri nereye birakayim?
6.
Birkagini buraya, birkacini do §uraya
birakin.
7
л
Su agaglarin hepsi gam mi?
Hayir, onlarin birkagi mese agaci.
Evet, amo birkagi kolejde okumuyor.
5.
Meyveler taze degil.
Bak birkaci taze.
Hayir, birkagr okilli.
Bu kitaplar gok agir.
Birkacini bana verebilirsin.
Erkek ogrenciler sinifo gitsin.
Birkagmiz da kantinde beklesin.
-iepsi (Hepimiz, Hepini*}
nimi: Insanlar ve nesneler igin kullonilir.
"ekler:
1. Biraz yaramazlar. Fakat hepsi gok akilh
2. Bu elmalarin hepsi ek§i mi?
3. Bu ceketlerin hepsi pahali mi?
4. A: Bunlar kirn?
B: Benim gocuklanm.
A: Heosi de babasina benziyor.
5. Hepimiz size yardim etmek istiyoiuz
6. Hepiniz di§art grkin. Burada hig kimse beklemesin.
7. Konferans bajlayacak. Hepiniz yerlerinize oturun.
jzisi
(Bazinrz,
В а г и
i, t t o z n a n j
animi: Insanlar igin kullonilir.
^fcakler:
BGZISI
balik tutmokfon hostcnir. Baztsi da batik yemekten ho§lontr
Bu sinifto bazilan beni dinlerniyor.
Bazilon her sabah radyo dinler, bazilori da gazete okur
Bazisi sinemaya gider, bazssi tiyatroya.
BELGiSiZ SIFATLAR
isimleri, belirsiz olcrak belirten sifotlordir.
Kullanimi: insanlar ve nesneler igin kullanilabilir. Varliklar arasinda segme, ayirma yapan bir belc
siz sifattir.
Ba/i insanlar (/ J- uyijyo*
Вол gOnlei (.arum i^ok sikiliyot
Babom bnnn ba/i gunlei para veriyor, bo/i gunlei hie paici veinnyoi.
Bc/i Olkelerti col- turlst gidiyoi
Kullanimi: insanlar ve nesneler igin kullanilabilir. Varhgin eksiksiz, tarn oldugunu anlatan bir belg
siz sifattir.
Rutun insanku ha§anli degiklrt Вал insanlur bu;<tiibdn.
T
Butun onnelei iyi kalplidn
Butun giqeklnr gu/eldii.
Kullanimi: insanlar ve nesneler igin kullanilabilir. Varliklann
miktanni иди, be§i gegmemek u z 4
belirsiz olarak gosterir. Birkag sifatinin belirttigi isim, gogul olamaz.
84
V .
•>mekler:
.
Sinifto sadece birkag ogrenc! var,
Bona birkag g u n izin verir misiniz?
Birkag kilo patetes almak istiyorum.
Birkag ay sonra tatile gidecegim.
Sizinle birkag dakika konugabilir miyim?
rni: Nesneler igin kullonilabilir. Var liklarin miktarini gosterir. Sayilai nesneler igin kullanilir.
er:
Bana biraz geker verir misin?
Biraz sonra gelecek.
^eni biraz bekler misin?
Biraz dinlenelim.
Mt*rmala r
Agagidaki test sorularini cevaplayiniz.
1. Agagidaki ciimle hangisiyle t a m a m l a n m a l i d i r ?
"Babam
A. birgok
saat sonra ig yerine geldi."
B. bazisi
C. birkog
D. hig kimse
Agagidaki cumle hangisiyle t a m a m l a n m a l i d i r ?
"
insanlor alkollu a r a b a kullaniyorlar."
A. bazi
B. birgok
C. hepsi
D. hepimiz
Agagidaki cumlelerden hangisi yanligtir?
A. Bazi ogrenciler 50k yaramaz.
B. Butun koyuniar yatiyor.
C. Masada birgok kagit var.
D. O g r e l m e n ogrenciye birkag sorular soruyor.
Agagidaki cumlelerden hangisi dogrudur?
A. Birkag a r a b a l a r m igi 50k genig.
B. Hepsi insanlar zengin o l m a k istiyor.
C. Sinifta bazisi lambalar yaniyor.
D. Sinifto bazi siralarda ogrenci yok.
Agagidaki cumlelerden d o g r u olanin bagina "D"; yanlig olanin bagina ' T ' yaziniz
1. (
) Birgok kilo domates a l m a k istiyorum.
2. (
) Butun gilekler kirmizidir.
3. (
) Bazi Olkeler gok soguktur. Bazi ulkeler 50k sicaktir.
4. (
) Sinifta butun ogrenciler oturuyorlar.
5. (
) Bazilari her sabah sut iger.
6. (
) Bona biraz kolem ver.
7. (
) Birkag insanlar guler yuzlu degildir.
GORULEN GECMl§ ZAMAN
(-di'li GEgMi| ZAMAN)
Gsri§
Fiilin belirttigi 15 ve olugun, ignde bulunulon zomandan once yapildigmi ve kesinlikle bii
ni ifade eder. Gergekle§en fiil curmleyi soyleyen tarafindan gorulrnu§tur.
Ornek diyalog:
Aysc:
Merhabo Ali.
Merhabo Ay§e.
Ay^e
Dun ne yaptin?
Piknige gittim.
Ayse
Piknikte ne yoptin?
Bol bol futbol oynadim
Yopili§t: Bir fiile (unlu uyumu ve unsuzler benze§mesine gore) "-di" eki getirilerek yapilir.
Fiil + Gorulen gesmi§ zarnan eki + §ahis eki
Ornek:
Gelmek
i
Fiil
i
Gorulen
i
Jjcihis e k i
gec_mi§
z o m a n eki
OrneWer:
86
Okumak
Okudum
Bogirmak - —
Aglamak
Agladin
Yorulmak —
Yoruldunuz
Qali§mak
(Jolijtp
Durmak
Durdular
»
———•»•
Bogirdik
f"si
1. G o r u l e n G e c m i f Z a m a n ( O l u m l u )
Fiil + Gorulen g e g m i ; z a m o n eki + §ahis eki
Gitnek
Oynamak
Sen
Gittim
Oynodim
Guldum
Sen
Gittin
Oynodin
Guldijn
О
Gitti
Oynadi
GuldO
ъ
Gittik
Oynadik
Gulduk
5z
Gittiniz
Oynadiniz
Guidunuz
l.nlar
Gittiler
Oynadilar
Gulduler
—ekler:
Dun ak§am iki soot ders <;oli§tim.
C^ocuklor teneffuste futbol oynadilar.
Babam i§e gitti.
Karde§im yemekten sonra uyudu.
A k j a m yemeginde tavuklu pilav yedik.
87
2. Gorulen Gegmi$ Zaman (Olumsuz)
Fiil + Olumsuzluk eki + Gorulen g e j m i § z o m o n eki + §ahis eki
Oynamak
Ben
Gitmedim.
Qynamadtm
Sen
Grtmedin
Oynarnadin
Gulmedin
О
Gitmedi
Oynamadt
Gulrnedi
Gulmedik
GOlmedim
Biz
Gitmedik
Oynamadik
Siz
Gitmediniz
Oynamadiniz
Gulmediniz
Onlar
Giirnediler
Oynamcdilnr
Guimedsler
Ornekler
Bu soboh kahvalti yapmadim-
Dun gece hig uyumadik.
Ahmet odevlerini yazmadi.
Futbolculor sahaya gikmadilar.
Bobom eve erken gelmedi.
Televizyonu cgmcdik.
3. Gorulen Ge^rnif Zaman (Soru)
Fiil + G o r u l e n ge;mi§ z a m a n eki + §ahis eki + Soru eki
C"'
Oynamak
Ben
Gitrim mi?
Oynadirn .v>i?
G u l d u m mu7
Sen
Gittin mi?
Oynndin m i '
Guldun m u '
О
Gitti mi?
Oynndimi-
Guldu mu?
Biz
Gittikmi?
Oynadik mi?
Giilduk mu?
Siz
Giitiniz mi?
Oynadiruz mi?
Guldunuz mu?
Onlar
Gittiler mi?
Oynadilar m i '
Guiduler mi?
Ornekler:
Ак'Л1П!
'
«lll'l
Qocuk agtadi mi?
Baban maga gitmedi mi?
Kuzular gayira 9И1 mi?
Scat be? oldu mu?
AUMMl-dfO г
A g a ^ i d o k i bo§luklari g o r u l e n gegmi§ z a m a n ekleriyle d o l d u r u n u z .
Pazar g u n u futbol o y n a
2 Ali'nin b a b a s i bir a r a b a sotin a l
3 D i i n k u mogi seyret
?
4 Nigin ders gali§
5. K i m gel
? (olumsuz)
?
6. Turkiye'de kag g u n kol
? (sen)
7 Turkiye'yi b e g e n
8 Kahvciltp y o p
? (sen)
? (siz)
9 Nigin geg kal
? (sen)
A § a § i d a k i kari§ik kelimelerle ornekteki g i b i g o r u l e n gegmi§ z a m a n l i c u m l e l e r kurunuz.
riu bl»n*»l
/(!• ' •
1•
i
•!
• .£.
• It ,
o g r e t m e n / f u t b o l o y n a m a k / b a h g e d e / ogrencilerle
ali§ v e r i f y a p m o k / s u p e r m a r k e t / biz / d u n
seyretmek / a r k a d a j l a r / s i n e m a / f i l m
4. geg k a l m o k / Ali / o k u l o / gegen g u n
89
Hayir, dun ak§am hig televizyon seyretrnedim.
9
4
Evet, onceki gun okula geg kaldim.
5
Hayir, Ali'yi gormedirn-
4.
A j a g i d a k i sorulari omekteki gibi "evet" ve "hayir" ile cevaplayiniz.
Ornek: Doktora gitti mi?
Evet, gitti.
Hayir, gilmedi.
1. Ahmet odevini yapti mi?
Evet,
Hayir
2. Dun ingilizce gali§tin mi?
Evet,
Hayir,
3. Deden gigekleri suladi mi?
Evet,
Hayir,
4. Polisler hirsizi yakaladi mi?
Evet,
Hayir,
5. Gegen yaz tatile gittin mi?
Evet
Hayir,
Agagidaki gimdiki zamanli cijmleleri ornekteki gibi gorulen gegmig zamana geviriniz.
Bugun kar yagiyor.
Bugun kar yagdi.
1. Leyla otobijse biniyor.
2. Ayge ile Ahmet eve gidiyorlar.
3. Kemal Fransa'dan geliyor.
4. Annetn gamagir yikiyor.
5. Turistler muzeyi geziyoi lar.
Agagidaki cumleleri tamamlayiniz. (Gorulen gegmig zamanin olumsuzu)
1. Ben d u n akgam pastahaneye git
2. Babam kardegime para ver.
3. O g r e t m e n ogrencilere odev ver.
4. Doktor hastayi ameliyat et
5. Ahmet dun bize gel
Agagidaki fiilleri gorulen gegmig zamana gore gekimleyiniz.
Sulamak (Olumlu)
Kapatmak
(Olumsuz)
Fia (-1гй»к)
ir'§
isimlerin sonuna gelerek onlarin yuklem olmasini saglayan ektir. Ek fiilin iki gorevi va.
Isim soylu kelimeleri yuklemlejtirir.
Basit zamonlara gelerek birle§ik zaman yapar.
O m s k . iiyaioq:
A: Ali Bey be§ yil once neredeydiniz?
Ankara'daydim.
A: Doktor muydunuz?
Hayir, doktor degildim. Tip fakultesinde ogrenciydim.
Ek fiilin a§agidaki kiplerde gekimleri vardir:
A. ,EK I'lKJN OEM
ZAM*4I
С EK • II. M OUYUI.Atsl G E C M l i
EK FIIUN Dfl£K >ARTI
'amAN
A-Ek Fiilin Geni§ Zamam
1. Geni§ Zaman (Olumlu) I
Isim ve isim soylu kelimelerin sonuna bildirme ekleri getirilerek yapilir.
Isim + Bildirme eki
бфгепа
Ben
Sen
sin
<Jali§kan
. ' HIS til II
<,ah$kahs«i
О
. u dit
ill'.ku
Biz
• u yiz
: uii-.ii.
Siz
Onlar
92
•• ii'i.im
i K.isiniz
;iu dirlei
Qaliikansu
1
-•'erBen o g r e n c i y i m .
A h m e i gok yakigiklidir.
Kardeglenm g a l i j k a n d i r l a r .
B a b a m ya§lidir.
Kopek gok zayiftir.
GenS§ Zaman (Olumsuz)
Ek fiilin olumsuzu "degil" kelimesiyle yapilir.
Ogrenci
<Qa)iskan
O g i inci d e g i l i m
i~a gkan d e g i l i m
Guzei d e g i l i m
O g r e n c i degilsin
C a l i g k a n degilsin
G u z e l degilsin
O g i r a i c i degil
Cali§kan d
Guzei degil
O g r e n c i degiliz
4
Guzei degiliz
i I" ком u >
G u z e l dapilsini?
O g i e n c i degilsiniz
О д н 'I,.. i degiller
- m b e l bu ogrenci degil.
Icular s a h a d a degiller.
^augkaq d
JIIL>
Guzel degilbr
A n n e m evde d e g i l
HOseyin b u r a d a degil.
Geni§ Zaman {Soru)
Isim v e isim soylu kelimelerin s o n u n a soru eki getirilerek y a p i l i r .
•••ar
Ogrenci
Coli§kan
Ogrenci niiyim?
(Jaligkan m i y i m 9
Guzel miyim?
O g r e n c i misin?
( J a i i j k a n misin?
Guzel misin?
Ogrenci midir?
£ o l t § k a n midsr'-
Giizel midir?
O g r e n c i miyiz?
Qnligkan miyiz 7
Guzel m : y i z ?
O g r e n c i misiniz?
(Jali§kan mismiz?
G i i z e l misiniz?
Ogrenci midirler''
Caligka
Gf-zel midirler?
гиг 1 r л
-ler:
Sen A h m o l misin?
I Babe.
'j«rta
.,
Si/ lutbolcu musunu»?
Siz, A h m e t a r m o degil misiniz?
93
В- Ek Fiilin Gorulen Gegmi§ Zaman
1. Ek Fiilin Gorulen Ge§mi§ Zamani (Olumlu)
Isim soylu kelimelere "-idi" getirilerek yapilir.
Hasta
Ogretmen
Ben
O g r e t m e n idim
Ogretnnendim
Hasta idim
Hastoydim
Sen
Ogretmen idin
Ogretmendin
Hasta idin
Hastaydin
О
O g r e t m e n idi
Ogretmendi
Hasta idi
Hastaydi
Biz
Ogretmen idik
Ogretmendik
Hasta idik
Hastaydik
Siz
Ogretmen idi-niz
Ogrermendiniz
Hasta idiniz
Hasta ydiniz
Onlar
Ogretmen idiler
Ogretmendiler
Hasta idiler
Hastaydila
Ornekler:
Babam dun hastaydi
Babaannem ya$!iydt.
Ben tip fakuitesmde ogrencpyd»^
Aksarn hava yagmuriuyau
Karde^im Ah ku^uktu
2. Ek Fiilin Gorulen Ge^mif Zamani (Olumsuz)
Ek fiilin olumsuzu "degil" kelimesiyle yapilir.
Ogretmen
Hasta
Ben
Ogretmen degildim
Hasta degildim
Kuguk degildim
Sen
Ogretmen degildin
Hasta degildin
Кидик degildin
О
Ogretmen degildi
Hasta degildi
Kiigiik degildi
Biz
O g r e t m e n degildik
Hasta degildik
Kuguk degildik
Siz
Ogretmen degildiniz
Hasta degildiniz
Kiiguk degildiniz
Onlar
O g r e t m e n degillerdi
Hasta degillerdi
Kuguk degillerdi
Ornekler:
Pazar gunu hava gijzel degildi.
A m c a m eskiden §ofor degildi.
O n l a r galijkan degildi.
K a r d e j i m evde degildi.
Gegen yil §ismcn degildim.
Ogrenciler gegen yil tembel degillerdi.
94
2 . Ek Fiilin Gorulen Gegmi§ Zamani (Soru)
Isim ve isim soylu kelimelerin s o n u n o soru eki getirilerek y a p i l i r .
Hasta
Ogretmen
Ogretmen miydim?
Hasta m i y d i m ?
Kugiik m u y d u m ?
Ogretmen miydin?
Hasta miydin?
Kugiik m u y d u n ?
Ogretmen miydi?
Hasta miydi?
Kuguk m u y d u ?
4;
O g r e t m e n miydik?
Hasta m i y d i k ?
Kuguk m u y d u k ?
Sc
O g r e t m e n miydiniz?
Hasta miydiniz?
Kuguk m u y d u n i i z ?
O g r e t m e n miydiler?
Hasta m i y d i l a r ?
Kuguk m u y d i j l e r ?
1 -ilar
C-iekler:
D u n hava cjunesli m i y d i 7
I
'П d u n ol ulda d e g i i miydin?
' izarda, meyvcl' ' p o i i a t ' m t y d i '
Bauan m u h e n d i s mt?
d u n bu sootlerde piknikie d e g i l
iydi
Ek Fiilin Duyulan Ge£mi§ Zamani
*. Ek Fiilin Duyulan Gegmi§ Zamani (Olumlu)
Isim soylu kelimelere "-imi§" getirilerek yapilir.
Buyuk
Insan
9вг<
BuyOkmujum
nsanmijim
Tembelmi§im
Sen
BuyijkmujsOn
nsanmi§sin
Tembelmi§sin
о
Buyukmu§
nsanmi§
Tembelmi§
•в
Buyukmu§uz
nsanmi§iz
Tembelmi§iz
ь
Buyukmujsunuz
nsanrrnssiniz
Tembelmi§siniz
Buyijklermi§
nsanlarmi§
Tembellermij
'•nlar
rkler:
Bebekken gok y a r a m a / . m i § i m .
O n u n b a b a s i be§ yil o n c e gok zenginmi§.
Ay§e i l k o k u l d a gok tembelmi§.
A h m e t Bey §i§man bir n d a m m i § .
2. Ek Fiilin Duyulan Geg~ni§ Zomani (Olumsuz):
Ek fiilin o l u m s u z u "degil" kelimesiyle yapilir.
BOyiii
nsan
Tembei
Ben
Buyuk d o g i l m i j i m
nsan d e g i l m i j i m
Tembei
Sen
Buyuk degilmi§sin
nsan d e g i l m i j s i n
Tembei
degilmijsin
BOyijk d e g i l m i ' j
n s a n degilmi^
Tembei
dejjitrnij
О
degilmi§im
Biz
Buyuk d e g i l m i j i z
r :;an de§ilrni$iz
Tembei
degilmisiz
Siz
Buyuk degilmi'j£iniz
nsan de§ilrni$siniz
Tembei
degilmijsiniz
Onlar
Buyuk d e g i l l e r m i j
nsan degillerrni?
Tembei
degillermis
Ornekler:
3, Ek Fiilin Duyulan Gegmii Zamani {Soru)
Isim ve isim soylu kelimelerin s o n u n a soru eki getirilerek yapilir.
ВОубк
insan
Ben
Buyuk m u y m u j O m ?
Insan mtynrujim?
T e m b e i rrtiymi^im?
Sen
Buyuk muyrnu§sun?
Insan iTHymrjsrp?
Tembei miyrnijsin?
О
Buyuk mCymii$?
Insan rniyrnii?
Tembei m i y m i j ' '
Biz
buyuk m O y m u j u z ?
insan iniymi§iz?
Tembei miymijiz?
Siz
BCjyuk muyrnu^sunuz?
insan miymi§sinrz' ; '
Terribel miymi§sinrz
Onlar
Виуйк m C y m u j I e r ?
insan rraymi^lor 7
Tembei miymi^ler?
Ornekler:
O g r e n c i l e r futbol magrnda rrnymr§?
Ali (jali^kan miymi§?
H a k a n iyi bir futbolcu m u y m u j ?
A d i l Bey zengin bir insan miymrsj?
Tombel
-Ek Fiilin Dilek-§art Kipi
1. Ek Fiilin D«lek-§art Kipi (Olumlu)
Isim soylu kelimelere "-ise" getirilerek yapilir.
Zengin
Fakir
4«r.
Ml
0
Zenginsem
Fakirsem
Hastaysam
Zenginsen
Fakir sen
Hastaysan
Zenginse
Fakirse
Hastaysa
*>
Zenginsek
Fakirsek
Hastaysak
Sa
Zenginseniz
Fakirseniz
Hastaysaniz
Onlar
Zenginseler
Fakirseler
Hastaysalar
ekler:
2. Ek Fiilin Dilek-^art Kipi (Olumsuz)
Ek fiilin olumsuzu "degil" kelimesiyle yapilir.
Zengin
Fakir
Sen
Zengin defiilsem
Fakir deg Isem
Hasra degilsem
>;n
Zengin degilsen
Fakir deg Isen
Hasto degilsen
Zengin degilse
Fakir deg Ise
Hasta degilse
w
iz
Zengin clegilsek
Fakir deg Isek
Hasta degilsek
Zengin degilseniz
Fakii deg Isenii
Hasta degiiseniz
Dnlar
Zengin degilseler
Fakir deg Iseier
Hasta deQilseler
Q
mekler.
Ogretmen okulda degilse eve gidiri.
Hava yagmurlu degilse piknige gidebilirsiniz.
Iyi bu
degilsf^n yemek v Q pamazsin
Ogrenciler sinifta degilseler derse girmeyfn.
97
3 . Ek Fiiliri D i l e k - § a r t Kipi (Soru)
Isim ve i s i m soylu kelimelerin s o n u n a soru eki getirilerek y a p i l i r .
Zengin
Fala'r
Hasta
Ben
Z e n g i n s e m mi?
Fakirsem m i ?
Hastaysam m i ?
Sen
Zenginsen m i ?
Fakirsen m i ?
Hastaysan mi?
О
Zenginse mi?
Fakirse mi?
Hastaysa mi?
Biz
Zenginsek m i ?
Fakirsek m i ?
Hastaysak mi?
Siz
Zenginseniz m i ?
Fakirseniz m i ?
Haslaysamz m i ?
Onlar
Zenginseler m i ?
Fakirseler m i ?
Hastaysalar m i ?
2 Ah§tirmalar
Diyalog:
A: Ali Bey beg yil once neredeydiniz?
B: A n k a r a ' d a y d i m .
A: Doklor muydunuz?
B: Hayir, d o k l o r degildim- Tip fakultesinde ogrenciydim
A . Код yagindaydiniz?
В Y i r m i beg yagindaydim.
A : Evli miydiniz?
B. Hayir, evli d e g i l d i m . B e k a r d i m .
A : Eviniz ve a r a b a n i z var miydi?
B: Hayir, evim ve a r a b a m yoktu.
1.
Agagidaki
bogluklari y u k a r i d a k i
diyaloga
§imdi
5 yil once
1.
istonbul'dayim.
Ankara
2.
Doktorum.
Ogrenci
3. 3 0 yagmdayim.
2 5 yaginda
4.
Bekdr.
Evliyim.
(Досидит yok
6. Evim var.
Evim yok
7.
A r a b a m yok
A r a b a m var.
A g a g i d a k i cumleleri ornekteki g i b i olumsi_
yapiniz.
gore doldurunuz.
5. Bir д о с и д и т var.
2.
O r n e k : Ben m u h e n d i s i m .
Ben m u h e n d i s d e g i l i m .
1. ( , o c u k hastadir.
2. O g r e t m e n siniftadir.
3. Burasi kuguk b i r gehirdir.
4. O g r e n c i l e r spor s a l o n u n d a d i r .
A j a g i d a k i sorulara ornekteki g i b i "evef ve "hayir* ile cevap veriniz.
. n e k : Annen doktor mu?
-
Evet, a n n e m doktor.
— Hayir, o n n e m doktor degil.
1. A h m e t hasta mi?
2. Hava sicak rnidir?
3. Ali Bey ogretmen midir?
4. O t u r m a odasi ikinci katta midir?
«
A§aQidaki diyologu tamamlayiniz. (Ek fiilin gorulen gegmi§ zamani)
Polis
Ismail Bey dun nerede..
ismail Bey
Evde
Polis
Hayir, evde degil.
ismoil Bey
Hayir, otelde degil
Polis
Iyi. О §imdi nerede?
Ismail Bey
Bilmiyorum.
Polis
Pekala. 5 Nisanda nerede.
ismail Bey
Polis
9
Otelde
evde
Karimla beraber..
1
Hatirlayamadim.
. Istanbul'da
Ismail Bey
Hayir, Istanbul'da degil
Polis
Evet, Istanbul'da
Ismail Bey
H i m m m . §imdi hatirladim. Ben 5 Nisanda hapiste
Polis
: !!!
DONU§LULUK ZAMIRI "KENI
ее
««
Girls
I
Д Д l§i yapanci d o n m e anlami vardir. Diger §alns zamirleri gibi "kendi" zamiri de §alns belirtii
Isim gibi gekimlenebilir ve iyelik ekleriyle kullanilabilir.
Ornek d i y c b t j :
All
Aysf
All
Av§e
: Bu pastel harika! Bunu kim yapti?
Kendirn yaptim.
: Kendin mi yaptin?
Evet, kendim yaptim.
Not: Donujluluk zamiri "kendi", ^ahislcira gore ^u j e k i l d e gekimlenir:
Kendimi^
• if
1
. $
Kertdileri
Orneklei
!. Bula^iklari kendim yikiyoium.
7
3. Arkada§i da kendi gibi iyi kalpli.
8. A Tamirci gagiralim mi?
4. Bu p i o b l e m i kendimiz gozebiliriz.
5. M u d u i Beyle kendiniz k o n u j u n .
100
G o r u j u r u z . Kendine iyi bak. Sen de.
V. Kendi kendine konu§uyor.
Kendinizi nasil hissediyorsunuz?
Hayir, kendim tamir edebilirim.
GELECEK ZAMAN (-acak, -ecek)
Fiilde bildirilen i§in ve hareketin, iginde bulunulan z a m a n d a n sonra yapilacagini belirtir.
•ek diyalog
Ay§e
Merhaba Ali. Nasilsin?
Tofekkur ederim.
Ay§t
Yarin ogleden sonra ne yapacaksin?
Sinemaya gidecegim. Ya sen?
Ay§e
Ben de ailemle piknige gidecegim.
Sana iyi eglenceler.
Ay§e
Sana da.
151: Bir fiile, gelecek zaman eki (-acak) getirilerek yapilir.
Fiil + Gelecek zamatt eki + §ahis eki
Gelmek
Gel
I
I
Fiil
Gelecek
zaman
I
§ahis eki
eki
1. Fiilin sonundo ijnlu harflerden biri varsa araya "y" unsuzu girer.
2. Unsuz yumu§amasindan dolayi birici §ahista "k" sessizi yumu^ayarak "g" olur.
C^ali§acagrm
k/g
Yuzecegim
k/g
Yuruyecek
у (kayna§tirma harfi)
Okuyacagrm
у (kayna§trrma harfi)
.feler:
Qalr^acagiz
Gitmek
Gidecegim
C^alr§mak
Yurumek
Yuruyeceksin
izlemek
Izleyeceksiniz
Okumak
Okuyacak
Yuzmek
Yuzecekler
101
Ki
Шri
1. Gelecek Zaman (Olumlu) |
Ш ж
Fiil + Gelecek zaman eki + §ahis eki
Yurumek
Qaligmak
YQsarr.ek
Ben
Yurijyecegim
gali§acagim
Yuzecegim
Sen
Yuruyeceksin
Qalijacaksin
Yuzeceksin
О
Yiiruyecek
Qalijacak
Yuzecek
Biz
YOruyecegiz
<Jali§acagiz
Yuzecegiz
Siz
YOruyeceksiniz
<Jali§acaksiniz
Yuzeceksiniz
Onlar
Yijruyecekler
Qali§acaklar
Yuzecekler
Ornekler:
Yarin ak§am parka gidecegim.
Cocuklar dersten sonra sahile gidecekler.
Babam yemekten sonra gazete okuyacak.
Onlar hafta sonu muzeye gidecekler.
O , pazartesi gunu Ankaraya gidecek.
2. Gelecek Zaman (Olumsuz)
Fiil + Olumsuzluk eki + Gelecek z a m a n eki + §ahis eki
Yurumek
Qali§mak
YQzmek
Ben
YOrijmeyecegim
<Jali§mayaca6im
YDzmeyecegim
Sen
Yurumeyeceksin
(Jaligmayacaksin
Yuzmeyeceksin
О
Yurumeyecek
(Jaligmayacak
Yiizmeyecek
Biz
Yurijmeyecegiz
(Jalijmayacagiz
Yijzmeyecegiz
Siz
Yurumeyeceksiniz
<Jali§mayacaksiniz
YOzmeyeceksin iz
Onlar
Yijrumeyecekler
Qaligmayacaklar
Yiizmeyecekler
Ornekler:
Yann pazara gitmeyecegim.
A h m e t ' e mektup yazmayacagim.
Bu sene tembel o l m a y a c a g i m
Ahmet yann akgam sinemaya gitmeyecek.
Yann kar yagmayacak
102
3. Gelecek Zamon (Soru)
Fiil + Gelecek z a m o n eki + Soru eki + §ahis eki
Qali§mak
Yurumek
(Jalijacak miyim?
Yuzecek miyim?
Yuruyecek misin?
Qatijfacak misin?
Yuzecek misin?
YOrOyecek m i ' '
(Jaltfacak mi?
Yuzecek mi?
Yuruyecek miyiz'?
Qalijacak miyiz?
Yuzecek miyiz?
S.z
Yuruyecek misiniz?
Cali^acak misiniz 7
Yuzecek misiniz?
Onlar
Yuruyecekler mi?
^alisjacaklnr mi?
Y uzecekler mi?
Ben
Yuruyecek
ien
0
=
z
miyim7
Dmekler:
Ogrenciler a k j o r n voleybol oynayacaklat rra?
Babamz hostohoneden фкасак mi?
Onlar denize gitmeyecekler mi?
Doktor Bey gelecek mi?
Tatilde kitcp okuyacak misin?
A l i f o r m alar
Ajagidoki cumleleri ornekteki gibi uygun fiillerle tamamlayiniz. (Gelecek zaman olumlu)
2.
A§agidaki cumleleri ornekteki gibi uygun
fiillerle
tamamlayiniz.
(Gelecek
zamon
olumsuz)
. nek: Bugun ona telefon edecegim.
Ornek: Seni affetmeyecegim.
1 Seni durakta bekle
1. Sizinle sinemaya git
2. Yarin ak§am size bir kitap getir.
3. Seni her zaman hatirla
2. Babam yarin gel
4. Ali Beyle gelecek hafta goru§
3. Yarin yagmur yag
5. Yarin futbol ayna
4. Sana yardirn et
6. Bir saat sonra yemek yi
5. Sizinle futbol oyna
7 Yarin denize git
6. O d o m i topla
-
7. Yemek yap
8. Ayla §arki soyle
A | a g i d a k i cumleleri uygun fiillerle tamamloyiniz. (Gelecek z a m a n olumlu)
1. Burayc tekrar gel
(sen)
3. Beni dinle
(siz)
2. Yarin imtihan ol
4. Gelecek hafta piknige git
(siz)
5. Bana y a r d i m et
(sen)
6. Ali§ veri§ yap
(siz)
7. Misafirler gel
(onlar)
8. Bana para ver
(o)
103
4.
A j a g i d a k i cumleleri uygun eklerle t a m o m -
6.
layiniz. (Gelecek zaman olumsuz soru)
1' Y e m e l <
'sen'
2- B e n i d i n l e
4- Uyu
tamam
|ayiniz.
Ornek: Babam yartn istonbul'a gidecek.
(slz)
3. Bona yard.m et
A j a g i d a k i cumleleri ornekteki gibi uygekler,e
I. Yann yagmur yag
(sen)
?
(o)
(Olums
HOseyin'i bekle
Ahme1j
-
(Olumlu)
5. Vo ley bo I oy.
3. Annem kahvalti hazirla
6. O n l a r buraya gel
(onlar)
7. Burada otur.
(siz)
8. Otobuse bin
(o)
(Olumsuz)
4. Ben bu ak§am sinemaya git
(Olumlu)
5. O n l a r bu a k j a m parka git
(Olumlu)
5.
A§agidaki sorulara ornekteki gibi "evef ve
"hayir" ile cevap veriniz.
Omek:
Ogle yemeginde makarna yiyecek misin?
7.
Ajagidaki
kari§ik
kelimelerle
( - v c l yjyecegim
zamanli cumleler kurunuz.
Hayir, yemeyecegim.
-j
A h m e t
gelec^
/ ggrenecek / bilgisayar /tatil
1. Tatilde Izmir'e gidecek misiniz?
2. Televizyon seyredecek miyiz?
104
2. babam / dikecek / baharda / agag / gel
.
3. Ogrenciler basketbol oynayacaklar mi?
3. pi§irecek / kek / a n n e m / hafta sonu
4. Kitap okuyacak misin?
4' onlar 1
5. Ogleden sonra maga gidecek miyiz?
5- yazacak / Ay§e / mektup / Ahmet'e
Sleekier '
t e m m u z d a
1 ,a,ile
A§ogidoki gorulen gegmi? zamanli cumleleri gelecek zomono geviriniz.
1 I
A j a g i d a k i sorulari cevaplayiniz.
! :
1. Bobam Ankorc'ya gitti.
Bu yaz Amerika'yo gidecek misin?
Evet,
Hofta sonu dedeni ziyaret edecek misin?
2 Ogrenciler kahvoltido peynir, zeytin ve
bol yediler.
Hayir,
"
Bona borg pora verecek misin?
Evet,
3 Fulbolcular sohoyo giktilar.
4.
Yorin ok§em d i j a n gikacak misin?
Hayir,
4. Ali sagini kestirdi.
5. A Tarkan'in yeni kasetini alocok misin?
Evet,
5. Siz supermarkete gittiniz mi?
6. \
Bu geceki partide dans edecek misin?
Hayir,
A j a g i d a k i f i m d i k i zamanli cumleleri gelecek z a m a n a geviriniz.
1. Ahmet ile Ay§e hafta sonu evleniyorlar.
2 istanbul'a ti.;nle gidiyorum
3. Vole:iisiya ile Bayern Munih final oynuyorlar.
4. Bebek uyuyor.
5. Arkada§larla sinemaya gidiyoruz.
A j a g i d a k i bo§luklari gelecek z a m a n ekleriyle doldurunuz.
1. O , araba satin al
2. Sen yarin i§e git
? (olumsuz soru)
3. O k u l ne zaman agil
4. Kahvaltr yap
?
?
5. Bu gece Ali bana telefon et
6 O , bizimle yarin piknige gel
(olumsuz)
12.
A^agidoki cevaplara uygun sorulor yaziniz.
1. A:
?
В Hayir, yarin gece konsere gitmeyecegim.
2. A:
?
B: Evel, bu yaz tafile gidecegim.
3. A
?
B: Evet, seni gok ozleyecegim.
4. A:
?
B: Hayir, bugun antrenman yapniayacagim.
5. A:
?
B: Evet, yarin sabah erken kalkacagim.
6. A:
?
B: Hayir, kahve igmeyecegim.
13.
A§a§idaki b o j l u k l a r i gelecek z a m a n elderiyle doldurunuz.
Nilufer yarin Antalya'dan Istanbul'a ugakla gel
Birlikte Istanbul'u gez
git
14.
Ben giizel bir plan yaptim. Pazartesi gijnu Topkapi Saray-
Sali g u n u Ayasofya
git
Islanbul'da iki hafta kal
Muzesini
ziyaret
Per§embe gunij Dolmabahge Sarayini gez
et
£ar§amba
giinu
Hafta sonu denize git
A j a g i d a k i fiilleri gelecek zamano gore sekimleyiniz.
Gotormek (Olumlu) Konu§mak (Olumsuz) Yemrak (Soru)
Ben
Sen
О
Biz
Siz
Onlar
106
adalc
3
|6INi§ ZAMAN (-r)
Gj
'§
r
Я G e n i f z a m a n , i§in b a j l a y i p d e v a m ettigini ve d e v a m edecegini gosterir. Genig z a m a n ;
gegmig, gelecek ve §imdiki z a m a n i igine a l a n b i r z a m a n d i r . Bu z a m a n d a higbir s i n i r l a m a
ve kesinlik yoktur.
BIR G U N U M
Ben her sabah saat altida
kcilkarim.
Elimi ve
wf-
ptzumu yikarim. A n n e m guzel bir kahvalii hazirlar. Saat
edide kahvalti y a p a r i m . D a h a sonta okula giderim.
'J
С^иИ^И
' u l d a n saat on iki bugukta g k a r i m ve eve gelirim. Evde
az dinlenirim. Digari g k a r ve arkadaglarimla futbol
> юпт.
Futboldan
sonra
eve gelir, ders
:.J
1
galigirim.
a m vakii karde§lerimle oyun oynar ve televizyon
•."^Btff
.V•'
frederim. Saat o n d a yatarim.
-piii§i: Bir fiile genig z o m o n eki (-r, -ar, -er, -ir, -ir, -ur,
-Or) getirilerek yapilir.
Fiil + Geni§ zaman eki + §ahis eki
Ornekler:
Soylemek
ek:
Gelmek
Gel
Kalkmak
I
Toplamak
izle.nek
* - Soylerim
——Kalkarsin
»- Toplar
— — » • izleriz
Oynamak——Oynarsiniz
Varmak
Onlu ile biten fiillere "-r" gelir.
k: Soyle-r,
Oku-r,
Yuru-r,
2.
Bekle-r
Varirlar
Тек heceli fiillere "-ar, -er" eklerinden biri gelir.
O r n e k : Bak ar,
Yaz-ar,
Qz-er,
Gez-er
107
Dikkat!
A j a g i d a k i 13 fiil bu kuralin istisnasidir.
3.
jM « I
Unsuz ile biten birden fazla heceli fiillerin sonuna "-ir, -ir, -ur, -ur" gelir:
Ornek: £ali§-ir,
2 Fiji
Konu§~ur,
Ogren-ir,
Q e k |
Gotur-ur,
m
Sevin-ir
l e r i
1. Geni§ Zaman (Olumlu)
Fiil + Geni§ z a m a n eki + §ahis eki
Yazmak
Bilmek
Ben
Yazarim
Bilirim
Okurum
Sen
Yazarsin
Bilirsin
Okursun
О
Yazar
Bilir
Okur
Biz
Yazariz
Biliriz
Okuruz
Siz
Yazarsiriiz
Bilirsiniz
Okursunuz
Onlar
Yazarlar
Bilirler
Okurlar
Ornekler:
Her yemekten sonra di§lerimi firgalarim.
Babam her sabah saat yedide i§e gider.
Ahmet gok guzel §arki soyler.
Emre gok guzel futbol oynar.
Biz her hafta sonu tiyatroya gideriz.
2. Geni§ Zaman (Olumsuz)
Fiil + Olumsuzluk eki + §ahis eki
108
Yazmak
Bilmek
Ben
Yazmam
Bilmem
Sen
Yazmazsin
Bilmezsin
Okumazsin
Okurrram
О
Yazmaz
Bilmez
Okumaz
Biz
Yazmayiz
Bilmeyiz
Okumayiz
Siz
Yazmazsiniz
Bilmezsiniz
Okumazsiniz
Onlar
Yazmazlar
Bilmezler
Okumazlar
пеИе-':
Mehmet hig kitap okumaz.
Ki§ mevsiminde uzum olmaz.
Bobom sigora igmez.
Kardejim hig aglomoz
Bizim ogrenciierimiz yalan soyfemezler
xA:
Geni§ zamanin olumsuzu, obiir zomanlorin ve kiplerin olumsuzlorina gore, gok oyri yopidodir.
Birinci tekil ve <;ogul kifilerde olumsuzluk "-me" bigiminde; diger ki§ilerde "-mez" bigimindedir.
3 Geni§ Zaman (Son
Fiil + Geni§ zoman eki + Soru eki + §ahis eki
•rUZPld 1 ''.
bilmek
Yazar miyim?
i i r miyim?
O k u r muyum?
Yozar misin?
Bii r misin?
O k u . musun?
0
Y-jzar r r ?
BP r mi?
O k u r mu?
la.
Yazci rniyfz?
Bit r m i y i i ?
O k u r muyuz?
Siz
Yazar-nisniz?
Bil r misiniz?
O k u r musunuz?
I nlar
Yaznrljr
Bii rier m i r
O k u d a r mi?
it
:«n
en
ni?
ekler:
Annen hafta sonu kek yapar mi?
Ak§amlari parka gidei misin?
(Jocuklar sabahlari erken kalkar mi?
Qigekleri sevmez misin?
Ogle yemegini lokantada yemez misin?
109
2 Ali§tirmalaг
1.
A§agidaki kari§ik kelimelerle ornekteki gibi geriif zamanli cumleler kurunuz.
O r n e k : ile / gel- / eve / a r a b a / her ak§am / .>
О her a k ; a m eve araba iie gelir
1. yat- / genellikle / siz / saat kagta?
7
2. arkada§larini / ziyaret et / sik sik
?
3. balik tut- / bo§ z a m a n l a r i m d a
?
4. git- / genellikle / okula / yiiruyerek
?
5. ile / kavga et- / asla / a r k a d a j l a r i / о
9
2.
A§agidaki cumleleri tamamlayiniz. (Geni§ z a m a n olumsuz)
1. Yaz mevsiminde kar
2. B a b a m sigara
3. K a r d e j i m futbol
(yagmak)
(igmek)
(oynamak)
4. Kopekler denizde
5. Ben sabahlari geg
3.
(ya§amak)
(kalkmak)
A j a g i d a k i cumleleri olumsuz yapiniz.
O r n e k : O n l a r her ak§am sinemaya giderler.
O n l a r her a k j a m sinemaya gitmezler.
1. Ahmet 50k yalan soyler.
2. Karde§im futbolu 90k sever
3. Ben her gun gazete okurum.
4. Sinifta yuksek sesle konu§urum.
5. Ogretmenimiz her zaman bagirir.
110
A j a g i d a k i sorulori ornekteki gibi "evet" ve "hayir" ile cevaplayiniz
чек: Ak^amlan televizyon seyreder misin?
livet, seyrederim.
Hayir, seyretmem.
1 O g l e yemegini lokantada mi yersin?
2 Mehmet sabahlari erken kalkar mi?
3 Ki§rn hava gok soguk olur mu?
4 Gulu sever misiniz?
5. Bu duraktan 32 numarali otobus geger mi?
A§agidaki gelecek zamanli cumleleri geni§ zamana
"nek: Yarin seninle parka gidecegiz.
Yarin seninle parka gideriz.
1. Babarn yarin ak§am gelecek
2 K15 mevsiminde kalin elbiseler giyecegim.
3. Sonbahar mevsiminde ku§lar 909 edecek.
4. Babacigim bana para verecek misin?
5. (Jocuklar hafta sonu kursa gidecekler mi?
Agagidaki sorulara uygun cevaplar yaziniz.
Diglerini gunde kag defa firgalarsin?
;
Sinemaya gider misin?
Kitap okumaktan hoglanir inisin?
4 Sabahlari erken kalkai misiri?
У Arkadaglarmla kavga eder misin?
Agagidaki cevaplara uygun sorular yaziniz.
?
Hayir, big yalan soylemem.
Evet, fulbol oynamaktan hoglanirim.
9
Hayir, muzik dinlemez.
9
Evet, arkadaglarimla sik sik tiyatroya giderim.
Haytr, karanliktan korkmayiz.
Agagidakileri eglegtiriniz.
l . Ders
^.aHjmaktan
a. ycvrd/m ederim.
3 . Sabahtarf 90k
b. ho^an/r/m.
3. H a f t a d a bir Here
c. Ы9 ho^lanmarn.
>•!. rtaft a sontar/ allege
d. erken kalkar/m.
5. YfcrCmekTen (jo к
e. tiyatroya giderim.
A§agidaki pargayi tamamlayiniz.
MEHMET BEY VE AiLESi
Mehmet Bey ve ailesi Istanbul'buyuk
bir
evde
ya§a
if^^tttb
ehmet Bey her sabah gocuklarini
abayla okula birak
git
у
Sonra
\ /
Mehmet Bey'in e§i Ayla
hanimidtr. Herkes gittikten sonra
№ < - • V ^
ev i§lerini yop
ffc^
Genellikle
at on ikide ogle yemegi ye
\ \
3zen ogleden sonra a r k a d a j l a i t y l a
lu§
hbet et
uldan d o n
Birlikte gay ig
ve
Ak§am
gocuklar
trT
J
Л ~
/
v
«V
Vj
O n l a r saat on birde yat
Durmak (olumlu)
/
'^^T
/
л ^ в щ й д
Ak§am yemeginden
Mehmet Bey ve e§i televizyon seyret
A j o g i d a k i fiilleri geni§ zamona gore gekimleyiniz.
эеп
/ ^ ^
J /
Mehmet Bey eve her ak§am geg d o n
nra gocuklar ders gali§
ap oku
У)
Yurumek (olumsuz)
Bazen de
ZARF
Я Fiillerin, sifatlarin, ya d a ba§ka bir zarfin anlamini yer, yon, d u r u m , zaman ve soru yonur
den belirleyip sinirlayan kelimelerdir.
Ornekler:
Ogrenciler derste 50k konu§tu.
(Ne kadar?)
Luifen yava§ yuiu.
(Nasil?)
Ku§ kafesten kolay kagti.
(Nasi!?)
2 Zorftonn Qe§it ler
1. Zaman Zarflan
Я Fiilin yapilma zamanini bildiren kelimelerdir. "Ne zaman" sorusuna cevap veren kelimelerdi
d u n , b u g u n , yorin, simdi, once, s o m a , s a b a h , a k $ a m , gece, yazin, ki§in
Ornekler:
Istonbul'c dun g e l d i m
(Ne zaman?)
Zil ог 6nce gciloi
(Ne zaman?)
Ders j i m d i ba^ltyor.
(Ne zamon?)
2. Miktar (Azhk-^okluk) Zarflan
Д Я Fiilin anlamini azlik-gokluk bakimindan belirleyen kelimelerdir. "Ne kadar" sorusuna cevap vere
kelimelerdir.
qok, az, d a h a , biraz, fcizla, en
Ornekler:
Sizinle biraz konu§abilir miyiz?
Sen daha gitmedin mi?
Yanimizda gok oturmadi.
Sinifta fazla konu§mayin.
3. Yer - Yon Zarflari
Л
Fiilin yoneldigi yeri bildiren kelimelerdir.
o§agi, y u k a n , iceri, d i s a n
Igeri girin
A^agi in.
Di§ari gikmaytn.
Yukart gikin.
4. Soru Zarflari
Щ
Fiilleri soru yoluyla belirleyen kelimelerdir.
Ne zaman?, Nigin? Ne kodat?.
|Crneklen
Eve nasil gidiyorsun?
Koridorda nigin kojuyorsunuz?
Turkiye'de ne kadar kalacaksin?
Tatil ne zaman ba§layacak?
A i i § t « t nrtaia r
A j a g i d a k i b o j l u k l a r i uygun kelimelerle doldurunuz.
igen
jitndi
fazla
dana
1 Arkada§lar, lutfen siniftan
4 Film
5 Daha
6 Pazardan
dison
gikmayin.
2 Yagmur yagiyor. (Jocuklari
3 Biraz
-
gagir.
pilava verir misin?
ba§layac.ak mi?
ders gali§acagim.
meyve ve sebze alacagim?
A i a g i d a k i kelimeleri e§le§tiriniz.
1. l^-eri
a. bugGn
2.a$ag/
b. d i j a r i
3 az
c, yukart
M. Ilerl
d. ger»
5. dCn
e. £ok
YETERUK FILLL
Gi^'s
| Fiile, bir igi yapabilme, gucu yetme, rica, izin verme ve
ihtimal anlami kazandirir. Butun fiil kipleriyle gekimlenir.
Ornekler:
Gifar <;alabilirim.
(yapabilme)
Taksi gagirabilir misin?
Yartn y a g m u r yaQabilir.
(ShtimaS)
Ornek diyalog:
Sekietei
Buyurun beyefendi.
Bu girkette qaligmak istiyorum.
Sekietei
Bilgisayar kullonabilir misiniz?
Evet, kullanabilirim.
Sekietei
Peki, Ingilizce konugobilir misiniz?
Hayir, konugamam.
Sekietei
116
Sonucu biz size doba sonra bildiririz.
apili§i: Bir fiil kokune "-ebilmek" getirilerek yapilir.
Fiil + Yelerlik fiili + Geni§ zamari e k i + Sahisek
Ornek:
Gelmek
Gel
ebil
I
I
sin
i
Q'nekler:
Kanujmak
Oturmak
Giymek
Bakmak
—Konujabilirim
——
Oturabilirsin
»• Giyebilir
—Bakabiliriz
(Jalmak
*•• (Jalabilirsiniz
Kapatmak —
»-
Kapatabilirler
pffl C ^ K i ™ ler j
1. Yeterlik Fiili (Obrnlu)
Fiil + -ebil + Geni§ z a m a n eki + §ahis eki
Вактак
Giymek
ben
Jakabilirim
Giyeb!lirim
'Jalabi'irim
Sen
Bakabilirsin
(iiyebilirsin
(Ja'abilirsin
О
bakabi'ir
Giyebilir
Qalubilir
Biz
Bakabiliriz
oiyebiliriz
^ jlabiliriz
Siz
Bakabilirsiniz
Giyebilirsiniz
Qa'abilirsiniz
Onlor
Bakabilirler
Giyebilirler
<Jalabilir!er
•rnekler:
O g l e d e n sonra supermarkete gidebilirim.
A n r r e t de sten sonra basketbol oynayabilir.
Babam ak§am eve geg gelebiiir.
O g r e t m e n yarin imtihan yapabilir.
Arkada§larim hafta sonu piknige gidebilirler.
2. Yeterlik Fiili (Olumsuz)
F i i l + - a + Geni§ zaman olumsuzluk eki + §ahis eki
Bakmak
Giymek
Ben
Bakamam
Giyemem
Sen
Bnkamazsin
Giyemezsin
'Jalamazsin
О
Bakamaz
Giyemez
(Jalamaz
Biz
Bakamayiz
Giyemeyiz
(Jalamayiz
Siz
Bakamazsiniz
Giyeinezsiniz
(Jalamozsimz
Bakamazlar
Giyemezler
(Jalamczlar
Onlar
Qaiamam
Ornekler:
Arkada^im denizde yuzemez.
Babam utu yapamaz.
Ahmet derste sessiz oturamaz.
O n l a r baskeibol oynayamazlar.
Karde§im hig uslu duramaz.
3. Yeterlik Fiili (Soru)
Fiil + -ebil + Geni§ z a m a n eki + Soru eki + §ahis eki
Bakmak
Giymek
Ben
Bakabilir miyim?
Givebilir miyim?
£alabilir miyim?
Sen
Bakabilir misin?
Giyebilir misin?
Qalabilir misin?
О
Bakabilir mi?
Giyebilir mi?
(Jalabilir rni?
Biz
Bakabilir miyiz?
Giyebilir miyiz?
(^olabilir miyiz?
Siz
Bakabilir misiniz?
Giyebilir misiniz?
C,alofcilir misiniz
Onlar
Bokabilirler mi?
Giyebilirler mi?
Caiabilirler mi?
Ornekler:
Ogretmenim, di§ari gikabilir miyim?
Ali Bey voleybol oynayabilir mi?
Anneniz tatli yapabilir mi?
Hafta sonu benimle kayak yapmaya gelebilir misin?
О basketbol oynayamaz mi?
Kopek kediyi yakalayamaz mi?
Yeteriik Fiilinin Zamonlara Gore (Jekimi
I. Olumlu
Fiil + -ebil + Z a m a n eki { - y o r , - d i , -ecek) + §ahis eki
Geiecek zarr.nn
§imdiki zaman
Yazmak
Gorulen ge$mi§ z.
Yazmak
Yazmak
Yazabufyor jit>
Yazabildim
Yczabileceoirr
Sen
Yazabliyo-sun
Yazabildin
Yazcibtleceksir
0
Yazabiiiyor
Yazabitdi
Yazabilecek
3iz
Yazobiliyoruz
Yazabildik
Yozabiiecsgiz
Siz
Yozabiiiyorsunuz
Yazabildiniz
Yazabileceksiniz
Onlar
Yazabiiryortar
Yazabildiler
Yazabilecekter
3en
Imekler:
Sabahtan ak§ama k a d a r kitap okuyabilirim.
Odevleri iki saatte ancak bitirebildim.
Papaganlar insan g i b i konu§abilirler.
Ahmet bilgisayarda o n parmagiyla yazi yazabiliyor,
Kurtlar koyunlari yiyebilirler.
Gelecek seneye yeni b i n a d a ders yapabilecegiz.
2. Olumsuz
Fiil + - e + O l u m s u z l u k eki + Z a m a n eki (-yor, - d i , -ecek) + §ahis eki
§imdiki zaman
Yazmak
Gorulen ge$mi§ z,
Yazmak
(Jefecek zaman
Y&zmak
3en
Yazamiyorum
Yazamadtm
Yazoroayacagim
Sen
Yazamtyorsun
Yazamadm
Yazamayaccksin
0
Yazamiyor
Yazamadi
Yazamayacak
3iz
Yazamryoruz
Yazamadik
Yazamayccagii
Siz
Yozomiyorsunuz
Yazamadimz
Yozomayocaksiniz
Onlar
Yazoiniyorlor
Yazamadilar
Yazomoyocaklar
nek c u m l e l e i :
Huseyin a m c a iyi goremiyor.
D u n a k § a m elektrikler gitti. O d e v l e r i m i b i t i r e m e d i m .
Hafta sonu y a g m u r y a g a c a k . Biz p i k n i g e gidemeyecegiz.
Bagim agrtyor. Ders g a l i j a m i y o r u m .
B u n d a n sonra a r k a d a § l a r i n a b a g i r o m a y a c a k s i n .
Ay§e Oniversiteyi bitiremedi.
3. Soru
Fiil + -ebil + Z a m a n eki (-yor, -di, -ecek) + Soru eki + §ahis eki
§imdiki zaman
Yazmak
Gdrulen ge£mi§ z.
Yazmak
Ben
Yazabiliyor muyum?
Yazabildim mi?
Yazabilecek miyim?
Sen
Yazabiliyor musun?
Yazabildin mi?
Yazabilecek misin?
О
Yazabiliyor mu?
Yazabildi mi?
Yazabilecek mi?
Biz
Yazabiliyor muyuz?
Yazabildik mi?
Yazabilecek miyiz?
Siz
Yazabiliyor musunuz?
Yazabildiniz mi?
Yazabilecek misiniz?
Yazabiliyorlar mi?
Yazabildiler mi?
Yazabilecekler mi?
Onlar
O r n e k cumleler:
Dun oglederi sonra pazara gidemedin mi?
Televizyondaki magi izleyebildiniz mi?
(^ocuk yemegi sag eliyle yiyemiyor mu?
Tahtadaki soiulari cevaplayamayacak misin?
Denizde yuzemez misin?
Gijzel resim gizebiliyor muyum?
A h m e l sinavda b a j a n l i olabildi mi?
Yarin akgam maga gelebilecek misin?
Dersten sonra beni bekleyebilir misin?
2 Aii§tirnrialar
1.
A j a g i d a k i cumlelerden dogru olanin
1. (
)
Insan konujabilir.
2. (
)
Tavjan ugamaz.
3. (
)
Bebek yemek yapabilir.
4. (
)
Hindi §arki soyleyebilir.
5. (
)
Balik yuzebilir.
6. (
) Asian hizli kojabilir.
A j a g i d a k i cumleleri e§le§tiriniz.
1. O n l a r £.ok a j / r
a. £ok i§lm var.
2. Ahmet 'fOY me§gul
b. Икп'Зе gideblliriz.
3. Bu
С. I
hava 5.0k gCzel
>L
"...
U. AU Bey c-ok ya$l/
d. Ay$e onlar' ka'. J r u m a i .
5. ingfdzce <^ok zor
e. о piknige geieme-.
6. Sana yard/m edemem
f . yemek yiyemem.
7. jDtyrni ^ektirdfm
g . b e n konu?arriarri.
A§agidaki sorularin numaralanni uygun
resimlerin yanina yaziniz.
I
Hangi hayvan ugabilir?
hayvan yuzebilir?
-
Ы
)
Hangi
hayvan konu§abilir?
5 Hangi
hayvan hizli ko§abilir?
4
Hangi
hayvan fare yakalayabilir?
Hangi
Agagidaki cumSeleri ornekteki gibi yeterlik fiilinin olumsuzu yapimz.
Dmek: Ressam, bu resmi gzebilir.
Rfessafn, bu resmi gizemez.
1. O g i e d e n sonra eve gidebilirsiniz.
2 Turk^eyi ogrenebiiiyor musunuz?
3. Ak§amlari kitap okuyabiliyor musun?
4. Maa§inizi ayin sonunda alobilirsiniz
6 Bu dar yoldan kamyon gegebilir mi'
/f
4i
5 . A§agidaki gelecek zamanli fiilleri ornekteki gibi yeterlik fiiline geviriniz.
Ornek: Hcfto sonu Uludag'o g k o c o g i m .
Hafta sonu Uiudog'a qikabilirim.
I. Salih'e para vermeyecegim.
2 Yaz tatilinde Palandoken'e gidecegiz.
3. Gelecek yil a r a b a alacagim.
4. Universiteyi bitirince doktor olacagim.
5. Ayje'nin d a g u m gunu igin bluz alacagim.
6.
A§agidaki yeterlik fiillerini gekimloyiniz.
§imdilci z a m a n
igmek
GorOlen gegmi? z a m a n
Gormek
Gelecek z a m a n
Silmek
Genij zamr-
Surmek
Ben
Sen
О
Biz
Siz
Onlar
122
-
C?|EREKLiK KIPI (-moli)
И
Bu k i p , o l m a s i ve y a p i l m a s i g e r e k e n §eyleri ifade eder. Belirli bir z a m a n i gostermez.
Omekier:
Saat y e d i d e evde o l m a l i s i n .
Yarin i m t i h a n var, ders g a l i j m a l i s i n .
A r k a d a j l a n n l a konu§urken nazik olmalisin.
Ornek divalog:
: Ay§e, yemekle ilgili bir sdz v a r d i . H a t i r l a d i n ml?
"Yemek igin y a j a m a l i , y a f a m a k igin y e m e m e l i . "
: Hayir, Ay§e oyle d e g i l d i .
Peki nasildi?
-'i
: "Yemek igin y a f a m a m a l i , ya§amok igin yemeli."
(*opili§i: Bir fiile " m a i l , -meli" eki getirilerek yapilir.
Fiil + -mail, -meli + §ahis eki
Or nek:
Gelmek
Gel
i
I
У
i
Ornekler:
Satmok
Satmaliyim
Doldurmak
Doldurmaliyiz
Okumak
Okumalisin
Vermek
Vermelisiniz
Ormek
Ormeli
Ko§mal<
Kojmalilar
123
2 Fiji Qek'i™leri
1. Gereklik Kipi (Olumlu)
Fiil + Gereklik kipi + §ahis eki
Verniek
Ko§mak
Ben
Vermeliyim
Ko§maliyim
CJali§maliyim
Sen
Vermel isin
Ko§malisin
<Jali§malisin
О
Vermeli
Kogmali
Qalijrnuli
Biz
Vermeliyiz
Ko§maliyiz
<Jali§maliyiz
Siz
Vermelisiniz
Ko§malisiniz
(Jali§malisiniz
Onlar
Vermeliler
Kojmalilar
(Jali§malilar
Ornekler:
Basketbol antrenmonina erken gelnielisin.
Bu yil gok kitap okumaliyim.
Buyuklerimize k a r j i saygili olmaliyiz.
Erken yatmali, erken kalkmaliyiz.
2. Gereklik Kipi (Olumsuz)
Fiil + Olumsuzluk eki + Gereklik kipi + §ahis eki
Vermek
Ko§mak
Ben
Vermemeliyim
Kojmamaliyim
(Jalt§mamaliyim
Sen
Vermemelisin
Ko§mamalisin
(Jalijmarnalisin
О
Vermemeli
Kojmamaii
Qali§mamali
Biz
Vermemeliyiz
Ko§mamaliyiz
<Jali§mamaliyiz
Siz
Vermemelisiniz
Ko§mamalisiniz
<Jali§mamalisiniz
Onlar
Vermemeliler
Ko§mamalilar
CJbh§mamalilar
Ornekler:
Derste bagirarak konufmamaliyiz.
Kutuphanede gilrultu yapmamalisiniz.
Ak§am geg yatmamalisin.
O k u l u n gevresini kirletmemeliyiz.
124
3. Gereklik Kipi (Soru)
Fiil+Gereklik k i p i + S o r u eki+§ahis eki
VfcTiel'
Kngmak
Вел
Vermel! miyim?
Kogmali miyim?
(Jaligmali miyim?
Ser
Vermeli misin?
Kogmali misin?
C r ' i g m a l i misin?
О
Vermeli mi?
Kogmali mi?
(Jaligmali mi?
Biz
Vermeli miyiz?
Kogmali miyiz?
(Jahgmali miyiz?
Siz
Vermeli misiniz?
Kogmali misiniz?
(Jaligmali misiniz?
Onlar
Vermeliler mi?
Kogmalilar mi?
(Jaligmalilar mi?
Ornekler:
Pencereyi agmali miyirn?
Yemekten sonra diglerimizi firgalomali miyiz?
Akgam futbol oynamalilar mi?
О saglarini kestirmeli mi?
Ayge Hanim, akgam yemegi hazirlamah mi?
AliViS niala r
1.
Agagidaki karigik kelimelerle gereklik kipinde cumleler kurunuz.
1. yardimci / babamiza / olmaliyiz / annemize
2. yemekten / diglerimizi / sonra / firgalamaliyiz
3. soguk / kalin / havalarda / elbiseler / giymelisin
4. otobus duragtnda / torn / olmalidir / onlar / saat sekizde
5. bitirmeliyim / bu kitabi / hafta sonu
2.
Agagidaki cumleleri gereklik kipinin olumlu gekline gore tamamlayiniz.
1. Erken yat
2. Yemekten once ellerimizi yika
3. (Jok ders galig
4. Diglerimizi her gun firgala
5. Digan gikmadan once annemizden izin al
3.
A j a g i d a k i cumleleri t a m a m l a y i n i z . (Gereklik k i p i n i n olumsuzu)
1 Sigara ig
2 Sinifta (:ok konu§
3 A r k a d o g l a r m l a k a v g a et
•I Yalan soyle
5
4.
Dersten o n c e televizyon seyret
A § a g i d a k i sorulori ornekteki g i b i cevaplayiniz.
Ornek:
Aikadosim? t^ok hizli : n a k i kulluniyoi
O n . ' ne
'".'lisniiz?)
H i / i i ciraba kullunmcinioliMii
I
O g r e t m e n ders anlotiyor. Toyfun k o n u f u y o r . ( O n a ne soylemelisiniz?)
? Ismail gok hasta. A m a hostahaneye g i t m e k istemiyor. ( O n a ne soylemelisiniz?)
3 Ali o k u l a gidecek. Fakat hala yatiyor. ( O n a ne soylemelisiniz?)
4 Yarin sinav var. Ay§e ders gali§miyor ( O n a ne soylemelisiniz?)
Kar yagiyor. A h m e t o k u l a gidecek. ( O n a ne soylemelisiniz?)
5.
A j a g i d a k i cumleleri ornekteki g i b i soru h a l i n e getiriniz.
O r n e k : kiirruzi isildn d u i m a l i y i z
K . n n i / i ^il to :iuir lali m i y i z v
1 Karde§imi a r a m a l i y u n .
?
2 H a y v o n l a r i beslemelisin.
3 Bol b o l spor yapmaliyiz.
4 . Yemekten sonra ellerini yikamalisin.
?
5. Ahmet'i d o k t o r a g o t u r m e l i y i m .
?
6.
A § a g i d a k i cumleleri ornekteki g i b i verilen fiillerle t a m a m l a y i n i z .
O m e k : (atmpk) Bahgeye c o p atmamalisinrz.
7.
1. Sinifta gereksiz
(konu§mak, olumsuz)
2. A r k a d a § i n a y a l a n
(soylemek, olumsuz)
3. O g r e n c i l e r tatilde kitap
(okumak, olumlu)
4 . Ali universite i m t i h a n i n i
(kazanmak, olumlu)
5. Pantolonumu
(utulemek, o l u m l u )
A § a g i d a k i sorulari ornekteki g i b i "evet" ve "hayir" ile cevaplayiniz.
O m e k : A k § a m ders galibmaii miyiz?
Evet, cahsrnohyu.
Hayir, gali§mamaliyiz.
1. O n l a r yarin b u r a y a gelmeliler m i ?
2. S e l m a , gay h a z i r l a m a l i mi?
3. Takim elbisemi giymeli m i y i m ?
4 . H a f t a sonu hayvanat bahgesine gitmeli miyiz?
5. O g r e n c i l e r i m t i h a n a h a z i r l a n m a l i l a r mi?
3
A § a g i d a k i fiilleri gereklik k i p i n d e gekimleyiniz.
Yurumek (olumlu)
3en
Sen
О
Biz
Siz
Dnlor
Yazmak (olumsuz)
Okumak (soru)
iSTEK Kipi (-a, -e)
Tanim: Bir i§in, horeketin yapilmasmin istendigini bildiren kiptir. Z u m a n kavrami agik degildir.
A m a i§in sonra yapilacagi bellidir. Fiilin yapilmosindaki istegi ya d a niyeti gosterir.
Ornek:
Gdevlerinn yczcyim
Not: Kullanimina gore emir anlami do ta§ir.
Ornek:
Okuyalim.
Ornek diyalog:
Ali
Alo, Ay§e ne yapiyorsun? I§in var mi?
Hayir, i§im yok. Bugun canim gok sikiliyor.
Ali
Hayvanat bahgesine gidelim mi?
Evet, gidelim. Qok iyi olur.
Ali
Nerede bulu§alim?
Otobus duraginda bulu§alim.
Aii
Goru§uruz.
Tamam.
Yapilifi: Bir fiile "-a, -e" eki getirilerek yapilir.
Fiil + -a, -e + §ahis eki
Ornek:
Gelmek
C4
Fill
I
istek
kipi
>
i
Kayna§tmna
harfi
i
§ahis eki
Ornekler:
128
Vurmak •
- Vurayim
Kalmak -
Durmak
- Duralim
Bulmak -
Kalalim
Gelmek-
Gelesiniz
Bulasin
Aramak -
• Ai ayalim
2
F i j i
Q g k i r r ,
l e M
1. istek Kipi (Olumlu)
fiil + istek kipi eki + §ahis eki
Bulmak
Aramak
Ben
Bulayim
Arayayim
Durayim
Sen
Bulasin
Arayasin
Durasin
О
Bula
Araya
Dura
Biz
Bulalim
Arayaltm
Duralim
Siz
Bulasintz
Arayasiniz
Durasiniz
Onlar
Bulalar
Arayalar
Duralar
Ornekler:
Yarin ak§am size geleyim mi?
D i j a n d a yagmur yagiyor. §emsiyeyi alalim mi?
Pencereleri kapatalim mi?
2. istek Kipi (Olumsuz)
Fiil + Olumsuzluk eki + istek kipi eki + §ahis eki
Bulmak
Aramak
Ben
Bulmayayim
Aramayayim
L
Durmayayim
Sen
Bulmayasin
Aramayasin
Durmayasin
Durmaya
О
Bulmaya
Aramaya
Biz
Bulmayalim
Aramayalim
Durmayahm
Siz
Bulirayasintz
Aramayasiniz
Durmayasiniz
Onlar
Bulmqyalar
Aramayalar
Durmayalar
Ornekler:
Arkada§lar! Koridorda bagirmayalim.
Yerlere tukurmeyelim.
Caddenin oriasinda durmayayim.
Ak§ama kadar orada beklemeyesin.
3. Istek Kipi (Soru)
Fiil + Istek kipi eki + §ahis eki + Soru eki
BulmOK
Aramak
Ben
Bulayim mi?
Arayayim mi?
Duraymt mi?
Sen
-
-
-
Arayolim mi?
Duralim mi?
О
-
Biz
rfuia
im mi ?
Siz
Onlar
Ornekler:
O g l e yemegini lokontada yiyelim mi?
Suboh kahvolti yapmayaltm mi?
Ahmet'e mektup yozmoyayim mi?
Futbol magindo bagirmayayim mi?
з Ah§tirmala
1.
Agagidaki karigik kelimelerle istek kipinde cumleler kurunuz.
1. eczahaneden / ololim / ilag
2. her saboh / k o j a l i m / bir saat
3. tatilde / bitireyim mi? / bu kitabi
4. gideyim / bugun / erken / eve
5. koruyalim / hayvanlari
130
A j a g i d a k i cumlelerin
fiillerini
istek kipiyle
4.
olumsuz yapiniz.
tamamlayiniz.
1. Ali gok oynuyor. O n u ders gali§maya gagir.
A§agidaki cumlelerin fiillerini ornekteki gibi
Ornek: Aksaray'a kadar yuruyelim.
Aksoray'a kadai yurumeyeiim.
(olumlu)
1. Teneffuste futbol oynayalini.
2. Bu sandalye 50k kirli. Buraya otur.
(olumsuz)
3. Lutfen sigara ig
(olumsuz)
4. (Jok televizyon seyret
(olumsuz)
2. Hafta sonlarinda bol bol uyuyalim.
3. Sabah kahvaltisinda gorba igelim.
5. O k u l a geg kalacagim. Hizli yuru
(olumlu)
4. Yaz tatilinde Ankara'ya gidelim.
6. Ali'ye borg ver.
(olumlu)
7. О bono telefon etmedi. Ben de ona tele
fon et
A | a g i d a k i cumlelerin fiillerini istek kipinin
Bu kitaplan okuyayim mi?
2. Aciktik. Haydi yemek yi
50k
A§agidaki cumleleri ornekteki gibi istek ki-
Ornek: Bu kitaplori okuyayim.
1. CJok yoruldum. Biraz otur.
hova
5.
pinin soru jekliyle yeniden yaziniz.
olumlu j e k l i n e gore tamamlayiniz.
3. Bugun
5. Bugun ogleden sonra ali§ verif yapalim.
(olumsuz)
guzel.
Piknige
git
1. Supermarketten sebze ve meyve alalim.
9
2. Bu sorulari ogretmene sorolim.
4. Arkada§lar, top oyna
5. Film bafladi. Ay§e'yi de gagir.
9
3. Kantinden gay getireyim.
9
6. Ders ba§ladi. Lutfen sus
7. Yagmur yagiyor. Taksiye bin
4. Yagmur yagiyor §emsiyeyi alayim.
9
8. Hava soguk. Paltomu giy.
9. Bugun Ali'nin d o g u m gunu. O n a hediye
al
5. Otobuse binmeyeyim.
9
DUYULAN GEgMi§
(-mifli G E g M i f
ZAMAN
ZAMAN)
Gjri§
I Duyulan gegmif zarnanda
duyulmu§ veya 6grenilmi§tii.
olu§, hareket, konu§an tarafindan g6rulmemi§, sonradan
BiR RUYA
Bir varmi§, bir yokmu§. Eski zamanlarda
bir padi§ah varmi§. Bu padi§ahin buyuk bir
sarayi varmi§. Sarayda 90k akilli bir gocuk
v a r m i j . Bu qocuk, bir g u n ruyasinda padi§ahin
halkina ekmek dagittigini gormu§. (^ocuk bu
ruyasini p a d i j a h a anlatmi§. Padi§ah bu ruyayi
yorumlatmi§. Yorumcu, padi§aha
50k
seviyor,
demif.
Padijah
halk
ruyayi
seni
goren
gocugu 50k sevmi§ ve ona hediyeler vermi§.
Yapili§i: Bir fiile duyulan g e y n i j zaman eki
(-mi§, -mi§, -mu§, -mu§) getirilerek yapilir.
Fiil 4- D u y u l a n g e ^ m i f z a m a n e k i + § a h i s e k i
Ornek:
Gelmek
Ge!
nn§
I
i
Fiil
D u y u l a n ge<jmi§
511 H Z
I
§ahis eki
z a m a n eki
Огпек1ег:
Sevmek
1» Sevmijim
Temizlemek
Satmak
—
Qikarmak — —
•> <Jikormi§iz
Temizlemi§sin
Kurmak
«•
Satmij
Anlatmak
1»- Anlatmi§lai
Kurmu$sunuz
Fiji Cgkimleri
1. Duyulan Ge;mi§ Zaman (Olumlu)
M H H B H H i
Fiil + Duyulan gejmi§ zaman eki + §ahis eki
Sevmek
Korkmak
Qizmek
Ben
Sevmijim
Korkmujurn
(Jizmi§im
Sen
Sevmi§sin
Korkmu|Sun
<Jizmi§sin
О
Sevmijj
Korkmu§
Gizmi§
Biz
Sevmijiz
Korkmujuz
Qizmijiz
Siz
Sevmi§siniz
Korkmu§sunuz
(Jizmi§siniz
Onlar
Sevmi§ler
Korkmu§lar
(Jizmi§ler
Ornekler:
Kardejim kopekten 50k korkmu§.
Babam maa§ini almi§.
Bebek iki saat aglamij.
Onlar sabah saat dokuza kadar yurijmu§ler.
Turistler §ehri 50k begenmi§.
2. Duyulan Gegmi§ Zaman (Olumsuz)
Fiil + Olumsuzluk eki + Duyulan g e j m i j zaman eki + §ahis eki
Sevmek
Korkmak
CJfzrriek
Ben
Sevmemigirr
Korkmami|im
(Jizmemijim
Sen
Sevmemi§sin
Korkmami§sin
£izmemi§sin
О
Sevmemi§
Korkmamij
<Jizmemi§
Biz
Sevmemi§iz
Korkmamijiz
Qizmemi§iz
Siz
Sevmemijsiniz
Korkmamijsiniz
(Jizmemijsiniz
Onlar
Sevmemijler
Korkmamijlar
Qizmemigler
Ornekler:
Ogrenciler, ogretmeni gormemi§ler.
Ogrenciler ders gali§mami§lar.
Ahmet beni beklememij.
Sabah saat dokuza kadar uyumamij
Gune§ heniiz dogmami§.
3. Duyulan Gegmi§ Zaman (Soru)
Fiil + D u y u l a n gegmig z a m a n eki + Soru eki + §ahis eki
Sevmek
Korkmak
Ben
Sevmis miyim?
Korkmuj muyum?
Q z m i § miyim?
Sen
Sevmi-5 misin?
Korkmu!} musun?
Q z m i § misin?
О
Sevmig m i ?
Korkmug m u ?
(Jizmij m i ?
Biz
Sevrnij miyiz?
Korkmu§ muyuz?
^ i z m i j miyiz?
Siz
S e v m i j misiniz?
Korkmu§ musunuz?
CJizmi§ misiniz?
Onlar
Sevmijler m i ?
Korkmu§lar m i ?
^izmi§ler mi?
.
Ornekler:
Misofirlei yemeklcri becjenmi§ler mi?
Ahmet, Kemal ile konu§mami§ mi?
Mag ba§lami§ mi?
Ogrenciler sinifa girmemi§ier mi?
Ben, Cemal'i dovmu§ muyum?
N o t : D u y u l a n gegmi§ z a m a n , s o n r a d a n farkina v a n l a n o l a y l a i d a d a kullanilir
Ornek
Eyvah! Saglcirim agarmi§.
A a a ! Kar yagmig.
з Ali?t«rmalar
I.
A j a g i d a k i kari§ik kelimelerle d u y u l a n gegmi§ z a m a n l i cumleler kurunuz.
1. dagcilar / kalmi§ / d n g d o
2. arkadagim / hastahaneden / o l m u § / t a b u i c u
3. g e l m e m i j / Ay§e / o k u l a / b u g u n
4. igmi§ mi / gocuk / s u t u n u
f>. ogrenciler / gelmi§ler / sinifa
?
2.
A j a g i d a k i cumleleri ornekteki g i b i o l u m s u z
3.
A j a g i d a k i d u y u l o n gegmi§ z a m a n l i
O r n e k : Kadir yuzmeyi o g r e n m i j .
Ornek: (^ocuk kediden k o r k m u j .
Kadir yuzmeyi ogrenmi§ mi?
(Jocuk kediden k o r k m a m i j .
1. O g r e n c i l e r konuyu anlami§.
1. O t o b u s scat 8 : 0 0 ' d e g e l m e m i s .
2 Ay§e H a n i m a k § a m y e m e g i hazirlami§.
2. Sinemaya gok insan gilmi§.
3. Kalemin boyasi bitmi§.
3. Ogrenciler voleybol oynamaya gitmijler.
4. M e h m e t otobusu kagirmi§.
4. Levent odevlerini y a p m i s .
5. Basketbolcular s a l o n a girmi§.
5 . Leyla ile Kerem e v l e n m i f .
A j a g i d a k i c u m l e l e r i ornekteki g i b i u y g u n fiillerle t a m a m l a y i n i z .
1
cum-
leleri ornekteki g i b i soru h a l i n e getiriniz.
yapiniz. (Duyulan gegmi§ z a m a n )
Ornek: Ahmet'in k a l e m i kaybolmu$.
(kaybolmak)
1. Evimizin o n j n d e k i erikler gigek
(agmak)
2. (^ocuklar denize
(gitmek)
3. A n k a r a y a k i n l a r i n d a tehlikeli bir kaza
(olmak)
4. Sicaktan yemekler
(bozulmak)
5. Hirsiz 21 n u m a r a l i eve
(girmek)
A § a g i d a k i fiilleri d u y u l a n g e g m i f z a m a n a g o r e gekimleyiniz.
Yurumek (Olumlu)
Ben
Sen
О
Biz
Siz
Onlar
Beklemek (Olumsuz)
къяюк (Soru)
ЩР
N О K T A L A M A
1. Nokta (.)
1. C u m l e n i n soriuna konur.
O r n e k : A l i o k u l d a n geldi.
2 . K i s a l t m a l a r d a kullanilir.
O r n e k ' Prof. (Profesor), Dr. (Doktor)
3 . Sayilardan s o n r a -inci ekinin yerine kullanilir.
O r n e k : 3 . (uguncij), 5 . (behind)
4 . Tarihlerin yazili§inda sayilarin a r a s i n a k o n u r .
Ornek: 21. 02. 2 0 0 0 ,
13. 1 2 . 1 9 9 9
5 . Saatlerde kullanilir.
O r n e k : 1 2 . 3 0 (on iki buguk)
2. Virgul (,)
1. E§ gorevli kelime ve k e l i m e g r u p l a r i a r a s i n a k o n u r .
O r n e k : Uzun, si§man, biyikli bir a d a m d i .
Kirtasiyeden k a l e m , defter, silgi aldi.
2 . H i t a p c u m l e l e r i n d e n s o n r a kullanilir.
O r n e k : C a n i m Arkadci§im,
Sevgili A n n e c i g i m ,
3 . Evet ve hayir k e l i m e l e r i n d e n s o n r a kullanilir:
) r n e k : Evet, k o n u § a b i l i r i m . Hayir, ben g i t m i y o r u m .
4 . I§aret z a m i r l e r i n d e n sonra kullanilir:
O r n e k : Bu, guzel degil. O , baria k a l e m verecek.
3. Sot и i§nreti (?)
Я Soru bildiren kelime veya c u m l e l e r i n sonuna k o n u r :
Ornek:
A d i n ne?
Sen kimsin?
Girebilir miyim?
l § A R E T L E R I
4. Unlem !§areti (!)
Я Sevinme, kizma, acirna, korku gibi duygulari anlotan kelime ve cumlelerin sonuna konur:
Ornek:
A m o n Allohiii
Al!ci> im!
On
Bravo'
AhI
5. Ski Nolcta List Oste (:)
Я A j r k l o m a gerektiren ciimlelerden sonra kullonilir.
Ornek:
Bir yilda dorl mevsim var. Ilkbahar, yaz, sonbahar, ki§.
6. Uzun gizgi ( ~ )
•
Я Bu igarete konu§ma gizgisi de denilmektedir. Konusrna cumlelerinin ba§ina gelir.
Ornek:
-
Benimle nigin hi<; konu^ muyorsun 9
-• CJunku ben seni tanimiyorum.
7. Kisa (Jizgi (-)
Sahr sonuna sigmayan kelimeler kisa gizgi ile ayrilir:
Ornek:
ti.
Fiil kok ve govdelerinden sonra konur.
gul-, oku-, seyret-
137
5 Ah§tirmaiaг
1.
A j a g i d a k i test sorularini cevaplaymiz.
1 Nokta ile ilgili olarak a§agidakilerden
hangisi yanli§tir?
A. Cumle sonuna nokta
B. Bazi kisaltmalardan
konur.
konur.
sonra
C. E§ gorevli kelimeleri
nokta konur.
2
Soru ijareti nerede
nokta
ayirmak igin
D. Sira bildiran sayilardan sonra nokta
konur.
3. Virgiil nerede
ayirmada
kullanilir.
kelime veya
cumled.
sonra kullanilir.
C. Saat gosteren sayilorda zaman biriml-.
arasinda kullanilir.
D. Tarihlerin yazilijinda gun, ay ve yili b
birinden ayirmak igin kullanilir.
sozlerin
bajindc
hangi noktalama ijareti kullanilir?
A. Iki nokta
B. Kisa gizgi
C. A k l a r m a cumlelerinin sonunda
C. Unlem ijareti
D. Uzun gizg
sigmayan
kelimeleri
Satir sonuna sigmayan kelimeleri ayirma*
5. A a m a , seving, ofke, j a g m a gibi duygulari
belirten kelime ya da cumlenin sonuna
hangi noktalama i§areti konur?
igin hangi noktalama ijareti kullanilir?
A. Kisa gizgi
B. Tiinak i§areti
A. Unlem i§areti
B. Virgul
C. Uzun gizgi
C. Soru i§areti
D. Nokta
D. i j g nokta
A j a g i d a k i o k u m a pargasinda
le§tiriniz.
HOCA'NIN
bo§ birakilan yerlere
uygun olan
BOLBOLLOGU
Nasrettin Hoca bir agagta guzel kayisilai gorui ( )
Dayonamaycirak agaca gikar ( ) Kayisilari yemeye b a i l o r ( )
( )Bu aroda bahgenin sahibi gelir ( ) Hoca'yi agagta
goi unce soroi:
( ) O r a d u ne s§in var ( )
Hoca cevap verir:
( )Ben bulbulum ( )
Bahgenin sahibi der ki:
( )Haydi biroz ot de dinleyelim ( )
Hoco otmeye ba§lar ( ) A d a m buna gol< guler ( ) Hoccyc:
( )Bulbul boyle mi oter ( )
Hoca da:
( (Acemi bulbul bu kcidar oter ( ) der ( )
138
bildiren
B. Sira cumleleri ayirmada
D. Satir sonuna
ayirmado
2.
B. Soru
Kar$ilikli k o n u j m a l a r d a
kullanilmaz?
A. E§ gorevli kelimeleii
kullanilir?
A. Sira cumleleri ayirmak igin
noktalama i§aretlerini
yer-