Bildiri PDF

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
551
PROTOTĠP KAYISI ÇEKĠRDEĞĠ KIRMA MAKĠNASININ
GELĠġTĠRĠLMESĠ ve VERĠMLĠLĠK ANALĠZLERĠ ÜZERĠNE BĠR
ARAġTIRMA
A Research On Developing A Prototype Nutcracker And The Analysis Of
Productivity Of Nutcracking Machine
Suat DĠKĠLĠTAġ1
Ramazan
SAĞLAM2
ÖZET
Bu çalışmada; Çekirdek kırma verimliliğini yükseltmek ve çekirdek iç
kalitesini artırmak amacıyla, bir kayısı çekirdeği kırma makinası prototip olarak imal
edilmiştir. Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan mevcut makinaya yeni üniteler
eklenerek ve kırma merdanelerinde değişiklikler yapılarak kırma verimliliği ve
çekirdek iç kalitesi optimum değerlere çıkarılmaya çalışılmıştır. Kayısı çekirdeğinin
fiziksel ve mekanik özellikleri; çekirdek boyutları, kabuk kalınlıkları, kabuk ve iç
yoğunluk farkları, çekirdeğin esneme miktarları ve kırılma kuvvetleri tespit edilmiş;
bu bilgiler ışığında merdane çapı, kırma oluklarının ölçü ve şekilleri, kırma
kuvvetleri teorik olarak incelenmiştir. Uygun merdane çapı, kırma oluğu ölçü ve
şekli tespit edilerek deneme yapılmıştır. Makinaya çekirdek yükseklik boyutuna göre
sınıflandırma yapan bir ünite eklenmiş ve değişik boyuttaki çekirdeklerin yükseklik
boyutlarına uygun merdane aralığına düşmesi sağlanarak çekirdeklerin kırılma
verimliliği yükseltilmiştir.
ABSTRACT
In this study, a nutcracker machine was produced as a prototype. A new unit
was added to the nutcracker which has already been used in Malatya region and its
cracker rollers were changed in order to reach the optimum values which are high
productivity and high meat of the kernel quality. The physical and mechanical
properties of apricot kernels which are kernel sizes, elasticity, cracking force were
determined by using devices in laboratory. The diameter of the rollers, the dimension
and shape of the cracker grooves on the rollers were searched by means of drawing
method. The results of the research were tested and offered the proper diameter of
the rollers, the dimension and shape of the grooves on the rollers. Mounting a unit
classifying the kernels according to their height, it was provided the kernels in
diferent highness size to fall down to the adjustable space between cracking rollers
which is proper to the heigt of the kernels. After the application, the cracking
productivity was increased.
1. GĠRĠġ
Ülkemizde kayısı üretimi 400 bin ton dolayındadır. Ülkemiz bu üretimi ile
Dünya kayısı üretiminin yaklaşık %16.55 ini karşılamakta ve kayısı üretici ülkeler
arasında birinci sırada yer almaktadır. Yıllara göre kayısı ve kayısının bir yan
ürünü olan kayısı çekirdeği üretiminin giderek arttığı görülmektedir(1, 2).
1:Öğrt.Gör., Harran Ü. Şanlıurfa Meslek Yüksekokulu Makine Programı-Şanlıurfa
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
552
2: Doç.Dr., Harran Ü. Ziraat Fak. Tarım Makinaları Bölümü- Şanlıurfa
Ancak, kayısı ve kayısı çekirdeğinin mekanizasyonu bu artışa paralel olarak
gelişememiştir.
Türkiye kayısı üretiminin yaklaşık % 80'i, kuru kayısı ihracatının ise
yaklaşık % 90'ı Malatya bölgesinde üretilmektedir. Bu nedenle kayısı çekirdeği
mekanizasyonu bu bölgede incelenmiştir. Bölgede 20 yıldan beri kullanılmakta olan
kayısı çekirdeği kırma makinasında çekirdeğin kırılma oranı % 60 -70 oranını
geçmemektedir. Geri kalan % 30-40
kırılmayan çekirdekler elle seçilerek
makinanın merdane aralığı tekrar ayarlanarak makinada yeniden kırılmaktadır.
Bunların içinden de kırılmayanlar olduğunda yine aynı işlem tekrar edilmektedir. Bu
da zaman ve enerji kaybına neden olduğundan üretim maliyetini yükseltmektedir.
Çekirdek kırma oranının % 100’e yaklaşmasını sağlayacak Yeni bir çekirdek kırma
makinası geliştirilmesi önemli katkılar sağlayacağı kaçınılmazdır.
Çekirdekler kırıldıktan sonra ayrıştırma işlemi geleneksel metot haline gelen
elle seçme işlemiyle yapılmaktadır. Çekirdeğin kırılması ve kabukların çekirdek
içlerinden ayrıştırılması çok zaman kaybına sebep olduğundan üretim maliyetini
oldukça artırmaktadır. Yeni geliştirilecek bir prototipte ayırma mekanizmasının da
yer alması gerekmektedir. Bu çalışmada yeni bir kayısı çekirdeği kırma ve ayrıştırma
makinası prototipinin geliştirilip üretimi amaçlanmıştır.
2. MATERYAL ve METOT
2.1. Materyal
Materyal olarak, Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan çekirdek kırma
makinası ve kayısı çekirdeği kullanılmıştır. Malatya ve çevresinde kullanılmakta
olan çekirdek kırma makinasının şematik resmi Şekil 1. 'de verilmiştir. Şekilde de
görüldüğü gibi, makina depo, hareket iletim sistemi, merdaneler ve gövde olmak
üzere dört kısımdan meydana gelmiştir.
Kayısı Çekirdeğinin Fiziko-mekanik Özellikleri :Kayısı çekirdeğinin
kırılmasında ve ayrıştırılmasında çekirdeğin fiziko-mekanik özellikleri önemlidir.
Bunlar; çekirdek boyutları , çekirdek ağırlığı, çekirdek hacim ağırlığı, çekirdek içi
hacim ağırlığı, çekirdek kabuk hacim ağırlığı, çekirdek kabuk kalınlığı, çekirdek
statik yığılma açısı, çekirdek dinamik yığılma açısı, çekirdek sürtünme katsayısı ,
çekirdek kırılma kuvveti ve çekirdek elastikiyetidir. Yukarıda belirtilen özellikler
ışığında prototip makinanın kısımları dizayn edilmiştir(2).
2.2. Metot
Prototip Makinanın ĠyileĢtirilen Üniteleri: Prototip makinanın geliştirilen
ve iyileştirilen üniteleri, sırasıyla şunlardır:
1. Depo, 2. Sınıflandırma ünitesi, 3. Kırma silindirleri, 4. Hareket iletim sistemi,
5. Gövde ve 6. Ayrıştırma üniteleridir.
Depo: Kayısı çekirdeklerinin kendi ağırlığı ile açık olan kapaktan merdaneler
arasına dökülebilmesi için deponun iki yan yüzey eğim şekli, yığılma açısı dikkate
alınarak saptanmıştır.
Sınıflandırma Ünitesi: Çekirdekler farklı boyutlu olduğundan, belli bir
boyuta göre ayarlanmış merdane aralığından daha küçük kayısı çekirdekleri
kırılmadan geçerler. Küçük boyutlu çekirdeklere göre merdane aralığı ayarlandığında
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
553
ise, büyük çekirdekler kırılmaz ya da ezilirler. Bu çekirdeklerin tamamının
kırılması için çekirdeklerin boyutlarına göre sınıflandırılıp, bu boyutlarına uygun
merdane
aralığına düşmesini sağlayacak bir sınıflandırma sistemine ihtiyaç
duyulmaktadır. Sınıflandırma, çekirdeğin kırıldığı boyut olan yükseklik boyutuna
göre yapılacaktır(3).
1. Depo
2. Kırma merdaneleri
3. Elektrik motoru ve kayış kasnak sistemi
4.Bu kısımları üzerinde taşıyan gövdedir.
ġekil 1. Kayısı Çekirdeği Kırma Makinası Şematik Resmi
Hareket Ġletimi : 1.4 kW güçlü 1500 devirli bir motordan hareket kayış
kasnak sistemi ile kırma ünitelerine iletilmiştir. Hareket iletim oranı merdanelerin
etkin kırma yapabildiği devire göre deneme yolu ile belirlenmiştir. İki merdaneye de
hareket verilmiştir.
Merdaneler: Merdaneler arası mesafe; ortalama çekirdek boyutu, çekirdeğin
esneme miktarı ve oluk boyutuna göre hesaplanmıştır. Silindir boyutları ve kırma
silindiri olukları da çekirdeğin kırılma kuvveti, çekirdek boyutları ve çekirdeğin
elastikiyeti dikkate alınarak belirlenmiştir(4).
Çekirdeğin Kırılmasında Meydana Gelen Kuvvetlerin Analizi:
Çekirdeğin merdaneler arasında kırılmaya başladığı andaki durumu Şekil 2.' de
1:1 ölçeğinde Autocad R12' programında çizilmiştir. Şeklin daha iyi görünmesi için
merdanenin çekirdeğe temas ettiği bölge büyültülmüştür ve Şekil 2.' de
gösterilmiştir. Üzerinde kırma oluğu bulunan merdanenin çekirdeğe temas ettiği
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
554
noktada, çekirdeğe teğet çizilmiştir. Bu noktada teğete dik çizilerek, birinci
merdanenin çekirdeğe yapmış olduğu etki kuvvetinin yönü bulunmuştur. Bu kuvvet
F1 kuvveti olarak adlandırılmıştır. Kuvvetin F1x
bileşeni çekirdeği kıran, F1y
bileşeni de çekirdeği aşağı doğru iterek merdaneler arasına sıkıştıran kuvvetlerdir.
Diğer merdanede de aynı işlem yapılmıştır. Çekirdekle merdanenin temas ettiği
noktaya bir teğet çizilerek ve bu teğete de dik çıkılmak suretiyle F2 tepki kuvvetinin
yönü bulunmuştur. Bu kuvvetler de x ve y eksenlerindeki bileşenlerine ayrılmış, F1x
kuvvetinin tepki kuvvetinin F2x olduğu , F1y kuvvetinin tepki kuvvetinin de F2y
olduğu saptanmıştır. F2 kuvvetinin yatayla yapmış olduğu açı  ' dır. Çekirdeğin,
alt tarafta oluğa temas ettiği üçüncü bir noktada da F3 kuvveti oluşmaktadır. Bu
kuvvet, oluğun yanal yüzeyine diktir. Bu kuvvetin x ve y eksenlerindeki bileşenleri
de F3x ve F3y yatayla yapmış olduğu açı da Q açısıdır. Kuvvetler arasındaki Şekil
2.’deki ilişkiler elde edilmiştir. Bu ilişkiler 1,2,3,4,5 ve 6 nolu eşitliklerde verilmiştir
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
555
ġekil 2. Çekirdeğin Kırılmasında Meydana Gelen Kuvvetler
Şekil 2.’de verilen değişkenler aşağıda açıklanmıştır;
F1y  F2y +F3y ise çekirdek aşağı itilir,
F1y  F2y +F3y ise çekirdek yukarı fırlar,
Çekirdeğin ortalama kırılma kuvveti F2 =40 N’dur.
L1 = F1 etki ile F2 tepki kuvvetleri arasındaki uzaklık
L2 = F3 etki ile F2 tepki kuvvetleri arasındaki uzaklık
 = F1 Kuvvetinin (x) ekseniyle yapmış olduğu açı
 = F2 Kuvvetinin (x) ekseniyle yapmış olduğu açı
Q= F3 Kuvvetinin (x) ekseniyle yapmış olduğu açı
F1X = F1 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni
F2 .L1
F1 = ------.....(1)
L1 +L2
F1y = F1 kuvvetinin (y) eksenindeki bileşeni
F2X= F2 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni
F2y= F2 kuvvetinin (y) eksenindeki bileşeni
F1y = tg  . F1
F2x= cos  . F2
F2y= sin  . F2
.....(2)
.....(3)
.....(4)
F2 .L2
F3
.....(5)
=
-------
L1 +L2
F3X= F3 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni
F3y= F3 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni
F3y = tgQ. F3
.....(6)
Merdanelere etki eden kuvvetler, merdane çapı ve kırma oluğu boyutları
değiştirilerek;  ,  ve Q açıları ve F1y , F2y ve F3y kuvvetleri hesaplamaları
yapılarak, uygun merdane çapı tespit edilmiştir.
3. BULGULAR
Kayısı Çekirdeğinin Fiziko-mekanik Özellikleri: Kayısı çekirdeğinin
fiziko-mekanik özelliklerinden faydalanılarak kayısı çekirdeği kırma makinasının
üniteleri geliştirilmiştir. Denemelerde kullanılan kayısı çekirdeğinin fiziko-mekanik
özelliklerine ait bilgiler Çizelge 1.’de verilmiştir.
Prototip Makinanın GeliĢtirilen Üniteleri: Prototip makina altı üniteden
meydana gelmiştir. Bu üniteler ve özellikleri aşağıda ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Makinanın dizaynında 5,6,7 nolu kaynaklardaki patentlerden yararlanılmıştır.
Çizelge 1. Kayısı Çekirdeğinin Fiziko-mekanik Özellikleri
Kayısı çekirdeğinin (kabuklu) hacim ağırlığı
1.0074 g/cm3
Kayısı çekirdek kabuğunun hacim ağırlığı
1.1898 g/ cm3
Kayısı çekirdek içinin hacim ağırlığı
1.0500 g/cm3
Kayısı çekirdeğinin sürtünme açısı
29.00
Kayısı çekirdeğinin sürtünme katsayısı
0.554
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Kayısı çekirdeğinin statik yığılma açısı
Kayısı çekirdeğinin dinamik yığılma açısı
Tekirdağ
556
34.60
23.80
Depo: Geliştirilen prototip makinanın deposu; Kayısı çekirdeklerinin kendi
ağırlığı ile açık olan kapaktan merdaneler arasına dökülebilmesi için haznenin iki yan
yüzeyi çekirdeğin statik yığılma açısı dikkate alınarak 290 'den büyük olacak şekilde,
eğimli olarak yapılmıştır. Eğim 320 tutulmuştur. Çekirdek sınıflandırma ünitesi,
sınıflandırma kanalları ve bölümleriyle birlikte depo içine yerleştirilmiştir.
Sınıflandırma ünitesinden geçerek, yükseklik boyutuna göre sınıflandırılmış olan
çekirdeklerin, merdaneler arasına dökülmesi için haznenin altına kızak sistemi ile
çalışan bir kapak konmuştur. Çekirdeğin akma hızı, kapak az veya çok açılarak
ayarlanmaktadır. Depo şematik olarak Şekil 3.’de verilmiştir.
ġekil
Deponun
Genel
Görünüşü ve
Taban Eğim
Açısı
3.
Sınıfla
ndırma
Ünitesi: Farklı
kayısı çekirdek
çeşitlerinin
boyutları farklı
olduğu gibi,
aynı
çeşit
kayısı
çekirdeklerinin boyutları da farklı olmaktadır. Çekirdek boyutlarının ölçüm yerleri
Şekil 4.’de verilmiştir. Sınıflandırmada çekirdeğin kırıldığı boyut olan yükseklik
boyutu dikkate alınmıştır. Kayısı çekirdeği iki merdane arasına düştüğünde;
çekirdeğin yükseklik boyutu merdane aralığına gelecek şekilde konumlandığı,
denemeler sonucunda tespit edilmiştir. Minimum yükseklik boyutu 8.8 mm ve
maksimum yükseklik boyutu 11 mm olarak bulunmuştur.
ġekil 4. Çekirdek Boyutları
Önemli olan boyut kayısı çekirdeğinin yükseklik boyutudur. Diğer
boyutların bu işlemde önemi yoktur. Kayısı çekirdeklerinin tamamının kırılması için,
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
557
sınıflandırma bu boyuta göre yapılmalıdır. Çekirdek yükseklik boyutu ve sac
aralığını gösteren sınıflandırma ünitesinin yandan görünüşü Şekil 5.' de verilmiştir.
ġekil 5. Çekirdeğin 900 Bükülmüş Saclar Arasına Düşüşü.
Çekirdeğin Yükseklik Boyutu (b), İki Sac Aralığı
(a1)
Kayısı çekirdeği 3 aşamada sınıflandırılmaktadır :
1. AĢama : 900 açılı bükülmüş iki saç arasına düşen bir kayısı çekirdeği
merdaneler arasındaki gibi konumlanır ve çekirdeğin yükseklik boyutu, bükülmüş
saçların aralığına gelir (Şekil 5). Bu ilk aşamada kayısı çekirdeği, yükseklik
boyutuna göre sınıflandırmak için konumlandırılır.
2. AĢama: Kayısı çekirdeğinin kendi ağırlığıyla iki saç aralığından kayarak
hareket etmesi için, saçların uçlarından biri yukarı kaldırılarak; saçlar, yatay
düzlemle yuvarlanma sürtünme açısı kadar (150) açılandırılmıştır (Şekil 6). Böylece
bükülmüş saçların yüksek kısmından bırakılan bir çekirdek hem merdaneler
arasındaki gibi konumlanır hem de kayarak alt uça kadar düşer (Şekil 6).
Sınıflandırma ünitesi perspektif ve üstten görünüşleri Şekil 7.' de gösterilmiştir.
3. AĢama: Çekirdeğin yükseklik boyutuna göre sınıflandırılması için;
bükülmüş saçlar arasındaki aralık, yukarıdan aşağıya doğru gittikçe genişletilmiştir.
Böylece kayısı çekirdeği yukarıdan aşağı kayarken, kendi yükseklik boyutuna eşit
saç aralığına geldiğinde o hizadaki bölmeye düşerek sınıflandırma yapılmaktadır.
AyrıĢtırma Ünitesi: Sisteme ayrıştırma amacıyla bir motor ve bir fan ilave
edilmiştir. Çekirdek içleri ile kırılmış kabukların birbirinden ayrıştırılması % 80
oranında sağlanmıştır. Yapılan denemelerde 100'er adet çekirdek alınarak kırılmış,
bunların ayrıştırılmasında ortalama 20 çekirdek içi kabuklar içinde kalmış ve % 80
ayrıştırma sağlanmıştır. Ancak, hava ile ayrıştırma sistemi, elde bulunan mevcut
imkanlarla yapıldığı için, daha yüksek başarı elde edilememiştir.
Hava ile ayrıştırma sistemine alternatif olarak tuzlu su ile ayrıştırma sistemi
de incelenmiştir. Bu sistemin özelliği aşağıda özetlenmiştir.
Kırılmış çekirdeklerin kabuklarının çekirdek içlerinden ayrıştırılması; çekirdek içi
yoğunluğu ile çekirdek kabuğunun yoğunluk farkından faydalanarak yapılabilir.
Çekirdek içi yoğunluğu 1.05 g/cm3, çekirdek kabuğunun yoğunluğu ise 1.19 g/cm3
olduğundan her ikisi de su içerisine döküldüğünde batmaktadır. Su içerisine tuz
koyularak, çözeltinin yoğunluğu çekirdek içi ile çekirdek kabuğu yoğunluğu arasında
bir değere yükseltildiğinde çekirdek içleri yüzmekte, çekirdek kabukları ise
batmaktadır. Bu şekilde çekirdek içleri ile kabuklar ayrışmaktadır.
Yukarıda belirtilen su yoğunluğunu 1.1g/cm3 yoğunluğa getirmek için
çözeltideki tuz oranının %12 olması gerekmektedir (8).
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
150
ġekil 6. Sınıflandırma Ünitesinin Yatayla Yapmış Olduğu Açı
ġekil 7. Sınıflandırma Ünitesinin perspektif ve Bölümlerin Üstten Görünüşü
4. SONUÇLAR ve TARTIġMA
558
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
559
Makina ve Kısımları: Yapılan çalışma sonucunda, üretilen "Prototip Kayısı
Çekirdeği Kırma Makinası’nın komple (montaj) resmi Şekil 8 'de, makinanın
yapımında kullanılan parçalar ve özellikleri Çizelge 2.’de verilmiştir.
Çizelge 2. Makine Yapımında Kullanılan Parçalar ve Özellikleri
Parçanın Adı
Resim No
Gereç
Sınıflandırma eleği
15
Sac
U profil
14
Rulman yatağı
13
St42
Rulman
12
Sabitleme kolu
11
St42
Merdane ayar kolu
10
St42
Merdane ayar mili
9
St42
Bölümler
8
St42
Sabitleyici
7
St42
Sıkma kolu yatağı
6
St42
Dişli
5
St42
Depo
4
Sac
Merdane (Kırma oluklu)
3
St50
Merdane (tırtıllı)
2
St50
Gövde
1
profil
Merdaneler: Merdane çapı ve kırılma kuvvetleri analizi Autocad R12 'de çizim
metoduyla incelenmiş ve çapın 75 mm' den daha küçük olamayacağı saptanmıştır.
Çekirdeğin kırılmasında önemli olan kırma oluklarının boyutları, çekirdek boyutu da
göz önünde bulundurularak çizim yoluyla incelenmiştir. Kuvvetler analizi yapılarak
uygun kırma oluk genişliğinin 8 mm' den küçük olamayacağı belirlenmiş ve makinaya
uygulanmıştır. Merdanelerin her ikisine kırma oluğu açılması gerekmediği denemeler
sonucunda saptanmıştır. Diğer merdaneye tırtıl çekilerek sürtünme katsayısı
arttırılmıştır. Merdanelerin birine uygun boyutta kırma oluğu açılması ve diğer
merdaneye tırtıl çekilmesi, çekirdeğin merdaneler arasına sıkıştırılması ve kırılması için
yeterli olmuştur. Merdanelerin arasındaki aralık, merdanelerin her iki ucundan da
ayarlama imkanı sağlanacak şekilde yapılmıştır. Bu şekilde merdanenin bir ucunda en
küçük çekirdeğin, diğer ucunda da en büyük çekirdeğin kırılabileceği aralık ayarlama
olanağı sağlanmıştır.
Sınıflandırma Ünitesi: Çekirdeğin kırıldığı boyut olan yükseklik boyutu
değişken olduğundan, değişik boyuttaki her çekirdeğin kırılması için, kırılabileceği
merdane aralığına düşmesini sağlayan sınıflandırma ünitesi eklenerek, kırılma
verimliliği ve çekirdek içi ezilmesi engellenerek iç kalitesi arttırılmıştır.
Depo: Çekirdeklerin merdane aralığına düşmesini sağlayan deponun, çekirdeğin
statik yığılma açısına uygun olarak 320 eğimde yapılması ile hazneden çekirdeğin
akması sağlanmıştır.
Hareket Ġletim Sistemi: Hareket, elektrik motorundan kayış kasnak sistemi ile,
üzerinde kırma oluğu bulunan merdaneye iletilmektedir. Kırılmanın olması için diğer
merdanenin dönmesinin gerekmediği, denemeler sonucu tespit edilmiştir. Böylece,
makina üretim maliyetinin düşmesi ve güç tüketiminin azaltılması sağlamıştır.
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
560
Gövde: Makinanın diğer kısımlarını üzerinde taşıyan gövde, 50x50x2 mm
ölçülerindeki kare profilden yeterli sağlamlıkta yapılmıştır. Çalışma sırasında titreşim
olmaması için, makinanın zemine sabitlenmesi gerekmektedir.
ġekil 8. Prototip Kayısı Çekirdeği Kırma Makinasının Komple Resmi
Prototip Makinanın ĠĢ BaĢarısı : 100’er adet yıkanmış çekirdek alınarak
grupları testten geçirilmiştir.
Çekirdekler birer birer makinanın sınıflama ünitesine
bırakıldığında, sınıflandırma ünitesinde bir veya iki adet çekirdek takılmış, bazı
gruplarda ise hiç takılma olmamıştır. Kırılmayan çekirdeklerin oranı % 3 ile 5 arasında
değişmiştir. Ezilen çekirdekler ise % 2 ile % 3 oranında kalmıştır. Kayısı çekirdekleri,
küre şeklinde olmadığı için, çekirdeklerin oluk içinden yuvarlanarak akması sırasında,
yükseklik boyutuna göre düşme aralığına gelen çekirdeğin hızı azalmakta ve arkadan
gelen çekirdek bu çekirdeğe çarparak dönerek düşmesini engellemektedir. Bu nedenle,
çekirdeğin sınıflandırma ünitesindeki besleme aralığı, çekirdekler arası mesafenin 10
cm olacak şekilde düzenlenmesi gerektiği saptanmıştır.
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
561
TartıĢma: 20 yıldır Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı çekirdeği
kırma makinasının, geliştirilen prototip kaysı çekirdeği kırma makinası ile
karşılaştırılması aşağıdaki 4 kriter dikkate alınarak yapılmıştır. Bunlar;
1. Makinanın çekirdek kırma verimliliği: Kırılan çekirdek oranı olarak
tanımlayabileceğimiz kırma verimliliği, Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan
kayısı çekirdeği kırma makinasında % 60-70 oranlarında olmasına karşın, prototip kaysı
çekirdeği kırma makinasında bu değer % 95'e kadar çıkarılmıştır.
2. Makinanın fonksiyonları: Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı
çekirdeği kırma makinası sadece çekirdek kırma fonksiyonuna sahipken, prototip kaysı
çekirdeği kırma makinası çekirdek kırma fonksiyonu yanında çekirdek içinin
kabuğundan ayrıştırma fonksiyonuna da sahiptir.
3. Makinanın maliyeti: Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı
çekirdeği kırma makinasının her iki merdanesine de oluk açılmış ve hareket iletimi
yapılmıştır. prototip kaysı çekirdeği kırma makinasında merdanelerden yalnız birine
oluk açılarak, bu merdaneye hareket iletilerek maliyet düşürülmüştür.
Ayrıca, prototip makinaya sınıflandırma ve ayrıştırma üniteleri de eklenmiştir.
Makinanın üretim verimliliği: Birim zamanda çekirdek kırma miktarı olarak
tanımlayabileceğimiz üretim verimliliği;
Yıkama
Sınıflandırma
Kırma
Ayrıştırma
şeklindeki bir yatay akış şemasına göre işlemler ayrı-ayrı yapıldığında üretim
verimliliği daha da artırılabilecek şekilde dizayn edilmiştir.
5. KAYNAKLAR
1. Anonymous, FAO Statistical Bulletin, 1994.
2. Ayık, M., Ürünlerin Temizlenmesi ve Sınıflandırılması, Ürün işleme tekniği
ve makinaları 1. Baskı . Ankara Üniversitesi Ankara, 62-70, 1885
3. Pearson, T.C., Slaughter, H.E., Studer H.E., The Physical Properties of
Pistachio Nut. Ttransactions of ASAE, American Society of Agricultural Engineers
vol 37 913917
4. Beyhan, M.A., Diskli Değirmenlerle Fındık Kabuğunun Kırılmasında Etkili
Bazı Faktörlerin ve Güç Gereksiniminin Belirlenmesi, Tarımsal Mekanizasyon 16.
Ulusal Kongresi, Bursa 5-9 Eylül 1995, 98-110. 1995
5. Fraizer, J. G., Nutcracking Machine. U.S.A. Patent No: 4 462 309 . 1984.
6. Frederiksen, W. C., Sun, Y.K., Nutcracking machine. U.S.A. Patent no:5
115 733. 1993
7. Frederiksen, W. C., Sun, Y. K., Nut shelling machine. U.S.A. Patent no 5
247 879. 1993
8. Perry, R. H., Green, D., Perry's Chemical Engineers Handbook. 6.press
ISBN 0-07-Y66482-X, McGraw-Hill Book Campany 83-85, 1984