docRTÜK Yasa Tasarısı ile İlgili Gazete Haberleri
download 
Şikayet Transkript
RTÜK Yasa Tasarısı ile İlgili Gazete Haberleri
RTÜK Yasa Tasarısı ile ilgili gazete haberleri Ulusal gazetelerin internet sitelerinde Ekim 2009 ‐ Nisan 2010 arasında RTÜK yasa tasarısı hakkında yayımlanan haberler Arş. Gör. Ali Anıl Aral tarafından taranmıştır. Taranan Gazeteler: Hürriyet ............................................................................................... 2 Milliyet ................................................................................................. 14 Radikal ................................................................................................ 32 Sabah .................................................................................................. 37 Habertürk ............................................................................................ 44 Zaman ................................................................................................. 61 Yeni Şafak ........................................................................................... 69 Vatan ................................................................................................... 79 Cumhuriyet .......................................................................................... 85 1 HÜRRİYET 2 1 Nisan 2010 Çiçek: RTÜK Tasarısı imzaya açıldı yabancı payı artacak HÜKÜMETİN dün imzaya açtığı RTÜK Kanun Tasarısı ile karasal frekans dağıtımı ve yabancı sermaye oranında değişikliğe gidilmesi hedefleniyor. Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, mevcut kanunun 1994 yılında çıktığını hatırlatarak, aradan geçen sürede hem sektördeki hem de dünyadaki gelişmeler dikkate alınarak zaman zaman değişiklikler yapılmasına rağmen bu sektörün sorunlarının tamamen ortadan kaldırılamadığını vurguladı. Şu anda yabancı sermaye payının yüzde 25 olduğunu ve düzenlemenin bunun artırılmasıyla ilgili olduğunu belirten Çiçek, “Tasarı hazırlanırken sektörün temsilcileriyle, ilgili birimleriyle beraber yapılmış bir çalışma. Gerekiyorsa ayrıntısını Sayın Arınç’tan sorabilirsiniz. Belli ki bu nispet artırılacaktır” dedi. 3 4 Nisan 2010 Meltem Kara Dizi ve filmler ‘ihracat’ ekranda ‘buz’lanmayacak sayılacak Türk malı Başta Arap ülkeleri olmak üzere yurtdışında ilgi gören Türk dizi ve filmlerinin ‘Türk Malı’nı tanıtması için yeni düzenlemeler yapıldı. Buna göre yurtdışına satılan dizi ve filmlerin ihracat kapsamına alınacağını söyleyen Devlet Bakanı Zafer Çağlayan “Yapımcılar fuar desteği alacak. Film ve dizilerde markaların gösterilmesini yasaklayan RTÜK Yasası’nda düzenleme yapılacak” dedi. DIŞ Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’ın, başta Arap ülkeleri olmak üzere yurt dışında Türk dizi ve filmlerine gösterilen ilgiyi Türk malı imajının tanıtılması ve pazarlanmasında kullanmak üzere harekete geçip dizi ve film yapımcılarıyla biraraya gelmesi sonuç verdi. Buna göre, CD, DVD ve manyetik ortamda yurtdışına ihraç edilen dizi ve filmler ihracat ürünü sayılacak ve 25’inci sektör olarak ihracat rakamlarına eklenecek. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) yasaya dayanarak devrede tuttuğu yasaklar nedeniyle markaların ‘buz’lanmaması için; reklam, sponsorluk ve ürün yerleştirme, ‘ticari iletişim’ tanımı altında toplanacak. İhracatçı konumuna gelen yapımcılar üst sınırı 15 bin dolar olmak üzere fuar desteklerinden yararlanacak. Dizi-film yapımcıları için potansiyel görülen pazarlara heyetler düzenlenecek; komiteler kurularak Türk ürünlerinin senaryolarda nasıl yer alacağı konusunda fikir birliğine varılacak. İhracat kapsamına alınıyor Türkiye’nin dış ticaretine katkı sağlayan ve 33 ülkede gösterilen 35 dizi-filmden kazanç elde etmek için hazırlandıklarını belirten Bakan Zafer Çağlayan, “Dizi ve filmlerin ihracat ürünü sayılması için bir düzenleme yaptık. Yapımcıların İstanbul Elektrik, Elektronik, Makine ve Bilişim İhracatçı Birliği’ne üye olmaları halinde, yurtdışına CD, DVD ve manyetik bant ortamında ihraç ettikleri dizi-filmleri ihracat kapsamına alacağız ve ihracat rakamlarıyla ihracatını izleyeceğiz” dedi. Ürünler senaryoya girecek Türk ürünleri ve imajının başarı elde edilmesi için daimi bir komite kurulacağını da kaydeden Bakan Çağlayan, şöyle konuştu: “Sektörel tanıtım gruplarımızı, dizi-filmleri yapan senaristler ve yapımcılarla bir araya getirip, bu tanıtım gruplarının temsil ettiği ürünlerin dizi filmlerin içinde kullanılmasını sağlayacağız. Ürünün senaryo içinde nasıl kullanılacağını, belki senaryoya yön vermesini konuşacaklar. Türk kahvesi, Türk kahvaltısı, Türk hamamı başta olmak üzere tarım, su ürünleri, sanayide tanıtabileceğimiz çok önemli alanlar var. Mutfak ekipmanları, elektrikli ev aletleri, zeytinyağı, ev tekstili, otomotiv de dahil. Öncelikle markayı değil, Türk ürünü olduğunu dünyaya tanıtacak model hazırlayacağız.” RTÜK Yasası değişiyor RTÜK Yasası’na göre gizli reklam ve ürün yerleştirmek yasak olduğunu hatırlatan Bakan Çağlayan, “RTÜK Yasası çalışmamızı desteklemeli. Bu konu Bakanlar Kurulu’nda görüşüldü. Önemli düzenlemeler getiriliyor. Tasarı, AB direktifleriyle uyum sağlarken, reklam, sponsorluk ve ürün yerleştirme yeniden düzenleniyor. Bunlar ‘ticari iletişim’ adı altında toplanacak. Ayrıca, spor, film, dizi ve eğlence programlarında sponsorluk yapılması ve ürün yerleştirmeye imkân sağlanacak” diye konuştu. Fuarlarda film alıcısı değil satıcı olacağız YAPIMCILARIN ihracatçı statüsüne gelmesiyle devlet desteklerinden yararlanacağını ifade eden Bakan Çağlayan, şöyle konuştu: “Öncelikli desteği fuarlarda yapacağız. Başta Fransa-Cannes’de gerçekleştirilen MİPTV olmak üzere yine Cannes’deki Mipcom, Las 4 Vegas’taki Natpe ve Hong Kong’daki Filmart gibi fuarlara katılım sağlayacağız. Alıcı pozisyonundan çıkarak satıcı olmak istiyoruz. Fuarlara katılan yapımcılara 15 bin doları aşmamak kaydıyla yüzde 50 ile yüzde 75 arasında bir destek ödemesi yapacağız.” Mekânlar turist de çekecek DİZİ ve filmlerin gerçekleştirildiği yerlerin de turist çekeceğini anlatan Zafer Çağlayan, “Çekim yapılan yerlerde alışveriş mekânları kurulacak. Bunu ilk defa biz keşfetmedik, dünyada örnekleri var. En büyük örneği Harry Potter. Ayrıca ticaret heyetleriyle veya fuarlara giderken kalem, poster, kartpostal gibi hediyelik götürüp satabiliriz” dedi. Siyasi sipariş vermeyiz ZAFER Çağlayan, yurtdışına ihraç edilecek dizi-filmlerde Türkiye’nin siyasi etkinliğinin de tanıtılması hakkında, “Biz Türkiye’nin etkinliğini anlatan bir dizi-film için sipariş vermeyiz. İsteyen ‘bunun da pazarı var’ diye yapabilir. Serbest piyasa kuralları hakim. Ancak Türk örf ve adetlerini, ve dünyadaki Türk imajını yanlış gösterecek yayınları desteklemeyiz” dedi. Film yapımcıları ile ticaret heyeti kuracağız DEVLET Bakanı Zafer Çağlayan, yapımcıların dizi ve filmlerini pazarlamak istedikleri ülkelere yönelik ticaret heyeti programı düzenleyeceklerini de söyledi. Çağlayan, “Sektörün önde gelenleri ile gideceğiz, oradaki en üst düzey yetkililerle ve alıcılarla da karşı karşıya getirereceğiz. Zaman zaman farkındalık yaratması açısından dizi-filmlerde yer alan oyuncuları da götüreceğiz. Şu ana kadar dizi film oyuncularının gittiği yerlerde ciddi katılım oldu. Oyuncular ne yaparsanız yapın toplayamayacağınız kalabalıkları çekiyor” dedi. 5 5 Nisan 2010 A. A. İşte yeni RTÜK Kanunu Tasarısı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağının, yeni yayın teknolojileriyle ilgili açılımlar içerdiğini bildirdi. RTÜK'ten yapılan yazılı açıklamada, taslağın, RTÜK Başkanı Davut Dursun'un, 31 Mart 2010 tarihinde Bakanlar Kurulu'nda verdiği brifingin ardından TBMM'ye sevk edilmek üzere imzaya açıldığı anımsatıldı. Taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştirildiği vurgulanan açıklamada, taslağın, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileriyle ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırdığı, yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkan verdiği ifade edildi. Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atıldığına dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi: “Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor. Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı, dört yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda ortak toplantı yapıldı. Taslak tamamlandıktan sonra da ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak, daha sonra RTÜK'ün web sitesine yerleştirildi. Bir ay süreyle gelen görüşler değerlendirilerek taslağa son şekli verildi. Taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlendi. Geçici olanlar hariç elli iki maddeden oluşan kanun tasarısı taslağı, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK'ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içerik taşıyor.” TASLAK Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal alt yapısının oluşturulmasını da mümkün kılacak olan taslak şu düzenlemeleri içeriyor: -Karasal ortamda yayın lisanslarının verilmesi: 3984 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu güne kadar lisanslandırılamayan karasal yayın kuruluşlarının lisans sahibi olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi amaçlanıyor. -Sayısal yayıncılığa geçişin sağlanması: Tasarı, dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini hedefliyor. Bu çerçevede geçici düzenleme ile bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin ve tahsislerin yapılmasını, tahsis tarihinden itibaren üç yıl süre ile de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralel olarak sürdürülmesini öngörüyor. -Medya sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi: Yürürlükte bulunan ve sektör gerçeklerine, Türkiye'nin hedeflerine uygun olmayan medya sahipliğine ilişkin hükümler yeniden düzenleniyor. Radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştiriliyor, tekelleşmeyi engellemek üzere tahsis edilecek frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getiriliyor. Ayrıca yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltiliyor. -Elektronik haberleşme kanunun yürürlüğe girmesi ile 3984 sayılı kanunda buna paralel düzenleme yapılması: Elektronik Haberleşme Kanunu hükümleri esas alınarak 6 radyo ve televizyon yayınları için ayrılan frekans bantlarının frekans planlarını yapma yetkisi ve görevi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna veriliyor. -TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması: Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde yapılan tarama sürecinde, özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen, kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT;nin denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi sağlanıyor. -Koruyucu sembol sistemi ve öz denetim hükümleri: Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşturuluyor. -Reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin Üst Kuruldan izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor. -Yayın ilkelerinin yeniden düzenlenmesi: Yayın ilkeleri, AB Görsel- İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi esas alınarak yeniden oluşturuluyor. Radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak ilkeler ayrı olarak düzenleniyor. -Cevap ve düzeltme hakkının düzenlenmesi: Cevap ve Düzeltme hakkı, Basın Kanununa paralel olarak yeniden düzenleniyor; ilgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkânı sağlanıyor. -Reklam payı kesintilerinin düşürülmesi: Yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 Üst Kurul Payı sektörün beklentisi doğrultusunda yüzde 3'e düşürülüyor. -Yerli yapımlara yer verme zorunluluğu: Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanıyor ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getiriliyor. 7 5 Nisan 2010 Mustafa Küçük Yayıncıların Anayasası, olacak taslak açıklandı DEVLET Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, 1994’ten beri bütünlüğü bozulmuş Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki 3984 sayılı kanunun, 1 yıllık çalışmayla yeni baştan yazıldığını söyledi. Arınç, yeni terminolojiyle hazırlanan tasarı taslağının AB Müktesebatı’na uygun hale getirildiğini belirterek, "Yayın kuruluşlarımızın taleplerini dikkate alarak, geniş bir tartışma ortamı içinde 1 yıllık çalışmayı sonuçlandırdık. Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılan taslak önümüzdeki günlerde TBMM’ye sevkedilecek. Olası yanlışlıkların, komisyonlarda hatta genel kurulda bile düzeltilme imkanı var" dedi. Başbakan Yardımcısı Arınç ile RTÜK Başkanı Prof. Dursun, Beşiktaş’taki Başbakanlık Ofisi’nde, "Yayıncıların Anayasası" olarak adlandırılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetlerini Hakkında Kanun Tasarısı taslağı hakkında basın toplantısı düzenlediler. Türkiye’de özel radyo ve televizyon yayınlarının herhangi bir yasal düzenleme ve izin olmaksızın 1990 yılından itibaren başladığını belirten Bülent Arınç, şunları söyledi: 14 YILDA 20 DEĞİŞİKLİK 1993'de Anayasa değişikliği yapılarak radyo ve televizyon yayınları üzerindeki tekel kaldırılıp özel radyo ve televizyon yayınları yasal hale getirildi. 1994'de yürürlüğe giren 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları hakkında kanunla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kurulmuş ve ilk radyo ve televizyon yayıncılığı mevzuatı oluşturulmuştur. 2002 yılında yürürlüğe giren 4756 sayılı yasa ile yayın durdurma cezası kaldırılarak programa ceza ve para cezası gibi yeni yaptırımlar getirilmiştir. Ayrıca 2003, 2005 ve 2008 yıllarında çeşitli hükümlerde değişikliğe gidilmiştir. Sözkonusu kanun Avrupa Birliği Müktesebatı’na uyum ve yayın teknolojisindeki hızlı değişim, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları gibi sebeplerle son 14 yılda yaklaşık 20 değişiklikle günün şartlarına uyarlanmak istenmiştir. Ancak giderek yasanın bütünselliği bozulmuş, iptal edilen maddeler konusunda da ciddi boşluklar oluşmuş. Mevcut kanunun yeni teknolojilerin yayıncılık sektöründe hayata geçirilmesine imkan vermediği, karasal yayınların lisanslandırılması konusunda çözümsüz kaldığı, müeyyide sisteminin büyük ölçüde aksadığı tespit edilmiştir. Ayrıca yeni yürürlüğe giren elektronik haberleşme kanunu gibi RTÜK’e atıf yapılan mevzuat hükümlerinin kuruluş yasasına derz edilmesi gereği ve anayasa mahkemesinin vermiş olduğu iptal kararları gibi temel nedenlerle yasal çerçevenin yeniden düzenlenmesi zorunlu hale gelmiş ve yeni bir kanun taslağı tasarısı hazırlanmıştır. 4 YILLIK ÇALIŞMAYLA HAZIRLANDI Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki bu taslağımız son 4 yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ile ilgili kuruluşlarla çok sayıda toplantı yapıldı. Taslak, ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşları, üniversite ve sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen düşünceler ve görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak daha sonra RTÜK’ün internet sayfasına yerleştirilerek kamuyla paylaşıldı. Taslağa son şekli verildi. 52 MADDEDEN OLUŞUYOR Geçici maddeler hariç 52 maddeden oluşan kanun tasarı taslağı sektörün sorunlarına çözümler içeren düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK’ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içeriğe sahip. Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal altyapısının oluşturulmasının da amaçlandığı kanun tasarı taslağı, yıllardır gerçekleştirilemeyen karasal frekansların tahsisi konusuna da çözüm getirmektedir. Yasada yer alan tanımlar, AB, görsel işitsel medya hizmetleri yönergesi dikkate alınarak yenilenmektedir. Taslakla 8 tanımlar sadeleştirilmekte ve anlam bütünlüğü sağlanmaktadır. Yeni düzenleme ile Avrupa eserleri, bağımsız yapımcı, editöryal sorumluluk, gizli ticari iletişim, medya hizmet sağlayıcı, isteğe bağlı yayıncılık, koruyucu sembol, sayısal yayın, ürün yerleştirme, verici tesis ve işletim şirketi ve multipleks çoklayıcı hizmet yani birden fazla sayıda farklı radyo ve televizyon yayının sayısal teknik kullanılarak paketlenmesi gibi yeni tanımlar mevzuatımıza girmektedir. RTÜK’ÜN GÖREVLERİ YENİDEN DÜZENLENİYOR Taslak RTÜK’ün görevlerini yeniden düzenlemektedir. Bu görevlerinden bazıları şöyle: 'Yayın hizmetleri alanında ifade ve heber alma özgürlüğünün, düşünce çeşitliliğinin, rekabet ortamının ve çoğulculuğunun güvence altına alınması için gerekli tedbirleri almak. Tv ve radyo kanal frekansları planlamak yapmak, yaptırmak ve uygulamak. Medya hizmet sağlayıcılarının sunduğu yayın hizmetlerinde ve platform, multİpleks altyapı işletmecileri, verici tesis ve işletim şirketin sunduğu hizmetlerde müeyyideleri uygulamak. Yayın hizmetlerine ilişkin kamuoyu araştırmaları yapmak veya yaptırmak ve bu araştırma sonuçlarını taraflarla paylaşmak.' AB MÜKTESEBATINA UYARLANDI Mevcut kanun öncelikle AB Müktesebatı’na uyum çerçevesinde gözden geçirilmiştir. Daha önce üst kurul tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulu’na sunulan kanun tasarısı taslağı, bu kez AB Müktesebatı çerçevesinde 2007 yılının Aralık ayında yürürlüğüne giren ve AB sınırötesi televizyon direktifini değiştiren AB Görsel İşitsel Medya Hizmetler Yönergesi hükümleri de esas alınarak yeniden düzenlenmiştir. RTÜK’ün gerçekleştirdiği yayın denetiminin temel dayanağı olan yayın ilkeleri de taslakla bu yönerge esas alınarak yeniden düzenlenmekte, çağdaş normlara dönüştürülmektedir. En önemli husus, Radyo ve Televizyon yayınlarıyla, isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak yayın ilkelerinin ayrı olarak düzenlenmesidir. GİZLİ KAMERA VE KAYIT YASAK Mevcut yasadaki yayın ilkeleri, taslağımızda yeniden düzenlenmektedir. Yayın ilkelerinden bazıları şöyle: 'Türkiye Cumhuriyeti devletinin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı olamaz. Irk, din, dil, cinsiyet, sınıf ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez, veya toplumda nefret duyguları oluşturulamaz. Hukukun üstünlüğü, adalet ve tarafsızlık esasına aykırı olamaz. İnsan onuruna ve özel hayatın gizliliğine saygılı olma ilkesine aykırı olamaz. Kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı ve ya iftira niteliğinde ifadeler içeremez. Yayınlarda gizli kamera, gizli mikrofon ve benzeri teknik araçlarla, hukuka aykırı olarak elde edilen görüntü ve kayıtlar kullanılamaz. EN FAZLA 4 KANAL SAHİBİ OLUNABİLİYOR Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen maddeler kapsamındaki konular iptal gerekçesine uygun olarak yeniden düzenlenmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği yıllık izlenme oranına bağlı olarak sahiplik oranı yerine sektörel toplam ticari iletişim geliri açısından yüzde 25, karasal frekans tahsisi açısından en fazla 4 kanal sınırı getirilmektedir. 3984 Sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 1994’ten bugüne kadar karasal yayın kuruluşları lisanslandırılamadığı için özel radyo ve televizyon kuruluşları 16 yıldır geçici yayın izniyle yayın yapmıştır. Buna bağlı olarak lisans ücretleri ve tahsis edilen kanal ve frekansların kullanım ücretleri de tahsil edilememiştir. Taslakla yayın kuruluşlarının, karasal yayın lisansına sahip olmaları, lisans ücretlerinin kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi sağlanması da amaçlanmaktadır. ANTEN KİRLİLİĞİNE SON Elektronik Haberleşme Kanunu’yla yeniden RTÜK’e verilen frekans planı yapma ve uygulama yetkisi de yeni taslakta düzenlenmektedir. Dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesi de mümkün kılınmaktadır. Taslak, frekans kullanımının yıllık bedele bağlanmasını, vericilerin tek bir şirkette toplanarak anten kirliliğinin bitirilmesini, bir yıl içinde karasal sayısal frekans ihalesi yapılmasına, ihaleyi 9 kazanan mevcut yayıncılardan bir kısmına sayısal yayınların yanında analog yayını sürdüme imkanı verilmesini, 3 yıl analog ve sayısal paralel yayın yaptıktan sonra analog televizyon yayınlarına son verilmesini, analog televizyon yayınlarının kapatılmasından sonra radyo ihaleleri yapılmasını öngörüyor. YABANCILAR YÜZDE 50 ORTAK OLABİLECEK Taslakla medya sahipliği konusu yeniden ele alınarak düzenlenmiş. Bu konuda radyo ve televizyon sahibi olma ile ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştirilmiş, tekelleşmeyi önlemek üzere tahsis edilmiş frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getirilmiştir. Yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltilmiştir. Ayrıca bir yabancı gerçek ya da tüzel kişi iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilecektir. Dolaylı ortaklıkta ise oransal sınırlama konmamaktadır. Medya sahipliğiyle ilgili düzenlemeler kapsamında üretim, yatırım, itlahat, ihracat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarının yayıncı kuruluşlara ortak olmasına imkan hazırlanmaktadır. Ortaklıkta sektörel gelir ve frekans tahsisi yönünden sınır getirilmektedir. En fazla 4 kanal ve sektörel gelirin yüzde 25’i geçilemiyor. Şirketlerin halka açılması da kolaşlaştırılmakta. UYARMADAN PROGRAM KAPAMA 3984 yasa ilk yürürlüğe girdiğinde düzenleme yetkisi RTÜK’e verilmişti. Daha sonra yapılan değişikliklerle, yetki ve görevler Haberleşme Yüksek Kurulu ,Telekominikasyon Kurumu ve RTÜK arasında paylaştırılmıştı. 2008’de yürürlüğe giren Elektronik Haberleşme Kanunu’yla Haberleşme Yüksek Kurulu kaldırılmış ve frekans planlamasını yapma ve uygulama yetkisi yeniden RTÜK’e verilmiştir. Mevcut yasanın aksayan müeyyide sistemi yeniden düzenlenmektedir. Sistemin etkin hale getirilmesi için uyarı olmaksızın doğrudan program durdurma, tekrarı halinde 3 kez gelire dayalı idari para cezası, bir yıl içinde 3 kez tekrarı halinde iki katı para cezası aşamaları getirildi. Taslağın yasalaşmasıyla birlikte müeyyide sistemi değişeceğinden eski siciller silinecek. 1994’te yürürlüğe giren yasanın RTÜK’e verdiği kamu ve özel yayın kuruluşlarını denetleme yetkisi 2002’de yürürlüğe giren 4756 sayılı yasa ile sınırlandırıldı. Bu kapsamda kamu yayıncısı olan TRT, RTÜK denetiminden çıkarılmıştı. Kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kural ve denetimlere tabi olması AB Müktesebatına uyum çerçevesindeki tarama sürecinde eleştirilmiş, haksız rekabete neden olduğu değerlendirilmeleri yapıldı. Bu bağlamda taslağımızda 3984 sayılı kanun, ilk halinde olduğu gibi TRT’nin denetiminin de RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi öngörüldü. AKILLI İŞARET VE SEMBOLLER HUKUKİ ALT YAPIYA KAVUŞUYOR Televizyon yayınları karşısında en korunmasız kesimi çocuklar oluşturuyor. Çocukların yayınlardan olumsuz etkilenmesi önlemek amacıyla RTÜK, 23 Nisan 2006 tarihinde akıllı işaretler, koruyucu sembol sistemini hayata geçirdi. Yayın kuruluşlarının gönüllü katılımı sayesinde uygulama imkanı bulan bu sistemin hukuki altyapısı yoktu. Taslağımızda RTÜK’ün hayata geçirdiği, sembol sistemi, sayısal kayıt, arşiv ve analiz sistemi, izleyici temsilciliği, görsel ve işitsel medya etik ilkeleri gibi uygulamalar hukuki alt yapıya kavuşturuluyor. REYTİNG DENETİMİ RTÜK’E GEÇİYOR Şu anda kontrolsüz bir şekilde yürütülen ve şiddetli biçimde eleştiri konusu olan reyting ölçümü, bu ölçümleri yapacak şirketlerin RTÜK’ten izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi de öngörülüyor. Tartışmalar, TİAK (Televizyon İzleme Araştırma Komisyonu)ın hukuki kişiliği yok. Örneklemenin temsil kabileyetinin bulunması ve denetimin işveren tarafından yapılmasından kaynaklanıyor. Ticari bir faaliyet olan reyting ölçümleri, yayıncı kuruluşlarının yayın içeriğinde belirleyici oluyor. Yayın hizmetlerinin yapılmasına ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile bunlara uymayanlara uygulanacak müeyyideleri belirleme yetkisi RTÜK’e verilmektedir. Taslakla, getirilen yeni düzenlemeler kapsamında spor, film, dizi ve eğlence programlarında ürün yerleştirmeye izin verileceği öngörülmüştür. Cevap ve düzeltme hakkı Basın Kanunu’na paralel olarak yeniden düzenlenmiştir. İlgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın 10 kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkını kullanmasını isteme imkanı sağlamaktadır. Taslağın yayın kuruluşları açısından en önemli yeniliği de yüzde 5 olan RTÜK’ün reklam payının yüzde 3’e düşürülmesidir. DEVLET TEKELİ SON BULDU Başbakan Yardımcısı Arınç'tan sonra konuşan RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun da, mevcut 3984 sayılı yasanın Türkiye’de 1990’lı yılların başında önce fiilen ortadan kalkan devlet tekelini, arkasından da 1993’te Anayasa’nın 133’uncu maddesinde gerçekleştirilen değişikle özel radyo ve televizyonların da yayın kuruluşunu kurma hakkının tanınmasıyla yeni bir dönemin başladığını söyledi. 3984 sayılı yasanın getirdiği en önemli hususun, yasanın çıktığı tarihe kadar fiili bir durumla kurulmuş olan radyo ve televizyon kuruluşlarının yayınlarının, frekansların tahsisini gerçekleştirecek ihale yapılana kadar, yayınlarını sürdürebilme imkanını tanıdığını belirteren Prof. Davut Dursun şunları söyledi: “Yasa karasal frekansları bir sıralama ihalesiyle yayın kuruluşuna tahsisini öngörüyordu. Fakat 1994’ten bu yana geçen zaman içerisinde, o güne kadar yayın hayatına başlamış olan kuruluşların yayın yaptıkları frekansları sürdürmeleri söz konusu oldu. Çünkü sıralama ihalesini yapmak mümkün olmadı. Bunun nedeni genel olarak RTÜK’e, kurumun dışından yapılan müdahaleler ve siyasi erkin bu konudaki tutumu nedeniyle gerçekleşme şansı bulunamadı. Aradan geçen 16 yılda meydana gelen gelişmelerle ortaya çıkan çok ciddi bir frekans karmaşası var. Taslağın en önemli yeniliği mevcut frekans karmaşasına sağlıklı bir çözüm getirmeye çalışmasıdır. 1990’lı yıllarda analog yayın teknolojisi egemendi. O yıllarda yayına başlayan kuruluşlar analog yayın teknolojisiyle başlayıp aynı teknolojiyle devam ettiler. Oysa 2000’li yıllarda sayısal yayıncılık teknolojisi ciddi bir gelişme gösterdi. Dünyada pek çok ülke sayısal yayıncılığa geçti ve geçmek üzere. Türkiye bu süreçte geri kaldı. Biz analog yayıncılığını çözemedik ki sayısal yayıncılığa geçebilelim. 2006’da sayısal yayıncılığa geçmek için bir deneme yayını yapıldı ama kanuni boşluklar nedeniyle sonu getirilemedi. Taslağın yasalaşmasıyla birlikte artık analogta değil sayısal yayıncılıkta karasal frekansların tahsisini gerçekleştirmek üzere 1 sene içerisinde ihaleyi öngörüyoruz. Sayısal yayıncılığa hemen geçme imkanı olmadığı için sayısal ve analog yayınlar 3 yıl paralel devam edecek. Ama yayıncı temsilcileri bu sürenin 1 ya da 2 yıl içinde olabileceğini söylediler”. KİTLESELDEN KİŞİSELE RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun’un 31 Mart 2010 Çarşamba günü Bakanlar Kurulu’nda verdiği brifingin ardından TBMM’ye sevk edilmek üzere imzaya açılan taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştirilmesi amaçlanıyor. Taslak, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve HTTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileri ile ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırıyor. Yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkan veriyor. Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atılmış oluyor. Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor. 11 6 Nisan 2010 Mustafa Küçük TV’de yabancı payı 50’ye çıkıyor, ortaklık için 4 kanal sınırı geliyor Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarı Taslağı, yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranını yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltiyor. Yabancılara birden fazla yayın kuruluşuna doğrudan ortak olma imkânı da veren taslakta en fazla 4 kanal ve sektörel gelirin yüzde 25’ini geçememe sınırı getiriyor. RADYO ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarı Taslağı, yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranını yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltirken, bir yabancı ortağa 2 yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilmesi olanağı da tanıyor. 4 yıllık bir çalışmayla hazırlanan 52 maddeli taslağı açıklayan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılan taslak önümüzdeki günlerde TBMM’ye sevk edileceğini belirtti. İlk hedeflerinin taslağın yasama dönemin sonuna kadar Meclis’ten geçirilmesi olduğunu belirten Arınç, bu olmazsa ekim ayında yeni yasama yılının başlarında yasalaştırmayı umduklarını dile getirdi. Taslak’ta yer alan düzenlemelerden bazıları ise şöyle: Gelirin yüzde 25’i sınırı Medya sahipliğiyle ilgili düzenlemeler, üretim, yatırım, ithalat, ihracat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarının yayıncı kuruluşlara ortak olmasına imkan verecek. Ortaklıkta sektörel gelir ve frekans tahsisi yönünden sınır getirilecek. En fazla 4 kanal ve sektörel gelirin yüzde 25’i geçilemeyecek. Reyting denetimi RTÜK Kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT’nin denetiminin RTÜK’ün yapması sağlanacak. Reyting sistemi RTÜK denetimine girecek. Reyting ölçümlerini yapacak şirketler Üst Kurul’dan izin alacak ve ölçümler denetlenecek. Mahkemesiz cevap ve düzeltme Cevap ve düzeltme hakkı, Basın Kanunu’na paralel olarak düzenlenecek. Buna göre, ilgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkanı sağlanacak.Yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 Üst Kurul Payı, sektörün beklentisi doğrultusunda yüzde 3’e düşürülecek. Gizli kamera ve kayıt yasak Yayınlarda gizli kamera, gizli mikrofon ve benzeri teknik araçlarla, hukuka aykırı olarak elde edilen görüntü ve kayıtlar kullanılamayacak. Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşacak. AB mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanacak ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getirilecek. Anten kirliliği ‘tek şirketle’ bitirilecek TASLAĞIN, dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini mümkün kılacak düzenlemeleri mümkün kılacağını anlatan Bülent Arınç, şu bilgileri verdi: “Frekans kullanımı yıllık bedele bağlanacak. Vericiler tek bir şirkette toplanarak anten kirliliği bitirilecek. Bir yıl içinde karasal sayısal frekans ihalesi yapılacak. İhaleyi kazanan mevcut yayıncılardan bir kısmına sayısal yayınların yanında analog yayını sürdüme imkanı verilecek. 3 yıl analog ve sayısal paralel yayın yaptıktan sonra analog televizyon yayınlarına son verilecek. Analog televizyon yayınlarının kapatılmasından sonra radyo ihaleleri yapılması gündeme gelecek.” 12 Uyarmadan program kapanacak RTÜK’ün görevlerini yeniden düzenleyen taslağın, mevcut yasanın aksayan müeyyide sistemi yeniden düzenlediğini belirten Bülent Arınç, şu bilgileri verdi: “Sistemin etkin hale getirilmesi için uyarı olmaksızın doğrudan program durdurma, tekrarı halinde 3 kez gelire dayalı idari para cezası, bir yıl içinde 3 kez tekrarı halinde iki katı para cezası aşamaları getirildi. Taslağın yasalaşmasıyla birlikte müeyyide sistemi değişeceğinden eski siciller silinecek.” 13 MİLLİYET 14 16 Ocak 2010 Ali Eyüboğlu RTÜK YASASI’NDA OLMASI GEREKENLER Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Yasası, sil baştan yapılıyor. Özel televizyon kuruluşlarının yapısını düzenleyen mevcut 3984 Sayılı Kanunu’nun bazı maddeleri değil, tümü değişiyor. 250 televizyonu, bin civarında radyoyu, gelişen teknoloji ve değişen koşullar ışığında takip edip, denetlemek elbette yeni yetki gerektiren bir durum. RTÜK Yasası’nda değişikliği zorunlu kılan bir başka şey de, Türkiye’nin AB ile tam üyelik müzakereleri sürecinde açtığı ‘Bilgi Toplumu ve Medya’ faslı. ‘10. Fasıl’ın kapanması RTÜK Yasası’nda yapılacak değişikliğe bağlı. Türkiye’de özel televizyonculuk 20 yılı geride bıraktı ama frekans ihalesi hala yapılamadı. O nedenle karasal yayın yapan radyo ve televizyonların işgal ettikleri frekansların çoğu başkalarının. Gecekondu zihniyeti sadece kamuya ya da boş gördüğü sahipli araziye ev kondurmakla sınırlı değil. Frekans olayında da gecekondulaşma gibi bir işgal söz konusu. RTÜK Yasası’ndaki değişikliğin sebepleri arasında işte bu verici kirliliğinin sona ermesi ve sayısal yayıncılığa geçilebilmesi, bir de televizyonlarda yabancıların yüzde 25 olan ortaklık payının yüzde 50’ye çıkarılabilmesi. Bazıları elenecek ama! RTÜK’ün yapmak istediği değişiklik hakkında, Star gazetesine açıklamalarda bulunan RTÜK Başkanı Davut Dursun’un şu sözlerine dikkatinizi çekmek isterim: “Türkiye’deki radyo ve televizyon sayısı kabul edilebilir sayıdan daha fazla. Birçok sorunun sebebi de bu. Ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde 250 düzeyinde televizyon, bin civarında radyo var. Yabancı ülkelerde bu sayıları söylediğimizde herkesin ağzı açık kalıyor. Türkiye ekonomisinin büyüklüğü ve reklam pastası belli. Yaklaşık bir buçuk, iki milyar dolar civarında bir reklam pastası var. Bu pastayla bu kadar yayıncının ayakta durması mümkün değil. Sıkıntı burada. Yeteri kadar reklam bulamayan yayıncı, prodüksiyonların istihdamın kalitesini düşürüyor. Hesaplamak lazım. Reklam pastası için uygun yayıncının kalması diğerlerinin sektörden çekilmesi gerek. Ama bir yayıncıya, ‘Sen çekil’ demek sanıldığı kadar kolay değil. Kimse de çekilmek istemiyor. Yasa çıkar, karasal yayın frekanslarını ihale aşamasına gelirsek bir plan yapıp şu kadar ulusal, şu kadar bölgesel, şu kadar yerel yayıncı olabilir, demek zorunda kalacağız. Sıkıntı olabilir fakat artık sadece karasal yayın söz konusu değil, uydu yayını var, kablolu yayın var, IP yayın konsepti gelişiyor. Frekans alamayan uydudan, kablolu ya da IP yayın yapabilir. Bence bu kadar bedava televizyonun da olmaması gerek. Çoğunun şifreli olması, ödeyenin o yayını izlemesi lazım. Yoksa bu kadar kanalı ayakta tutmak zor.” İşverenler denetlenmeli Frekans bedellerini yüksek tutup, bazılarını eleyince Dursun’un dikkat çektiği sorun çözülecek mi? Sanmıyorum! O yüzden başka tedbirler de gerekli. Frekans almaya parası yeten bir şirketin, çalışanlarını ya da iş yaptırdıklarını mağdur etmeden kaliteli yayıncılık yapacağını kim garanti edebilir? O yüzden RTÜK, hazır yasasında değişiklik yaparken yayıncı kuruluşun sermaye sorunu nedeniyle kadrosuz eleman çalıştırma, çalışanlarına maaş vermeme, yapımcılara sürekli borç takma, reklam vermeyenler aleyhinde yayınlar gibi ciddi meseleleri de dikkate alınmalı. Örneğin yayıncı kuruluşların sermaye ve aldıkları frekans büyüklüğüne göre asgari olarak belli sayıda ‘telif’li değil, kadrolu personel çalıştırma mecburiyeti getirilmeli. O kurumun çalıştırdığı elemanların maaşlarını düzenli olarak ödeyip ödemediği, SSK primlerini yatırıp, yatırmadığı, KDV, stopajı ve gelir vergisini ödeyip, ödemediği iş yaptırdığı şirketleri mağdur edip etmediği de denetlenmeli. ‘Nejat, konuk oyuncu olacak’ ‘Teşekkürler Nejat İşler’ başlıklı yazım üzerine sanatçının basın danışmanı Ayşe Barım, kısa bir açıklama gönderdi. Barım, Nejat İşler’in ‘Parmaklıklar Ardında’ adlı dizide iki ya da en fazla üç bölüm oynayacağını vurguladı ve ekledi: ‘’Nejat İşler, ‘Parmaklıklar Ardında’ dizisinde Ziynet karakterinin hikayesinde önümüzdeki bölümlerde kısa süreli bir karakter çıkacak. Karakterin hikayedeki önemi nedeniyle dizinin 15 yapımcısı Ayşe Durukan, senaristi Feride Çiçekoğlu ve yönetmeni Nisan Akman, İşler’e kısa süreli konuk oyunculuk teklifi yaptı. İşler, bu sezon dizi yapmayacağını ama senaryoyu okuyup cevap vereceğini iletti. Hikayesi yalnızca birkaç bölüm sürecek olan bu rolü kabul etmesinin sebebi hem üç sezondur süren dizinin içeriği hem de rolün onu heyecanlandırmasından dolayı olmuştur.” 16 21 Ocak 2010 Medyada yabancı payı sınırı % 50’ye çıkıyor Başbakanlık’tan bir yetkili, yayın kuruluşlarındaki yabancı sermaye oranının yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkarılmasını öngören Televizyon Yayınlarına İlişkin Yasa Tasarısı taslağının Başbakanlık’a sunulduğunu söyledi. Taslakla ilgili çalışmalar bir süredir Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nda (RTÜK) sürdürülüyordu. RTÜK’ün internet sitesinde görüşe sunulan taslak şu düzenlemeyi içeriyor: “Bir medya hizmet sağlayıcı kuruluşta toplam yabancı sermaye payı ödenmiş sermayenin yüzde 50’sini geçemez. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi en fazla iki medya hizmet sağlayıcı kuruluşa doğrudan ortak olabilir. Aynı yabancı gerçek ve tüzel kişilerin ikinci bir medya hizmet sağlayıcı kuruluşa doğrudan ortak olması hâlinde, ikinci kuruluştaki sermaye payı ödenmiş sermayenin yüzde 25’ini geçemez. Özel radyo ve televizyon kuruluşlarının ortağı olan şirketlere yabancı gerçek veya tüzel kişilerin iştirak ederek yayın kuruluşlarına dolaylı ortak olmaları halinde yayıncı kuruluşların yönetim kurulu başkan, başkan vekili ile yönetim kurulu çoğunluğu ve genel müdürünün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması ve ayrıca yayıncı kuruluş genel kurullarında oy çoğunluğunun da keza Türkiye Cumhuriyeti tabiyetini haiz gerçek veya tüzel kişilerde bulunması zorunludur. Şirket ana sözleşmelerinde bu hususları sağlayan düzenlemeler açıkça belirtilir.” 17 24 Ocak 2010 Hükümetin 21 maddelik “demokratik açılım” süreci hız kazandı Hükümetin, 21 başlık adı altında başlattığı “Demokratik Açılım” sürecinde “orta vade” olarak adlandırılan yasal düzenlemeleri hayata geçiriyor. Aralarında yasal düzenlemelerin de olduğu 21 maddelik açılım faaliyetlerine hız verildi. Hükümet, açılım yasaları için düğmeye bastı. Demokratik Açılımı “kısa (süreç), orta (yasalar), uzun (yapılanların hayata geçirilmesi)” vade olarak tanımlayan hükümet, açılım sürecinde orta vadeyi hayata geçiriyor. Kamuoyunda “Taş Atan Çocuklar” olarak bilinen açılımın ilk yasası sokak eylemlerinin ardından rafa kaldırılırken, İnsan Haklarını ve Ayrımcılığı Önleme Kurulu ve İşkenceyi Önleme Sözleşmesinin Ek Protokolü açılımın Meclis gündemine önümüzdeki günlerde gelecek tasarıları arasında yer alıyor. Hükümetin 21 maddelik açılım faaliyetleri arasında yasal düzenlemeler ve yönetmelikler var. Bunlar arasında ekonomik önlemler ve kaybedilen hakların geri verilmesi gibi düzenlemeler yer alıyor. Yapılacak düzenlemeler şöyle: ÜNİTER DEVLETE AYKIRI OLMAYACAK Atılacak tüm adımlar Anayasa’nın ilk 3 maddesinde çizilen çerçeve içinde kalacak. Üniter yapıya aykırı hiçbir değişiklik açılım kapsamında yer almayacak. Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi dilinin Türkçe olduğu ve alfabesinin 29 harften oluştuğuna ilişkin Anayasal ve yasal düzenlemeler korunacak. İsteyen herkes anadilde kurs alabilecek. TAŞ ATAN ÇOCUKLAR Açılım sürecinin en somut adımlarından biri olan ancak, sokaklarda yaşanan gerilimin ardından bir süre rafa kaldırılan, kamuoyunda taş atan çocuklar olarak bilinen tasarı TBMM Adalet Komisyonu’nda bekliyor. Tasarı; terör suçuna bulaşmış 18 yaşından küçük çocukların yargılamaları çocuk mahkemelerinde yapılması öngörülürken, ancak, ceza artırımına gidilmiyor. GÜVENLİK MÜSTEŞARLIĞI’NIN KURULMASI TBMM Gele Kurulu’nda bekleyen ve Terörle mücadeleye yönelik hazırlanan Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı’nın kurulmasına ilişkin tasarı da Ocak ayının yasal düzenlemeleri arasında yer alacak. Tasarı, müsteşarlığa bağlı bir Terörler Mücadele Koordinasyon Kurulu oluşturulması ve kurulun, terörle mücadele politikaları oluşturmasını öngörüyor. Kurul aynı zamanda stratejik çalışma yapacak, başkanlığını İçişleri Bakanlığı üstlenecek. BM İŞKENCEYLE MÜCADELE EK PROTOKOLÜ Meclis Dışişleri Komisyonu’nda bekleyen ve önümüzdeki günlerde gündeme alınacak yasal düzenlemeler arasında yer alıyor.Bir yıl içinde Ulusal Önleme Kurulu oluşturulacak. Bu kurul, daha çok sivillerden oluşacak. Kurulun tüm cezaevleri ile karakolları inceleme hakkı olacak. Protokolün Meclis’te onaylanmasıyla birlikte, uluslararası denetim de devreye girecek. İşkence iddialarına karşı karakollar, cezaevleri Birleşmiş Milletler işkence önleme alt komitesi tarafından da incelenebilecek. İNSAN HAKLARI BAŞKANLIĞI Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı yeniden yapılandırılacak. Bağımsızlığı esas olacak. Başkanlık, sivillerin çoğunlukta yer aldığı insan hakları kuruluna dönüştürülecek. Meclis’e sevk edilelecek tasarılar arasında yer alan, Güvenlik güçlerine yönelik başta insan hakları ihlalleri olmak üzere tüm iddialar bu mekanizma içinde değerlendirilecek. AYRIMCILIK KOMİSYONU Ayrımcılık Komisyonu’nun kurulmasıyla ayrımcılıkla ilgili her hangi bir şikâyeti olan bu komisyona rahatlıkla başvurabilecek. Düzenleme ayrıca kurula özellikle işkenceye yönelik şikâyetlerin incelenip sonuçlanması, insan hakları alanındaki gelişmeleri takip etmesi gibi görev ve sorumluluklar yüklenecek. 18 BAĞIMSIZ ŞİKAYET KOMİSYONU Bağımsız Kolluk Şikâyet Mekanizması oluşturulacak. Bu mekanizma, bir yandan işkence ve kötü muamelenin önlenmesine, diğer yandan da güvenlik güçlerinin haksız yere yıpratılmasının engellenmesine hizmet edecek. FARKLI İSİMLERİN KONULMASI Özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesindeki ilçelerin ve semt adlarını ve isimleri değiştirilen yerleşim birimlerine yerel talep olması halinde mevzuat hükümlerine uygun olarak eski isimlerin verilmesine ilişkin çalışmalar da yürütülüyor. Doğu ve Güneydoğu’da adı sonradan Türkçeye çevrilen yerleşim yerlerine eski isimlerini kullanma izni verilecek. Diğer etnik gruplar talepte bulunmaları halinde kendi dillerindeki yerleşim yerlerinin adlarını kullanabilecek. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN FAALİYETLERİ, KURAN’I KERİMİN KÜRTÇE MEALİ Diyanet İşleri Başkanlığı Kürtçe Kuran-ı Kerim çalışmalarını kısa sürede tamamlayacak. Kuran-Kerim’in Kürtçe meali çevrilecek.Bölgedeki vekil imam uygulamalarına son verilecek. Bölgeye gönüllü ve kadrolu imamlar gönderilecek. ÖZEL TV’LERDE DEĞİŞİK LEHÇELERDE 24 SAAT YAYIN : KÜRTÇE YAYINA YENİ DÜZEN RTÜK Yasası’nda yapılacak değişiklikle Kürtçe yayınlarla ilgili yeni düzenlemeler yapılacak. Özel televizyon ve radyoların, 24 saat Kürtçe yayın yapabilecek. KÖYE DÖNÜŞ PROJELERİ HIZ KAZANACAK Köye dönmek isteyenler teşvik edilecek. Terörden doğan zararların karşılanmasına yönelik sorunlar kısa sürede giderilecek. Güvenlik nedeniyle boşaltılan köyler yeniden canlandırılacak. CEZAEVLERİNDE KÜRTÇE KONUŞMA Cezaevindeki Kürtçe konuşma yasağı kaldırılıyor. En son Kurban Bayramı’nda uygulanan düzenleme bundan sonra Kürtçe konuşma serbest olacak. Cezaevlerinde Kürt kökenliler, Türkçe bilmediğini beyan etmek yeterli sayılacak. GAP TAMAMLANACAK GAP Projesi 2012 yılına kadar tamamlanacak. 2 milyon kişiye istihdam yaratılacak. Bölgedeki işsizliğin giderilmesi için özel teşvikler getirilecek. SİYASİ PARTİLERE KÜRTÇE PROPAGANDA YAPMA HAKKI Siyasi partilerin anadilde propaganda yapmasına imkân verilecek. Siyasi Partiler Kanunu’nun, ‘Azınlık Yaratılmasının Önlenmesi’ başlıklı maddesi değiştirilecek. Bu maddedeki, ‘propaganda ve mitinglerde, pankart ve levhalarda, broşür ve beyannamelerde plaklar ve ses görüntü bantlarında Türkçeden başka dil kullanılamayacağı’ hükmü değiştirilecek. Çifte dil kullanmanın yolu açılacak. VATANDAŞLIKTAN ÇIKMAYA DÜZEN 12 Eylül darbesinde Avrupa’ya kaçan ve Türk vatandaşlığından çıkmış kişilerin yeniden vatandaşlığa dönüşü sağlanacak. YENİ VATANDAŞLIK HAKKI VERİLECEK Teröre bulaşmadığı ve silahlı eylemlere karışmadığı tespit edilen Kürt vatandaşlara İçişleri Bakanlığı’nın önerisiyle yeniden vatandaşlık hakkı verilecek. kökenli BELEDİYELER GÜÇLENECEK Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi sağlanacak. Merkezi yönetimin birçok yetkisi yerel yönetimlere devredilecek, ancak bu üniter devlet yapısını zedelemeyecek bir boyutta tutulacak. Halen TBMM’de bulunan Yerel Yönetimler Reformu bu gözle yeniden elden geçirilecek. 19 KÜRTÇE KURSA DÜZEN Yasa değiştirilecek. Kürtçe kurs merkezleri birçok dilde eğitim verebilecek. ENSTİTÜ KURULACAK Artuklu ve Dicle Üniversiteleri bünyesinde Kürt Dili ve Edebiyatı ile Kürdoloji Enstitüsü kurulacak. Kürt tarihi ile ilgili araştırmalar yapacak birimler de oluşturulacak. Bu konuda üniversite sayısı artırılacak. SEÇMELİ DERS ÇALIŞMASI Milli Eğitim Bakanlığı müfredat değişikliğine giderek, İngilizce, Almanca gibi Kürtçeyi de seçmeli derslerden biri haline getirecek. HALK EĞİTİM MERKEZLERİNDE KÜRTÇE Kürtçe öğrenmek isteyen vatandaşlara Halk Eğitim Merkezlerinde Kürtçe okuma yazma kursları açılacak. 20 31 Mart 2010 RTÜK'e kardeş geliyor Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Selma Kavaf, ABD’de 1.3 milyon üyesi bulunan ve oldukça etkin çalışan bir modeli Türkiye’ye uyarlamak için harekete geçti. Gazete Habertürk'ten Bülent Aydemir'in haberine göre RTÜK ve Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü ile gerekli görüşmeler yapılarak “Ebeveyn İzleme Kurulu” oluşturulması için çalışmalar başlatıldı. RTÜK gibi cezai yaptırım yetkisi bulunmayacak olan Ebeveyn İzleme Kurulu’nun yaptırımları daha ağır olacak. SİVİL TEPKİ SAĞLANACAK Radyo ve televizyon yayınlarını izleyerek, “Toplumun milli manevi değerlerine ve Türk aile yapısına” uygun olup olmadığını denetleyen RTÜK’ün yaptığı işin benzeri bir işlev görecek olan Ebeveyn İzleme Kurulu, çocuklar ve aileler için zararlı, şiddet ve cinsellik içeren TV programları, diziler ve filmler konusunda sivil tepkiyi harekete geçirecek. BAKAN KAVAF TALİMAT VERDİ Dizilerdeki bazı görüntülerin, muhafazakar aile yapısı ve manevi değerlerin erozyona uğramasına yol açtığını belirten Devlet Bakanı Selma Kavaf, daha önce Ebeveyn İzleme Kurulu ile ilgili olarak RTÜK’e yazılı başvuruları olduğunu açıklamıştı. RTÜK yetkilileri ile görüşen Bakan Kavaf, daha sonra Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü yetkilileri ile danışmanlarına çalışmayı derinleştirmeleri için talimat verdi. Bakan Kavaf, kurulla ilgili olarak, “Üyeler, bir kısım programları, filmleri ve dizileri izlemek suretiyle buradaki bazı görüntülerin toplumun üzerinde nasıl bir etki yaratacağını konuşarak, tartışarak ve fikir beyan ederek yayın politikası belirleyebilir” dedi. ÇALIŞMA ŞEKLİ - Yasayla oluşturulacak Kurul’da aile uzmanı, psikolog, pedagog gibi uzmanlar görev yapacak. - Kurul, sakıncalı bulduğu programlar konusunda sponsorlara çağrı yaparak, “Destek vermeyin” diyecek. - RTÜK gibi yasaklayıcı bir yol izlenmeyecek, ailelerin ve toplumun vereceği tepkiye göre hareket edecek. - Baskıyı göze alamayan kanal, programı yayından kaldırmak zorunda kalacak. 21 1 Nisan 2010 Emniyet'e 20 bin polis alınacak! Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, ''Polis meslek eğitimine alınacak yüksek öğretim mezunları yaş sınırının 28'den 29'a, askerliğini yapmış olanlarda da 29'dan 30'a yükseltilmesi ve 20 bin polis memuru kadrosunun ihdas edilmesi kanun tasarısı imzaya açıldı'' dedi. Bakanlar Kurulu toplantısında bazı kanun tasarılarını imzaya açtıklarını belirten Çiçek, bunlardan bir tanesinin polis meslek eğitimine alınacak yüksek öğretim mezunları yaş sınırının 28'den 29'a, askerliğini yapmış olanlarda da 29'dan 30'a yükseltilmesi ve 20 bin polis memuru kadrosunun ihdas edilmesi olduğunu söyledi. Çiçek, Türkiye'de güvenlik hizmetlerinin layıkıyla sürdürülebilmesi bakımından kişi başına düşen polis sayısında noksanlık olduğunu belirterek, ''Bu da ister istemez asayiş ve huzurun temini bakımından özellikle büyük şehirlerimizde bazı problemler çıkarmaktadır. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde bir polise 250 kişi düşerken halen ülkemizde bu 300'ün üzerindedir. Dolayısıyla bu açığın kapatılabilmesi lazım. Öbür taraftan da mesleğe daha yüksek eğitim görmüş insanların kazandırılabilmesi bakımından dan bu düzenlemenin yapılmasında fayda görülmüştür'' diye konuştu. Bazı kamu kurum ve kuruluşlarının borç ve alacaklarının yeniden yapılandırılacağını ifade eden Çiçek, şunları kaydetti: ''Özellikle BOTAŞ gibi, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi olmak üzere enerji alanında faaliyet gösteren bir kısım kuruluşların birbirlerinden karşılıklı borç ve alacak ilişkileri var. Bu da bu kuruluşların sermaye yapılarını olumsuz yönde etkilediği için bu hizmetlerin bundan böyle daha borç yükünden arınmış olarak hizmetlerini sürdürebilmeleri bakımından borçlarının yeniden yapılandırılması, takas, mahsup ve terkin suretiyle tasfiye edilmesine imkan veren bir kanun tasarısını bugün kabul ettik.'' ''ASKERİ MAHKEMELER TÜMÜYLE HAKİM ÜYELERDEN OLUŞACAKTIR'' Çiçek, üzerinde durdukları bir başka kanun tasarısının da Anayasa Mahkemesinin verdiği iptal kararının gereği olarak Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkındaki Kanun Tasarısı olduğunu ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü: ''Bilindiği gibi yürürlükte olan Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkındaki Kanun 1963 tarihlidir ve o günden beri de askeri mahkemelerde iki hakim, bir muvazzaf subay başkanlığında üçlü bir heyet oluşuyor. Genelkurmay Başkanlığındaki Askeri Mahkeme'de ise üç askeri hakim, ikisi de general ve amiral olmak üzere beş kişiden oluşuyor. Anayasa Mahkemesi 7 Mayıs 2009 tarihli iptal kararında hakim sınıfından olmayan üyelerin bu mahkemelerden çıkarılması ile ilgili olarak bir iptal kararı vermişti. Bununla ilgili de bir süre vermiştir. Bu sürenin dolmasından evvel böyle bir yasanın çıkması gerekiyor. Dolayısıyla bundan sonra askeri mahkemeler tümüyle hakim üyelerden olaşacaktır. Onu düzenleyen bir kanun tasarısı var.'' Hükümet Sözcüsü, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, Ermenistan ile yapılan protokol konusunda ''Türkiye'nin, altına imza koyduğu ister anlaşma, ister belge olsun bunu arkasında olduğunu'' bildirdi. Çiçek, Bakanlar Kurulu toplantısına yönelik açıklamalarının ardından, gazetecilerin sorularını yanıtladı. Rusya'da meydana gelen terörist eylemleri gerçekleştirenlerin, ''Türkiye'de eğitim gördüğüne yönelik'' iddiaların hatırlatılarak, bu konuda bir bilgiSİ olup olmadığının sorulması üzerine Çiçek, terör eylemini kınadı. Bu tür eylemlerin onaylanamayacak, hiçbir şekilde müsamaha gösterilmeyecek eylemler olduğunu kaydeden Çiçek, ''Terörden en çok acı çekmiş bir ülke olarak, dünyanın neresi olursa olsun, hele Rusya gibi uzun bir tarihi geçmişimiz ve çok sıkı ilişkilerimiz olan bir ülkede bunun meydana gelmiş olması da ayrıca üzüntümüzü artırmıştır'' dedi. Terör konusunda, uluslararası camia ile dayanışma ve işbirliği içinde olmayı arzu ettiklerine işaret eden Çiçek, şöyle konuştu: ''Bu tip yayınların doğruluk derecesi nedir? Basında çıkan bir haber. Ama biz, Türkiye'de kimin için olursa olsun, kimin adına olursa olsun, ne sebeple olursa olsun, hiçbir terör 22 faaliyetine veya buna müncer olacak bir çalışmaya ve faaliyete asla müsaade etmeyiz. Bunlar gazetelerde çıkan haberlerdir. Eğer, bunun gerçeklik yanı varsa Türkiye, bunun üzerine gidiyor ve gidecektir. Bu tip değerlendirmeleri zaten yapıyor. Ayrıca Sayın Başbakan, bugün Rusya Federasyonuyla yaptığı bir telefon görüşmesiyle Bakanlar Kurulu sırasında, üzüntülerini de ifade etmiştir. Bu konudaki düşüncemizi hassasiyetimizi birinci elden de ifade etme imkanı bulduk.'' ERDOĞAN'IN ABD ZİYARETİ Bir soru üzerine Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD ziyaretinin de henüz netleşmediğini bildiren Çiçek, ''Bu konudaki değerlendirmemiz devam ediyor'' dedi. ABD Temsilciler Meclisinin ilgili komitesinde Türkiye'ye haksız bir suçlama yapıldığını dile getiren Çiçek, ''Türkiye bunu hak etmiyor. İki ülke daima yakın ilişkiler içinde olmuş, dostane ilişkiler içinde olmuş ve iki tarafın yararına olan ilişkilerin derinleşmesinden yana arzu ifade etmiş bir ülkedir. Ama tarihçilerin vereceği kararın, parlamentolarda verilmesinin getireceği sakıncaları ifade etmeye çalıştık. Onun için bu değerlendirmeler devam ediyor''diye konuştu. ERMENİSTAN İLE YAPILAN PROTOKOL Çiçek, bir gazetecinin, ''Ermenistan ve Türkiye arasındaki protokol sürecinde, Ermenistan'dan bazı açıklamalar geldi. Protokol sürecinin sekteye uğrayabileceği yönünde... Bundan sonra süreç, protokoller açısından nasıl olacak?'' sorusuna, şu yanıtı verdi: ''Bu konuyla ilgili bir açıklama gerekiyorsa Dışişleri Bakanlığımız zaten fayda görüyorsa bu açıklamaları yapıyor. Türkiye, altına imza koyduğu ister anlaşma, ister belge bunun arkasındadır. Ancak, bu gelişmeler bizim irademiz dışında, Türk tarafından değil, başka taraftan sabote ediliyorsa bunu da dünya kamuoyunun görmüş olması lazım. Bu sürecin en evvel sıkıntıya girmesinin sebeplerinden bir tanesi, Ermenistan Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu karardır. Arkasından bununla ilgili tabii Türkiye de bir açıklama bekledi. Onun için biz o protokolün altında ne varsa o imzamıza sahibiz. Ancak bu tek taraflı gerçekleştirilecek bir husus değil. İki tarafın da kendi yükümlülüklerini yerine getirmiş olması şartıyla bir anlam ifade edecektir. Bugün bu konuyu konuşmadık ama bir değerlendirme gerekiyorsa kamuoyu açısından onu Dışişleri Bakanlığımız zaten geciktirmeden yapıyor.'' ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ Çiçek, ''Anamuhalefet partisinin bugün bir iddiası oldu. AK Parti'nin Anayasa teklifi ile ilgili iki ayrı imza listesi olduğu ve birinde TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin'in imzası bulunduğu yönünde. Buna ilişkin değerlendirmenizi alabilir miyiz?'' diyen bir gazeteciye, ''Bunu hiç bilmiyorum. Bunu şimdi ilk defa, girerken toplantıya bir arkadaşınız söyledi. Bu TBMM'nin faaliyetidir. Bunu gruptaki arkadaşlar bilir. AK Parti olarak bizim yeteri kadar sayımız var. Öyle kıl payı teklif verecek bir çoğunluğa sahip değiliz. Bildiğim kadarıyla 216 civarında arkadaşımızın imzasıyla verildi. İcap oluyorsa bu tamamlanır da. Onun için onu bilmiyorum. Ama yeteri kadar sayımız var. O konuyu grup başkanvekili arkadaşlarımıza sorarsanız onlar daha doğru açıklama yapabilir'' yanıtını verdi. ''Kamu Güvenliği Müsteşarlığı hala boş. Bu konu bugünkü Bakanlar Kurulu toplantısında ele alındı mı?'' sorusuna ise Çiçek, ''Bunlar Bakanlar Kurulu gündeminde olacak konular değil. Çünkü kamu düzeni ve güvenliği ile ilgili müsteşarlık İçişleri Bakanı'na bağlı olarak kurulmuştur. Dolayısıyla Sayın Bakan bununla ilgili hazırlıkları yaptığı anda zaten atama da yapılacak demektir. Onun için Bakanlar Kurulundan karar ihdasına gerek olmayan bir konudur. Dolayısıyla da gündemimize gelmiş değil'' karşılığını verdi. Bakan Çiçek, bir gazetecinin askeri mahkemelerle ilgili yasada öngörülen değişiklikle ilgili ''Hepsi askeri hakim olacak değil mi?'' sözleri üzerine, ''Bundan sonra ister kuvvet komutanlıkları bünyesinde, ister Genelkurmay Askeri Mahkemelerinde görev yapan hakimlerin tamamı, hakim statüsünde olacaktır. Yani subaylardan müteşekkil olmayacaktır, Anayasa Mahkemesinin verdiği karar çerçevesinde... Bu bir uyum yasasıdır, çıkarılacak olan...'' dedi. 23 RTÜK ile ilgili tasarıdaki sermaye yapısıyla ilgili soru üzerine, şu anda yabancı sermaye payının yüzde 25 olduğunu ve düzenlemenin bunun artırılmasıyla ilgili olduğunu belirten Çiçek, ''Bu, tasarı hazırlanırken sektörün temsilcileri, ilgili birimleriyle beraber yapılmış bir çalışma. Gerekiyorsa bunun ayrıntısını Sayın Arınç'tan sorabilirsiniz. Genel çerçevesini sizlere söylemeye çalıştım. Belli ki bu nispet artırılacaktır'' diye konuştu. Hükümet Sözcüsü, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, Bakanlar Kurulunda RTÜK ile ilgili kanun tasarısının da imzaya açıldığını bildirdi. Çiçek, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından açıklamalarda bulundu ve gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bakanlar Kurulunda ele aldıkları bir başka konunun da RTÜK ile ilgili kanun tasarısı olduğunu belirten Çiçek, mevcut kanunun 1994 yılında çıktığını anımsattı. Cemil Çiçek, aradan geçen sürede hem sektördeki hem de dünyadaki gelişmeler dikkate alınarak zaman zaman değişiklikler yapılmasına rağmen bu sektörün sorunlarının tamamen ortadan kaldırılamadığını vurgulayarak, şöyle konuştu: ''Bir kısım alanlarda da yasal boşluk vardır. Keza 1994'ten sonra yapılan değişikliklerin bir kısmı iptal edilmiştir. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesinin iptalinden kaynaklanan sahiplik ve sermaye yapısındaki boşluğun giderilmesi, karasal yayın için frekans tahsisinin yapılamamasının kaldırılabilmesi, mevcut kanunla sayısal yayıncılığa geçilememesi ve yeni teknolojilere uyum sağlanamaması, reyting ölçümlerinin denetimsizliği, yabancı sermaye oranı, kamu yayıncısının denetim dışında olması, müeyyide sistemlerinin etkili olamaması ve AB müktesebatına uyumsuzluk dikkate alınarak yeni bir düzenleme yapma ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu düzenleme yapılırken ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin de görüş ve katkıları alınmak suretiyle bugün imzaya açtığımız kanun tasarısıdır. Dolayısıyla yukarıda saydığım sorunların ortadan kaldırılmasıyla ilgili yasal düzenlemeler getirilmektedir.'' ESNAF VE SANATKARLAR Esnaf ve sanatkarlar değişim, dönüşüm, destek ve strateji belgesi ve eylem planının kabul edildiğini ifaden eden Çiçek, esnafın, toplumun en temel unsurlarından bir tanesi olduğunu belirtti. Çiçek, esnaf ve sanatkarın, üretimleriyle ekonomik büyümeye ve sosyal sisteme katkı sağladıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti: ''Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonuna bağlı 1 milyon 912 bin esnaf kaydı mevcuttur. Dolayısıyla bunların yanında da çalıştırdığı insanları ve aileleriyle beraber bunları değerlendirdiğimizde toplumumuzun en az yüzde 25-30'unu teşkil ediyor. Onun için 2010 ve 2011 yılını kapsayan bir strateji ve eylem planını bugün benimsedik. Bu hazırlanırken 33 kurum ve kuruluş, konuyla ilgili meslek örgütlerinin de katılımıyla iki yıllık bir eylem planı hazırlanmıştır. Bu plan yedi eylem ve 30 tedbirden oluşmaktadır. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesine dönük olarak kredi ve finansman şartlarının iyileştirilmesi, vergi, istihdam ve diğer yükümlülüklerin azaltılması... Eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi, yenilikçilik ve girişimciliğin geliştirilmesi, alt yapı ve ortaklık faaliyetlerinin desteklenmesi, hukuki düzenlemelerin yapılması, esnaf ve sanatkarların AB programlarından faydalanmasının sağlanması olmak üzere yedi eylem ve 30 tedbir geliştirilmektedir.'' AB SÜRECİ Çiçek, Bakanlar Kurulunda Avrupa Birliği üyeliğiyle ilgili sürecin de ele alındığına işaret ederek, Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış'ın Polonya'da olduğunu ancak kendilerine bilgi notu gönderdiğini söyledi. AB Dönem Başkanlığı'nı İspanya'nın yaptığını anımsatan Çiçek, sözlerini şöyle sürdürdü: ''Bu dönem 'gıda güvenliği, hayvan ve bitki sağlığı' başlığı açılmasını arzu ediyoruz. 2010 yılı içerisinde 'kamu alımları, rekabet' fasıllarının açılması da hedeflediğimiz başlıkların başında gelmektedir. Bunların bir kısım şartları var, başlıkların açılabilmesi için. Bunların da bir an evvel Meclisimiz tarafından gerçekleştirilmesi önem arz ediyor. Çünkü bu fasılların açılabilmesi için bazı yasal düzenlemelerin yapılması lazım. Bunlardan bir tanesi devlet yardımlarının izlenmesi ve denetlenmesi hakkındaki kanun tasarısıdır. Bu TBMM'dedir. Bu yasa çıktıktan sonra devlet yardımları envanteri ve devlet yardımları eylem planı taslakları komisyona gönderilecek, böylece bunun şartı yerine getirilmiş 24 olacaktır. Keza kamu alımları ile ilgili olarak kamu alımları strateji belgesi taslağı hazırlanmıştı. Komisyonun görüşleri doğrultusunda bunun revize edilmesi gerekmektedir. Bunun üzerinde zaten çalışılıyor. Sosyal politikalar ve istihdam faslı 9'uncu fasıl, bu önem verdiğimiz bir konudur. Bununla ilgili olarak ILO tarafından ülkemize yöneltilen bazı tenkitler var. Ümit ediyoruz ki Mecliste, Pazartesi günü sevk edilmiş olan Anayasa teklifinde bu alanda çok önemli düzenlemeler yapıldı. Buradaki tenkitlerin çok önemli bir kısmı da bu Anayasa'nın yürürlüğe girmesiyle birlikte büyük ölçüde ortadan kaldırılmış olacaktır.'' 25 5 Nisan 2010 Pınar ÇITAK KOYGUN - Ünsal ÇAKİN Arınç ve Dursun yeni Radyo-TV Kanun taslağını anlattı Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun, radyo ve televizyonların kuruluş ve yayın hizmetleri hakkında kanun tasarısı taslağını anlatmak üzere kameraların karşısına geçti. Başbakanlık Çalışma Ofisinde düzenlenen toplantıda ilk önce Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç bir konuşma yaptı. RTÜK DAHA ETKİN OLACAK Arınç, taslağın 4 yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktığını kaydetti. Arınç, "Geçici olan maddeler hariç 52 maddeden oluşan tasarı taslağı, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusunda yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK'ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründen rekabeti artıran bir içeriğe sahiptir " dedi. Arınç yeni düzenlemeyle RTÜK'ün görevlerinin yeniden düzenlendiğine vurgu yaptı. Arınç Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hususların da yeniden düzenlendiğini kaydederek, " Anayasa mahkemesinin iptal ettiği yıllık izlenme oranına bağlı sahiplik yerine sektörel toplam, ticari iletişim geliri açısından yüzde 25 karasal frekans tahsisi açısından an fazla 4 kanal sınırı getirilmektedir. Taslakla karasal yayın lisansına sahip olmalarının ve karasal sayısal yayıncılığa geçilmesinin sağlanması amaçlanmakt' dedi. YABANCI SERMAYE ORANI ARTIYOR Taslakla medya sahipliği de yeniden düzenleniyor. Arınç " Radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştirilmektedir. Tekelleşmeyi önlemek amacıyla tahsil edilen frekans kapasitesi ve tahsil edilen gelir bazlı bir düzenleme getirilmiştir " dedi. Arınç yayın kuruluşlarındaki yabancı sermaye oranının da arttığını söyleyerek, " Oran yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltilmiştir. Ayrıca bir yabancı gerçek ya da tüzel kişi iki yayın kuruluşunadoğrudan ortak olabilecektir. Dolaylı ortaklıkta ise, sınırlama konulmamaktadır." diye konuştu. Taslakla üretim, yatırım, ithalat , ihracat, pazarlama ile finans kurumu ve kuruluşlarının yayıncı şirketlere ortak olması imkanı da sağlanıyor. Arınç, " Taslağımızda TRT'nin denetiminin de RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. " dedi. REYTİNG ÖLÇÜM ŞİRKETLERİ DENETLENECEK Arınç, " Reyting ölçümlerini yapan şirketlerin RTÜK 'den izin alması ve bu ölçümlerin denetlenmesi de öngörülmektedir. " diye konuştu. Arınç ürün yerleştirmeyle ilgili olarak da konuştu. Arınç, " Taslakla getirilen yeni düzenlemeler kapmsamında spor, dizi , film ve eğlence programlarında ürün yerleştirmeye izin verilebileceği öngörülmüştür. " dedi. Taslakla yüzde 5 olan üst kurul reklam payı yüzde 3'e düşürülüyor. Böylece RTÜK'e giden ve fazlası Hazineye aktarılan reklam payı daha da azalmış oluyor. " RTÜK OLARAK REYTİNG TİCARİ BİR FAALİYETTİR BİZİ İLGİLENDİRMEZ DEME ŞANSIMIZ YOK " RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun ise, " Yeni metnin getirdiği en önemli yenilik mevcut frekans karmaşasına sağlıklı bir çözüm getirmeye çalışmasıdır. Dolayısıyla bu yasanın en önemli kazanımı karasal frekanslardaki bu karmaşanın sona ermesi ve sayısal yayıncılığa geçebilmek için, altyapıyı oluşturmasıdır " dedi. Dursun, reyting tartışmasına da değinerek, " RTÜK olarak reyting ticari bir faaliyettir bizi ilgilendirmez deme şansımız yok. Bu sistemin içinde olmamız gerekir diye düşünüyoruz. " dedi. TEMMUZ AYINDA MECLİSE GETİRİLMESİ PLANLANIYOR Tasarının ne zaman meclise sevkedileceğinin sorulması üzerine Arınç," Bu hafta içinde TBMM'ye sevkedilebilir. Kanun 50 maddeyi geçti taslak olarak . Bunun temel kanun olarak görüşülmesi mümkün olabilir. Bu da iki veya üç bölümlük bir görüşme demektir. Birinci hedefimiz muhtemelen Temmuz'un ortasına kadar bunu Meclis Genel Kurulu'ndan geçirmektir. Mümkün olmadığı taktirde Ekim ayında yeni yasama yılında RTÜK yasa tasarısının görüşülmesidir. " yanıtını verdi. Sigara görüntüleriyle ilgili bir düzenleme olup 26 olmadığı sorusuna yanıt veren Dursun ise, "Burada herhangi bir kolaylaştırıcı unsur sözkonusu değildir. Bizim yapabileceğimiz birşey yok. Ancak bunun muhatabı maalesef RTÜK değil Sağlık Bakanlığı olmak zorunda. Sağlık Bakanlığıyla birtakım görüşmelerimiz oluyor." diye konuştu. Gizli reklamla ilgili yasağın sürdüğünü kaydeden Dursun, "O alanda önemli bir yenilik var. Ürün yerleştirme dediğimiz önemli bir yenilik. Biz ürün yerleştirmeyi bu yasayla belli bir çerçevede serbest bırakıyoruz . Gizli reklam başka ürün yerleştirme başka. " dedi. Dursun, yüz kızartıcı sulardan hüküm giyen kişilerin haber sunamayacağı yönündeki bir soruya da yanıt vererek, " Bakanlar Kurulunda kabul edilen taslakta o husus yok. Şu andaki metinden basına yansıyan o husus yok" dedi. CHP lideri Baykal'ın Başbakan Erdoğan'ı televizyonda bir tartışma programına davet etmesiyle ilgili olarak ise, " Sayın Başbakan ile Baykal'ın TV programına çıkmasında bizim karar vermemiz sözkonusu deği" şeklinde konuştu. 27 5 Nisan 2010 Reytingleri, RTÜK kontrol edecek Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağının, yeni yayın teknolojileriyle ilgili açılımlar içerdiğini bildirdi. RTÜK’ten yapılan yazılı açıklamada, taslağın, RTÜK Başkanı Davut Dursun’un, 31 Mart 2010 tarihinde Bakanlar Kurulu’nda verdiği brifingin ardından TBMM’ye sevk edilmek üzere imzaya açıldığı anımsatıldı. Taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştirildiği vurgulanan açıklamada, taslağın, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileriyle ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırdığı, yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkan verdiği ifade edildi. Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atıldığına dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi. "Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor. Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı, dört yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda ortak toplantı yapıldı. Taslak tamamlandıktan sonra da ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak, daha sonra RTÜK’ün web sitesine yerleştirildi. Bir ay süreyle gelen görüşler değerlendirilerek taslağa son şekli verildi. Taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlendi. Geçici olanlar hariç elli iki maddeden oluşan kanun tasarısı taslağı, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK’ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içerik taşıyor." - TASLAK Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal alt yapısının oluşturulmasını da mümkün kılacak olan taslak şu düzenlemeleri içeriyor. - KARASAL ortamda yayın lisanslarının verilmesi: 3984 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu güne kadar lisanslandırılamayan karasal yayın kuruluşlarının lisans sahibi olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi amaçlanıyor. - SAYISAL yayıncılığa geçişin sağlanması: Tasarı, dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini hedefliyor. Bu çerçevede geçici düzenleme ile bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin ve tahsislerin yapılmasını, tahsis tarihinden itibaren üç yıl süre ile de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralel olarak sürdürülmesini öngörüyor. - MEDYA sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi: Yürürlükte bulunan ve sektör gerçeklerine, Türkiye’nin hedeflerine uygun olmayan medya sahipliğine ilişkin hükümler yeniden düzenleniyor. Radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştiriliyor, tekelleşmeyi engellemek üzere tahsis edilecek frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getiriliyor. Ayrıca yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltiliyor. - ELEKTRONİK haberleşme kanunun yürürlüğe girmesi ile 3984 sayılı kanunda buna 28 paralel düzenleme yapılması: Elektronik Haberleşme Kanunu hükümleri esas alınarak radyo ve televizyon yayınları için ayrılan frekans bantlarının frekans planlarını yapma yetkisi ve görevi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna veriliyor. - TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması: Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde yapılan tarama sürecinde, özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen, kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT'nin denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi sağlanıyor. - KORUYUCU sembol sistemi ve öz denetim hükümleri: Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşturuluyor. - REYTİNG sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin Üst Kuruldan izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor. - YAYIN ilkelerinin yeniden düzenlenmesi: Yayın ilkeleri, AB Görsel- İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi esas alınarak yeniden oluşturuluyor. Radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak ilkeler ayrı olarak düzenleniyor. - CEVAP ve düzeltme hakkının düzenlenmesi: Cevap ve Düzeltme hakkı, Basın Kanununa paralel olarak yeniden düzenleniyor; ilgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkanı sağlanıyor. - REKLAM payı kesintilerinin düşürülmesi: Yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 Üst Kurul Payı sektörün beklentisi doğrultusunda yüzde 3’e düşürülüyor. - YERLİ yapımlara yer verme zorunluluğu: Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanıyor ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getiriliyor. 29 6 Nisan 2010 Medyada yabancı yatırımcının önü açılıyor Devlet Bakanı Bülent Arınç, yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranının yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkarılacağını açıkladı. Yabancı yatırımcı iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilecek. Dolaylı ortaklıkta ise bir kısıtlama getirilmiyor Yabancı yatırımcıların radyo ve te-levizyonlardaki payları için üst limit yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkarılıyor. Yabancı gerçek veya tüzel kişi iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilecek. Dolaylı ortaklıkta ise oransal sınır olmayacak. Bu değişiklikleri içeren tasarı Bakanlar Kurulu’nda imzaya açıldı. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ile RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun, Beşiktaş’taki Başbakanlık Ofisi’nde, “Yayıncıların Anayasası” olarak adlandırılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetlerini Hakkında Kanun Tasarısı taslağı hakkında basın toplantısı düzenledi. Frekans karmaşası bitecek Bülent Arınç, yeni terminolojiyle hazırlanan tasarı taslağının AB Müktesebatı’na uygun hale getirildiğini belirterek, “Yayın kuruluşlarımızın taleplerini dikkate alarak, geniş bir tartışma ortamı içinde 1 yıllık çalışmayı sonuçlandırdık. Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılan taslak önümüzdeki günlerde TBMM’ye sevk edilecek. Olası yanlışlıkların, komisyonlarda hatta genel kurulda bile düzeltilme imkânı var” dedi. RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun ise, “Taslağın en önemli yeniliği mevcut frekans karmaşasına sağlıklı bir çözüm getirmeye çalışmasıdır” dedi. Taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım planlanıyor. Taslağın IPTV (internet televizyonu), DVB-H (mobil dijital yayın) gibi yeni yayın teknolojileriyle ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırması hedefleniyor. Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki bu taslak son 4 yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Geçici maddeler hariç 52 maddeden oluşan kanun tasarı taslağın sektörün sorunlarına çözümler içeren düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK’ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti artıran bir içeriğe sahip olduğu belirtiliyor. TRT ve reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor -TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması: Özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen, kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT’nin denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi sağlanıyor. -Reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin RTÜK’ten izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor. -Koruyucu sembol sistemi ve öz denetim hükümleri: Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşturuluyor. Reklamda RTÜK payı yüzde 3’e düşürülüyor -Reklam payı kesintilerinin düşürülmesi: Yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 Üst Kurul payı, sektörün beklentisi doğrultusunda yüzde 3’e düşürülüyor. -Yerli yapımlara yer verme zorunluluğu: Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanıyor ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getiriliyor -Cevap ve düzeltme hakkının düzenlenmesi: Cevap ve düzeltme hakkı, Basın Kanunu’na paralel olarak yeniden düzenleniyor. İlgili tarafa mahkemeye başvurmadan önce, yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkânı sağlanıyor. Yabancıya dolaylı ortaklıkta sınır yok -Taslakla medya sahipliği konusu yeniden ele alınarak düzenleniyor. Yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltiliyor. 30 -Bir yabancı gerçek ya da tüzel kişi iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilecek. -Dolaylı ortaklıkta oransal sınırlama konulmuyor. -Medya sahipliğiyle ilgili düzenlemeler kapsamında üretim, yatırım, itlahat, ihracat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarının yayıncı kuruluşlara ortak olmasına imkân hazırlanıyor. -Ortaklıkta sektörel gelir ve frekans tahsisi yönünden sınır getiriliyor. En fazla 4 kanal ve sektörel gelirin yüzde 25’i geçilemiyor. Medya şirketlerinin halka açılması da kolaylaştırılacak. Dijital yayın ihalesi yapılacak -Karasal ortamda yayın lisanslarının verilmesi: 1994 yılından bugüne kadar lisanslandırılamayan karasal yayın kuruluşlarının lisans sahibi olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi amaçlanıyor. -Dijital (sayısal) yayıncılığa geçişin sağlanması: Tasarı, dünyayla paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini hedefliyor. Bu çerçevede geçici düzenlemeyle bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin ve tahsislerin yapılmasını, tahsis tarihinden itibaren 3 yıl süreyle de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralel olarak sürdürülmesini öngörüyor. 31 RADİKAL 32 4 Kasım 2009 Televizyonlarda yabancıya 'hâkim ortaklık yolu' açılıyor Yapılacak değişiklikle televizyonlarda halen yüzde 25 olan yabancı sermaye üst sınırı yüzde 50'ye çıkartılıyor. RTÜK'ün TV'lerdeki reklam payının oranı yüzde 5'ten yüzde 3'e iniyor ANKARA - Radyo ve Televizyonların kuruluş ve yayınlarını düzenleyen yasada değişiklik yapılıyor. Değişiklikle birlikte özel televizyonlarda yabancı sermaye oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükselecek. Özel radyo ve televizyonların yıllık brüt reklam gelirlerinden RTÜK’e ödedikleri yüzde 5 pay yüzde 3’e inecek. TRT denetimi yeniden Üst Kurul’a bırakılıyor. RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı konuşmada, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunda yapmayı planladıkları değişikliklerle ilgili bilgi verdi. Dursun’un verdiği bilgiye göre kanun taslağında yer alan bazı düzenlemeler şöyle: * Medya sahiplik konusu yeniden ele alınarak düzenleniyor. Bu konuda radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştiriliyor, tekelleşmeyi engellemek üzere tahsis edilecek frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getiriliyor. Yayın kuruluşlarında yabanca sermaye oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltiliyor. Böylelikle bugüne kadar ‘azınlık ortak statüsü’nde olacakları icin Türkiye’ye gelmek istemeyen yabancı yayın kuruluylarının bu alanda yatırım yapmalarının önü açılacak. * Taslak ile yayın kuruluşlarının karasal yayın lisansına sahip olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesinin sağlanması amaçlanıyor. * Dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesi hedefleniyor. Bu çerçevede geçici düzenlemeyle bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin yapılması ve tahsislerin yapılması, tahsis tarihinden itibaren üç yıl süreyle de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralelel olarak sürdürülmesi öngörülüyor. * Elektronik Haberleşme Kanunu’nun hükümleri esas alınarak, ulusal frekans planlarının yapılması yetki ve görevi Üst Kurula veriliyor. TRT’nin denetimi yeniden Üst Kurula bırakılıyor. * IP-TV. DVB-H ve HDTV gibi yeni yayın teknolojileri ile ilgili belirsizlikler ortadan kaldırılarak açılımlar getirilecek. bu alana ilişkin düzenlemelerde Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumunun yetki ve düzenlemeleri saklı tutulacak. * Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayız, Arşiv ve Analiz Sistemi Projesi, İzleyici Temsilciliği, Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri gibi uygulamalar yasal zemine kavuşacak. Reyting ölçümlerini yapacak şirketler Üst Kurul’dan izin alacak ve bu şirketlerin ölçümleri denetlenecek. * Yayın ilkeleri, AB Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi esas alınarak yeniden düzenlenecek. radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak ilkeler ayrı ayrı düzenlenecek. * Cevap ve düzeltme hakkı, Basın Kanununa paralele olarak yeniden düzenlenecek. İlgili tarafa mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkanı sağlanacak. * AB mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilecek ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluğu getirilecek. 33 * Üst Kurul gelirlerinin en önemli bölümünü oluşturan, özel radyo ve televizyonların yıllık brüt reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 pay yüzde 3’e çekilecek. Denetimde temsilcilik RTÜK Başkanı Dursun, ‘İzleyici temsilciliği uygulaması’ ile bir tür özdenetim uygulamasına geçmek istediklerini belirten Dursun, “Buna göre, bütün yayın kuruluşlarında, tecrübeli bir izleyici temsilcisi atanacak. Bu temsilcinin telefonları vatandaşlara iletilecek, vatandaşlar da o televizyona ilişkin şikayetlerini televizyon temsilcisine aktaracak” dedi. 34 6 Nisan 2010 TV yayıncılığının anayasası değişiyor *Radyo ve TV yayıncılığında temel ilkeleri yeniden belirleyen taslak Bakanlar Kurulu'nun önüne geldi. Taslakta RTÜK'ün yetkileri artıyor, geliri 'kırpılıyor'. *RTÜK, TRT'yi ve reyting ölçümlerini de denetleyecek. Yayın kuruluşlarında yabancı sermaye payı izni yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıktı. Gizli reklama da onay verildi. İSTANBUL - Hükümetin dört yıldır üzerinde çalıştığı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun Tasarısı Taslağı, görücüye çıktı. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, taslağın Bakanlar Kurulu’nda imzaya açıldığını, yakında TBMM’ye geleceğini söyledi. Arınç, ‘taslakla RTÜK’ün yayın denetimi konusunda TRT’yi de denetleyecek şekilde daha etkin hale getirildiğini, yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranının yüzde 50 yükseltildiğini ve karasal yayın frekanslar sorununa çözüm getirildiğini’ söyledi. Arınç, dün taslakla ilgili olarak Dolmabahçe’deki Başbakanlık Ofisi’nde RTÜK Başkanı Davut Dursun ile birlikte bir basın toplantısı düzenledi. Arınç’ın burada verdiği bilgiye göre: ‘RTÜK kanununda 14 yılda 20 değişiklik yapıldı. Yasanın bütünselliği bozuldu. Yeni hazırlanan taslak, geçici olan maddeler hariç 52 maddeden oluşuyor. Sektörün sorunlarına çözümler bulmayı, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldırmayı, yayın denetimi konusunda RTÜK’ü daha etkin kılmayı ve yayıncılık sektöründe rekabeti artırmayı hedefliyor.’ Arınç “Taslak, yıllardır gerçekleştirilemeyen karasal frekansların tahsisi konusuna da çözüm getiriyor” dedi. Arınç ‘eleştiri’ bekliyor Yasa taslağının Bakanlar Kurulu’nda imzaya açıldığını ve gelecek günlerde TBMM’ye sevk edileceğini anlatan Bülent Arınç, taslakla ilgili olumlu olumsuz düşüncelere, eleştirilere, öngörülere, önerilere ihtiyaç duyacaklarını söyledi. Arınç, “Ola ki bir yanlışlığın komisyonlarda, Genel Kurul’da bile düzeltilmesi mümkündür. Biz uzlaşma ve diyalog içinde Türkiye ’nin en büyük ihtiyacı olarak gördüğümüz 3984 sayılı yasanın yeni baştan birinci maddesinden ele alınarak hazırlanan bu taslağın sektörümüze hayırlı olmasını, Türkiye için güzellikler getirmesini diliyorum” diye konuştu. (Radikal) Reyting ölçümlerinin denetimi RTÜK’e devrediliyor RTÜK, TRT’Yİ DE DENETLEYECEK, REYTİNG ŞİRKETLERİ RTÜK’TEN İZİN ALACAK, KURULUN REKLAMDAN ALDIĞI PAY İSE DÜŞÜRÜLECEK: Taslakta TRT’nin RTÜK Kanunu’nun ilk halinde olduğu gibi Üst Kurul tarafından denetiminin önü açılıyor. Taslakta reyting ölçümleriyle ilgili olarak düzenlemeye gidilen taslakta, bu ölçümleri yapacak şirketlerin Üst Kurul’dan izin alması ve ölçümlerin denetlenmesi de öngörülüyor. İzlenme ve dinlenme oranı ölçümlerinin yapılmasına ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ve bu usul ve esaslara uymayan şirket ve kuruluşlara uygulanacak yaptırımları belirleme yetkisi de RTÜK’e veriliyor. Taslakta, yüzde 5 olan Üst Kurul reklam payı, yüzde 3’e düşürülüyor. Bülent Arınç’ın verdiği bilgiye göre taslakta RTÜK’ün görevleri şöyle anlatıldı: “Yayın hizmetleri alanında ifade ve haber alma özgürlüğünün, düşünce çeşitliliğinin, rekabet ortamının ve çoğulculuğun güvence altına alınması için gerekli tedbirleri almak, televizyon kanal ve radyo frekans planlamalarını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak, medya hizmet sağlayıcıların sunduğu yayın hizmetlerinde ve platform, multipleks, altyapı işletmecileri ile verici tesis ve işletim şirketinin sunduğu hizmetlerde müeyyideleri uygulamak, yayın hizmetlerine ilişkin kamuoyu araştırmaları yapmak veya yaptırmak ve bu araştırmaların sonuçlarını taraflarla paylaşmak.” Ticari geliri artan kanal sahibi, hisselerini satmak zorunda kalacak Başbakan Yardımcısı Arınç’ın verdiği bilgiye göre, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun Tasarısı Taslağı şunları getiriyor: 35 KARASAL FREKANS TAHSİSİNDE DÖRT KANAL SINIRI GELİYOR : Taslakta Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen maddeler kapsamındaki konular, iptal gerekçelerine uygun olarak yeniden düzenlendi. Bu çerçevede, ‘yıllık izlenme oranına bağlı sahiplik’ yerine, ‘sektörel toplam ticari iletişim geliri açısından yüzde 25, karasal frekans tahsisi açısından en fazla dört kanal’ sınırı getiriliyor. Buna göre ticari geliri artan kanal sahibi hisselerini satmak zorunda kalacak. Şirketlerin halka açılmasını kolaylaşacak. EKONOMİK DURUMU ZAYIF KANALLARA BİR DEFAYA MAHSUS KOLAYLIK: Radyo ve televizyon frekans planları yapma yetkisi RTÜK’te olacak. Geçici yayın izniyle yayın yapan özel radyo ve televizyon kuruluşları, karasal yayın lisansı alacaklar. Yasa çıkmadan önce karasal frekans kullanan televizyon kanalları, kullandıkları frekanslara ihaleye girmeden sahip olma hakkını edinecekler. Böylelikle, bir yıl yayın yapan, ekonomik durumu zayıf bir kanal, ihaleye girmeden kullandığı frekansı almış olacak. IRKÇILIK VE AYRIMCILIK İÇİN ÖZEL MADDE: Taslakta ‘Yayınlar, ırk, din, dil, cinsiyet, sınıf ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez, veya toplumda nefret duyguları oluşturulamaz. Yayınlar, hukukun üstünlüğü, adalet ve tarafsızlık esasına aykırı olamaz. İnsan onuruna ve özel hayatın gizliliğine saygılı olma ilkesine yayın yapılamaz’ deniliyor. GİZLİ KAYIT YASAĞI: ‘Yayınlarda gizli kamera, gizli mikrofon ve benzeri teknik araçlarla, hukuka aykırı olarak elde edilen görüntü ve kayıtlar kullanılamaz’ denildi. KARASAL, SAYISAL YAYIN İHALESİ BİR YIL İÇİNDE: Taslak, frekans kullanımının yıllık bedele bağlanmasını, vericilerin tek bir şirkette toplanarak anten kirliliğinin bitiril-mesini, bir yıl içinde karasal sayısal yayın için frekans ihalesi yapılmasını, ihaleyi kazanan mevcut yayıncılardan bir kısmına sayısal yayının yanı sıra analog yayını sürdürme imkânı verilmesini, üç yıl analog ve sayısal paralel yayın yapıldıktan sonra, analog televizyon yayınlarına son verilmesini, analog televizyon yayınlarının kapatılmasından sonra radyo ihaleleri yapılmasını öngörüyor. YABANCI HİSSESİ ARTIYOR: Yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı, yüzde 25 ’ten yüzde 50’ye yükseltiliyor. Bir yabancı gerçek veya tüzel kişi iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilecek. Dolaylı ortaklıkta ise oransal sınır konulacak. Medya sahipleri, üretim, yatırım, ihracat, ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarının yayıncı şirketlere ortak olabilecek. Ortaklıkta sektörel gelir ve frekans tahsisi yönünden sınır getirilmiyor. GİZLİ REKLAMA ÖZGÜRLÜK: Taslakla, AB mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanırken, yerli yapımlar da Avrupa eserleri kavramı içerisinde değerlendiriliyor. Taslakla getirilen yeni düzenlemeler ile spor, film, dizi ve eğlence programlarında ürün yerleştirmeye izin veriliyor. İSTEĞE BAĞLI HİZMET DÖNEMİ: Taslakta IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video BroadcastingHandheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileri ile ilgili belirsizlikler de ortadan kaldırıldı. Böylece, yayıncılıkta yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan ‘isteğe bağlı hizmetlere’ fırsat sağlandı. MEVZUATA YENİ TANIMLAR GİRECEK: Taslakla, ‘Avrupa eserleri, bağımsız yapımcı, editoryal sorumluluk, gizli ticari iletişim, medya hizmet sağlayıcı, isteğe bağlı yayın hizmeti, koruyucu sembol, sayısal yayın, ürün yerleştirme, verici tesis ve işletim şirketi ve multipleks kapasitesi’ gibi yeni tanımlar mevzuata giriyor. 36 SABAH 37 19 Ocak 2010 RTÜK yabancı payında sınır tanımadı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) yabancıların radyo ve TV'lerdeki payının yüzde 25'i aşamayacağına ilişkin sınırı fiilen kaldırdı, yabancıların birden fazla radyo ve TV'ye ortak olamayacağı kuralını da esnetti Formül Doğan Grubu'nun yabancı ortaklıktan kaynaklanan durumunun devamını sağlayacak. Kurul, Doğan'a durumu düzeltmesi için yeni süre vermediği gibi "Lisans iptaline kadar gidilir" uyarısında da bulunmadı Yabancıların, radyo ve televizyon sahibi olabilmesini kısıtlayan yasal sınır fiilen delindi. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) yabancıların radyo ve televizyon (TV) kuruluşlarındaki payının yüzde 25'i geçemeyeceğine ilişkin yasal sınırı, yorum yoluyla kaldırdı. Kurul, bir yabancının birden fazla radyo ve TV'ye ortak olamayacağına ilişkin kuralı da yeni mevzuat yaratırcasına esnetti. RTÜK, halka açık hisseleri yabancıların da elinde bulunan Doğan Yayın Holding'in, Alman Axel Springer'e sattığı yüzde 25 hisse sonrasında yabancı payı ile ilgili olarak 2.5 ay içinde iki farklı karara imza attı. Doğan Grubu televizyonlarında yabancı payının yüzde 25'i aştığına ilişkin Maliye Bakanlığı'nın raporunu dikkate alınmadı ve Grup için "Mevcut durum devam edebilir" mesajı verilerek yeni bir tartışma tetiklendi. MALİYE NE DEMİŞTİ? Maliye Bakanlığı Gelirler Kontrolörleri, Doğan Yayın Holding'de (DYH) yaptığı vergi incelemesi sırasında, RTÜK mevzuatına da aykırılık tespit etti. Kontrolörler, yabancıların sahip olabileceği radyo ve TV sayısına ilişkin yasal sınırların aşıldığını 2009'da bir raporla RTÜK'e bildirdi. Raporda, şu konular ön plana çıktı: Yabancı ortakların Doğan Grubu TV'lerindeki payı, araya giren 4 şirkete rağmen (Alp Görsel, D Prodüksiyon, D Yapım ve DTV Holding) değişikliğe uğramamıştır ve yüzde 25'in üzerindedir. DYH'nin toplam sermayesinin en az yüzde 10'u yabancı kişilerin mülkiyetindedir. Grubun 28 adet TV şirketinin en az yüzde 7.48'i muhtelif yabancıların mülkiyetine geçmiştir. DTV Holding'in yüzde 25'inin Axel'e satıldığı dikkate alındığında, 28 TV-radyo şirketinin yüzde 32.48'i yabancıların elindedir. RTÜK'ÜN İLK KARARI RTÜK, Maliye'nin raporu üzerine Kasım 2009'da yaptığı ilk değerlendirmede, Doğan Grubu'na, kanuna aykırı durumun düzeltilmesi için 90 gün süre tanıdı. Doğan'ın, 2 Şubat 2010'a kadar daha önce sattığı hisselerin bir bölümünü geri alması beklenirken RTÜK, 13 Ocak 2010 tarihli toplantısında şaşırtan bir karara imza attı. Kurul, Doğan Grubu televizyonlarındaki yabancı payını tartışma bile açmadı ve yasanın delinmesine kapı araladı. Kurul'un bir üyesinin (Abdulvahap Darandeli) çekimser kaldığı diğer üyelerinin olumlu oy verdiği formül, Doğan Grubu'nun yabancı ortaklıklardan kaynaklanan yasa dışı fiili durumunun devamı yönünde oldu. Kurul, Doğan'a, 'durumunu düzelt' diyerek ilave süre vermeyi tercih etmediği gibi 'lisans iptaline kadar gidilir' uyarısında da bulunmadı. 38 19 Ocak 2010 2.5 ayda iki ayrı karara imza atan RTÜK'ten garip gerekçeler dizisi RTÜK'ün, 2.5 ay içinde görüş değiştirmesinde, sürpriz yorum farkının etkili olduğu bildirildi. RTÜK Başkanı Prof. Davut Dursun'un, Doğan Grubu'nun piyasanın en büyüğü olduğunu, zaten yasada değişiklik planladığını söylediği ve siyasi risklere işaret ettiği öğrenildi. Daha sonra Doğan Grubu'nu rahatlatan şu gerekçeler hazırlandı: YABANCI PAYI YÜZDE 50'YE ÇIKABİLİR: Doğan Grubu ile ilgili yeni karara "kanun değişikliğinin beklenmesi" yönünde bir ifade konulması düşünüldü. Ancak bu yaklaşımın TBMM'nin iradesine ipotek gibi anlaşılacağı, çıkmayan yasanın beklenmesi gibi bir ibarenin hukuken mümkün olmadığı vurgulandı. Zaten RTÜK, yasa çıkmasını beklemek değil mevcut yasaları uygulamak durumunda. Ama Kurul, Doğan Grubu için yürürlükteki yasanın gereğini yerine getirmekte isteksiz davrandı ve kendince yeni mevzuat yarattı. YÜZDE 25 SINIRI DOĞRUDAN ORTAKLIK İÇİN GEÇERLİ: RTÜK, bu yorumla, Maliye Gelirler Kontrolörleri'nin "Doğan Yayın Grubu'nda yabancı payı, doğrudan ve dolaylı pay sahipliği ile yüzde 32.48'dir" tespitini kaale almadı. Önce Doğan Grubu'na yeni bir süre verilmesi tartışıldı ancak yeni yasanın ne zaman çıkacağı öngörülemediği için daha önce alınan karardaki 90 günlük sürenin süresize çevrilmesi üzerinde karar kılındı. YASANIN 29/A MADDESİNE BAKILIRSA YAYINCI KURULUŞLARIN ÇOĞUNDA İHLAL VAR: RTÜK, bu yaklaşımıyla "Sadece bir gruba yaptırım haksızlık olur. DYH, piyasanın en büyüğü, kaos çıkar" gibi tuhaf bir mazeret icat etti. Kanunu uygulamak yerine diğer yayın gruplarına dolaylı yollarla yabancı ortak bulabileceği sinyali gönderdiği gibi kanundaki açık sınırlara uyan yayıncı kuruluşları da bir anlamda cezalandırmış oldu. 39 19 Ocak 2010 RTÜK Yasası 'Yüzde 25 ve sadece bir TV' diyor RADYO VE TELEVİZYONLARIN KURULUŞ VE YAYINLARI HAKKINDA KANUN (Md. 29) h) Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda yabancı sermayenin payı, ödenmiş sermayenin % 25'ini geçemez ı) Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda ortak olan gerçek veya tüzel yabancı kişi bir başka radyo ve televizyon kuruluşuna ortak olamaz. j) Bu şirketlerin bir başka şirkete devri, bir başka şirketin devralınmasından önce, Üst Kurul'dan izin alınması zorunludur. Kanunda öngörülen hususlara aykırılık oluştuğu takdirde Üst Kurul'un vereceği süre zarfında bu aykırılık giderilmek zorundadır. Aksi halde yayın izni iptal edilir. 40 2 Mart 2010 Meliha Okur Bu yönetmelik çok su kaldırır! Bugün size bizim sektörü ve gazetecileri çok yakından ilgilendiren bir konuyu dikkatinize sunacağım. Sanıyorum yazacağım yönetmelik ile ilgili detayları çoğumuz gözden kaçırdı. Çünkü yeni yönetmelik her açıdan hassas. Sanki önümüzdeki dönemde medyadaki değişimin habercisi gibi geldi bana. Geçen ay, 24 Şubat'ta Resmi Gazete'de yayımlanmış. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından yayımlanan bu yönetmelikle, radyo ve televizyon kuruluşlarının izin yönetmeliğinde büyük değişiklik yapılmış, Kanal veya frekans tahsisi şartları yeniden düzenlenmiş. Bunlara ilişkin ihale usulleri ve yayın lisansı şartları da belirlenmiş. Yönetmelik diyor ki; "Vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs eden medya patronuyla, 5 yıldan fazla hapis cezası alan TV patronlarının lisansını iptal edebilirim. Lisanslarını geri alabilirim. Veya lisansını yenilemem." Diyeceksiniz ki; "Yahu Türkiye'de her zaman böyle düzenleme yapılmıyor mu?" Elbette yapılıyor. "Sinek küçük mide bulandırır" derler. Bu kez bu içerik bizi rahatsız etti. Tartışmak zorundayız. *** İddia ediyorum. Eğer yanlış anlamadıysam, eğer yanlış görmüyorsam, bu yönetmelik medyadaki tüm taşları yerinden oynatır. Örnek verelim. Çukurova Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Emin Karamehmet hakkında Pamukbank'ı zarara uğrattığı gerekçesiyle 11 yıl hapis cezası verildi. Dosya Yargıtay'da. Bizim konuyla ilgili yorum yapmamız söz konusu bile olamaz. Ancak sorarım size, verilen ceza bu yönetmeliğe takılmaz mı? Çukurova Grubu'nun çatısı altındaki Show TV, SKY Türk ve Digiturk'ü doğrudan etkilemez mi? Ya da Doğan Yayın Holding'e bağlı Kanal D, Star TV, CNN Türk'ü bağlamaz mı? Veya diğer medya patronlarının üzerinde Demokles'in kılıcı gibi sallanmaz mı? Benim takıldığım nokta yönetmeliğe uygun yayın yapma zorunluluğu, patronların konumu. Çünkü Anayasa Mahkemesi bile, "Bir insana ağır ceza almış olsa dahi meslekten ömür boyu men cezası veremezsiniz" diyor. Sorun bu. Diyeceğim o ki, biz taraf değiliz. Tam demokrasi isteyen biriyiz. Ama RTÜK Yönetmeliğini de görmezlikten gelemeyiz. Bize göre bu yönetmelik çok su kaldırır. Dikkatinize!.. 41 15 Mart 2010 Meliha Okur Sağolasın RTÜK!.. Radyo Televizyon Üst Kurulu'nun (RTÜK) yaptığı bir yönetmelik değişikliği ile ilgili 2 Mart'ta "Bu yönetmelik çok su kaldırır" diye bir yazı yazdım. Meğer yazdığımız yazı RTÜK'ün canını sıkmış, açıklama göndermiş. Diyor ki: "Yazınıza konu olan yönetmelik 1995 yılından beri yürürlükte olup, eleştirdiğiniz hususta yeni bir düzenleme ya da ekleme yapılmış ya da frekans tahsis şartları yeniden düzenlenmiş değildir. Yapılan yönetmelik değişikliği, aslında, vatandaşların kamudaki işlerini kolaylaştırmak amacıyla, Başbakanlık tarafından 31 Temmuz 2009 tarihinde yayımlanan Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikle bağlantılı bir dizi mevzuat değişikliğinin parçasıdır. Şöyle ki; Önceki yönetmeliğe göre, başvuru sahiplerinin, -sizin eleştirdiğiniz- 7. Maddede anılan suçlardan hüküm giymediklerini belgelemeleri istenirken, yapılan değişiklikle belge verme zorunluluğu kaldırılmış, kişilerin "beyan etmeleri" yeterli görülmüştür. Resmi Gazete'nin 24 ve 25 Şubat 2010 tarihli nüshalarına bakarsanız, altı adet yönetmeliğimizde daha aynı mahiyette değişiklik yapıldığını görebilirsiniz. Yürürlükte olan yönetmelik maddesiyle ilgili eleştiriniz ise 3984 Sayılı Yasada yapılacak değişiklik kapsamında not alınmıştır. Bildiğiniz gibi Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından hazırlanan yasa değişikliği taslağı kısa bir süre önce Başbakanlığa sunulmuş olup, yakın bir zamanda TBMM gündemine gelmesi beklenmektedir." Ancak burada duralım. Ne yazdığımı biliyorum. O yüzden sadece "Sağolasın RTÜK" diyorum. 42 2 Nisan 2010 Hamdi ATEŞ Yeni RTÜK yasası yabancıya 2 TV'ye kadar izin verecek Radyo ve TV yayınlarında yeni yasal düzenlemeye göre, bir kişi veya grup en fazla 4 televizyon kanalına sahip olabilecek. Yabancı sermayenin doğrudan ortak olabileceği kanal sayısı ise ikiye çıkarılıyor Radyo ve televizyon yayınlarını düzenleyen yeni RTÜK Yasası'na göre, bir kişi veya grup en fazla 4 televizyon kanalına sahip olabilecek. Ayrıca, bir gruba ait televizyon kanallarının reklam pastasından aldığı pay, sektörün toplam gelirlerinin yüzde 25'ini aşamayacak. Sınırı ihlal eden grup, yayıncı şirket hisselerini elden çıkaracak. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından hazırlanarak Başbakanlığa gönderilen Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Yasa Tasarısı, önceki gün Bakanlar Kurulu'nda görüşülerek imzaya açıldı. Tasarıda, bazı değişiklikler yapıldı. Tekelleşmeye karşı önlemlerin yer aldığı tasarının "Kuruluş ve hisse oranları" başlıklı 30'uncu maddesi çok önemli yeni düzenlemeler getiriyor. YABANCI PAYI ARTIYOR Tasarı, TV kanallarına yabancı payını artırıyor. Halen yabancı sermaye, bir televizyon kanalına sahip şirketin en fazla yüzde 25'ine sahip olabiliyor. Yeni düzenlemede yabancı sermaye payı yüzde 50'ye çıkarılırken iki televizyon kanalına ortak olma imkânı veriliyor. Yani bir yabancı şirket, iki ayrı kanalın yüzde 50 hissesini alabilecek. Yabancı bir şirket, TV kanalının sahibi şirkete ortak olan bir başka şirketin yüzde 99'una sahip olabilecek. Böyle bir durumda yayıncı kuruluşların başkanı, yönetim kurulunun çoğunluğu ve genel müdürü T.C. vatandaşı olacak. Daha önce sadece televizyon kanalına sahip olan şirketler halka arz edilebilirken, yeni düzenlemeyle kanalın kendisi de halka arz edilebilecek. Böylece televizyon kanalının marka değeri de şirkete yansımış olacak. 43 HABERTÜRK 44 19 Ocak 2010 RTÜK, yabancı payında sınırı kaldırdı RTÜK, yabancıların radyo ve TV'lerdeki payının yüzde 25'i aşamayacağına ilişkin sınırı fiilen kaldırdı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) yabancıların radyo ve TV'lerdeki payının yüzde 25'i aşamayacağına ilişkin sınırı fiilen kaldırdı, yabancıların birden fazla radyo ve TV'ye ortak olamayacağı kuralını da esnetti Formül Doğan Grubu'nun yabancı ortaklıktan kaynaklanan durumunun devamını sağlayacak. Kurul, Doğan'a durumu düzeltmesi için yeni süre vermediği gibi "Lisans iptaline kadar gidilir" uyarısında da bulunmadı. Yabancıların, radyo ve televizyon sahibi olabilmesini kısıtlayan yasal sınır fiilen delindi. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) yabancıların radyo ve televizyon (TV) kuruluşlarındaki payının yüzde 25'i geçemeyeceğine ilişkin yasal sınırı, yorum yoluyla kaldırdı. Kurul, bir yabancının birden fazla radyo ve TV'ye ortak olamayacağına ilişkin kuralı da yeni mevzuat yaratırcasına esnetti. RTÜK, halka açık hisseleri yabancıların da elinde bulunan Doğan Yayın Holding'in, Alman Axel Springer'e sattığı yüzde 25 hisse sonrasında yabancı payı ile ilgili olarak 2.5 ay içinde iki farklı karara imza attı. Doğan Grubu televizyonlarında yabancı payının yüzde 25'i aştığına ilişkin Maliye Bakanlığı'nın raporunu dikkate alınmadı ve Grup için "Mevcut durum devam edebilir" mesajı verilerek yeni bir tartışma tetiklendi. MALİYE NE DEMİŞTİ? Maliye Bakanlığı Gelirler Kontrolörleri, Doğan Yayın Holding'de (DYH) yaptığı vergi incelemesi sırasında, RTÜK mevzuatına da aykırılık tespit etti. Kontrolörler, yabancıların sahip olabileceği radyo ve TV sayısına ilişkin yasal sınırların aşıldığını 2009'da bir raporla RTÜK'e bildirdi. Raporda, şu konular ön plana çıktı: Yabancı ortakların Doğan Grubu TV'lerindeki payı, araya giren 4 şirkete rağmen (Alp Görsel, D Prodüksiyon, D Yapım ve DTV Holding) değişikliğe uğramamıştır ve yüzde 25'in üzerindedir. DYH'nin toplam sermayesinin en az yüzde 10'u yabancı kişilerin mülkiyetindedir. Grubun 28 adet TV şirketinin en az yüzde 7.48'i muhtelif yabancıların mülkiyetine geçmiştir. DTV Holding'in yüzde 25'inin Axel'e satıldığı dikkate alındığında, 28 TV-radyo şirketinin yüzde 32.48'i yabancıların elindedir. RTÜK'ÜN İLK KARARI RTÜK, Maliye'nin raporu üzerine Kasım 2009'da yaptığı ilk değerlendirmede, Doğan Grubu'na, kanuna aykırı durumun düzeltilmesi için 90 gün süre tanıdı. Doğan'ın, 2 Şubat 2010'a kadar daha önce sattığı hisselerin bir bölümünü geri alması beklenirken RTÜK, 13 Ocak 2010 tarihli toplantısında şaşırtan bir karara imza attı. Kurul, Doğan Grubu televizyonlarındaki yabancı payını tartışma bile açmadı ve yasanın delinmesine kapı araladı. Kurul'un bir üyesinin (Abdulvahap Darandeli) çekimser kaldığı diğer üyelerinin olumlu oy verdiği formül, Doğan Grubu'nun yabancı ortaklıklardan kaynaklanan yasa dışı fiili durumunun devamı yönünde oldu. Kurul, Doğan'a, 'durumunu düzelt' diyerek ilave süre vermeyi tercih etmediği gibi 'lisans iptaline kadar gidilir' uyarısında da bulunmadı. RTÜK Yasası 'Yüzde 25 ve sadece bir TV' diyor RADYO VE TELEVİZYONLARIN KURULUŞ VE YAYINLARI HAKKINDA KANUN (Md. 29) h) Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda yabancı sermayenin payı, ödenmiş sermayenin % 25'ini geçemez ı) Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda ortak olan gerçek veya tüzel yabancı kişi bir başka radyo ve televizyon kuruluşuna ortak olamaz. j) Bu şirketlerin bir başka şirkete devri, bir başka şirketin devralınmasından önce, Üst Kurul'dan izin alınması zorunludur. Kanunda öngörülen hususlara aykırılık oluştuğu takdirde Üst Kurul'un vereceği süre zarfında bu aykırılık giderilmek zorundadır. Aksi halde yayın izni iptal edilir. 45 2.5 ayda iki ayrı karara imza atan RTÜK'ten garip gerekçeler dizisi RTÜK'ün, 2.5 ay içinde görüş değiştirmesinde, sürpriz yorum farkının etkili olduğu bildirildi. RTÜK Başkanı Prof. Davut Dursun'un, Doğan Grubu'nun piyasanın en büyüğü olduğunu, zaten yasada değişiklik planladığını söylediği ve siyasi risklere işaret ettiği öğrenildi. Daha sonra Doğan Grubu'nu rahatlatan şu gerekçeler hazırlandı: YABANCI PAYI YÜZDE 50'YE ÇIKABİLİR: Doğan Grubu ile ilgili yeni karara "kanun değişikliğinin beklenmesi" yönünde bir ifade konulması düşünüldü. Ancak bu yaklaşımın TBMM'nin iradesine ipotek gibi anlaşılacağı, çıkmayan yasanın beklenmesi gibi bir ibarenin hukuken mümkün olmadığı vurgulandı. Zaten RTÜK, yasa çıkmasını beklemek değil mevcut yasaları uygulamak durumunda. Ama Kurul, Doğan Grubu için yürürlükteki yasanın gereğini yerine getirmekte isteksiz davrandı ve kendince yeni mevzuat yarattı. RTÜK, bu yorumla, Maliye Gelirler Kontrolörleri'nin "Doğan Yayın Grubu'nda yabancı payı, doğrudan ve dolaylı pay sahipliği ile yüzde 32.48'dir" tespitini kaale almadı. Önce Doğan Grubu'na yeni bir süre verilmesi tartışıldı ancak yeni yasanın ne zaman çıkacağı öngörülemediği için daha önce alınan karardaki 90 günlük sürenin süresize çevrilmesi üzerinde karar kılındı. YASANIN 29/A MADDESİNE BAKILIRSA YAYINCI KURULUŞLARIN ÇOĞUNDA İHLAL VAR: RTÜK, bu yaklaşımıyla "Sadece bir gruba yaptırım haksızlık olur. DYH, piyasanın en büyüğü, kaos çıkar" gibi tuhaf bir mazeret icat etti. Kanunu uygulamak yerine diğer yayın gruplarına dolaylı yollarla yabancı ortak bulabileceği sinyali gönderdiği gibi kanundaki açık sınırlara uyan yayıncı kuruluşları da bir anlamda cezalandırmış oldu. Aydın Doğan kararına SPK'dan itiraz geldi Aydın Doğan ve kızı Hanzade Vasfiye Doğan Boyner'in de aralarında bulunduğu 4 kişi hakkında Sermaye Piyasası Kanunu'na muhalefetten açılan davada, yargılamanın durmasına karar veren İstanbul 15. Asliye Ceza Mahkemesi Hâkimi Sabri İge'nin çekilmesine neden olan Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) itirazında ağır gerekçelere yer verildi. Hatalı ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu belirtilen bu kararın kaldırılması gerektiği vurgulandı. MADDE MADDE SIRALANDI SPK avukatı Alper Onar'ın İstanbul 1. Ağır Ceza Mahkemesi'ne sunduğu itiraz dilekçesinde, asliye ceza mahkemesinin kararına yapılan itiraz gerekçeleri madde madde sıralandı. Dilekçede, daha önce hazırlanan SPK denetleme raporunda Aydın Doğan'ın da aralarında bulunduğu 4 sanığın Hürriyet ve Milliyet gazetelerinin karının ve mal varlığının 33 milyon 117 bin 914 lira azaltılmasına neden olduklarının belirtildiği hatırlatıldı. Aydın Doğan Doğan Gazetecilik'ten kopamadı 3 hafta önce 1 Ocak 2010 itibariyle Doğan Grubu Şirketleri Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı kızı Arzuhan Doğan Yalçındağ'a devredeceğini açıklayan Aydın Doğan, Doğan Gazetecilik'ten kopamadı. Doğan Gazetecilik'in dün Kamu Aydınlatma Platformu'na yaptığı açıklamada yönetim kurulu üyeleri hakkında bilgilere yer verildi. Açıklamada Yönetim Kurulu Başkanı olarak Aydın Doğan'ın adı yer aldı. 46 9 Şubat 2010 Düzgün KARADAŞ Yeni RTÜK yasası yolda 'Reklam arası dizi' çilesi bitiyor Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın basın toplantısıyla kamuoyuna açıklamaya hazırlandığı RTÜK Kanun Tasarısı’nı HABERTÜRK ele geçirdi. Yenilikler şöyle sıralanıyor: - Her şehirde tüm televizyonların faydalanacağı tek bir verici istasyonu kurulacak. - Diyet yiyecek ve içeceklerin çocuk programlarıyla birlikte verilmesi yasaklanacak. - Reklamların oranı, bir saatlik yayın içerisinde yüzde yirmiyi aşamayacak. Yarım saatte bir reklam arası verilecek. - Şikâyetleri değerlendirmek için izleyici temsilciliği zorunlu olacak. Haberlerin verilişinde doğal sesin dışında abartılı ses ve görüntüye yer verilemeyecek. - Çizgi filmlerin en az yüzde yirmisi, çocuk programlarının ise en az yüzde kırkı yerli yapım olacak. - Bir kişinin sahip olduğu televizyon sayısı, toplam frekans sayısının yüzde 10’unu geçemeyecek. - Yabancıların hisse payı yüzde 50’yi geçemeyecek. Yabancılar en fazla iki medya şirketine ortak olabilecek. 47 22 Şubat 2010 Rahşan Gülşan Ben de tam bunu söylemiştim! GEÇEN hafta RTÜK'ün artık Tenten çizgi filmine de sigara uyarısı vermesi üzerine teessüflerimi anlatan, karşılıklı saygı ve sevgiye dayalı bir yazı döşenmiştim. Ve demiştim ki, "hazır RTÜK yasası yeniden şekilleniyorken, sanat ürünlerinde sigaraların buzlanmasından, kanundan önce üretilen eserler muaf tutulsun. Böylece klasik filmler, çizgi filmler bu zulümden kurtulsun!" Ne ilginçtir ki Ankara 4. Sulh Mahkemesi tam da benimle aynı fikirdeymiş. RTÜK'ün sigara cezaları nedeniyle uyguladığı 50 bin liralık cezalara itiraz üzerine görülen bir mahkemede tütün mamulleri yasası gereği, film ve kliplerde sigara içilen sahnelerin ekrana getirilmemesi ve 'mozaik ya da buzlanma' yöntemiyle kapatılmasının öngörüldüğü hatırlatılmış ve yasanın 26 Kasım 1996 tarihinde yürürlüğe girdiği ve bu tarihten önce çekilen filmlerdeki sigara sahnelerini bağlamayacağı kararına varılmış. Süper karar değil mi. Bu buzlama işinden rahatsız olduğunu gazetelere açıklayan bir başkana sahip olan RTÜK ise ne yapmış biliyor musunuz? Evet tabii ki bildiniz, karara itiraz etmiş! Kimsenin yasaların uygulanmasına karşı olduğu, sigara içiminin teşvik edilmesine karşı çıktığı yok. Ama yasa öncesi üretilen sanat eserlerini sorgulamaktan ve buzlamaktan vazgeçmemizin kimseye bir zararı olmayacağını, birazcık özgürlüğün bünyelere iyi geleceğini düşünüyorum. İzzet Çapa sirk işine giriyor SANIRIM artık iyice sapıttı. İstanbul'un eğlence anlayışını kökünden değiştiren, dükkan açmaya doymayan ve açtığı mekanları iki ay sonra yıkıp yeniden yapan İzzet Çapa şimdide sirk işine giriyor. Yeni mekanının adı Circus yani sirk. Eski Al Jamal ve daha önce Banliyö olan mekanına açacağı restoranda yemek yerken birdenbire mekanın tüm pancurları kapanacak, ortalık kararacak ve masaların üzerine çıkan garsonlar sirk gösterileri yapacakmış. Mekan tarz olarak eski Catwalk'a benzeyecekmiş ama dekor olarak şu anda açık olan hiçbir mekanına benzemeyecekmiş. Mekanda yemekler de dünyada yeni bir trende göre hazırlanacakmış. Meksika ile İtalyan, Çin ile İtalyan yemekleri aynı tabakta birbirine karışacakmış. Buna Food War yani yemek savaşı deniyormuş. Ağzınızın içinde aroması kazanan yemek savaşı kazanıyormuş. İlginç ama yine de Allah İzzet Çapa'ya tez zamanda akıl fikir ihsan eylesin demekten kendimi alamıyorum:) Dizi sektörü kriz yönetmekten aciz GEÇEN haftaki Nejat İşler vakasının ardından yine kendini geçen hafta fark ettirmiş olan Vildan Atasever vakası da patladı. Atasever zehir zemberek bir açıklama yaparak hali hazırda devam eden Samanyolu dizisinden ayrılmak üzere. Sürekli basına krizle ilgili haber sızıyor. Ay Yapım da böylece bir krizi daha yönetememiş oldu. Vildan Atasever krizi dakika dakika kendini göstere göstere geldi. Önce internet sitelerinde haberler çıktı. Ardından olay gazetelere yansıdı. Vildan Atasever artık geçen hafta "Bu yapım şirketinde kimse yok mu? Kimse açıklama yapmayacak mı?" diye basına açıklama yapınca Ay Yapım'dan Atasever'in diziden ayrılmadığı yönünde kısa, lezzetsiz bir açıklama geldi. Ama bir tuhaflık vardı. Vildan, dizinin son yayınlanan bölümünde sadece yirmi dakika görünmüştü. Nitekim Ay Yapım'ın açıklamasının üzerinden bir hafta bile geçmeden Vildan Atasever işler düzelmezse diziden ayrılacağı haberlerine şu yanıtı verdi. "Kerem Çatay ile konuştuğum doğru, ama içeriğini açıklayamam. Şu an setteyim ve çalışıyorum. Yarın ne olur bilemem. Bunu söyleyenler önce kendilerine baksın. Benim dışımda gelişen durumlar var. Söyleyebileceğim tek şey bu." Nasıl da bir "hora da gelin ne diyon, söylüyon söylemiyon" türküsünün yaşayan bir örneği oldu bu durum. Kimsenin ne söylediğini anlamak mümkün değil! Bu olaylar şunu gösteriyor: Trilyonlar kazanılan sektörde ne profesyonel iletişimcilerden yardım alınıyor ne de ürünün şöhretine sahip çıkılıyor. Belli ki şirketlerin mali yapılarının sağlıklı yönetilmesine gösterilen ihtimam, üretilen eserlerden mahrum ediliyor. Buradan da hem oyuncular hem 48 şirketler hem de diziler zarar görüyor. Dizi sektörümüz artık eski usul iletişim ve pazarlama tekniklerine bir beden büyük geliyor. Umarım büyük yapım şirketleri bunu çok geç olmadan fark ederler. Bunu fark etmeyen sektörlere ne mi oluyor? Bu sezon 70 film üreten ama gişede sapır sapır dökülen sinema sektörüne ne oluyorsa o oluyor! Alişan'ım bu konulara girmeyelim, olay bitmiştir görüşmeyelim! HABERTÜRK gazetemizin ortaya çıkardığı en ilginç olaylardan biri Alişan'ın askerliğini 38 yaşına kadar tecil ettirebilmek için Tepecikspor takımına üste para vererek futbolcu olmasıydı. Haberimizin yapıldığı güne kadar idmanlara bile katılmayan Alişan haberin ardından idmanlara çıkmış ve maça çıkmak için de girişimlerde bulunmuştu. Gerektiğinde televizyon programlarında vatan millet şehitler lügatını seve seve paralayan starımız askerliğini erteletmek için bu ilginç yolu denemekte bir mahsur görmemişti. Bir kadın olarak askere gitme fikrinin insanda yaratabileceği travma ve korkuyu anlamam veya bu konuda empati yapmam olanaksız. Bu nedenle Alişan'ın ruh halini anlayamam. Hatta geçen hafta federasyonun lisansını iptal etmesi üzerine FIFA'ya başvuracak pişkinliğe erişmesini de anlamamıştım. Benim anlayıp sinir olduğum şey sadece vatan- millet yaptıktan sonra bu oyunlara başvurmak. Ya insanların milli duygularından nemalanma ve git futbolcu görün. Ya da git askerliğini yap. Geçen Cuma ayaklıgazete.com' da (ki süper bir magazin internet sitesi, magazinseverlere tavsiye ederim) ilginç bir haber vardı. Ailesinin artık bu olaylardan rahatsız olması üzerine açıklama yapan Alişan "Namusum ve şerefimle askerliğimi yapacağım" demiş. E Alişan açma bu namus şeref konularını artık. Tamam bir kazadır oldu. Hadi sessiz sakin git, sağ salim geri dön. Aaa hatta senin bir şarkın vardı. Tam yerine rast geldi manzarayı koyuyorum: "Bu konulara girmeyelim, olay bitmiştir görüşmeyelim!" 49 16 Şubat 2010 Rahşan Gülşan RTÜK yasasına Tenten müdahalesi şart! GEÇEN hafta Halid Ziya Uşaklıgil'e uyarı cezası veren RTÜK, bu hafta da Tenten isimli çizgi karakteri 1920'li yıllarda yaratan Herge isimli Belçikalı sanatçıya uyarı verdi. Gerekçe de; TV 8'de yayınlanan Tenten isimli çizgi filmde Tenten'in mücadele ettiği mafya üyelerinin 'sigara içmesi' ve bu durumun da, Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanunu'na aykırı olması. RTÜK'ün tek kişilik kahramanı Hülya Alp ise "Animasyonlarda, mutlaka kötü bir karakter ve olumsuz davranışlar olur. Bu karakterler ve olumsuz tavırlar, çocukların kötüyü örnek almaması ve eğitimi içindir. 81 yıllık bir çizgi roman karakteri dolayısıyla ve tütün mamulleri yasası gerekçe gösterilerek ceza verilmesine karşıyım'' diyerek her zamanki gibi benim gibi düşünenlerin sesini kurulda duyurmuş oldu. Ama TV 8, 80 küsur yıldır tüm dünyanın severek izlediği Tenten ve arkadaşlarının (köpeği Fındık, Kaptan Haddock, Profesör Turnusol vs.) çizgi maceralarını yayınladığı için tam 50 bin lira cezaya çarptırıldı. Çocukluğum Tenten maceralarını okumak ve izlemekle geçti. Ama hayatımda bir nefes bile sigara içmedim. Sigaraya özenseydim evde benim için daha önemli olabilecek sigara için bir rol model, yani babam vardı. Ama özenmedim işte. Çünkü Tenten bu ya! Uzun uzun irdelemeye bile gerek yok! Diyelim ki RTÜK yasası bu kararların alınmasını gerektiriyor. Ama şimdi RTÜK başkanı Davut Dursun'un elinde altın gibi bir fırsat var; yeni RTÜK yasası oluşturuluyor. Ve geçenlerde kendi ağzından sanat ürünlerinde sigara buzlanmasından rahatsız olduğunu, hiç değilse yasanın çıkış tarihinden önceki eserlerin bu uygulamadan muaf tutulması gerektiğini düşündüğünü söylemişti. Keşke kendisi gibi bir akademisyene yakışan bu fikrini uygulamaya koyabilecek cesareti olsa ve ülkemizi Tenten gibi çizgi filmleri uyaran bir ülke olma ayıbından kurtarsa! Durup dururken Şevval'i linç etmek... ŞEVVAL Sam, Bebek'te bir nargilecide 13 yaşındaki oğlu Tarık Emir Tekin'in nargileyle fotoğrafının çekilmesi üzerine tartışılan bir isim haline geldi. Üstelik tartışılan kendisi de değil; nasıl bir anne olduğu. Daha önce, bebeğiyle güneşlenmeye gittiği için eleştirilen Pınar Altuğ olayında da yazmıştım hiçbirimiz bir başkasının annelik melekelerini sorgulama hakkına sahip değiliz. O insanın ünlü olması hiçbir şeyi değiştirmez. Daha fenası bir şeyi tartışmayı da bilmediğimizden iş hemen "Vurun Kahpeye" tarzında bir saçmalığa dönüşüyor. Hele internet ortamında yorum yazanlar hemen peygamber ahlakına sahip bir havaya bürünüp veriyor odunu ateşe. Sanki hiçbirimiz çocukken anne babamızın yanında rakının, biranın tadına bakmadık. Hiçbirimiz büyüklerin yaptığı şeylere yapmaya can atıp böyle fotoğraflar çektirmedik. Kimse bir başkasının cocuğunu nasıl yetiştirdiğine karışma hakkını kendinde görmesin. Bir başkası gelip size karışsa nasıl hissedersiniz? Bu arada Metin Tekin'in eski eşine sahip çıkması artık unutulmaya yüz tutmuş centilmenlik müessesesinin güzel bir örneği. Yeni 'sweetheart'larımız Arda-Sinem olsun HINCAL Uluç, hafta sonu yazdığı yazısında Ece Gürsel'in nasıl sweetheart seçildiğini anlattı. Meğerse her yıl bir sweetheart seçilecekmiş ama derginin yönetimi değişince proje yarıda kalmış. Ve Ece Gürsel Türkiye'nin olmasa da Hıncal Abi'nin sweetheart'ı olarak kaldı. Sweetheart İngilizcede sevgili, sevilen anlamında kullanılır. Özellikle Amerikalılar kendilerine ulusal sweetheart bulmaya bayılırlar. Mesela Jennifer Aniston yıllardır bu mertebededir. Çünkü Jennifer, Brad Pitt ile evliyken çift Amerikanın biricik sweetheartıydı. Bence artık bizim de bir sweetheart çiftimiz var: Arda ile Sinem. Her ikisi de toplumun çeşitli kesimlerince çok sevilen, kariyerlerinde başarısızlık nedir görmemiş ve en önemlisi iyi ailelerden gelen insanlar. Kendi adıma uzun zamandır birbirine bu kadar yakışan bir çift görmemiştim. Belki çocukların 50 üzerinde zaten bir sürü yük varken bunu da yüklemek haksızlık ama bence onlar bu ülkenin yeni sweetheartları yani Türkiye'nin sevgilileri :) Trafik polisinin görev tanımı tam olarak nedir? BİLİYORUM çok çalışıyorlar, çok fazla para kazanamıyorlar, trafiğin içinde çoğu zaman can güvenlikleri bile yok ama ne yazık ki özellikle İstanbul'da trafik polisleri asla olmaları gereken yerde değiller. Karayolları Trafik Kanunu'nda görev tanımı çok açık: "Araçları, bu Kanuna göre araçlarda bulundurulması gerekli belge ve gereçleri, sürücüleri ve bunlara ait belgeleri, sürücülerin ve karayolunu kullanan diğer kişilerin kurallara uyup uymadığını, trafik düzenlemelerinin ve çeşitli tesislerin bu Kanun hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemek." Peki en son ne zaman bir trafik çevirmesinde otomobilinizin tüm farlarının çalışıp çalışmadığı kontrol edildi? Lastik derinliğinize bakıldı? Bu yakınlarda hiç şerit değiştirirken veya dönüş yaparken sinyal vermediği için uyarılan kimseye rastladınız mı? Ya emniyet şeridi ihlalleri... Her gün köprüde onlarca açıkgöz polisin gözü önünde emniyet şeridinden geçiş yapıyor. Otoyolda kabak lastikli kamyonlar ölüm saçıyor. Farları, stopları yanmayan, açık havada arka sis farını yakıp gözünüzü oyanlar polisin gözü önünde seyir halinde. Hayatı yollarda geçen biri olarak, uzun zamandır bu cezaların hiç birinin verildiğine tanık olmadım.Tamam trafik açıkgözlerle ve umarsız insanlarla dolu. Ama kanun uygulayıcı, işinin hakkını verse işler biraz yoluna girmez mi? 51 31 Mart 2010 Bülent Aydemir RTÜK'e kardeş geliyor Behlül ile Bihter'in ateşli sahneleri artık yeni kuruldan sorulacak! Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Selma Kavaf, ABD’de 1.3 milyon üyesi bulunan ve oldukça etkin çalışan bir modeli Türkiye’ye uyarlamak için harekete geçti. RTÜK ve Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü ile gerekli görüşmeler yapılarak “Ebeveyn İzleme Kurulu” oluşturulması için çalışmalar başlatıldı. RTÜK gibi cezai yaptırım yetkisi bulunmayacak olan Ebeveyn İzleme Kurulu’nun yaptırımları daha ağır olacak. SİVİL TEPKİ SAĞLANACAK Radyo ve televizyon yayınlarını izleyerek, “Toplumun milli manevi değerlerine ve Türk aile yapısına” uygun olup olmadığını denetleyen RTÜK’ün yaptığı işin benzeri bir işlev görecek olan Ebeveyn İzleme Kurulu, çocuklar ve aileler için zararlı, şiddet ve cinsellik içeren TV programları, diziler ve filmler konusunda sivil tepkiyi harekete geçirecek. BAKAN KAVAF TALİMAT VERDİ Dizilerdeki bazı görüntülerin, muhafazakar aile yapısı ve manevi değerlerin erozyona uğramasına yol açtığını belirten Devlet Bakanı Selma Kavaf, daha önce Ebeveyn İzleme Kurulu ile ilgili olarak RTÜK’e yazılı başvuruları olduğunu açıklamıştı. RTÜK yetkilileri ile görüşen Bakan Kavaf, daha sonra Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü yetkilileri ile danışmanlarına çalışmayı derinleştirmeleri için talimat verdi. Bakan Kavaf, kurulla ilgili olarak, “Üyeler, bir kısım programları, filmleri ve dizileri izlemek suretiyle buradaki bazı görüntülerin toplumun üzerinde nasıl bir etki yaratacağını konuşarak, tartışarak ve fikir beyan ederek yayın politikası belirleyebilir” dedi. ÇALIŞMA ŞEKLİ - Yasayla oluşturulacak Kurul’da aile uzmanı, psikolog, pedagog gibi uzmanlar görev yapacak. - Kurul, sakıncalı bulduğu programlar konusunda sponsorlara çağrı yaparak, “Destek vermeyin” diyecek. - RTÜK gibi yasaklayıcı bir yol izlenmeyecek, ailelerin ve toplumun vereceği tepkiye göre hareket edecek. - Baskıyı göze alamayan kanal, programı yayından kaldırmak zorunda kalacak. 52 1 Nisan 2010 Gülin Yıldırımkaya RTÜK'e kardeş ek kurul mu geliyor? Ebeveyn İzleme Kurulu önerisi tartışılıyor Ekranlarda boy gösteren birbirinden iddialı diziler reytinglerine reyting katarken, haklarında yapılan şikâyetler de bitmiyor. Çok tartışılan “Türk ailesi” tanımına uygun, eleştirileri en aza indirmeyi amaçlayan yeni bir öneri Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Selma Kavaf’tan geldi. Öneriye göre, RTÜK’e ek olarak oluşturulacak “Ebeveyn İzleme Kurulu”nun RTÜK gibi cezai yaptırım yetkisi bulunmayacak ama yaptırımları daha ağır olacak. Aile uzmanı, sosyolog ve pedagoglardan oluşturulması hedeflenen yeni kurul, sakıncalı bulduğu programlar konusunda sponsorlara çağrı yaparak, “Destek vermeyin” diyebilecek, fikir beyan ederek yayın politikası belirleyebilecek. ABD ve İngiltere’de de aktif olan bu kurul, Türkiye’de hayata geçerse sağlıklı bir şekilde işler mi? Olası bir ek kurul, demokratik ifade ve yayın özgürlüğüne müdahaleye mi girer yoksa gerçekten ihtiyaç var mı? İşte farklı görüşler... ‘Devlet değil izleyici denetleyecek, çok faydalı bir denetim olur’ ‘Böyle bir yöntem ülkemizde, ABD ya da diğer ülkelerden daha etkili bir biçimde işler, çünkü biz böyle konularda çok duyarlı bir topluma sahibiz’ Eski Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı GÜLDAL AKŞİT: RTÜK’ün yanına kurulacak bir Ebeveyn İzleme Kurulu’nun çok faydası olabilir. Ebeveyn İzleme Kurulu eğer ülkemizde olursa, bence televizyonda yayımlanan, çocukları ve gençleri ruhsal, fiziksel olarak olumsuz yönde etkileyen programların azalmasında önemli bir rol oynar. Bu yapının içerisinde aile uzmanlarının, pedagogların ve psikologların yer alması çok etkili olacaktır. Ayrıca böyle uzmanların içinde bulunduğu bir yapının da sansürcü ya da yayın politikaları konusunda baskıcı olacağını sanmıyorum. Bir kere burada devlet denetlemesi olmayacak, tamamen kamuoyu programları izlerken rahatsız olduğu konuları bildirecek yani izleyiciler televizyon kanallarını denetleyecek. Bu yöntem sansürcü olmaz ancak toplumun bütününün genel kanaati televizyon programlarına yansıtılır. Böyle bir yöntem Türkiye’de güzel bir şekilde işler. Bunun nedeni ise Türk toplumunun duyarlı oluşudur. Özellikle toplumumuz çocukları konusunda, televizyon programlarına karşı daha hassas davranmaya başlayacaktır. Psikologlar, pedagoglar ve aile uzmanları da ailelerin sorumlulukları çerçevesinde hareket edeceklerdir. Böyle bir yöntem ülkemizde, ABD ya da diğer ülkelerden daha etkili bir biçimde işler çünkü biz böyle konularda çok duyarlı bir topluma sahibiz. Bunun RTÜK’ten farkı devlet denetiminin değil izleyicilerin denetiminin olmasıdır. İzleyici de “Şu program zararlı, ne gereği vardı?” şeklinde uyarılarda bulunacak böylece toplumun genel kanaati de böyle olumsuz etkiler yaratabilecek programlar üzerinde uygulanabilecek. *** ‘RTÜK zaten yeterince hassas, ek denetim sistemine ihtiyaç yok’ ‘Türkiye’nin demokratikleşmesi için hükümetin çok ciddi çalışmaları olurken, televizyonların sansürcü bir yapıya kaydırılmaya çalışılması mantıklı gelmiyor Gold Film’in Kurucusu / Yapımcı Faruk TURGUT: BÖYLE bir sisteme çok ihtiyacımız olduğunu düşünmüyorum. RTÜK bu konuda gerekli hassasiyetleri gereğinden fazla gösteriyor. Her türlü programa uyarı cezası veriyor, kanallara yayın durdurma, para cezası veriyor. RTÜK’ün yanına böyle bir ikinci kurulun oluşturulmasının mantığını anlamakta zorlanıyorum. Tabii yeni kurul olursa yaptırım gücü ne olacak onu da net bilmiyorum ama sponsorlardan gelen ciddi bir kaynağımız yok. 53 Sponsorlara yapacakları etkiyle dizilerin genel mantığı içinde bir değişiklik olacağını sanmıyorum. Ayrıca reklam verenler üzerinde bir etkinlik oluştururlarsa çok ciddi sakıncalar doğurur. Yoksa hiçbir dizi sponsordan aldığı kaynaklarla yapılmıyor. Kimsenin de sponsordan alınacak kaynağa ihtiyacı yok. Burada en temel şey reklam verenler üzerinde bir baskı uygulanırsa ciddi anlamda sakıncalar doğurur. İnsanların özgür düşünmesi konusunda bir sürü açılımlar yapıyoruz, Türkiye’nin daha demokratik, çağdaş bir hale gelmesi için hükümetin bu konuda çok ciddi çalışmaları olurken, diğer taraftan televizyonların sansürcü bir yapıya doğru kaydırılmaya çalışılması mantıklı ve anlamlı gelmiyor. "Muhafazakar aile yapısının televizyon programları yoluyla dayatılması, egemen kılınması amaçlanıyorsa bu düzenlemenin karşısında olurum" RTÜK Üst Kurul Üyesi Hülya ALP: Biz de RTÜK olarak kendi kararlarımızı alırken uzman görüşlerinden yararlanıyoruz. İzleme Dairesi’nden arkadaşlarımızla bir komisyon oluşturuyor ve akademisyenlere bu konuya ilişkin sık tekrarlanan hatalar ve çocukları ilgilendiren konular hakkında danışıyoruz. Bu danışma sonucunda, “Bu yapım, çocuklara zarar verebilir; yanlış etkilerde bulunabilir” diyebiliyoruz. ABD’deki sistem çok farklı, ombudsmanlık sistemi gibi işliyor. Orada yayınlar üzerinde yaptırım yetkisi olan RTÜK benzeri bir kuruluş var. Üst kurul niteliğinde. Ancak bu üst kurul şiddete ilişkin konuda bir yaptırım uygulamıyor. Sadece edebe aykırılık, cinsellik gibi konularda çalışmalar ve araştırmalar yapıyorlar. Dünyanın diğer egemen yarısına yani Avrupa’ya bakacak olursak iki konu, çocuklar tarafından zararlı olduğu için yayıncılara yasaklanıyor şiddet ve pornografi. Bizde ise cinsel içerik dendiği zaman farklı yorumlar var. Türk aile yapısına aykırı gibi bir kavramı işin içine sokunca, kurumlar marifetiyle de sansür kullanmak yanlıştır. Bizim ülkemizde çocuklar için koruma saatleri 23:00 ve 05:00 arasındadır. ABD’de ise akşam 22:00 ve sabah 06:00 arasındadır, onlarda çocukların daha uzun süre uyuduğu düşünülmüş. Böyle bir kurulun bizim bünyemizde de çalışıyor olması zarar değil, yarar getirir. Ama o yararın da bizim üzerimizde bir ehemmiyeti yoktur. Böyle bir sistemin bize gelmesi için yayın kuruluşları, yapımcılarla da bir araya gelmek gerekir. Eğer söz konusu olan muhafazakar aile yapısının televizyon programları yoluyla dayatılması, egemen kılınması amaçlanıyorsa bu düzenlemenin karşısında olurum. Akşam Gazetesi Televizyon Yazarı BURHAN AYERİ: ‘Böyle bir sistem Türkiye’de sağlıklı işlemez’ BU sistem gerçekleşirse, sansürü de beraberinde getirir, böyle bir sistem televizyon programlarına müdahaleye girer. Umarım Ebeveyn İzleme Kurulu denilen ve sakıncalı bulunan programların sponsorlarını ‘Destek vermeyin’ şeklinde uyaran bir sistem ülkemize gelmez. Gelirse kötü sonuçlar doğurabilir. Bazen böyle konularda öyle çarpık işler yapılıyor ki aklımız almıyor. Bence böyle bir sistem de sağlıklı işlemez. Televizyon programlarına ve dizilerden önce Türkiye’nin haline bakmak daha uygun geliyor. *** Sabah Gazetesi Televizyon Yazarı YÜKSEL AYTUĞ: ‘RTÜK her yayıncının vicdanında bulunmalı’ BENCE bu tür ek etik kurullar yayın kuruluşlarının içinde örgütlenmeli. Her yayın kuruluşu psikolog, sosyolog, hukukçu ve yayıncılardan kurulu kendi etik kurulunu oluştursa ve yayınlar bu kurulun süzgecinden geçse çok daha özgürlükçü ve demokratik bir tavır takınılmış olur. Zira RTÜK ve benzeri kuruluşların polisiye tedbirleriyle bugüne kadar çok fazla mesafe kat edilemedi. Ayrıca ek bir kurulun oluşturulması ve bu tür zorlamalar, demokratik yayıncılık adına sakıncalar doğurabilir. Ahlak konusunu standarda oturtmak çok zor. Bana ahlaklı gelen bir şey bir başkasına ahlaksızca gelebilir. Bu çok sübjektif bir 54 konu. O nedenle bu çerçevenin çizilmesi konusunda ciddi sıkıntılar doğabilir. RTÜK, her yayıncının vicdanında, kalp kapakçığında bulunmalı. Öyle olursa, ne polisiye tedbirlere ne de etik kurullara ihtiyaç kalır... Ege Üniversitesi İletişim Fak. Öğretim Üyesi Prof. Dr. HURİYE KURUOĞLU: ‘Önerilen denetim, ABD ve Avrupa ülkelerinde de var ’ EBEVEYN izleme kurulu denen örgütlenme sadece ABD’de değil, İngiltere’de de var, hatta birden çok var. “Watchdog” denilen bu kurullar sivil toplum kuruluşları gibi çalışırlar ve yaptırım gücü olmadan tavsiyelerde bulunurlar. Böyle bir sistem Türkiye’ye gelecek olursa bunun uygulanmasına bakmak lazım, demokrasinin farklı yerleştiği, geleneklerin ABD’den, İngiltere’den farklı olduğu bir ülke Türkiye. Dolayısıyla o komitenin kimlerden oluşacağı çok önemli. Sosyolog psikolog olmanız, mesleğiniz yetmez. Benim de birçok meslektaşım var, ilkokul mezunundan daha geride... Bunun uygulamada nasıl olacağı, kimlerin seçileceği gerçekten çok önemli. Demokrasi bilincinin bütün vatandaşlara yerleştiği, STK bilincinin oluştuğu ülkelerde bu uygulamalar işlevlidir, bizde nasıl olur deneyip görmek lazım. RTÜK Üst Kurul Üyesi Prof. Dr. HASAN TAHSİN FENDOĞLU: ‘Yeni bir kuruluş olabilir ama RTÜK kanunu yeterli’ RTÜK, beş kişiyle karar alıyor, toplamda dokuz kişiyiz. RTÜK’ün yanına yeni bir kuruluş olabilir. Böyle bir kardeş kuruluşun yararlı olup olmayacağı biraz siyasi iradeye bağlı bir durum. Ama RTÜK Kanunu’nda dördüncü maddeye bakacak olursanız da çocuklar için bazı önlemler alındığını görebilirsiniz. 3984 Sayılı RTÜK Kanunu’nun ‘e’ Maddesi’nde “RTÜK, yayınların toplumun milli ve manevi değerlerinin Türk aile yapısına aykırı olmamasını sağlar” diyor. Özel hayatın gizliliğine saygılı, kişilik haklarına saldırının olmadığı, programların insan onuruna ve temel haklara saldırı olmayacak, çocukların fiziksel-zihinsel gelişimlerine zararı olmayacak yayınlar yaptırılması gibi görevlerimiz var. Cezai yaptırımlarımız da var bunlarla ilgili olarak. Bu sistemin yöntemiyle ilgili olarak kanunumuzda da maddeler var. Bunları da aynen uyguluyoruz. Kanun bizi görevlendirmiş ama ayrı bir kurul kurulur mu kurulmaz mı bilemiyoruz. Ama böyle bir sistem RTÜK’e geldiğinde arkadaşlarımız değerlendirirler, gerekli oylamalar yapılır. 55 3 Nisan 2010 "Reklam arası dizi izleme" devri bitiyor Yeni RTÜK yasa tasarısında önemli düzenlemeler Yeni RTÜK tasarısı televizyon dünyası için önemli düzenlemeler içeriyor. Buna göre; yüz kızartıcı suçtan hüküm giyen program yapamayacak, telekulak kayıtları yayınlanamayacak, haberde fon müziği kullanılamayacak. Sabah gazetesinde yer alan habere göre; hazırlanan RTÜK yasa tasarısında önemli düzenlemeler yer aldı. RTÜK yasa tasarısında, yüz kızartıcı suçtan hüküm giyenlere yasak getirilmesi öngörülüyor. Tasarıda yasadışı dinleme kayıtlarının televizyonlarda yayınlanmasına da yasak getiriliyor. Böylece Ergenekon soruşturmasında ortaya çıkan kasetler artık yayınlamayacak. Kişilik haklarının ihlal edildiğini düşünenler, düzeltme ve cevap hakkını -mahkemeye gitmedenyayın kuruluşundan talep edebilecek. 7 gün içinde bu gerçekleşmezse, mahkemeye gidecek. FON MÜZİĞİNE YASAK Haber bültenlerinde, haberin etkisinin artırılması için kullanılan fon müzikleri yeni düzenlemede yasaklanıyor. Türkiye'de haber bültenlerinde yaygın olarak kullanılan haberde fon müziği, tasarının yasalaşmasının ardından yerini, doğal seslere bırakacak. Yeni düzenleme özel televizyonların programın niteliğine göre kullandıkları şiddet, cinsellik gibi koruyucu sembollerin TRT tarafından da kullanılmasını zorunlu kılıyor. ULUSA SESLENİŞ GECE YAYINLANMAYACAK Ayrıca başbakan ve Cumhurbaşkanının halka seslenişi ve hükümet bildirileri gece 24.00'ten önce yayınlanacak. SES ANİDEN ARTMAYACAK Tasarıda, dizi ve filmlerin ortasında aniden yüksek sesle ortaya çıkan reklamlar da düzenleniyor. Dikkat çekmek için dizi ve filmlerin arasına yüksek sesle konulan reklamlar tasarının yasalaşmasının ardından kalkacak. Düzenlemede reklamların ses seviyesinin programın ses seviyesinin üzerinde olamayacağı yer aldı. BİR SAATTE 12 DAKİKA REKLAM Söz konusu tasarıya göre; film ve haber bültenlerinde ilk reklam 30 dakikanın ardından ve her 30 dakikada bir gerçekleştirilebilecek ve 1 saatlik yayında reklam süresi 12 dakikayı aşamayacak. Ayrıca haber bültenleri ve dini yayınlara ise sponsor alınamayacak. 56 4 Nisan 2010 Yüz kızartıcı suç işleyen ekrana çıkamayacak RTÜK yasa tasarısı, "telekulak"ı, fon müziğini abartmayı ve daha pek çok şeyi yasaklıyor Radyo ve televizyon yayınlarını düzenleyen yasa tasarısı, sektörün taşlarını yerinden oynatacak düzenlemeler içeriyor. Tasarıda getirilen en önemli değişiklerden biri, yüz kızartıcı suç işleyenlere getirilen yasak. Haber birimlerinde çalışanlar başlıklı düzenlemede, "Yüz kızartıcı suçtan hüküm giyen kişiler, haber bülteni, haber programı ve güncel programları sunamazlar" ifadesi yer alıyor. Bu yasak, yıllardır televizyon ekranlarında olan bazı isimlerin de program yapmasını engelleyecek. Tasarının "yayın hizmeti ilkeleri" başlıklı bölümünde yasadışı dinleme kayıtlarının televizyonlarda yayınlanması yasaklanıyor. "Yayınlarda gizli kamera, gizli mikrofon vb. teknik araçlarla hukuka aykırı elde edilen görüntü ve kayıtlar kullanılamaz" denilen tasarıdaki düzenlemeyle, Ergenekon davası sürecinde ortaya çıkan dinleme kayıtlarının da televizyonlarda yayınlanması yasaklanıyor. Kişi ve kurumlar kişilik haklarını ihlal edildiğini düşündüğü yayınlarla ilgili düzeltme ve cevap hakkını mahkemeye gitmeden önce yayın kuruluşundan talep edebilecek. 7 gün içinde bu gerçekleşmezse, mahkemeye gidecek. Halen cevap ve düzeltme hakkı mahkeme kararı ile kullanılabiliyordu. ULUSA SESLENİŞ Haber bültenlerinde, haberin etkisinin artırılması için kullanılan fon müzikleri yeni düzenlemede yasaklanıyor. Türkiye'de haber bültenlerinde yaygın olarak kullanılan haberde fon müziği, tasarının yasalaşmasının ardından yerini, doğal seslere bırakacak. Yeni düzenleme özel televizyonların programın niteliğine göre kullandıkları şiddet, cinsellik gibi koruyucu sembollerin TRT tarafından da kullanılmasını zorunlu kılıyor. Ayrıca başbakan ve Cumhurbaşkanının halka seslenişi ve hükümet bildirileri gece 24.00'ten önce yayınlanacak. Bazı televizyon kanalları Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ulusa seslenişlerini gece yarısından sonra veriyordu. Dizi ve filmlerin ortasında aniden yüksek sesle ortaya çıkan reklamlar da düzenleniyor. Dikkat çekmek için dizi ve filmlerin arasına yüksek sesle konulan reklamlar tasarının yasalaşmasının ardından kalkacak. Düzenlemede reklamların ses seviyesinin programın ses seviyesinin üzerinde olamayacağı yer aldı. Film ve haber bültenlerinde ilk reklam 30 dakikanın ardından ve her 30 dakikada bir gerçekleştirilebilecek ve 1 saatlik yayında reklam süresi 12 dakikayı aşamayacak. Haber bültenleri ve dini yayınlara ise sponsor alınamayacak. 57 05 Nisan 2010 Yeni RTÜK kanunu tasarısı açıklandı Kanun, medyada yabancı sermaye payını yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıkarıyor Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından hazırlanan Radyo Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri hakkındaki yasa tasarısı taslağı Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun tarafından ortaklaşa düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna duyuruldu. Yaklaşık 1 yıllık çalışmayla hazırlanan ve geçtiğimiz günlerde TBMM'ye sunulan tasarı, yayın kuruluşlarındaki yabancı sermaye oranının yüzde 25'den yüzde 50'ye yükseltilmesi, TRT'nin RTÜK denetimine alınması ve reyting sisteminin RTÜK denetimine girmesi gibi pek çok konuyu içeriyor. Kanun taslağı yaklaşık 16 yıldır boşlukta olan karasal yayın frekansları konusuna da yeni düzenlemeler getirecek. Konuyla ilgili Beşiktaş'taki Başbakanlık Çalışma Ofisi'nde düzenlenen basın toplantısında konuşan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve RTÜK Başkanı Davut Dursun Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun taslağı hakkında bilgi verdi. Radyo ve televizyonların kuruluşu ve yayın hizmetleri hakkında kanunun AB müktesebatına uyum, yayın teknolojisi, Anayasa Mahkemesi kararları nedeniyle son 14 yılda 20 değişikliğe uğradığını belirten Arınç, yeni hazırlanan yasa taslağının çok sayıda kamu kurumu, sivil toplum örgütü, sektör temsilcisiyle görüşülerek 4 yıl içinde hazırlandığını aktardı. Taslağın geçici maddeler hariç 52 maddeden oluştuğunu belirten Arınç, "Kanun tasarı taslağı sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK'ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran içeriğe sahiptir. Dünyayla paralel şekilde sayısal yayına geçişin hukuksal altyapısının da oluşturulmasını da amaçlayan taslak, yıllardır gerçekleştirilemeyen karasal frekansların tahsisi konusuna da çözüm getirmektedir." dedi. Arınç, yeni düzenlemeyle isteğe bağlı yayın hizmeti, koruyucu sembol uygulaması, sayısal yayın ve ürün yerleştirme gibi çok sayıda yeni uygulamanın da hukuki altyapısının oluşturulduğunu belirtti. Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği maddelerin iptal gerekçesine uygun olarak yeniden düzenlendiğini belirten Arınç, "Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği yıllık izlenme oranına bağlı sahiplik yerine sektörel toplam ticari iletişim geliri açısından yüzde 25, karasal frekans tahsisi açısından en fazla 4 kanal sınırı getirilmektedir." şeklinde konuştu. Frekans konusunda gerekli düzenleme yapılamadığı için özel radyo ve televizyonların 16 yıldır geçici izinle yayın yaptığını belirten Arınç şöyle konuştu: "Buna bağlı olarak lisans ücretleri ve tahsis edilen kanal ve frekans ücretleri tahsil edilememiştir. Taslakla yayın kuruluşlarının karasal yayın lisansına sahip olması, lisans ücretlerinin kanal ve frekans ücretlerinin tahsil edilmesinin sağlanması da amaçlanmıştır. Dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayına sorunsuz geçilmesi mümkün kılınmaktadır. Frekans kullanımının yıllık bedele bağlanmasını, vericilerin tek bir şerikte toplanarak anten kirliliğini bitirilmesini, 1 yıl içinde karasal sayısal yayın için frekans ihalesi yapılmasını, 3 yıl analog ve sayısal paralel yayın yapıldıktan sonra analog televizyon yayınlarına son verilmesine öngörmektedir." ifadesini kullandı. Taslakta yer alan medya sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi konusuna da değinen Arınç, yayın kuruluşlarında yabancı sermaye payının yüzde 25'den yüzde 50'ye yükseltilmesinin öngörüldüğünü belirtti. Arınç ayrıca bir yabancı gerçek yada tüzel kişinin iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabileceğini, dolaylı ortaklıkta ise herhangi bir sınırlamanın söz konusu olmayacağını ifade etti. Arınç basın mensuplarının, "Taslakla yabancı sermayenin önü mü açılıyor" sorusuna ise şöyle cevap verdi: "Bugün kadar çok arzu edilen bir konuydu. Yüzde 50'lik bir sınır getirmek uygun görüldü. Bazı düşünceler sınırsız olması yönünde, bazıları daha sınırlı olması yönünde. Dünya gerçeklerine ve Türkiye ihtiyaçlarına uygun olarak yüzde 50 sınırı çok daha makul ve haklı görüldü. Yabancı sermayenin Türkiye'ye her alanda gelmesine ihtiyacımız var. Şu anda Türkiye'de yabancı sermaye medya sektörüne girmiş durumda. Bunda bir mahsur da görmüyorum. Yüzde 50 sınırın makul olduğu düşüncesindeyim" şeklinde cevap verdi. 58 "REYTİNG ÖLÇÜMLERİNİ RTÜK DENETLEYECEK" Taslağın kabul edilmesi halinde Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılacak ve TRT'de RTÜK denetimine girecek. Taslak uzun süredir medyada tartışma konusu olan Reyting ölçümlerini de yeniden düzenleyecek. Taslağa RTÜK tarafından belirlenen usullere göre yapılacak reyting ölçümleri yine RTÜK tarafından denetlenecek. Arınç, Taslakla, kontrolsüz şekilde yürütülen ve şiddetle eleştirilen reyting ölçümlerinin, bu ölçümleri yapacak şirketlerin RTÜK'ten izin alması ve ölçümlerin denetlenmesinin de öngörüldüğünü açıkladı. Türkiye'de reyting ölçümlerinden kaynaklanan ciddi bir tartışma ortamı bulunduğunu belirten RTÜK Başkanı Davut Dursun ise şöyle konuştu: "Yayıncı kuruluşlardan bir kısmı bu bir ticari faaliyettir bu piyasa şartları içersinde kendi kendine çözümlenmesi gerektiği şeklinde değerlendirmeler var. Diğer taraftan bunun Radyo Televizyon Üst Kurulu tarafından yapılması gerektiğini savunanlar var. Biz bütün dünyadaki sistemi inceledik. Esas itibariyle şunu gördük. RTÜK ve benzeri kuruluşlar tarafından dünyada reyting ölçümlerinin gerçekleştirildiği ülke sayısı çok az. Genellikle bu piyasa koşulları içersinde, bir bir ticari faaliyet olarak yapılıyor. Ne var ki şöyle bir konu var. Ticari faaliyet olarak yapılsa bile sonuçları yayıncıların editöryal bağımsızlıkları üzerinde etkili bir rol oynuyor. O sebeple bizim Radyo televizyon Üst Kurulu olarak 'Reyting ölçümü ticari bir faaliyettir, bizi ilgilendirmez' deme şansımız yok. En azından bu sistemin bir biçimde içinde olmamız gerekmektedir. Bu alanda ciddi bir esas ve usüllerin belirsizliğinden kaynaklanan sıkıntıların varlığını gördük. Dolayısıyla RTÜK'ün bununla ilgli olarak esas ve usülleri belirleme yetkisini alması. Bunun çerçevesinde ölçümleri yapacak kurumların buna bağlı olarak çalışmalarını yapması gerektiğini düşünüyoruz. Bu yetkiyi aldığımız zaman belirleyeceğimiz esas ve usüller sonrasında tartışmanın biteceğini umuyoruz." şeklinde konuştu. Taslağın ne zaman yasalaşacağı konusunda basın mensuplarının soruları üzerine Arınç, hazırlanan taslağın geçtiğimiz günlerde bakanlar kuruluna sunulduğunu ve bir an önce Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulacağını belirtti. Taslağın 50 maddeyi aşkın bir taslak olduğu düşünüldüğünde genel kanun olarak görüşülmesinin uygun olacağını belirten Arınç, bunun da 2 yada 3 bölümlük bir gelişme anlamına geldiğini belirtti. İlk hedeflerinin taslağın yasama dönemi sonuna kadar meclisten geçirilmesi olduğunu belirten Arınç, bu olmazsa ekim ayında yeni yasama yalının başında taslağı yasalaştırmayı umduklarını belirtti. Basın mensuplarının "Yeni taslağın Doğan Yayın Grubu'nun durumunu nasıl etkileyecek" sorusuna ise RTÜK Başkanı Dursun, "O konu farklı. Doğan Yayın grubuyla ilgili alınan karar, yeni bir karar alınıncaya kadar herhangi bir şeyin yapılmaması şeklindeydi. Yeni bir karar alınmasıyla ilgili çalışmalar devam ediyordu. O çalışma henüz tamamlanmış değil. Yabancı sermaye payının yüzde 50'ye yükseltilmesi elbette Doğan'ı veya bir başkasını da etkileyebilir. Onlar açısından da lehlerine bir durumsa bunu kullanabilirler. " diye yanıtladı. 59 06 Nisan 2010 Yavuz Semerci Doğan ceza öder televizyon satmaz! DEVLET Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Taslağı’nı dün açıkladı. Taslağın bu haliyle yasalaşması halinde Türk basın sektörünün ortaklık yapısında ilginç değişiklikler yaşanacak. Örneğin, Doğan Grubu elindeki iki televizyon kanalından birisini elinden çıkarmak zorunda kalacak. Ya da her ay 400 bin TL idari ceza ödeyecek... Madde şöyle: “Bir gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı hisse sahibi olduğu medya hizmet sağlayıcı kuruluşların yıllık toplam ticari iletişim geliri, sektörün toplam ticari iletişim gelirinin yüzde 25’ini geçemez. Bu oranı aşan gerçek veya tüzel kişi, 90 gün içinde oranın altına inecek şekilde medya hizmet sağlayıcı kuruluşlardaki hisselerini devreder.” Bu kurala uymayanların her ay başına 400 bin TL ceza ödeyeceği yazılı maddede... Ticari iletişim gelirinden kasıt, televizyon ve radyolara verilen reklam geliri. Ve esas alınacak rakam da RTÜK’e bildirilen reklam geliri olacak. Doğan açısından bu maddenin ne denli anlamlı olduğunu anlamak için bu gruba ait kanalların pazar paylarını bilmek gerekiyor. Pazar payları açısından durum şöyle: Televizyonlarda harcanan her yüz liralık reklam harcamasının 24 ile 30 lirasını (yıllara göre değişiyor elbette) Kanal D, 10 ile 12 lirasını Star televizyonu elde ediyor. Diğer kanallarıyla birlikte toplam pastadan aldığı pay yüzde 40’ı buluyor. (Örneğin, 2008 yılında RTÜK’e bildirilen reklam gelirlerinin toplamı 1 milyar 706 milyon TL idi. Bu rakamın 688 milyon TL’si Doğan Grubu kanallarına aitti. 2009 yılındaki rakamlarda yüzde 40’lık oranın devam ettiğini gösteriyor.) Yazılarımda da dile getirdim. Medya sektöründe tekelleşme eğilimlerinin önüne geçmek için kuruluşların reklam pastasından aldığı paya yönelik sınırlamalar getirilmesi gerektiğini düşünenlerdenim. Ancak bu uygulamanın bence Doğan açısından anlamı şu: Yılda 5 milyon TL cezamı öderim, kanalımdan vazgeçmem! Gördüğünüz gibi yasa daha çıkmadan nasıl delineceğini konuşuyoruz! Ayrıca, ithalat, ihracat veya finans şirketlerine ortak olanların televizyon kuruluşlarına sahip olamayacağına dair, uygulanamayan madde kalkıyor. Bu madde, Çalık ve Doğuş grupları açısından rahatlatıcı. Sadece borsa aracı kurum sahibi olanlara yönelik bir yasak geliyor. Bir başka nokta, yabancılara getirilen sahiplik sınırının yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkarılması. Türk televizyon kuruluşlarının yabancı sermaye açısından cazip hale geleceği söylenebilir. Taslakta bir madde var. Mevcut yasada nasıl tarif edilmiş emin olamadım. Deniliyor ki, “Yayınlar alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ve kumar oynamayı özendirici nitelikte olamaz.” Alkol üzerinde durmak gerekir. Gençlerin alkolden uzak durmasını sağlamak için gerekli yaptırımlar ve özen gösterilmeli. Ancak, alkol ile uyuşturucunun aynı kefeye konulması doğru değil. Türkiye’nin bir alkolizmle mücadele sorunu yok. Düşünün, bir dizide bir yemek sırasında alınan içki bile alkolü özendirici yayın kapsamına girebilir... Neyse elimizde bir taslak var. Sonra bu tasarı olacak. Sonra da kanun. Taslak nasıl kanunlaşır, kaç günde bu iş sonuçlanır bilmiyorum. Ama her bir maddesi üzerinde tartışacak kadar vakit var en nihayetinde. 60 ZAMAN 61 2 Mart 2010 RTÜK Başkanı: İzleyicilerin de olduğu ortak bir denetim kavramı geliştirildi Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Davut Dursun, Kurul'un regülasyon (düzenleme) boyutunu ön plana çıkartmak istediklerini söyledi. Geçen Mayıs ayında yapılan Avrupa Konseyi'nin İletişimden Sorumlu Bakanlar Zirvesi'ni hatırlatan Dursun, bu toplantıda izleyicilerin de bulunduğu ortak bir denetim kavramı geliştirildiğini belirtti. 'NTV Soruyor' programına katılan RTÜK Başkanı Davut Dursun, 'Üst Kurul üyeleri canı sıkıldığı zaman keyfi müeyyide uyguluyor' gibi bir tablo oluşturulduğuna dikkat çekerek, "Yasaklar sempatik bir şey değil. Ancak RTÜK uymak zorunda olduğu kanunun verdiği yetki ve görevleri yerine getiriyor." dedi. Verilen cezaların büyük kısmının mahkemeye gittiğine işaret eden Dursun, "Mahkemeler de bizim doğru uyguladığımızı söylüyor." diye konuştu. RTÜK Yasası'nın 14 yıllık tecrübe dikkate alınarak baştan sona tadil edildiğini kaydeden Dursun, 'yayın ilkelerindeki mükerrerliklerin kaldırılacağını, anlaşılması zor, her tarafa çekilebilir nitelikte olanların eleneceğini' belirtti. Dursun, "Birtakım ilkeleri birleştiriyoruz, daha anlaşılabilir, basit ve kolay uygulanabilir hale getiriyoruz." ifadesini kullandı. Dursun, yeni yasada isteğe bağlı yayınlar için de daha özel ve farklı ilkeler konduğunu kaydetti. Bunu yaparken, AB Komisyonu'nun da yakın desteğini almaya çalıştıklarını söyleyen Dursun, AB'nin Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi'nin normlarını bir üst norm olarak kabul ettiklerini ifade etti. Dursun, "Yasaya alıntılayarak bir çok maddeyi olduğu gibi, bazı maddeleri de ufak tefek değişikliklerle koyduk. Yayıncılık ilkeleri çok azalmış değil, ama birtakım tartışmaları sonlandıracak düzenlemeler yaptığımızı düşünüyorum." şeklinde konuştu. Kamu ve özel yayıncıların aynı normlara bağlı olması gerektiğine işaret eden Dursun, yasayla TRT'nin de RTÜK tarafından denetlenmesi ilkesinin getirildiğini dile getirdi. "BAKAN KAVAF İLE BU HAFTA İÇİNDE BİRARAYA GELECEĞİZ" RTÜK Başkanı Davut Dursun, Devlet Bakanı Selma Aliye Kavaf'ın Ebeveyn İzleme Kurulu oluşturulması teklifi ile ilgili, "Önerisinin mahiyeti ile ilgili bilgiye sahip değilim. Bu hafta kendisi ile görüşmem var. Bu görüşmede sanıyorum teklifinin içeriği ile ilgili izahta bulunur. Şu anda işin mahiyetini bilmediğim için bir şey diyemiyorum." açıklamısını getirdi. RTÜK’ün Türkiye'de kontrol ağırlıklı kurulduğunu, ancak regülasyon (düzenleme) boyutunu ön plana çıkartmak istediklerini ifade eden Dursun, geçen Mayıs ayında yapılan Avrupa Konseyi'nin İletişimden Sorumlu Bakanlar Zirvesi'ne dikkat çekti. Zirvede yeni medya konseptinin tartışıldığını belirten Dursun, şöyle devam etti: "Bu çerçevede regülasyon ve kontrolün nasıl yapılacağına ilişkin kararlar alındı, ufuk açıcı şeyler söylendi. Bunlar Avrupa Konseyi'nin diğer ülkelerine de tavsiye edildi. Artık regülasyonun sadece devlet tarafından, parlamento tarafından değil ortak regülasyon yapılması kavramı gelişti. Regülasyon yapılırken, yayıncılar olacak, izleyiciler olacak, Parlamento olacak, Üst Kurul olacak. Ortak bir regülasyon mantığı ile çalışılacak. Kontrol konusunda da aynı mantık. Öz denetim kavramı aşıldı, tek taraflı olarak devletin, üst kurulun yapacağı bir denetim değil, ortak denetim diye bir kavram geliştirildi. Ancak, bunu kimse tartışmıyor." "CİNSELLİĞİN REYTİNG AMAÇLI KULLANILMASI BİR TEHLİKE" Türk televizyon sektöründe cinselliğin reyting amacı ile başvurulan bir faktör olduğunu söyleyen Dursun, bu durumu 70'li yıllarda Türk sinemasının içine çekildiği kaosa benzetti. "Cinselliğin bu kadar kullanılır olması böyle bir tehlikeyi acaba gündeme getirir mi diye bir kaygım var." diyen Dursun, bu tehlikenin yayıncılık sektörüne ciddi sıkıntı getirebileceğine dikkat çekti. Dursun, yazarların ve prodüksiyonla uğraşanların daha fazla sorumluluk içinde hareket etmelerini istedi. İzdivaç programlarının da zaman zaman Üst Kurul'un gündemine geldiğini aktaran Dursun, "(İzdivaç programlarına) baştan beri olumlu baktık. 'Bu bir sosyal ihtiyaçtır, bunu 62 karşılama yönünde önemli bir yaraya parmak basmaktadır' dedik. Ancak, uygulamada öyle bir noktaya gelindi ki, iş çığrından çıkma gibi bir eğilim gösterdi. Bu konuyu yeniden değerlendirmek ve yeni bir konsept kazandırmak mümkün olabilir mi diye bir kaygımız var." şeklinde konuştu. 63 25 Mart 2010 'Radyo bitiyor' ve televizyonların frekans karmaşası Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyesi Mehmet Dadak, ''radyo ve televizyonların yıllardır yakındığı frekans karmaşasının artık biteceğini, Başbakanlığa sunulan yasa tasarısı (taslağı) kanunlaştığında frekans tahsisi için ihaleye çıkacaklarını'' bildirdi. Dadak, RTÜK'ün, yerel ve bölgesel televizyon ve radyoların temsilcilerine yönelik düzenlediği eğitim seminerine katılmak üzere geldiği Adana'da, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1994'te yürürlüğe giren 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunla düzenlenen radyo ve televizyon yayıncılığının yeniden ele alındığını belirtti. AB Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümlerine uygun olarak düzenlenen tasarı taslağının Başbakanlıktan, yakın bir tarihte TBMM'ye inmesinin beklendiğini ifade eden Dadak, bu kanunla, radyo ve televizyonların yıllardır yakındığı frekans karmaşasının artık biteceğini söyledi. Karasal ortamda lisans başvurusu bulunan ve yıllardır yüzde 5 eğitime katkı, yüzde 5 RTÜK payı ödeyen radyo ve televizyon kuruluşlarının lisans sorunlarının çözüleceğini ifade eden Dadak, tasarı kanunlaştığında frekans tahsisi için ihaleye çıkacaklarını bildirdi. Dadak, dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal altyapısının oluşturulmasının amaçlandığı yeni yasayla yayın kuruluşlarının karasal yayın lisansına sahip olacaklarını belirterek, şunları kaydetti: ''Halen yayınlarını sürdüren radyo ve televizyonların temsilcileri ihaleyi iyi takip etsinler. Bu ihale herkese açık olacak, ancak bir yıl yayıncı olma koşulu aranacak. Burada bizim rekabeti önleyecek herhangi bir tutum sergilememiz suç unsuru teşkil eder. Frekansların kiralama bedelleri konusunda sokaktaki vatandaşın bilgisi ne ise bizim de bilgimiz odur.'' Yeni yasa ile yayın kuruluşlarının reklam gelirinden RTÜK'e aktarılan payın yüzde 5'den yüzde 3'e ineceğini, yaygın medya için de sınırlama getirdiklerini anlatan Dadak, ''Frekans tahsisinde belirli oranda sınırlama olacak. Yabancı sermayenin yaygın medyadaki payı ise yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıkarılacak'' diye konuştu. -TÜRKİYE'DE TV İZLEME ORANI KİŞİ BAŞINA GÜNDE 4-5 SAAT'' Dadak, Türkiye'de TV izleme oranının kişi başına günde 4-5 saat, bunun Avrupa standardının ise 2-3 saat olduğunu belirterek, şöyle devam etti: ''Yani bir Türk vatandaşı, yaklaşık bir yıllık yaşamının yüzde 19'u yani 69,5 günü televizyon karşısında geçiriyor. Yüzde 33'e tekabül eden 120 günü uyuyarak, 120 günü çalışarak geri kalan yüzde 14'lük kısmı yani 51 günü de diğer aktivitelerde geçiriyor. Bu bizim gibi ülkeler için biraz fazla lüks. Bu nedenle yayıncılarımızın, ulaştıkları kitlenin yoğunluğunu dikkate alarak daha sorumlu davranmaları gerekir.'' -RTÜK'E ŞİKAYETLERDadak, RTÜK'e yapılan şikayetlere de dikkati çekerek, son dönemlerde şikayetlerin televizyon dizilerinin senaryolarında yoğunlaştığını belirterek, şunları kaydetti: ''Kadınların kocalarını aldattığı dizilerden yana çok şikayet alıyoruz ancak, buna müdahale yetkimiz yok, bunu yapmak sansüre girer. Biz ekranın arkasını denetleyemeyiz. Aşk-ı Memnu dizisine ceza uygulandı, ancak bu senaryosundan değil, tahrik edici unsurlardan kaynaklandı. Zira, toplumda pozitif örnekler kadar negatif örneklerin de dizilerde gösterilmesi normal. Olumsuzu göstermeyeceksin diye bir şey yok. Yasamızın 4. maddesindeki yayın ilkeleri müstehcenlikten kişilik haklarına kadar çeşitli yasakları içeriyor. Biz söz konusu aykırılık nereden kaynaklanıyorsa, yasamız bizi hangi müeyyideyi uygulamaya yetkili kılıyorsa onu uygularız.'' 64 -REKLAM ARASI DİZİLERDadak, televizyonda reklam sürelerinin de sınırsız olmadığını kaydederek, bunun yasal oranının saatte 12 dakika olduğunu, ancak bu sürenin aşıldığını belirlediklerinde gerekli müeyyidelerin uygulandığını ifade etti. Dadak, ''Reklamların dozu o kadar kaçtı ki neredeyse reklam arası dizi izlenir oldu. Yasaya göre ayrıca, reklama girerken görsel ve işitsel olarak diğer programlardan ayırt edilecek şekilde olmalı. Ancak, şunu da belirtmek isteri ki artık ekran kapatmaya kadar giden cezalar uygulamaya gerek kalmıyor'' dedi. 65 5 Nisan 2010 Reyting sistemini RTÜK denetleyecek Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı yeni yayın teknolojileriyle ilgili açılımlar içeriyor. Taslağa göre reyting sistemi Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) denetimine girecek. RTÜK’ten yapılan yazılı açıklamada, RTÜK tarafından hazırlanan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağının, Üst Kurul Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun'un, 31 Mart 2010 Çarşamba günü Bakanlar Kurulu'nda verdiği brifingin ardından TBMM'ye sevk edilmek üzere imzaya açıldığı belirtildi. Açıklamada, taslakla yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştirildiği ifade edildi. Taslak, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video BroadcastingHandheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileri ile ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırıyor. Yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkân veriyor. Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atılmış oluyor. Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor. Taslak şu düzenlemeleri içeriyor: "Karasal ortamda yayın lisanslarının verilmesi, sayısal yayıncılığa geçişin sağlanması, medya sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi, elektronik haberleşme kanunun yürürlüğe girmesi ile 3984 Sayılı Kanun'da buna paralel düzenleme yapılması, TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması, koruyucu sembol sistemi ve özdenetim hükümleri, reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor, yayın ilkelerinin yeniden düzenlenmesi, cevap ve düzeltme hakkının düzenlenmesi, reklam payı kesintilerinin düşürülmesi ve yerli yapımlara yer verme zorunluluğu." 66 6 Nisan 2010 Dilek Hayırlı Reytingi RTÜK denetleyecek Reyting denetimi konusundaki tartışmalar kamuoyunu uzun süre meşgul etmişti. Ölçüm cihazlarının yıllarca aynı ailelerde kaldığı, yapımcıların denekleri kendi programları izlemesi karşılığı rüşvete bağladığı ortaya çıkmıştı. 18 yıl boyunca reyting ölçümlerini yapan AGB, iddialara cevap veremeyince Televizyon İzleme Araştırma Komitesi (TİAK) anlaşmasını iptal etmişti. Reklam pastasının şekillenmesinde önemli bir yeri olan reyting denetimlerine yeni düzenleme geliyor. Hazırlanan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı ile reyting ölçümlerini ve haksız rekabete yol açtığı şeklinde eleştirilen TRT yayınlarını Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) denetleyecek. Geçici olanlar dışında elli iki maddeden oluşan yeni taslakla, yetki karmaşasının ortadan kaldırılması, yayın denetimi konusunda RTÜK’ün etkin kılınması ve yayıncılık sektöründe rekabetin artırılması hedefleniyor. Medya sahipliği konusunun yeniden düzenlendiği taslakla radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlar daraltılıyor, tekelleşmeyi engellemek üzere frekans tahsisi yeniden düzenleniyor. Buna göre şirketler en fazla üç kanal sahibi olabilecek, sektörel gelirleri ise yüzde 25'i geçemeyecek. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun ile birlikte yeni taslağı, Dolmabahçe'deki Başbakanlık çalışma ofisinde basın mensuplarıyla paylaştı. Konuşmasına, Türkiye'deki özel radyo ve televizyon yayınları ile ilgili tarihsel süreç hakkında bilgi vererek başlayan Arınç, mevcut kanunun, yeni teknolojilerin yayıncılık sektöründe hayata geçirilmesine imkân vermediğini söyledi. Bu nedenle yasal çerçevenin yeniden düzenlenmesinin zorunlu hale geldiğini ifade eden Başbakan Yardımcısı Arınç, taslağın, Avrupa Birliği (AB) Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi dikkate alınarak hazırlandığını dile getirdi. Arınç, yeni taslakla, yayınların izlenme ve dinlenme oranı ölçümlerinin yapılması ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasların RTÜK belirleneceğini belirtti. Ayrıca bu esaslara uymayan şirket ve kuruluşlara da uygulanacak müeyyidelere de Üst Kurul karar verecek. Yeni kanun taslağı, yıllık izlenme oranına bağlı sahiplik yerine; sektörel toplam ticari iletişim geliri açısından yüzde 25, karasal frekans tahsisi açısından en fazla üç kanal sınırı getiriyor. Yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı da yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltiliyor. Ayrıca, bir yabancı gerçek veya tüzel kişinin iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilme izni veriyor. Taslakla radyo ve televizyon frekans planlarını yapma yetkisi de Üst Kurul'a devrediliyor. Mevcut yasanın aksayan müeyyide sistemi de, taslakla yeniden düzenleniyor. Uyarı olmaksızın doğrudan program durdurma, tekrarı halinde üç kez gelire dayalı idari para cezası, bir yıl içinde üç kez tekrarı halinde iki katı para cezası aşamaları getiriliyor. Taslağın yasalaşması halinde müeyyide sistemi değişeceğinden eski siciller de silinecek. Taslakla, Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerine de düzenleme geliyor. Bu kapsamda, çocuk yayınlarında çizgi filmlerin en az yüzde yirmisinin, diğer programların ise en az yüzde kırkının yerli yapım olması sağlanacak. Haberler, spor olayları, yarışmalar ve reklamlar dışında kalan yayın süresinin en az yüzde ellisi Avrupa eserlerine ayrılacak. Yeni taslak ayrıca spor, film, dizi ve eğlence programlarında ürün yerleştirmeye de izin veriyor. Cevap ve düzeltme hakkı ile ilgili düzenlemeler de taslakta yeniden şekilleniyor. Buna göre, ilgili taraf, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteyebilecek. Reyting ölçümü yapan AGB'nin 18 yıllık saltanatı yıkılmıştı Reyting tartışmalarında ilk olarak, bir kullanıcının en fazla beş yıl denek olarak kalabileceği sistemde sadece İstanbul'da onlarca ailenin bu sürenin iki katı süre ölçüm cihazı (peoplemeter) kullandığı ortaya çıkmıştı. Sonra Televizyon İzleme Araştırma Komitesi'nin (TİAK) bile tanımadığı deneklerin isimlerini öğrenen bir yapımcının aileleri kendi programlarını izlemesi için rüşvete bağladığı tespit edilmişti. TRT haksız rekabet oluşturduğu gerekçesiyle TİAK'ı mahkemeye vermiş ve davayı kazanmıştı. 18 yıl boyunca 67 reyting ölçümleri yapan AGB Nielsen şirketi ise iddialara cevap veremeyince TİAK tarafından yapılan yeni ihalede görevine son verilmişti. 68 YENİ ŞAFAK 69 12 Kasım 2009 ASLIHAN ALTAY KARATAŞ Televizyonda yabancı payı % 50'ye çıkıyor Yeni RTÜK yasası ile medya kuruluşlarındaki yabancı sermaye payı artırılıyor. Mevcut yasada yabancı sermayeye getirilen yüzde 25 sınırlaması, yeni düzenleme ile yüzde 50'ye çıkarılıyor. 3984 sayılı RTÜK yasasını değiştirmek için yapılan hazırlıklar son aşamaya geldi. Yayıncı kuruluşlar ile sivil toplum örgütlerinin de görüşleri alınarak son şekli verilen yasa taslağına, AB müktesabatı da dikkate alınarak eklemeler yapıldı. RTÜK'ün resmi internet sitesinde tartışmaya açılan Yeni RTÜK Yasası Taslağı, Meclis'te komisyonlarda görüşüldükten sonra Genel Kurulu'nda ele alınacak. Genel kurul'da kabul edilen tasarı Cumhurbaşkanı'nın onayının ardından Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girecek. REYTİNGLERİ RTÜK DENETLEYECEK Yeni yasa ile Üst Kurul'a reyting ölçümlerinin nasıl yapılacağını belirlemek ve ölçümleri denetlemek görevi veriliyor. Kürtçe yayın yapmasına imkan tanıyan düzenleme de "yayın dili" başlığı altında taslağa konulurken, olağanüstü durumlarda Başbakana verilen "geçici yayın yasağı" yetkisi oldu. "Üretim, yatırım, ihracat, ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarına" getirilen radyo ve televizyon kanalı sahibi olma yasağı kalkıyor. Üst Kurul yasasında yapılacak en önemli değişiklikler arasında, medya sahipliğindeki yabancı sermaye payının artırılması yer alıyor. Doğan'a 3 ay süre verilmişti Yeni yasanın yürürlüğe girme tarihi Doğan Medya Grubu'nu da yakından ilgilendiriyor. Çünkü RTÜK, 13 Ekim tarihinde yaptığı toplantıda Doğan Medya'ya yasanın 29'uncu maddesinin (h) ve (ı) bendlerine aykırı durumu düzeltmesi için 3 ay süre tanımıştı. Yasanın sözkonusu maddesi "Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda yabancı sermayenin payı ödenmiş sermayenin yüzde 25'ini geçemez." hükümlerini içeriyor. Ancak tasarı Ocak 2010 tarihinden sonra yasalaşırsa Doğan Grubu bundan yararlanamayacak. 70 25 Mart 2010 A.A. Radyo ve TV'de frekans karmaşası bitiyor Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyesi Mehmet Dadak, 'radyo ve televizyonların yıllardır yakındığı frekans karmaşasının artık biteceğini, Başbakanlığa sunulan yasa tasarısı (taslağı) kanunlaştığında frekans tahsisi için ihaleye çıkacaklarını' bildirdi. Dadak, RTÜK'ün, yerel ve bölgesel televizyon ve radyoların temsilcilerine yönelik düzenlediği eğitim seminerine katılmak üzere geldiği Adana'da, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1994'te yürürlüğe giren 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunla düzenlenen radyo ve televizyon yayıncılığının yeniden ele alındığını belirtti. AB Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümlerine uygun olarak düzenlenen tasarı taslağının Başbakanlıktan, yakın bir tarihte TBMM'ye inmesinin beklendiğini ifade eden Dadak, bu kanunla, radyo ve televizyonların yıllardır yakındığı frekans karmaşasının artık biteceğini söyledi. Karasal ortamda lisans başvurusu bulunan ve yıllardır yüzde 5 eğitime katkı, yüzde 5 RTÜK payı ödeyen radyo ve televizyon kuruluşlarının lisans sorunlarının çözüleceğini ifade eden Dadak, tasarı kanunlaştığında frekans tahsisi için ihaleye çıkacaklarını bildirdi. Dadak, dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal altyapısının oluşturulmasının amaçlandığı yeni yasayla yayın kuruluşlarının karasal yayın lisansına sahip olacaklarını belirterek, şunları kaydetti: 'Halen yayınlarını sürdüren radyo ve televizyonların temsilcileri ihaleyi iyi takip etsinler. Bu ihale herkese açık olacak, ancak bir yıl yayıncı olma koşulu aranacak. Burada bizim rekabeti önleyecek herhangi bir tutum sergilememiz suç unsuru teşkil eder. Frekansların kiralama bedelleri konusunda sokaktaki vatandaşın bilgisi ne ise bizim de bilgimiz odur.' Yeni yasa ile yayın kuruluşlarının reklam gelirinden RTÜK'e aktarılan payın yüzde 5'den yüzde 3'e ineceğini, yaygın medya için de sınırlama getirdiklerini anlatan Dadak, 'Frekans tahsisinde belirli oranda sınırlama olacak. Yabancı sermayenin yaygın medyadaki payı ise yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıkarılacak' diye konuştu. TÜRKİYE'DE TV İZLEME ORANI KİŞİ BAŞINA GÜNDE 4-5 SAAT' Dadak, Türkiye'de TV izleme oranının kişi başına günde 4-5 saat, bunun Avrupa standardının ise 2-3 saat olduğunu belirterek, şöyle devam etti: 'Yani bir Türk vatandaşı, yaklaşık bir yıllık yaşamının yüzde 19'u yani 69,5 günü televizyon karşısında geçiriyor. Yüzde 33'e tekabül eden 120 günü uyuyarak, 120 günü çalışarak geri kalan yüzde 14'lük kısmı yani 51 günü de diğer aktivitelerde geçiriyor. Bu bizim gibi ülkeler için biraz fazla lüks. Bu nedenle yayıncılarımızın, ulaştıkları kitlenin yoğunluğunu dikkate alarak daha sorumlu davranmaları gerekir.' RTÜK'E ŞİKAYETLER Dadak, RTÜK'e yapılan şikayetlere de dikkati çekerek, son dönemlerde şikayetlerin televizyon dizilerinin senaryolarında yoğunlaştığını belirterek, şunları kaydetti: 'Kadınların kocalarını aldattığı dizilerden yana çok şikayet alıyoruz ancak, buna müdahale yetkimiz yok, bunu yapmak sansüre girer. Biz ekranın arkasını denetleyemeyiz. Aşk-ı Memnu dizisine ceza uygulandı, ancak bu senaryosundan değil, tahrik edici unsurlardan kaynaklandı. Zira, toplumda pozitif örnekler kadar negatif örneklerin de dizilerde gösterilmesi normal. Olumsuzu göstermeyeceksin diye bir şey yok. Yasamızın 4. maddesindeki yayın ilkeleri müstehcenlikten kişilik haklarına kadar çeşitli yasakları içeriyor. Biz söz konusu aykırılık nereden kaynaklanıyorsa, yasamız bizi hangi müeyyideyi uygulamaya yetkili kılıyorsa onu uygularız.' REKLAM ARASI DİZİLER Dadak, televizyonda reklam sürelerinin de sınırsız olmadığını kaydederek, bunun yasal oranının saatte 12 dakika olduğunu, ancak bu sürenin aşıldığını belirlediklerinde gerekli müeyyidelerin uygulandığını ifade etti. 71 Dadak, 'Reklamların dozu o kadar kaçtı ki neredeyse reklam arası dizi izlenir oldu. Yasaya göre ayrıca, reklama girerken görsel ve işitsel olarak diğer programlardan ayırt edilecek şekilde olmalı. Ancak, şunu da belirtmek isteri ki artık ekran kapatmaya kadar giden cezalar uygulamaya gerek kalmıyor' dedi. 72 31 Mart 2010 A. A. 20 bin polis memuru alımı imzaya açıldı Başbakan Yardımcısı Çiçek, 'Polis meslek eğitimine alınacak yüksek öğretim mezunları yaş sınırının 28'den 29'a, askerliğini yapmış olanlarda da 29'dan 30'a yükseltilmesi ve 20 bin polis memuru kadrosunun ihdas edilmesi kanun tasarısı imzaya açıldı' dedi. Bakanlar Kurulu toplantısı sona erdi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında Başbakanlık Merkez Bina yapılan toplantı yaklaşık yedi saat sürdü. Hükümet Sözcüsü, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, 'Polis meslek eğitimine alınacak yüksek öğretim mezunları yaş sınırının 28'den 29'a, askerliğini yapmış olanlarda da 29'dan 30'a yükseltilmesi ve 20 bin polis memuru kadrosunun ihdas edilmesi kanun tasarısı imzaya açıldı' dedi. Çiçek, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından açıklamalarda bulundu ve gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bugünkü Bakanlar Kurulu toplantısında bazı kanun tasarılarını imzaya açtıklarını belirten Çiçek, bunlardan bir tanesinin polis meslek eğitimine alınacak yüksek öğretim mezunları yaş sınırının 28'den 29'a, askerliğini yapmış olanlarda da 29'dan 30'a yükseltilmesi ve 20 bin polis memuru kadrosunun ihdas edilmesi olduğunu söyledi. Çiçek, Türkiye'de güvenlik hizmetlerinin layıkıyla sürdürülebilmesi bakımından kişi başına düşen polis sayısında noksanlık olduğunu belirterek, 'Bu da ister istemez asayiş ve huzurun temini bakımından özellikle büyük şehirlerimizde bazı problemler çıkarmaktadır. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde bir polise 250 kişi düşerken halen ülkemizde bu 300'ün üzerindedir. Dolayısıyla bu açığın kapatılabilmesi lazım. Öbür taraftan da mesleğe daha yüksek eğitim görmüş insanların kazandırılabilmesi bakımından dan bu düzenlemenin yapılmasın da fayda görülmüştür' diye konuştu. Bazı kamu kurum ve kuruluşlarının borç ve alacaklarının yeniden yapılandırılacağını ifade eden Çiçek, şunları kaydetti: 'Özellikle BOTAŞ gibi, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi olmak üzere enerji alanında faaliyet gösteren bir kısım kuruluşların birbirlerinden karşılıklı borç ve alacak ilişkileri var. Bu da bu kuruluşların sermaye yapılarını olumsuz yönde etkilediği için bu hizmetlerin bundan böyle daha borç yükünden arınmış olarak hizmetlerini sürdürebilmeleri bakımından borçlarının yeniden yapılandırılması, takas, mahsup ve terkin suretiyle tasfiye edilmesine imkan veren bir kanun tasarısını bugün kabul ettik.' -'ASKERİ MAHKEMELER TÜMÜYLE HAKİM ÜYELERDEN OLUŞACAKTIR'Çiçek, üzerinde durdukları bir başka kanun tasarısının da Anayasa Mahkemesinin verdiği iptal kararının gereği olarak Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkındaki Kanun Tasarısı olduğunu ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü: 'Bilindiği gibi yürürlükte olan Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkındaki Kanun 1963 tarihlidir ve o günden beri de askeri mahkemelerde iki hakim, bir muvazzaf subay başkanlığında üçlü bir heyet oluşuyor. Genelkurmay Başkanlığındaki Askeri Mahkeme'de ise üç askeri hakim, ikisi de general ve amiral olmak üzere beş kişiden oluşuyor. Anayasa Mahkemesi 7 Mayıs 2009 tarihli iptal kararında hakim sınıfından olmayan üyelerin bu mahkemelerden çıkarılması ile ilgili olarak bir iptal kararı vermişti. Bununla ilgili de bir süre vermiştir. Bu sürenin dolmasından evvel böyle bir yasanın çıkması gerekiyor. Dolayısıyla bundan sonra askeri mahkemeler tümüyle hakim üyelerden olaşacaktır. Onu düzenleyen bir kanun tasarısı var.' -'TÜRKİYE, ATTIĞI İMZANIN ARKASINDADIR' Hükümet Sözcüsü, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, Ermenistan ile yapılan protokol konusunda 'Türkiye'nin, altına imza koyduğu ister anlaşma, ister belge olsun bunu arkasında olduğunu' bildirdi. 73 Çiçek, Bakanlar Kurulu toplantısına yönelik açıklamalarının ardından, gazetecilerin sorularını yanıtladı. Rusya'da meydana gelen terörist eylemleri gerçekleştirenlerin, 'Türkiye'de eğitim gördüğüne yönelik' iddiaların hatırlatılarak, bu konuda bir bilgiSİ olup olmadığının sorulması üzerine Çiçek, terör eylemini kınadı. Bu tür eylemlerin onaylanamayacak, hiçbir şekilde müsamaha gösterilmeyecek eylemler olduğunu kaydeden Çiçek, 'Terörden en çok acı çekmiş bir ülke olarak, dünyanın neresi olursa olsun, hele Rusya gibi uzun bir tarihi geçmişimiz ve çok sıkı ilişkilerimiz olan bir ülkede bunun meydana gelmiş olması da ayrıca üzüntümüzü artırmıştır' dedi. Terör konusunda, uluslararası camia ile dayanışma ve işbirliği içinde olmayı arzu ettiklerine işaret eden Çiçek, şöyle konuştu: 'Bu tip yayınların doğruluk derecesi nedir? Basında çıkan bir haber. Ama biz, Türkiye'de kimin için olursa olsun, kimin adına olursa olsun, ne sebeple olursa olsun, hiçbir terör faaliyetine veya buna müncer olacak bir çalışmaya ve faaliyete asla müsaade etmeyiz. Bunlar gazetelerde çıkan haberlerdir. Eğer, bunun gerçeklik yanı varsa Türkiye, bunun üzerine gidiyor ve gidecektir. Bu tip değerlendirmeleri zaten yapıyor. Ayrıca Sayın Başbakan, bugün Rusya Federasyonuyla yaptığı bir telefon görüşmesiyle Bakanlar Kurulu sırasında, üzüntülerini de ifade etmiştir. Bu konudaki düşüncemizi hassasiyetimizi birinci elden de ifade etme imkanı bulduk.' -ERDOĞAN'IN ABD ZİYARETİBir soru üzerine Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD ziyaretinin de henüz netleşmediğini bildiren Çiçek, 'Bu konudaki değerlendirmemiz devam ediyor' dedi. ABD Temsilciler Meclisinin ilgili komitesinde Türkiye'ye haksız bir suçlama yapıldığını dile getiren Çiçek, 'Türkiye bunu hak etmiyor. İki ülke daima yakın ilişkiler içinde olmuş, dostane ilişkiler içinde olmuş ve iki tarafın yararına olan ilişkilerin derinleşmesinden yana arzu ifade etmiş bir ülkedir. Ama tarihçilerin vereceği kararın, parlamentolarda verilmesinin getireceği sakıncaları ifade etmeye çalıştık. Onun için bu değerlendirmeler devam ediyor'diye konuştu. -ERMENİSTAN İLE YAPILAN PROTOKOLÇiçek, bir gazetecinin, 'Ermenistan ve Türkiye arasındaki protokol sürecinde, Ermenistan'dan bazı açıklamalar geldi. Protokol sürecinin sekteye uğrayabileceği yönünde... Bundan sonra süreç, protokoller açısından nasıl olacak?' sorusuna, şu yanıtı verdi: 'Bu konuyla ilgili bir açıklama gerekiyorsa Dışişleri Bakanlığımız zaten fayda görüyorsa bu açıklamaları yapıyor. Türkiye, altına imza koyduğu ister anlaşma, ister belge bunun arkasındadır. Ancak, bu gelişmeler bizim irademiz dışında, Türk tarafından değil, başka taraftan sabote ediliyorsa bunu da dünya kamuoyunun görmüş olması lazım. Bu sürecin en evvel sıkıntıya girmesinin sebeplerinden bir tanesi, Ermenistan Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu karardır. Arkasından bununla ilgili tabii Türkiye de bir açıklama bekledi. Onun için biz o protokolün altında ne varsa o imzamıza sahibiz. Ancak bu tek taraflı gerçekleştirilecek bir husus değil. İki tarafın da kendi yükümlülüklerini yerine getirmiş olması şartıyla bir anlam ifade edecektir. Bugün bu konuyu konuşmadık ama bir değerlendirme gerekiyorsa kamuoyu açısından onu Dışişleri Bakanlığımız zaten geciktirmeden yapıyor.' -ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİÇiçek, 'Anamuhalefet partisinin bugün bir iddiası oldu. AK Parti'nin Anayasa teklifi ile ilgili iki ayrı imza listesi olduğu ve birinde TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin'in imzası bulunduğu yönünde. Buna ilişkin değerlendirmenizi alabilir miyiz?' diyen bir gazeteciye, 'Bunu hiç bilmiyorum. Bunu şimdi ilk defa, girerken toplantıya bir arkadaşınız söyledi. Bu TBMM'nin faaliyetidir. Bunu gruptaki arkadaşlar bilir. AK Parti olarak bizim yeteri kadar sayımız var. Öyle kıl payı teklif verecek bir çoğunluğa sahip değiliz. Bildiğim kadarıyla 216 civarında arkadaşımızın imzasıyla verildi. İcap oluyorsa bu tamamlanır da. Onun için onu bilmiyorum. Ama yeteri kadar sayımız var. O konuyu grup başkanvekili arkadaşlarımıza sorarsanız onlar daha doğru açıklama yapabilir' yanıtını verdi. 74 'Kamu Güvenliği Müsteşarlığı hala boş. Bu konu bugünkü Bakanlar Kurulu toplantısında ele alındı mı?' sorusuna ise Çiçek, 'Bunlar Bakanlar Kurulu gündeminde olacak konular değil. Çünkü kamu düzeni ve güvenliği ile ilgili müsteşarlık İçişleri Bakanı'na bağlı olarak kurulmuştur. Dolayısıyla Sayın Bakan bununla ilgili hazırlıkları yaptığı anda zaten atama da yapılacak demektir. Onun için Bakanlar Kurulundan karar ihdasına gerek olmayan bir konudur. Dolayısıyla da gündemimize gelmiş değil' karşılığını verdi. Bakan Çiçek, bir gazetecinin askeri mahkemelerle ilgili yasada öngörülen değişiklikle ilgili 'Hepsi askeri hakim olacak değil mi?' sözleri üzerine, 'Bundan sonra ister kuvvet komutanlıkları bünyesinde, ister Genelkurmay Askeri Mahkemelerinde görev yapan hakimlerin tamamı, hakim statüsünde olacaktır. Yani subaylardan müteşekkil olmayacaktır, Anayasa Mahkemesinin verdiği karar çerçevesinde... Bu bir uyum yasasıdır, çıkarılacak olan...' dedi. RTÜK ile ilgili tasarıdaki sermaye yapısıyla ilgili soru üzerine, şu anda yabancı sermaye payının yüzde 25 olduğunu ve düzenlemenin bunun artırılmasıyla ilgili olduğunu belirten Çiçek, 'Bu, tasarı hazırlanırken sektörün temsilcileri, ilgili birimleriyle beraber yapılmış bir çalışma. Gerekiyorsa bunun ayrıntısını Sayın Arınç'tan sorabilirsiniz. Genel çerçevesini sizlere söylemeye çalıştım. Belli ki bu nispet artırılacaktır' diye konuştu. 'RTÜK İLE İLGİLİ KANUN TASARISI İMZAYA AÇILDI' Hükümet Sözcüsü, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, Bakanlar Kurulunda RTÜK ile ilgili kanun tasarısının da imzaya açıldığını bildirdi. Çiçek, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından açıklamalarda bulundu ve gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bakanlar Kurulunda ele aldıkları bir başka konunun da RTÜK ile ilgili kanun tasarısı olduğunu belirten Çiçek, mevcut kanunun 1994 yılında çıktığını anımsattı. Cemil Çiçek, aradan geçen sürede hem sektördeki hem de dünyadaki gelişmeler dikkate alınarak zaman zaman değişiklikler yapılmasına rağmen bu sektörün sorunlarının tamamen ortadan kaldırılamadığını vurgulayarak, şöyle konuştu: 'Bir kısım alanlarda da yasal boşluk vardır. Keza 1994'ten sonra yapılan değişikliklerin bir kısmı iptal edilmiştir. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesinin iptalinden kaynaklanan sahiplik ve sermaye yapısındaki boşluğun giderilmesi, karasal yayın için frekans tahsisinin yapılamamasının kaldırılabilmesi, mevcut kanunla sayısal yayıncılığa geçilememesi ve yeni teknolojilere uyum sağlanamaması, reyting ölçümlerinin denetimsizliği, yabancı sermaye oranı, kamu yayıncısının denetim dışında olması, müeyyide sistemlerinin etkili olamaması ve AB müktesebatına uyumsuzluk dikkate alınarak yeni bir düzenleme yapma ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu düzenleme yapılırken ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin de görüş ve katkıları alınmak suretiyle bugün imzaya açtığımız kanun tasarısıdır. Dolayısıyla yukarıda saydığım sorunların ortadan kaldırılmasıyla ilgili yasal düzenlemeler getirilmektedir.' -ESNAF VE SANATKARLAREsnaf ve sanatkarlar değişim, dönüşüm, destek ve strateji belgesi ve eylem planının kabul edildiğini ifaden eden Çiçek, esnafın, toplumun en temel unsurlarından bir tanesi olduğunu belirtti. Çiçek, esnaf ve sanatkarın, üretimleriyle ekonomik büyümeye ve sosyal sisteme katkı sağladıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti: 'Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonuna bağlı 1 milyon 912 bin esnaf kaydı mevcuttur. Dolayısıyla bunların yanında da çalıştırdığı insanları ve aileleriyle beraber bunları değerlendirdiğimizde toplumumuzun en az yüzde 25-30'unu teşkil ediyor. Onun için 2010 ve 2011 yılını kapsayan bir strateji ve eylem planını bugün benimsedik. Bu hazırlanırken 33 kurum ve kuruluş, konuyla ilgili meslek örgütlerinin de katılımıyla iki yıllık bir eylem planı hazırlanmıştır. Bu plan yedi eylem ve 30 tedbirden oluşmaktadır. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesine dönük olarak kredi ve finansman şartlarının iyileştirilmesi, vergi, istihdam ve diğer yükümlülüklerin azaltılması... Eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi, yenilikçilik ve girişimciliğin geliştirilmesi, alt yapı ve ortaklık faaliyetlerinin desteklenmesi, hukuki düzenlemelerin yapılması, esnaf ve sanatkarların AB 75 programlarından faydalanmasının sağlanması olmak üzere yedi eylem ve 30 tedbir geliştirilmektedir.' -AB SÜRECİÇiçek, Bakanlar Kurulunda Avrupa Birliği üyeliğiyle ilgili sürecin de ele alındığına işaret ederek, Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış'ın Polonya'da olduğunu ancak kendilerine bilgi notu gönderdiğini söyledi. AB Dönem Başkanlığı'nı İspanya'nın yaptığını anımsatan Çiçek, sözlerini şöyle sürdürdü: 'Bu dönem 'gıda güvenliği, hayvan ve bitki sağlığı' başlığı açılmasını arzu ediyoruz. 2010 yılı içerisinde 'kamu alımları, rekabet' fasıllarının açılması da hedeflediğimiz başlıkların başında gelmektedir. Bunların bir kısım şartları var, başlıkların açılabilmesi için. Bunların da bir an evvel Meclisimiz tarafından gerçekleştirilmesi önem arz ediyor. Çünkü bu fasılların açılabilmesi için bazı yasal düzenlemelerin yapılması lazım. Bunlardan bir tanesi devlet yardımlarının izlenmesi ve denetlenmesi hakkındaki kanun tasarısıdır. Bu TBMM'dedir. Bu yasa çıktıktan sonra devlet yardımları envanteri ve devlet yardımları eylem planı taslakları komisyona gönderilecek, böylece bunun şartı yerine getirilmiş olacaktır. Keza kamu alımları ile ilgili olarak kamu alımları strateji belgesi taslağı hazırlanmıştı. Komisyonun görüşleri doğrultusunda bunun revize edilmesi gerekmektedir. Bunun üzerinde zaten çalışılıyor. Sosyal politikalar ve istihdam faslı 9'uncu fasıl, bu önem verdiğimiz bir konudur. Bununla ilgili olarak ILO tarafından ülkemize yöneltilen bazı tenkitler var. Ümit ediyoruz ki Mecliste, Pazartesi günü sevk edilmiş olan Anayasa teklifinde bu alanda çok önemli düzenlemeler yapıldı. Buradaki tenkitlerin çok önemli bir kısmı da bu Anayasa'nın yürürlüğe girmesiyle birlikte büyük ölçüde ortadan kaldırılmış olacaktır.' 76 6 Nisan 2010 ERGÜN ÇOLAKOĞLU Reytinglere RTÜK denetimi geliyor Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ile RTÜK Başkanı Davut Dursun, televizyon yayıncılığını yeniden düzenleyecek 52 maddelik kanun taslağını açıkladı. Taslak, Türkiye'nin en çok tartıştığı konu olan reytinglere RTÜK denetimi öngörüyor. TV'lerde yüzde 25 olan yabancı sermaye oranı 50'ye çıkıyor, yılan hikayesine dönen frekans ihalesi ise 1 yıl içinde yapılacak. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Dolmabahçe'deki Başbakanlık Ofisi'nde RTÜK Başkanı Davut Dursun ile basın toplantısı düzenleyerek Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı hakkında bilgi verdi. Arınç, 4 yıllık çalışma sonucu ortaya çıkan taslağın yakında TBMM'ye geleceğini söyledi. Radyo ve tv kuruluşları, üniversiteler ve STK'larla çok sayıda ortak toplantı yapıldığını belirten Arınç, "Geçici maddeler hariç 52 maddeden oluşan taslak sektörün sorunlarına çözümler içeren, yetki karmaşasını kaldıran, rekabeti arttıran içeriğe sahip. Sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal altyapısının oluşturulmasını da amaçlıyoruz" diye konuştu. FREKANS İHALESİ 1 YIL İÇİNDE Arınç, RTÜK Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 1994'ten bugüne kadar karasal yayın kuruluşları lisanslandırılamadığından, özel radyo ve televizyonların 16 yıldır geçici yayın izniyle yayın yaptıklarına dikkat çekti. Arınç taslağı bir yıl içinde karasal sayısal yayın için frekans ihalesi yapılmasını, ihaleyi kazanan mevcut yayıncılardan bir kısmına sayısal yayının yanı sıra analog yayını sürdürme imkanı verilmesini öngördüğünü anlattı. TRT'YE DE CEZA GELECEK Kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara tabi olmasının, özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu eleştirilerinin yapıldığını ifade eden Arınç, "Bu bağlamda taslak, TRT'nin de denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesini öngörmektedir" dedi. REYTİNG SİSTEMİ DEĞİŞİYOR Arınç, kontrolsüz yürütülen ve şiddetli eleştiri konusu olan reyting ölçümleriyle ilgili de bu ölçümleri yapacak şirketlerin RTÜK'ten izin alması ve ölçümlerin denetlenmesinin de öngörüldüğünü dile getirdi. Arınç, tartışmaların örneklemenin temsil kabiliyetinin olmaması ve denetimin işveren tarafından yapılmasından kaynaklandığını dile getirdi. SİSTEMİN İÇİNDE OLMALIYIZ RTÜK Başkanı Davut Dursun da reyting ölçümleriyle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: "Ölçüm sonuçları yayıncıların editoryal bağımsızlığı üzerinde belirleyici rol oynuyor. O sebeple 'Reyting ölçümü ticari faaliyettir. Bizi ilgilendirmez' deme şansımız yok. En azından bu sistemin bir biçimde içinde olmamız gerekir. Esas ve usullerin belirsizliğinden kaynaklanan sorunlar olduğunu gördük. Bu yetkiyi aldığımız zaman, belirleyeceğimiz esas ve usuller çerçevesinde sorunun ve tartışmanın biteceğini umuyoruz." RTÜK'ÜN REKLAM PAYI Taslağın yayın kuruluşları açısından en fazla önem taşıyan yeniliklerinden birisi yüzde 5 olan RTÜK reklam payının yüzde 3'e düşürülmesi. Arınç, düzenleme ile yayın kuruluşlarından gereksiz yere fazla kesinti yapılmanın önüne geçilmesinin hedeflendiğini kaydetti. Arınç, hedefin yasama dönemi sona erinceye kadar taslağı Meclis Genel Kurulu'ndan geçirmek olduğunu söyledi. Yüzde 50, Doğan'a da yarar 77 Bülent Arınç, taslakla yıllık izlenme oranına bağlı sahiplik yerine, sektörel toplam ticari iletişim geliri açısından yüzde 25, karasal frekans tahsisi açısından en fazla 4 kanal sınırı getirildiğini anlattı. Taslakla, medya sahipliği konusunun da yeniden ele alınarak düzenlendiğini bildiren Arınç, şu bilgileri verdi: "Yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı, yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltilmiştir. Ayrıca, bir yabancı gerçek veya tüzel kişi iki yayın kuruluşuna doğrudan ortak olabilecektir. Dolaylı ortaklıkta ise oransal sınır konmamaktadır." Yabancı sermaye oranının yüzde 50'ye çıkarılmasının, RTÜK'ün Doğan Medya Grubu içindeki yabancı sermayeli kuruluşlar hakkında aldığı kararı etkileyip etkilemeyeceği sorusuna RTÜK Başkanı Dursun şu cevabı verdi: "Doğan Yayın Grubu ile ilgili alınmış karar, yeni bir karar alıncaya kadar herhangi bir şeyin yapılmaması şeklindeydi. Bir karar alınmasıyla ilgili de bazı çalışmalar devam ediyordu. O çalışmalar bittiğinde yeni bir karar alınabilir elbette ki. O çalışmalar henüz tamamlanmış değil. Bu yabancı sermaye payının yüzde 50'ye yükseltilmesi elbette ki Doğan'ı veya bir başkasını da etkileyebilir. Onlar açısından lehlerine bir durumsa onu kullanabilirler." SEKTÖRÜN ANAYASASI Televizyon Yayıncıları Derneği Başkanı Hidayet Karaca, RTÜK yasa tasarısı ile ilk defa sektörü yakından ilgilendiren bir konunun sektör temsilcilerinin katılımıyla hazırlandığını söyledi. Karaca, 'sektörün anayasası' diye değerlendirdiği taslak ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: "İlk defa sektörü yakından ilgilendiren, sektörün anayasası konumundaki RTÜK Yasa Tasarısı'nın hazırlanmasında yayıncılarla istişare edilerek, her safhasında katılım sağlandı. Bu tüm istediklerimizin tasarıya alındığı, yansıdığı anlamına gelmiyor ama sektörün temsilcilerinin, yayıncıların görüşlerinin alınması, istişareler yapılması katılımcı demokrasi adına ayrıca önemli bir adımdır." RTÜK'ün önceden de denetleme görevinin bulunduğunu ifade eden Karaca, "Sektör temsilcileri reyting ölçümlerinin sağlık ölçülüp ölçülmediği konusunda tereddütlüydü. Bu konular çok konuşuldu. Rekabet Kurulu da yaptığı incelemede ölçümlerin çok da sağlıklı olmadığı yönünde görüşlerini ortaya koydu. RTÜK tarafından denetlenme yapılması olumlu olur" diye konuştu. Globalleşen ekonomide yabancı sermaye kısıtlamasına gidilemeyeceğini dile getiren Hidayet Karaca, "Sektör açısından iyi olacağına inanıyorum" dedi. Anayasa değişikliğinin gündemde olduğuna dikkat çeken Karaca, "Yayıncılar olarak bu taslağın biran evvel Meclis'e gelerek yasalaşmasını temenni ediyoruz" diye konuştu. Tasarı çığır açacak Radyo Televizyon Yayıncıları Meslek Birliği (RATEM) Başkanı Yusuf Gürsoy, RTÜK yasasının radyo televizyon yayıncılığı açısından çığır açacağını söyledi. RATEM olarak Türkiye'nin 8 bölgesinde ulusal ve yerel yayıncılarla bir araya gelerek bölge toplantıları yaptıklarını dile getiren Gürsoy, "RTÜK Yasası Tasarı Taslağı'nın katılımcılıkla, sektörün görüşlerine de başvurularak hazırlanmasını olumlu bir adım olarak görüyoruz" dedi. YEREL SORUNLAR SÜRECEK Yerel veya bölgesel yayın yapan kuruluşların sorunlarının çözüme kavuşturulmamasını bir eksiklik olarak değerlendiren Gürsoy, "Ulusal yayın yapan kuruluşlara önemli avantajlar sağlandı" dedi. Radyo Televizyon Yayıncıları Federasyonu (RATEF) Genel Başkanı Adnan Yüce de tasarıyla ulusal yayın yapan kuruluşların korunduğunu ancak yerel yayın yapan kurumların sorunlarının göz ardı edildiğini öne söyledi. 78 VATAN 79 15 Ekim 2009 RTÜK'ten %25 eleştirisi! Dursun:'Televizyonda yabancı payı % 50’ye çıkmalı' RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun hem yerel hem ulusal düzeyde yabancı sermayenin sektöre girebilmesi için radyo ve televizyonda yabancının yüzde 25 hisse sınırının en az yüzde 50’ye çıkarılması gerektiğini söyledi. RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun, radyo ve televizyon kuruluşlarında yabancı sermaye ortaklığının en az yüzde 50 olması gerektiğini söyledi. Dursun, Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü’nce Manisa’da düzenlenen 18. Yerel Medya Eğitim Semineri’nin açılışında yaptığı konuşmada teknolojik gelişmelerin görsel ve işitsel medyanın yayın tekniklerinde önemli değişimler getirdiğini, mevzuat ve normatif yapının buna uyum sağlaması gerektiğini vurguladı. Mevzuat yetersizliğini gidermek için çalıştıklarını belirten Dursun, görsel ve işitsel medya sektörünün, öncelikle karasal yayın frekanslarının belirlenmesi konusunda taleplerinin bulunduğunu bildirdi. Özel radyo televizyon yayıncılığında, karasal yayın için frekans ihalesi yapılmaması nedeniyle ciddi karmaşa yaşandığını ifade eden Dursun, birçok girişimcinin bu sektöre giremediğini, faaliyet gösterenlerin de yatırım yapamadığını, bunun kalitenin yükselmesini engellediğini dile getirdi. Kaliteyi engelliyor Medya mensuplarından gelen diğer bir talebin ise yabancı sermaye konusunda olduğuna işaret eden Dursun, yayıncılık konusunda yabancı sermayeye en fazla yüzde 25 hisse öngörüldüğünü belirtti. Dursun, yüzde 25’in bu sektöre yabancı sermaye çekilmesi açısından çok uygun olmadığını düşündüklerini ifade ederek, şöyle devam etti: “Yabancı sermaye kurumlarda en az yüzde 50 ile temsil edilmek istiyor. Hem yerel hem ulusal düzeyde yabancı sermayenin sektöre girebilmesi için hisse oranının en az yüzde 50’ye çıkarılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu siyasi bir karardır, parlamentonun vereceği husustur, biz öneri olarak en az yüzde 50 olmasının doğru olacağını düşünüyoruz. Ayrıca yabancı sermaye sadece bir kuruluşa hissedar olabiliyor. Bunu biraz daha yumuşatarak ikinci kuruluşa da ortak olabilmesini sağlamak istiyoruz.” Ayrıca yayıncı kuruluşların sermaye yapısıyla ilgili yasadaki çeşitli kısıtlamaların da yumuşatılmasını istediklerini belirten Dursun, mevcut mevzuata göre ithalat-ihracat yapan, finans, üretim, ticaret işi yapanların ortak olamadığını, ancak uygulamada dolaylı ortaklıkların bulunduğuna dikkati çekti. Sermaye şirketleri olsun Dursun, “Bu sermaye bileşiminin de yeniden gözden geçirilmesi bizim önerimiz. Mahalli idareler, vakıflar, dernekler, borsa aracı kurumları gibi hassasiyeti olan kurumlar yer almasın ama diğer sermaye şirketleri yer alsın diyoruz” diye konuştu. 80 31 Mart 2010 RTÜK'e kardeş geliyor Aşk-ı Memnu'daki sevişme sahneleri gibi ateşli bölümler bu kurumun görevi olacak. RTÜK ve Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü ile gerekli görüşmeler yapılarak "Ebeveyn İzleme Kurulu" oluşturulması için çalışmalar başlatıldı. RTÜK gibi cezai yaptırım yetkisi bulunmayacak olan Ebeveyn İzleme Kurulu'nun yaptırımları daha ağır olacak. SİVİL TEPKİ SAĞLANACAK Radyo ve televizyon yayınlarını izleyerek, "Toplumun milli manevi değerlerine ve Türk aile yapısına" uygun olup olmadığını denetleyen RTÜK'ün yaptığı işin benzeri bir işlev görecek olan Ebeveyn İzleme Kurulu, çocuklar ve aileler için zararlı, şiddet ve cinsellik içeren TV programları, diziler ve filmler konusunda sivil tepkiyi harekete geçirecek. BAKAN KAVAF TALİMAT VERDİ Dizilerdeki bazı görüntülerin, muhafazakar aile yapısı ve manevi değerlerin erozyona uğramasına yol açtığını belirten Devlet Bakanı Selma Kavaf, daha önce Ebeveyn İzleme Kurulu ile ilgili olarak RTÜK'e yazılı başvuruları olduğunu açıklamıştı. RTÜK yetkilileri ile görüşen Bakan Kavaf, daha sonra Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü yetkilileri ile danışmanlarına çalışmayı derinleştirmeleri için talimat verdi. Bakan Kavaf, kurulla ilgili olarak, "Üyeler, bir kısım programları, filmleri ve dizileri izlemek suretiyle buradaki bazı görüntülerin toplumun üzerinde nasıl bir etki yaratacağını konuşarak, tartışarak ve fikir beyan ederek yayın politikası belirleyebilir" dedi. ÇALIŞMA ŞEKLİ - Yasayla oluşturulacak Kurul'da aile uzmanı, psikolog, pedagog gibi uzmanlar görev yapacak. - Kurul, sakıncalı bulduğu programlar konusunda sponsorlara çağrı yaparak, "Destek vermeyin" diyecek. - RTÜK gibi yasaklayıcı bir yol izlenmeyecek, ailelerin ve toplumun vereceği tepkiye göre hareket edecek. - Baskıyı göze alamayan kanal, programı yayından kaldırmak zorunda kalacak. 81 3 Nisan 2010 Yüz kızartan suça ekran yasağı RTÜK yasa tasarısı ile "yüz kızartıcı suçtan hüküm giyenler" artık program yapamayacak Bu yasak, yıllardır TV'de olan bazı isimleri işinden edecek. Radyo ve televizyon yayınlarını düzenleyen yasa tasarısı, sektörün taşlarını yerinden oynatacak düzenlemeler içeriyor. Tasarıda getirilen en önemli değişiklerden biri, yüz kızartıcı suç işleyenlere getirilen yasak. Haber birimlerinde çalışanlar başlıklı düzenlemede, "Yüz kızartıcı suçtan hüküm giyen kişiler, haber bülteni, haber programı ve güncel programları sunamazlar" ifadesi yer alıyor. Bu yasak, yıllardır televizyon ekranlarında olan bazı isimlerin de program yapmasını engelleyecek. Tasarının "yayın hizmeti ilkeleri" başlıklı bölümünde yasadışı dinleme kayıtlarının televizyonlarda yayınlanması yasaklanıyor. "Yayınlarda gizli kamera, gizli mikrofon vb. teknik araçlarla hukuka aykırı elde edilen görüntü ve kayıtlar kullanılamaz" denilen tasarıdaki düzenlemeyle, Ergenekon davası sürecinde ortaya çıkan dinleme kayıtlarının da televizyonlarda yayınlanması yasaklanıyor. Kişi ve kurumlar kişilik haklarını ihlal edildiğini düşündüğü yayınlarla ilgili düzeltme ve cevap hakkını mahkemeye gitmeden önce yayın kuruluşundan talep edebilecek. 7 gün içinde bu gerçekleşmezse, mahkemeye gidecek. Halen cevap ve düzeltme hakkı mahkeme kararı ile kullanılabiliyordu. ULUSA SESLENİŞ Haber bültenlerinde, haberin etkisinin artırılması için kullanılan fon müzikleri yeni düzenlemede yasaklanıyor. Türkiye'de haber bültenlerinde yaygın olarak kullanılan haberde fon müziği, tasarının yasalaşmasının ardından yerini, doğal seslere bırakacak. Yeni düzenleme özel televizyonların programın niteliğine göre kullandıkları şiddet, cinsellik gibi koruyucu sembollerin TRT tarafından da kullanılmasını zorunlu kılıyor. Ayrıca başbakan ve Cumhurbaşkanının halka seslenişi ve hükümet bildirileri gece 24.00'ten önce yayınlanacak. Bazı televizyon kanalları Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ulusa seslenişlerini gece yarısından sonra veriyordu. Dizi ve filmlerin ortasında aniden yüksek sesle ortaya çıkan reklamlar da düzenleniyor. Dikkat çekmek için dizi ve filmlerin arasına yüksek sesle konulan reklamlar tasarının yasalaşmasının ardından kalkacak. Düzenlemede reklamların ses seviyesinin programın ses seviyesinin üzerinde olamayacağı yer aldı. Film ve haber bültenlerinde ilk reklam 30 dakikanın ardından ve her 30 dakikada bir gerçekleştirilebilecek ve 1 saatlik yayında reklam süresi 12 dakikayı aşamayacak. Haber bültenleri ve dini yayınlara ise sponsor alınamayacak. Hangi suçlar yüz kızartıyor? TCK'da net bir tanımlaması olmayan "yüz kızartıcı suçlar" kavramı, bu nedenle zaman zaman tartışmalara neden olabiliyor. Ancak, milletvekilliği seçimini düzenleyen Anayasanın 76. maddesinde "yüz kızartıcı suç" şu şekilde ifade ediliyor: "Rüşvet, hırsızlık, ihtilas, zimmet (Basit ve nitelikli zimmet ile devlet alım ve satımlarında menfaat sağlamak), sahtecilik, dolandırıcılık, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırmak, irtikâp, ırza tasaddi, sarkıntılık, kız; kadın ve erkek kaçırmak, fuhşa tahrik, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin..." 82 5 Nisan 2010 A.A. İşte yeni RTÜK kanun tasarısı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağının, yeni yayın teknolojileriyle ilgili açılımlar içerdiğini bildirdi. RTÜK'ten yapılan yazılı açıklamada, taslağın, RTÜK Başkanı Davut Dursun'un, 31 Mart 2010 tarihinde Bakanlar Kurulu'nda verdiği brifingin ardından TBMM'ye sevk edilmek üzere imzaya açıldığı anımsatıldı. Taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştirildiği vurgulanan açıklamada, taslağın, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileriyle ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırdığı, yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkan verdiği ifade edildi. Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atıldığına dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi: “Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor. Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı, dört yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda ortak toplantı yapıldı. Taslak tamamlandıktan sonra da ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak, daha sonra RTÜK'ün web sitesine yerleştirildi. Bir ay süreyle gelen görüşler değerlendirilerek taslağa son şekli verildi. Taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlendi. Geçici olanlar hariç elli iki maddeden oluşan kanun tasarısı taslağı, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK'ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içerik taşıyor.” TASLAK Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal alt yapısının oluşturulmasını da mümkün kılacak olan taslak şu düzenlemeleri içeriyor: -Karasal ortamda yayın lisanslarının verilmesi: 3984 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu güne kadar lisanslandırılamayan karasal yayın kuruluşlarının lisans sahibi olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi amaçlanıyor. -Sayısal yayıncılığa geçişin sağlanması: Tasarı, dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini hedefliyor. Bu çerçevede geçici düzenleme ile bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin ve tahsislerin yapılmasını, tahsis tarihinden itibaren üç yıl süre ile de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralel olarak sürdürülmesini öngörüyor. -Medya sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi: Yürürlükte bulunan ve sektör gerçeklerine, Türkiye'nin hedeflerine uygun olmayan medya sahipliğine ilişkin hükümler yeniden düzenleniyor. Radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştiriliyor, tekelleşmeyi engellemek üzere tahsis edilecek frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getiriliyor. Ayrıca yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltiliyor. -Elektronik haberleşme kanunun yürürlüğe girmesi ile 3984 sayılı kanunda buna paralel düzenleme yapılması: Elektronik Haberleşme Kanunu hükümleri esas alınarak radyo ve 83 televizyon yayınları için ayrılan frekans bantlarının frekans planlarını yapma yetkisi ve görevi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna veriliyor. -TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması: Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde yapılan tarama sürecinde, özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen, kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT;nin denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi sağlanıyor. -Koruyucu sembol sistemi ve öz denetim hükümleri: Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşturuluyor. -Reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin Üst Kuruldan izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor. -Yayın ilkelerinin yeniden düzenlenmesi: Yayın ilkeleri, AB Görsel- İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi esas alınarak yeniden oluşturuluyor. Radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak ilkeler ayrı olarak düzenleniyor. -Cevap ve düzeltme hakkının düzenlenmesi: Cevap ve Düzeltme hakkı, Basın Kanununa paralel olarak yeniden düzenleniyor; ilgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkânı sağlanıyor. -Reklam payı kesintilerinin düşürülmesi: Yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 Üst Kurul Payı sektörün beklentisi doğrultusunda yüzde 3'e düşürülüyor. -Yerli yapımlara yer verme zorunluluğu: Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanıyor ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getiriliyor. 84 CUMHURİYET 85 16 Ocak 2010 AA 'Yeni düzenlemeler yapacağız' Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, ''Basına bakış açısı, basının içinde bulunduğu şartlar, gazetecilerin ekonomik ve özlük hakların elbette çağdaş ülkelerde olduğu gibi güvence altına alınması lazım'' dedi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, ''16 Ocak Basın Onur Günü'' dolayısıyla Kocaeli Gazeteciler Cemiyeti tarafından Kasr-ı Hümayun'da düzenlenen törende yaptığı konuşmada, 16 Ocak gibi anlamlı bir günü yine aynı mekanda kutlamanın çok önemli olduğunu, Büyük Atatürk'ün Cumhuriyet'ten önceki ilk ve tek basın toplantısını Sultan Abdülaziz'den kalan İstanbul dışındaki saraylardan biri olan bu mekanda gerçekleştirdiğini söyledi. Cumhuriyet'e giden yolda bu mekanın çok önemli bir kilometre taşı olduğunu ifade eden Arınç, Kocaeli Gazeteciler Cemiyeti'nin her yıl 16 Ocak'ta bu günü ''Basın Onur Günü'' olarak kutlanmasına karar verdiğini, bu vesileyle Atatürk'ü ve çalışma arkadaşlarını şükranla yad ettiğini belirtti. Basının Anayasa ile güvence altına alınan önemli bir kurum olduğu dile getiren Arınç, sözlerini şöyle sürdürdü: ''Bazıları '4. kuvvet medya' diyor, bazıları sıralamaya itiraz ediyor, çok daha önemli bir yerde olduğunu ifade ediyor. Medya yerel gazeteleriyle, televizyonlarıyla, belgesel yayın yapan televizyonlarıyla, bütün gücüyle sektör olarak çok önemli. Halkımızın bilgilenme hakkını en güzel şekliyle yerine getiriyor. Basında sansürün kaldırılışının yıl dönümünü kutladığımız gibi, 6 gün önce de 'Çalışan Gazeteciler Günü' kutlandı. Basının hür olması elbette sadece Türkiye için değil, bütün dünya için, halklar için çok önemlidir. Anayasamızın 28 ve müteakip maddelerinde de bunlar güvence altına alınmıştır. Bir meselenin Anayasada kanunlarla güvence altına alınması, sadece satırlarda kalmasını gerektirmiyor. Bunun gerçekten işlevselleştirilmiş olması lazım. Basına bakış açısı, basının içinde bulunduğu şartlar, gazetecilerin ekonomik ve özlük hakları elbette çağdaş ülkelerde olduğu gibi güvence altına alınması lazım. Eğer Türkiye çağdaş demokratik, özgürlükçü bir yapıya kavuşacaksa bunda en büyük pay basına düşmektedir. Bunu isteyenler basının da bu konudaki önemini iyi bilmek zorundadırlar.'' RTÜK Kanunu'nda düzenleme Arınç, 2004 yılında sektörün bütün temsilcilerinin katılımıyla bir şura gerçekleştirildiğini ve Basın Kanunu'nu çıkardıklarını hatırlatarak, şunları kaydetti: ''Kabul edelim ki üzerinde çok fazla itiraz edilmeyen bir kanuna sahibiz. Şüphesiz uygulamalar sırasında aksayan ve eskiyen hükümler olursa bunlar da değiştirilebilir. Önümüzde önemli bir çalışma var. RTÜK'ün 1994 yılında çıkan kanununu yeni baştan düzenledik. 51, 52 maddelik bir kanun oldu. Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği hükümlerin yerine yeni hükümler koyduk, boşluklar vardı onları doldurduk. Terminoloji değişmişti onu dikkate aldık. AB uyum sürecinde, radyo ve televizyonların yeniden düzenlenmesiyle ilgili yeni çağdaş bir RTÜK Kanunu'nu taslak haline getirdik. Üç dört aydır web sitemizde yayınlandı, bununla ilgili itirazlar dikkate alındı. Bir hafta içinde TBMM'ye sevk edilmiş olacak.'' Bakanlığıyla ilgili ve bağlı birçok kuruluşun bulunduğunu, bunlardan Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdür Vekili Salih Melek ile Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Hilmi Bengi'nin de bu törende yer aldığını belirten Arınç, Anadolu Ajansı ile Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün de TBMM gibi 1920'de kurulduğunu hatırlattı. ''Anadolu Ajansı ile Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü yerel basını güçlendirme, gazetecilerin haklarını gözetmek noktasında önemli adımlar attı'' diyen Arınç, ''Basın kartlarına sahipsiniz ama bu basın katlarına yeterli itibarı ve hatta fonksiyonlu hale getirmeyi son günlerde yapılan çalışmalarla ancak karşılayabildik. Bugün sarı basın kartı sahibi olan 86 arkadaşlarımızın Türkiye'de yararlanabilecekleri çok önemli işlemler var. Bunlar daha da genişletilebilecek'' diye konuştu. 6 ay içinde Basın Şurası Aynı zamanda TRT'den de sorumlu olduğunu hatırlatan Bülent Arınç, TRT'nin kamu yayıncılığı yaptığını, kanunla kendisine verilen görevi yerine getirmeye çalıştığını söyledi. TRT-5 Anadolu kanalından yerel televizyonların da yararlandığını anlatan Arınç, ''Onlar içinde program yapabiliyorsunuz, onlardan program desteği alabiliyorsunuz'' dedi. TRT'nin bugün 11 kanala ulaştığını belirten Arınç, önümüzdeki hafta İstanbul'da Avrupa Birliği ülkeleriyle ilgili yeni bir kanalın hizmete gireceğini ifade etti. Ardından tamamen İngilizce bir kanalın hizmete gireceğini dile getiren Arınç, ''TRT turizm, belgesel, müzik, TRT-Türk ve diğerleriyle farklı kanallarla daha çok izleyiciye ulaşmak niyetindeyiz'' dedi. Yerel gazete ve televizyonların desteklenmesinin hem Anadolu Ajansının kendi sitesinde, hem de Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün kendi sitesinde yayımladığı haber ve bültenlerle, bir taraftan da TRT-5 kanalıyla daha güçlü hale geldiğini söyleyen Arınç, şunları kaydetti: ''Şüphesiz sektörde sorunlar var. Gazetecilerimizin, ekonomik ve özlük haklarını dikkate almamız lazım. Patronlarla ve işverenlerle temaslarımızı götüreceğiz. Elbette basından da beklediğimiz sorumlu bir gazetecilik yapılmasıdır. Gazeteciliği, basında önemli görevler üstlenmeyi bir ifade özgürlüğü olarak görüyoruz. İfade özgürlüğünün sınırları AİHM'in birçok kararında çizilmiş bulunuyor. Terör ve şiddetin bir araç olarak kullanılmaması, kamu düzenine dikkat edilmesi, suç işlenmesine tahrik edilmemesi... Bugün gazeteciler hakkında ceza muhakemesi kanunları ve ceza kanununa göre açılmış pek çok davalar buluyor. Bunların 4 bin civarında olduğunu biliyoruz. Özellikle son yıllarda yapılan adli soruşturmaların gizliliğinin ihlali sebebiyle açılmış pek çok davalar var. Bu davaların bir kısmı da sonuca bağlandı, bağlanmak üzere. Bakanlığım olarak bir çalışmanın içindeyiz. Basın özgürlüğünü ve gazetecilerin haber alma özgürlüğünü kısıtlayan maddeler, Yargıtay ve mahkeme kararları dikkate alınmak suretiyle, benim başında bulunduğum bir grupla çalışıyoruz. Adalet Bakanlığına da görev verdik, onlar da çalışıyor. Bazı kanunların bazı maddelerinde suç unsurlarının yeniden dikkate alınması suretiyle basın özgürlüğüne ilişen noktalarda yeni düzenlemeler yapacağız.'' Bu yılın ilk 6 ayı içinde bir basın şurası düzenlemeyi planladıklarını anlatan Arınç, sektörün önde gelen kuruluşlarını dikkate alarak, basının içinde bulunduğu talepler, beklentiler, öneriler ve sorunları masaya yatıracaklarını ifade etti. Arınç'a 'Basın Onur Ödülü' Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Arınç'a, Kocaeli Gazeteciler Cemiyeti tarafından ''Basın Onur Ödülü'' verildi. Arınç'a ödülünü, Cemiyet Başkanı Halit Yılmaz sundu. Arınç, ''Bu ödüle layık olmak için çok çalışmamız lazım. Basınla ilişkilerimiz ne kadar iyi olursa, el ele verip sorunlarımızın çözümü konusunda ne kadar adım atarsak, medyanın güçlenmesi ne kadar çabuk olursa, bu ödülü o kadar hak etmiş olacağım'' diye konuştu. Arınç, ödül töreninin ardından Atatürk'ün 16 Ocak 1923'te düzenlediği basın toplantısında oturduğu masaya oturdu. Arınç'ın ardından aynı masada Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdür Vekili Salih Melek, Anadolu Ajansı Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Hilmi Bengi, Radyo Televizyon Yayıncıları Federasyonu Başkanı Adnan Yüce de yerlerini aldı. Bülent Arınç, daha sonra kasrın bahçesinde Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü'nün ''Atatürk ve Anadolu Basını'' adlı sergisini açtı. Bu serginin basınla ilgili çok önemli bir sergi olduğunu dile getiren Arınç, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü'nün bu sergi için en önemli arşiv belgelerini getirdiğini kaydetti. Arınç, serginin ardından gazetecilerle hatıra fotoğrafı çektirdi. 87 'Yaptığımız çalışmalarla ülkemizi 11 dilde tanıtıyoruz' Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürü Vekili Salih Melek, bu günün, kendileri için anlamlı ve farklı bir gün olduğunu belirtti. ''Basın Onur Günü'' dolayısıyla düzenlenen törenin, Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü için büyük bir önem arz ettiğini vurgulayan Melek, şunları söyledi: ''Çünkü Gazi Mustafa Kemal Atatürk, tanıtım ve haberleşmeye verdiği önemin bir gereği olarak 1920'de genel müdürlüğümüzün kurulmasını istemiştir. Amaç, güçlü ve etkili bir basın oluşması için çalışmaktı. Yaptığımız çalışmalarla 11 dilde ülkemizi tanıtıyoruz. Her gün 16 dilde bütün dünyayı tarıyoruz. Ülkemiz hakkında çıkan haber ve yorumlarla ilgili Bakanlığımızı bilgilendiriyor ve kamuoyuna bilgi sunuyoruz.'' Vali Gökhan Sözer Kocaeli Valisi Gökhan Sözer ise konuşmasında, Kocaeli'nin tarihi sürecinde ve günümüzde çok önemli bir il olduğunu, bunun birçok tarihi, ekonomik, kültürel ve sosyal nedenlerinin bulunduğunu söyledi. Sözer, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün 14 Ocak 1923'de Batı Anadolu'yu kapsayan bir aylık gezide, çeşitli temaslar yapmaya karar verdiğini, Ankara'dan yola çıktığında ilk molasını Arifiye'de verdikten sonra bir konuşma yaptığını anımsattı. Sözer, şöyle devam etti: ''Atatürk, Kasr-ı Hümayun'da sadece gazeteci değil, yazar ve önemli Türk aydınlarıyla birlikte 16 Ocakta başlayan ve 2 gün sabaha kadar devam eden bir toplantıyı yaparak düşüncelerini, yeni kurulacak devleti, geleceği ve bugün için çok önemli olan stratejik konuları görüşmüş, tartışmış, fikirlerini anlatmış, nabzını yoklamış ve düşüncelerini almıştır. Atatürk'ün, birikimine ve aydın kişiliğine baktığımızda çok doğru bir tercihle kendi düşüncelerini anlattığı ve kamuoyunun, aydınların düşüncesinin ne olduğunu anladığını da burada tespit ediyoruz.'' Kocaeli'nin böyle bir toplantıya, Atatürk'ün attığı bu adıma dahil olmaktan, bugünü anmaktan onur ve gurur duyduğunu dile getiren Sözer, ''16 Ocak tarihi bizim için çok önemli bir gündür. Kocaeli'nin adını yücelten ve yükselten, Türk tarihini, Türkiye Cumhuriyeti devletini bir kez daha hatırlatan ve sevdiren bir gündür. Bu nedenle bugüne sahip çıkıyoruz. Bu onura dahil olanlara ve bu onuru kutlayanları tebrik ediyorum'' dedi. 'Kocaeli'nde 20 bin yerel gazete satılıyor' Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu ise Cumhuriyetin zor şartlar altında kurulduğunu belirterek, ''Cumhuriyetin kuruluşuna ve temellerinin atılmasına tanıklık eden Kocaeli, adına büyük bir gururdur. Cumhuriyeti korumak, geliştirmek ve yüceltmek gerekir. Böyle bir kente hizmet etmek, yaşanabilir bir hale getirmek için çalışıyoruz'' diye konuştu. Türkiye Gazeteciler Federasyonu Başkanı Atilla Sertel ise, bu günü Türkiye'nin gündemine taşıyan Kocaeli Gazeteciler Cemiyeti (KGC) Başkanı Halit Yılmaz'a teşekkür ederek şunları söyledi: ''Kasr-ı Hümayun'da gazetecilerle yan yana Türkiye'nin geleceğini çizen Atatürk, görüş alışverişinde bulunmuştur. Biz sayın Arınç'ın Türkiye'de basın sorununu çözeceğine inanıyor, yerel basının içinde bulunduğu durum için etkin çalışmalarını izliyoruz.'' KGC Başkanı Yılmaz da Atatürk'ün 16 Ocak 1923'de düzenlediği basın toplantısının, hayatında düzenlediği ilk ve tek basın toplantısı olmasının Kocaeli tarihinde önemli bir sayfa oluşturduğuna değindi. Kocaeli'deki yerel basının çok güçlü olduğunu vurgulayan Yılmaz, kentte 20 bin yerel gazete satıldığını, bu anlamlı günün kutlanmasında, bayrağı daha da yukarıya çıkarmaktan yana olduklarını sözlerine ekledi. Törene Anadolu Ajansı Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Hilmi Bengi de katıldı. Arınç, Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nı da ziyaret etti Bülent Arınç, 16 Ocak Basın Onur Günü dolayısıyla geldiği Kocaeli'nde Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nı ziyaret etti. Burada gazetecilerin gündeme ilişkin sorularını yanıtlayan Arınç, sanayisiyle ve gelişen toplumuyla Türkiye'nin çok önemli illerinden biri olan Kocaeli'nin, parlamentoda da en iyi şekilde temsil edildiğini söyledi. Bir gazetecinin, 88 ''Anayasa değişikliği konusunda muhalefetten beklentiniz nedir?'' sorusu üzerine Arınç, bu konuda henüz bir teklif bulunmadığını ifade etti. Anayasa'nın bazı maddelerinde değişiklik yapılması, hatta bugüne kadar üçte biri değişmiş olan 1982 Anayasası'nın daha çağdaş bir düşünceyle AB normlarını içeren, daha demokrat, daha sivil bir Anayasa olarak düzenlenmesi konusunun Türkiye'nin epeyden beri gündeminde olduğunu belirten Arınç, şunları kaydetti: ''2007 seçimlerini takiben böyle bir anayasa çalışmasını iktidarımız yapmıştı. Fakat bugüne kadar, umumi anlamda yeni ve sivil bir anayasa yapma imkanını bulamadık. Anayasa'da bugüne kadar kısmen değişiklikler yapıldı. AB sürecinde Anayasa'nın 40'tan fazla maddesi değişti. Bugüne kadar da 1982'den bu yana 60 maddesi değişti. Dolayısıyla 175 madde olan Anayasa'nın üçte birinin zaten değiştiğini kabul edebiliriz. Dolayısıyla baştan sona yenilenmiş Avrupa insan hakları sözleşmesi, AB süreci, özgürlüklerin daha bir genişlemesi, demokratikleşmenin tamamlanmasıyla bütünleşecek bir anayasaya ihtiyacımız var. Bunun için iki ihtiyacımız bulunuyor. Bir tanesi, anayasa nitelikli oyla değişebiliyor. En az 330, en fazla 367'nin ötesi olması lazım. Sayısal çoğunluğa parlamentoda sahipseniz anayasa değişikliğinden bahsedebilirsiniz. Bazen bir partinin, tek başına sağlayabileceği milletvekili sayısıdır, bazen iki üç partiye ihtiyaç duyulabilir. İkincisi de anayasalar temel belgelerdir. Bunlar üzerinde değişiklik olurken, siyasi mutabakat kadar, toplumsal mutabakatın da olması gerekir. Toplumda genel bir mutabakatın olduğunu söyleyebiliriz ama parlamento içinde hem nitelikli çoğunluğa ulaşabilen hem bütünlük itibariyle muhalefet partilerinin de desteklediği bir değişiklikten bahsetmek şu anda söz konusu değil.'' ''O kadar lüzumlu, o kadar zaruri bir anayasa değişikliğine ihtiyaç duyulabilir ki bunun için halk oylamasına gitmek de göze alınabilmeli'' diye konuşan Arınç, referandumun demokratik yöntemlerden biri olduğunu, nasıl seçimlerde millet iradesine başvuruluyorsa, bunun dışında temel noktalarda karar alabilmek için de referanduma gidilebileceğini vurguladı. 2007 seçimlerinden sonra 11 maddelik anayasa değişikliğinin referandum yoluyla kabul edildiğini hatırlatan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Arınç, şunları kaydetti: ''Dolayısıyla, önümüzdeki aylarda ve haftalarda zaruri bir anayasa değişikliği hissedilirse, en az 184 milletvekilimizin teklifiyle parlamentoda görüşülebilir. Temenni ederiz ki 367'nin üzerindeki bir oyla referandum ihtiyacı olmadan kabul edilsin. Ama bunun altında bir destekle çıkacak olursa o zaman son kararı halkımız doğrudan bizzat kendisi verir. AB'ye üye ülkelerin birçoğunda bırakın anayasa değişikliklerini, yerel yönetimlerle ilgili konularda bile halk oylaması sık sık yapılmaktadır. Yani egemenlik milletindir, millet iradesini bazı konularda ortaya koyabilmelidir.'' Bir bakıma bir referandum ihtimalinin düşünülebileceğini, o açıdan referanduma sunulmasıyla ilgili kanundaki süreleri daha kısaltmakta fayda olduğunu söyleyen Bülent Arınç, şöyle konuştu: ''Meclisimizde kanun değişikliği gündeme geldi. 19 Ocak Salı günü Anayasa Komisyonu'nda görüşülecektir. Burada 120 günlük halk oylamasına sunulmasıyla ilgili süre 45 güne indirilmektedir. 45 gün içinde bir hazırlık yapılıp bir anayasa değişikliğinin referanduma sunulması imkanı daha da kolaylaştırılacaktır. Bunların hepsi demokratik yöntemlerdir. Bunların altında başka bir amaç aramak bence doğru değildir.'' 'Türk milleti onurlu bir millettir' Arınç, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığını ziyaretinde, bir gazetecinin İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısı Danny Ayalon'un, Türkiye'nin Tel Aviv Büyükelçisi Oğuz Çelikkol'a yönelik diplomatik nezaket kurallarına uymayan davranışını hatırlatması üzerine, olayın üzücü olduğunu belirtti. Arınç, şunları söyledi: ''İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısı Ayalon isminde bir zat Türkiye Büyükelçisini kaba ve küçültücü sözlerle karşıladı. Bunu İsrail basını aracılığıyla da Türkiye'ye karşı kötü bir davranış olarak sergiledi. Buna sadece Hükümetimiz, sadece büyükelçi değil, topyekün Türk milleti büyük bir infial gösterdi. Yayınlanan fotoğraf ve o kişinin yaptığı konuşmalar büyük bir nefretin mucibi oldu, böyle olması da çok doğaldır. Türk milleti onurlu bir millettir. Milletimize ve devletimize yapılan affedilecek bir olay 89 değildir. Maalesef, İsrail'in bugünkü yönetimi içinde barındırdığı, bu tür bürokratlarla hatalı bir yöntemi seçmiş oldu. Buna hepimiz tepki gösterdik. Hükümetimiz keskin notalarla, beyanatlarla İsrail hükümetini bu yaptığı küçültücü davranıştan dolayı hem hükümetten hem Türk milletinden özür dilemeye davet ettik. Aksi takdirde Türk büyükelçisinin geri çekileceğini ve ertesi gün Türkiye'ye dönmesinin isteneceğini ifade ettik. İlk gönderdikleri mektup yeterli görülmedi. Tam bir özür dileme mektubu şeklinde değildi. Daha sonra hem Türk milletinden özür dileyen hem de kendisinin yaptığı kabalık dolayısıyla özür dileyen bir resmi mektup hükümetimize ulaştı.'' 'Bu tür muameleler hoş karşılanmaz' Burada kaybedenin İsrail hükümeti olduğunu ifade eden Arınç, sözlerine şöyle devam etti: ''Çünkü dünyanın hiçbir yerinde bu tür muameleler hoş karşılanmaz. Aranızdaki ilişkiler kötü bile olsa... Kaldı ki, sadece İsrail'in sorumsuz bazı uygulamaları sebebiyle Türk hükümeti ve Sayın Başbakan, hepimiz zaman zaman eleştirilerimizi dile getiriyoruz. Bunlardan Gazze sadece bir örnektir. Ama buna karşılık yapılacak şey, böyle bir davranış olamazdı. Burada kazanan Türkiye devleti oldu, onun itibarı oldu. Çünkü İsrail kolay kolay özür dileyen bir ülke değildir. Böylesine açık bir mektupla sadece Türkiye'nin değil tüm dünya kamuoyunun da nefretle takip ettiği bir olay karşısında özür dilemişlerdir. Bu İsrail'in dünyadaki yalnızlığını göstermektedir. Çünkü o kadar sorumsuz, o kadar cüretkar işler yapıyorlar ki sanki tüm dünya onları alkışlayacak zannediyorlar. Halbuki, gördüğümüz kadarıyla Amerika Birleşik Devletleri dahil son olaylarda hiçbir ülke İsrail'in yanında yer almamıştır; almamaya da özen göstermiştir. Türkiye'nin dış politikadaki itibarlı tutumu hem bölgenin hem dünya barışının yeniden kurulmasındaki sorumlu tutumu tüm dünyada takdirle izlenmektedir. İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısının yaptığı bu çirkin, bu ayıp, bu sorumsuz davranış karşılığında Türkiye'den özür dilenmesi mesele karşısındaki hassasiyetimizi göstermektedir.'' 'Bugüne kadar hiç kimse erken seçim istemedi' Arınç, bir gazetecinin muhalefet partilerinden gelen erken seçimle ilgili değerlendirmeleri hatırlatması üzerine, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın gerekli açıklamayı yaptığını, bir bakan olarak da farklı bir görüş ifade etmesinin mümkün olmadığını belirtti. ''Ama 'Bülent Arınç'tır belki farklı bir şey söyleyebilir' diye düşünebilirsiniz'' diyen Arınç, şöyle konuştu: ''Bir defa, 30-40 yıldır siyasetin içinde bulunan insan olarak, hiçbir dönemde böylesine gayri ciddi bir erken seçim teklifinin yapıldığını, hatta mırıldanıldığını görmedim. Türkiye hep erken seçimler görmüştür. 1987, 1991, 1995, 1999 ve 2002... Bunların hiçbiri yasal, anayasal sürelerini doldurmamıştı. AK Parti olarak, 2002'de tek başına iktidara geldik o zaman 'güçlü bir iktidar zamanında seçim yapar' dedik. Bunu da gösterdik. Bugüne kadar kimse erken seçim istemedi. Bazılarına karşı biz ısrarla 'gücümüz var, halktan aldığımız yetkiyi son gününe kadar kullanacağız' dedik. Ama biliyorsunuz, Cumhurbaşkanlığı seçilmesi sürecinde parlamentoya müdahaleler yapıldı, elimizden bu imkan alınmak istendi. Anayasa değişikliği yaptık, orada da iktidar gücünü gösterdi. 'Madem parlamentoyu kilitlediniz, bu kilidi açmak için seçime ihtiyaç var' dedik; kasım ayında yapacağımız seçimi temmuz ayına, yani yalnızca 3 ay öne aldık. Bunun sebebi de biz değiliz, Cumhurbaşkanlığı sürecini kilitleyenlerdir. Onlar da kendi kazdıkları kuyuya düşmüşlerdir. Anayasanın bazı maddelerini değiştirdik, milletvekilliği seçimlerini 4 yılda bir yapılmasını, aynı zamanda Cumhurbaşkanını halkın seçmesini parlamento olarak kabul ettik.'' 'Bu, bir vatansever için doğru bir davranış değil' ''2007 seçimlerinde, yüzde 47 oranla tek başına iktidar olan AKP'ye karşı kim, hangi haklı sebeplerle erken seçim isteyebilir?'' diye soran Arınç, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin ''erken seçimi 'topu taca atmayı düşünerek' konuştuğunu'' öne sürdü. Bahçeli'nin, üçlü hükümette 90 koalisyon ortağıyken, 2002 yılının temmuz ayında ''seçime gidiyoruz'' deyip, ortaklarına bunu kabul ettirdiğini anlatan Arınç, ''şimdi öyle bir ciddi seçim talebi olduğunu görmediklerini'' kaydetti. Arınç, Bahçeli'nin, ''milli iradeye ihtiyaç duyulan günlerde yaşıyoruz' gibi imalı sözlerle erken seçimi dillendirebildiğini'' ifade ederek, sözlerine şöyle devam etti: ''Muhalefet açısından bir erken seçim talebi ciddi ve güçlü olarak ortada görülmüyor. Türk siyaseti, Türkiye'nin yönetimi bakımından bir erken seçime ihtiyaç olmadığını düşünüyoruz. Hükümet, görevinin başında, güçlü bir iktidar, parlamento çoğunluğu var. Türkiye'de sosyal, siyasal pek çok olay yaşanıyor olabilir ama güçlü bir iktidar her yönüyle bu meselelere vakıf ve onları eliyle yönetmesini biliyor. Biz milletten aldığımız iktidar yetkisini son güne kadar kullanmayı, demokrasinin bir erdemi olarak kabul ediyoruz. Erken seçim şartları oluşursa, milletimizin önüne çıkar, bu isteği önce biz ifade ederiz. Muhalefetin, zaten Türkiye'yi erken seçime götürecek bir gücü ve kudreti de yok. Erken seçim sözleriyle Türkiye'nin siyasi ve ekonomik istikrarını bozmayı amaçlıyor olabilirler. Çünkü seçim sinyali verilmesi ülkede hem yatırım yapanları, hem geleceği düşünenleri tedirginliğe sevk edebilir. Hükümeti zaafa uğratmak, Türkiye'nin istikrarını bozmak amacı taşıyorlarsa bu bir vatan sever için doğru bir davranış değildir.'' Muhalefetin, 'hükümeti zorlayalım, zorunlu bir erken seçim yapalım' düşüncesi olabileceğini dile getiren Arınç, ''İnanın ne zaman bir seçim yapılırsa yapılsın AK Parti'nin üçüncü dönem iktidarını kimse engelleyemez. Ben Sayın Erdoğan'ın yerinde olsam, beklenmedik bir zamanda 'hadi bakalım' der bunları bir korkuturum. İnanın 'erken seçim' değil, 'er' bile diyemezler. Şu anda erken seçim isteyecek güçleri de, takatleri da yok, güçleri hiçbir zaman da yetmeyecek. Zamanında seçimi yapacağız, o zaman da herkesin saçı önüne düşecek'' diye konuştu. 91 22 Mart 2010 ANKA 2006-2008 yıllarında RTÜK'te neler oldu? Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, RTÜK'ün 2006-2008 yıllarında iyi yönetim uygulamalarını ortaya koyamadığına dikkat çekerek, RTÜK'te mal bildirimleri ile yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ile ilgili sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılmasını istedi. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu'nun RTÜK'ün 2006, 2007 ve 2008 Yılları Faaliyet ve İşlemlerinin Denetlenmesiyle ilgili 17 Şubat 2010 tarihli Raporu Cumhurbaşkanlığı'nın internet sitesinde yayınlandı. DDK'nın denetim kapsamında bulunan anılan dönemde RTÜK'ün iyi yönetim uygulamaları ortaya koyamadığı ve kurum kaynaklarının etkin ve verimli şekilde kullanımı konusunda gerekli dikkat ve özenin gösterilmediğine dikkat çekildi. DDK Raporu'nda RTÜK'ün asli görevlerini yerine getirme hususunda kurulduğu günden bu yana başarılı sonuçlar ortaya koyamadığına değinilen Raporda, özerklik uygulaması ile yaratılan çalışma ortamının yeterince değerlendirilemediğine işaret edildi. Raporda, düzenlenmesi ve denetlenmesi öngörülen sektörün ve siyasi tartışmaların etkisi altında kalındığı vurgulandı. Bu nedenle, özerkliğin gerektirdiği bağımsız ve tarafsız davranışlar ortaya konulamadığı gibi zaman içerisinde oluşan hatalı özerklik algılaması ile kurum imkânlarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılmamasına yol açıldığı ve hesap verilebilirlikten uzak bir çalışma kültürünün RTÜK'e hakim olduğu sonucuna varıldı. Bu nedenle, kamu yararının gerektirdiği bir biçimde ve sektör beklenti ve ihtiyaçları doğrultusunda radyo ve televizyon yayıncılığı sektörünün etkin bir şekilde düzenlenebilmesi ve denetlenebilmesi amacıyla RTÜK'ün yapısal sorunlarının ve Üst Kurul uygulamalarında ortaya çıkan sorun ve eksikliklerin giderilmesi gerekliliğine dikkat çekildi. Raporda, yapılan tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde, hem mevzuat değişikliği ve idari tedbirlerin alınmasını gerektiren hususların değerlendirilmesi hem de ilgili kurum ve kuruluşlarca yapılması gereken inceleme, soruşturma ve diğer idari işlemlerin yapılmasının sağlanması amacıyla, söz konusu Raporun 2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun'un 6. maddesi uyarınca Başbakanlığa gönderilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varıldığı bildirildi. RTÜK'ün 2003-2009 gelirlerinin denetlenmesi uygun görüldü Yapılan denetleme sonucunda mevzuata aykırı olduğu belirlenen iş ve işlemlerle ilgili olarak, 2003 ila 2009 yılları arasında radyo ve televizyonların reklam gelirlerinin denetlenmesinin talep edilmemesi nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması uygun görüldü. Mal bildiriminde bulunulmasının sorumluları tespit edilmeli Rapora göre 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu uyarınca mal bildirimleri ile yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ile ilgili sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması gerektiğine dikkat çekildi. Reklam ihlallerinde bulunan yayıncı kuruluşlar hakkında işlem yapılmaması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması istendi. Haksız ayrıcalıklar sağlayanlar belirlenmeli Tüzel ortakları arasında Kanun'a aykırı iştigal konuları bulunan yayıncı kuruluşlar hakkında Kanun'da öngörülen işlem süreçlerinin başlatılmaması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması gerekliliğine dikkat çekilerek, Radyo ve Televizyon Kuruluşlarına Kanal veya Frekans Tahsisi Şartları ve Bunlara İlişkin İhale Usulleri İle Yayın Lisansı ve İzni Yönetmeliği"nde 22 Ocak .01.2003 tarih ve 25001 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik ile yapılan değişikliklerin Danıştay tarafından önce yürütmesinin durdurulmasına ve daha sonra iptal edilmesine 92 rağmen bu yargı kararının gereklerini yerine getirmeyerek bir kısım yayıncı kuruluşlara haksız olarak ayrıcalıklar sağlanması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması istendi. Lisanslarını geciktirenler bulunmalı Uydu ve kablo lisansı almak için müracaat eden kuruluşların lisanslarının geciktirilmesi nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması gerektiğinin vurgulandığı raporda, sermaye artırma ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen yayıncı kuruluşlar arasında farklı uygulamalar yapılması ve Üst Kurulca verilmeyen yetkilerin kullanılması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması öngörüldü. Kurul hesaplarında gösterilmeyen hesaplar Raporda, mevzuata aykırı olarak yayına ara veren bazı kuruluşların yeniden yayına geçmelerine izin verilmesi nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması istendi. Maaş protokolü dışında yapılan protokoller çerçevesinde Bankalardan elde edilen gelirlerin Kurul hesaplarında gösterilmemesi ve bu tutarların mevzuata aykırı bir biçimde harcanması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması gerekliliği vurgulanırken, kurum adına kiralanan konutlarla ilgili kira bedellerinin emsallerine göre yüksek olup olmadığı ile kira bedellerine Kurumca ödenmemesi gereken kapıcı, yönetim, elektrik, ısınma ve su gibi başka giderlerin dâhil edilip edilmediğinin incelenmesi ihtiyacına işaret edildi. Eğitime katkı payları süresinde ve tam olarak yatırılmamış Raporda, eğitime katkı paylarının süresinde ve tam olarak vergi dairesi hesabına aktarılmamasıyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı'nca vergi incelemesi yaptırılması ve olayda ihmali bulunan RTÜK görevlileri hakkında inceleme yapılarak sorumluluklarının tespit edilmesi gerektiği kaydedilerek, muhtelif disiplin uygulamalarında ilgili mevzuata aykırı karar veren ve işlem tesis eden ilgililerin sorumluluklarının tespiti amacıyla inceleme yapılması gerektiğinin altı çizildi. İstanbul'a geçici görevlendirme gerçek değil Rapor'da, İstanbul iline yönelik geçici görevlendirmelerinin gerçek bir görevlendirme olup olmadığının ve hizmet ihtiyacından kaynaklanıp kaynaklanmadığının ve görev onaylarında yazılı görevlerin yerine getirilip getirilmediğinin incelenmesi istendi. Hayali organizasyonlar Ayrıca Raporda, hiç gerçekleşmeyen bazı organizasyonları organizasyonları gerçekleşmiş gibi belge düzenleyerek kamu zararına neden olanlar ve R3 statüsünde olduğu halde R2 statüsünde olduğuna ilişkin gerçeğe aykırı belge vererek görevini kötüye kullananlar hakkında inceleme yapılması gerektiği vurgulandı. Taşıt edinme, kiralama, tahsis ve görevlendirme ile ilgili iş ve işlemlerde Taşıt Kanunu, Bütçe Kanunu ve Tasarruf Genelgeleri ile getirilen sınırlamalara uyulmaması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti amacıyla inceleme yapılması önerildi. Raporda aykırılığı tespit edilen noktalar Yapılan denetleme sonucunda aykırılığı tespit edilen noktalar şöyle: -Karasal ortamdan yapılan yayınları düzenleyecek olan kanal ve frekans bantları planlamasının tamamlanmadığı, ihaleler yapılamadığından yayın lisansları ve yayın izinlerinin verilemediği ve bu nedenle karasal ortamdaki kanal ve frekansların 15 yıldır lisans ve izin bedeli ödenmeksizin kullandırıldığına işaret edilen Raporda, 1995 yılında müracaat etmiş olmak koşulu ile yayıncı kuruluşların yayın lisansı tipini değiştirmeye, yayın alanını genişletmeye ve yayına başlamayan veya yayınına ara verenlerin yeniden yayına başlamalarına imkân sağlayan Yönetmeliğin Danıştay tarafından iptal edilmesine rağmen mahkeme kararlarının yerine getirilmediğine dikkat çekildi. 93 İzinsiz yayınla mücadelede yetersiz kalındı Raporda tespit edilen noktalardan bir diğeri izinsiz yayın yapan kuruluşlarla mücadelede yetersiz kalındığı oldu. Rapora göre uydu lisanslarının verilmesi ile ilgili işlemlerde yeterli ve etkin davranış gösterilmedi. Yayıncı kuruluşların hisse ve ortaklık yapılarına ilişkin Kanun ile getirilen kısıtlara aykırılığı bulunanlara yönelik işlem yapılmadı. Yeni teknolojilerle (Sayısal yayıncılık, IPTV, mobil TV gibi) yapılacak yayınlar ve tematik kanallarla ilgili usul ve esasların Üst Kurulca belirlenmedi. Yayınların etkin ve yaygın bir şekilde izlenmediği, tespit edilen yayın ihlalleriyle ilgili yaptırımların uygulanmadığı veya mevzuata aykırı yorumlarla müeyyide sisteminin etkisiz hale getirildi. Yayınlarda yer verilmesi zorunluluğu bulunan başta trafik ve çevre olmak üzere eğitim programlarının yayımlanıp yayımlanmadığının yeterince denetlenmedi. Reklam ilkelerinin ihlal edilmesine karşı, mevzuata aykırı olarak müsamahalı davranıldığı ve yeterince müeyyide uygulanmadı. Alo RTÜK telefon hattına gelen şikâyetlerin, yayınları izleme görevinin yerine getirilmesinde yeterince kullanılamadı. Atamalarda ünvanın gerektirdiği niteliklere bakılmadı Rapora göre üst kurulca yapılan atamalarda; üst kurulun görev alanı ve ihtiyacı ile atanılan unvanın gerektirdiği niteliklere sahip olunup olunmadığına bakılmaksızın tasarruflarda bulunuldu. Üst kurulun organizasyon yapısının işlevsel olmadığı, kurul ile kurum ayrımına gidilmediğinden üst kurulun asli konulardan daha ziyade gündelik konularla meşgul olduğu belirlendi. Taşıt ve konut tahsisinde tasarrufu riayet edilmeli Raporda, taşıt ve konut tahsisi gibi uygulamalarda tasarrufa riayet edilmediği, 2006 yılı ve sonrasında harcırah ödemelerinde ve temsil ağırlama harcamalarında önemli artışlar meydana geldiği, Kurum kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmadığı, harcamalarda savurganlıklar yapıldığı ve mevzuata aykırı harcamalar bulunduğu ifade edildi. Yayıncı kuruluşların RTÜK'e aktarmak zorunda oldukları reklam gelirleri paylarını doğru bir şekilde aktarıp aktarmadığının denetiminin yapılmadığı ve yayıncı kuruluşlarca ödenen eğitime katkı paylarının RTÜK'çe ilgili vergi dairesine eksik aktarıldığı gibi önemli hata ve eksikliklere işaret eden uygulamaların varlığı tespit edildi. Görev tanımları yeniden belirlenmeli Bu nedenle, kamu yararının gerektirdiği bir biçimde ve sektör beklenti ve ihtiyaçları doğrultusunda radyo ve televizyon yayıncılığı sektörünün etkin bir şekilde düzenlenebilmesi ve denetlenebilmesi amacıyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun yapısal sorunlarının ve Üst Kurul uygulamalarında ortaya çıkan sorun ve eksikliklerin giderilmesi gerekliliğine dikkat çekilen raporda şu önerilerde bulunuldu: -Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun sağlıklı ve etkin bir yapıya kavuşturulması amacıyla teşkilat yapısı, görev ve yetkileri, insan kaynakları ve mali uygulama ve işlemleri ile ilgili olarak; üst Kurul ile Kurumun işlevsel olarak yeniden tanımlanması ve Kurumun, Üst Kurulun ve Üst Kurul Başkanının görev ve yetkilerinin ayrı ayrı sayılmalı. Yüzde 25 yabancı sermaya sınırı yeniden belirlenmeli -Tüzel ortakları arasında Kanun'a aykırı iştigal konuları bulunan yayıncı kuruluşlar hakkında Kanun'da öngörülen süreçlerin başlatılmalı. -İştigal konuları ile sınırlamaların ve yabancı sermaye payının yüzde 25'i geçemeyeceğine dair sınırlamaların sektörün beklenti ve ihtiyaçları da dikkate alınarak yeniden belirlenmeli. Para cezalarına ağırlık verilmeli -Yurt içinden yayın yapacak kamu ve özel radyo-televizyon kuruluşlarının yayın izni ve lisans talebinde bulunabilmek için yerine getirmeleri gerekli ön şartları ve standartları belirlemeye yönelik düzenlemelerde, Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi İlkelerine aykırıolan hususlar ortadan kaldırılmalı. 94 -Yeni teknolojilerle (internet ve cep telefonu gibi) yapılan yayınlara ilişkin usul ve esasların bir yönetmelik ile tespit edilmeli. -Yayın ilkelerinin açık bir şekilde ve tereddütlere meydan vermeyecek tarzda AB ve diğer uluslararası düzenlemeler de dikkate alınarak yeniden düzenlenmeli. -Yayın ilkelerinin ihlali halinde uygulanacak müeyyidelerin, AB ve uluslararası uygulamalar ve mevcut uygulamadaki eksiklik ve aksaklıklar dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi, bu çerçevede verilecek cezalarda para cezasına ağırlık verilmesi, lisans iptalinin istisnai ve ağır ihlallerde uygulanmalı. -Muhtelif kanunlarda ve RTÜK Kanunu'nda yayımlanması zorunluluğu getirilen eğitim ve kültür programlarının -mevzuat dağınıklığı da giderilmek suretiyle- bütün yönleriyle yeniden ele alınmalı, uygulanabilir makul sürelerle ve şartlarla yeniden düzenlenmesi ve denetlenebilir hale getirilmeli. "RTÜK, kamuoyunda en fazla tartışılan yapılardan biri oldu" Yapılanma biçimi, mevzuatındaki belirsizlikler ve uygulamaları itibarıyla RTÜK'ün ağır eleştirilere maruz kaldığı belirtilen raporda, RTÜK'ün oluşum biçimi ve uygulamalarının, zaman içerisinde kurulun sadece mevcut yayınları izleyen, denetleyen ve ceza veren bir organa dönüşmesine yol açtığı kaydedildi. Kurul üyelerinin parlamentoda iktidar ve muhalefet partilerine paylaştırılan kontenjanlara göre seçilmesi ve seçilen üyelerin nitelikleri ve davranışlarının da RTÜK'ü asli görevleriyle ilgili tartışmalardan daha çok siyasi tartışmaların hedefi haline getirdiğine işaret edilen raporda, ''Böylece, özerk bir yapı olarak tasarlanan RTÜK, kamuoyunda en fazla tartışılan kamusal yapılardan biri haline gelmiştir'' denildi. Raporda, RTÜK'e ilişkin şu tespitlere yer verildi: ''-Denetim kapsamında bulunan 2006, 2007 ve 2008 yıllarında Üst Kurulun iyi yönetim uygulamaları ortaya koyamadığı ve kurum kaynaklarının etkin ve verimli şekilde kullanımı konusunda gerekli dikkat ve özenin gösterilmediği, -Karasal ortamdan yapılan yayınları düzenleyecek olan kanal ve frekans bantları planlamasının tamamlanmadığı, ihaleler yapılamadığından yayın lisansları ve yayın izinlerinin verilemediği ve bu nedenle karasal ortamdaki kanal ve frekansların 15 yıldır lisans ve izin bedeli ödenmeksizin kullandırıldığı, -1995 yılında müracaat etmiş olmak koşulu ile yayıncı kuruluşların yayın lisansı tipini değiştirmeye, yayın alanını genişletmeye ve yayına başlamayan veya yayınına ara verenlerin yeniden yayına başlamalarına imkân sağlayan Yönetmeliğin Danıştay tarafından iptal edilmesine rağmen mahkeme kararlarının yerine getirilmediği, -İzinsiz yayın yapan kuruluşlarla mücadelede yetersiz kalındığı, -Uydu lisanslarının verilmesi ile ilgili işlemlerde yeterli ve etkin davranış gösterilmediği, -Yayıncı kuruluşların hisse ve ortaklık yapılarına ilişkin Kanun ile getirilen kısıtlara aykırılığı bulunanlara yönelik işlem yapılmadığı, -Yeni teknolojilerle (Sayısal yayıncılık, IPTV, mobil TV gibi) yapılacak yayınlar ve tematik kanallarla ilgili usul ve esasların Üst Kurulca belirlenmediği, -Yayınların etkin ve yaygın bir şekilde izlenmediği, tespit edilen yayın ihlalleriyle ilgili yaptırımların uygulanmadığı veya mevzuata aykırı yorumlarla müeyyide sisteminin etkisiz hale getirildiği, -Yayınlarda yer verilmesi zorunluluğu bulunan başta trafik ve çevre olmak üzere eğitim programlarının yayımlanıp yayımlanmadığının yeterince denetlenmediği, -Reklam ilkelerinin ihlal edilmesine karşı, mevzuata aykırı olarak müsamahalı davranıldığı ve yeterince müeyyide uygulanmadığı, -Alo RTÜK telefon hattına gelen şikayetlerin, yayınları izleme görevinin yerine getirilmesinde yeterince kullanılamadığı, 95 -Üst Kurulca yapılan atamalarda, Üst Kurulun görev alanı ve ihtiyacı ile atanılan unvanın gerektirdiği niteliklere sahip olunup olunmadığına bakılmaksızın tasarruflarda bulunulduğu, -Üst Kurulun organizasyon yapısının işlevsel olmadığı, kurul ile kurum ayrımına gidilmediğinden Üst Kurulun asli konulardan daha ziyade gündelik konularla meşgul olduğu, -Taşıt ve konut tahsisi gibi uygulamalarda tasarrufa riayet edilmediği, 2006 yılı ve sonrasında harcırah ödemelerinde ve temsil ağırlama harcamalarında önemli artışlar meydana geldiği, Kurum kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmadığı, harcamalarda savurganlıklar yapıldığı ve mevzuata aykırı harcamalar bulunduğu, -Yayıncı kuruluşların RTÜK'e aktarmak zorunda oldukları reklam gelirleri paylarını doğru bir şekilde aktarıp aktarmadığının denetiminin yapılmadığı ve yayıncı kuruluşlarca ödenen eğitime katkı paylarının RTÜK'çe ilgili vergi dairesine eksik aktarıldığı gibi önemli hata ve eksikliklere işaret eden uygulamaların varlığı tespit edilmiştir.'' "Taşınmaz malların ihtiyaç durumu gözden geçirilmeli" RTÜK'ün asli görevlerini yerine getirme konusunda kurulduğu günden bu yana başarılı sonuçlar ortaya koyamadığının açıkça görüldüğü kaydedilen raporda, özerklik uygulamasıyla yaratılan çalışma ortamının yeterince değerlendirilemediği belirtildi. Kurulun, ''düzenlenmesi ve denetlenmesi öngörülen sektörün ve siyasi tartışmaların etkisi altında kaldığı'' vurgulanan raporda, zaman içerisinde oluşan hatalı özerklik algılamasıyla kurum imkanlarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılmamasına yol açıldığı ve hesap verilebilirlikten uzak bir çalışma kültürünün RTÜK'e hakim olduğu sonucuna varıldığı ifade edildi. Raporda, Kurulun teşkilat yapısı, görev ve yetkileri, insan kaynakları ve mali uygulama ve işlemleriyle ilgili olarak yapılan önerilerden bazıları şöyle: ''-Üst Kurul teşkilat yapısının yeniden ele alınması ve Kuruma bütçe kanunlarıyla tahsis edilen kadro sayısının norm kadro tespiti ve tanımları yapılarak yeniden belirlenmesi, -Üst Kurul üyelerinin seçim sisteminin yeniden gözden geçirilmesi, -Televizyon ve radyo yayınlarında sayısal teknolojiye geçişin hızlandırılması, -Radyo ve televizyon sektöründe yoğunlaşmayı engelleyecek ve çoğulculuğu sağlayacak düzenlemeler yapılması, -Yayın ilkelerinin ihlali halinde verilecek cezalarda para cezasına ağırlık verilmesi, lisans iptalinin istisnai ve ağır ihlallerde uygulanması, -RTÜK'ün, televizyon ve radyo yayınlarının izlenmesi ve Kanunda öngörülen ilkelere aykırı hareketlere müeyyide uygulanması sisteminin değiştirilmesi, yayınların çok sayıda uzmanca sürekli olarak izlenmesi uygulamasından vazgeçilmesi, izleme ve müeyyide uygulamasının izleyici şikayetlerine bağlı olarak yeniden düzenlenmesi, bu çerçevede telefon ve internet üzerinden alınacak şikayetlerin değerlendirilmesi ve şikayetlere bağlı izleme görevinin az sayıda nitelikli personelle yapılması, -3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu'nun ve ilgili diğer mevzuatın tavizsiz olarak uygulanması, -RTÜK'ün yurt içi ve yurt dışı geçici görev ödeneklerinin yılı bütçe kanunlarıyla kısıtlanması, -Üst Kurul Başkan ve üyelerine tahsis edilecek konutların, Kamu Konutları Yönetmeliğinin 4. maddesinin (h) bendine eklenecek ''Ancak bu şekilde yurt içinde kiralanacak konutlara ödenecek kira bedeli de konutun tahsis edileceği personelin net maaşının yüzde 25'ini geçemez'' hükmü çerçevesinde kiralanması, -Üst Kurulun tüm taşınmaz mallarının ihtiyaç durumunun gözden geçirilmesi, İstanbul Kanlıca'daki iki dairenin ve İzmir Karşıyaka'daki iki villanın ivedilikle satılması ve diğerlerinden gerek duyulmayanların ihtiyacı bulunan diğer kamu kurumlarına devredilmesi veya satışının yapılması.'' 96 İzleyici ölçümü kendi haline bırakılmış RTÜK tarafından herhangi bir şekilde izleyici ölçümü yapılmadığı ve reklam piyasası ve izleyici ölçüm sisteminin kendi haline bırakıldığının altı çizilen raporda, ''İzleyici ölçüm oranlarını da dikkate alan düzenleme, uygulama ve denetleme faaliyetleri gerçekleştirilmemiş ve söz konusu ölçüm sonuçlarına bağlı olarak radyo ve televizyon yayıncılığında tekelleşme konusu üzerinde durulmamıştır'' denildi. Raporda, izleyici ölçüm sisteminin RTÜK ve sektör paydaşlarının talep ve ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte sağlıklı ve güvenilir bir yapıya kavuşturulması gerektiğine işaret edildi. İzleyici ölçüm sisteminin tüm paydaşların yer alacağı bir yapılanma ile RTÜK bünyesinde veya RTÜK'ün koordinasyon ve denetimi altında kanunla kurulmuş bağımsız bir organ tarafından yapılması tavsiye edilen raporda, radyo ve televizyon yayınlarında tekelleşmeyi önleyici nitelikte Anayasa Mahkemesi Kararında yer verilen gerekçeler dikkate alınarak düzenlemeler yapılması istendi. Ortaya çıkacak yeni yapı dışında kurum ve kuruluşların farklı ölçümler yapmasının yasaklanması ve kamu ve özel yayın kuruluşları arasındaki reklam gelirleri ile ilgili uygulama farklılıklarının kaldırılması gereğine dikkat çekilen raporda, tüm ulusal ve mahalli kanalların yayınlarının ölçülmesi, izleyici ölçüm panellerinin Türkiye'yi kapsayacak sayıda oluşturulması önerildi. Yapılan denetleme sonucunda mevzuata aykırı olduğu belirtilen iş ve işlemlerle ilgili tespitlerin de yer aldığı raporda, mal bildirimleri ile yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ile ilgili sorumluluğun ve sorumluların tespiti, maaş protokolü dışında yapılan protokoller çerçevesinde Bankalardan elde edilen gelirlerin Kurul hesaplarında gösterilmemesi ve bu tutarların mevzuata aykırı bir biçimde harcanması nedeniyle oluşan sorumluluğun ve sorumluların tespiti gibi çeşitli konularda inceleme yapılması gerektiği vurgulandı. Raporda, ''İstanbul iline yönelik geçici görevlendirmelerinin gerçek bir görevlendirme olup olmadığının ve hizmet ihtiyacından kaynaklanıp kaynaklanmadığının ve görev onaylarında yazılı görevlerin yerine getirilip getirilmediğinin incelenmesi'' ve ''hiç gerçekleşmeyen bazı organizasyonları gerçekleşmiş gibi belge düzenleyerek kamu zararına neden olanlar ve gerçeğe aykırı belge vererek görevini kötüye kullananlar hakkında inceleme yapılması'' önerildi. 97 25 Mart 2010 AA "Radyo ve bitiyor" televizyonların frekans karmaşası Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyesi Mehmet Dadak, ''radyo ve televizyonların yıllardır yakındığı frekans karmaşasının artık biteceğini, Başbakanlığa sunulan yasa tasarısı (taslağı) kanunlaştığında frekans tahsisi için ihaleye çıkacaklarını'' bildirdi. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyesi Mehmet Dadak, RTÜK'ün, yerel ve bölgesel televizyon ve radyoların temsilcilerine yönelik düzenlediği eğitim seminerine katılmak üzere geldiği Adana'da, yaptığı açıklamada, 1994'te yürürlüğe giren 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunla düzenlenen radyo ve televizyon yayıncılığının yeniden ele alındığını belirtti. AB Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümlerine uygun olarak düzenlenen tasarı taslağının Başbakanlıktan, yakın bir tarihte TBMM'ye inmesinin beklendiğini ifade eden Dadak, bu kanunla, radyo ve televizyonların yıllardır yakındığı frekans karmaşasının artık biteceğini söyledi. Karasal ortamda lisans başvurusu bulunan ve yıllardır yüzde 5 eğitime katkı, yüzde 5 RTÜK payı ödeyen radyo ve televizyon kuruluşlarının lisans sorunlarının çözüleceğini ifade eden Dadak, tasarı kanunlaştığında frekans tahsisi için ihaleye çıkacaklarını bildirdi. Dadak, dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal altyapısının oluşturulmasının amaçlandığı yeni yasayla yayın kuruluşlarının karasal yayın lisansına sahip olacaklarını belirterek, şunları kaydetti: ''Halen yayınlarını sürdüren radyo ve televizyonların temsilcileri ihaleyi iyi takip etsinler. Bu ihale herkese açık olacak, ancak bir yıl yayıncı olma koşulu aranacak. Burada bizim rekabeti önleyecek herhangi bir tutum sergilememiz suç unsuru teşkil eder. Frekansların kiralama bedelleri konusunda sokaktaki vatandaşın bilgisi ne ise bizim de bilgimiz odur.'' Yeni yasa ile yayın kuruluşlarının reklam gelirinden RTÜK'e aktarılan payın yüzde 5'den yüzde 3'e ineceğini, yaygın medya için de sınırlama getirdiklerini anlatan Dadak, ''Frekans tahsisinde belirli oranda sınırlama olacak. Yabancı sermayenin yaygın medyadaki payı ise yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıkarılacak'' diye konuştu. Türkiye'de TV izleme oranı kişi başına günde 4-5 saat Dadak, Türkiye'de TV izleme oranının kişi başına günde 4-5 saat, bunun Avrupa standardının ise 2-3 saat olduğunu belirterek, şöyle devam etti: ''Yani bir Türk vatandaşı, yaklaşık bir yıllık yaşamının yüzde 19'u yani 69,5 günü televizyon karşısında geçiriyor. Yüzde 33'e tekabül eden 120 günü uyuyarak, 120 günü çalışarak geri kalan yüzde 14'lük kısmı yani 51 günü de diğer aktivitelerde geçiriyor. Bu bizim gibi ülkeler için biraz fazla lüks. Bu nedenle yayıncılarımızın, ulaştıkları kitlenin yoğunluğunu dikkate alarak daha sorumlu davranmaları gerekir.'' RTÜK'e şikayetler Dadak, RTÜK'e yapılan şikayetlere de dikkati çekerek, son dönemlerde şikayetlerin televizyon dizilerinin senaryolarında yoğunlaştığını belirterek, şunları kaydetti: ''Kadınların kocalarını aldattığı dizilerden yana çok şikayet alıyoruz ancak, buna müdahale yetkimiz yok, bunu yapmak sansüre girer. Biz ekranın arkasını denetleyemeyiz. Aşk-ı Memnu dizisine ceza uygulandı, ancak bu senaryosundan değil, tahrik edici unsurlardan kaynaklandı. Zira, toplumda pozitif örnekler kadar negatif örneklerin de dizilerde gösterilmesi normal. Olumsuzu göstermeyeceksin diye bir şey yok. Yasamızın 4. maddesindeki yayın ilkeleri 98 müstehcenlikten kişilik haklarına kadar çeşitli yasakları içeriyor. Biz söz konusu aykırılık nereden kaynaklanıyorsa, yasamız bizi hangi müeyyideyi uygulamaya yetkili kılıyorsa onu uygularız.'' Reklam arası diziler Dadak, televizyonda reklam sürelerinin de sınırsız olmadığını kaydederek, bunun yasal oranının saatte 12 dakika olduğunu, ancak bu sürenin aşıldığını belirlediklerinde gerekli müeyyidelerin uygulandığını ifade etti. Dadak, ''Reklamların dozu o kadar kaçtı ki neredeyse reklam arası dizi izlenir oldu. Yasaya göre ayrıca, reklama girerken görsel ve işitsel olarak diğer programlardan ayırt edilecek şekilde olmalı. Ancak, şunu da belirtmek isteri ki artık ekran kapatmaya kadar giden cezalar uygulamaya gerek kalmıyor'' dedi. 99 5 Nisan 2010 AA RTÜK'ün görevleri yeniden düzenlendi Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, dört yıllık bir çalışma sonucu ortaya çıkan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun Tasarısı Taslağı'nın Bakanlar Kurulunda imzaya açıldığını ve yakında TBMM'ye geleceğini bildirdi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Dolmabahçe'deki Başbakanlık Ofisinde RTÜK Başkanı Davut Dursun ile düzenlediği basın toplantısında, Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarı Taslağı hakkında bilgi verdi. Türkiye'de özel radyo ve televizyon yayınlarının herhangi bir yasal düzenleme ve izin olmaksızın 1990 yılından itibaren başladığını anımsatan Arınç, 1993 yılında anayasa değişikliği yapılarak, radyo ve televizyon yayınları üzerindeki tekel kaldırılarak, özel radyo ve televizyon yayınlarının yasal hale getirildiğine işaret etti. Arınç, 1994 yılında yürürlüğe giren 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kurularak ilk özel radyo ve televizyon yayıncılığı mevzuatı oluşturulduğunu hatırlattı. Bülent Arınç, 2002 yılında yürürlüğe giren 4756 Sayılı yasa ile yayın durdurma cezasının kaldırılarak, programa ceza ve para cezası gibi yeni yaptırımlar getirildiğini, ayrıca 2003, 2005 ve 2008 yıllarında da çeşitli hükümlerde değişikliğe gidildiğini anlattı. ''14 yılda 20 değişiklik'' Söz konusu kanunun, AB müktesebatına uyum, yayın teknolojisindeki hızlı değişim, Anayasa Mahkemesinin iptal kararları gibi nedenlerle son 14 yılda yaklaşık 20 değişiklikle günün şartlarına uyarlanmak istendiğini, ancak giderek yasanın bütünselliğinin bozularak, iptal edilen maddeler konusunda ciddi boşluklar doğduğunu dile getiren Arınç, şunları kaydetti: ''Mevcut kanunun, yeni teknolojilerin yayıncılık sektöründe hayata geçirilmesine imkan vermediği, karasal yayınların lisanslandırılması konusunda çözümsüz kaldığı, müeyyide sisteminin büyük ölçüde aksadığı tespit edilmiştir. Ayrıca yeni yürürlüğe giren Elektronik Haberleşme Kanunu gibi Üst Kurula atıf yapılan mevzuat hükümlerinin, kuruluş yasasına dercedilmesi gereği ve Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu iptal kararları gibi temel nedenlerle yasal çerçevenin tamamen yeniden düzenlenmesi zorunlu hale gelmiş ve yeni bir kanun tasarı taslağı hazırlanmıştır.'' ''Tasarı 4 yıllık çalışmanın sonucu'' Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Arınç, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun Tasarı Taslağı'nın dört yıllık bir çalışma sonunda ortaya çıktığını söyledi. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda ortak toplantı yapıldığını belirten Arınç, taslak tamamlandıktan sonra da ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunulduğunu bildirdi. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslağın daha sonra RTÜK'ün web sitesine yerleştirildiğini ve bir ay boyunca gelen görüşlerin değerlendirilerek taslağa son şeklinin verildiğini anlatan Arınç, şöyle devam etti: ''Geçici olan maddeler hariç 52 maddeden oluşan Kanun Tasarısı Taslağı, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK'ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içeriğe sahiptir. Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal altyapısının oluşturulmasının da amaçlandığı Taslak, yıllardır gerçekleştirilemeyen karasal frekansların tahsisi konusuna da çözüm getirmektedir. 100 Yasada yer alan tanımlar, AB Görsel İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi dikkate alınarak yenilenmektedir. Taslakla tanımlar sadeleştirilmekte ve anlam bütünlüğü sağlanmaktadır. Yeni düzenlemeyle, Avrupa eserleri, bağımsız yapımcı, editoryal sorumluluk, gizli ticari iletişim, medya hizmet sağlayıcı, isteğe bağlı yayın hizmeti, koruyucu sembol, sayısal yayın, ürün yerleştirme, verici tesis ve işletim şirketi ve multipleks kapasitesi gibi yeni tanımlar mevzuata girmektedir.'' Bakan Arınç, Taslağın, Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun görevlerini yeniden düzenlediğini de belirterek, bu görevlere ilişkin şu bilgileri verdi: ''Yayın hizmetleri alanında ifade ve haber alma özgürlüğünün, düşünce çeşitliliğinin, rekabet ortamının ve çoğulculuğun güvence altına alınması için gerekli tedbirleri almak, televizyon kanal ve radyo frekans planlamalarını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak, medya hizmet sağlayıcıların sunduğu yayın hizmetlerinde ve platform, multipleks, altyapı işletmecileri ile verici tesis ve işletim şirketinin sunduğu hizmetlerde müeyyideleri uygulamak, yayın hizmetlerine ilişkin kamuoyu araştırmaları yapmak veya yaptırmak ve bu araştırmaların sonuçlarını taraflarla paylaşmak.'' 101 5 Nisan 2010 AA RTÜK, altyapı sorunu yaşıyor Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Davut Dursun, Radyo ve Televizyonlarla İlgili Kanun Tasarısı Taslağı'nın en önemli kazanımının, karasal frekanslardaki karmaşanın sona ermesi ve sayısal yayıncılığa geçebilmek için altyapının oluşturması olduğunu söyledi. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Davut Dursun, Dolmabahçe'deki Başbakanlık Çalışma Ofisi'nde düzenlenen basın toplantısında, mevcut yasanın baştan sona tadil edilerek yeni bir düzenlemeyle gündeme getirildiğini söyledi. Dursun, taslağın gelecek günlerde TBMM'ye sevk edileceğini söyledi. Mevcut yasanın, Türkiye'de 90'lı yılların başında önce fiilen ortadan kalktığını, arkasından 1993 yılında Anayasa'nın 133. maddesindeki değişiklikler sonucu özel radyo ve televizyonlara yayın hakkı tanınmasıyla Türkiye'de yeni bir dönem başladığını anlatan Dursun, aradan geçen 16 sene içinde ortaya çıkan çok ciddi bir frekans karmaşası bulunduğunu ifade etti. Dursun, ''Dolayısıyla bu taslağın, getirdiği en önemli yenilik bizce mevcut frekans karmaşasına sağlıklı bir çözüm getirmeye çalışmasıdır'' dedi. 2000'li yılların başında gelişme gösteren sayısal yayıncılık teknolojisine geçmede de Türkiye'nin biraz geri kaldığını ifade eden Dursun, 2006 yılında bir deneme yayını başlatıldığını, ancak analog yayında bazı frekansların boşaltılıp, sayısal yayıncılara tahsisi yasal olarak mümkün olmadığı için işin sonunun getirilemediğini dile getirdi. Dursun, ''Şimdi bu taslağımızın kanunlaşmasından sonra artık analog da değil, sayısal yayıncılık ve karasal frekansların tahsisini gerçekleştirmek üzere bir sene içeresinde ihaleyi öngörüyoruz'' diye konuştu. Analog yayınların belli bir süre paralel olarak devam etmesini öngördüklerini söyleyen Dursun, yasa hazırlığı sırasında bunun 3 sene olarak öngörüldüğünü, ancak yayıncılarla görüşmelerde bunun kısaltılabileceğinin kendilerine iletildiğini anlattı. Dursun ''Dolayısıyla bu yasanın en önemli kazanımı kanaatimce karasal frekanslardaki bu karmaşanın sona ermesi ve sayısal yayıncılığa geçebilmek için altyapıyı oluşturmasıdır'' dedi. Reyting ölçümleri Türkiye'de reyting ölçümünden kaynaklanan ciddi bir tartışma bulunduğunu Dursun, yayıncı kuruluşlarının bir kısmının, bunu bir ticari faaliyet olarak gördüğünü ve piyasa şartları içerisinde kendi kendine çözümlenmesi gereken bir iş olduğunu söylediğini, diğer taraftan bunun RTÜK tarafından yapılması gerektiğini savunanların da olduğunu kaydetti. Davut Dursun, şöyle konuştu: ''Biz bütün dünyadaki sistemi inceledik şunu gördük: RTÜK ve benzeri kuruluşlar tarafından dünyada reyting ölçümlerinin fiilen gerçekleştirildiği ülke sayısı çok sınırlı. Genellikle bu piyasa koşulları içerisinde bir ticari faaliyet olarak yapılıyor. Ne var ki ticari bir faaliyet olarak yapılsa bile sonuçları yayıncıların editöryal bağımsızlığı üzerinde son derece belirleyici rol oynuyor. O sebeple bizim RTÜK olarak 'Reyting ölçümü ticari faaliyettir. Bizi ilgilendirmez' deme şansımız yok. En azından bu sistemin bir biçimde içinde olmamız gerekir diye düşünüyoruz. Bu alanda esas ve usullerin belirsizliğinden kaynaklanan ciddi sorunlar olduğunu gördük. Onun için RTÜK'ün bununla ilgili olarak esas ve usulleri belirleme yetkisini alması ve bu esas ve usuller çerçevesine çalışma yapacak kuruluşların buna bağlı olarak çalışmalarını yapması gerektiğini düşünüyoruz. Bu yetkiyi aldığımız zaman, belirleyeceğimiz esas ve usuller çerçevesinde sorunun ve tartışmanın biteceğini umuyoruz.'' İsteğe bağlı yayıncılığın düzenlenmesi 102 Sayısal yayıncılıkla beraber isteğe bağlı yayıncılık hizmetlerinin de giderek yaygınlaşması konusunun gündeme geleceğini ifade eden Dursun, isteğe bağlı yayıncılıkta seyircinin istediği programı, istediği yerde, istediği anda, istediği şekilde seyredebilme imkanı elde ettiğini belirterek, buna ilişkin düzenlemeleri de yasa taslağına koyduklarını söyledi. IP TV gibi yeni TV teknolojilerinin gündeme geldiğini, bunun da altyapısının yasa taslağı ile oluşturulduğunu anlatan Dursun, şu anda uygulanan, ancak yasal altyapısı bulunmayan ''koruyucu sembol sistemi''ni yasaya aldıklarını ve hukuki temele oturttuklarını kaydetti. Dursun, ''İzleyici temsilciliği'' denilen öz denetim mekanizmasına da yasal çerçeve getirmeye çalıştıklarını dile getirdi. İyi bir taslak hazırladıklarını düşündüklerini ifade eden RTÜK Başkanı Dursun, şöyle konuştu: ''Elbette ki en önemli yeniliklerden biri de AB müktesebatıyla uyumlu hale getirilmesidir. Türkiye'nin en önemli siyasal projesi olan AB'ye tam üyelik meselesinde, açılmış olan onuncu faslın başlığı 'Bilgi toplumu ve medya' faslıdır. Bu fasıl henüz kapanmış değil. Bunun taraflarından birisi Türkiye'de RTÜK'tür. Bu çerçevede bizim yasamızın yenilenmesi gerekiyordu. Bununla ilgili olarak 2007'nin sonunda yayınlanan AB Görsel İşitsel Medya Yönergesi, bizim için üst bir norm oluşturuyor. Bizim yasamızın da o norma uydurulması gerekiyordu. Biz daha önce hazırlanmış olan metni geri çekerek, AB'nin bu normların uydurmaya çalıştık. O da, sanıyorum Türkiye'deki medya normlarının çağdaş dünyaya uyumu konusunda önemli yeniliklerden biridir.'' Medya sahipliği RTÜK Başkanı Dursun bir soru üzerine televizyon kurmanın kolaylaşıp, kolaylaşmayacağı konusunda düzenleme öngörmediklerini, ancak mevcut durumda, yalnız yayıncılık amacıyla kurulan şirketlere lisans verilebildiğini, taslakta da aynısının yer aldığını ifade etti. Farklılığın hangi şirketlerin yayıncı olamayacakları veya yayıncı kuruluşlara ortak olamayacakları konusunda olduğunu belirten Dursun, şöyle konuştu: ''Mevcut yasa ihracat, ithalat, pazarlama, finans vs gibi şirketlerinin de ortak olamayacaklarını düzenlemiş bulunuyor. Biz bunu biraz daha daraltarak, şöyle yaptık: Mevcut yasanın 29. maddesinin A bendi ile düzenlenen siyasal partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, vakıflar, mahalli idareler ve bir grup şirket daha ortak olamayacak. Onun dışında ithalat, ihracat, pazarlama vb. faaliyetlerde bulunan şirketler ortak olabilecek. Dolayısıyla biraz kolaylaştırdık.'' Davut Dursun, karasal yayınlarla ilgili ihale sürecinin teknik detaylarının ne zaman şekilleneceğine dair bir soru karşısında, RTÜK'te frekans planlama çalışmaları sürdüğünü, yasa yürürlüğe girdikten bir sene içinde ihaleye çıkmayı öngördüklerini söyledi. Dursun, teknik şartlar ve benzeri hususların bu planın bitmesiyle netleşeceğini kaydetti. Doğan Yayın Grubu'yla ilgili kararın durumu RTÜK Başkanı Dursun, taslakta yabancı sermaye oranının yüzde 50'ye çıkarılmasının, Doğan Medya Grubu içindeki yabancı sermayeli kuruluşlar hakkında kurul tarafından alınan karara etkisinin ne olacağının sorulması üzerine, şöyle dedi: ''Doğan Yayın Grubu ile ilgili alınmış karar, yeni bir karar alıncaya kadar herhangi bir şeyin yapılmaması şeklindeydi. Bir karar alınmasıyla ilgili de bazı çalışmalar devam ediyordu. O çalışmalar bittiğinde yeni bir karar alınabilir elbette ki. O çalışmalar henüz tamamlanmış değil. Bu yabancı sermaye payının yüzde 50'ye yükseltilmesi elbette ki Doğan'ı veya bir başkasını da etkileyebilir. Onlar açısından lehlerine bir durumsa onu kullanabilirler.'' 103 11 Nisan 2010 Fırat Kozok RTÜK taslağında skandal Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan RTÜK Yasa Tasarısı Taslağı kurulda krize neden oldu. Üst kurulun 1 ay önce oybirliği ile 'geliştirme' kararı aldığı bölge müdürlükleri, taslakla kaldırılıyor. Üst kurulda genel sekreterken kaymakamlığa atanan Şeref Ataklı, başkan yardımcılığına yükseltiliyor. Kamuoyuna dikkat çekecek bazı bölümleri yansıtılan yeni RTÜK Yasa Tasarısı Taslağı’nın altından skandal çıktı. Cumhuriyet’in edindiği bilgilere göre, 3 Mart 2010’da gerçekleştirilen üst kurul toplantısında yayıncılığın denetimi noktasında büyük önem taşıyan bölge müdürlüklerinin daha da geliştirilmesi kararı alındı. Kurulun AKP, CHP ve MHP kontenjanından seçilen üyelerinin tümü, bölge müdürlüklerinin güçlendirilmesi konusunda oybirliği ile karar aldı. Ancak, bazı RTÜK ve Başbakanlık bürokratları tarafından hazırlanan ve geçen haftaki Bakanlar Kurulu toplantısında imzaya açılan yeni yasa tasarısı taslağında yapılan düzenleme, tüm üyeleri şaşırttı. Çünkü, taslakta daha 1 ay önce oybirliği ile güçlendirilmesi kararı alınan bölge müdürlüklerinin kaldırılması öngörülüyordu. Taslakta yer alan ve tüm üyeler tarafından şaşkınlıkla karşılanan bir diğer düzenleme ise RTÜK Genel Sekreteri Şeref Ataklı’nın başkan yardımcılığına getirilmesi oldu. Bir süre önce Ankara’nın Akyurt ilçesi kaymakamlığına atanan ancak göreve gitmeyen Ataklı, taslak yasalaşırsa başkan yardımcısı olacak. 'Devlet düzeni hiç bu kadar bozulmamıştı' RTÜK üyesi Esat Çıplak, taslağın üyelerin bilgisi dışında hazırlandığını belirterek, “Devletin işleyiş düzeni hiç bu kadar bozulmamıştı. Teamüllerde olmayan şekilde üst kurul by-pass edildi” dedi. Çıplak, yapılan düzenlemeleri eleştirirken, isim vermeden Ataklı ile ilgili değişikliğe değindi. Çıplak, “Kişiye özel kanun maddesi taslağa konulurken, yılların deneyimli RTÜK personeli mağdur ediliyor, hakları ellerinden alınıyor” dedi. Geçmişte RTÜK tarafından çalışılıp düzenlenen ve oybirliği ile alınan bazı hükümlerin, birkaç RTÜK bürokratı tarafından değiştirildiğini anlatan Çıplak, “Burada bizlerin yanı sıra AKP kontenjanından seçilen 5 üyenin de haberi olmadan, RTÜK’teki ve Başbakanlık’taki bürokratların keyfine göre hareket edildi. Üyelikler işlevsiz hale getirildi” diye konuştu. Üst kurulun 1 ay önce yaptığı toplantıda oybirliği ile bölge müdürlüklerinin güçlendirilmesi kararı aldığını doğrulayan Çıplak, şöyle devam etti: “Üst kuruldan gizli olarak bölge müdürlüklerinin kapatılması kararı alındı. Şimdi bu müdürlüklerde yıllardır emek veren personel ne yapacağını bilemiyor. Personelin maaşları donduruluyor ancak özlük hakları korunuyor. Uzman denetçiler, uzmanlar, bölge müdürleri, müfettişler araştırmacı kadrosuna atanıyor.” Çıplak, yapılan düzenlemelerle bürokratik yapının geliştirildiğini, ancak Meclis iradesiyle oluşan kurulun işlevsizleştirildiğini vurguladı. 104
