Azacitidin(Vidaza)

Azacitidin (Vidaza)
Azacitidin ile tedavi olacak
hastalar için önemli bilgiler
Yayınlayan:
Almanya – Avusturya – İsviçre MDS Platformu
Prof. Dr. med. Norbert Gattermann, Düsseldorf
Prof. Dr. med. Ulrich Germing, Düsseldorf
PD Dr. med. Aristotelis Giagounidis, Duisburg
Dr. med. Urs Hess, St. Gallen
Dr. med. Otto Krieger, Linz
Univ. Prof. Doz. Dr. med. Michael Pfeilstöcker, Wien
Univ. Prof. Dr. med. Reinhard Stauder, MSc, Innsbruck
Yayınlayan:
Almanya, Avusturya, İsviçre MDS Platformu
c / o Prof. Dr. med. Ulrich Germing
Klinik für Haematologie, Onkologie und klinische Immunologie
Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf
Moorenstrasse 5
40225 Düsseldorf
İçeriğini kısıtlamadan destekleyen firma:
Celgene GmbH
Joseph-Wild-Strasse 20
81829 München
www.celgene.de
Mesuliyetten muafiyet:
Eldeki bu broşürdeki tıbbi bilgiler mesleğinde uzman kişilerce yazılmış ve içeriklerinin doğruluğu dikkatle incelenmiştir. Broşürdeki bilgilerin eksiksiz olduğu iddia edilmemektedir. Broşür tıp uzmanlarının tavsiye veya tedavisinin yerine geçme amacı
gütmemektedir. Burada söz konusu tıbbi maddenin kullanımı için sadece en güncel uzmanlar için bilgilerde belirtilen endikasyona ilişkin dozaj geçerlidir. Kullanım
konusunda tüm okuyucuların, kendi tıbbi veya psikolojik uzmanlarının önerilerine
başvurmalarını tavsiye ederiz.
Güncelleme: Haziran 2013
Sayın hastalar,
hastalığınızın tedavisi için size Vidaza® (Azacitidin) ilacı reçetesi verilmiştir. Eldeki broşürde bu ilaçla tedavi konusunda bilinmeye değer bilgiler
bulunmaktadır.
Azacitidin miyelo displastik sendromların (MDS) ve akut miyeloid löseminin (AML) belirli tiplerinin tedavisinde önemli bir gelişme noktası oluşturmaktadır. Azacitidin, yüksek risk MDS tedavisi için Avrupa’da izin sahibi
tek ilaçtır. Azacitidin ilacı klinik araştırmalarında kullananların hastalık
seyrinde belirgin bir iyileşme göstermiştir. Hastalığınızın tedavisinde de
aynı şekilde bu olumlu etkiye ulaşılması beklenmektedir.
Bu broşür özellikle terapinin olası yan etkileri konusunu ele almaktadır.
Bu konuda etraflı bilgilenme, tedavinizi daha başarılı kılar. Bu nedenle bu
broşürü lütfen dikkatle okuyunuz ve tedavi eden doktorunuzla tam anlamadığınız veya anlaşılmayan noktalar konusunda konuşunuz. Bazı tedavi
merkezlerinde doktorunuz tarafından tedavinize ilişkin tüm önemli detayların kaydedileceği bir tedavi kimliği verilmektedir. Olası bir acil durumda
gösterebilmek için ve doktora fiziksel durumunuz ve aldığınız ilaçlar konusunda özet bilgiler sunabilmek için tedavi kimliğini yanınızda taşıyınız.
Size başarılı bir tedavi süreci dileriz.
Ulrich Germing
Düsseldorf Heinrich Heine Üniversitesi Hematoloji, Onkoloji ve Kliniksel İmmünoloji Kliniği direktör
vekili ve Düsseldorf MDS arşiv müdürü
1
Azacitidin nedir?
Azacitidin Avrupa ilaç ruhsat makamı (EMEA) tarafından ilerlemiş safhada miyelo displastik sendromları (MDS) hastalıklarının tedavisi konusunda ruhsat almış ilk ilaçtır. Kök hücre terapisi seçeneği mevcut olmayan
yüksek riskli MDS hastalarının terapisinde Azacitidin kullanılır (IPSS kategorisine göre int-2 ve high-risk kategorisi). Tedavi için söz konusu diğer
gruplar şunlardır: Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınıflamasına göre kemik
iliğinde % 10 ile 29 oranında blast bulunan ama miyeloproliferatif sendromsuz kronik miyelo monositer lösemi (CMML) hastalığı; WHO sınıflamasına göre kemik iliğinde % 20 ile 30 oranında blast bulunan akut miyeloid lösemi (AML) ve eş zamanlı multiline displasi (FAB-sınıflamasına
göre RAEB-t).
Miyelo displastik sendromlar nelerdir?
Kemik iliği kan oluşturma yeri olup içinde kök hücreleri içerir. Bu kök
hücrelerinden ayrışma ve olgunlaşma yoluyla kırmızı kan hücreleri (alyuvar, eritrosit), beyaz kan hücreleri (akyuvar, lökosit) ve yassı kan parçacıkları (trombosit) oluşur. Miyelo displastik sendrom hastalarında vücut artık
bu kök hücrelerinden tam olgunlaşabilen ve fonksiyonunu yerine getirebilecek kabiliyette kan hücrelerini yeterli sayıda oluşturamamaktadır.
Şekil 1: Normal gelişmiş olgun kan hücreleri (solda) ve
normal gelişmemiş olgunlaşmamış kan hücreleri (sağda)
2
Bu hastalıkların ilk evrelerinde olgunlaşması arızalı ve fonksiyonunu yerine getiremiyen kan hücreleri kendiliğinden programlı bir şekilde hücre
ölümüne tabii olurlar (apoptoz). Bunun neticesinde kan sıvısında bazı
hücre tiplerine ancak yetersiz miktarda rastlanabilir. Böyle bir durumda
sadece tek bir hücre dizisi düşük miktarda görülebileceği gibi, iki veya
tüm üç hücre dizisi de (yani kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve
yassı kan parçacıkları) zarar görmüş olabilir.
Bu hastalıkların ilerlemiş evrelerinde gittikçe artan miktarda adına blast
denilen olgunlaşmamış kan hücreleri üretilir. Böyle bir durumda artık kan
oluşum süreci kalıcı bir şekilde arızalanmıştır. Bu arıza bazı hastalarda
sonradan akut miyeloid lösemi (AML) hastalığına dönüşebilir. Miyelo
displastik sendromlar özellikle ilerlemiş yaşlarda görülür ve hastadan hastaya değişik bir seyir arz eder.
Kan hücrelerinin yeterli miktarda olgunlaşmaması sebebiyle MDS hastalarında çoğu vakalarda ağır bir kansızlık (anemi) durumu oluşur, çünkü
vücut artık yeterli miktarda kırmızı kan hücreleri oluşturmamaktadır. Kanda pek az sayıda kırmızı kan hücre bulunması, vücudun oksijenle yetersiz
miktarda beslenmesine sebep olur. Bunun neticesinde vücutta güç kaybı
ve devamlı yorgunluk halleri görülür. Bu semptomlar çoğu vakalarda yedek kan ürünleri vererek, yani sıkça kan nakli yapılarak azaltılabilir. Ama
MDS hastalıklarında diğer iki kan hücresi dizisi de etkilenmiş olabilir: Beyaz kan hücrelerinin yani akyuvarların azalması, daha yüksek enfeksiyon
yatkınlığına sebep olabilir; yassı kan parçacıklarının yani trombositlerin
azlığı durumu ise, kan pıhtılaşmasında arızaya ve bu nedenle de yükselen
kanama yatkınlığına neden olabilir.
MDS teriminin içerdiği değişik hastalık tablolarını tanımlayabilmek ve biribirinden ayırt edebilmek için değişik sınıflandırma sistemleri bulunmaktadır.
3
Sizi tedavi eden kan hastalıkları uzmanı doktorunuz (hematolog) bir iğne
vasıtasıyla (ponksiyon) kemik iliğinizden hücreler alarak bunların sayısını,
görünüşünü ve olgunlaşma derecesini inceler. Mikroskop altında incelemeyle elde edilen örneğin şu bilgiler, MDS hastalığının şiddet derecesi
konusunda bir kanaate varılmasını mümkün kılar: Olgun ve fonksiyonlu
kan hücrelerinin azlığı; buna karşın blastların fazlalığı; bir, iki veya üç
hücre dizisinin etkilenmesi ve kemik iliği hücrelerindeki kalıtsal enformasyonların değişikliğe uğrama derecesi (sadece kemik iliği hücreleri değişikliğe uğrar, diğer tüm hücreler normal kalır).
Hastaya endeksli bu değerlendirmeden sonra doktorunuz hastalığınızı
Fransız-Amerikan-İngiliz sınıflamasına (FAB) veya Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) sınıflamasına göre değerlendirecek ve MDS alt tipini belirleyecektir.
Bu aşamadan sonra risk tahmini yapılır. Bu amaçla enternasyonal prognoz
neticelendirme sistemi (International Prognostic Scoring System, kısaca
IPSS) kullanılır. Bu sistem hastalığınızın özelliklerini, yüzlerce hastanın verilerini içeren bilimsel bir sisteme göre ağırlıklı olarak değerlendirir. Bu aşamadan sonra hematolog doktorunuz, sizde belirlenen MDS tipinin tehlike
derecesini anlayabilir ve hangi tedavinin gerekli olduğuna karar verir.
MDS hakkında diğer bilgileri Alman Lösemi ve Lenfom Yardım Derneğinden (Deutsche Leukämie- und Lymphom-Hilfe e. V., Bonn) alabilirsiniz.
İnternet adresi: http://www.leukaemie-hilfe.de
Münih‘teki Celgene GmbH firmasından da hastalar için bilgilendirme
malzemelerini ısmarlamanız mümkündür (www.celgene.de).
4
Neden size Azacitidin önerildi?
Size Azacitidin ilacını almanız önerisinin birçok sebebi vardır. Ulaşılması
amaçlanan önemli bir hedef, size bu ilacın verilmesi neticesinde kan nakillerinden bağımsız hale gelebilmenizdir. Kliniksel araştırmalarda Azacitidin ile terapi edilen hastaların % 45 inde bunların artık kan nakillerinden
bağımsız hale gelmesi hedefine ulaşılmıştır. Öte yandan CCR kontrol grubunda (şekle bakınız) bu ancak hastaların % 11 inde söz konusu olabilmiştir. Kan nakilleri hem çok zaman gerektirir, hem de sağlık riskleri içerebilir.
Kan nakline bağımlı olmayan hastalar (%)
Azacitidin ilacını alan hastada vücudun kan oluşturma işlevi normalleşebilir ve bu suretle vücudun oksijenle beslenmesi için gerekli olan kırmızı
kan hücreleri yeterli sayıda oluşturulabilir. Bu suretle artık kan nakline
gerek kalmaz. Azacitidin almakla ayrıca daha fazla beyaz kan hücreleri ve
yassı kan parçacıkları oluşabilir. Bu da vücudun immün savunma sistemi
ve kan pıhtılaşma işlevi için önemlidir.
50
13 ay 23,*
% 45 n = 225
p = 0,000150250
25
% +33,6
Şekil 2: Azacitidin ile
tedavi edilen hastalar,
kan nakillerinden
bağımsız hale gele­
bilirler.
% 11,4 0
Azacitidin
n = 111
CCR
n = 114
* Kan naklinden bağımsizlık durumunun
ortalama süresi: Kesintisiz 56 günde eritrosit
nakli olmaksızın
23
Avrupa Tıp Ajansı (European Medicines
Agency).
EUROPEAN PUBLIC ASSESSMENT REPORT
(EPAR) VIDAZA®, 2009; 55S
5
Azacitidin nasıl verilir?
Azacitidin cilt altına iğne yapılarak verilir (subkutan). Bazı ilaçların subkutan verilmesinin değişik nedenleri mevcuttur. Bunlardan biri, örneğin
tromboza karşı önlem alabilmektir (tromboz profilaksisi). Diyabet hastaları da cilt altına insülin iğnesi yapmak mecburiyetinde olduklarından, bu
yöntem uygulanır. İğne yapılacak en uygun yerler karın, üst bacak veya
kolun yukarı kısmıdır. Enjeksiyon ince bir iğneyle cilt altındaki yağ dokusuna yapılır.
Azacitidin size kaç defa verilecektir?
Azacitidin ilacı size tedavi devreleri denilen zamanlarda verilir. Bir tedavi
devresi beş ile yedi gün süren bir tedavi diliminden oluşur. Bu süre zarfında hergün size Azacitidin yapan doktorun yanına gitmeniz gereklidir.
Bu dilimden sonra tedaviye 21 gün ara verilir. Takriben 28 gün sonra bir
sonraki tedavi devresi başlatılır. Yukarıda belirtildiği gibi tedavi birkaç devre şeklinde gerçekleştirilir. Tedavi doktorunuz kan tablosunu inceleyerek
Azacitidin tedavisinin gelişmesini izler. Şayet yan etkiler oluşursa, doktor bir
sonraki tedavi devresini ileriye atabilir veya gerekirse dozajı değiştirebilir.
Azacitidin ile tedavide sabır önemlidir. Terapi başarısı ortalama olarak ilk
dört devreden sonra görülür, fakat bazı hastalarda altı veya sekiz tedavi
devresi gerekebilir. Tedavi başında henüz bir başarı görülmediği için, tedaviyi çok erken sonlandırmamak için, işte bu bilgiyi dikkate almanız
önemlidir
6
2. Devre 3. Devre
1.Tedavi devresi
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Azacitidin
28
gün
Azacitidin verilmeyen günler
75 mg/m2 KOF
(vücut dış yüzeyi)
s. c.
1 x günde
Hafta 1
28
gün
28 günlük
devrenin tekrarı
Hafta 2
Hafta 3
Hafta 4
Şekil 3: Azacitidin için dozaj şeması
Azacitidin kullanımında hangi güvenlik uyarıları geçerlidir?
Birçok diğer ilaç alımında olduğu gibi Azacitidin ile tedavide de istenmeyen ilaç yan etkileri (yan etkiler) oluşabilir. Aşağıda bu konuda dikkate
değer güvenlik uyarıları bulunmaktadır; bunları doktorunuzla konuşmanız
tavsiye edilir.
MDS özellikle ilerlemiş yaşlarda görülmesine rağmen, şu hususa MUTLAKA
dikkat ediniz: Azacitidin henüz doğmamış bebeğe zarar verebilir. Bundan
dolayı tedavi boyunca kadınların hamile kalmamaları gerekir. Azacitidin
ilacı alan erkekler ise eşlerinin hamile kalmasını önlemelidir. Azacitidin
ilacı alan kadınların bebek emzirmeleri yasaktır.
7
Azacitidin ve artık maddeleri özellikle böbrekler yoluyla vücuttan atılır. Öte
yandan yaşlı hastalarda çoğu hallerde böbrek fonksiyonlarında kısıtlılık da
söz konusu olabilir.
Bundan dolayı doktorunuz böbreklerinizin zarar görmemesi için Azacitidin tedavisi boyunca işte bu hususa da dikkat edecektir.
Azacitidin ilacının en sık görülen yan etkileri hangileridir ?
Bulantı ve kusma
Size Azacitidin tedavisi uygulanırken bulantı veya kusma durumu baş
gösterebilir. Buna önlem olarak adına antiemetik denilen ilaçlar verilir.
Buna rağmen Azacitidin tedavisi esnasında bulantı ve kusma durumu
olursa, bu şikayetlerinizi sizi tedavi eden doktorunuza söylemekte gecikmeyiniz. Bu durumda antiemetik ile tedaviniz yoğunlaştırılacaktır.
Bulantı ve kusma durumuna ilişkin tavsiyeler
• Genel sağlık durumunuzu güçlendirmek için gevşetici ve rahatlatıcı
hareketler yapınız.
• Bulantı hissederseniz, yavaş nefes alıp veriniz. Yavaşça nefes alıp
vermeniz, sakin kalmanızı kolaylaştırır.
• Şekerli ve yağlı gıdalardan kaçınınız.
• Midenizi sıkıştırmamak için, geniş giysiler giyiniz.
• Aşırı bedensel aktiviteden kaçınınız.
8
İğnenin giriş noktasında olası reaksiyonlar
İğne yapılan yerde hematom veya kızarıklık görülebilir, ağrıya neden olan
şişkinlikler de belirebilir. Ama bunlar genellikle birkaç gün sonra kendiliğinden kaybolur. İğne yapılan yerdeki ağrıları azaltmak için, soğuk veya
ılık kompres kullanabilirsiniz. Bunlardan hangisi size iyi geliyorsa onu uygulayabilirsiniz, ama bu uygulama 15 dakikadan fazla sürmemelidir. Çok sıcak kompres ve sargı kullanmayınız. İğne yapılan yere buz da koymayınız.
Cilt reaksiyonları ilacın doğrudan cilde teması sebebiyle de meydana gelebilirler. Bundan kesinlikle kaçınabilmek için, önce ilaç maddesi iğneyle
çekilir ve sonra iğnenin içine biraz hava çekilir. İşte bu hava yastığı, ilaç
maddesiyle cilt arasında bir bariyer oluşturur ve ilaç ancak iğne cildin altındaki yağ dokusuna girdikten sonra iğneden çıkar.
Azacitidin
Bulanık sütlü gibi
Azacitidin çözeltisi
Steril iğne
içindeki hava
5/8“ lik steril iğne
Şırınga
Şekil 4: Azacitidin enjekte etmek için iğnenin hazırlanması
9
Kan hücreleri eksikliği
Azacitidin ilacının büyümeyi frenleyici etkisi sebebiyle kan oluşturan sağlıklı hücreler de kısmen de olsa etkilenir. Bu nedenle geçici olarak beyaz
kan hücrelerinde (savunma hücreleri), yassı kan parçacıklarında (kanama durumunda damarları tamir eden hücreler) ve bazı ender hallerde
kırmızı kan hücrelerinde (oksijen taşınmasından sorumlu hücreler) azalma görülebilir. Bu değişikliklerin sebebiyle aşağıdaki şikayetler görülebilir:
• Enfeksiyon, ateş (38,0 °C üzerinde ateş), titreme nöbeti
• Alışılmadık ve çabuk hematom oluşması ve yüksek derece kanama
yatkınlığı
• Normal şartlarda bile gittikçe artan halsizlik ve yorgunluk durumları
Vücudunuzun savunma sistemi, hem hastalığınız sebebiyle hem de terapiye bağlı olarak beyaz kan hücrelerinin sayısındaki azalma sebebiyle, normal durumlarda aslında pek zararsız sayılan hastalık tetikçileri
de ve bunların sebep oldukları enfeksiyonlar, hayati tehlike arz edebilir.
İşte bu sebeple ateşiniz olursa, derhal doktorunuza başvurunuz. Tedavi
doktorunuz bu enfeksiyon sebebiyle antibiyotik ile tedavi edilip edilmiyeceğinize karar verir. Şayet tedavi doktorunuza ulaşamazsanız, hafta
sonu veya tatil günü veya gece yarısı bile olsa, en yakın hastahanenin
acil servisine başvurmalısınız.
10
Aşağıdaki kanama belirtilerinde de yine en yakın sürede bir doktora
başvurunuz: Ciltte yüzeysel kanamalar, hematom, durdurulamayan
burun kanaması, kanlı dışkı veya idrar, kanlı veya kahve peltesi benzeri kusma vs. Kanama yatkınlığı, kandaki yassı kan parçacıklarının
sayısının çok azalması anlamına gelebilir. Bu durumda yassı kan
parçacıkları konsantresinin transfüzyon yoluyla nakledilmesi gerekebilir.
İlacın istenmeyen diğer yan etkileri
Kabızlık veya ishal durumu da görülebilir. Kabızlığa karşı meyve, sebze ve
kaba öğütülmüş tahıl ürünleri gibi posalı gıdalar almak faydalıdır. Dört gün
veya daha uzun süreyle ciddi ishal durumu varsa veya üç günden fazla
kabızlık olursa, lütfen doktorunuzu bilgilendiriniz.
Azacitidin ile tedavi boyunca kaslarda kramp, yorgunluk (fatik) ve uykusuzluk, kollarda veya bacaklarda şişkinlik (ödem) ve kas zayıflığı gibi belirtiler de görülebilir.
Azacitidin ile tedavi olduğunuz süre boyunca vücudunuzu gözlemleyiniz ve dikkatinizi çeken yan etkileri durumunda doktorunuzu bilgilendiriniz. Bu davranışınız, ilacın etkinliği ve tedavinizin emniyeti açısından önemlidir.
11
Önemli tıbbi terimler listesi
AML
Akut miyeloid lösemi (AML) vücudun kan oluşturma sisteminde
görülen habis bir hastalıktır. Bu
hastalık kısmen kemik iliğinde kan
oluşturan hücrelerde aşırı bir
çoğalmaya yol açar; bu çoğalma,
çoğu vakalarda kan sıvısında da
görülür (lökositoz).
Anemi
Kansızlık. Bu durumda vücutta
yeterli miktarda kırmızı kan hücreleri bulunmamaktadır ve bu
nedenle oksijenle yeterli beslenme
olmamaktadır. Anemi hastalığının
belirtileri: Yorgunluk, tık nefeslik,
halsizlik, isteksizlik, verimlilikte
düşüş.
Ayrışma
Kan oluşumu konusundaki anlamı: İlkel bir hücrenin dokudan
dokuya değişik olabilecek şekilde,
gelişip olgunlaşarak özel ödevleri
yerine getirebilecek bir hücre
haline gelmesi.
Beyaz kan hücreleri
Bakınız lökosit
Blast
Sonradan kan hücresine dönüşen
olgunlaşmamış ve henüz tamamen ayrışmamış hücreler. Sağlıklı
insanlarda kemik iliğinde blast
oranı normal olarak çok düşüktür
(< % 5). Blastlardaki artış, AML
hastalığı için tipik bir belirtidir (her
MDS hastalığında blast artışı
görülmeyebilir).
CMML
Kronik miyelo monositer lösemi.
12
Displasi
Hücreler konusundaki anlamı:
Hücrelerde olgunlaşma arızası;
displasiler kan veya kemik numunelerinin mikroskop altında
incelenmesiyle belirlenir. Bu
inceleme, sitolojik inceleme diye
adlandırılır.
Eritrosit
Kırmızı kan hücreleri (alyuvar);
solunum yoluyla akciğere alınan
oksijeni akciğerden vücut hücrelerine nakil görevini yerine getirirler.
Eritrosit konsantresi
Kırmızı kan küreciklerinden
(eritrositlerden) oluşan kan
konservesi.
Granülosit
Beyaz kan hücrelerinin bir alt
grubudur; özellikle bakteriler gibi
hastalık tetikçilerinin imhasından
sorumludurlar.
Halkalı sideroblast
Demir elementini işleme arızası
sebebiyle demir maddesini aldığı
halde kırmızı kan maddesine
gereken şekilde karıştıramıyan
kırmızı kan hücreleri. Depolanan
ferritin diye isimlendirilen demir
maddesi, bu durumda adına
mitokondri denilen hücre içindeki
küçük enerji noktalarında toplanır.
Mitokondriler içinde toplanan
ferritin maddesi, hücre çekirdeğinin etrafında bir halka şeklinde yer
alır. Mikroskopik preparat üzerinde
işte bu halka, demirin renklendirilmesi yoluyla iyi görülebilir hale
getirilebilir.
Hematolog
Kan hastalıkları ve kan oluşturan
organlar konusunda uzman
hekim.
Hematokrit
Kan hacmindeki selüler yani
hücresel oran; bu kapsamda
hematokrit özellikle eritrosit
konsantrasyonuna bağlıdır.
13
Hematopoez
Kan oluşması.
Kırmızı kan hücreleri
Bakınız eritrosit.
Hemoglobin
Oksijenin naklinden sorumlu
eritrositlerin içinde bulunan kırmızı
kan boya maddesi.
Kök hücreler
Ya birbirinin aynısı iki kardeş
hücreye ayrılan veya değişik
ödevlere sahip ayrı hücrelere
bölünebilen vücut hücreleridirler;
kemik iliğinde yer alan kök hücreler, kan oluşumunda önemli rol
oynarlar.
Kan hücreleri
Eritrositler (alyuvarlar, kırmızı kan
kürecikleri), lökositler (akyuvarlar,
beyaz kan kürecikleri) ve trombositler (yassı kan parçacıkları).
Kan oluşumu
Kan hücrelerinin oluşturulması ve
olgunlaşması sürecidir.
Keratinin (keratinin değeri)
Keratinin kaslarda bir enerji rezervi
olan keratin maddesinin atık
şeklidir. Keratinin böbrekler
üzerinden idrarla vücuttan atılır.
Bir metabolizma maddesi olarak
hemen hemen tamamen filtre
edildiğinden, böbrek fonksiyonunun kontrolünde kullanılır.
14
Lökopeni
Beyaz kan hücrelerinin eksikliği.
Lökosit
Beyaz kan hücresi, akyuvar;
spezifik olmayan immün savunmasında önemli bir rol oynarlar.
Lösemi
Vücudun habis hastalıklarından
biridir; büyük ölçüde fonksiyon
sahibi olmayan çok miktarda
beyaz kan hücreleri oluşturur.
Metabolizma işlevi
Vücudun enerjiyle beslenmesine
ve vücuttan atık maddelerin
atılmasına imkan sağlayan işlev
ve süreç.
Miyelosupresyon
Tüm kan hücre tiplerinin veya
bunlardan bir kısmının üretiminin
azalması.
Plazma
Kanın sıvı ama hücresel türden
olmayan kısmı.
Prognoz
Bir hastalığın beklenen olası
gelişmesi; iyileşme ve sağ kalım
faktörünü de içerir.
Trombositopeni
Kanda trombosit sayısının ileri
derece azalması.
Üre (üre değeri)
Üre protein ve amino asit metabolizmasının esas son artık maddesini oluşturur. Üre böbreklerde
kanın filtre edilmesi yoluyla alındığından, böbrek fonksiyonları
hakkında bir kanaate varmak için
bir parametre oluştururlar.
Yassı kan parçacıkları
Küçük ve yassı plaka şeklinde kan
hücreleri (trombosit); kan pıhtılaşmasında, burada özellikle yaraların kapatılmasında önemli bir rol
oynarlar.
Transfüzyon
Damar yoluyla dolaşıma kan veya
kan ürünlerinin verilmesi; kan
nakli. Adına infüzyon denilen ve
içinde ilaç maddeleri bulunan sıvı
çözeltilerin damardan dolaşıma
verilmesi ile karıştırılmamalıdır.
15
Notlar
16