alındı onayı

ÝSGÇ El Kitabý
ALINDI ONAYI
Basit bir dilde verilen ÝSGÇ Oryantasyon eðitimine katýldýðýmý,
eðitimde verilen bilgileri çalýþmam sýrasýnda uygulayacaðýmý,
SEGATECH ÝSGÇ El Kitabýný aldýðýmý kabul ederim.
Iþyerimde güvensiz koþullar veya olaylarla karþýlaþtýðýmda bunlarý
amirime bildireceðimi, iþletme talimatlarý ile amirimin verdiði iþ
güvenliði tavsiyelerine uyacaðýmý beyan ederim.
Çalýþan Adý/Soyadý:.........................................................................
T.C. Kimlik No:.................................................................................
Tarih:...............................................................................................
Ýmza:
Bu imzalý onayýn personel dosyama konacaðý konusunda bilgi
sahibiyim.
(Bu sayfa iþyeri yetkilisi tarafýndan alýnacaktýr.)
ÝSGÇ El Kitabý
ALINDI ONAYI
Basit bir dilde verilen ÝSGÇ Oryantasyon eðitimine katýldýðýmý,
eðitimde verilen bilgileri çalýþmam sýrasýnda uygulayacaðýmý,
SEGATECH ÝSGÇ El Kitabýný aldýðýmý kabul ederim.
Iþyerimde güvensiz koþullar veya olaylarla karþýlaþtýðýmda bunlarý
amirime bildireceðimi, iþletme talimatlarý ile amirimin verdiði iþ
güvenliði tavsiyelerine uyacaðýmý beyan ederim.
Çalýþan Adý/Soyadý:.........................................................................
T.C. Kimlik No:.................................................................................
Tarih:...............................................................................................
Ýmza:
Bu imzalý onayýn personel dosyama konacaðý konusunda bilgi
sahibiyim.
(Bu sayfa iþyeri yetkilisi tarafýndan alýnacaktýr.)
ÝSGÇ El Kitabý
ÖNSÖZ
Ýþ saðlýðý ve güvenliðine yönelik çalýþmalarla hedeflenen iþyerlerinde
saðlýklý ve güvenli çalýþma ortam ve þartlarýný saðlayarak, iþ kazasý
ve meslek hastalýklarýný azaltmaktýr.
Her kazanýn ve meslek hastalýðýnýn kiþinin kendisine, ailesine ve
topluma getirdiði kayýplarýn yaný sýra maddi ve manevi bedelinin
yüksekliði de göz önüne alýndýðýnda, bunlarý önlemek amacýyla
yapýlan çalýþmalarýn önemi ortaya çýkmaktadýr.
Yapýlan araþtýrmalar iþ kazalarýnýn büyük çoðunluðunun güvenli
olmayan davranýþlardan veya güvensiz ortamlardan meydana
geldiðini göstermektedir. Eðitimsizlik, kural ve talimatlara aykýrý
davranýþlar ve kiþisel koruyucularýn kullanýlmamasý da konuyla ilgili
diðer önemli etkenlerdir. Dolayýsýyla iþ kazalarýnýn önlenmesinin
ancak iþyeri içinde alýnacak önlemler ve uygulamalar ile mümkün
olduðunu belirtmek gerekmektedir. Bu noktadan hareket ederek
iþyerlerimizde çalýþan sizler için bu iþ saðlýðý, güvenliði ve çevre el
kitabý hazýrlanmýþtýr. Kitapta yapacaðýnýz iþle ilgili olarak içindekiler
listesinden kolaylýkla bulup okuyabileceðiniz ayrý baþlýklar altýnda iþ
saðlýðý, güvenliði ve çevre ile ilgili uyulmasý ve bilinmesi gereken
hususlar yer almaktadýr. Güvenli ve saðlýklý bir çalýþma ortamýnda iþ
görmeyi saðlamak amacýyla hazýrlanan “Ýþ Saðlýðý, Güvenliði ve
Çevre El Kitabý”nýn siz çalýþanlarýmýza rehber olacaðý inancýný
taþýmaktayýz.
Segatech Elektrik olarak bütün þantiyelerimizde “sýfýr iþ kazasý”
hedefi, en önemli önceliklerimizdendir. Bu nedenle tüm
çalýþanlarýmýzýn görev ve yükümlülüklerini yerine getirirken iþ saðlýðý
ve güvenliði ile ilgili mevzuat hükümleri ile iþyeri talimatlarýna uymak
zorunda olduklarýný belirtir, “Ýþ Saðlýðý, Güvenliði ve Çevre El
Kitabý”nýn sizlere faydalý olmasýný dileriz.
SEGATECH MÜHENDÝSLÝK,
ELEKTRÝK, ÝNÞAAT, SANAYÝ
VE TÝCARET LTD. ÞTÝ.
ÝSGÇ El Kitabý
ÝÞ SAÐLIÐI, GÜVENLÝÐÝ VE ÇEVRE
HEDEFLERÝ
> Bütün çalýþanlarýn saðlýk ve güvenliðini saðlayarak korumak,
> ÝSG ve çevre ile ilgili mevzuata uymak ve uyulmasýný saðlamak,
> Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile çevreye yönelik tehlikeleri kaynaðýnda
yok etmek amacýyla çalýþmalar yapmak, kaynaðýndan yok
edilemeyen tehlikeleri en aza indirmek,
> Ýþ saðlýðý ve güvenlik ile çevre konusundaki riskleri
deðerlendirmek, koruyucu önlemler almak,
> Acil durumlara hazýrlýklý olmak,
> Çalýþanlarý iþ saðlýðý ve güvenliði ile çevre konusunda
bilinçlendirmek ve maruz kalabilecekleri tehlikeler konusunda
eðitmek ve bilgilendirmek,
> Yenilenmeyen doðal kaynaklarýn tasarruf edilmesini saðlamak
ve geri kazanýlmasýna katkýda bulunmak,
> Çevreye duyarlý olmak.
ÝSGÇ El Kitabý
ÝÇÝNDEKÝLER
Sahada Genel ÝSG Kurallarý
1. Elektrik Ýþlerinde Ýþ Güvenliði
2. Yüksekte Çalýþma
2.1 Ýskelelerde Çalýþma
2.2 Merdivenlerde Çalýþma
3. El Aletleri ile Çalýþma
3.1 Elektrikli El Aletleri
3.2 Basýnçlý Hava ile Çalýþan Aletler
3.3 Taþ Motoru (Spiral, Canavar)
3.4 Uzatma Kablolarý, Seyyar El Lambasý
4. Güvenlik ve Saðlýk Ýþaretleri
5. Gürültü
6. Elle Yük Kaldýrma ve Taþýma
7. Kapalý Alanlarda Çalýþma
8. Kaynak Ýþlerinde Güvenlik
9. Titreþim
10. Ergonomi
11. Kiþisel Koruyucu Donanýmlarýn Kullanýmý
12. Temizlik ve Hijyen
13. Temel Ýlkyardým
14 . Atýk Yönetimi ve Geri Dönüþüm
15. Acil Durum
15.1 Yangýnla Mücadele
15.2 Deprem Güvenliði
16. Kaza/Olay/Meslek Hastalýðý Raporlama
17. Ýþ Güvenliði Levhalarý ve Anlamlarý
18. Yemekhane ve Yatakhanelerde Uyulmasý Gereken
Hijyen Kurallarý
Acil Durum Ýrtibat Listesi
5
7
14
15
16
17
18
18
19
19
20
22
24
26
27
29
30
32
37
38
40
41
41
47
49
50
53
54
ÝSGÇ El Kitabý
ÝSGÇ El Kitabý
SAHADA
GENEL ÝSG KURALLARI
Ýþ güvenliði kaza olduktan sonra yapýlan çalýþmalarla deðil, kaza
olasýlýklarýný ortadan kaldýrmaya yönelik yürütülen faaliyetlerle
baþarýlý bir þekilde saðlanýr.
Ýþ kazalarýnýn esasen iki temel nedeni vardýr:
1. Güvensiz koþullar,
2. Hatalý davranýþlar.
Yapýlan araþtýrmalar, iþ kazalarýnýn
%10’unun güvensiz koþullardan, %88’inin
hatalý davranýþlardan kaynaklandýðýný
ortaya koymaktadýr. Bu nedenle, hatalý
davranýþlardan kaçýnma, kazalarý önemli
ölçüde azaltýcý bir unsurdur.
Burada amaçlanan, güvensiz koþullarýn giderilmesi ile kiþilerin
hatalý davranýþlarýný ve uymalarý gereken kurallarý anlatarak güvenli
bir çalýþmayý saðlamaktýr.
ÝSG yaptýðýnýz iþin vazgeçilmez bir parçasýdýr. Her çalýþan kendi
saðlýðý ve güvenliðinin yaný sýra, çalýþma arkadaþlarýnýn da
sorumluluðunu taþýmaktadýr. Bu nedenle aþaðýda belirtilen
kurallara uymalýsýnýz:
Kazalar güvensiz koþul ve hatalý
davranýþlardan meydana gelir.
5
ÝSGÇ El Kitabý
> Güvenliðiniz için verilen talimatlara ve kurallara uyun.
> Tehlikeli durumlara dikkat edin ve bunlarý derhal bildirin.
> Çalýþýrken kendi güvenliðinizin yaný sýra, çalýþma
arkadaþlarýnýzýn ve iþ ekipmanlarýnýn güvenliðine de dikkat edin.
> Ýþe baþlamadan önce iþ aletlerinin kusursuz olup olmadýðýný
kontrol edin, kusurlu aletleri amirinize bildirin.
> Sahada tertip ve düzen eksikliði kazalarýn önemli bir nedenidir.
Çalýþma alanýný daima temiz ve düzenli tutun, iþ bittikten sonra
düzenli bir çalýþma alaný býrakýn.
> Çalýþma alanýnýn özelliðine göre size verilen kiþisel koruyucu
donaným ve teçhizatlarý mutlaka kullanýn.
> Yangýn tatbikat ve tahliye prosedürleri hakkýnda edinin.
> Kazaya ramak kala olaylar dahil tüm iþ kazalarýný bildirin. En
küçük yaralanmada dahi ilkyardým isteyin.
> Elektrikli ekipmanlarý aþýrý yüklemeyin. Elektrikli ekipmanlarýn
bakým ve tamir iþlerini uzmanýna býrakýn.
> Sabit olmayan malzeme üzerine çýkmayýn, üzerinde oturmayýn
ve durmayýn.
> Ýyi durumdaki merdiven ve basamaklarý kullanýn.
> Ýþ sýrasýnda þakalaþma, kýzdýrma, þaþýrtma yapmayýn. Bu tür
davranýþlar ciddi yaralanmalý kazalarla sonuçlanabilir.
6
ÝSGÇ El Kitabý
1. Elektrik Ýþlerinde Ýþ Güvenliði
Elektrik Kazalarýnýn Meydana Geliþi
GÝRÝÞ GERÝLÝMÝ
Yalýtkanlýk hatasý
Gövde temasý
Kýsa devre
Hat temasý
Toprak temasý
Hata akýmý
Kaçak akýmý
MAKÝNA VEYA ELEKTRÝKLE TEMAS
ELEKTRÝK DEVRESÝNÝN DOKUNAN ÜZERÝNDEN
TAMAMLANMASI
Ýtme-çarpma
Bilinç kaybý
Felç
Ani kalp duruþu
Ölüm
7
ÝSGÇ El Kitabý
Elektrik Kazalarýnda Etken Faktörler
1- Tehlikeli akýmýn cinsi (doðru akým-alternatif akým),
2- Etkileyen gerilimin büyüklüðü,
3- Akým büyüklüðü ve þiddeti,
4- Akým alternatif akým ise frekansý,
5- Akýmýn etki yaptýðý süre,
6- Devre topraktan tamamlanmýþ ise; topraðýn kuru ve ýslak
olma durumu,
7- Elektrik devresinde izole edilmemiþ noktalarýn bulunmasý,
8- Akým kaynaðý ile kazalý arasýnda akýmý engelleyici maddelerin
bulunmasý,
9- Akýmý taþýyan baðlantýlar,
10- Akým þiddetinin yönü ve izlediði yol,
11- Kaza sýrasýnda vücudun gösterdiði direnç,
12- Ellerin kuru, ýslak, terli veya nasýrlý olmasý.
Elektrik Kazalarýnýn Oluþma Nedenleri
Ýzolasyon hatalarýndan oluþan kazalar
%23
Makine yakýnýndaki elektrik kaçaðý ile madeni kýsýmlarýnýn%26
elektriklenmesi sonucu oluþan kazalar
Enerji iletim hatlarýyla temas sonucunda oluþan kazalar
%20
Elektrik direkleri üzerinde veya yakýnýnda oluþan kazalar %12
8
Gerilim yakýnýndaki iþlerde oluþan kazalar
%5,5
Patlama sonucu oluþan kazalar
%5,9
Elektrik kýsa devreler sonucu yangýn
%7,6
ÝSGÇ El Kitabý
Elektriðe Çarpýlma Sonucu Oluþan Deðiþimler
+ 65 Volt 25 mA düzeyine kadar itme ve çarpma.
+ 25 mA'den ..........100 mA'e kadar,
Akýmýn þiddetine göre;
> Geçici bilinç kayýplarý,
> Kalp ritminin bozulmasý,
> Solunum sisteminde bozukluk,
> Sinir sisteminde yýkým,
> Geçici felçler.
Amper düzeyindeki kaçak akýmlarda ise;
> Sürekli bilinç kayýplarý,
> Kalýcý felçler,
> Kalp duruþlarý,
> Ölüm.
Elektrikli El Aletlerinde Kazaya Neden Olan Durum ve Kýsýmlar
> Besleme kablolarýnýn baðlantý yerleri,
> Besleme kablolarýnýn seyyar el aletinin fiþine baðlanma
>
>
>
>
kýsýmlarý,
Seyyar el aletinin çift yalýtkan olmamasý,
Topraklanmamýþ olmasý,
Topraklý fiþ priz sistemi kullanýlmamasý,
Aleti kullanan kiþinin durumu.
Elektrikli Seyyar El Aletlerinde Alýnacak Güvenlik Önlemeleri
+ Aletlerin saplarý yalýtkan olmalýdýr.
+ Dar ve iletken kýsýmlarda nemli ve ýslak yerlerde küçük gerilim
veya güvenlik transformatörü kullanýlarak çalýþma yapýlmalýdýr.
9
ÝSGÇ El Kitabý
+
+
+
+
+
+
+
+
Topraklama yapýlmalýdýr.
Çift yalýtkan el aletleri kullanýlmalýdýr.
Yalýtkan esnek besleme kablolarý kullanýlmalýdýr.
Gerekli güvenlik tedbirleri alýnmalýdýr.
Koruyucu gözlük veya yüz siperliði kullanýlmalýdýr.
Bu cihazlarý kullananlarýn elbiseleri temiz olmalýdýr.
Cihazlar kullanýlmadan önce kontrol edilmelidir.
Uzatma kablosu kullanýlmasý halinde kablo fiþ ve priz
kesinlikle topraklý olmalýdýr.
Elektrik Ýþlerinde Alýnmasý Gerenken Güvenlik Önlemleri
> Mutlaka koruyucu malzemeler kullanýlmalýdýr.
> El aletlerinin izolasyonlu olmasýna ve bozuk olup olmadýðýna
dikkat edilmelidir.
> Çalýþýlan makina üzerine “arýzalý” levhasý asýlmalý mutlaka
topraklama yapýlmalýdýr.
> Pano veya tablodaki besleme sigortasý sökülmeli üzerine “dikkat
>
>
>
>
>
tamirat var” levhasý asýlmalýdýr.
Yüksek yerlerdeki çalýþmalarda emniyet kemeri kullanýlmalýdýr.
Kullanýlan ölçüm aletlerinin doðruluðundan emin olunmalýdýr.
Mümkün olduðunca arýzalara 2 veya daha çok kiþi çýkmalýdýr.
Eldivensiz çalýþma halinde alyans ve kol saati çýkarýlmalýdýr.
Elektrikli alet ve aygýtlarýn bakým ve kontrolü mutlaka ehliyetli
elektrikçiler tarafýndan yapýlmalýdýr.
> Zorunlu olmadýkça gerilim varken bakým ve onarým iþleri
yapýlmamalýdýr.
> Elektrik Ýç Tesisat Yönetmeliði’nin 25.10.1996 tarih ve 22798
sayýlý Resmi Gazete’de yayýmlanan deðiþikliði ile kaçak akým
rölesi kullanýmý zorunlu hale gelmiþtir. Saha daðýtým panolarýnda
kaçak akým cihazý olduðu kontrol edilmelidir.
> Gerekli topraklama önlemleri alýnmalýdýr.
10
ÝSGÇ El Kitabý
Daðýtým Tablolarýnda Özel Güvenlik Önlemleri
> Daðýtým tablolarýnda iþletme sýrasýnda meydana gelebilecek her
türlü zorlamalara dayanýklý yalýtkan ve madeni malzeme
kullanýlacaktýr.
> Daðýtým tablolarý mekanik zorlamalara, neme, ýsýnma ve alev
almaya karþý yeter derecede dayanýklý olacaktýr.
> Daðýtým tablolarýnýn topraklamasý mutlaka saðlanacaktýr.
> Daðýtým tablolarýnýn etrafý yabancý cisimlerin girmemesi için ve
akým taþýyan noktalarýnýn dokunmaya karþý örtülmüþ olmasý
gereklidir.
> Tablo arkasýnda gerilim altýnda bulunan kýsýmlarýnýn duvardan,
borulardan, tablo madeni aksamýndan vs. yerlerden uzaklýðý en
az 15 mm olacaktýr.
> Daðýtým tablolarýnda, her akým devresine iliþkin iletkenlerin,
sigortalarýn, anahtarlarýn ve þalterlerin ait olduðu yerin iþaretleri
bulunacaktýr.
> Daðýtým tablolarýnda gerek ön ve gerekse arka taraflarda gerilim
altýnda bulunan kýsýmlara dokunmaya engel olacak gerekli
önlemler alýnmýþ olacaktýr.
> Yalýtkan maddelerden yapýlmýþ olsa bile, daðýtým tablolarýnda ve
baðlantý kutularýnda güvenlik hattýnýn baðlanmasý ve daðýtýmý
için tertibat olacaktýr.
> Toprak ile potansiyel farký 42 volttan fazla olan alternatif gerilimli
elektrik tablolarý, özel yerlerde bulundurulacak ve bu yerlerin
tabaný, akým geçirmeyen malzemelerden yapýlmýþ veya bu cins
malzeme ile kaplanmýþ olacaktýr.
11
ÝSGÇ El Kitabý
Trafo Þalt Sahasý ve Daðýtým Merkezlerinde Bulunmasý
Gereken Güvenlik Malzemeleri
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Seyyar lamba
Emniyet transformatörü
Gerilim kontrol aygýtý
Neon lambalý ýstanka
Ag ve Yg eldiveni
Normal iþ eldiveni
Topraklama ve kýsa devre teçhizatý
Topraklama ýstankasý
Topraklama noktasý flamasý
El feneri
Yalýtkan miðfer
Emniyet kemeri
Güvenlik korkuluðu
Çalýþma alaný kasaklama iþaretleri
Yalýtkan tabure
Yangýn söndürme cihazlarý
Yalýtkan merdiven
Suni solunum cihazý
Elektrik Tesisat Türleri
Kuru yerler ..........
Tozlu yerler......
Geçici nemli yer.....
Nemli yerler......
Islak yerler..........
Yüksek ýsýlý yerler..
Buhar ve gaz bul. yerler....
Yangýn teh.bulunan yerler..
Patlama teh. olan yerler
12
Normal tesisat
Etanþ tesisat
N.tesisat + etanþ t.
Etanþ tesisat
Etanþ tesisat
Isýya dyn. tesisat
Etanþ + nemli yer t.
EX tesisat
EX Tesisat
ÝSGÇ El Kitabý
Bakým ve Onarým Sýrasýnda Uyulmasý Gereken Temel Kurallar
> Hattýn akýmý kesilmeli,
> Yeniden akým verilmemesi için gerekli önlemler alýnmalý, uyarý
levhalarý asýlmalý,
> Çalýþma yerinde akým yokluðu kontrol edilmeli,
> Topraklama kontrol edilmeli eðer topraklama yoksa yapýlmalý,
> Çalýþýlan yerde veya yakýnýnda gerilim varsa, bu kýsýmlar uygun
þekilde yalýtýlmalýdýr.
Yüksek Gerilim Tesislerinde Bakým ve Onarým Ýþleri Sýrasýnda
Alýnmasý Gereken Önlemler
>
>
>
>
>
>
>
>
Tesise gelen besleme kaynaklarý ayrýlmalýdýr.
Gerekli uyarý levhalarý asýlmalýdýr.
Gerilimin kesildiði kontrol edilmelidir.
Topraklama ve kýsa devre yapýlmalýdýr.
Çalýþma yeri sýnýrlandýrýlmalýdýr.
Koruyucu iþaret ve levhalar asýlmalýdýr.
Çalýþma izni düzenlenmelidir.
Tesisten sorumlu olan görevlilerle görüþme yapýlmalý ve
anlaþma saðlanmalýdýr.
> Yetkililer tarafýndan hazýrlanmýþ yazýlý veya sözlü talimatlar göz
önünde bulundurulmalýdýr.
> Alýnmýþ olan önlemleri izlemek ve gözetlemek amacýyla sorumlu
bir þahýs görevlendirilmelidir.
> Bütün bu iþlemler sýrasýnda gereðinden fazla dikkatli
olunmalýdýr.
13
ÝSGÇ El Kitabý
2. Yüksekte Çalýþma
Yüksekten düþme nedeniyle yaþanan kazalar, aðýr yaralanmalý veya
ölümle sonuçlanan kazalarýn baþýnda gelir.
14
ÝSGÇ El Kitabý
Yüksekte çalýþýrken risk yaratan ekipmanlar nelerdir:
> Merdivenler,
> Elektrikli aletler, kablolar, diðer makineler,
> Ýskeleler ve eriþim için kullanýlan parmaklýklý geçitler,
> Geçici çalýþma platformlarý.
Yüksekte çalýþýrken;
+ Hasarlý merdiven veya iskelelerde çalýþmayýn.
+ Unutmayýn, merdivenler geçiþ ya da bir yere çýkmak için
kullanýlýr, çalýþma platformu olarak deðil.
+ Korkuluðu olmayan iskele ya da platformda çalýþmayýn, durumu
hemen amirinize bildirin.
2.1 Ýskelelerde Çalýþma
Ülkemizde ölümlü iþ kazalarýnýn çoðu düþmelerden
kaynaklanmaktadýr. Potansiyel bir düþme tehlikesi ya da kayma
tehlikesi varsa düþmeden koruyan emniyet kemerlerinin
kullanýlmasý gerekmektedir.
Ýskele kurulumunda dikkat edilecek konular;
> Ýskelelerin kurulumu, deðiþtirilmesi ya da sökümü
>
>
>
>
uzman
kiþilerin gözetiminde tecrübeli iþçiler tarafýndan yapýlmalýdýr.
Taban levhalarýnýn yeterli geniþlikte olmasýna dikkat edilmelidir.
Hasarlý olmayan metal ayak levhalarý kullanýlmalýdýr.
Ýskele ayaklarý düzgün ve saðlam zemine oturturmalýdýr.
Ýskele geçiþleri ve eriþim noktalarý temiz ve açýk olmalýdýr.
15
ÝSGÇ El Kitabý
Ýskelede çalýþýrken nelere dikkat etmeliyiz?
> Ýskeleden aþaðý malzeme ve ekipman atmayýn, sarkýtmayýn.
> Hareketli iskelelerde çalýþmaya baþlamadan önce ayaklarýný
sabitleyin.
> Yapýlan iþe uygun olarak size verilen kiþisel koruyucunuz
olmadan - özellikle paraþüt tipi emniyet kemeri - çalýþmaya
baþlamayýn.
> Ýskele üzerinde istifleme yapmayýn.
> Baðlantý elemanlarýnda problem gördüðünüzde hemen
amirinize bildirin.
2.2 Merdivenlerde Çalýþma
+ Çalýþmaya baþlamadan önce merdivenin hasarsýz olduðunu
kontrol edin.
Daha
+ Merdivenler saðlam bir zemine yerleþtirilmelidir.
yükseklere ulaþmak için geçici destekler ya da ekstra yükseltiler
oluþturmayýn.
+ Merdivenler kýrýlgan yüzeyler üzerine ya da herhangi bir ekipman
üzerine yerleþtirilmemelidir.
+ Genel olarak merdivenler 1-4 oranýyla ya da yatayla 75 derece
açý yapacak þekilde yerleþtirilirler.
+ Merdivenlerden inerken
ya da çýkarken her iki el
de serbest olmalýdýr.
Aletler ve ekipmanlar ya
bir sýrt çantasý ile ya
kemer ile ya da çýktýktan
sonra bir baþka kiþi
tarafýndan uzatýlarak
çýkartýlmalýdýr.
16
ÝSGÇ El Kitabý
3. El Aletleri ile Çalýþma
Tornavida, kontrol kalemi, pense, makas, civata sökme anahtarý,
karga burun, eðe, alyan anahtar vb. sýk kullanýlan el aletleridir. Iþ
kazalarýnýn önemli bir bölümü, bu el aletlerinin yanlýþ kullanýlmasý ile
bakýmsýz veya arýzalý aletlerin kullanýlmasýyla meydana gelir.
Temel güvenlik kurallarý:
> Öncelikle kullanacaðýnýz el aletinin saðlam ve arýzasýz olmasýna
dikkat edin.
> El aletinin yapýlan iþe uygun olmasýna dikkat edin. Örneðin,
KESKÝ yerine TORNAVÝDA kullanmayýn.
> El aletleri ile çalýþmada gözlük ve eldiven gibi kiþisel koruyucular
kullanýlmasý gerekebilir. Kullanýlmasý zorunlu olan koruyucularý
mutlaka kullanýn.
> Kullandýðýnýz aletlere özen gösterin. Aletin kýsa sürede arýzalý
hale gelmesi YANLIÞ KULLANIMIN bir göstergesidir.
> Yüksek yerlerde el aleti kullanýmý sýrasýnda dengeli olmaya
dikkat edin. Mutlaka bir ellerin boþta olmasý gerekir.
> Ucu sivri el aletlerini iþ elbisesinin cebi gibi tehlikeli yerlere
koymayýn. Bunun
için takým çantasý
ya da özel taþýma
aparatý kullanýn.
17
ÝSGÇ El Kitabý
3.1 Elektrikli El Aletleri
> Aletleri kullanmadýðýnýz zaman, temizlik ve bakým yaparken,
parça deðiþtirirken fiþten çekin.
> Ýþle ilgisi olmayan kiþileri iþ sahasýndan uzak tutun.
> Ýki elinizi kullanmanýz gereken aletlerle çalýþýrken parçayý
mengene veya iþkence ile sabitleyin.
> Fiþi takýlý aleti taþýrken anahtarýndan tutmayýn.
> Aletleri güvenli ve temiz tutun.
> Giyiminize dikkat edin, bol olmayan iþ elbisesi giyin (Bol
giyecekler ve takýlar dönen kýsýmlara takýlabilirler).
> Zarar görmüþ aletleri kullanmayýn, mutlaka amirinize bildirin. Bu
aletleri yenisi ile deðiþtirin.
> Portatif aletleri kablosundan tutarak taþýmayýn.
> Elektrik kablolarýný aletleri yukarý çekmek/indirmek için
kullanmayýn.
> Prizden çekmek için kablodan çekmeyin.
> Kablo ve hortumlarý yað, sýcak ve keskin yüzeylerden koruyun.
> Uygun topraklama yapýldýðýndan emin olun.
> Kendinize zimmetli olan takým ve el aletlerini geliþigüzel kullanan
kiþilere vermeyin.
3.2 Basýnçlý Hava ile Çalýþan Aletler
> Düþük basýnçlý hava bile ciddi yaralanmalara neden olabilir.
> Ýþe baþlamadan önce borularý, hortumlarý ve baðlantý noktalarýný
kontrol edin.
> Ana tehlike, aletin fýrlattýðý cismin veya baðlantý parçalarýnýn
kiþiye çarpmasýdýr.
> Elektrik kablolarý için alýnan önlemlerin aynýsýnýn hava
hortumlarý için de alýnmasý gereklidir.
> Kesinlikle kendinize ya da bir baþkasýna basýnçlý hava tutmayýn.
> Aletin hava hortumundan kurtulmayacak þekilde
baðlandýðýndan emin olun.
> Basýnçlý hava ile çalýþýrken gözlük, kulaklýk ve baret kullanýn.
18
ÝSGÇ El Kitabý
3.3 Taþ Motoru (Spiral, Canavar)
> Taþ motoru ile yapýlan iþlerde çalýþýlan malzemeye ve amaca
uygun taþ seçin.
> Diskin sýkma vidalarýnýn istenen toleransta olmasýna dikkat edin.
Unutmayýn; aþýrý sýkmak, gevþek býrakmak ve çakmak
tehlikelidir.
> Taþ motoru stop edildiðinde ataleti ile taþ dönmeye devam eder.
Olasý kazalardan korunmak için, taþ tamamen durmadan
masaya ya da yere koymayýn.
> Ýþlem yapýlacak malzemeyi sabitleyin.
> Taþ motorunun kullanýlmasýnda ortama çapak ve toz çýkar. Bu
nedenle mutlaka gözlük takýn.
> Ýþlem sýrasýnda ortama yayýlan kývýlcýmlarýn çevreye zarar
vermemesi için (özellikle yangýn ve patlama tehlikesi) panel ve
duvar gibi ayýraçlar kullanýn.
> Kullanýlan el aletinin topraklama ve elektrik hatlarýnýn kontrol
tarihinin geçip geçmediðini kontrol edin. Kontrol tarihi geçen el
aletini kullanmayýn ve durumu amirinize bildirin.
> Taþ motorunun taþý üzerinde, taþ kopmalarýnda tehlike
yaratmayacak þekilde sac koruyucunun olmasýna dikkat edin.
Bu koruyucu olmadan taþ motorunu kesinlikle kullanmayýn.
> Taþ motorunu kullanýrken bol elbise, yüzük, kravat, zincirli yaka
kartý gibi malzemeler bulundurmayýn.
3.4 Uzatma Kablolarý, Seyyar El Lambasý
> Uzatma kablolarýnýn eksiz ve iyi izole edilmiþ olmasýna dikkat
edin. Hasarlý kablolarý kullanmayýn ve amirinize bilgi verin.
> Uzatma kablolarýnýn ve seyyar el lambalarýnýn kablo
baðlantýlarýnýn elektrik tekniðine uygun, tamamen izole edilmiþ
ve ortam þartlarýndan etkilenmeyecek þekilde düzenlenmiþ
olduðunu iþe baþlamadan önce kontrol edin.
> Ýþlem bittikten sonra kablolarý geliþi güzel býrakmayýn. Uygun
þekilde toplayýn ve askýsýna asýn.
19
ÝSGÇ El Kitabý
4. Güvenlik ve Saðlýk Ýþaretleri
YASAK ÝÞARETÝ: Tehlikeye neden
olacak veya tehlikeye maruz
býrakacak bir davranýþý yasaklayan
iþarettir.
UYARI ÝÞARETÝ: Bir tehlikeye
neden olabilecek veya zarar
verecek durum hakkýnda uyarýda
bulunan iþarettir.
EMREDÝCÝ ÝÞARET: Uyulmasý zorunlu bir davranýþý belirleyen
iþarettir.
ACÝL ÇIKIÞ VE ÝLKYARDIM ÝÞARETLERÝ: Acil çýkýþ yollarý,
ilkyardým veya kurtarma ile ilgili bilgi veren iþaretlerdir.
20
ÝSGÇ El Kitabý
Emniyet iþaretlerinin geometrik þekil ve
anlamlarý:
Yasak, zorunluluk iþareti.
Uyarý iþareti.
Bilgi veren iþaretler.
Güvenlik iþaretleri, önceden belirlenmiþ risklerin
olduðu ama bütün çabalara raðmen kontrol
edilemeyen yerlere konur. Bu iþaretler sizi tehlikelere
karþý uyarýr ve güvenlik iþaretlerine kesinlikle
uyulmalýdýr.
Güvenlik iþaretlerinin önü,
herhangi bir malzeme ile asla
kapatýlmamalýdýr.
21
ÝSGÇ El Kitabý
5. Gürültü
Canlýlar üzerinde olumsuz etki yapan ve rahatsýz eden düzensiz
titreþimlerin meydana getirdiði yüksek seslere gürültü denir.
Gürültünün dolaylý ya da dolaysýz, geçici veya kalýcý zararlarý vardýr.
Bu zararlar þu etkenlere göre deðiþiklik gösterir:
&
&
&
&
Gürültünün þiddetine, frekans daðýlýmýna ve türüne,
maruziyet süresine,
gürültü kaynaðýna olan uzaklýða,
yaþ, cinsiyet ve mevcut hastalýk durumuna.
Unutmayýn; gürültü nedeniyle oluþan
duyma kaybý kalýcýdýr!
Gürültü nedeniyle iþitme hücreleri önemli derecede zarar gören bir
kiþi, iþitmeyi artýrýcý cihaz kullanmak zorunda kalabilir. Bu hücreler
ölmüþse; ne ilaç ne cerrahi metod ne de cihaz kiþinin iþitmesini
düzeltemez.
22
ÝSGÇ El Kitabý
Iþyerinde gürültü, kiþi üzerinde
oluþturabileceði
saðlýk
hasarýnýn yaný sýra, iþ kazasý
riskini de artýrmaktadýr. Çünkü,
gürültülü ortamda, alçak sesleri
de duyamayýz ve bu da
haberleþme problemlerine
neden olur. Sinirlilik, kan
damarlarýnýn daralmasý, kas
gerilmeleri vb. gürültünün olumsuz etkileridir ve bunlar iþ kazasý
riskini artýrýr.
Bu nedenle aþaðýdaki kurallara uyulmasý gerekir:
&
&
Ýþin gerektirdiði kulak koruyucusunu mutlaka kullanmak,
Koruyucuyu çalýþma ortamýna girmeden takmak, ortamdan
&
&
&
çýktýktan sonra çýkarmak,
Kulak koruyucusunu doðru takmak ve temizliðini saðlamak,
Verilen kulak koruyucusunu iyi muhafaza etmek,
Kulak týkaçlarý takýldýktan sonra çene hareketlerine
(konuþma, çiðneme vs.) baðlý olarak yerinden çýkabilir.
Çalýþýrken týkaçlar zaman zaman kontrol edilmeli,
gerektiðinde yerine iyice yerleþtirilmelidir.
Ülkemizde gürültü sýnýr deðeri
Gürültü Yönetmeliði’ne göre 87 dB olarak
belirlenmiþtir.
23
ÝSGÇ El Kitabý
6. Elle Yük Kaldýrma ve Taþýma
Bel incinmeleri çalýþma yaþamýnda sýk karþýlaþýlan durumlardandýr.
Basit teknikler kullanarak bu incinmelerden korunabilirsiniz.
Malzeme hareketleri üç aþamada gerçekleþtirilir:
1. Kaldýrma,
2. Taþýma,
3. Ýstifleme.
Öncelikle kazaya uðramamak için önce bir düþünün. Fiziksel
kapasitenizi bilerek yükü kaldýrmaya ve taþýmaya çalýþýn.
Gerektiðinde arkadaþýnýzdan yardým isteyin veya yardýmcý taþýma
aracý kullanýn. Cevaplandýrýlmasý gereken temel sorular þunlardýr:
Yük elle taþýnabilir mi?
Kaldýrma ve taþýma ekipmaný gerekli mi?
Yükün aðýrlýðý, þekli, sýcaklýk vb. özellikleri taþýmaya uygun mu?
Yük nereye taþýnacak? Güvenli bir istifleme alaný mevcut mu?
Ortam yeterince aydýnlýk mý?
24
ÝSGÇ El Kitabý
Sýkýca kavra
Ayaklarýnla kaldýr
Nereye gittiðini gör
Indirirken dizlerini eð ve
yükü ayaklarýna koy
Vucüdunu
döndürmeden önce
ayaðýný hareket ettir
Parmaklarýný koruyarak
yavaþça yükü kaydýr
Aklýný kullan, sýrtýný koru!
Yük kaldýrma iþlemi için dikkat edilmesi gerekenler:
> Hiçbir zaman yükü ayakta durup öne eðilerek kaldýrmayýn.
> Önce çömelin, yükü vücuda yakýn tutarak yükle beraber ayaða
kalkýn. Bu þekilde yükün bel üzerinde oluþturduðu aðýrlýðý
azaltýrsýnýz.
> Yükü ilerisini görmenizi engellemeyecek pozisyonda tutun.
> Vücudunuzun bükülmesini engelleyin.
25
ÝSGÇ El Kitabý
7. Kapalý Alanlarda Çalýþma
Kapalý alanlara girmenin temel tehlikelerinden biri, oksijen
yetersizliðine maruz kalmaktýr. Bunun dýþýnda, ortam kontrollerinin
yeterince yapýlamamasý nedeniyle, bu ortamlar birçok saðlýk ve
güvenlik riski içerirler. Bu nedenle, bu alanlarda çalýþacaklarýn
mutlaka konu ile ilgili eðitim almýþ ve çalýþma izinlerinin olmasý
gerekir.
Kapalý alana giriþ, kapalý alana giriþ izni ile baþlar.
> Emniyetli giriþ ve çýkýþ için olduðu gibi, acil durum tahliyesi için de
gerekli unsurlar temin edilmedir.
> Çalýþma alanýnýn etrafýnda uyarý iþaretleri veya bariyerler
bulundurulmalýdýr.
> Alanýn yeterli havalandýrmasýnýn yapýldýðýndan emin olunmalý.
> Kapalý alana girmeden önce kurtarma halatý baðlanmalýdýr.
> En az 1 kiþi dýþarýda gözlemci olarak bulundurulmalýdýr.
Yapýlacak her iþ öncesinde, o iþ belirlenen alanda daha
önce yapýlmýþ olsa bile, ayrý bir risk deðerlendirmesi
yapýlmasý gerekir. Çünkü bu alanlardaki riskler, çevre
þartlarýnýn deðiþkenliðinden dolayý geçicidir. Bu
ortamlarda yapýlan çalýþmalarda, normalden daha dikkatli
olunmalýdýr.
26
ÝSGÇ El Kitabý
8. Kaynak Ýþlerinde Güvenlik
Temel üretim yöntemlerinden biri olan kaynaklý imalat, sahip olduðu
avantajlarý nedeniyle yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Konuyla ilgili
çalýþma ortamlarýnýn güvenliðinin saðlanmasý iþ saðlýðý ve güvenliði
çalýþmalarý açýsýndan önem taþýmaktadýr.
Kaynak iþlerinde sýk karþýlaþýlan tehlikeler þunlardýr:
+ Metal dumanýnýn solunmasý,
+ Gözün kaynak arký ýþýklarýna maruz kalmasý,
+ Göze yabancý madde batmasý,
+ Yanýklar.
Kaynak ve kesme iþlemlerinde ergimiþ
metal, kývýlcým, cüruf ve kýzgýn yüzeyler
oluþur. Bunlar iþyerlerinde iþ saðlýðý ve
güvenliði açýsýndan tehlike kaynaðýdýr
ve gerekli önlemler alýnmadýðý takdirde
yangýna ya da patlamaya neden olurlar.
ODikkat edilmesi gerekenler:
> Yanýcý her þey kaynak yapýlan alanýn çevresinden
uzaklaþtýrýlmalý,
> Uzaklaþtýrýlamayan makine ve teçhizat yanmaz malzeme ile
örtülmeli,
> Aralýklar kapatýlmalý,
> Yangýn söndürücü ile kaynak yapýlan yerde bulunulmalý,
> Kaynak yapýlan yer kaynak tamamlandýktan sonra uygun
aralýklarla denetlenmelidir.
27
ÝSGÇ El Kitabý
Elektrik kaynaðýnda en büyük tehlike elektrik çarpmasýdýr.
Elektrik akýmýna maruziyeti önlemek için;
+ Düzenli olarak arýza veya açýk uçlu kablo olup olmadýðý kontrol
edilmeli.
+ Ýyi izole edilmiþ kuru eldivenler ve eletrod tutucular (pens)
kullanýlmalý, çýplak elle elektroda dokunulmamalý.
+ Kaynakçý lastik veya tahta altlýk kullanmalý, ayakkabýsý da buna
uygun olmalý.
+ Pensin iyi izole edilmiþ olmasýna dikkat edilmeli, ýsýnan pens asla
soðumasý için suya batýrýlmamalý ve iletken yüzeye serbest
þekilde býrakýlmamalý.
+ Akým devresine temas halindeyken elektroda dokunulmamalýdýr.
+ Tesisatýn iyi bir þekilde topraklandýðýndan emin olun.
+ Kaynak kablosunu takarken veya kutuplarý deðiþtirirken
makineyi kapatýn.
UNUTMAYIN
Gözler tüm kaynak iþlemlerinde her türlü radyasyona ve ýsýya karþý
muhakkak korunmalýdýr. En iyi korunma için yüz koruyucu maskeler
veya kasklar ve koruyucu gözlükler kullanýlmalýdýr.
28
ÝSGÇ El Kitabý
9. Titreþim
Ýki tip titreþim vardýr. Birincisi el-kol
titreþimi, ikincisi tüm vücut
titreþimidir.
> Çeþitli makinelerin hareketli
parçalarý mekanik titreþim yaratýr.
> Makineler tarafýndan yayýlan
titreþim doðrudan makinenin ucu
tarafýndan ele iletilir.
> Titreþim, hem doðrudan uygulama bölgesini, hem de dolaylý
olarak çalýþanýn tüm vücudunu etkiler.
Uyulmasý gereken kurallar:
> Makinelerin dengeli olmasý saðlanarak ve hareketli parçalarýn
birbirlerine çarpmasý engellenerek titreþim seviyesi ile gürültü
azaltýlabilir.
> Döner baþlýklý aletlerin tamiri/bakýmý uzman personel tarafýndan
orijinal parçalar kullanýlarak yapýlmalýdýr.
> Titreþim yayan ekipmanlarýn kullanýldýðý iþler dönüþümlü olarak
yapýlmalýdýr.
> El araçlarýnýn kullanýmý sýrasýnda bileðin düz durmasýna dikkat
edilmelidir. Vücudun uygun pozisyonu titreþime maruziyeti
azaltacaktýr.
> Doku sýkýþmasý önlemelidir. Tekrarlayan parmak hareketleri
engellenmelidir.
> Kesici aðýzlarýn bakýmý düzenli olarak yapýlmalýdýr.
> En az titreþim yayan araç seçilmelidir.
29
ÝSGÇ El Kitabý
10. Ergonomi
Ergonomi; insan, araç-gereç, çevre koþullarýnýn etkileþimini
inceleyen ve sorunlarýn engellenmesi veya azaltýlmasý için çalýþan
bir bilim dalýdýr.
Ergonomik sorunlar; sadece þiddetli travmalar tarafýndan deðil,
tekrarlayýcý ve zorlayýcý hareketlerle, uygun olan/olmayan
pozisyonlarda uzun süreli duruþ ve termal konfor eksiklikleri nedeni
ile de oluþurlar.
Bu sorunlar;
+ Titreþim yayan ekipmanlarýn uzun süre kullanýmýnda,
+ Ters yöne güç uygulamalarýnda,
+ Ellere, bileklere, sýrta ve eklemlere fazla yük bindiði
durumlarda,
+ Kollarýn baþ üzerinde çalýþmaya zorlandýðý hallerde,
+ Belin eðilmeye zorlandýðý iþlerde,
+ Aðýr yüklerin itildiði veya kaldýrýldýðý zamanlarda oluþur.
BEDENÝN UYGUNSUZ DURUÞU, nötr duruþun dýþýndaki
duruþlardýr. Unutmayýn; fiziksel sýnýrlarý geren uygunsuz duruþ ya
da desteksiz duruþ, sinirler üzerinde baský yapabilir ve tendonlara
zarar verebilir.
30
ÝSGÇ El Kitabý
Uygunsuz ergonomik þartlarýn yol açtýðý kas-iskelet sistemi
rahatsýzlýklarýndan korunmak için;
+ Dik pozisyonda (nötral duruþta)
çalýþýn.
+ Aþýrý kuvvet ve tekrarlarý azaltýn.
+ Termal þartlarý uygun (ýsý, nem,
titreþim vb.) yerlerde çalýþýn.
+ Statik, desteksiz duruþlarý azaltýn.
+ Uygun kaldýrma tekniklerini kullanýn
ve kaldýrma araçlarýndan
+
+
+
+
faydalanýn, gerekirse yardým alýn.
Kýsa aralar verin, ayaða kalkýn, esneyin.
Konforlu bir çalýþma ortamý oluþturun.
Mümkünse uzun süreli ayakta durmayýn.
Ayakta çalýþmak gerekiyor ise, belirli aralýklarla bir sandalye
+
+
+
+
veya taburede oturun.
Sert olmayan bir malzeme üzerinde çalýþýn.
Yüzünüzü iþe dönün.
Vücudunuz iþe yakýn olsun.
Eðer bir tarafa dönülecek ise bel ve omuz bükülerek deðil,
ayaklar üzerinde dönün
+ Yerlerin temiz, düz olmasý saðlanmalý. Kaygan zeminler
temizlenmeli.
+ Ayakta iþ yapan kiþiler alçak topuklu ve tabaný destekli iþ
ayakkabýsý giymelidir.
31
ÝSGÇ El Kitabý
11. Kiþisel Koruyucu Donanýmlarýn
Kullanýmý
Size verilen ve hangi iþlerde kullanýlacaðý
anlatýlan iþe uygun kiþisel koruyucularý
mutlaka kullanýn. Yasal düzenlemelere göre
iþçiler, kendilerine verilen kiþisel koruyucu
donanýmlarý aldýklarý eðitime ve talimata
uygun olarak kullanmakla yükümlüdür.
Ayrýca, iþçiler kiþisel koruyucularda
gördükleri herhangi bir arýza ya da eksikliði
iþverene bildirmekle yükümlüdür.
+ Hasarlý koruyucu donanýmlarý amirinize bildirin.
+ Yaptýðýnýz iþe uygun iþ elbisesi giyin.
+ Kenarý, dýþ yüzeyi çatlamýþ, delinmiþ veya bozulmuþ baretleri
kullanmayýn.
+ Baretlerinizi boya, tiner gibi incelticilerle temizlemeyin. Bu
uygulama, baretin koruyuculuk özelliðini azaltacaktýr.
+ 2 metre ve daha yüksek yerlerde yapýlan çalýþmalarda paraþüt
tipi emniyet kemeri kullanýn.
+ Kulak týkaçlarýný iþe baþlamadan önce hijyenik þartlarda temiz
ellerle takýn. Görülen en yaygýn hata, týkaçlarýn yaðlý ve kirli
ellerle takýlýp çýkartýlmasýdýr.
+ Çene hareketlerine baðlý olarak kulak týkaçlarý yerinden çýkabilir.
Bu nedenle, týkaçlar zaman zaman kontrol edilmelidir.
Kiþisel koruyucu donanýmlar,
sizin SAÐLIK ve GÜVENLÝÐÝNÝZ içindir. Bana bir þey
olmaz demeyin.
Unutmayýn, koruyucu donanýmlar
HAYAT KURTARIR.
32
ÝSGÇ El Kitabý
Kiþisel Koruyucu Donanýmlarla Ýlgili Yasal Mevzuat
Ýþ Kanunu ve Kiþisel Koruyucu Donanýmlarýn Ýþyerinde Kullanýlmasý
Hakkýnda Yönetmelik hükümlerine göre; iþverenler iþ saðlýðý ve
güvenliðinin saðlanmasý için gerekli koruyucu donanýmlarý
noksansýz bulundurmak; çalýþanlar da alýnan her türlü önleme
uymak ve kendilerine verilen kiþisel koruyucu donanýmlarý aldýklarý
eðitime ve talimata uygun olarak kullanmakla yükümlüdür.
Yöneticilerin Kullandýrma Sorumluluðu
Ýlgili mevzuat gereði iþverenler, çalýþanlarýn kiþisel koruyucu
donanýmlarý uygun þekilde kullanmalarý için her türlü önlemi
alacaktýr.
Çalýþanlarýn Kullanma Zorunluluðu
+ Çalýþanlarýn kendilerine verilmiþ olan koruyucu donanýmlarý
kullanmalarý kendi saðlýklarý ve güvenlikleri bakýmýndan son
derece önemlidir.
+ Hiç kimse “Ben koruyucu donaným kullanmayacaðým” diyemez.
Verilmiþ olan koruyucu donanýmý mesainin baþýndan sonuna
kadar doðru þekilde kullanmak zorundadýr.
+ Koruyucu donaným kullanýlmamasý nedeniyle yaþanan her türlü
iþ kazasý ve meslek hastalýðýndan yönetici kadar bu donanýmý
kullanmayan çalýþanlar da sorumludur.
+ Yapýlan kontrollerde kiþisel koruyucu donanýmý kullanmadýðý
belirlenen ve bu durum bir tutanakla saptanan çalýþana yaptýrým
uygulanabilecektir.
33
ÝSGÇ El Kitabý
Kiþisel Koruyucu Donaným Kullanmamaktan Doðan Ýþ Kazalarý
ve Meslek Hastalýklarý
+ Ýþ kazalarýnýn yaklaþýk yüzde 20’sinin koruyucu donaným
kullanmamaktan kaynaklandýðý unutulmamalýdýr.
+ Kiþisel koruyucular, mühendislik çözümleri veya idari kontrollere
baþvurulmuþ, fakat yine de riskler önlenememiþse kullanýlýrlar.
Bu nedenle, teknolojik olarak çözüm üretilemeyen hallerde,
kiþilerin saðlýk ve güvenliðinin korunmasýný saðlamak amacýyla
kiþisel koruyucu kullanýmý yasal olarak zorunlu kýlýnmýþtýr.
+ Zaman içinde ortaya çýkan birçok meslek hastalýðý kiþisel
koruyucularýn (kulak týkacý, eldiven, maske vb.)
kullanýlmamasýndan kaynaklanmaktadýr.
+ Her çalýþan, sorumluluk sahibi bir birey olarak, çalýþma
arkadaþlarýna da kiþisel koruyucu kullanýmý konusunda
hatýrlatma yapmasý gerektiði ve bunun bir iþ terbiyesi olduðunu
unutmamalýdýr.
Kiþisel Koruyucu Donaným Kullanýlmasýnda Güvenlik Kurallarý
Ýþyerinde saðlýk ve güvenliðin korunmasý ile ilgili
ana prensip, risklerle kaynaðýnda mücadele
edilmesidir. Tüm çalýþmalara raðmen yine de
riskler önlenememiþ ya da istenilen seviyeye
indirilememiþse kiþisel koruyucular kullanýlýr.
34
ÝSGÇ El Kitabý
> Yönetim tarafýndan size verilen iþe uygun kiþisel koruyucu
malzemeleri kullanýn. Çalýþanlardan hiç kimse “Saðlýðým beni
ilgilendirir, koruyucu malzemeyi istersem kullanýrým” diyemez.
Yasal mevzuat koruyucu malzeme kullanmayý zorunlu
kýlmaktadýr.
> Size verilen kiþisel koruyucunuzu eðitimlerde anlatýlan þekilde
muhafaza edin.
> Verilen koruyucu malzemeler kýrýlýr, iþ görmez hale gelir veya
kaybolursa durumu amirinize bildirin.
> Koruyucu malzemeler kiþisel olup, baþkasýyla müþterek
kullanýlamaz. Kiþisel koruyucu donanýmýnýzý özenle kullanýp
muhafaza edin. Çalýþma þartlarýna göre mesainin baþýndan
sonuna kadar kullanýn. Belirli bir zaman diliminde kiþisel
koruyucunun kullanýlmamasý sonucu saðlýðýnýz zarar görebilir.
> Mevzuat kiþisel koruyucu donaným kullanmayý yasal talimatlar
arasýnda saydýðýndan, koruyucu malzeme kullanmamanýn iþ
akdinizin feshine sebep olabileceðini unutmayýn.
> Baþa malzeme düþmesi veya çarpmasý ihtimali olan yerlerde
çalýþýrken baretinizi kullanýn.
35
ÝSGÇ El Kitabý
> Düþen, devrilen veya yuvarlanan malzemelerin ve aðýr
parçalarýn kullanýldýðý yerlerde çalýþýrken burnu çelik maskerotlu
güvenlik ayakkabýnýzý giyin.
> Eðer gözleriniz ve yüzünüzün sýçrayan parçalar ve sývýlar veya
tehlikeli ýþýným yoluyla yaralanma olasýlýðý varsa, gözlerinizi veya
yüzünüzü; koruma gözlüðü, yüz siperi veya kaynakçý baþlýðý ile
koruyun.
> Gürültü deðerleri sýnýr deðerin üzerinde olan yerlerde çalýþýrken
ileride doðabilecek iþitme kaybýný önlemek için kulak týkaçlarýný
ve kulaklýklarý kullanýn.
36
ÝSGÇ El Kitabý
12. Temizlik ve Hijyen
Saðlýða zarar verecek ortamlardan
korunmak için yapýlacak uygulamalar
ve alýnan temizlik önlemlerinin tümü
kiþisel hijyen olarak tanýmlanýr.
Temizlik denilince sadece vücut
temizliði veya oturduðumuz evin
temizliði
anlaþýlmamalýdýr.
Çalýþtýðýmýz, yaþadýðýmýz alanlarýn
temizliði saðlýðýmýz açýsýndan üzerinde
ciddiyetle durulmasý gereken konulardandýr.
Eller vücudun dýþa açýlan yüzü gibidir. Bu nedenle, eller en çok
kirlenen ve mikroorganizmalarla temas eden uzuvdur. Elleri temiz
tutmak, çatlak ve sýyrýklarýn oluþmasýný önlemek, bazý bulaþýcý
hastalýklarýn yayýlmasýný engellemek için alýnan önlemlerdendir.
Ýnsan vücudu ortalama 2 m2 deri ile kaplýdýr. Saðlýða zarar verici
unsurlardan derimizi korumak için 3 önemli noktaya dikkat
etmeliyiz: Koruma, temizlik ve bakým.
1.Koruma: Cildin zararlý maddelerle temasýný engelleyin. Uygun
eldiven, iþ elbisesi ve cilt koruyucu krem kullanýn.
2.Temizlik: Her iþe ara verdiðinizde ve paydos yaptýðýnýzda
ellerinizi yýkayýn. Temizlik için inceltici maddeler kullanmayýn.
3. Bakým: Ýþten sonra ellerinizi kremleyin.
37
ÝSGÇ El Kitabý
13. Temel Ýlkyardým
Ýlkyardým, herhangi bir kaza veya yaþamý tehdit
eden bir durumda, saðlýk görevlilerinin yardýmý
saðlanýncaya kadar, hayatýn kurtarýlmasý ya da
durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacý
ile olay yerinde, týbbi araç gereç aranmaksýzýn
mevcut araç gereçlerle yapýlan ilaçsýz
uygulamalardýr.
Ýþ kazasýný veya kaza baþlangýcýný gördüðünüzde derhal amirinize
ve ilgili birime haber verin. Yeterli bilgiye sahip deðilseniz ilkyardýma
teþebbüs etmeyin. Çünkü ilkyardým baþlý baþýna bir eðitim
konusudur ve eðitimsiz kiþilerin müdahaleye kalkýþmasý
istenmeyen daha büyük sonuçlarý doðurabilir. Yani halk deyimi ile
kaþ yapayým derken göz çýkartýlabilir. Ancak, gerekli bildirim
yapýldýktan sonra, basit kan durdurma iþlemleri uygulanabilir.
+ Sahada ilkyardýmcýlarýn kimler olduðunu öðrenin.
+ Saðlýk servisinin nerede olduðunu ve numarasýný öðrenin.
+ Yaralýyý gördüðünüzde;
0 Paniðe kapýlmayýn.
0 Yaralýnýn etrafýnda kalabalýk oluþmasýný engelleyin.
0 Bilinci açýksa yaralýyla konuþarak moral vermeye çalýþýn.
0 Yaralýnýn kanamasý varsa,
kanayan yere temiz bir bezle
tampon yaparak kanamasýný
durdurmaya çalýþýn.
38
ÝSGÇ El Kitabý
Ýlkyardýmda kesinlikle YAPMAMANIZ gerekenler:
+ Baygýn olan yaralýya yetkili ilkyardýmcý gelinceye kadar
müdahale etmeyin.
+ Yüksekten düþme durumunda, yaralýnýn bilinci açýk olsa dahi,
ilkyardýmcý deðilseniz müdahalede bulunmayýn.
+ Her türlü kanamalý yaralanmalarda, kan pýhtýlaþmýþsa kesinlikle
silmeyin. Kan pýhtýsýný silerseniz kanama tekrar baþlayabilir.
+ Bilinci kapalý veya yarý açýk yaralýya kesinlikle su veya yiyecek
vermeyin.
+ Elektrik akýmýna maruziyette, elektriði kesmeden yaralýya sakýn
dokunmayýn. Yalýtkan bir cisimle yaralýyý akýmdan
uzaklaþtýrýn.
LÜTFEN DÝKKAT
Ýlkyardýmda ilk 5 dakika hayat kurtarýr.
39
ÝSGÇ El Kitabý
14. Atýk Yönetimi ve Geri Dönüþüm
Atýk; üretim ve kullaným faaliyetleri
sonucu ortaya çýkan, insan ve
çevre saðlýðýna zarar verecek
þekilde doðrudan veya dolaylý
þekilde alýcý ortama verilmesi
sakýncalý olan her türlü maddedir.
Atýk yönetiminde; atýðýn
kaynaðýnda azaltýlmasý en önemli
unsurdur. Sürecin diðer aþamalarýnda, atýðýn özelliðine göre
ayrýþtýrýlmasý önemli yer tutmaktadýr.
+ Ýdeal atýk yönetimi için, yeniden kullaným ve geri dönüþüm
aþamalarýný göz önünde bulundurun.
+ Çalýþma alanýnda en az düzeyde atýk oluþmasýný saðlayýn.
+ Çalýþma sahasýnda oluþan atýklarý özel atýk toplama
konteynýrlarýnda (evsel atýk, geri dönüþüm atýklarý, tehlikeli atýk)
biriktirin.
+ Geri dönüþebilen atýklarý (Cam, metal, alüminyum, plastik, kaðýt
vb.) diðer atýklardan ayrý bir þekilde temiz olarak biriktirin.
Geri dönüþebilen maddelerin tekrar hammadde olarak
kullanýlmasý büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün
kýlar. Örneðin, yeniden kazanýlabilir alüminyum
kullanýlmasý, alüminyumun sýfýrdan imal edilmesine
oranla %35’e varan enerji tasarrufunu saðlar.
40
ÝSGÇ El Kitabý
15. Acil Durum
Acil durum; aniden ortaya çýkan ve derhal harekete geçmeyi
gerektiren beklenmeyen bir olaydýr.
Acil durum olarak kabul edilen olaylar þöyle sýralanmaktadýr:
> Doðal afetler (deprem, sel, heyelan, yýldýrým düþmesi vb.),
> Yangýn,
> Parlama/Patlama,
> Kimyasal madde/gaz ve zehirli maddelerin dökülmesi veya
yayýlmasý.
Acil durumlara hazýrlýklý olun:
+ Acil durum planlarý hakkýnda bilgi sahibi olun,
+ Acil durum toplanma noktalarýnýn yerlerini
öðrenin,
+ Acil durum çýkýþ kapýlarýnýn önüne herhangi bir engel koymayýn,
+ Acil durum ekibinde görevli iseniz, yapýlmasý gerekenler
hakkýnda ayrýntýlý bilgiye sahip olun.
15.1 Yangýnla Mücadele
Yangýn, maddenin sýcaklýk ve oksijenle birleþmesi sonucu meydana
gelen kimyasal bir olaydýr. Yanma olayýnýn üç
temel bileþeni (sýcaklýk, oksijen ve yanýcý madde)
vardýr. Bunlar ayný anda ve ayný yerde
bulunduðunda yanma meydana gelir. Yangýn
konusu hiçbir zaman ihmale gelmez. Yangýn, her
yýl birçok kiþinin hayatýný kaybetmesine veya bedenen zarar
görmesine neden olduðu gibi, ülke ekonomisini de olumsuz yönde
etkilemektedir.
41
ÝSGÇ El Kitabý
Yanýcý maddenin cinsine göre yangýn türleri deðiþiklik gösterir:
> A sýnýfý yangýn: Katý madde yangýnlarý
> B sýnýfý yangýn: Sývý madde yangýnlarý
> C sýnýfý yangýn: Gaz yangýnlarý
> D sýnýfý yangýn: Hafif metal yangýnlarý
> E sýnýfý yangýn: Elektrik kaynaklý yangýnlar
Yangýn söndürücülerinin tipleri ve kullaným þekilleri:
Su: Ateþi söndüren
maddeler arasýnda en
önemlisi sudur. Su
özellikle A tipi yangýnlar
için (katý) uygun bir
söndürücüdür.
DÝKKAT: Sulu söndürücüler SIVI YAKIT ve ELEKTRÝK kaynaklý
yangýnlarda kullanýlmaz.
Karbondioksit gazý (CO2): Yanan maddenin üzerini kaplayan
karbondioksit gazý yanýcý maddeyi oksijensiz býrakarak yangýnýn
söndürülmesini saðlar. Genellikle çelik tüplerde basýnç altýnda sývý
halde tutulur. Bu gazla açýk alanlarda ve hava akýmýnýn olduðu
yerlerde yangýnýn söndürülmesi oldukça zordur. B sýnýfý (sývý yakýt)
ve E sýnýfý (elektrik) yangýnlarýnda çok etkilidir.
DÝKKAT: Kapalý mekanlarda kullanýmý, karbondioksit gazý soluyan
insanlarýn boðulmasýna neden olabilir. Bu durumda yangýn bölgesi
hemen boþaltýlmalýdýr.
42
ÝSGÇ El Kitabý
Kuru kimyasal toz: Yangýn söndürmede kullanýlan etkin
maddelerden biri de kuru kimyasal tozdur. Kimyasal tozlarýn,
cinslerine göre A, B, C sýnýfý yangýnlar etkin bir þekilde
söndürülebilmektedir. Aþýrý sýcaklýktan (tahta, kumaþ, araba lastiði
gibi maddelerde) oluþan yangýnlar, sývýlarýn (benzin ve türevleri)
tutuþmasýndan çýkan yangýnlarý ve yanýcý gazlarýn (havagazýdoðalgaz vb.) basýnç altýnda açýða çýkmasýndan oluþan yangýnlarýn
söndürülmesinde kullanýlmaktadýr.
Köpük: Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu
olarak da hava ile temasý keser ve ayrýca soðutma özelliðinin
bulunmasý nedeniyle de yangýn söndürücü olarak kullanýlýr.
DÝKKAT: Köpüklü söndürücüler iletken olduðu için ELEKTRÝK
kaynaklý yangýnlarda kullanýlmazlar.
LÜTFEN DÝKKAT
Yangýn söndürücünün önünü kapatma,
Nasýl kullanýldýðýný öðren,
Çalýþýr durumda olduðundan emin ol ve
Nerede olduðunu bil.
43
ÝSGÇ El Kitabý
Yangýn söndürme tüpünün kullanýlmasý
Pimi çekin.
Kolu sýkýþtýrýn.
Ateþin kaynaðýný hedefleyin.
Yani alevi deðil, ateþin kaynaðýna
müdahale edin.
Bir yandan bir yana
süpürerek müdahale edin.
44
ÝSGÇ El Kitabý
Yangýn söndürme teknikleri
YANLIÞ
DOÐRU
Rüzgara karþý durmak
Rüzgarý arkana al
Yanan yere üstten ve arkadan
müdahale etmek
Önden tarayarak yangýnýn çýkýþ
noktasýna müdahale et
Yukarýdan damlayan yanýcý ve
parlayýcý maddelere, aþaðýdan
müdahale etmek
Damalama ve sýzýntý
noktasýndan, yani yukarýdan
müdahale et
Yangýn anýnda söndürme
cihazlarýný boþaltýp peþpeþe
kullanmak
Mevcut yangýn söndürme
cihazlarýný ayný anda deðiþik
yönlerden kullan
Yangýn yerini terketmek
Yangýnýn tamamen söndüðüne
emin olmadan yangýn yerini
terketme
Kullanýlmýþ yangýn söndürme
cihazlarýný, kullanýlmamýþlarla bir
araya koyup karýþtýrmak
Kullanýlmýþ yangýn söndürme
cihazlarýný diðerlerinden ayýrarak
dolum ve bakýmýný saðla
45
ÝSGÇ El Kitabý
Yangýnýn oluþmasýný önleyici faaliyetler:
& Gün bitiminde tüm elektrikli aletleri kapatýn.
& Çalýþma alanýný temiz ve düzenli tutun.
& Çalýþma alanýnda asla sigara içmeyin.
Yangýn anýnda yapýlacaklar:
> Yangýný gördüðünüz anda en hýzlý þekilde (telefon, alarm
düðmesi vb.) yangýný haber verin.
> Yangýn türüne uygun söndürme araçlarýný kullanarak yangýný
söndürmeye veya yayýlmasýný engellemeye çalýþýn.
NOT: Yangýna baþlangýç anýnda müdahale etmek çok önemlidir.
Aþaðýdaki durumlarda hiç gecikmeden yangýn bölgesini terkedin:
> Yangýn çok büyükse,
> Kalýn bir duman tabakasý mevcut olduðunda,
> Bölgede çabuk alev alabilen veya patlayabilecek maddeler
bulunduðunda.
NOT: Terkedilen yangýn yerine tekrar girmeye kalkýþmayýn.
ACÝL ÇIKIÞ OKLARINI TAKÝP ET
VE TOPLANMA YERÝNE GÝT.
ÇIKIÞ KAPILARINA DOÐRU
YÜRÜ.
GERÝYE DÖNME.
ÇIKIÞ KAPILARININ ÖNÜNDE
VE YANINDA TOPLANMA.
ASANSÖRE BÝNME.
46
ÇIKIÞ
ÝSGÇ El Kitabý
15.2 Deprem Güvenliði
Deprem öncesinde yapýlmasý gerekenler:
Binanýn tasarýmýný deðiþtirilmemeli, bina inþa edildiðinden farklý bir
amaç için kullanýlmamalýdýr. Bu çerçevede deprem öncesinde
yapýlacaklar:
+ Yaþam destek ünitesi,
+ deprem sonrasý buluþma planý hazýrlanmalý ve
+ deprem sonrasý davranýþlar belirlenmelidir.
Hayat üçgeni oluþturulabilecek cisimler ve bölgeler belirlenmelidir.
Deprem sýrasýnda yapýlmasý gerekenler:
> Paniðe kapýlmayýn.
> Etrafýnýzdakileri korunmalarý için uyarýn.
> Kaçýþ için normal þartlar altýnda 10-12 saniyeniz vardýr. Eðer
bunu gerçekleþtiremeyecekseniz hayat üçgeni kurun ve sallantý
duruncaya kadar pozisyonunuzu deðiþtirmeyin.
> Bulunduðunuz kapalý alandan çýkýþ imkanýnýz varsa koþmadan
(büyük bir depremde koþmanýz mümkün deðildir) hýzlý hareket
ederek güvenli bir alana gidin.
> Herhangi bir yere ulaþamayacak durumdaysanýz pencerelerden
veya kolayca devrilebilecek eþyalardan uzak durun.
> Belirlediðiniz þekilde hareket etmeye çalýþýn.
> Balkona çýkmayýn, balkon ya da pencereden atlamayýn, asansör
kullanmayýn.
> Yangýn, gaz sýzýntýsý ve su basma tehlikesine karþý önlem alýn.
47
ÝSGÇ El Kitabý
Deprem sonrasýnda yapýlmasý gerekenler
+
+
Sakin olun, paniðe kapýlmayýn.
Çevrenize bakýn ve yaralý veya yardým edebileceðiniz kimse
olup olmadýðýný kontrol edin.
+
Çýkýþ kapýsý ve merdivenleri kontrol etmeden tahliye iþlemlerine
baþlamayýn, asansörleri kullanmayýn.
+
Dýþarý çýkarken, daha sonra rapor etmek üzere etrafýnýza bakýp
yapýsal bir hasar ya da yangýn tehlikesi olup olmadýðýný kontrol
edin.
+
Binaya geri dönmeyin (Her büyük depremden sonra mutlaka
artçý sarsýntýlar olur).
Enkaz altýnda kaldýysanýz;
+
+
+
+
+
48
Bulunduðunuz yeri ve durumu tespit etmeye,
bulunduðunuz yere destek yapmaya,
beraberinizdeki kiþilerle iletiþim kurmaya çalýþýn,
enerjinizi kontrollü harcayýn ve
aralýklarla yardým isteyin.
ÝSGÇ El Kitabý
16. Kaza/Olay/Meslek Hastalýðý Raporlama
Ýþyerinde bir iþ kazasý veya meslek hastalýðý
oluþmasý durumunda olayýn incelemesi
yapýlmalý ve ayrýntýlý kayýt tutulmalýdýr. Böylece
kazaya veya etkilenmeye neden olan tehlikeli
durum belirlenebilir. Ýþyerinde meydana gelen
tüm kazaya ramak kalmalar ile tehlikeli
durumlar bildirilmelidir.
Bu çerçevede; ramak kala olaylardan en ciddi
olaya kadar kaza kaynaklarý ve kaza oluþ
nedenleri belirlenerek;
>
>
>
>
Ýyileþtirme yapýlmasý,
Ýþ saðlýðý ve güvenliði mevzuatýna uygunluðun saðlanmasý,
Sayýsal verilerin derlenebilmesi,
Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili yapýlan çalýþmalarýn etkinliðininin
deðerlendirilebilmesi,
> Olasý meslek hastalýðý durumunda ölçme ve izleme
yapýlabilmesi
mümkün olabilecektir.
Ýþyerlerinde birçok kez önümüze sorunlar çýkar, hatta bazý
sorunlar defalarca tekrarlanýr. Bazen bunlara aldýrýþ
etmeyiz ve riski yok sayarýz.
Gelin iki kez riski kabullenmeyin.
49
ÝSGÇ El Kitabý
17. Ýþ Güvenliði Levhalarý ve Anlamlarý
Yasak Ýþaretleri
Su dökmeyiniz!
Yeme içme yasaktýr!
Sigara içilmez!
Ýçilmez!
Görevli harici girilmez!
Forklift giremez!
Uyarý Ýþaretleri
50
Düþme tehlikesi
Elektrik tehlikesi
Yanýcý madde
Zehirleyici madde
Asýlý yük
Kayma tehlikesi
ÝSGÇ El Kitabý
Emredici Ýþaretler
Ýþ ayakkabýsý
kullan!
Tam yüz maskesi
kullan!
Baret tak!
Gözlük kullan!
Bilgi edin!
Yüksekten düþmeye
karþý emniyet kemeri
kullan!
Yangýnla mücadele iþaretleri
Yönler (yardýmcý bilgi iþareti)
Acil yangýn
telefonu
Yangýn hortumu
Yangýn söndürme Yangýn merdiveni
cihazý
51
ÝSGÇ El Kitabý
Acil Çýkýþ ve Ýlkyardým Ýþaretleri
Acil çýkýþ ve kaçýþ yollarý
Yön (yardýmcý bilgi iþaretleri)
Acil durum
toplanma yeri
52
Acil yardým ve
ilkyardým telefonu
Sedye
ÝSGÇ El Kitabý
18. Yemekhane ve Yatakhanelerde Uyulmasý
Gereken Hijyen Kurallarý
Yemekhanede uyulmasý gereken kurallar þunlardýr:
> Yemek alma sýrasýna girmeden önce
ve yemekten sonra ellerinizi yýkayýn.
> Ye m e k l e r i t a þ ý r k e n y e r e
dökülmemesine dikkat edin.
> Kaþýk, çatal, býçak, tabak ve
masalarýn temiz olmasýna dikkat
edin.
> Yemekten sonra uygun hijyen
malzemeleri ile yemek bulaþýklarýný
ve masalarý temizleyin.
Yatakhanelerde dikkat edilmesi gereken kurallar þunlardýr:
> Ýþ elbisenizle yataðýnýza
oturmayýn ya da yatmayýn.
> Yatakhaneye girmeden önce
ellerinizi ve ayaklarýnýzý yýkayýn.
> Kirli eþyalarýnýzý yataklarýn
üzerine geliþigüzel býrakmayýn.
> Kirlenmiþ yatak örtülerini
zamanýnda deðiþtirin.
> Yatakhanenin günlük olarak temizleyin ve yeterince
havalandýrýn. Unutmayýn, bu kurallar sizin kendi saðlýðýnýz
içindir.
53
ÝSGÇ El Kitabý
ACÝL DURUM ÝRTÝBAT LÝSTESÝ
UNVAN
AD/SOYAD ÝLETÝÞÝM NO
MOBÝL TEL.
Proje Yöneticisi
Þantiye Þefi
ÝSG Yöneticisi
Ýlkyardýmcý
ÝLETÝÞÝM NO
Yerel Hastane
Yerel Polis
Yerel Ýtfaiye
(Bu form çalýþan tarafýndan iþyerinde doldurulacaktýr.)
54
ADRES
ÝSGÇ El Kitabý
NOTLAR
55
ÝSGÇ El Kitabý
NOTLAR
56