SORU

TARİH
İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE
SONUÇLARI
SOVYET RUSYA’NIN KURULUŞU
BOLŞEVİK DEVRİMİ
PARİS BARIŞ KONFERANSI
BASMACI HAREKETİ
Yusuf Akçura, İsmail Gaspıralı
Enver Paşa
MONREO DOKTİRİNİ
1.DÜNYA SAVAŞINDAN SONRA
İMZALANAN ANTLAŞMALAR
VERSAY
NÖYYİ
TRİANON
ST. JERMEN
SEVR
BREST LİTOVSK
1. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI
ORTA DOĞU’NUN DURUMU=MANDA
YÖNETİMLERİ
JAPONYA 1868-1912 MEİJİ
RESTORASYONU
İMP. MUTSUHİTO
1929 Dünya Ekonomik Krizi,
1923-1930 TÜRK DIŞ POLİTİKASI
Krizin Türkiye’ye etkileri
Lozandan kalan dış politika
sorunları
1929 yerli malı kullanma yemini ve
yerli malı haftası düzenlendi
MUSUL
Atatürk’ün direktifleriyle, Milli İktisat ve YABANCI OKULLAR
tasarruf cemiyeti kuruldu
NÜFUS MÜBADELESİ
İthalat kısıtlandı gümrük vergileri
BORÇLAR
yükseltildi
Ekonomide devletçi müdahaleci ve
korumacı anlayış benimsendi
BOĞAZLAR
HATAY
Borçlar
Teşviki sanayi kanunu
Devletçi ekonomi modeli
Kalkınma planları
1926 Yabancı Okullar Sorunu
Yeni Türk Devleti yabancı okullar üzerinde
Lozan’dan doğan haklarını kullanarak 3
Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nu
çıkararak bütün okulları Türk Milli Eğitim
Bakanlığı’na bağladı. 1926 yılında da
Maarif vekaleti hakkında kanun çıkarılarak,
Türkiye’de faaliyet gösteren bütün
okulların uyulması gereken kurallar
belirlendi.
Bu kurallar:
Devletten izinsiz okul açılamaz,
Not: 1926 Maarif vekaleti hakkında Kanun
bugünkü Milli eğitim Temel kanununun ilk
hali olarak kabul edilebilir.
Okul idarecilerinden biri mutlaka Türk
olmak zorundadır,
Okullarda Misyonerlik faaliyetlerinde
bulunulamaz,
Öğretmenler dini kıyafetle derse giremez,
Okullarda dini simgeler ve kilise benzeri
yapılar bulundurulamaz,
Türk devleti aleyhinde propaganda
yapılamaz,
Türkçe, Tarih, Sosyoloji, Edebiyat v.b.
kültür dersleri Türk öğretmenler tarafından
Türkçe okutulmak zorundadır,
Okullar Milli Eğitim Bakanlığı müfettişleri
tarafından denetlenecektir…
Bu kurallara uyulacak uymayan okullar
kapatılacaktır. Bu madde Lozan’da da
aynen bu şekilde kabul edilmişti.
1926 yılında yapılan denetimlerde birçok
yabancı Misyoner okulunun bu kurallara uymadığı
görülmüş ve Lozan’dan ve iç hukuk tan doğan
haklarını kullanan yeni Türk devleti, Robert Koleji
(ABD) ve Heybeliada Ruhban Okulu (Fener Rum
Patrikhanesi’ne bağlı) hariç bütün okulları kapatmıştır.
Okulların faaliyetlerine son verilmesinin ardından
Türkiye’de okulu olan birçok batılı devlet ile diplomatik
sıkıntılar yaşanmıştır. Ancak en fazla okul Fransa‘ya
ait olduğu için yeni Türk devleti bu konuda en fazla
sorunu Fransa ile yaşamıştır.
Fransa olayı milletler cemiyeti nezdinde uluslar arası
platformda görüşmek için elinden gelen bütün çabayı
gösterse de yeni Türk devleti bu konuyu iç işlerine
müdahale ve bağımsız devlet anlayışına aykırı
görerek Fransa’nın görüşme taleplerini reddetmiştir.
1926 Musul Sorunu (Irak sınırı)
Lozan’da çözüm getirilemeyen ve İngiltere
ile Türkiye arasında daha sonra yapılacak
ikili görüşmelere bırakılan tek konu, Irak
sınırı meselesidir.
Lozan antlaşmasında yer alan madde
gereği iki ülke Musul sorununu görüşmek
üzere 1924 Haliç Konferansında bir araya
geldiler. Konferansta İngiltere Musul’u
vermeye yanaşmadı. Ayrıca Türkiye’yi iç
politikada zora sokmak ve elini zayıflatmak
amacıyla bu tarihte doğu ve güneydoğu
bölgelerinde Nasturi İsyanı’nı tertipledi.
İngiltere’nin amacı olayı çözümsüzlüğe
sürükleyip biran evvel Milletler Cemiyetine
götürerek kendi lehine karar aldırmaktı.
Türk hükümeti milletler cemiyetinin taraflı
bir tutum içine gireceğini zaten biliyordu.
Ancak görüşmelerden sonuç çıkmayınca
konferans dağıldı. Olay milletler
cemiyetine intikal edince beklenen oldu ve
cemiyet İngilizlerin lehine karar aldı ancak
Türkiye bu kararı tanımadı
Mustafa Kemal Musul’u askeri bir
müdahale, ile almak için harekete geçti.
Bu iş için Adana’da bir kolordu hazırlandı.
Fakat 1925 yılında doğu ve güneydoğu
bölgelerimizde ortaya çıkan Şeyh Sait
isyanı bütün planı alt üst etti ve Musul’a
gönderilecek ordu Şeyh Sait isyanını
bastırmakla görevlendirildi.
Türkiye içteki sıkıntılar nedeniyle 1926
Ankara Antlaşması ile Musul’dan
vazgeçmek zorunda kaldı.
“Dış politikada güçlü ve sözü geçer
olmanın şartı iç politikada da güçlü
olmaktır.” M. Kemal Atatürk
(İçte güçlü olmayan dışta güçlü olamaz.)
Unutma: Türkiye, Lozan Konferansında
Musul üzerinde hak iddia ederken, halkın
çoğunluğun Türk olması ve bu toprakların
30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi
imzalandığı anda, savaşılarak
kaybedilmeyen, Osmanlı Devleti’nin elinde
bulunan, Misak-ı Milli sınırlarında olmasını
ileri sürmüştür.
1926-1930 Nüfus Mübadelesi (etabli)
Sorunu
Lozan’da Türk ve Yunan Hükümetleri
arasında müzakere edilen, Nüfus
Mübadelesi, 1926 yılında Yunanistan’ın
İstanbul’da daha fazla Rum nüfusu
bırakmak istemesi üzerine yeniden sorun
olmuştur.
Lozan’da: 30 Ekim 1918 tarihinde İstanbul
belediye sınırları içinde etabli (yerleşik)
olan Rumlar ile Gökçeada (İmroz),
Bozcaada Rumları ve Batı Trakya Türkleri
hariç, Anadolu’daki Rumlar, Yunanistan a,
Yunanistan’daki Türkler, Türkiye’ye göç
ettirilecek (mübadele edilecek) kararı
alınmıştı.
1926 da Yunanistan ile Türk hükümetleri
arasında sorun giderek büyüdü.
Yunanistan Türklerin mallarına el koyunca,
Türkiye’de, Rumların malına el koydu. İki
ülke savaşın eşiğine geldi. Milletler
Cemiyeti araya girdi ve sorun çözüldü.
.
Bu tarihe kadar mübadele edilenler hariç,
İstanbul ve adalardaki Rumlar doğum
yerleri ve yerleşmeleri nere olursa olsun
Türk vatandaşı sayıldı.
Unutma: Bu sorunun aşılmasından sonra,
Türkiye ile Yunanistan arasında 19301954 yılları arasında bir dostluk süreci
yaşanmıştır. 1954’te iki ülke arasında,
Kıbrıs sorunu çıkmış ve barış süreci son
bulmuştur.
Not: Bu süreçte Yunan Başbakanı,
Mustafa Kemal’i Nobel barış ödülüne aday
gösterdi.
Türkiye 1932’de Yunanistan ve İspanya
delegelerinin girişimleriyle Milletler
Cemiyeti’ne, başvuru yapmadan katılmıştır.
İki ülke 1934 Balkan Antantı ve 1935
Akdeniz Paktı’nda, birlikte yer aldılar.
Unutma: Atatürk döneminde, Türkiye ile
Yunanistan arasında tek sorun Nüfus
Mübadelesi (etabli) sorunudur. Başka
sorun yoktur.
Not: Atatürk döneminde Türkiye ile
Yunanistan arasında: Ege Adalarının
silahsızlandırılması, Kıta sahanlığı (fır
hattı), Fener Rum Patrikhanesi, Kardak
kayalıkları, 12 Ada Rodos sorun
olmamıştır.
Türk Suriye Sınırı, Hatay (Sancak)
Sorunu
Sakarya Savaşı’nın kazanılmasının
ardından Yeni Türk Devleti ile Fransa
arasında yapılan, 20 Ekim 1921 Ankara
Antlaşmasıyla, Hatay Misak-ı Milli Sınırları
dışında kalmış ve Lozan Barış Antlaşması
sırasında bu konu Türkiye ile Fransa
arasında tartışmalara konu olmadan,
Ankara Antlaşması esas alınarak çizilmişti
Ankara Antlaşmasıyla,
Hatay Suriye’ye bağlı Özerk bir devlet
olacak,
ayrı bayrağı, ayrı bütçesi olacak,
dili Türkçe olacak şeklinde karar alınmıştı.
Hatay Meselesi Lozan’da çözülen bir
konudur fakat bu durum Türkiye’nin
aleyhinedir.
1936 yılında Almanya, Rehn bölgesini
işgal edince Fransa, Almanya’ya karşı
kendini güvence altına almak amacıyla,
Orta Doğu ve Afrika’daki birçok
sömürgesinden askerlerini geri çekerek,
buralardaki Manda yönetimlerinin
birçoğuna son verdi.
Bunlardan biride Suriye’ydi. Suriye
bağımsız bir devlet olurken Hatay’ın
Suriye’ye bağlılığı devam ettirilmek istendi.
Bu olay üzerine Türkiye harekete geçerek,
olayı Milletler Cemiyetine götürdü. “Hatay
da çoğunluğun Türk olduğu ve Milletlerin
yazgılarını belirleme hakkına saygılı
olunması gerektiği” tezinden hareketle,
Türkiye Hatay’a Sandler adında bir
Raportörün gönderilmesini başardı.
Sandler Raporu’nun, Türk tezi ile
paralellik göstermesi ve bu sırada İkinci
Dünya Savaşı tehlikesinin baş göstermesi
bu olayda Fransa’nın fazla direnç
göstermesine engel oldu.
1938’de önce Hatay Cumhuriyeti kuruldu.
40 Mebustan oluşan Hatay Senatosunun
çoğunluğu Türk’tü.
Tayfur Sökmen, Hatay Cumhuriyeti’nin
(ilk ve son)
Cumhurbaşkanı seçildi. Abdurrahman
Melek Başbakan oldu.
Atatürk’ün ölümünden sonra 1939 yılında
Türkiye’nin diplomatik girişimleri,
Referandum (Plebisit) yapılması ve Hatay
Senatosunun aldığı karar sonucu Hatay
Türkiye’nin bir ili olarak Misak-ı Milliye
dahil edildi.
Fransa ile Türkiye arasında Ankara’da
yapılan bir protokolle Fransa’da bu
durumu kabul etti. Böyle-ce Atatürk’ün
sağlığında altyapısını hazırladığı ancak
sonucunu göremeden vefat ettiği Hatay
Sorunu, İkinci Dünya Savaşı tehlikesinin
de etkisiyle, Türkiye’nin lehine
sonuçlanmış oldu.
Unutma: Hatay sorunu Atatürk dönemi
olaylarındandır, ancak Hatay’ın Türkiye’ye
katılması, Atatürk dönemi gelişmelerinden
değildir.
Boğazlar Sorunu
Boğazlar ilk kez uluslararası sorun
haline,Osmanlı Devleti ile Rusya arasında
yapılan, 1833 Hünkar İskelesi Antlaşması
ile gelmiştir.
Sakarya Savaşı’ndan sonra yapılan, Kars
Antlaşması, Moskova Antlaşmasının bir
devamı ve tekrarı niteliğinde olduğu için
benzer maddeler bu antlaşmada da yer
almıştır.
Boğazlar üzerinde Osmanlı Devleti’nin,
egemenlik hakları, ilk kez 1841 Londra
Boğazlar Sözleşmesiyle kısıtlanmıştır.
Birinci Dünya Savaşı devam ederken,
ABD
Başkanı Wilson tarafından yayınlanan,
Wilson İlkelerin-de boğazlarla ilgili olarak,
bütün devletlerinin ticaret gemilerine açık
olması kararı yer almıştır.
Not: Bu antlaşma “Boğazlardan barış
zamanı hiçbir savaş gemisinin
geçmemesini öngörüyordu” bu durum
Osmanlı Devleti’nin egemenlik haklarına
aykırıdır.
Milli Mücadele yıllarında, TBMM ile Sovyet
Rusya arasında yapılan Moskova Dostluk
Antlaşmasının hükmü ise: “Boğazların
geleceğine Türkiye’nin güvenliği göz
önünde bulundurulmak kaydı ile TBMM
hükümeti ve Karadeniz’e kıyısı olan
devletler karar verecek şeklindeydi.”
Mondros Mütarekesinde Boğazlar İtilaf
Devletleri’nin denetimine verilecek hükmü
yer almıştır.
Sevr Antlaşması’nda Boğazlar: Ayrı
bayrağı ayrı bütçesi olan, Türk tarafının
yer almadığı uluslararası bir komisyonun
yönetimine devredilmiştir. (Sevr yürürlüğe
girmemiş ölü bir antlaşmadır.)
Büyük Taarruz’un kazanılmasının
ardından
imzalanan ve Kurtuluş Savaşı’nın
Muharebeler dönemini sona erdiren,
Mudanya Ateşkes Antlaşmasının
hükümlerine göre Boğazlar, TBMM’ye
verilmiştir.
Ancak Lozan’da Türk Hükümeti, “ileride bir
savaş tehlikesi olur ise Türkiye Boğazların
durumunu yeniden tartışmaya açabilecek”
maddesini koydurtarak, ileride Boğazlar
üzerinde tam bir egemenlik kurmanın da
altyapısını hazırlamıştır.
Nitekim 1930’lardan itibaren Almanya ve
İtalya’nın saldırgan ve yayılmacı
Unutma: Bu madde Osmanlı Devleti’nin
politikaları, özellikle İtalya’nın Akdeniz
hukuken sona erdiğine kanıttır.
havzasında giriştiği faaliyetler, İngiltere’nin
Akdeniz çıkarları çatışmış, İkinci Dünya
Lozan Barış Antlaşması’nda bu durum
Savaşı tehlikesi baş göstermiş ve Türkiye
aleyhimize dönmüş ve Boğazlar başkanı
Lozan’da aleyhine sonuçlanan Boğazları
Türk olan Uluslararası bir komisyonun
Milletler Cemiyeti Nezdinde yeniden
yönetimine devredilmiştir. Yine Lozan
Antlaşmasına göre, Türkiye Boğazların her tartışmaya açmıştır. İngiltere Lozan’da
Türkiye’yi Boğazlar konusunda en çok
iki yakasında 15-20 km’lik mesafelerde
uğraştıran taraf olmasına rağmen 1936’da
asker ve silah bulunduramayacak
Türk tezini desteklemiştir.
hükümleri yer almıştır.
Unutma: Bu iki madde Türkiye’nin
egemenlik haklarına aykırı olan ve
bağımsız devlet anlayışını zedeleyici
maddelerdir.
Bunda şüphesiz İngilizlerin Akdeniz’de
çıkarları olmasının yanında,
1926 Musul sorununun çözülmesinden
sonra iki ülkenin birbirine yakınlaşması,
1932’den itibaren iki ülkenin Milletler
Cemiyeti çatısı altında birlikte yer alması,
1935’ten itibaren Akdeniz Paktı’nda birlikte
yer almaları ve İkinci Dünya Savaşı’nın
yaklaşması da etkili olmuştur.
Unutma: Lozan’da boğazlar konusunda
Türk tarafını destekleyen Rusya, en çok
sorun çıkaran İngiltere iken, Montrö’de tam
tersidir. Montrö’de Türk tarafının tezini ,
İngiltere desteklerken, Rusya karşı
çıkmıştır.
Yorum: Devletlerarası ilişkilerde dostluk
değil, çıkarlar ön plandadır. Bugün dost ve
müttefik olan yarın düşman, bugün
düşman olan yarın dost ve müttefik olabilir.
Osmanlı Borçları
Lozan’da Osmanlı borçları, Türk
tarafının isteği doğrultusunda
çözülmüştür.
Türkiye Lozan’da: Payına düşen borçları,
faizsiz taksitlerle ve kağıt para ile ödemeyi
kabul etmişti.
Osmanlı borçları Türkiye’nin tezi
doğrultusunda çözüldü ve 1881 de kurulan
Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi)
de kaldırılmıştı.
1929 Dünya ekonomik krizi nedeniyle
birçok devletin ekonomisi durağanlığa
girmiş ve Türkiye’de bundan etkilenmiştir.
Türkiye Borçlarını ödemede sıkıntı
yaşamıştır. En çok Osmanlı borcu
Fransa’ya olduğu için bu konu Fransa ile
sorun olsa da 1933’te yapılan bir antlaşma
ile sorun çözülmüştür.
.
Borçların taksitleri 1959’a kadar olmasına
rağmen Türkiye 1954 yılında Adnan
Menderes Hükümeti döneminde
borçların tamamını ödeyerek, Osmanlı
Devleti’nin, 1854’te Kırım Harbi sırasında
başlayan dış borç macerasına yüz yıl
sonra, 1954’te son vermiştir.
ATATÜRK DÖNEMİNDE TÜRKİYE’NİN
ÜYESİ OLDUĞU KURULUŞLAR VE BU
DÖNEMDE GÖRÜLEN DİĞER
GELİŞMELER TÜRKİYE’NİN ÜYESİ
OLDUĞU KURULUŞLAR
Briand Kellog Paktı (27 Ağustos 1928)
ABD, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya,
Çekoslovakya, Belçika, 1929 Ocak ayında
Türkiye üye oldu.
Briand: Fransa Dış İşleri Bakanı
Kellog: ABD Dış İşleri Bakanı
Buna göre barışı sağlama amacı hariç
bütün savaşlar lanetleniyor. Silahlanma
azaltılıyor ve sorunlar barışçı yolla
çözülüyor.
Ekim 1928’de Sovyet Rusya’da katıldı.
Türkiye 1929’da üye olmuştur.
TÜRKİYE’NİN MİLLETLER CEMİYETİ’NE
ÜYE OLMASI (18 Temmuz 1932)
Milletler Cemiyeti’nin kurulma fikrini ABD
başkanı Wilson ortaya atmıştır. (8 Ocak
1918)
Paris Barış Konferansı’nda; “Milletler
Cemiyeti Anayasası” kabul edilmiştir.
Milletler Cemiyeti: 10 Haziran 1919’da
Londra’da çalışmalarına başlamıştır.
Türkiye ile İngiltere arasında yaşanan
Musul sorununda, Milletler Cemiyeti’nin
taraflı davranması ve Türkiye’nin haklı
olduğu bir konuda aleyhine karar vermiş
olması, Türkiye’nin bu cemiyete üye olmak
için herhangi bir girişimde bulunmasına
engel olmuştur.
Ancak 1930’lardan itibaren Almanya ve
İtalya’nın yayılmacı politikaları diğer
Avrupa ülkelerini ve Türkiye’yi rahatsız
etmeye başladı.
Barışçı bir dış politika benimseyen yeni
Türk devleti, 1932’de Milletler Cemiyeti’ne
davet edilmiştir.
Türkiye bu teklifi kabul etmiş ve barış
yanlısı olduğunu dünyaya ispatlamıştır.
Türkiye 1932’de Yunanistan ve İspanya
delegelerinin girişimleriyle Milletler
Cemiyeti’ne, başvuru yapmadan katılmıştır.
Akdeniz Paktı (1936)
1936 İtalya’nın yayılmacı politikasına karşı
Akdeniz’de çıkarlarını ve sınırlarını
korumak isteyen İngiltere, Türkiye,
Yunanistan, Yugoslavya arasında
imzalanan bir ittifak antlaşmasıdır. İtalyan
saldırılarına karşı birlikte savunma
amaçlanmıştır.
SADABAT PAKTI (8 Temmuz 1937)
İtalya’nın (Mussolini), Asya ve Afrika’ya
saldırma politikası Türkiye’yi İslam
BALKAN ANTANTI (9 Şubat 1934)
devletleri ile yakınlaştırmıştır.
Güçlenen Almanya ve İtalya’nın dünya
Türkiye, İran, Afganistan ve Irak
barışını tehdit eden yayılmacı politikaları
Antant’ın kurulmasının en önemli nedenidir. arasında imzalanmıştır.
Türkiye’nin öncülüğünde, Türkiye,
Ortadoğu’da siyasal dayanışma
Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya
sağlanarak kalıcı bir barış ortamı
arasında yapılan antlaşmalarla
sağlanmaya çalışılmıştır.
kurulmuştur.
Türkiye bu antant ile batı sınırının
güvenliğini sağlamayı amaçlamıştır.
NYON Konferansı (4 Eylül 1937)
10 ülkenin katıldığı bu konferansta dünya
barışını sağlamaya yönelik kararlar
alınmıştır.Türkiye İtalyan yayılmacılığına
karşı İngiltere ile hareket etme kararı
almıştır.
Bursa Olayı (1933)
Bursa’da ezanın Türkçe okunmasına karşı
olanların başlattığı bir olaydır. Laik devlet
düzenine karşı bir girişimdir. Atatürk bu
olayla ilgili “Bu bir din değil, dil meselesidir”
demiştir.
Not: M.Kemal Atatürk ile İsmet İnönü’nün
arası bu olaydan dolayı açılmıştır.
Antlaşma İsviçre’nin Nyon kentinde yapıldı.
18 Eylül 1937’de TBMM’de onaylandı.
Razgart Olayı (1933)
Bulgaristan’ın Razgart şehrinde bulunan
Türk mezarlarının tahrip edilmesi üzerine
İstanbul’da üniversite öğrencileri mitingler
yaparak Bulgar mezarlığına gül
bırakmışlardır. Milliyetçi nitelikte bir olaydır.
DİĞER GELİŞMELER
Bozkurt Lotus Olayı (1926)
Türkiye’ye ait Bozkurt gemisi ile Fransa’ya
ait olan Lotus gemisinin Ege denizinde
çarpışması olayıdır. Türkiye Fransız
kaptanı tutuklayıp yargılıyor. Fransa olayı
uluslararası adalet divanına götürüyor.
Mahkeme başkanının nitelikli oyu ile olay
lehimize sonuçlanıyor. Türkiye’nin ilk
uluslararası hukuk başarısıdır.
Wagon Lits Olayı (1933)
Wagon Lits şirketi Osmanlı Devleti’nden
demiryolu işletme hakkı almış Fransız bir
şirkettir. Cumhuriyet döneminde de bu
faaliyetine devam ediyor.
Küçük Antant (1921)
I.Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya’nın
oluşturduğu tehdide karşı Fransa,
Yugoslavya, Romanya, Çekoslovakya
arasında imzalanan ittifak antlaşmasıdır.
Locarno Antlaşması (1925)
5 Ekim 1925’te Almanya, Fransa, İngiltere,
Polonya, Belçika ve Çekoslovakya
arasında İsviçre de Locarno da bir
konferans düzenlenmiş 1 Aralık 1925’te
Londra’da imzalanmıştır.
Sorunların barışçı yollarla çözülmesi,
sınırlar kesin kabul edilecek ve
değiştirilmeye çalışılmayacak.
1926 Almanya’nın Mil.Cem. üye olması ile
yürürlüğe girdi.
Bu antlaşmanın temel nedeni Fransa ile
Almanya arasındaki savaş tamiratı
sorunudur.
Ancak Almanya askersiz bölge olan REN
bölgesine 7 Mart 1936 da girmiş sınırlar
değişmiş Avrupa buna sessiz kalmış
sonuçta II.Dünya Savaşı çıkmıştır.
Türkiye Küçük Antant ve Locarno
antlaşmasına taraf olmamıştır.
Litvinov Protokolü (1929)
9 Şubat 1929 SSCB, Letonya, Estonya,
Romanya, Polonya arasında imzalanan bu
paktında amacı Kellogg-Briand paktının
amacı ile aynıdır.
Türkiye Litvinov protokolüne katılmıştır.
İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1939-1945)
Birinci Dünya Savaşı’ndan Sonra dünya
barışını korumak amacıyla:
Milletler Cemiyeti kuruldu.
Fransa, Çekoslovakya, Romanya ve
Yugoslavya arasında ikili antlaşmalarla,
1921’de Küçük Antant kuruldu. (Almanya,
Bulgaristan ve Macar tehlikesine karşı)
Fransa, Almanya, İngiltere, İtalya, Belçika,
Polonya, Çekoslovakya arasında 1925’de
Locarno Antlaşmasını imzalandı.
Uluslararası anlaşmazlıklara çözüm
bulmak amacıyla Fransa ile ABD 1928’de
Kellog Paktı’nı kurdu.
Türkiye’nin girişimleri ile 1934’te Balkan
Antantı,1937’de Sadabat Paktı kuruldu.
Boğazların güvenliğini sağlamak amacıyla
1936’da Montrö Boğazlar Sözleşmesi
yapıldı.
Ancak bütün bu girişimler yeni bir Dünya
Savaşı’nın çıkmasına engel olamadı.
Almanya’nın 1939’da Çekoslovakya’yı
işgal etmesi ve Almanya ile Rusya’nın
kendi aralarında önce Polonya’yı
paylaşması, sonrada işgal etmesi üzerine
Fransa ve İngiltere olaya müdahale etmesi
ile İkinci Dünya Savaşı resmen başlamıştır.
İkinci Dünya Savaşının Nedenleri
Birinci Dünya Savaşı’nın Sonuçları.
Millerler Cemiyeti’nin (Cemiyet-i Akvam)
taraflı davranması ve dünya barışını
korumakta yetersiz kalması.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yapılan
antlaşmalarla sınırlar çizilirken Milliyet
esasına uygun hareket edilmemesi. Yani
farklı etnik kökenden gelen halkların bir
arada yaşamaya mecbur bırakılması ve bu
toprakların büyük güçlerin çıkar
çatışmalarına sahne olması.
Almanya ve İtalya’nın saldırgan tutumları
ve yayılmacı politikaları.
Almanya, İtalya, Japonya, (Mihver
Devletler)
İtalya’nın 1936’da Habeşistan’a saldırması
daha sonra da Arnavutluk’u işgal etmesi.
Fransa, İngiltere, Rusya, ABD (Müttefik
Devletler)
Hitler’in, 1938’de Avusturya’yı Almanya’ya
bağlaması.
Savaş Süreci
Almanya, Rusya’ya da savaş ilan edince
Ruslar, İngiltere tarafına geçti (1941).
Devletler arası Bloklaşmaların yaşanması
yani, Almanya ile İtalya’nın 1936’da Mihver
Devletler Grubu’nu kurması ve 1937’de
Japonya’nın da bu oluşuma katılması.
Mihver Devletler karşısında İngiltere ile
Fransa’nın Müttefik Devletler Grubu’nu
oluşturması.
Almanlar 1939’da Çekoslovakya’yı işgal
etti. Almanya ve Rusya aynı dönemde
Polonya’yı işgal edince Fransa ve İngiltere
olaya müdahale etti ve İkinci Dünya
Savaşı resmen başladı.
Japonya, ABD’nin deniz üslerine (Pearl
Harber Baskını 1941) ve Çin’e saldırınca;
ABD ve Çin Japonya’ya karşı savaşa girdi.
ABD, İngiltere ve Fransa’nın yaptığı
Normandiya Çıkarması sonucunda
Almanya teslim oldu.
ABD’nin Japonya’nın Hiroşima ve
Nagazaki kentlerine atom bombası atması
sonucunda Japonya da savaştan çekildi.
Savaş Sürecinde Türkiye
Türkiye; savaş esnasında İngiltere ve
Rusya tarafından savaşa girmesi yolunda
zorlandıysa da, tarafsız kalmayı başardı.
Almanya, Bulgaristan’a girince; Almanya
ile Türkiye arasında 1941’de saldırmazlık
antlaşması imzalandı. Türkiye savaşın
bitmesine az bir zaman kala 1945’de
Almanya ile Japonya’ya savaş ilan etmiş
fakat savaşa fiilen girmemiştir.
Not: Müttefik devletler 1943 yılında
II.Dünya Savaşı devam ederken
düzenledikleri Kazablanka konferansında
Türkiye’nin kendi yanlarında savaşa
katılmasına karar verdiler.
Adana Görüşmeleri (1943)
İsmet İnönü ile İngiliz başbakanı Churchill
arasında 30 Ocak 1943’te Adana’da
yapıldı. Churchill II.Dünya Savaşı’na
Türkiye’nin kendi yanlarında girmesi için
İsmet İnönü’yü ikna etmeye çalışmış
ancak başarılı olamamıştır.
Ardından 1943 Kahire Görüşmeleri’nde
İsmet İnönü, Churchill ve Roosevelt bir
araya geldi. Türkiye yine tarafsızlığını
korudu. Burada da amaç Türkiye yi
müttefik devletler yanında savaşa
sokmaktı. Türkiye tarafsız kalmayı tercih
etti.
Yine 1943 yılında İngiltere Başbakanı
Churchill, ABD Başkanı Roosevelt, SSCB
Lideri Stalin arasında Tahran
Görüşmeleri yapıldı. SSCB burada
Türkiye’nin de kendi yanlarında savaşa
girmesini istedi. Türkiye ikna olmadı.
Ekmek karnesi14 Ocak 1942
Büyük şehirlerde ekmek satışları hükümet
tarafından belirlenen fiyatlar ve miktarlar
üzerinden yapılıyordu.
Herkesin aldığı günlük ekmek miktarı karnesine
işleniyordu. Ekmek karnesi gibi zeytin,şeker vb.
ürünler de karneyle verilmekteydi.
1940 milli korunma kanunu
Petrol ofisi, et ve balık kurumu
Toprak mahsulleri vergisi
Yalta Konferansı (1945)
4-11 Şubat 1945’te, Stalin (SSCB),
Churchill (İngiltere), Roosevelt (ABD) bir
araya gelerek; Dünyada kendi, nüfuz
Savaş sırasında yaşanan kıtlığın Türkiye'yi de
vurması yüzünden ekmek üretimi çok düşmüştür. bölgelerini belirlediler. Bir nevi dünyayı
kendi aralarında paylaştılar ve kendi
Herkesin ekmek alabilmesi için ekmek karneleri
hinterlantlarını oluşturdular.
kullanılmıştır.
Savaş yıllarında ekmek alabilmek için gerekli
olan belgedir.
Varlık Vergisi
11 Kasım 1942 tarih ve 4305 sayılı kanunla
konulan olağanüstü servet vergisinin adıdır.
Türkiye vatandaşı olan gayrimüslim azınlıkların
servetinin önemli bir bölümüne bu vergi ile
devletçe el konulmuş, vergiyi ödeyemeyen veya
ödemeyen kişiler Aşkale'de kurulan çalışma
kampına gönderilmiştir. bu vergi 1944 yılında
kaldırıldı.
ABD ve SSCB II.Dünya Savaşından süper
güç olarak çıktı. İngiltere dünya
egemenliğini ABD’ye devretmek zorunda
kaldı.
Not: ABD II.Dünya Savaşına girerken
ATLANTİK Bildirisi adı ile bir belge
yayınlamıştır. Bu bildiri I.Dünya Savaşına
girerken yayınladığı Wilson İlkelerine
benzer bir bildiridir.
Ancak; savaşın sonuna doğru mihver
devletlerin yenileceğinin kesinleşmesi
üzerine Türkiye:
Savaştan sonra oluşacak yeni düzende
yer alabilmek, oluşabilecek örgütlerde,
Antant ve Paktlarda yer alabilmek
amacıyla 23 Şubat 1945’te Japonya ve
Almanya’ya savaş ilan etti.
İkinci Dünya Savaşı’nın Sonuçları:
Savaşın ardından Süper Güç olarak
adlandırılan ABD ve Sovyet Rusya,dünya
siyasetine hakim oldu. Bu iki devlet
dünyanın en güçlü devletleri haline geldi.
9 Ağustos 1945’te savaş bitti.
Müttefikler 1 Mart 1945’e kadar Almanya
ve Japonya’ya savaş ilan eden devletlerin
San Francisco konferansına
katılabileceğini duyurdu.
Savaştan yenik çıkan Almanya ve İtalya
da rejimler yıkıldı.
Sonuçta; Türkiye San Francisco
Konferansı’na katıldı. BM’ in kurucu
üyelerinden oldu. (BM’yi Çin, İngiltere,
Fransa, ABD, SSCB) kurdu.
BM: 1945’te kuruldu. Amaç; dünya barışı.
1948 de insan hakları evrensel
beyannamesini yayınladı.
Birçok devlet, Sovyetler birliğinin yönetim
biçimini benimsedi. ( Çin, Doğu Almanya,
Romanya, Yugoslavya…)
İngiltere’nin dünya siyasetindeki etkisi
azalırken ABD’nin etkinliği arttı.
Almanya, doğu ve batı Almanya olarak
ikiye bölündü.
Orta ve Doğu Avrupa SSCB’nin kontrolüne
girdi.
ABD ile SSCB arasında soğuk savaş
dönemi başladı. Dünya, yönetim biçimleri
birbirlerinden bütünüyle farklı olan bu iki
devletin öncülüğünde yeni bir kutuplaşma
sürecine girdi. (1945-1991)
Nato ve Varşova paktları kuruldu.
Sömürge haline getirilen birçok millet Türk
Kurtuluş Mücadelesini örnek alarak,
bağımsızlıklarına kavuştu. Bu devletler
Hindistan, Pakistan, Libya, Cezayir,
Tunus…
Türk-ABD ilişkileri gelişmeye başladı.
Türkiye ile ABD arasındaki ilk ilişkiler
Atatürk döneminde 1927’den itibaren
başlamıştır.
1948’de İngiltere ve ABD’nin desteği ile
İsrail Devleti kuruldu. (İsrail Devletinin
kurulmasında 1917 yılında İngiliz dış işleri
bakanı Arthur James Balfourun kendi
adıyla yayınladığı Balfour Deklarasyonu
etkili olmuştur.)
Birinci dünya savaşı öncesi işlevini
kaybeden Milletler Cemiyeti’nin yerine
Türkiye’nin de kurucu üye olarak katıldığı
Birleşmiş Milletler cemiyeti kuruldu.
İkinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Barışı
Korumak amacıyla:
1945’te Birleşmiş Milletler Teşkilatı kuruldu.
1949’da NATO (Kuzey Atlantik Paktı)
kuruldu.
1954’te Balkan Paktı kuruldu.
1955’te Bağdat Paktı kuruldu.
Birleşmiş Milletler 1945
Üye ülkeler arasında ABD, İngiltere, Çin,
Fransa ve Rusya veto hakkına sahiptir.
Unutma: Türkiye de BM’nin kurucu
üyesidir.
Truman Doktrini (1947)
12 Mart 1947 Amerikan Başkanı Harry
Truman tarafından Sovyet Rusya ve
Komünizmin yayılmacılığına karşı
hazırlanmıştır.
Marshall Planı (1948-1951)
12 Temmuz 1947 ABD Dış İşleri Bakanı
George C. Marshall savaştan zarar
görmüş Avrupa ülkeleri için hazırlamış
olduğu bir yardım programıdır
Bu doktrin doğrultusunda ABD Komünizm
tehdidi altındaki devletlere ekonomik ve
askeri yardım yapma kararı almış, bu
amaçla Türkiye’ye 100, Yunanistan’a 300
milyon dolar yardım yapmıştır.
Bu olay bir nevi soğuk savaşın ilk
adımlarındandır. Çünkü Kapitalist ABD,
Komünizmin yayılmasını engellemek,
SSCB ise rejimini ve nüfuz bölgesini
genişletmek istiyordu.
İng., Fransa, Belçika, İtalya, Portekiz,
İzlanda, Yunanistan, Hollanda,
Lüksemburg, İsviçre, Avusturya, Norveç,
Danimarka ve Türkiye 16 ülke (16’lar) bir
araya gelerek AEKP Avrupa Ekonomi
Kalkınma Programı hazırladılar. ABD bu
ülkelere 1948’de 6 milyar dolar yardım
yaptı.
Not: Türkiye II.Dünya Savaşından sonra
mecburen ABD’ye yakınlaşmak zorunda
kalmıştır. Çünkü daha II.Dünya Savaşı sona
ermeden SSCB Türkiye’den Kars, Ardahan’ı
istemiş ve boğazlarda kendine üst verilmesini
talep etmiştir. Montrö Boğazlar sözleşmesini
yeniden görüşmek istemiştir. Ancak buna karşı
İng-ABD Türkiye’yi destekledi.
Not: Marshall Planına karşı SSCB de
kendi uydu ve müttefikleri ile ekonomi ve
işbirliğini güçlendirmek için MOLOTOV
Planını hazırladı.
NATO (Kuzey Atlantik Paktı) 1949
Brüksel merkez olmak üzere 1949’da
kuruldu.
Kuzey Atlantik Paktı üye devletlerin
güvenliğini sağlamak ve Dünya Barışına
katkı sağlamak amacı ile kuruldu.
Varşova Paktı 1955
Sovyet Rusya Nato’yu kendine karşı tehdit
olarak görmüş ve Nato’ya karşı Varşova
Paktını kurmuştur.
Kurucuları: ABD, İng., Fransa, İtalya,
Kanada, Norveç, Danimarka, Belçika,
İzlanda, Hollanda, Lüksemburg’dur.
Sovyet Rusya’nın dağılmasına paralel, 1
Temmuz 1991’de teşkilat resmen
dağılmıştır.
Rusya’nın öncülüğünde Avrupa’nın
sosyalist ülkelerinin bir araya gelmesi ile
Asıl amacı Sovyet yayılmacılığını önlemek, kuruldu. (Sovyet Rusya, Doğu Almanya,
Arnavutluk, Romanya, Bulgaristan,
Sovyet Rusya ve Doğu Blok’u Ülkeleri’ne
Polonya, Çekoslovakya, Macaristan)
(komünizme) karşı ABD ve Avrupa
Komünizm’in önemini kaybetmesi ve
Ülkeleri’nin güvenliğini sağlanmaktır.
Unutma: Türkiye’nin 1950’de Nato üyesi
olmadığı halde Kore Savaşına asker
göndermesi Türkiye’nin 1952’de NATO’ya
girmesinde etkili olmuştur.
Balkan Paktı (1954)
Kuruluş Sebebi: SSCB’nin Balkanlar’a
yönelik saldırgan tutumu
Kurucu Üyeleri: Türkiye, Yugoslavya ve
Yunanistan
Açıklama: Yugoslavya’nın SSCB’ye
yaklaşması ve Kıbrıs Meselsinden dolayı
pakt kurulduğu yıl dağıldı.
Bağdat Paktı (1955)
Kuruluş Sebebi: SSCB’nin Orta Doğu’ya
yönelik saldırgan tutumu
Kurucu Üyeleri: Türkiye, Pakistan, İran
ve Irak
1958’de Irak pakttan ayrılınca; paktı
İngiltere dıştan desteklemeye başladı.
Paktın bu haline CENTO denilir.
Unutma: Türkiye Küçük Antant’a,
Locarno’ya ve Varşova Paktı’na, üye
değildir.
DİĞER GELİŞME VE KURULUŞLAR
KIBRIS MESELESİ
Kıbrıs 1571 de II.Selim döneminde
Osmanlı topraklarına katıldı.
1878 de Rusya tehlikesine karşı
İngiltere’ye üst olarak verildi.
I.Dünya Savaşında İngiltere tarafından
işgal edildi.1914
Lozan Barış Antlaşması’yla İngiltere’ye
verildi.
İngiltere II.Dünya Savaşından sonra Orta
Doğudan ve sömürgelerinden çekilmek
zorunda kaldı ve Kıbrıs’tan da çekildi.
Kıbrıs’ı ikiye böldü, kendisi de askeri üst
bulundurma hakkını elde tuttu.
1954’ten itibaren Kıbrıs TürkiyeYunanistan arasında sorun olmaya başladı.
1959 Zurich-1960 Londra Antlaşmaları
ile Kıbrıs’ta bir devlet kuruldu.
1960’ta kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti 1963’te
yıkıldı.
Kuzeyde bir Türk Yönetimi kuruldu.
Ancak EOKA’cı Rumların Türklere karşı
giriştikleri katliamlara karşı, Türkiye
garantörlük hakkını kullanarak 1974’te
Barış Harekatını başlattı. Kıbrıs’a
müdahale etti.
13 Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe
Devleti – 15 Kasım 1983’te KKTC
kuruldu.
“Enosis” Balkan Savaşları'nda,
Girit'in Yunanistan Krallığı'na ilhakı
sırasında da kullanılmıştır. "bir ülkenin
sınırlarına dahil olma, birleşme" anlamına
gelir
Akritas Planı, 1963 senesinin
başlarında Kıbrıs Cumhuriyeti
hükümetînde çoğunluğa sahip Kıbrıs
Rumlarının, Kıbrıs Türklerini yönetimde
zayıflatarak Kıbrıs
Cumhuriyeti'ni Yunanistan ile birleştirmeyi
amaçlayan plan
EOKA 1950'li yılların başlarında Kıbrıs'ın
Yunanistan'a bağlanması için Georgios
Grivas liderliğinde kurulmuştur Kıbrıs
Rumlarının Enosis amacını
gerçekleştirmeyi hızlandırmak için
İngiltere’ye karşı kurulmuştur. Örgüt, selfdeterminasyon ilkesini BM'ye sunmuş,
ancak BM bunu kabul etmemiştir. Neden
olarak da adada iki etnik kökenden
insanlar olmasını gösterilmiştir
Grivas, 1958 yılından sonra ise Kıbrıs
Türklerini hedef alan saldırılara
başlamıştır.
Türkiye Cumhuriyeti'nin 20 Temmuz 1974
tarihinde başlattığı Kıbrıs
Harekâtı sırasında ise EOKA dağılmıştır.
Türkiye’nin üyesi olduğu
kuruluşlar:
1929’da Kellog Paktı,
1932’de Milletler Cemiyeti,
1934’de Balkan Paktı,
1936 Akdeniz Paktı,
1937’de Sadabat Paktı,
1945’te Birleşmiş Milletler,
1952’de Nato (Kuzey Atlantik Paktı),
1954’te Balkan Paktı,
1955’te Bağdat Paktı (1958’de
CENTO oldu)
Unutma: Türkiye Marşhal Planı’nda
yer almıştır. Molotov Planı’nda
Türkiye yer almamıştır.
ATATÜRK SONRASI GELİŞMELER
Köy Enstitüleri: 1940
Köy okullarında görev alacak öğretmenleri
yetiştirmek üzere kent ve kasabalardan
uzak, uygun yerlerde kurulmuştur.
Köy enstitülerinin kuruluşuna Hasan Ali
Yücel öncülük etmiştir. (Dönemin Milli
Eğitim Bakanı)
Amaç okuma-yazma oranını arttırmak,
ilkokul öğretmeni yetiştirmek, köylüye
tarım, hayvancılık, bağcılık vb. öğretmek,
ülkeyi kalkındırmaktır.
1946 dan itibaren eğitim ilkelerinden
sapmış olduğu gerekçesiyle 1954’te
kapatılmıştır.
1940-53 arası faaliyet gösterdi.
Varlık Vergisi (1942)
Dönemin Başbakanı Şükrü Saraçoğlu
önderliğinde çıkarılan bu kanunda amaç
İkinci Dünya Savaşı’nın getirmiş olduğu
ekonomik bunalımı aşmaktır. Aynı
dönemde bu tip uygulamalar bütün Avrupa
ülkelerinde ve savaştan etkilenen birçok
ülkede karşılaşılan bir durumdur. Sadece
Gayrimüslimlerden değil Zengin
Müslümanlardan da alınmıştır.
Özellikle İstanbul’daki gayri Müslim
tüccarlar bu duruma çok tepki göstermiştir.
Bir kereye mahsus olmak şartı ile kişilerin
servetleri üzerinden alınan olağanüstü bir
vergidir.
SORU
SORU
Atatürk Döneminde, Türkiye’nin,
I. yabancı gemilerin Türk kara sularında serbest
dolaşımını yasaklaması,
II. Milletler Cemiyetine üye olması,
III. Balkan Paktının kurucu üyelerinden biri olması
durumlarından hangilerinin, uluslararası ilişkilerde
uzlaşmacı olduğunu gösterdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
1932 yılında Türkiye, barışa katkıda bulunmak için
aşağıdakilerden hangisine üye olmuştur?
A) Lahey Adalet Divanı
B) Milletler Cemiyeti
C) Birleşmiş Milletler Teşkilatı
D) Sadabat Paktı
E) Balkan Antantı
SORU
Türkiye Cumhuriyeti devleti 1932’de Milletler Cemiyeti’ne,
1934’te Balkan Paktı’na, 1937’de Sadabat Paktı’na üye
olmuştur.
Bu bilgilere dayanarak,
I. Türkiye’nin dış ülkeler arasındaki saygınlığı artmıştır.
II. Türkiye’de iç güvenliği tehdit eden sorunlar vardır.
III. Türkiye dünya barışına katkıda bulunmuştur.
IV. Türkiye dış güvenliği sağlamada çok zorlanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
SORU
Türkiye Atatürk Dönemi’nde, aşağıdaki uluslar-arası
kuruluşlardan hangisinin üyesi olmuştur?
A) Avrupa Konseyi
B) Birleşmiş Milletler
C) Milletler Cemiyeti
D) Avrupa Topluluğu
E) Kuzey Atlantik Paktı
SORU
Türkiye’nin komşularıyla ve dünya devletleriyle
barışçıl bir politika izlemesine ilişkin aşağıdaki
gelişmelerden hangisi Atatürk Dönemi’nde
gerçekleştirilmemiştir?
A) Balkan Antantı’nın imzalanması
B) Milletler Cemiyeti’ne üye olunması
C) İtalya’nın Habeşistan’a saldırmasına tepki
götserilmesi
D) Sadabat Paktı’nın imzalanması
E) Hatay’ın Anavatan’a katılması
SORU
SORU
Türkiye, dünya barışının korunması amacıyla
oluşturulan aşağıdaki girişim ve kuruluşlardan
hangisine Atatürk Döneminde üye olmuştur?
A) Milletler Cemiyeti – Kuzey Atlantik Paktı
B) Kellog Paktı – Milletler Cemiyeti
C) Kuzey Atlantik Paktı – Birleşmiş Milletler Teşkilatı
D) Birleşmiş Milletler Teşkilatı – Kellog Paktı
E) Kellog Paktı – Kuzey Atlantik Paktı
I. Sadabat Paktı
II. Birleşmiş Milletler Teşkilatı
III. NATO
Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti,
yukarıdakilerden hangilerinin üye devletleri arasına
girmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
SORU
SORU
Aşağıdakilerden hangisi, günümüzde de varlığını
sürdürmektedir?
A) Sadabad Paktı
B) Kuzey Atlantik Paktı
C) Balkan Paktı
D) Kellog Paktı
E) Varşova Paktı
Atatürk, 1935yılındaki bir konuşmasında, “savaşın
ağırlığını göz önüne almayan bazı samimiyetten yoksun
önderler, saldırının araçları olmuşlardır. Denetimleri
altındaki uluslara ulusçuluğu ve geleneği yanlış bir
biçimde göstererek ve kötüye kullanarak onları
aldatmışlardır.” demiştir.
Atatürk, bu sözleriyle hangi ülkelerin politikaları-nı
eleştirmektedir?
A) Almanya ve İtalya
B) ABD ve SSCB
C) Fransa ve İngiltere
D) Yunanistan ve İngiltere
E) Japonya ve Çin
SORU
I. Avrupa Konseyi
II. Sadabat Paktı
III. Balkan Paktı
Türkiye’nin üyesi olduğu yukarıdaki kuruluşlardan
hangileri günümüzde varlığını sürdürmektedir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
SORU
SORU
Avrupa’da savaş belirtilenin artması ve Akdeniz’de
güvenliğin bozulması karşısında, Türkiye’nin 1936
yılında aldığı önlem aşağıdakilerden hangisi
olmuştur?
A) Boğazların statüsünü ilgili devletlerle yeniden
düzenlemek
B) Sovyetlerle saldırmazlık antlaşması yapmak
C) Milletler Cemiyeti’ne üye olmak
D) Balkan Antantı’nı (ittifakını) kurmak
E) Sadabat Paktı’na üye olmak
Birinci Dünya Savaşı sonrasında Almanya ve
İtalya’nın saldırgan tutumu,
I. Balkan Paktı,
II. Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri),
III. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü
oluşumlarından hangilerine ortam sağlamıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
Aşağıdaki devletlerden hangisinin izlediği dış
politikanın güvensizlik yaratması Balkan Antantı’nın
kurulmasının nedenlerinden biri olmuştur?
A) Yugoslavya
B) Romanya
C) İtalya
D) Yunanistan
E) Türkiye
SORU
I. Sadabad Paktı’nın kurulması
II. Türkiye’nin Boğazlar’ın Türk egemenliğine geçmesi
için uluslararası girişimlerde bulunması
III. Musul sorununun ortaya çıkması
olaylarından hangileri İtalya’nın Orta Doğu’da
yarattığı tedirginliğin sonucudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
1930 yılında Türkiye ile Yunanistan’ın
yakınlaşmasında,
I. İtalya’nın yayılmacı politikası,
II. Bulgaristan’ın Balkanlardaki mevcut sınırları tanımama
tutumu,
III. Türkiye’nin Milletler Cemiyetine girmesi
durumlarından hangilerinin etkisi olmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve II
E) II ve III
SORU
1930 yılından sonra Türkiye’nin Yunanistan’la
geliştirdiği dostluk ilişkileri, aşağıdakilerden
hangisine ortam hazırlamıştır?
A) Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin yapılmasına
B) Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne üye olmasına
C) Hatay’ın Türkiye Cumhuriyeti sınırları içine alınmasına
D) Sadabat Paktı’nın kurulmasına
E) Balkan Antantı’nın kurulmasına
SORU
SORU
Balkan Antantı’nın yapılmasına neden olan olay
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hatay Parlamentosu’nun aldığı kararla Hatay’ın
Türk topraklarına katılması
B) Türkiye’nin Sadabat Paktı’na üye olması
C) Türkiye’nin Nato’ya üye olması
D) İtalya ve Almanya’nın saldırgan politika izlemesi
E) II. Dünya Savaşı’nın çıkması
Balkan Devletleri arasında yakınlaşma başlama-sı ve
Balkan Paktı’nın kurulmasında aşağıdakilerden
hangisinin etkisi olduğu savunulamaz?
A) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmuş olması
B) İtalya’nın Doğu Akdeniz’e egemen olmak isteme-si
C) Almanya’da Nazi Partisinin iktidara gelmesi
D) Silahlanma yarışının hızlanması
E) İtalya’da faşizmin güçlenmesi
SORU
SORU
Balkan Paktı’nın kurulmasında;
I. Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Teşkilatı’na üye olması,
II. İtalya’nın Doğu Akdeniz’i yayılma alanı seçmesi,
III. Hatay’ın Türk topraklarına dahil edilmesi
gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
Atatürk Döneminde Balkan Paktının kurulmasın-da
aşağıdakilerden hangisinin etkisi olmuştur?
A) Irak’ın bağımsızlığını kazanması
B) Rusya’da rejim değişikliği olması
C) Anlaşmaya taraf devletlerin güvenliklerinin tehlikeye
girmesi
D) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulması
E) Sadabat Paktının kurulması
SORU
Balkan Paktının kurulmasında aşağıdakilerden
hangisinin etkisi olduğu savunulabilir?
A) Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması
B) Hatay’ın Türk topraklarına katılması
C) Sadâbat Paktına Türkiye’nin girmesi
D) Montrö Sözleşmesi’yle Boğazların Türk egemenliğine
geçmesi
E) Faşist İtalya ve Nazi Almanya’nın güçlenmesi
SORU
SORU
Aşağıdaki devletlerden hangisi balkan Antantına üye
olmamıştır?
A) Türkiye
B) Bulgaristan
C) Romanya
D) Yugoslavya E) Yunanistan
1917’de Rusya’da, 1933’te Almanya’da ve 1922’de
İtalya’da güçlenen siyasal akımların ortak yönü
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Milletler Cemiyeti’ni tanımamaları
B) İnsan haklarını savunmaları
C) Liberal demokrasiye karşı olmaları
D) Versay Antlaşması’na tepki göstermeleri
E) Wilson Prensipleri’ni onaylamaları
SORU
Balkan Antantı aşağıdaki gelişmelerin hangisiyle
fiilen sona ermiştir?
A) II. Dünya Savaşı
B) Sovyetler Birliği’nin kurulması
C) Hatay sorununun çözülmesi
D) Sadabat Paktı’nın kurulması
E) Milletler Cemiyeti’nin kurulması
SORU
I. Savaşın tüm dengeleri bozması
II. Balkan Antantı’nın aynı yörede bulunan devletler
arasında yapılan ittifak antlaşması olması
III. Boğazların Türk egemenliğine geçmesi
Verilenlerden hangileri Balkan Antantı’nın II. Dünya
Savaşı’nda işlevini yitirmesinde etkili olmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III
SORU
Bulgaristan, Balkan ülkesi olmasına rağmen Balkan
Antantı’na girmemiştir.
Bulgaristan’ın, Balkan Antantı’na girmemesinde,
I. Romanya’dan Dobruca’yı almak istemesi,
II. Ege Denizi’ne inmeyi amaçlaması,
III. yeni bir savaşın Balkanlara sıçramasından endi-şe
duyması
durumlarından hangilerinin etkili olduğu
savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Sadabad Paktının
kurulmasına neden olan gelişmelerden biridir?
A) İtalya’nın Asya ve Afrika’ya doğru yayılma siyaseti
izlemesi
B) Boğazlardan geçmek isteyen yabancı savaş
gemilerinin Türkiye’den izin almak durumunda
olması
C) 1929 yılında Amerika’nın ekonomik kriz yaşaması
D) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulması
E) İngiltere’nin Kıbrıs’ı işgal etmesi
Aşağıdakilerden hangisi kronolojide, Türkiye
Cumhuriyeti’nin Milletler Cemiyeti’ne üye olması için
çağrı yapılmasından sonra yer alır?
A) Birinci İzmir İktisat Kongresi
B) Kapitülasyonların kaldırılması
C) Yunanistan ile mübadele sorununun çözülmesi
D) Çok partili döneme geçme denemesinin yapılması
E) Sadapat Paktı’nın imzalanması
SORU
Sadâbat Paktına üye devletler,
I. bölgesel barışı koruma,
II. iç işlerine karışma,
III. sınırları koruma
durumlarından hangilerinin yükümlülüğünü karşılıklı
olarak kabul etmişlerdir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Sadabat Paktı’na üye
devletlerden biridir?
A) Suriye
B) Mısır
C) Pakistan
D) Afganistan
E) Hindistan
SORU
I. Kuzey Atlantik Paktı
II. Varşova Paktı
III. Kellog Paktı
IV. Locarno Paktı
Yukarıdaki paktlardan hangileri, birbirine karşı olan
iki savunma sistemi şeklinde kurulmuştur?
A) I ve II
B) I ve III
C) I ve IV
D) II ve III
E) III ve IV
SORU
I. Türkiye’nin NATO’ya girmesi
II. Türkiye’nin Kore Savaşı’na girmesi
III. İngiltere’nin Ortadoğu’da çıkarlarının olması
Hatay’la ilgili sorunda İngiltere’nin Türkiye’den yana
tavır koymasında, yukarıdakilerden hangilerinin
etkisi olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
SORU
SORU
Aşağıdaki antlaşmalardan hangisi II. Dünya
Savaşı’nın çıkmasına ortam hazırlayan etkenlerden
biridir?
A) Sen Jermen
B) Versay
C) Sevr
D) Nöyyi
E) Triyanon
Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı’nın
sonuçlarından biridir?
A) Sovyet Rusya’nın Çekoslovakya’yı işgal etmesi
B) Milletler Cemiyeti’nin kurulması
C) Yugoslavya’nın kurulması
D) Bulgaristan’ın Ege Denizi ile bağlantısının kesilmesi
E) Macaristan’ın bağımsızlığını kazanması
SORU
I. Faşizm − Hayat Sahası
II. Nazizim − Hayat Sahası
III. Nazizim − Kara Gömlekliler
İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Almanya’da orta-ya
çıkan fikir akımı ve yayılmacı politikayı amaçlayan
kavramlar yukarıdakilerin hangilerinde doğru olarak
verilmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
SORU
SORU
Aşağıdakilerden hangisi, II. Dünya Savaşı’nın
nedenlerinden biri değildir?
A) İtalya’nın I. Dünya Savaşı’nda umduğunu bulamaması
B) Japonya’nın Çin’i sömürmek istemesi
C) Sovyet Rusya’nın kendi rejimini dünyaya yaymak
istemesi
D) Almanya’nın I. Dünya Savaşı sonunda yapılan
antlaşmaları tanımaması
E) Avusturya veliahdının bir Sırp milliyetçisi tarafından
öldürülmesi
Aşağıdakilerden hangisi, II. Dünya Savaşı’ndan
sonra bilim alanındaki gelişmelerden biridir?
A) Atom bombasının yapılması
B) Teleskobun icat edilmesi
C) Elektrik ampulünün icat edilmesi
D) Fotoğraf makinesinin icat edilmesi
E) Uzaya uydu gönderilmesi
Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı’ndan sonra
görülen gelişmelerden biri değildir?
A) Varşova paktı’nın kurulması
B) Mısır’ın bağımsızlığını kazanması
C) Yahudilere Filistin’de bir devlet kurma olanağı
verilmesi
D) Rusya’da rejim değişikliği olması
E) Almanya’nın ikiye ayrılması
SORU
SORU
I. Potsdam Konferansı
II. Kahire Konferansı
III. Yalta Konferansı
IV. Adana Görüşmesi
Yukarıdakilerin hangilerinde, Müttefikler, Türkiye’ye
II. Dünya Savaşı’na girmesi önerisinde bulundular?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) II ve IV
D) III ve IV
E) I, II ve III
Kore’ye uluslararası bir güç gönderilmesi
kararlaştırıldığında ilk asker göndermeye karar veren
birkaç ülkeden biri de Türkiye olmuştur.
Türkiye’nin bu tutumu,
I. Kuzey Atlantik Paktı,
II. Balkan Paktı,
III. Bağdat Paktı
ittifaklarından hangilerine girişini kolaylaştırmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
Türkiye, 24 Ekim 1945 tarihinde Birleşmiş Milletlere üye
olmuş ve Atatürk’ün “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesi
doğrultusunda Birleşmiş Milletlerin aldığı kararlara
uymuştur.
Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’nin Birleşmiş
Milletlerin kararına uyarak asker gönderdiği
ülkelerden biri değildir?
A) Afganistan
B) Somali
C) Kore
D) Bosna Hersek
E) Vietnam
SORU
I. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)
II. Birleşmiş Milletler Teşkilatı
III. Varşova Paktı
Yukarıdakilerden hangileri bugün de işlevini
sürdürmektedir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
İkinci Dünya Savaşı’nda 1945 yılına gelindiğinde, Mihver
Devletlerin yenilgiye uğrayacakları belli olmuş ve bunun
üzerine 4-11 Şubat 1945’de Yalta’da bir konferans
düzenlenmiştir.
Yalta Konferansı’nın düzenlenmesindeki amaç
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Türkiye’nin Almanya ve Japonya’ya savaş ilanını
engellemek
B) Birleşmiş Milletler örgütünü kurmak
C) 1925 Türk-Sovyet Antlaşması’nın uzatılmasını
engellemek
D) NATO örgütünü kurmak
E) Savaş sonunda Avrupa’ya verilecek düzeni belirlemek
SORU
ABD’nin Avrupa sorunlarından uzaklaşması ve
İngiltere ile Fransa’nın Orta Doğu’da II. Dünya
Savaşı’na kadar rakipsiz kalmasında aşağıdakilerden
hangisinin etkisi vardır?
A) Monreo Doktrini
B) Milletler Cemiyeti
C) Sadabat Paktı
D) Çarlık Rusyası’nın yıkılması
E) İtalya’da faşistler, Almanya’da ise nazilerin yönetimde
olması
SORU
I. Truman Doktrini
II. Marshall Planı
III. Balfour Deklarasyonu
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin komünist
partiler aracılığıyla Doğu Avrupa’da egemenlik
kurması üzerine, Amerika Birleşik Devletleri
yukarıdakilerden hangilerini uygulamaya koymuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de Atatürk dönemi
gelişmelerinden biridir?
A) Varlık Vergisinin kabul edilmesi
B) Tek dereceli seçim sistemine geçilmesi
C) Köy Enstitüleri’nin açılması
D) Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın hazırlanması
E) Çok Partili sisteme geçilmesi
SORU
I. Köy Enstitüleri
II. Halkevleri
III. Millet Mektepleri
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Döneminde
kurulmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III
SORU
I. Halkevleri
II. Millet Mektepleri
III. Köy Enstitüleri
Yukarıdakilerden hangileri, Atatürk Dönemi’nde
kurulmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
I. İtalya’nın Rodos ve On iki Ada’yı Yunanistan’a
bırakması
II. Türkiye’nin Marshall Planı’nı kabul etmesi
III. Irak Hükümeti’nin petrol üzerine konan vergi gelirinin
%10’unu 25 yıl süreyle Türkiye’ye vermeyi kabul etmesi
gelişmelerinden hangileri Atatürk Dönemi’nde
gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
SORU
SORU
I. Boğazlar sorunu
II. Borçlar sorunu
III. Nüfus değişimi (mübadele)
Yukarıdakilerden hangilerine Atatürk döneminde
çözüm getirilmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
I. Türk Ocakları
II. Millet Mektepleri
III. Köy Enstitüleri
Yukarıdakilerden hangileri kitle eğitim kurumu
olarak Atatürk döneminde açılmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
SORU
SORU
I. Türkiye’nin NATO’ya girmesi
II. Türkiye’nin Balkan Paktı’na girmesi
III. Ege adalarının silahsızlandırılması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk dönemi olayları
arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
I. Devlet eliyle temel sanayinin kurulması
II. İlk özel bankanın kurulması
III. Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Teşkilatı’na üye
olması
Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Atatürk
Döneminde gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
SORU
I. Azınlık okullarının açılması
II. Resim ve Heykel Müzesi’nin açılması
III. İş Bankası’nın kurulması
Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Atatürk
Dönemine aittir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
SORU
I. Azınlık okulları
II. Millet mektepleri
III. Yabancı okullar
Yukarıdakilerden hangileri, Osmanlı Döneminde
olmayıp Atatürk Döneminde ilk kez açılmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
SORU
I. Boğazların Türk egemenliğine geçmesi
II. İtalya’nın Rodos ve On İki Ada’yı Yunanistan’a
bırakması
III. Ege adalarının silahsızlandırılması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi
gelişmeleri arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
I. İş Bankasının kurulması
II. Âşar vergisinin kaldırılması
III. Sümerbank’ın kurulması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Döneminde
Türk çiftçisini rahatlatmak amacıyla
gerçekleştirilmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
SORU
SORU
Atatürk döneminde Türkiye’nin,
I. Yunanistan
II. Ermenistan
III. Suriye
IV. Irak
ülkelerinden hangileriyle sınırları kesinlik
kazanmıştır?
A) I ve II
B) II ve III
C) III ve IV
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
I. Yabancı okullar sorununun çözülmesi
II. Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması
III. Türkiye’nin Kore Savaşı’na katılması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi
gelişmeleri arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) II ve III
SORU
I. Atatürk ilkelerinin Türkiye Devleti’nin temel nitelikleri
olarak kabul edilmesi
II. Milletvekili yeminlerinin “Vallahi.” yerine “Namusum
üzerine söz veriyorum.’’ şeklinde değiştirilmesi
III. Anayasa Mahkemesinin kurulması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi
gelişmeleri arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) I, II ve III
I. Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması
II. Kadınlara siyasi hakların tanınması
III. Tek dereceli seçim sistemine geçilmesi
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi
gelişmeleri arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
SORU
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Atatürk Dönemi
gelişmelerinden biri değildir?
A) Türk Tarih Kurumunun açılması
B) Demokrat Partinin kurulması
C) Türk Dil Kurumunun açılması
D) Merkez Bankasının kurulması
E) Millet Mekteplerinin açılması
Aşağıdakilerden hangisi Atatürk döneminde yaşanan
dış olaylardan biri değildir?
A) Türk-Amerikan ilişkilerinin gelişmesi
B) Mısır’ın İngiliz yönetimine geçmiş olduğunun kabul
edilmesi
C) Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması
D) Boğazların Türk egemenliğine girmesi
E) Türkiye’nin Kore Savaşı’na asker göndermesi
SORU
I. Seçmen yaşının 18’den 22’ye çıkarılması
II. Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
III. Tek dereceli seçim sistemine geçilmesi
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk döneminde
yapılan değişiklikler arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
I. Nüfus mübadelesi
II. Kardak kayalıkları
III. Kara sularının 6 milden 12 mile çıkarılması
Türkiye ile Yunanistan arasında yukarıdaki
konulardan hangileriyle ilgili olarak yaşanan sorun
Atatürk zamanındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Atatürk dönemi siyasi
gelişmeleri arasındadır?
A) Kıbrıs sorunun çıkması
B) Türkiye’nin Kore Savaşı’na asker göndermesi
C) Türk-Yunan dostluk antlaşmasının yapılması
D) Türkiye’nin Kuzey Atlantik Paktına üye olması
E) Hatay Türk Devleti Meclisinin anavatana katılmayı
kabul etmesi
SORU
I. Halkevlerinin açılması
II. Nüfus sayımı yapılması
III. Köy Enstitülerinin kurulması
Yukarıdakilerden hangisi Atatürk Döneminde
gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
SORU
I. Kabotaj Kanunu
II. Medeni Kanun
III. Ceza Kanunu
Yukarıdakilerden hangileri, Atatürk Döneminde kabul
edilmiş ve uygulanmasına geçilmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
Türkiye’de,
I. sanayi planının yapılması,
II. modern anlamda nüfus sayımının yapılması,
III. muhalefet partisi olarak Demokrat Partinin kurulması
gelişmelerinden hangileri Atatürk Döneminde
gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
SORU
I. İstanbul Üniversitesinin Kurulması Hakkında Kanun
çıkarılması
II. Türk Tarih Kurumunun kurulması
III. Köy Enstitülerinin açılması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi
gelişmeleri arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III