Şehir okullarını farklı kılan şey nedir?

PISA
28
BÜLTENİ
education policy education policy education policy education policy education policy education policy education policy
Şehir okullarını farklı kılan şey nedir?
•Ülke ve ekonomilerin çoğunda, şehirlerdeki okullara giden öğrenciler diğer
öğrencilerden daha üst seviyede başarı gösterme eğilimindedirler.
•Sosyo-ekonomik durum, şehirdeki okullara giden ve diğer öğrenciler arasındaki başarı
farkının sadece bir kısmını açıklamaktadır.
• Şehirdeki okullar; daha büyüktür, daha iyi eğitim kaynaklarından yararlanırlar ve bu
kaynakların nasıl tahsis edileceği konusunda bağımsızdırlar.
Öğrenci başarılarındaki “şehir
avantajı” hemen hemen her
yerde görülmektedir.
OECD ülkeleri arasında ortalama olarak,
nüfusu 100.000’den fazla olan şehirlerdeki
okullara giden öğrenciler, PISA sınavında köylerde,
kırsal alanlarda ve 100.000’e kadar nüfuslu ilçelerdeki okullara giden
öğrencilerden daha iyi başarı sergilemektedirler. Başarıdaki bu farklılık,
PISA’da yaklaşık 20 puana denk gelmektedir, bu da yarım döneme eşittir.
Fakat şehirdeki okullara giden öğrenciler ile şehirde olmayan okullara giden
öğrenciler arasındaki başarı farkının ölçüsü de katılan ülkelere göre büyük
oranda değişiklik göstermektedir. Ortak olan ülke ve ekonomilerin çoğunda,
başarı farkı oldukça fazladır. Örneğin; Arnavutluk, Bulgaristan, Dubai (BAE),
Kırgızistan, Panama, Peru ve Katar’da bu fark 55 puandan daha fazladır; fakat
başarıdaki “şehir avantajı”, 2009’a katılan ortak ülke ve ekonomilerin hepsinde de
görülmektedir. OECD ülkeleri arasında, bu iki öğrenci grubu arasındaki başarı
farkı 19 ülkede görülmektedir. Bu fark en fazla Meksika ve Portekiz’dedir. 15
ülkede ise herhangi bir başarı farklılığı bulunmamaktadır.
Nüfusu 100.000’den fazla olan şehirlerde, özellikle yüksek ve düşük beceri düzeyi olan
bireyler çok fazla bulunmaktadır. Ülke ve ekonomilerin çoğunda şehirlerdeki
okullara giden öğrenciler ve köy, kırsal alan ya da ilçelerdeki okullara
gidenler arasındaki başarı farkı, ailelerin ev ve iş konusundaki kararlarını
yansıtmaktadır, bu durum da öğrencilerin sosyo-ekonomik durumunun coğrafi
olarak dağılışını etkilemektedir. Avusturya, Belçika, Almanya, İsrail, Güney
Kore, Hollanda, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri dışındaki
bütün ülke ve ekonomilerde şehirdeki okullara giden öğrenciler, daha avantajlı
sosyo-ekonomik geçmişe sahiptirler.
PISA BÜLTENİ 2013/05 (Mayıs) – © OECD 2013
1
PISA
BÜLTENİ
Öğrenci başarılarındaki “merkez avantajı”
Merkezi
Merkezi olmayan
Bu durumunun olası sebeplerinden biri, bu ülke ve
ekonomilerde, şehirlerin özellikle üstün yetenekli
işçilere daha iyi iş imkanı sunabilmeleridir. Diğer
yandan Danimarka’da sosyo-ekonomik bu durum
daha da farklıdır: Üst düzey meslek sahibi ve
eğitimli ailelerin çocukları, kırsal bölgelerde veya
100.000’e kadar nüfuslu ilçelerdeki okullara daha
fazla gitmektedirler.
Finlandiya
G. Kore
Kanada
Yeni Zelanda
Avustralya
Switzerland
Japonya
Portekiz
Polonya
Estonya
Hollanda
Norveç
Macaristan
Çin Taipei
İzlanda
İrlanda
OECD ortalaması
İsveç
Çek Cumhuriyeti
Letonya
İspanya
İsrail
A.B.D.
Slovakya
İtalya
Danimarka
Hırvatistan
Yunanistan
Slovenya
Belçika
Birleşik K.
Almanya
Litvanya
Rusya
Avusturya
Bulgaristan
Türkiye
Dubai (BAE)
Şili
Sırbistan
Meksika
Tayland
Tunus
Uruguay
Romanya
Kolombiya
Endonezya
Arjantin
Brezilya
Peru
Panama
Arnavutluk
Kazakistan
Ürdün
Karadağ
Katar
Kırgızistan
Azerbaycan
250
…ve bu durum sadece öğrencinin
sosyoekonomik durumu ile ilgili değildir.
Öğrencilerin sosyo-ekonomik geçmişlerindeki
farklılıklar, şehirlerdeki okullara giden öğrenciler ve
şehirler merkezlerinde olmayan okulla gidenler
arasındaki, başarı farkının sadece bir kısmına açıklık
getirmektedir. Aslında şehirlerdeki okullar, kırsal
alan ve ilçelerdeki okullardan farklı olma
eğilimindedirler. Özellikle ortak ülke ve
ekonomilerde, şehirlerdeki okullar kırsal alan ve
ilçelerdeki okullardan şu yönlerden farklıdır:
Genellikle daha büyüktür, sosyo-ekonomik açıdan
daha avantajlı öğrenci profiline sahiptirler, personel
eksikliği konusunda daha az sıkıntı çekerler, daha
fazla oranda kalifiyeli öğretmene ve daha yüksek
öğrenci öğretmen oranına sahiptirler.
Avustralya, Kolombiya, Dubai (BAE), Finlandiya,
Meksika, Panama, Peru ve Uruguay’da az nüfuslu
yerlerdeki öğrencilerdense şehirlerdeki öğrencilerin
önemli bir kısmı, kaynakların tahsisinde geniş
yetkileri olan okulla gitmektedirler. Benzer şekilde
Belçika, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İrlanda,
İsrail, Hollanda, Panama, Slovakya ve Birleşik
Krallık dışındaki bütün ülkelerde şehirdeki
öğrenciler, az nüfuslu alanlardaki öğrencilere göre
daha büyük okullara gitmektedirler.
300
350
400
450
500
550
PISA
puanı
Not: Merkezi ve merkezi olmayan okullar arasında istatistiksel olarak önemli olan okuma başarısındaki not farkları koyu renkle gösterilmektedir.
Ülkeler, merkezi okullardaki öğrencilerin PISA okuma becerileri puanlarına göre azalan şekilde sıralanmıştır.
Nüfusu 100.000’den fazla olan şehirler bulunan okullar merkezi okullar olarak kabul edilmiştir; daha az nüfusa sahip olan yerlerdeki okullar ise merkezi olmayan okul olarak
adlandırılmıştır.
Kaynak: OECD PISA 2009 veritabanı.
2
PISA BÜLTENİ 2013/05 (Mayıs) – © OECD 2013
PISA
Avustralya
Avusturya
Belçika
Kanada
Şili
Çek Cumhuriyeti
Danimarka
Estonya
Finlandiya
Almanya
Yunanistan
Macaristan
İzlanda
İrlanda
İsrail
İtalya
Japonya
G. Kore
Meksika
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Polonya
Portekiz
Slovakya
Slovenya
İspanya
İsveç
İsviçve
Türkiye
Birleşik Krallık
A.B.D
Arnavutluk
Arjantin
Azerbaycan
Brezilya
Bulgaristan
Kolombiya
Hırvatistan
Dubai (BAE)
Endonezya
Ürdün
Kazakistan
Kırgızistan
Letonya
Litvanya
Karadağ
Panama
Peru
Katar
Romanya
Rusya
Sırbısitan
Çin Taipei
Tayland
Tunus
Uruguay
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
-
Öğrenci-öğretmen
ilişkilieri
Kalifileyi öğretmen
oranı
Öğrenci-öğretmen oranı
Müfredat-dışı
aktiviteler
Öğretmen azlığı
Eğitici materyal
kaynakları
Kaynak tahsisindeki
sorumluluk
+
Müfredat ve
değerlendirme
çalışmalarındaki
sorumluluk
+
Okulun büyüklüğü
Disiplin durumu
OECD ülkelerindeki
ortak ülke ve ekonomilerdeki
merkezi okullar, diğer okullardan ne
yönden farklılık göstermektedir?
Okulun
sosyo-ekonomik
durumu
BÜLTENİ
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
-
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
-
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
-
+
+
+
-
-
Not: Sadece yeterli verilere sahip ülke ve ekonomiler tabloya dahil edilmiştir.
Artı/Eksi işaretleri, şehir merkezlerindeki ve merkezlerde olmayan okullar arasında pozitif/negatif ve istatistiksel olarak önemli bir farkın olduğunu
göstermektedir. İşaretin olmaması da bu okullar arasındaki farklılığın istatistiksel olarak önemli olmadığını göstermektedir.
Kaynak: OECD 2009 veritabanı.
PISA BÜLTENİ 2013/05 (Mayıs) – © OECD 2013
PISA
BÜLTENİ
Şehir okulları, daha iyi öğrenci başarısı ile ilgili
olan belirli özelliklerden fayda sağlama
eğilimindedirler.
PISA 2009 a katılan öğrencilere dağıtılan
anketlerin analizler şunları saptamıştır: Avusturya, Dubai (BAE), Estonya, İzlanda, İsrail,
Karadağ, Yeni Zelanda, Katar ve İsveç te
şehirlerdeki öğrenciler, az nüfuslu alanlardaki
okullara giden öğrencilere göre sınıflarında daha
iyi bir disiplin anlayışının olmasından
memnundurlar; Brezilya, Meksika, Polonya,
Slovakya, Slovenya ve Tunus ta ise durum tam
tersidir. PISA 2009 a katılan 65 ülkeden
17’sinde öğretmen eksikliği şehirlerde daha az
rastlanan bir sorunken, 15 ülkede ise
şehirlerdeki okullara giden öğrenciler çok
sayıda ve geniş yelpazedeki müfredat dışı
aktivitelerden faydalanabilmektedir.
Öğrenci ve okul özelliklerindeki farklılıklar
dikkate alındığında, nüfusu 100.000 den
fazla olan şehirlerdeki okullara giden
öğrenciler ve az nüfuslu alanlardaki okullara
giden öğrenciler aynı düzeyde başarı
sergilemişlerdir. Bu da iki öğrenci grubu
arasındaki başarı farkının, kısmen
sosyoekonomik geçmişteki farklılıklardan
kısmen de şu durumlardan kaynaklandığını
göstermektedir: Ülkelerin çoğunda, şehirlerdeki okullar farklı kaynaklara ulaşma
imkânından hoşnutturlar, farklı bir yönetim
yapıları vardır ve farklı öğrenme ortamları
sağlamaktadırlar.
Sonuç: Büyük şehirlerde bulunan okullar ile ilgili klasik olarak bilinenin aksine
PISA, bu okuldaki öğrencilerin şehir merkezinde olmayan okullardaki
öğrencilere göre genellikle daha başarılı olduğunu saptamıştır. Başarı
farklılığı, sosyo-ekonomik durum ile ilgili olmasına karşın bu durum
ayrıca daha fazla ve daha iyi kaynaklara sahip olma, kaynakların nasıl
tahsis edileceği ile ilgili daha geniş yetkiye sahibi olma ve yeterli
öğretmen sağlanması gibi şehir okullarını ayıran özelliklerle de ilgilidir.
Daha fazla bilgi için;
İletişim: Francesca.Borgonovi ([email protected])
Bakınız: oEcD (2010), PISA 2009 Results: Overcoming Social Background: Equity in Learning Opportunities and
Outcomes,
(Volume ii), PisA, oEcD Publishing;
oEcD (2010), PISA 2009 Results: What Makes a School Successful? Resources, Policies and Practices (Volume iV), PisA,
oEcD Publishing.
Gelecek ay:
Ziyaret için;
www.pisa.oecd.org
www.oecd.org/pisa/infocus
pisa.meb.gov.tr
4
PISA BÜLTENİ 2013/05 (Mayıs) – © OECD 2013
Göçmen öğrencilerin okuma becerileri,
yeni ülkelerinde ne kadar süre
bulunduklarına mı bağlıdır?