kan testlerinde nelere dikkat edilmelidir?

Yayın Türü
Bu bülten üç ayda bir yayınlanır.
ÜCRETSİZDİR
Yayın Sahibi
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
Doç. Dr. Ergun Çetinkaya
Tasarım-Baskı
Atalay Matbaacılık
Tel: 0.312 341 51 05
Temmuz
Merhaba,
Endomer’in kuruluşunun üzerinden 5 yıl
geçti. Bu süre zarfında ilk günkü heyecanımızı hep sürdürerek, hedeflerimizi
en iyi şekilde yerine getirmeye çalıştık.
Çocuk endokrinoloji alanında ihtiyaç
duyulan hizmeti dürüstlük, şeffaflık ve
hasta memnuniyetini ön planda tutan
politikalarımızla vermeye çalıştık. Her
ne kadar bu konuda başarılı olduğumuzu
düşünüyorsak da daha da iyi olabilmek
adına çalışmalarımızı sürdürmekteyiz.
Umarız önümüzdeki yıllarda Endomer’i
hep birlikte daha da ilerilere taşıyabiliriz.
Bu sayımızda hekimlik hayatımızda
oldukça önemli bir yer tutan ve teşhis
koyarken bizlere çok yardımcı olan laboratuar hizmetlerinde bizlere düşen görevleri hatırlatmayı amaçladık. Laboratuar sonuçlarını değerlendirirken ortaya
çıkabilecek olası hataların çok büyük bir
kısmının pre-analiz dönemine ait olduğu
bilinmektedir. Uygun zamanda, uygun
şartlarda numune almak, numune alırken
kullanılan tüplerin ve enjeksiyon sistemlerinin özellikleri, numunenin transferi
esnasında dikkat edilmesi gerekli hususları aktarmaya çalışacağız. Umarız tüm
hekim meslekdaşlarımız ve ekipleri için
faydalı bir aktarım olur.
Sağlıcakla kalınız…
Doç.Dr.Ergun Çetinkaya
■
Ağustos
■
Eylül ■
2013 Sayı 13
Bu bülten hekimlere yönelik hazırlanmıştır.
KAN TESTLERİNDE
NELERE DİKKAT
EDİLMELİDİR?
Kan testleri, hastaların tüm tedavi süreçlerini etkilemektedir. Bu sebeple sonuçlarının doğruluğu büyük önem taşımaktadır. Test sonuçlarının
güvenilirliğini ve doğruluğunu etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörleri; preanalitik, analitik ve post analitik aşamalar olarak
üç başlık altında toplamak mümkündür1. Kan testi sonuçlarını etkileyen hataların %68’i preanalitik (analiz öncesi) aşamada yapılan işlemlerden kaynaklanmaktadır4. Bu yazıdaki odak noktamız,doğru teşhis
ve tedavi açısından oldukça önemli olduğu için vekan örneklerinin kalitesini etkilediği için preanalitik aşama olacaktır.
Hasta Kimlik Doğrulaması: Kan örneği alırken yapılan en önemli
işlemlerden birisi hasta kimliğinin doğrulanmasıdır. Hastadan kan
örneği alan kişi, hastanın ad, soyad, doğum tarihi, baba adı, hasta numarası gibi bilgilerinin, tüp barkotları ile uyumlu olduğunu kontrol
etmelidir.
Hastanın Açlık Durumu: Kan örnekleri alınırken bazı değişkenlerin dikkate alınması gerekmektedir. Test sonuçlarının doğruluğu için,
hastanın açlık durumunun kontrolü gereklidir. Kolesterol, trigliserit,
glukoz, demir vb analitlerin doğru değerlendirilebilmesi için 12 saatlik
açlık uygundur. Bununla birlikte diürnal varyasyon (sabah en yüksek
olan, akşama doğru değeri düşen) gösteren testler (kortizol, ACTH,
demir, demir bağlama, aminoasitler vb.) için kan alma saatinede dikkat edilmelidir.
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00
www.ankaraendomer.com 1
Tüplerin Etiketlenmesi: İstenilen tesler için uygun tüpler seçilmelidir. Herhangi bir tanımlama karışıklığının
önüne geçmek için tüpler kan toplandıktan hemen sonra
etiketlenmelidir. Ayrıca, yanlış hizalanmış etiketler otomatik sistemlerde sorunlar yaratmaktadır.Barkotların
okunamaması nedeniyle, müdahale gerekmekte, tüplerin yeniden etiketlenmesine ve numunelerin işlemlerinin gereksiz uzamasına yol açmaktadır.
Hasta Pozisyonu Standardizasyonu:Hasta pozisyonunun standardizasyonu, kandaki hemodilüsyon ve hemokonsantrasyon açısından önemli olduğu gibi ayrıca
sonuçların karşılaştırılabilir olması açısından da önem
taşımaktadır. Kan alınacak kişi rahat bir pozisyonda
oturmalı veya yatar pozisyonda olmalıdır. İdeal olan için,
hasta eğer bu pozisyonlarda değil ise oturtulmalı veya
yatar pozisyona getirilmelidir.Postürel değişikliklerin en
aza indirilmesi için ayaktan hastaların kan almadan önce
15 dk oturarak beklemesi önerilmelidir.
Kan Alma Bölgesinin Hazırlanması: Kan alacak kişi
mutlaka eldiven kullanmalıdır. Kan alma bölgesi olarak
seçilen bölge işlem öncesi mutlaka palpe edilmelidir.
Parmak ucuyla palpasyon damarın ebatı, derinliği, uzanış yönü hakkında bilgi verir.
Kan alınacak bölge, palpasyondan sonra alkol ile temizlenmelidir. Temizleme işlemi, dairesel hareket şeklinde
içeriden dışarıya doğru olmalıdır. Daha sonrasında tekrar palpe edilmemelidir. Hemolize sebep olmamak, antisepsi sağlamak ve hastanın canının acımaması için alkolün mutlaka kuruması beklenmelidir. Potasyum, laktat
gibi değerlerde yanlış sonuçvermesine neden olabildiği
için, hemoliz istenmeyen bir durumdur.
2 www.ankaraendomer.com
Turnike Uygulaması ve Zamanı: Turnike uygulaması
kan alınacak bölgenin 7,5 -10 cm üzerinden yapılmalıdır. Turnike, 1 dk’dan fazla kalmamalıdır çünkü 1 dk’dan
uzun kalması alınacak örneği etkilemeye başlar. Bununla birlikte, kan ilk tüpe akmaya başladığı zaman, turnike
açılmalıdır. Turnikenin daha uzun kalması çeşitli analitlerde yalancı artışa neden olabilir.
Örnek
Alımında
Tüp Sırası: Kullandığımız kan alma tüplerinin içerisinde katkı
maddeleri
bulunmaktadır
(Kırmızı
kapaklı, plastik serum tüpleri dahil).
Tüplerin içindeki bu
katkı maddelerinin
birbirlerine bulaşarak
sonuçları etkilememesi için belirli bir
sırada alınmaları gerekmektedir.
CLSI
(Klinik ve Laboratuvar
Standartları
Enstitüsü)’ın tavsiye
ettiği sıralama yandaki tabloda görülmektedir. Kan alma işlemine varsa, kankültürü şişelerinden başlanmalıdır.
Daha
sonra sırasıyla, sitratlı
tüp (mavi, siyah), serum tüpü (kırmızı),
jelli serum tüpü
(sarı), heparinli tüp
(yeşil), EDTA’lı tüp
(mor), glukoz tüpü
(gri) ve eser element tüpü (lacivert) şeklinde olmalıdır.
Doğru Dolum Hacmi: Tüm kan tüplerinin doğru hacimde doldurulması önemlidir. Tüplerin içine alacağı
kan miktarı ve tüpün içindeki kan/katkı maddesi oranları standart olarak belirlenmiştir. Eğer tüpler, vakumu
bitene yani kendiliğinden kan alımı durana kadar doldurulmazsa, kan/katkı maddesi oranı yanlış olacaktır. Ayrıca, tüplerin kapakları açılarak, tüpten tüpe kan aktarımı
yapılmamalıdır.
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00
Tüplerin Karıştırılması (Alt-Üst): Vakumlu tüpler günümüzde artık rutin olarak kullanılmaktadır. Tüp sıralamasında bahsettiğimiz gibi, kullanmakta olduğumuz
plastik tüpler katkı maddeleri içermektedir. Dolayısıyla,
bütün tüplerin içindeki katkı maddeleri ile kanın eşit karışabilmesi için, nazikçe alt üst edilmesi gereklidir. Tüplere kan alma işleminden sonra, tüpler dik şekilde stoklanmalıdır, yatay olarak asla bırakılmamalıdır.
Tüplerin Uygun Koşullarda Saklanması: Aşırı düşük
veya yüksek sıcaklık tüplerin verimliliğini azaltabilir ve
yanlış sonuçlara neden olabilir. Ambalaj üzerinde aksi
belirtilmedikçe, tüm tüpler 4-250C’de saklanmalıdır.
Doğrudan güneş ışığı altında veya ısıtma sistemlerinin
yakınında bırakılmamalıdır. Miyad takibi için stok rotasyonuna dikkat edilmelidir.
Hemoliz ve Hemolizi Önlemek İçin Alternatif Araçlar ve İpuçları: Preanalitik hatalar arasında hemoliz en
yaygınlarından biridir. Hemoliz sonucunda, kırmızı kan
hücreleri içerisinde bulunan (özellikle potasyum ve laktat dehidrogenaz) bileşenler serum veya plazmaya karışırlar. Bu durum serum veya plazmada ki değerlerde
sapmalara yol açar.
sisteme kıyasla daha hijyenik ve hemoliz riski daha düşüktür.Tüpler sterildir ve içlerindeki vakum miktarından
dolayı, kan dolumu kontrollüdür. Yani katkı maddelerinin kana oranı kontrollüdür.Vacutainer sistemler, örneklerin emniyetli ve hızlı bir şekilde alınabilmesini sağlar.
Mecburi durumlar dışında enjektörle kan alınmamalıdır.
Kan alma sırasında vakumlu, kapalı sistemler kullanılmalıdır. Vacutainer sistemler, kapalısistem olup açık bir
Kan alma için genellikle 21G iğneler tercih edilir. Ancak
damar yapısına göre 20, 21, 22 G iğne kalınlıkları arasında seçim yapılabilir. Bunlara alternatif olarak, elin üst tarafı gibi girilmesi güç damarlardan kan alımasına yönelik steril kapalı sistemler, kelebek setler kullananılabilir.
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00
www.ankaraendomer.com 3
Luer-Lok adaptörler, damar yolu açılmış hastalarda (acil ünitesi, servisler, yoğun bakım), özellikli IV line veya dişi
bir luer bağlantı noktasına vidalanarak takılır ve vakumlu, kapalı sistemolarak kan alınabilir.
Kapiller kan örneği almak için çeşitli lansetler bulunmaktadır. İğne ucuyla kapiller kan alınmamalıdır. Kapiller kan
örnekleri topuk ve parmağın yan kısımlarından alınmalıdır. Prematüre ve matüre yenidoğanların topuğundan kapiller kan almak için özel topuk lansetleri mevcuttur. Kapiller kan numunelerini toplamak için vakumsuz, küçük
pediatrik tüpler kullanılabilir.
Özet İpuçları: Hastaya, kendinizi isminizle tanıtın, yapacağınız prosedürü anlatmak hastanın rahatlamasını sağlar.
Kan alınacak bölgeyi, alkolle sildikten sonra tekrar palpeetmeyin, alkolün mutlaka kurumasını bekleyin. Kan ilk tüpe akmaya başladığı zaman, turnikeyi açın.Tüp sıralamasına dikkat edin. Tüpleri dolum hacimlerine uygun doldurun. Tüp kapaklarını açmayın
vetüpten tüpe kan aktarımı yapmayın.Kapiller kanı, topuk ve parmağın tam ortasından
almamaya dikkat edin.
Kolay kan alabilmek için bölgeyi ısıtabilirsiniz fakat sıkarak kan çıkarmayın.
1. LabNotes, Volume 15, No 1, 2005, 2. LabNotes, Volume 16, No 3, 2006, 3. LabNotes, Volume 17, No
1, 2007, 4. M Plebani and P Carraro. Mistakes in a stat laboratory: types and frequency. 5. Clinical Chemistry 43: 1348-1351 (1997) 6. Becan-Mcbride K. Laboratuar Örneği Alınması, işlem sonucunu etkiler
mi?, Journal of Intravenous Nursing, Mayıs-Haziran; Cilt 22, Sayı 3, 7. CLSI Guidelines H3 – A6 Vol.27
No.26
Uzm. Bio Onur ATLI
4 www.ankaraendomer.com
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00
Beraber Büyüyelim
Kullanım kolaylığı1
Uygunluk1
Kanıtlanmış güvenilirlik1
Onaylı uzun
dönem etkinlik1
Yılların
biyoteknoloji
deneyimi2
Kullanıma hazır
sıvı formülasyon1
OMNİTROPE 5 mg (15 IU)/1.5 ml ve 10 mg (30 IU)/1.5 ml SC enjeksiyon için çözelti içeren kartuş Etkin madde: OMNİTROPE 5 mg kartuş 5 mg Somatropin’e eşdeğer (15 IU) 1.5 ml, OMNİTROPE 10 mg kartuş, 10 mg Somatropin’e eşdeğer (30 IU) 1.5 ml çözelti içerir. Somatropin rekombinant DNA teknolojisi ile
Escherichia coli’den üretilmiştir. Terapötik endikasyonlar: İnfantlar, çocuklar ve adolesanlar: Büyüme hormonunun (GH) yetersiz salınımından kaynaklanan büyüme bozuklukları, Turner sendromu ile ilişkili büyüme bozuklukları, kronik böbrek yetmezliği ile ilişkili büyüme bozuklukları, -2 standart sapma (SD) altındaki doğum
ağırlığı ve/veya doğum boyu olan 4 yaşında veya daha sonraki yaşlarda büyümede geri kaldığı gösterilen (son yıl süresince uzama hızı (HV) SDS < 0), gestasyonel yaşa göre (SGA) küçük doğmuş kısa boylu çocuklardaki (mevcut uzunluk standart sapma oranı (SDS) < -2.5 ve parental ayarlanmış SDS < -1) büyüme
bozuklukları, Prader-Willi sendromunda (PWS), büyüme ve vücut kompozisyonunun düzeltilmesi için. Yetişkinler: Belirgin bir büyüme hormonu yetmezliği olan yetişkinlerde replasman tedavisi için. Pozoloji: Çocuklarda büyüme hormonunu salgılama yetersizliğine bağlı büyüme bozukluğu: Genel olarak günlük 0.025–0.035
mg/kg (günlük 0.7–1.0 mg/m2) tavsiye edilmektedir. Daha yüksek dozlar da kullanılmıştır. Prader-Willi Sendromu olan çocuklarda büyüme ve vücut kompozisyonunun düzeltilmesi için: Genel olarak günlük 0.035 mg/kg (günlük 1.0 mg/m2) tavsiye edilmektedir. Günlük doz 2.7 mg’ı aşmamalıdır. Turner sendromuna
bağlı büyüme bozukluğu: Günlük 0.045 – 0.050 mg/kg (günlük 1.4 mg/m2) tavsiye edilmektedir. Kronik böbrek yetmezliğine bağlı büyüme bozukluğu: Günlük 0.045 – 0.050 mg/kg (1.4 mg/m2) doz tavsiye edilmektedir. Gestasyonel yaşa göre küçük doğmuş (SGA) çocuklarda / adolesanlarda büyüme bozukluğu:
Genellikle en son uzunluğa ulaşılıncaya kadar günlük 0.035 mg/kg (günlük 1 mg/m2) tavsiye edilmektedir. Yetişkinlerde büyüme hormonu yetersizliği: Günlük 0.15 – 0.3 mg gibi düşük bir dozla tedaviye başlanmalıdır. Doz, IGF-I konsantrasyonuna göre belirlenen bireysel hasta gereksinimlerine göre aşamalı olarak
artırılmalıdır. Uygulama sıklığı ve süresi: OMNİTROPE günde bir defa, akşamları uygulanır. Büyüme hormonu eksikliği tedavisi normal olarak, uzun sureli tedavi gerektirir. Dozaj ve tedavi süresi hastanın tedaviye vereceği yanıta göre bireyselleştirilmelidir. Uygulama şekli: Subkutan enjeksiyon şeklinde uygulanır. Yalnızca
OMNİTROPE 5 mg (15 IU)/1.5 ml ile kullanım için özel olarak geliştirilmiş bir enjeksiyon aracı (enjeksiyon kalemi) olan OMNİTROPE Pen 5 ya da Yalnızca OMNİTROPE 10 mg (30 IU)/1.5 ml ile kullanım için özel olarak geliştirilmiş bir enjeksiyon aracı (enjeksiyon kalemi) olan OMNİTROPE Pen 10 ile uygulanmalıdır. Özel
popülasyonlara ilişkin ek bilgiler: Böbrek yetmezliği: Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda somatropin klerensinde azalma olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Bu hastalar için özel bir doz önerisi bulunmamaktadır. Karaciğer yetmezliği: Karaciğer fonksiyon bozukluğu olan hastalarda somatropin klerensinde azalma
görülebilmektedir, ancak bu durumun klinik önemi bilinmemektedir. Pediyatrik popülasyon: Somatropin dozu ve uygulama takvimi her hastaya göre bireysel olarak ayarlanmalıdır. Epifiz füzyonu oluşmuşsa tedaviye devam edilmemelidir. Büyüme hormonu tedavisine yanıt zamanla azalma eğilimi gösterir. Kontrendikasyonlar:
Somatropin veya herhangi bir yardımcı maddeye karşı aşırı duyarlılık Somatropin; tümör aktivitesine dair herhangi bir bulgu olduğu zaman kullanılmamalıdır ve tedaviye başlamadan önce anti-tümör tedavisi tamamlanmış olmalıdır. Somatropin epifizleri kapanmış çocuklarda büyümenin uyarılması için kullanılmamalıdır.
Somatropin, PWS (Prader Willi Sendromu) ile birlikte ciddi bir solunum rahatsızlığı olan veya ciddi obezite problemi olan çocuklarda kullanılmamalıdır. Açık kalp ameliyatı, abdominal cerrahi, multiple kaza travması, akut solunum yetmezliği veya benzer durumlar gibi akut kritik hastalığı olanlarda somatropin ile tedavi
uygulanmamalıdır. Bu tıbbi ürün her ml’de 9 mg benzil alkol içerir. Benzil alkol varlığından dolayı prematüre bebekler ve yeni doğanlara uygulanmamalıdır. Gebelik ve laktasyon-Genel tavsiye Gebelik kategorisi: C Gebelik dönemi OMNİTROPE gerekli olmadıkça gebelik döneminde kullanılmamalıdır. Farmakokinetik
özellikler Genel özellikler Emilim:Sağlıklı gönüllülerde ve büyüme hormonu yetersizliği olan çocuklarda subkutan olarak uygulanan somatropinin biyoyararlılığı yaklaşık %80’dir. Subkutan enjeksiyondan sonra ortalama terminal yarılanma ömrü, intravenöz uygulamaya göre belirgin oranda uzundur (2.1 ± 0.43 saate
19.5 ± 3.1 dk). Dağılım: Hayvan çalışmalarının sonuçlarına göre büyüme hormonu, kanlanmanın fazla olduğu organlara, özellikle karaciğer ve böbreğe dağılır. Sağlıklı erkek gönüllülerde kararlı durumda dağılım hacmi 50 ml/kg’dır. Eliminasyon: Büyüme hormonu yetersizliği olan yetişkinlerde intravenöz uygulamadan
sonra somatropinin ortalama terminal yarı ömrü yaklaşık 0.4 saattir. Ancak, OMNİTROPE subkutan uygulamasından sonra 3 saatlik bir yarı ömre ulaşılmıştır. Raf ömrü OMNİTROPE 5 mg (15 IU)/1.5 ml için 24 ay, OMNİTROPE 10 mg (30 IU)/1.5 ml için 18 ay. İlk kullanımdan sonra raf ömrü: İlk kullanımdan sonra kartuş
enjeksiyon kaleminin içinde kalmalıdır. Açıldıktan sonra buzdolabında (2°C - 8°C) saklanması koşulu ile 28 gün içerisinde kullanılmalıdır. Dondurulmamalıdır. Orijinal enjeksiyon kaleminin içerisinde ışıktan korunarak saklanmalıdır. Saklamaya yönelik özel tedbirler Açılmamış kartuş: Buzdolabında (2°C - 8°C) saklanmalı
ve taşınmalıdır. Dondurulmamalıdır. Orijinal ambalajında ışıktan korunarak saklanmalıdır. Ambalajın niteliği ve içeriği Bromobütil tıpası ve alüminyum çek-çıkar kapağı olan renksiz, 1.5 ml’lik Tip I kartuş ile ambalajlanır. PERAKENDE SATIŞ FİYATI: OMNİTROPE 5 mg (15 IU)/1.5 ml SC enjeksiyon için çözelti içeren kartuş
198 TL KDV dahil. Onay tarihi: 30.07.2012, 10 mg (30 IU)/1.5 ml SC enjeksiyon için çözelti içeren kartuş 372.19 TL KDV dahil. Onay tarihi: 10.01.2012 RUHSAT SAHİBİ Sandoz İlaç San. ve Tic. A.Ş. Küçükbakkalköy Mah. Şehit Şakir Elkovan Cad. No: 2 34750 Kadıköy - İstanbul RUHSAT NUMARASI OMNİTROPE
5 mg (15 IU)/1.5 ml için 132/15 ve OMNİTROPE 10 mg (30 IU)/1.5 ml için 132/16 İlk ruhsat tarihi:12.10.2011 Üretim yeri: Sandoz GmbH Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl Avusturya. Reçete ile satılır. Doktora danışılmadan kullanılmamalıdır. Daha geniş bilgi için firmamıza başvurunuz. www.sandoz.com.tr
Sandoz ürünleri ile ilgili advers olayları, [email protected] adresine e-posta göndererek veya 0216 570 96 24 iletişim numarasından arayarak Sandoz Türkiye farmakovijilans (ürün güvenliliği) sorumlusuna bildirebilirsiniz.
OMNI-04-06.2013
Referans: 1. Hormone research 2009; 72: 359-369, 2. Data on file, 2008; Sandoz Int (handling survey), 3. data on file, 2008; Sandoz Int (history of company)
HEMŞİREMİZ
Özlem DENİZ
Hemşire
KAN NUMUNESİ
ALIRKEN
HEMŞİRE NELERE
DİKKAT ETMELİDİR?
DD Kan almaya başlamadan önce hastanın adı soyadı sorularak kimliği doğrulanmalıdır.
DD Diurnal değişim gösteren kan testleri için kan alma zamanı önemlidir. Sabah mümkün olduğunca erken
saatte kan alınmalıdır.
DD Hasta rahatça oturtulmalı ve kan almadan önce rahatlatılmalıdır. (Özellikle çocuk hastalarda. )
DD Hastanın kolunu omuzdan bileğe kadar düz uzatması sağlanmalıdır.
DD Büyük yaralı veya hematomlu koldan, mastektomili DD Kan alma bölgesinin 10-15 cm üzerinden turnike
kadınlarda memenin alındığı taraftaki koldan kan
uygulanır. El üzerinden alınacaksa tek kemiğin
alınmamalıdır.
olduğu yere yani humerus üzerine turnike takılır.
Çift kemik olan yere turnike takılmaz.
DD Hastadan ne kadar hacimde kan alınacağı belirlenmeli, istenen testler için uygun sayıda ve türde tüp DD Turnikenin uzun süre tutulması kanın birleşimini
ve iğne seçilmelidir. En sık kullanılan iğneler 19belirgin değiştireceğinden eğer kan alma işlemi
22 numaradır. (Numara büyüdükçe çap küçülür,
uzun sürecekse turnike açılıp kol dinlendirilir.
normal erişkinde genellikle 20 numara iğne tercih
DD Kan alma işlemi bitince iğne yavaş bir şekilde geri
edilmelidir.)
çekilirken iğnenin giriş bölgesine kuru pamukla
DD Uygun ven seçilir. Yetişkinlerde antekubital fossada
kuvvetle bastırılır ve en az 2-3 dakika basılı beklkalın ve derinin yüzeyine yakın ven tercih edilir. Elle
edikten sonra pamuk kaldırılıp flaster bant ile
yoklama ven seçimini kolaylaştırır.
kapatılır.
DD Özellikle kalın, uygun ven bulunuyorsa kan alırken
enjektör yerine vakumlu sistem tercih edilmelidir.
DD Bazı tahliller için kan alınan tüpün hafifçe alt üst
edilmesi ve tüp içeriğinin alınan kanla karışması
sağlanmalıdır.
DD Çocuklarda ve bebeklerde uygun damar
bulunamadığı zaman el üstünden kelebek set ile kan DD Kan alınan tüplerin üstünde hastanın adı
alınabilir.
soyadı bilgilerinin olduğu, kan alama saatinin
kaydedildiği kontrol edilmeli ve süratle laboratuDD Kan alınacak bölgenin çevresi %70’lik izopropanolle
vara ulaştırılmalıdır. Bu süreç içerinde tüpler dik
doymuş pamuk tamponla, dairesel hareketlerle ve
tutulmalıdır.
kan alma bölgesinden dışa doğru temizlenmelidir.
DD Derinin kendi kendine kuruması beklenmedir.
6 www.ankaraendomer.com
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00
DİYETİSYENİMİZ
Zeynep BUDAKOĞLU ŞUBAŞI
Beslenme ve Diyet Uzmanı
OBEZ BİREYLERDE
YAPILMASI GEREKEN
TAHLİLLER
Diyet programlarına başlamadan önce kan tahlillerini yaptırmak ve bu tahliller sonucunda kişinin durumuna
uygun diyet ve egzersiz programına başlamak gerekmektedir. Bu nedenle özellikle obez hastalarda diyet
öncesinde yaptırılması gereken tahliller vardır. Bu tahliller sonucunda alınması gereken tıbbi bir tedavi ve
beslenme tedavisi kişiye göre doktor ile birlikte yapılmalıdır. Şimdi bu tahlilleri inceleyelim.
i
Profil
Lipid
L-Trig
DL-LD 0-12
H
l
o
r
1
oleste
utlaka
ır.
Total K tetkikler m
malıd
u
B
ı bakıl
s
a
r
erol
liserit:
t
n
s
o
e
kol
lık s
ç
lu
a
y
t
u
a
h
a
s
stera iyi
L-kole
rasınd
a
D
k
H
l
a
k
H
nen
n düşü
da bili
eğerde terol
d
olarak
s
n
a
s
efer
ole
n
olün r
uylu k
kötü h - kolesterolü
,
ı
s
a
L
olm
D
L
sek
bilinen ğerden yük
e
olarak
d
s
filinde
o
n
r
a
er
ipid p
L
ise ref
.
z
e
ilm
ar gerı isten
hastal
n
ri
e
l
olmas
ü
diyetle
m gör
alı ve
m
proble
n
a
l
l
dır.
ilaç ku
nmalı
ekirse
ayarla
e
r
ö
g
buna
Kan ş
ekeri
Açlık
değer
-Tokl
leri
uk Ka
tahlil
n
Ş
ekeri:
ler ki
şinin
Bu
şeker
olup o
hasta
lmad
sı
ığını
hasta
ve şe
lığına
k
e
r
yatkın
terece
lığını
ktir. Ö
göszellik
ailesin
le kiş
de diy
inin
abet ö
varsa
yküsü
mutla
ka bu
t
a
hliller
bakılm
e
alıdır
.
inler
:
Vitam
ik asit
it, Fol
V
D
2,
itamin
Vit B1
n bir v
a
l
o
i
ğ
i
kl
zorluk
ta eksi
Vücut
mekte
r
e
le
v
o
l
ki
özellik
varsa
denle
e
n
u
lıkla
bilir. B
liği sık
k
i
s
yaşana
k
e
de
olik
nemin
B12, f
kış dö
ini ve
m
a
t
i
alıdır.
nDv
akılm
b
görüle
e
n
i
ğerler
asit de
Karaciğ
er enzim
leri
ALT-AS
T-GGT
: Olası
bir
karaciğ
er bozu
kluğunu
saptanm
n
ası için
bakılan
erdir. O
ta
h
lillbez kişil
erde ge
nellikle
karaciğ
er yağla
nmasın
olarak b
a bağlı
u değer
lerde yü
kseklik
görüleb
ilir.
eri
değerl
İnsülin
lası bir
ülin: O
s
n
İ
k
ın
Toklu
varlığın
Açlıkncinin
im
e
ir
b
d
i
n
rler iz
insüli
n değe
li
ü
ve
s
a
in
d
a
de
oym
tespitin
Tanı k
.
lere
ir
r
d
e
li
ğ
em
u de
b
in
için ön
iç
mak
Açlık in
e başla
ktedir.
e
tedaviy
a
m
r
k
n
e
o
tan s
ası ger
k açlık
li
bakılm
t
a
r
a
e
s
değ i
eğeri 8
insülin
k
sülin d
lu
k
to
dan 2
kanda
ngıcın
la
ş
a
alınan
b
rdir.
valtının
n değe
la
ı
k
a
ise kah
b
nda
nra ka
saat so
aller
yum,
Miner
, Kalsi
m
u
y
s
me
ta
m, Po
e büyü
l
u
k
y
i
l
d
l
e
o
z
S
o: Ö
larda
, Çink
çocuk
i
k
a
Demir
d
e çağın kleri büyük
gelişm
kli
r. Bu
al eksi
aktadı
miner
m
ç
a
l
mına
lara yo
progra
e
sorun
m
r
ve
ka bu
le kilo
mutla
e
c
neden
n
ö
ikliği
adan
alı eks
m
başlam
l
ı
r
ı
t
alı ve
er yap
alınm
i
ğ
e
t
tahlill
s
e
ır.
malıd
neral d
i
n
a
l
m
ş
a
a
s
b
var
ına
rogram
diyet p
testleri
nksiyon
Tiroit fo
4, TSH:
,serbest T
3
T
st
e
rb
Se
rı olan
mptomla
se
i
id
ro
ti
Hipo
bakılması
mutlaka
idi
kişilerde
. Hipotiro
hlillerdir
ta
n
e
ın
k
n
a
re
e
g
ilo alm
a gizli) k
d
a
y
r
a
ir
k
b
(aşi
öyle
olabilir. B
sorumlusu
kte diyet
vi ile birli
a
d
te
a
d
aşarılı
durum
anması b
şl
a
b
a
ın
program
ktır.
sağlayaca
sonuçlar
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00
www.ankaraendomer.com 7
8 www.ankaraendomer.com
Özel Ankara Endomer Pediatrik Endokrinoloji Merkezi
4.Cadde (Rabindranath Tagore) NO: 15 /B Yıldız/ Çankaya / ANKARA ■ Tel: 0.312 441 66 00 ■ Fax: 0.312 441 65 00