Erozyon ve çölleşme de hatırlatılıyor

SAYFA 16
y
2 Haziran 2015 Salı
SIYAH
MAVI KIRMIZI
SARI
Çevrecilikle Kurulan Köprüler
.
“UMWELT BAUT BRÜCKEN – ÇEVRECİLİKLE KURULAN KÖPRÜLER”,
merkezi Osnabrück kentinde bulunan Alman Çevre Vakfı’nın (DBU),
Aachen merkezli Öğrenme ve Sınav Prosedürlerinin Nesnelleştirilmesi Enstitüsü (IZOP) ve yine Osnabrück merkezli DBU Çevre İletişim
Merkezi (ZUK) işbirliğiyle yürüttüğü bir Türk-Alman çevre eğitimi projesi.
İki taraftan on kardeş okul çiftinden toplam yaklaşık bin 200 öğrenci
birbirini ziyaret edip ev sahibi okulun bulunduğu bölgedeki güncel çevre
konularını birer gazeteci gibi araştırıyorlar. Bu projeye BirGün’de yer vermek üzere Türkiye’den Özel Alev Lisesi ve Kartal Anadolu Lisesi katılıyor.
Bu yazılar ise Kartal Anadolu Lisesi öğrencileri tarafından yazıldı.
Betona inat, doğal hayat
İnsanların nefes alması için oluşturulan Ataşehir’deki Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, Türkiye’deki 9 botanik
bahçesinden biri. Amaç bitkileri araştırmak ve halkla paylaşmak. Her 10 günde 1 yeni bitki türü keşfediliyor
n
Ceren Sakallı
A
lmanya ve Türkiye arasında yürütülen ‘Çevrecilikle
Kurulan Köprüler’ projesi
için İstanbul Ataşehir'deki Nezahat
Gökyiğit Botanik Bahçesi’ne gittik.
Botanik bahçesini; açık hava müzesi,
canlı bitki müzesi, bilimsel araştırmaların yapıldığı, bitki koleksiyonlarının
korunduğu, sergilendiği ve eğitim
çalışmalarının yapıldığı yer olarak tanımlayabiliriz. Botanik Bahçeleri’nin
görevi ise, dünyanın değişik yerlerinde yaşayan bitkileri toplamak ve bu
bitkilerin yaşamını devam ettirmek,
her yaştan insanı bitkilerle ilgili bilgilendirmek, bitki yaşamının zenginliklerini anlatmak, bitki dünyasının bize
kazandırdıklarını fark ettirmek ve
çevre duyarlılığı kazandırmaktır.
sırada yer alıyor. Bahçenin kurucusu
Nihat Gökyiğit nefes darlığına sahip
olan eşi vefat ettiği için eşinin anısına
insanların nefes alabileceği bir alan
yapmak istemiş ve bu işe 1995 yıllında
hatırat parkı olarak başlamış. Sonrasında alanın güzel bir botanik bahçesi
olabileceğini düşünmüş ve 2002 yılında
botanik bahçesi çalışmalarına başlamış.
Giderler Ali Nihat Gökyiğit Aile Vakfı
tarafından karşılanıyor.
Arsız ve Tülühşah
Otoyol kenarında
O
Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, dünyada bir otoyol kavşağına
kurulmuş ilk ve tek botanik bahçesi.
Bahçenin ana görevi; bitkileri araştırmak, araştırmaları açıklamak, halkla
paylaşmak ve özellikle nesli tehlikede
olan, korunmaya ihtiyacı olan bitkileri
korumak.
'9 bahçe var'
Bitkilere isim verildi
Türkiye’de 9 tane botanik bahçe
olmakla birlikte hepsi BGCI (Botanic
Gardens Conservation International)
üyesi. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi kurulduğu tarih açısından dördüncü
Botanik Bahçesi ilk defa Türkiye’deki bütün bitkilere Türkçe isim
verilerek ‘Türkiye Bitkileri Listesi’
kitabını yayımlamıştır. Bu isimlerin
çoğu halk önerisiyle belirlenmiştir.
İsraf doğal varlıkları öldürüyor
Nezahat Gökyiğit
Botanik Bahçesi
Merkez Ada, Mesire
Adası, Ertuğrul Adası,
Meşe Adası, Arberotum Adası gibi adalardan oluşuyor. Kavşağa kurulu olduğu için
iki ada arasındaki geçiş köprü ya
da altgeçitle sağlanıyor. Daha çok
Merkez Ada'da vakit geçirdik. Merkez Ada; yönetimin, herboryumun,
bitki koleksiyonlarının olduğu yer.
Herboryuma gittiğimizde kurutulmuş bitki örneklerini mikroskopla
inceleme fırsatı bulduk. Türkiye’de
hâlâ her 10 günde 1 tane bitki
keşfediliyor. Fakat bu
kadar zengin biyolojik çeşitliliğe sahip
olmamıza rağmen
korkunç israfımızla doğal varlıkları
tüketiyoruz. Her gün
100’den fazla tür
dünyamızı terk ediyor ve Nihat
Gökyiğit’in Einstein’in sözüyle verdiği örnekteki gibi; insanlarla doğa
arasındaki çatışma, savaştan çok
daha büyük bir tahribat yaratıyor.
Doğaya zarar vermeye devam
edersek çatışmanın galibi dünya
olacak. Bu yüzden “Betona inat,
doğal hayat!”
Erozyon ve N
çölleşme de
hatırlatılıyor
n
Arsız'ın yumurta üreten genini bulmak, Tülühşah'ın
neslinin tükenmesini engellemek amaçlanıyor
n
Aysu Kayıkçı
toban kenarına kurulu ilk ve tek
botanik bahçesi Nezahat Gökyiğit, neden otoban kenarında?
Kurucusu Ali Nihat Gökyiğit bu soruya
cevap verirken günümüzdeki insanların beton hayata çok fazla
odaklandığını anlatıyor
ve onların dikkatini bir
nebze de olsa doğaya
çekmeye çalıştığını
belirtiyor.
Hayata
etkisi
Bitki çeşitliliğinin yüzde
30’unun bu asrın
sonuna kadar
tükenme tehlikesi
altında olduğunu
belirten Ali Nihat
Gökyiğit, tehlike altında
olan bitkileri daha kolay
tanıyabilmek ve yetiştirilme
tarzına en uygun şekilde çoğalmasını sağlamak için bahçesinde bir de herboryuma
yer veriyor. Herboryumda birçok nadir
rastlanan bitkiye ait bir parça bulunuyor. Örneğin bitkinin yaprağı, dalı veya
kozalağı. Öncelikli olarak bitkiler daha
uzun süre saklanabilsin diye sularında
arıtılıyor, sonra -32 santigrat derecede
soğutularak bakterilerinden arındırılıyor.
Böylece bitkiler araştırmaya hazır hale
geliyor. Bitkinin yapısı, yetişme koşulları
gibi özelliklerinin yanı sıra; bitkinin ilaç
sanayisinde kullanılıp kullanılamayacağı
veya bitki ile DNA sentezi yapılıp yapı-
Batuhan Başar
ezahat Gökyiğit’in anısına
İstanbul halkının yararlanabileceği güzel, eğitici,
bir akciğer oluşturan bu bahçenin görevleri dünyadaki canlılığın devamının gerçek ve tek
garantisi olan bitkilerin önemi ve
değeri hakkında toplum bilgisini
artırmak, korumak, yaşatmak,
bu konudaki kültür mirasını
korumak ve yaymak. Bunlara
ek olarak bir de artan bir tehdit
oluşturan susuzluğa dayanıklı
bitkileri sergileyip dünyadaki
lamayacağı gibi daha bilimsel ve insan
hayatı ile daha ilişkili konular hakkında
da bilgi sahibi olunabiliyor.
Arsız ya da Piyan
Herboryum laboratuvarındaki bitkilerden biri halk arasında 'Arsız' olarak
anılan 'Piyan' bitkisi. Zehirli bir
bitki olduğu için hayvanlar
yemiyor. Fakat Piyan gelecek için çok değerli
ve umutlu bir bitki.
Diğer bitkilerden
farklı olarak birden fazla yumurta
üretiyor. Herboryum görevlilerinin
amacı da bitkinin
bu fazla yumurta üreten genini
bulmak ve bitkiyi
bir baklagille birleştirmek. Böylelikle baklagil üretimi de fazlalaşacağından üretim oranının da
artacağı düşünülüyor.
Konyalı Tülühşah
Önümüze çıkan bir diğer bitki Tülühşah. Bitkinin tek doğal yaşam yeri Konya’nın Seydişehir ilçesi. Bahçe görevlilerinin amacı, nesli tükenmekte olan
Tülühşah bitkisini kendi botanik bahçelerinde olabildiğince sağlıklı bir şekilde yetiştirip tohumlarını tekrar bitkinin doğal
yaşam yeri olan Seydişehir’e götürmek.
Bunu yaparken halkın bitkileri tanıması
ve gereken ilgiyi göstermesi için de belli
zaman aralıklarında bölgede bilgilendirici
festivaller düzenliyorlar.
erozyonla ve çölleşme konusunda
fikir vermek.
Bahçe 6 farklı adadan oluşuyor. Adalar arası geçiş yer yer
üstgeçitler ve tüneller ile sağlanıyor. Herbaryumda ise kurutulmuş bitki örnekleri belli bir sistemle saklanıyor. Burada bitkiler
preslenerek 2 boyutlu hale getiriliyor. Bu işlemden sonra bitkiler
kurutuluyor. Kurutulan bitkiler
herbaryumdaki dolaplarda
evrimsel sıralarına göre diziliyor.
Önemli koleksiyon ve bitkilerin
çoğu Merkez Ada üzerinde yer
alıyor. İstanbul Adası, Osmanlı
Metropolde yaşayan
doğadan kopmamalı
n
Barış Adalı
Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi
şimdiki halini almadan önce çorak bir
arazi parçasıydı. İnsanlar bu betonlaşma içinde böylesine bunalmışken
“Betonlaşmaya inat, doğal hayat”
sloganıyla yola çıkan bu botanik bahçede, insanlara ülkemize özgü bitki
çeşitleri gibi konularda, daha eğitimli
ve bilinçli olmaları için, özellikle de
küçük çocuklara eğitim verilerek
erken yaşta doğayla ilgilenmeleri ve
bitki çeşitlerini tanımaları için bir şans
verilmesi, toplumun içinde bu konuların yaygınlaşması için iyi bir adım.
Çocuklara verilen eğitim yalnızca bitki
türleriyle sınırlı değil tabii ki. Doğanın
korunması, geri dönüşümün önemi
vb. konular da çocukların eğitiminde
yer alıyor. Eğitim için özel bir bina bile
olması, eğitime verilen önemi gösteriyor. Şehrin ortasında böyle bir bahçenin kurulabilmesi Nihat Gökyiğit’in
çabalarıyla gerçekleşmiş. Ona göre,
İstanbul gibi bir metropolde yaşamak
doğadan tamamen kopmak anlamına
gelmemeli. Asıl amacı ise bu botanik
bahçe sayesinde insanların doğa
hakkında daha bilinçli olması ve nesli
tükenme tehlikesi geçiren bitki türleri
hakkında bir şeyler yapması.
konseptli. Ertuğrul Adası ise
Ertuğrul anıtını barındırır. Meşe
Adası ise isminden anlaşılabileceği üzere içinde çeşitli meşe
türlerini barındıran adadır.
Nezahat Gökyiğit Botanik
Bahçesi'nde ömrünü yeşili korumaya adamış ve bu işle uğraşan
gönüllü çalışanlar var. Bahçede
“Lütfen çimlere basınız” yazıyor.
Nedeni ise alandaki çimlerin
basınca büyüyen türden olması.
Ancak toprağa basmak kesinlikle
yasak. Kurulmadan önce çorak
ve işlevsiz bir toprak olan bu alan
otoyol kenarında. Otoyol kenarında olması bir ironi gibi. İstanbul gibi kirli ve egzoz dumanının
fazla olduğu bir şehirde, şehrin
içindeki bir oksijen deposunun
olduğu akıllarda tutulabilir.