SORU

TARĠH
ĠLK ÇAĞ ANADOLU MEDENĠYETLERĠ
İLKÇAĞ MEDENİYETLERİ
ANADOLU MEDENİYETLERİ
Anadolu: güneşin doğduğu yer.
Coğrafi Konum
Sentez kültür
M.Ö III bin yılda Hattiler Anadolu’nun
en eski yerlileri en eski kültürüdür.
Hititlere öncülük etmiştir.
HİTİTLER (ETİLER)
(M.Ö 2000-700)
Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya geldiler
HATTUŞAŞ (Boğazköy) merkezli olarak
devlet kurdular.
Hitit tarihi
MÖ1800 - MÖ1400 Eski Krallık Devri
Eski Hitit Devleti’nin kurucusu
I.Hattuşili
MÖ1400-MÖ1200 İmparatorluk Devri
MÖ1200-MÖ700 Geç Hitit şehir
devletleri devri olmak üzere üç
safhada incelenir.
Hititler, Asurluların Anadolu’ dan
çıkmak zorunda kalmasıyla devlet
idaresini ellerine almışlardır
Anadolu’nun yerli halkıyla kaynaşıp
Hitit Devleti’ni kurmuşlardır. Bu
devletin kurucusu Labarna‘dır.
Başkenti ise Hattuşaş dır.
(Boğazköy).
Hattuşaş MÖ 17. yüzyılın ikinci
yarısında, Hitit Kralı I.Hattuşili
tarafından başkent olarak seçilir.
Hattuşaş Antik Kalıntıları
bugün UNESCO'nun Dünya Kültür
Mirasları listesinde yer almaktadır.
Aslında Hattiler'e ait olmasına
rağmen Hitit Güneş Kursu olarak
anılan törensel nesne, Hititlerin
sembolü kabul edilir.
Daha sonra taraflar arasında Kadeş
Antlaşması imzalanmıştır.
Kadeş Barış Antlaşması sırasında
orduda çıkan bir isyanda, Muvattalli
öldürülmüştür.
Hitit yeni devlet döneminin en önemli
gelişmesi “KADEŞ SAVAŞI”dır.
Antlaşma, onun yerine geçen
III.Hattuşili tarafından imzalanmıştır.
(MÖ 1280) Bu antlaşma dünya
tarihinde eşitlik ilkesine dayanan en
eski antlaşmadır.
SORU
M.Ö1280’den 1296 ya kadar Mısırlılar
ve Hititler arasında Suriye ye hakim
olma mücadelesi yaşanmış,
II.Ramses ile Muvattalli arasında
Kadeş önünde yapılan meydan
savaşı sonrasında devletler
birbirlerine üstünlük sağlayamamıştır.
Kadeş Antlaşması, aşağıdaki Mısır ve
Hitit krallarından hangi ikisi arasında
imzalanmıştır?
MISIR
HİTİT
A) III. Amenofis
I. Hattuşili
B) II. Ramses
II. Hattuşili
C) Tutankhamon II. Tuthaliya
D) II. Ramses
III. Hattuşili
Tarafları anlaşmaya zorlayan dış
gelişme ise Asur tehlikesinin her iki
devleti de tehdit eder hale gelmesidir.
Antlaşma çivi yazısıyla, gümüş
plakalar üzerine, Akadca olarak
yazılmıştır.
Ayrıca Kralın mührünün yanında
Kraliçenin (Tavananna) mührü de
vardır.
Anlaşmaya Amor'un sevgilisi
II.Ramses ve kralların büyüğü
III.Hattuşili gibi övgülerle başlar.
Anlaşma müttefiklik,kardeşlik ve
saldırmazlık anlaşmasıdır.
SORU
Aşağıdaki bilgilerden hangisi Kadeş
Antlaşması ile ilgili değildir?
A)Mısır firavunu II.Ramses ile Hitit kralı
III.Hattuşili arasında imzalanan antlaşma,
dünya tarihinde eşitlik ilkesine dayalı
olarak hazırlanmış ilk yazılı barış
antlaşmasıdır.
B) Antlaşma, M.Ö XII.yüzyılın en önemli
diplomatik vesikalarından biridir.
C) Antlaşmanın çivi yazısıyla gümüş
plakalar üzerine Akadça olarak yazılmış
asıl metinleri kayıptır.
D) Bugün İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde
sergilenen kil üzerine yazılmış bir kopyası
Boğazköy arşivlerinde bulunmuştur.
Bu antlaşmanın gümüş levhalara
kazınmış olan asıl metinleri
kayıptır.
Mısır’da tapınakların duvarlarına
kazınan antlaşmanın bir nüshası da,
Boğazköy kazılarında kil tablet
olarak bulunmuş olup İstanbul
Arkeoloji Müzesinde
sergilenmektedir.
Kadeş antlaşmasının Hattuşaş’da
bulunan çivi yazılı tabletinin
büyütülmüş kopyası New
York’ta Birleşmiş Milletler
Binasında asılıdır.
Hitit Devleti’ni rahip krallar yönetirlerdi.
Krallar; başkomutan, baş yargıç ve baş
rahip yetkilerine sahiptiler.
monarşik ve teokratik bir devlet yapısına
sahiplerdi.
Hititlerde Tavananna denilen kraliçeler
kraldan sonra en yetkili yöneticiydi.
Hititlerde “Pankuş”(İmparatorlukMeclisi).
adlı bir meclis de yönetimde söz sahibi idi.
Bu meclisi asiller ve hanedan üyeleri
oluştururdu.
Pankuş meclisi; kralı yargılayabilir ve
yetkilerini sınırlayabilirdi.
Hititlerde sık sık taht kavgaları da
görülmekte idi
Telipinu tahta geçince yayınladığı
fermanla (Telipinu fermanı) Krala
kendisinden sonra tahta geçecek
kişiyi seçme hakkı tanıdı.
AMAÇ:merkezi otorite
Hitit dîni çok tanrılı bir dindir;
panteonun (tanrılar ailesi) içinde
binlerce tanrı ve tanrıça vardır ve
bunların pek çoğu diğer
kavimlerin dinlerinden alınmıştır.
Hititler’de tanrılar, tıpkı insanlar
gibidir..
Bu devirde Anadolu’ya Bin Tanrı ili
denilmiştir.
Hitit devletinin başlangıcından
îtibâren baş tanrı, fırtına tanrısı
Teşup’tur. (Hepat karısı)
Kozmik dönemi (kâinâtı)
sağlayan, krallığı ve ülkenin düzenini
koruyan O'dur. Kral, efendisi adına
ülkeyi yönetir.
Hitit Tanrı Listesi :
Teşup: Panteonun başındaki tanrıdır. Fırtına
tanrısıdır
Hepat:Arinna kentinin güneş tanrıçası
Telipini: Bereket tanrısıdır.
Hatepinu: Telipinu'nun karısıdır
Şarrum: Kralın koruyucusudur
Alanzu: Teşup'la Hepat'ın diğer çocuklarıdır
Lelwani, İşduştaya ve Papaya: Yer altı
Şilunkatte: Savaş, salgın hastalık ve veba
Şauşga (İştar): Bazı metinlerde kanatlı bir kadın
olarak anlatılır
Ea (ve eşlikçisi Damkina): Su tanrısı.
Şamaş (ve karısı Aya): GüneşTanrısı
Sin (ve karısı Ningal): Ay tanrısı
HİTİTLER; Resmî diplomatik
yazışmaları çivi yazısı, kayalardaki
kabartmalar ve yazıtlar için
kendilerine özgü Hiyeroglif denilen
yazı kullandılar.
Hitit çivi yazısının dili Friedrich
Hrozny tarafından 1915’te çözülmüş,
Hitit hiyeroglif yazısının 1940’lı
yıllarda başlayan çözülmesinde ise
Helmuth Theodor Bossert’in büyük
katkısı olmuştur.
Hitit kralları yıllık faaliyetlerini tanrılara
hesap verme düşüncesiyle “Anal”
adı verilen yıllıklara yazdırmışlardır.
Anallar objektif tarih yazıcılığın ilk
örnekleridir.
Anadolu’da Mezopotamya etkisiyle
destanlar yazılmıştır. Mezopotamya
destanları Hititçeye çevrilmiştir.
Hititlerin en önemli destanları
Kumarbi Destanı’ve İlluyanka Efsanesi
dır.
Boğazköy’de ki yazılı kaya
Konya’da ki İvriz kabartmaları
ekonomik ve sosyal hayatın temelini
tarım ve hayvancılık teşkil
etmekteydi.
Topraklar kral adına ekilirdi.
Kişilerin özel mülkiyeti olan
topraklarda vardı.
Hititlerde halk hürler ve köleler
olarak ikiye ayrılırdı.
her erkek asker
Gerektiğinde paralı asker
Hititlerde kralın toprak verdiği asiller
belli sayıda asker beslemekle
yükümlüydü. Savaş arabası
kullanılırdı.
özel mülkiyet var Kanunlar insancıl
Pek çok suçun cezası tazminat olarak
ödetilirdi.
Köleler savaş tutsaklarından oluşurdu.
Bedel ödeyebilen kişi kölelikten
kurtulabilir ve hür bir kadınla
evlenebilirdi.
Ölüm cezası nadiren uygulanırdı.
Hititler ilk çağın en ileri aile hukukunu
geliştirmişlerdir.
Köleler mülk sahibi de olabilirdi.
Evlilikler resmi nikâhla yapılıyordu.
Kızlar evlenirken çeyiz götürdükleri
için miras sadece erkek çocuğa
kalırdı.
Tuthaliya
Hattuşili
Murşili
Şuppiluliuma
Arnuvanda
ANAL-PANKUŞKUMARBİ DESTANI
YAZILI KAYA VE İVRİZ
KABARTMALARITAVANANNA –
TELEPİNUS KANUNLARI
KADEŞANT
FRİGYALILAR M.Ö.(750-600):
Frigler Anadolu’ya M.Ö. 750
Kavimler Göçü sırasında Avrupa’dan
geldiler.
İlk çağda Kütahya çevresine Frigya
denirdi. Adlarını buradan aldılar
Frig devletinin kurucusu Gordios’ tur.
Başkentleri “Gordion” şehridir
En önemli kralları “Midas” tır.
Bereket Tanrıçası Kibele’ye
inandılar
Frikler Hititlerin yıkılmasında etkili
oldular. Siyasal varlıklarına “Kimmerler”
son vermiştir
Frigler hayvan öyküleri yazıcılığı
yapan ilk uygarlıktır. “FABL”
Frigler’de; kaya mimarisi, seramik ve
dokuma sanatları gelişmiştir.
Tapates
Fibula
Firigler kayaları oyarak açtıkları oda
ve koridorları ev, mezar ve tahıl
deposu olarak kullanmışlardır.
En ünlü eserleri “Midas Mezarıdır”.
LİDYALILAR (M.Ö.700-546)
SORU
Aşağıdakilerden hangisi bilinen ilk
Frig kralıdır?
A) Gordios
B) Midas
C) Gyges
D) Warpalawas
SORU
Frig Devleti’ne aşağıdakilerden hangisi
son vermiştir?
A) Persler
B) Kimmerler
C) Urartular
D) Asurlular
Lidya; Gediz ve Küçük Menderes
ırmakları arasındaki toprakların ilk
çağdaki adıdır.
Lidya devletini Kral “Giges” kurdu
Başkenti “Sard” şehridir.
“Krezüs” zamanı Lidya’nın en parlak
dönemi oldu.
Lidyalılar tarihte ilk “sikke” para kullanan
devlettir (M.Ö. 680).
Lidya devletine Persler son verdiler.
Orduları paralı ordudur.
Lidyalılar; Yunan tanrılarına inanırdı.
(Kibele, Artemis, Zeus, Apollo)
Lidyalılar “Kral Yolunu” açtılar
Bu yol ilk çağların en önemli ticaret
yoluydu.
Efes’ten Mezopotamya’da Ninova’ya
uzanıyordu.
Para ve Kral yolu ticareti geliştirdi.
Ancak bu para “sikke” olarak ilk paradır.
İYONLAR (M.Ö.750-545):
“İyonya,” İzmir ile Büyük Menderes
Nehri arasındaki bölgenin adıdır.
M.Ö. 1200 de gerçekleşen Kavimler Göçü
Dorlar’ın Yunanistan’a girmelerine sebep
oldu.
Yunanistan’da yaşayan “Akalar”ın bir
kısmı İyon yaya göç etti. Yerli halkla
karışarak bölgede şehir devletleri kurdular.
İyon devletleri ticaret yolları üzerinde
Bulunmasından dolayı uygarlıkta çok
ilerlediler.
Birçok medeniyetle sürekli etkileşim
içindeydiler
Şehir devletleri halinde yaşadılar.
Bunların en önemlileri; Efes, Milet,
İzmir(Smyrna)ve Foça’dır.
Dünya uygarlığına en çok katkı yapan
Anadolu uygarlığı İyonlardır.
edebiyat, astronomi, tıp, felsefe,
matematik ve tarih bilimleri gelişmiştir.
gelişmiştir.
İyonların yetiştirdiği önemli bilim
adamları şunlardır:
Tales: Astronomi, geometri ve felsefe
Geometri yardımıyla Mısır
Piramitlerinin yüksekliğini
hesaplamıştır. M.Ö. 28 Mayıs 585
tarihinde güneşin tutulacağını
önceden hesaplamıştır.
Pisagor: Astronomi ve matematik
alanında yaptığı çalışmalarla tanınır.
İlk kez dünyanın yuvarlak olduğunu
ileri sürmüştür.
Hipokrat: tıp alanında,
Anadolu edebiyatı Yunan edebiyatını
etkilemiştir. ilyada ve Odise
destanını İzmirli Homeros Atina’da
yazmıştır
SORU
Yunanlı şair Homeros’un İlyada
Destanı’nın ana konusunu teşkil eden
Truva Savaşı, aşağıdakilerden hangileri
arasında yapılmıştır?
A) Truvalılar-Akalar
B) Akalar-Dorlar
C) Akalar-Kartacalılar
D) Truvalılar-Fenikeliler
Heredot: tarih alanında,
Aneksimenes: astronomi alanında
ilerleyen İyonyalı bilim adamlarıdır.
İyonlarda özellikle mimari gelişmiştir.
Efes Tiyatrosu,
Artemis Heykeli,
önemli İyon sanat eserleridir.
İyonlar sırasıyla; krallık, oligarşi, ve
demokrasi yönetimlerini yaşamışlardır.
Demokrasi İyonya’da doğdu ve
Yunanistan’ı etkiledi.
İyonlar tarihlerinin son döneminde
yöneticilerini halk oyuyla seçtiler.
İlk çağın en ileri demokrasisini
oluşturdular.
İyonlara Persler son verdi(M.Ö.545).
URARTULAR (M.Ö.9.YY-600):
Hayvancılık ve madencilikle uğraşan
bir toplumun devletidir.
Siyasal hayatları; Asur, Med ve
İskitlerle mücadele içinde geçmiştir.
Bu devlet İskitler tarafında zayıflatıldı
ve Medler tarafından son verildi.
Hazar Denizi ve Malatya
arasındaki topraklarda “Huriler”
tarafından kuruldular.
kaya mimarisi gelişmiştir.
Kayaları oyarak yaptıkları
mezarlar, kaleler ve su kemerleri
ünlüdür
Urartular ölülerini kaya ve oda
mezarlarına koyarlardı.
Başkentleri “Tuşpa” (Van)
Ölüler eşyalarıyla birlikte gömülür
Savaş Tanrısı “HALDİ”
Maden işlemede en ileri giden
Anadolu devletidir
SORU
Aşağıda İlkçağ’da kurulmuş çeşitli
devletler ve başkentleri verilmiştir.
Yapılan eşlemelerde hatalı olan
seçenek hangisidir?
A) Hitit – Alişar
B) Frig – Gordion
C) Lidya – Sardis
D) Urartu – Tuşba
SORU
Aşağıda belirtilen uygarlıklardan hangileri
Anadolu’da kurulmamıştır?
A) Elam-Hatti
B) Hatti-Frig
C) Sümer-Asur
D) Akad Urartu
Ege Medeniyetleri :
Girit Medeniyeti(M.Ö. 4000 – 1200):
Ege medeniyetinin en eskisi Girit’te oluşmuştur.
Girit medeniyeti Miken ve Yunan medeniyetine
temel olmuştur.
Girit medeniyetinde şehirlerin etrafı surlarla
çevrilmemiştir.
Miken Medeniyeti
(Aka M.Ö. 2000 – 1200):
Yunanistan’a M.Ö. 2000 yıllarında Anadolu’dan
gelen Akalar yerleşmişlerdir.
en önemli sanat eser Miken Şatosu’dur.
Aka medeniyetine M.Ö. 1200 yıllarında
Yunanistan’ı işgal eden Dorlar son vermiştir.
güçlü bir donanmaya sahipler
Girit medeniyetinden kalma en önemli medeniyet
eseri Knossos Sarayı’dır.
Bu saray fresk süslemeleriyle ünlüdür.
Ölüleri için kuyu mezarları yapmışlardır.
Giritlerinin ekonomisi ağırlıklı olarak Mısırlılarla
yaptıkları ticarete dayanır. Girit medeniyeti M.Ö.
1500 – 1200 yılları arasında dış istilalar
sonucunda sönmüştür.
Batı Anadolu’ya göç eden Akaların bir kısmı İyon
medeniyetini oluşturmuşlardır.
Yunan Medeniyeti(MÖ.1200-4.yy.)
Yunanistan’ı işgal eden Dorlar, Akaları
köleleştirmişler ve “Polis” adı verilen şehir
devletleri kurmuşlardır.
önemlileri; Atina, Isparta, Korint ve Tebai
Dorlar Yunanistan’da yeterli tarım arazisi
olmadığı için M.Ö. 750 yıllarına doğru
Akdeniz Havzasında koloniler
oluşturmuşlardır.
Kolonicilik Yunanlıların zengin olmalarına,
büyük uygarlıkları tanımalarına ve Yunan
kültürünü Akdeniz Havzasına yaymalarına
sebep olmuştur.
Yunanlıların siyasal tarihinde
Perslerle yaptıkları “Pleponnes”
savaşları milli duygularının
uyanmasını sağlamıştır.
Yunan şehir devletleri sırasıyla krallık,
oligarşi ve demokratik yöntemleri
yaşamıştır.
Cumhuriyet dönemlerinde Yunan
şehir devletlerini ARHON adı verilen
halkın oyuyla seçilen kişiler yönetirdi.
Yunanistan’da ilk yazılı kanunları
Drakon ve Solon adlı Arhonlar
oluşturmuştur.
Drakon: Sınıflar arasındaki kavgayı
önlemek için soyluların hakkını
koruyan kanunlar düzenlemiştir.
Solon: Doğuştan köleliği
kaldırmıştır. Halkı gelir seviyesine
göre sınıflara ayırmıştır. Bu
kanunlar sınıflararası çatışmayı
durduramamıştır.
Atina Arhonlarından Klestenes
M.Ö.5.yy. da çıkarttığı kanunlarla
köleliği kaldırmış ve eşitlik prensibini
getirmiştir.
Klestenes çıkardığı kanunlarla halkı
daha çok yönetime katmak istemiştir.
Sınıf çatışmasını durdurmuştur ilk
çağın en ileri demokrasisini kurmuştur.
Ancak demokrasi sadece Atina’da
gelişmiştir.
Drakon ve Solon kanunları
Romalıların 12 Levha kanunlarına
örnek olmuştur.
Yunanlılar çok tanrılı bir dine
sahiptiler. Öldükten sonra dirilişe
inanırlardı.
Tanrıları eğlendirmek için dört
yılda bir Olimpos dağında spor
yarışmaları yaparlardı.
Bu spor organizasyonu Yunan
Şehir devletleri arasında milli bir
kültürün oluşmasına temel
oluşturmuştur. Günümüz modern
Olimpiyatlarının fikir kaynağı Yunan
Medeniyetidir.
En ünlü sanat eserleri Zeus
tapınağıdır.
Edebiyatları ağırlıklı olarak dini
mitoloji alanında gelişmiştir.
Trajedi adı verilen yeni bir
Edebiyat türü geliştirmişlerdir.
En ünlü destanları İlyada ve
Odisse destanıdır.
en çok gelişen bilim dalı felsefedir.
Önemli felsefecileri Sokrat,
Eflatun (Platon) ve Aristo’dur.
Yunan medeniyeti, Ege
Medeniyetlerinin sonuncusu ve en
gelişmişidir. Bu medeniyet Roma
ve Helenistik medeniyetin temelini
oluşturur
SORU
‘‘Atina’da, MÖ VIII. yüzyılın sonlarında
soylular tarafından krallık yönetimi
kaldırılınca, bunun yerine geniş toprak
sahibi asiller, kendi aralarından seçtikleri
“9 yüksek memurdan” oluşan aristokratik
bir hükûmet kurmuşlardır.”
Parçada sözü edilen bu hükûmet üyelerine
verilen isim, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Helot
B) Arhon
C) Efor
D) Periök
SORU
İlk Çağ Ege ve Yunan uygarlıklarında
yetişen bilim adamları ve isim yaptıkları
alanlar aşağıda eşleştirilmiştir.
Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Tukidides-Tarih
B) Tales-Tıp
C) Meton-Astronomi
D) Pisagor-Matematik
TARĠH
ĠRAN, HELENĠSTĠK, ROMA, MISIR, MEZOPOTAMYA,
FENĠKE, ĠBRANĠ, ÇĠN VE HĠNT MEDENĠYETLERĠ
ĠRAN-Persler
İran’ın en eski tarihi, Hint Ari
kökenli Medler ve Persler
etrafında gelişmiştir.
M.Ö. 543 tarihinde Lidya ve İyon
devletlerini ortadan kaldıran
Persler Anadolu’ya egemen
oldular.
Kiros ve Darius sakalarla savaştılar
Persler Anadolu’yu dört
Satraplık’a (eyalet-valilik)
ayırdılar.
İlk düzenli posta teşkilatını
oluşturdular.
Dinleri Zerdüştlüktür.
Ateşgede denen tapınaklar
HELENĠSTĠK Medeniyet
(M.Ö330-30): BÜYÜK ĠSKENDER
Perslerin Anadolu’da ki varlığına
Makedonyalı Büyük İskender
M.Ö. 330 tarihinde başlayan Asya
seferi ile son vermiştir.
M.Ö. 334 ilkbaharında Çanakkale
Boğazından Anadolu’ya geçti.
Perslere karşı ilk başarısını Gronikos
Irmağı (Biga Çayı) civarında kazandı.
Ertesi yıl Ġssos (Dörtyol)’da Pers
Ġmparatoru III.Darius’u ikinci kez
yendi. M.Ö. 331de Mısıra girdi ve
İskenderiye şehrini kurdu.
Erbil yakınında Gavgamela
Savaşı’ında Persleri bir kez daha
yenilgiye uğrattı.
Ardından Hayber geçidini aşarak
Hindistan’a girdi.
Sonra Babil’e döndü ve bir sefer
hazırlığı daha yaptığı sırada M.Ö.
323’de öldü.
İskender Asya Seferi sonucunda;
Anadolu,Mısır, Suriye, Irak, İran
ve Hindistan’ı fethetti.
Arabistan’a yürümeye hazırlanırken
Babil’de öldü.
İskender’in ölümünden sonra
devleti Asya, Mısır ve
Makedonya krallığı olarak üçe
ayrıldı.
Mısır’da Ptolemeler Krallığı
(M.Ö.321-330)
Makedonya’da Antigonitler
Krallığı kuruldu (M.Ö.279-168)
Trakya ve Batı Anadolu’dan
Hindistan’a kadar uzanan
topraklarda Selevkoslar Krallığı
(M.Ö.321-64)
Selevkos’un M.Ö.280’de ölümünden
sonra Anadolu’da yerel Krallıklar
bağımsızlık mücadelesi vererek yeni
devletler kurdular.
(Salevkoslar) Krallığı parçalanınca
Anadolu’da dört tane Helenistik
devlet kurulmuştur.
Bunlar:
a)
Kapadokya Krallığı: Orta
Anadolu da kurulmuştur.
b) Pontus Krallığı: Karadeniz
bölgesinde kurulmuştur.
c) Bitinya Krallığı: İçbatı Anadolu
bölgesinde kurulmuştur.
d) Bergama (Pergamon) Krallığı:
Ege bölgesinde kurulmuştur.
Helenistik krallıklar içerisinde
uygarlıkta en ileri giden krallık
Bergama Krallığıdır.
Bu dönemde Bergama ve Antalya
önemli uygarlık merkezi olmuştur.
Bergama Krallığından kalmaZeus
tapınağı, Bergama Kütüphanesi
ve Bergama Hastanesi (Asklepion
Sağlık Merkezi) ünlüdür.
Parşömen kağıdı da Bergama’da
icat edilmiştir.
Bergama ilk çağlarda bilim ve
kültür merkezi konumundaydı.
Kütüphanelerinde 200.000 kitap
vardı.
Helenistik medeniyetten kalma en
önemli sanat eseri;
İskenderiye Feneri ve
Rodos Heykelidir.
İslam medeniyetini en çok etkileyen
medeniyet Helenistik medeniyettir.
Roma İmparatorluğu:
Roma İmparatorluğu M.Ö. 753’te
Romulus tarafından kuruldu.
M.Ö. VI.yy’da Cumhuriyete geçildi
Roma İmparatorluğu M.Ö. 133
yıllarında Anadolu’da ki Helenistik
Krallıkları ortadan kaldırmış ve
Anadolu’ya egemen olmuştur.
COLEZİUM
Roma’da devlet yönetiminde krallık,
cumhuriyet ve imparatorluk
dönemleri yaşanmıştır.
Cumhuriyet döneminde ülkeyi Konsül
adı verilen liderler yönetmiştir.
Bu dönemde Senato ve Curia adlı
meclisler yönetimde söz sahibi
olmuşlardır.
Roma imparatoru Sezar Yunan
tipinde bir Monarşi kurmak isteyince
Cumhuriyetçilerce öldürüldü.
Roma’da bulunan sınıf kavramı
sürekli iç çatışmalara sebep olmuştur.
Roma’da kölelik yaygındır.
Ancak Cumhuriyetin yıkılmasına
engel olamadılar M.Ö. 44 Sezar’ın
yeğeni Oktavianus iktidarı ele aldı.
Kendisini Senatonun İmparator olarak
tanımasını sağladı.
Augustus (Kutsal) unvanını aldı.
Böylece Roma’da imparatorluk
dönemi de başlamış oldu.
Toplumsal eşitsizlik Hıristiyanlığın
yayılışını kolaylaştırmıştır.
Roma’da halk sosyal sınıflara
ayrılmıştır.
Patriciler(Soylular),
Plepler(Hürler)küçük toprak sahipleri
Köleler
M.Ö. 381’ de ise Hıristiyanlık devletin
resmi dini olarak benimsenmiştir.
M.Ö. III.yy’da halk arasında
Hıristiyanlık yayılmaya başladı.
I.Konstantin döneminde “313 Milano
Fermanı” ile Roma topraklarında
Hıristiyanlık serbest bırakıldı.
Roma 395’de ikiye ayrıldı.476’da Batı
Roma yıkıldı
Bizans’ın en ünlü mimari eseri
Ayasofya Kilisesidir.
1453’te Doğu Roma (Bizans) yıkıldı
Ayrıca, İstanbul’da bulunan
Yerebatan ve 1001 Direk Sarnıcı,
Hora, Ayairini, Baküs ve
Sergios Kiliseleri,
Roma’da sınıflar arası çatışmayı
önlemek için hazırlanan “12 Levha
Kanunları” bugünkü Avrupa
Hukuku’nun da temellerini oluşturdu
Romalılar Mısır Takviminden
yararlanarak Jülyen Takvimini
düzenlemişlerdir.
Yunanlılar’dan aldıkları Fenike
Alfabesini, Latin Alfabesi adıyla
yeniden düzenlemişler Latince Roma
döneminde bilim vekültür dili olmuştur
Valens (Bozdoğan) su Kemeri,
Çemberli Taş (İstanbul),
Augustos Tapınağı(Ankara),
Roma Hamamı (Ankara),
Aspendos Tiyatrosu(Antalya).
AGORA: Meydan
Roma en parlak devrini
Justinianos zamanında yaşadı.
(527-565)
SORU
• Roma İmparatoru I. Constantinus
Döneminde hazırlanan ve 313 yılında
Roma İmparatorluğu’nda Hıristiyanlığa
karşı hoşgörüyü kurumlaştıran bir
fermandır.
• Bu fermanla imparatorlukta Hıristiyanlık
serbest bırakılmış, herkes dilediği tanrıya
tapınma özgürlüğüne kavuşmuş, Hıristiyan
Cemaati’ne ait olan haczedilmiş mülkler
iade edilmiştir. Böylece imparatorlukta
yaşayan Hıristiyanlar, kilise kurmayı da
içeren yasal haklara kavuşmuştur.
Hakkında bilgi verilen ferman,
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nant Fermanı
B) Halepa Fermanı
C) Milano Fermanı D) Asoka Fermanı
1598de Fransa Kralı IV. Henry
Calvinci protestanlara önemli haklar
vermiştir.
Asoka Fermanları Mauryan Hanedanlığından
M.Ö. 272 ile 231 yılları arasında hüküm süren
İmparator Büyük Asoka tarafından yazdırılmış
olan 33 kitabelik bir koleksiyondur.
Romalıların Batı Akdeniz’de
Kartacalılarla yaptıkları savaş
aşağıdakilerden hangisidir?
A)Pön savaşları
B) İssos Savaşı
C) Gavgamela Savaşı
D) Peloponez savaşları ?
Peloponez Savaşı (MÖ 431-404), Antik
Yunanistan coğrafyasında Atinalıların,
Sparta ve Peloponez Birliği karşısında yer
aldığı savaştır.
MISIR MEDENĠYETĠ
Mısır Medeniyeti özgün bir medeniyet
olarak gelişmiştir.
Mısır “Firavun” adı verilen Tanrı
krallar tarafından yönetilirdi.
Mısır’ın siyasal tarihi M.Ö. 4000
yıllarına doğru “NOM” adı verilen
şehir devletlerinin kurulmasıyla
başlamıştır.
Mısırlılar “Hiyeroglif” adı verilen
resim yazısını kullanırlardı. Bu yazı
zamanla alfabe yazısına
dönüşmüştür.
M.Ö. 3000 yıllarında “Menes” adlı bir
kral birleşik Mısır devletini kurmuştur.
Mısır tarihi Perslerin M.Ö.6.yüzyıldaki
istilasına kadar devam etmiştir. Mısır
devleti bir tarım devletidir.
Kadeş Savaşı M.Ö1296 ve
barış Antlaşması M.Ö. 1280
II. Ramses III. Hattuşili arasında
Mısır’ın yönetimi mutlak krallıktı.
Fenikeliler alfabeyi Mısır yazısını
örnek alarak düzenlemişlerdir.
Mısırlılar yazıları “papirüs”adı verilen
dayanıksız bir kağıda yazarlardı
Mısırlılar çok tanrılı bir dini inanca
sahiplerdi. Öldükten sonra dirilişe
inanırlardı. Bu nedenle ölüleri
“Mumyalar” ve “piramit” adı verilen
mezarlara koyarlardı. Mezarlara bol
miktarda araç gereçte bırakılırdı.
Mısır’da dini inanç çok güçlü olduğu
için sanat, edebiyat, bilim dini inancın
etkisinde gelişmiştir.
“Mumyacılık”, “Tıp”, “Anatomi” ve
“Eczacılık” gelişti
Mısırlılar insan vücudunu tanımışlar
ve bu sayede bir çok hastalığın teşhis
ve tedavi yöntemlerini öğrenmişlerdir.
Mısırlılar diş dolgusu yapma ve çene
kırıklarını tedavi etmesini biliyorlardı.
Mısırlar gök cisimlerini incelemişler ve
ilk defa güneş yılı takvimini
düzenlemişlerdir.
“Matematik” ve “geometri”gelişti,
“Pi Sayısı”nı doğru olarak
hesapladılar
“Ağırlık”, “uzunluk”, “hacim”
ölçülerini bulmuşlardır.
“Denklemleri” ve “kesirli Sayıları”
geliştirmişlerdir.
Mısır’da mimari gelişmiştir. Mimari
alanındaki “Piramitler” (Ehramlar)ve
tapınaklardır.
Mısırlılar öldükten sonra dirilişe
inandıkları için “Ehram” adı verilen
anıt mezarları yapmışlardır.
Tapınakları ise Firavunların kazandığı
zaferlere şükür için tanrılar adına
yapmışlardır. En önemli tapınakları
“Luksor” ve “Karnak” tapınaklarıdır.
Ayrıca Mısırlıların “Sfenks” adı
verilen heykelleri de ünlüdür.
MEZOPOTAMYA MEDENĠYETĠ
iki nehir arası demektir.
Yukarı ve aşağı olarak ayrılır.
İlk çağlarda Dicle – Fırat ırmakları
arasındaki topraklara Mezopotamya
denirdi.
Mezopotamya Bölgesine M.Ö.
4000 yıllarına doğru Asya’dan gelen
Sümerler yerleşmişler ve
Mezopotamya Medeniyetinin
temellerini atmışlardır.
Sümerler’ den sonra bölgede Sami
Kavimleri; (Akad, Elam, Babil, Asur)
devletlerini kurmuşlardır. Bu devletler
Sümer kültür ve uygarlığını
benimsemiş ve geliştirmişlerdir.
Mezopotamya’da oluşan kültür ve
uygarlık, ticari faaliyetler, Babil ve
Asurluların askeri istilaları arcılığıyla
tüm ön Asya’ya yayılmıştır. İlkçağın
ilk büyük uygarlığı Mezopotamya’da
doğmuştur.
Sümerler “SĠTE” şehir devletleri
halinde yaşamıştır.
Mezopotamya devletlerini rahip krallar
yönetmiştir. “Patesi” ya da “Ensi”
Krallık babadan oğla geçerdi.
Soylularda yönetime katılırdı.
Krallar tanrılar adına yöneticilik
yaptıklarına inanırlardı.
Mutlak Krallık Kavramı Babil Kralı
Hammurabi tarafından uygulamaya
konulmuştur. Hammurabi din
devletini dünya devletine çevirmiştir.
Krallar güçlerini dinden ve tapınaktan
değil ordudan almaya başlamıştır.
Tarihte ilk defa yazıyı Sümerler
bulmuştur. çivi yazısı
Yazı kil tabletler üzerine yazılmıştır.
Sümerlerin konuştukları dil sondan
eklemeli dil grubuna girer.
Mezopotamya’da destan edebiyatı
gelişmiştir. Önemli destanlar;
“Gılgamış”, “Yaradılış” ve “Tufan”
destanlarıdır.
Tarihte ilk yazılı kanunları
Sümerlerin Lagaş şehir devleti
kralı “Urugakina” düzenlemiştir
(M.Ö. 2375).
Mezopotamya’da en geniş hukuki
düzenlemeyi Babil Kralı
Hammurabi yapmıştır.
Hammurabi Kanunları suçlara sert
cezalar getirmiştir.
Ana-İttusu Yasaları
Lipit-İştar Yasaları
Eşnunna Yasaları
Sümer şehir devletleri (Site)
Ur-Urug-Lagaş-Eridu-Umma
mimari eserler kerpiç ve tuğladan
yapılmıştır. tapınak ve saraylar
Geometriyi geliştirmişler
Babil’in “Asma Bahçeleri”
ayrıca alan, hacim, ağırlık ve uzunluk
ölçülerini ilk defa kullanmışlardır.
Tapınaklarına “ziggurat” denir.
10 tabanlı sayı sistemi kullanılmıştır.
Mezopotamya’da en çok gelişen
bilim dalı Astronomidir.
SORU
Sümerler tapınaklarını rasathane
olarak kullanmışlar ve bu çalışmalar
sonunda ilk defa takvim “AY YILI”
düzenlemeyi başarmışlardır. 1 yılı
360 gün olarak hesaplamışlardır
Sümerler rakamları bulmuşlar, dört
işlemi yapmışlardır.
Burçlar,Güneş Sistemindeki bazı
gezegenlerin keşfi…
Aşağıdakilerden hangisi
Mezopotamya yasalarından
değildir?
A)Ana-İttusu Yasaları
B)Lipit-İştar Yasaları
C)Eşnunna Yasaları
D)Drakon Yasaları
SORU
SORU
Aşağıdakilerden hangisi
Sümerlerle ilgili bir bilgi değildir?
A)Tektanrı inancını benimseyerek
yaygınlaştırmışlardır.
B) Ağırlık, uzunluk ölçüleri ve Pi
sayısını bulmuşlardır.
C) Mezopotamya’nın siyasi tarihi
Sümerlerle başlamıştır.
D) Genelde şehir devletleri
halinde yaşamışlardır.
İlk Çağ uygarlıklarıyla ilgili
aşağıdaki eşleştirmelerden
hangisi yanlıştır?
A) Yunan-Polis
B) Hitit-Pankuş
C) Mısır-Patesi
D) Sümer-Ziggurat
SORU
Tarihte bilinen ilk yazılı kanunlar,
aşağıdakilerden hangisi
tarafından yapılmıştır?
A) Hammurabi
B) Urukagina
C) Herakleios
D) Lugalzagizi
Fenike Medeniyet
Fenikeliler Lübnan sahil şeridinde
şehir devletleri halinde yaşamışlardır.
İbrani Medeniyeti
İbraniler Filistin’de bir devlet
kurmuşlardır.
Akdeniz’de kolonicilik yapmışlardır.
Hz.Süleyman Hz.Davut Peygamber
olan Hükümdarlarıdır.
Fenikeliler kolonileri vatan olarak
görmedikleri için kısa bir süre sonra
kolonilerini İyon, Roma ve Yunanlılara
kaptırmışlardır.
Fenikelilerin önemli rolleri;
Ön Asya medeniyetini Akdeniz
havzasına taşımışlardır
Tarihte ilk defa alfabe düzenlediler
“Cam” ve “Boya”yı icat ettiler.
İbraniler ilk çağ medeniyetleri
içerisinde ilk defa tek tanrılı dine
inanmaları ile tanınırlar.
En önemli sanat eserleri Süleyman
Mabedi (Mescid-i Aksadır).
Hz. Musa Tevrat
Roma İmp. Döneminde Kudüs’ten
sürüldüler. İki bin yıllık sürgünün
Ardından 1948 de Filistin’de İsrail
Devletini kurdular.
SORU
Hz. Musa’ya inanmalarından dolayı, tarihte
“Musevi” adıyla da anılan topluluk,
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Babilliler
B) Keldaniler
C) İbraniler
D) Asurlular
Çin Medeniyeti
Çin medeniyeti “Sarı” ve “Gök”
Irmaklar boyundaki verimli topraklar
üzerinde gelişmiştir.
Çin Medeniyetinin ortaya çıkmasında
Türk, Moğol, Tunguz ve Tibet
kültürlerinin de etkisi vardır.
M.Ö.II.binde ilk merkezi Krallıklarını
kurdular.
İpek Üretimi İpekli Kumaş ve
Porselen çok gelişmiştir. dünyanın en
ünlü vazoları Çin’de yapılmıştır.
Dünya Medeniyetine en büyük
katkıları “Kağıt”, “Matbaa”,
“Pusula”, “Barut” ve “Mürekkep”
Ayrıca Mimaride gelişmiştir. Mimaride
Budist tapınakları ünlüdür.
Çin’de “Konfiçyus”, “Lou-dzi” ve “Tao”
adlı düşünürlerin görüşleri ileride din
Çin’i farklı hanedanlar yönetmiştir. Çin
haline gelmiştir.
tarihinde hanedan çekişmeleri büyük
SORU
yer kaplar.
İpek yolu ve ticareti Türk Çin
Mücadelesinin temel nedenidir.
İpek Yolu’nun başlangıç noktası da
Çin’in başkenti Pekin’dir.
Aşağıdakilerden hangisi Çin’de icat
edilmemiştir?
A) Matbaa
B) Parşömen
C) Barut
D) Mürekkep
E) Pusula
Hint Medeniyeti
Hint medeniyeti “İndus” ve “Ganj”
Nehirlerinin çevresinde oluşmuştur.
Hindistan’da kültürel ve siyasal birlik
oluşmamıştır.
Hindistan zengin ve yaşamaya
elverişli bir toprak olduğu için bir çok
kavimin istilasına uğramıştır.
M.Ö. 1200 yıllarında Hindistan’a
gelen “Ari”ler burada halkı “Kast”
denilen sınıflara ayırmıştır. Bir sınıftan
diğerine geçmek yasaklanmıştır.
Brahmanlar: Din adamları
Kşatriyalar: Asiller ve Askerler
Vaysiyalar: Tüccar, Esnaf ve Çiftçiler
Südralar: İşçiler
Paryalar: Köleler
Hindistan’da “Brahmanizm”,
“Budizm”, “Vedacılık”, “Hinduizm”,
“İslam”, “Hıristiyanlık” v.b
Buda’nın görüşleri din olarak
benimsenmiştir. “Buda”nın tüm
insanları eşit görmesi “Brahman”
denilen din adamlarının sert
tepkisine yol açmıştır. Bu nedenle
Buda dini Hindistan’da yeterince
yayılmamıştır. Daha çok Çin’de
yayılmıştır.
GAZNELĠ SULTAN MAHMUT
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Hindistan’da
görülen “Kast” sistemi ile ortaya çıkan
sosyal sınıflardan biri değildir?
A)
Brahmanlar
B)
Vaysiyalar
C)
Plepler
D)
Südralar
E)
Kşatriyalar
SORU
Hindistan’da ortaya çıkan “Kast Sistemi”ne
Hindistan’da İslamiyet’i yayarak en büyük
darbeyi vuran ve busistemin zayıflamasına
neden olan Türk-İslam hükümdarı
aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Sultan Kılıç Arslan
B)
Sultan Alaaddin
C)
Sultan Mahmut
D)
Sultan Sencer
E)
Sultan Alparslan
I. Polis
II. Nom
III. Site
Yukarıda verilenlerden hangisi yada
hangileri İlkçağ Mısır yada Sümer
yada Yunan şehir devletlerine verilen
isimlerdendir değildir?
I.Pankuş
II. Patesi
III. Ziggurat
Satrap
satraplık
ARHON Konsül Senato ve Curia
Patriciler Plepler
“Sfenks” papirus
“Piramitler”(Ehramlar)
Pön savaşları
İssos Savaşı
Gavgamela Savaşı
Peloponez savaşları
Nant Fermanı
Halepa Fermanı
Milano Fermanı
Asoka Fermanı
Brahmanlar:
Kşatriyalar:
Vaysiyalar:
Südralar:
Paryalar:
Buluşlar