Trakya Bölgesi Girişimcilik Raporu

EDİRNE
KIRKLARELİ
TEKİRDAĞ
DÜNYA’DAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ
GİRİŞİMCİLİK MODELLERİNİN VE
DESTEKLERİNİN ARAŞTIRILMASI VE
BÖLGEMİZE UYARLANABİLİRLİKLERİ
ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
ÇALIŞMASI
MAYIS 2015
İçindekiler
Giriş
Birinci Bölüm - GİRİŞİMCİLİĞİN TARİHÇESİ, DÜNYADAKİ GİRİŞİMCİLİK MODELLERİ VE DESTEKLERİ ..... 4
1.1. Girişimciliğin Tarihçesi ve Girişimcilik Modellerinin Evrimi……………………………………………………………4
1.2. Dünyadaki Girişimcilik Modelleri………………………………………………………………………………………………….5
İkinci Bölüm - Ülkemizdeki Girişimcilik Desteklerinin Değerlendirmesi……………………………………………….8
2.1.KOSGEB Yeni Girişimci Desteği………………………………………………………………………………………………………8
2.2. KOSGEB Ar-Ge, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Desteği………………………………………..……………10
2.3. TÜBİTAK 1512 ve 1517 Destekleri………………………………………………………………………………………….….11
2.4. TEB Girişim Bankacılığı ve Girişim Evleri…………………………………………………………………………………….13
2.5. Melek Yatırımcılar…………………………………………………………………………………………………………………….15
Üçüncü Bölüm - EKOSİSTEM…………………………………………………………………………………….…………………….…16
3.1. Örnek Bir Girişimcilik Ekosistemi : Tel Aviv………………………………………………………………….…..…………16
3.2. Trakya Bölgesi’nde Bir Girişimcilik Ekosistemi Oluşturulması……………………………………………………..14
2
GİRİŞ
1997 yılından bu yana her yıl tekrarlanan ve dünyada girişimcilikle ilgili en önemli
araştırma projesi olarak kabul edilen Küresel Girişimcilik Endeksi araştırması (Global
Entrepreneurship Monitor - GEM) Türkiye 2013 sonuçları, Ekim (2014) ayında açıklanmıştır.
Bu çerçevede, 2013 Türkiye GEM araştırması ile ilk defa bölgesel bazda girişimcilik endeksi
de tespit edilmiştir. Ayrıca, proje kapsamında, 33.287 kişiyle anket yapılarak GEM projesine
katılan ülkeler arasında en fazla anket yapan ve NUTS-2 (26 bölge) düzeyinde araştırma
yapan tek ülke Türkiye olmuştur.
Ancak, yapılan bu çalışma, aynı zamanda Trakya Bölgesi açısından “Girişimcilik”
alanında ciddi bir geride kalmışlığı da ortaya koymuştur. Çalışma kapsamında, Batı Marmara
Bölgesi altında incelenen Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerimizin girişimcilik oranı, %10
olan Türkiye ortalamasının 2 puan altında gerçekleşerek, %8 olarak tespit edilmiş ve
önümüzdeki üç yıl içerisinde girişimcilik faaliyetinde bulunmak isteyen kişilerin oranının
(“Girişimci olmayı düşünüyor musunuz ?” sorusuna verilen yanıttır) %23,7 ile en az olduğu
bölge olarak araştırma sonuçlarında yer almıştır. Girişimcilik endeksleri açısından en başarılı
bölge olarak araştırmada yer alan Batı Anadolu Bölgesi’nde bu oranlar, “Girişimci Sayısı
%12,5” ve “Girişimci Olmayı Düşünenler %34,5”, olarak gerçekleşmiştir.
Trakya Bölgesi’nin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi,
İstanbul'a yakınlığı,
bölgedeki sanayi üretiminin yoğunluğu, bölgede bulunan öğrenci varlığı ve turistik
potansiyeli göz önüne alındığında, bölgenin girişimcilik düzeyinin bu denli düşük olmasının
nedenlerini izah etmek daha da güçleşmektedir. Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmalar,
Trakya Bölgesi’ndeki girişimcilik eğiliminin artırılması için faydalı olabilecek örnek
modellerin araştırılması ve bu çerçevedeki faaliyetlerin tespit edilmesine yönelik öneriler
geliştirmek amacıyla tasarlanmıştır.
Bu amaçla, çalışmanın Birinci Bölümü’nde, girişimciliğin tarihçesi, dünyadaki
girişimcilik modelleri ve destekleri incelenmiş, İkinci Bölümü’nde ülkemizdeki mevcut
girişimcilik destekleri bütün yönleri (maddi ve ayni) ile ele alınmış ve olumlu – olumsuz
noktaların tespit edilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Çalışmanın Üçüncü Bölümü’nde ise,
“Girişimcilik Ekosistemi” kavramı üzerinde durulmuş ve “Girişimcilik Ekosistemi”
oluşturulması alanında dünyadaki başarılı örnekler incelenmiş ve bölgemizde girişimcilik
ekosistemi oluşturulması noktasında atılması gereken adımlar tespit edilmiştir. Çünkü, Trakya
Bölgesi’nin elverişli stratejik konumu ve yüksek refah seviyesi dikkate alındığında, bölgede
girişimcilik eğiliminin zayıf olmasının nedenini sadece desteklerin yetersizliğinde aramak
çok doğru olmayacaktır. Trakya Bölgesi’ndeki özel sosyo-kültürel yapı dikkate alındığı
zaman, bölgenin girişimcilik eğiliminin gelişmesi için ihtiyaç duyulan öğelerin sadece mali
destekler olmadığı, aynı zamanda girişimci eğilimi besleyecek, girişimciye motivasyon
sağlayacak sosyo-kültürel desteklere de, yani bir “Eko-Sisteme” de ihtiyaç olduğu ortaya
çıkmaktadır.
3
1. GİRİŞİMCİLİĞİN TARİHÇESİ, DÜNYADAKİ GİRİŞİMCİLİK MODELLERİ
VE DESTEKLERİ
1.1. GİRİŞİMCİLİĞİN TARİHÇESİ VE GİRİŞİMCİLİK MODELLERİNİN
EVRİMİ
İnsanoğlunun tarihin ilk yıllarından bu yana hayatını idame ettirebilmek ve
ihtiyaçlarını karşılamak için yaptığı her faaliyeti aslında girişimcilik örnekleri olarak
nitelendirilebiliriz. Avcılık, çiftçilik, hayvancılık, ticaret gibi faaliyetler, tarihin ilk
dönemlerinden beri insanoğlunun aslında girişimci bir yapıya sahip olduğunu ortaya
koymuştur.
Tarihteki en eski ve en ünlü girişimcilere göz attığımız zaman ise, karşımıza çıkan ilk
isim Marco Polo'dur. Marco Polo, gezgin-maceracı-tacir olarak gittiği ülkelerdeki
sermaye sahipleriyle ( bu kişileri bugünün risk sermayesi sahiplerinin öncüleri olarak
düşünebiliriz) getirdiği malları satmak üzere sözleşmeler imzalardı. Asıl sermaye sahibi
pasif bir risk yüklenici durumundayken, maceracı-tacir, yani Marco Polo ve dönemin
Marco Polo tipi girişimcileri, ticarette etkin rol oynayan, bütün fiziksel ve duygusal yükü
taşıyanlardı. Maceracı-tacirler, tüm malı sattığı ve yolculuğu tamamladığında kârın
%75'ini sermaye sahibine, %25'ini de kendilerine ayırırlardı.
Marco Polo tarzı klasik girişimciliğin değişime uğramaya başladığı ve yeni
girişimcilik modellerinin ortaya çıkmaya başladığı en önemli süreç, 18. ve 19. yüzyıllarda
Avrupa'da hızla gerçekleşen Sanayi Devrimi olmuştur. Bu süreçte, yeni buluşların üretime
olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin bearberinde makineleşmiş endüstriyi
doğurması yeni girişimcilik örneklerini ortaya çıkarmıştır. Böylelikle, ilk defa
“müteşebbis” terimi Fransız ekonomist Jean Baptiste Say tarafından 19. yüzyılda
kullanılmıştır. Ayrıca, ilk teknogirişim örnekleri de, yine bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Thomas Edison ve Eli Whitney bu dönemin iki önemli girişimcisidir. Eli Whitney ilk
patentini pamuk ayrıştırma makinası için alan ve standarsizasyonu iş yönetimine ilk
tanıtan kişi olarak, Edison ise sadece ampülü icat eden değil birçok patenti olan bir mucit
ve iş adamı olarak tarihe geçmiştir). Bu nedenle, Edison ve Whitney, teknolojik icatlar
ortaya koymak suretiyle, tarihteki ilk teknogirişimci ünvanına sahip örnekler olarak
karşımıza çıkmaktadır.
Sanayi Devrimi ile başlayan bu süreç neticesinde, sanayileşme ve yeni icatlar bizi yeni
bir döneme taşımıştır. Bilişim Çağı olarak adlandırılan bu dönem, bilişim ve iletişim
teknolojilerindeki gelişimin insanlık tarihinde toplumsal, ekonomik, ve bilimsel değişimin
yönünü yeniden belirlediği ve giderek ağ toplumunun ortaya çıktığı dönem olarak
tanımlanmaktadır. Başta imalat sanayi olmak üzere, ulaştırma, inşaat ve enerji
sektörlerindeki gelişmelerin toplumsal ve ekonomik değişimin itici gücü olduğu endüstri
toplumunun gelecekte hangi yönde evrileceği konusundaki tartışmalar 1950'lerin
sonlarında başlamıştır. Başlangıçta bu döneme Endüstri Sonrası Çağı denmiştir.
1980'lerde İnternet'in kullanımının yaygınlaşması ve nihayet 1995'te tamamen serbest
bırakılmasından sonra, endüstri sonrası terimi yerini enformasyon sözcüğüyle değiştirmiş,
ve bu kavram Türkçe’ye Bilişim Çağı ya da Bilgi Çağı olarak girmiştir. Günümüzde
"Bilişim Çağı" terimi, 1990'lardan bugüne kadar olan süre için kullanılmaktadır. Bu
çerçevede, artık girişimcinin işlevi üretim modelini bir icattan yararlanarak veya daha
genel olarak yeni bir mal veya hizmet üreterek, ya da var olan bir malı veya hizmeti yeni
bir yolla üreterek, yeni bir malzeme kaynağı sunmak, yeni bir mal veya hizmet sunum
4
kanalı açmak, yeni bir endüstriyi düzenlemek yoluyla denenmemiş bir teknololjik
yöntemden yararlanarak ıslah etmek ya da devrimselleştirmektir.
1.2. DÜNYA’DAKİ GİRİŞİMCİLİK MODELLERİ
1.2.1 GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMLERİ VE DEVLET DESTEKLERİ YOLUYLA
GİRİŞİMCİLİĞİN TEŞVİK EDİLMESİ
1.2.1.1 Amerika Birleşik Devletleri Modeli
Dünyada girişimcilik eğitimine bakıldığında, ABD’nin başı çektiği görülmektedir.
Girişimcilik ile ilgili Amerika’da ilk eğitim, 1947 yılında “Harvard Business School”da
verilmeye başlanmıştır. Bu konudaki ilk akademik programlar ise 1960’lı yıllarda
başlamış ve 1965’li yıllarda giderek yaygınlaşmıştır. Koh’un (1996) araştırmasına göre,
1993 yılında 400’den fazla ABD üniversitesinde lisans veya yüksek lisans düzeyinde
girişimcilik dersleri verilirken, bu sayı 2003 yılında 1600’lere ulaşmıştır. Bugün ABD'de,
girişimcilik eğitimi, 1600’ün üzerindeki okulda 2.200'den fazla ders; 277 adet donatılmış
pozisyon; 44 adet akademik hakemli dergi, girişimcilik için (bazı özel konularda) tahsis
edilmiş yönetim dergileri ve 100'ün üzerinde kurulan ve finanse edilen merkezler ile
patlama yapmıştır (Katz, 2003). Eğitim kurumlarındaki artış; girişimci eğitimini büyüten,
yaygınlaştıran tek neden değildir. Girişimci bilgi tabanının derinleştirilmesi yönünde
paralel bir eğilim oluşmuştur. Seçmeli dersler vererek başlayan master programları, daha
sonraları programlarını iki şekilde genişletmişlerdir. Bir taraftan, lisansüstü programlar
girişimcilik alanında ders grupları sunma eğilimdeyken, diğer taraftan, lisans programları
girişimcilik eğitimi sunmaktadırlar. Önceleri girişimcilik seçmeli, sonra ikinci bir dal
olarak, şimdilerde ise ana dal olarak yer almaktadır. Hatta şu anda öğrenciler
“girişimcilik” adı altında bir derece ile mezun olabilmektedirler. Katz’ın (2003)
belirttiğine göre; “1968 yılında, Babson Yüksek Okulu dünyada girişimcilik eğitimini
ikinci bir dal olarak lisans programlarında başlatan ilk okul olmuştur. Muhtemelen en eski
ve güçlü lisans ve lisansüstü girişimcilik programı Amerika Birleşik Devletlerinde Babson
yüksekokulundadır.” Babson College, 1919 yılında Roger Babson adında bir girişimci
tarafından kurulmuştur. Üniversitenin tüm müfredatı girişimciliğin teşvik edilmesi,
yüksek büyüme ve yenilikçi organizasyonlar ile yeniyi yaratmak ve yönetmek üzerine
oluşturulmuştur. Ekonomi fakültesi, yeni bir şirket kurmanın çeşitli aşamalarında
pazarlama, hukuk, finans ve yönetim ile ilgili özel konularda kısa süreli kurslar
sağlamaktadır. Müfredat tamamıyla yeni bir girişim oluşturulması üzerinde odaklanarak
tüm işletme alanlarıyla bütünleşmiş durumdadır (Stowe, 2000). Amerika Birleşik
Devletlerinde, girişimci eğitimi ile ilgili birleşik ulusal bir sistem şu anda
bulunmamaktadır.
1.2.1.2. Avrupa Modeli
Girişimcilik eğitimindeki gelişme Avrupa’da daha yavaş ve Amerika’ya göre daha geç bir
tarihte meydana gelmiştir. İngiltere ve Fransa girişimcilik eğitimine 1970’lerde başlayan ilk
ülkelerdir. Örneğin İngiltere’de bir grup akademisyenin küçük işletmeleri teşvik amaçlı
yapılan, “Büyük Britanya Küçük İşletmeler Yönetimi Eğitimi Toplantısı” 1975 yılında
5
yapılmıştır. Fransa’da “Hautes Etudes Commercials’’ okulları 1978’de işletme kurma dersini
tanıtmıştır (Guzman ve Liñán, 2005). 1990’larda girişimcilik eğitiminin gelişmesi daha da
artmıştır. Avrupa'da girişimcilik eğitimine ilgi nispeten yeni olmakla beraber, hızla
gelişmektedir. Günümüzde, Avrupa’da girişimci eğitiminin geniş ölçüde geliştiği
anlaşılmaktadır. Ancak, bu eğitimin hangi ölçüde yayıldığını ayrıştırmak zordur. ABD’nin
aksine Avrupa’da önemli bir referans olarak kabul edilen, araştırmacıları ve öğretmenleri bir
araya getiren büyük kurumlar yoktur. Dolayısıyla, bu durumu değerlendirmek zordur. Ayrıca,
örgütlerin eğitim sistemlerindeki ulusal farklılıkları veya bir dereceye kadar olan siyasi destek
de onun çalışmasını zorlaştırmaktadır. Yine de, Avrupa’da girişimci eğitimi ile ilgili bazı
çalışmalar vardır. Avrupa eğitim kurumları Amerika’ya kıyasla daha merkezi ve özeldir.
Sonuç olarak müfredat ve öğretim metotları daha esnektir ve herhangi bir değişiklik ulusal
düzeyde olur. Bu yüzden, Avrupa üniversitelerinin girişimcilik eğitimini uygulamak
istemeleri şaşırtıcı değildir (Guzman ve Liñán, 2005). Daha girişimci bir Avrupa oluşturma
doğrultusunda girişimciliğin geliştirilmesi Avrupa Birliği’nin (AB) öncelikli politikaları
arasında yer almaktadır. Ayrıca, AB bu politikalar kapsamında çok çeşitli faaliyetler
göstermekle birlikte AB üyesi olan ve aday konumundaki ülkelerin bu anlamdaki gelişim
performanslarını da izlemektedir.
Mesela, Yunanistan, Atina’daki “Sivitanidios Teknik Okulu’nda sanal işletmeler,
girişimcilik eğitimine destek olmak üzere kullanılmaktadır. Öğrenciler zamanlarını teorik
dersler ve sanal bir işletmenin yönetimi arasında paylaştırmaktadır. Bu program çerçevesinde,
son derece olumlu sonuçların elde edilmesi nedeniyle, programın, tüm teknik okullara
yaygınlaştırılması planlanmıştır. Ders programına, girişimcilik kuramı ile iş planlarının
hazırlanmasına ilişkin pratik bilgilerin verildiği girişimcilik dersi eklenmiştir. Kurulacak
irtibat ofisleri de, öğrencilerin girişimcilik kariyeri konusunda bilgilendirilmelerini ve
desteklenmelerini sağlayacaktır. Yunanistan’da yükseköğrenim kurumları ve araştırma
merkezlerinde işletmelere hizmet veren uzmanlaşmış irtibat büroları bulunmaktadır. Bu
büroların oluşturdukları patent ve sınaî mülkiyet mevzuatı veri tabanı ağı ile işletmelere
danışmanlık hizmeti şeklinde verilmektedir.
İrlanda yüksek büyüme potansiyeline sahip yeni işletmeleri geliştirmeye odaklı bir strateji
ile üniversite temelli ticari girişimlerin sayısını ve yoğunluğunu artırmaya ilişkin bir destek
paketi uygulanmaktadır (Campus Company Programme). Bu program, İrlanda bölgesel
kalkınma stratejisinin bir parçasıdır ve işyeri kurmak isteyen üniversite mezunlarına pratik
bilgi ve yönetim desteği sağlayan bir yıl süreli bir işletme destek programını kapsamaktadır.
Program çerçevesinde öğretim görevlileri araştırma sonuçlarını ticari hayata geçirmek üzere
mali destek alabilmektedir. İrlanda yeni bir iş kurma kolaylığı bakımından 2. sırada; eğitim ve
öğretimde etkinlik bakımından 3. sırada gelmektedir.
İngiltere’de idari yüklerin azaltılmasına yönelik Düzenleyici Reform Yasası uygulamaya
konularak Düzenleyici Reform Eylem Planı hazırlanmıştır. Bu planda büyüme potansiyeline
sahip küçük işletmelere dönük bölgesel risk sermayesi fonları uygulamaya konulmuştur.
Kredi almakta güçlük çeken küçük firmalar için Kredi Garanti Fonları oluşturulmuş ve belli
üniversitelerde ve kolejlerde girişimcilik eğitimi amaçlı kurslara destek sağlanması amacıyla
6
hükümet tarafından mali kaynak ayrılmıştır. Ayrıca özel yatırımcılarla finansman imkânı
arayan girişimcileri bir araya getiren hükümet destekli Ulusal İş Ağı kurulmuştur.
Finlandiya’daki eğitim sisteminde girişimcilik konusuna büyük önem verilmektedir.
Girişimcilik eğitimi tüm eğitim düzeylerinde müfredata dâhil edilmiştir.
Almanya’daki Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı tarafından üniversiteler, teknik
okullar, iş dünyası ve diğer ilgililer arasında bölgesel işbirliğini geliştirmek üzere “EXIST
Programme” kurulmuştur. Program, yüksek öğrenim ve araştırma kuruluşlarında daha
girişimci bir zihniyet yaratılmasını sağlamak ve girişim potansiyelinin uygulamaya
geçirilmesi amacıyla ilgili tarafları bir araya getirmektedir.
Hollanda’da girişimciliğe eşgüdümlü bir yaklaşım geliştirilmiş ve çeşitli bakanlıklar,
kamu kuruluşları ve işletme sahipleri arasında etkileşim sağlanmıştır. Girişimcilik
politikalarının uygulanmasıyla doğrudan ilgili olan bölgeler, yüksek öğrenimde girişimcilik
ruhunun geliştirilmesi ve entegre destek hizmetlerinin sağlanması gibi önemli konularda
Ekonomi Bakanlığı ile ortak girişimlerde bulunmayı kabul etmişlerdir. Lise öğrencileri
arasında girişimcilik ruhu yaratmak üzere Ekonomi Bakanlığı, işveren kuruluşu ve bir
bankanın desteğinde “mini işletmeler projesi” uygulamaya konmuştur. Öğrenciler bir işletme
kurarak, bir mal üretmekte ya da hizmet sunmaktadırlar. Ayrıca, bu kapsamda, yılda bir kez
“Mini İşletme Ödülü” verilmektedir.
Avusturya’da girişimcilik eğitimi konusunda orta düzeyde iş idaresi kolejleri kurulmuştur.
Üniversitelerde girişimcilik konusundaki faaliyetler artmıştır ve üç adet girişimcilik enstitüsü
kurulmuştur. Ayrıca, okullar ile iş dünyası arasında yakınlaşmanın sağlanması amacıyla
programlar uygulanmakta; üst düzey işletme yöneticilerinin okulları ziyaret etmesi,
işletmelerin ziyaret edilmesi, öğretmenlere işletme deneyimi kazandırılması gibi uygulamalar
yapılmaktadır. 15–19 yaş grubundaki öğrencilere uygulanan İş Kurma Programı (JUNIOR) ile
bir iş kurma fikrinin geliştirilmesinden, üretim, pazarlama, satış konularına kadar yaparak
öğrenme imkânı sağlanmaktadır.
Lüksemburg’da ilköğretim öğrencilerinin işletmeleri ziyareti şeklinde iş yaşamını
tanımaları sağlanmaktadır. Ortaöğrenim öğrencilerine iş dünyasını ve ekonomideki rolünü
tanıtmaya yönelik eğitimler verilmekte ve bu çerçevede şirketlerle sohbet toplantıları düzenlenmektedir.
1.2.2 YENİ BİR GİRİŞİMCİLİK TÜRÜ : SOSYAL GİRİŞİMCİLİK
“Sosyal Girişimcilik”, kâr etmeyi amaçlayan ancak elde ettiği kârı, topluma fayda üretmek
için kullanan bir girişimcilik modelidir. Bilindiği üzre, şirketler kâr elde etmek ve bu kârı
ortaklarına dağıtmak için kurulur. Topluma faydalı işler ise ya devlet tarafından yapılır ya da
sivil toplum kuruluşları tarafından. Şirketler ise topluma faydalı işlerle ancak bir sosyal
sorumluluk kampanyası ya da sponsorluk çerçevesinde ilgilenirler. İşte, sosyal girişimcilik, bu
ezberi bozan melez bir modeldir.
7
Sosyal Girişimcilik, toplumsal sorunların çözümünde serbest piyasa esaslı yöntemleri
benimseyen bir yaklaşımdır. Sosyal girişimler, ticari olarak kurulan ama amacı toplumsal
sorunlara çözüm getirmek olan girişimler olarak tanımlanmaktadır.
Sosyal girişimciliğin en güçlü yanı, kapitalist sistemin bütün olumlu yönlerini toplum
yararına kullanmasında yatmaktadır. Bu çerçevede, sosyal girişimcilik modelinde, iş dünyası
ile özdeşleşmiş, "etkinlik", "verimlilik", "kâr" gibi kavramlar, "toplumsal fayda", "iyi niyet",
"özveri" gibi kavramlarla aynı potada eritilir ve toplumsal ideallerle yönetim becerilerini aynı
çatı altında toplayan bir anlayış ortaya konur. Yani, sosyal girişimcilik toplumsal sorunlara
çözüm getirme amacıyla kurulan ama aynı zamanda "kapitalist" yöntemleri kullanan bir
modeldir. Sosyal girişimlerin merkezinde misyonları vardır; ticari faaliyetlerini ise amaçlarını
gerçekleştirmek için araç olarak kullanırlar. Sosyal girişimler, elde ettikleri kârı yine sosyal
amaçlara yönlendirirler. Sosyal girişimlerde başarı ölçütü, kâr değil, toplumsal değişim ve
yaratılan faydadır. Kâr etmek, sürdürülebilir ve kalıcı olmak için bir koşuldur. Sosyal
girişimler, hedeflerini kısa vadeli değil, uzun vadeli toplumsal etkileri artırmaya yönelik
belirlemektedirler.
Sosyal girişimler, dezavantajlı kesimlerin yoksunluklarının giderilmesinden çevrenin
korunmasına, insan hakları ihlalleriyle mücadele etmekten yok olan dillerin ve toplulukların
yaşatılmasına kadar birçok alanda etkinlik göstermektedirler. Eğitim, sağlık, çevre, insan
hakları, kalkınma gibi birçok alanda sosyal dönüşüm gerçekleştirmeyi amaçlamaktadırlar.
Bangladeşli Grameen Bank kurucusu olan Muhammad Yunus sosyal girişimcilik
alanındaki en tanınan örnektir. Geçtiğimiz yıllarda Bill Gates de, Microsoft'taki tam zamanlı
görevinden ayrılarak üçüncü dünya ülkelerindeki ölümcül hastalıkları durdurmak amacıyla bir
vakıf kurarak sosyal girişimcilerin arasına katılmıştır. Ülkemizde ise daha 1872 yılında
Darüşşafaka'nın kurulmasına öncülük eden Yusuf Ziya Bey bir sosyal girişimci örneğidir.
Aynı şekilde, kadın hastalıkları ve çocuk hastalıklarıyla mücadele amacıyla Zeynep Kamil
Hastanesi'ni 1862 yılında hayata geçiren Zeynep Kamil Hanım da bir sosyal girişimcilik
örneği sergilemiştir.
2. ÜLKEMİZDEKİ GİRİŞİMCİLİK DESTEKLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ
2.1. KOSGEB YENİ GİRİŞİMCİ DESTEĞİ
Programın Amacı ?
 Girişimciliğin desteklenmesi
 Girişimciliğin yaygınlaştırılması
 Başarılı işletmelerin kurulması
Programdan Kimler Yararlanabilir ?
 18 yaşından büyük, yeni bir işletme açacak olan bütün girişimciler
Programın Kapsamı ?
8
 Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi
 Yeni Girişimci Desteği
KOSGEB YENİ GİRİŞİMCİ DESTEĞİ DESTEK MİKTARLARI
ÜST
LİMİTİ
(TL)
DESTEK
UNSURU
İşletme
Kuruluş
Desteği
Kuruluş
Dönemi
Makine,
Teçhizat, Ofis
Donanım ve
Yazılım
Desteği
DESTEK
ORANI (%)
(1. ve 2 .
Bölge)
DESTEK
ORANI (%)
(3., 4., 5. ve
6. Bölge)
3.000
70
60
Geri
Ödemesiz
İşletme
Giderleri
Desteği
Sabit Yatırım
Desteği
15.000
12.000
Geri
Ödemeli
Kadın Girişimci
ve
Özürlü
Girişimciye
%70 uygulanır.
Kadın
Girişimci
ve
Özürlü
Girişimciye
%80
uygulanır.
70.000
DESTEK MEKANİZMASINA İLİŞKİN AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR
AVANTAJLAR
SORU İŞARETLERİ
DEZAVANTAJLAR
GENİŞ KAPSAM
YÜKSEK KABUL ORANI
KADIN GİRİŞİMCİYE POZİTİF
AYRIMCILIK
ÖZÜRLÜ GİRİŞİMCİYE POZİTİF
AYRIMCILIK
BÖLGESEL POZİTİF AYRIMCILIK
İSTİHDAM ARTIŞI
İHRACATA KATKISI
SANAYİ ÜRETİMİNE KATKISI
GİRİŞİM SERMAYESİ YOK
ÖN ÖDEME YOK
AR-GE KATKISI
TAM DESTEK YOK
YÜKSEK KATMA DEĞERLİ
ÜRETİME KATKISI
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
ÇARPAN ETKİSİ
HAK EDİŞ USULÜ
VERİMSİZ İŞ PLANI FORMATI
EKO-SİSTEM ANLAYIŞI YOK
İNTERNET GİRİŞİMLERİNE
UYGUN DEĞİL
KOSGEB Yeni Girişimci Desteği, şu anda Türkiye genelinde en yaygın olarak
faydalanılan girişimcilik desteğidir. Yukarıda da belirtildiği gibi, geniş kapsamlı ve yüksek
kabul oranına sahip bir destek mekanizması olması nedeniyle, çok geniş bir kitleye hitap
edebilme özelliğine sahiptir. Ancak, destek mekanizması içerisinde “Girişim Sermayesi”
ve “Ön Ödeme” olmaması, bu destek programının en büyük dezavantajlarıdır. Ayrıca,
destek programı kapsamında yapılan ödemlerin hak ediş usulüne dayalı olması da, hali
hazırda belli bir birikimi olmayan kişilerin bu destek programından faydalanmasını
zorlaştırmaktadır. Bu açıdan baktığımız zaman, destek programının ismi her ne kadar “Yeni
Girişimci Desteği” olsa da, pratikte bu destek mekanizması, mevcut bir birikimi olan kişilere,
yeni bir işyeri açma süreçlerinde mali yardım sağlayan bir yapı olarak işlemektedir. Özellikle
genç girişimciler için ve bilişim sektöründe (uygulama geliştirme, oyun geliştirme,
internet girişimleri vb.) bir girişim yapmak isteyenler için bu destek programı neredeyse
hiç işe yaramamaktadır. Çevremizdeki örneklere baktığımız zaman, KOSGEB Yeni
Girişimci Desteği’nin daha çok yeme-içme sektöründe (fast food, cafe vb.) ve hizmet
sektöründeki küçük işletmelerde (kuaför, güzellik salonu, kırtasiye vb.) kullanıldığı
görülmüştür. Bu açıdan bakıldığı zaman, KOSGEB Yeni Girişimci Destek Programı’nın
9
bölgemiz ihracatının artışına ve bölgede arzulanan yüksek katma değerli üretim artışına
yeterince katkı sağlayamadığı görülmektedir.
2.2. KOSGEB AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK
PROGRAMI
Programın Amacı ?
 Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin
geliştirilmesi
 Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi
Programdan Kimler Yararlanabilir ?
 5018 sayılı Kanun çerçevesinde bulunan merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinden Ar-Ge desteği almaya hak kazanan girişimciler ile bunlardan son
bir yıl içerisinde işletmesini kuranlar
 Üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun
olabilecek durumdaki öğrenciler
 Yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora
derecelerinden birini başvuru tarihinden en çok 5 (beş) yıl önce almış olanlar
 Öğretim Elemanları
Programın Kapsamı ?
 Program, Ön İnkübasyon (Girişimcilik Modülü), İnkübasyon Süreci (Ar-Ge ve
İnovasyon Destekleri ve İnkübasyon Sonrası Süreç (Endüstriyel Uygulama
Destekleri) olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.
KOSGEB AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI
AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI
Destek Üst Limiti (TL)
Destek Oranı (%)
AR-GE VE İNOVASYON PROGRAMI
İşlik Desteği
İşliklerden bedel alınmaz
Kira Desteği
12.000
75
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
100.000
75
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
(Geri Ödemeli)
200.000
75
Personel Gideri Desteği
100.000
75
Başlangıç Sermayesi Desteği
20.000
100
Proje Geliştirme
Desteği
Proje Danışmanlık Desteği
25.000
Eğitim Desteği
5.000
Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği
25.000
10
75
Proje Tanıtım Desteği
5.000
Yurtdışı Kongre/Konferans/Fuar Ziyareti/Teknolojik İşbirliği
Ziyareti Desteği
15.000
Test, Analiz, Belgelendirme Desteği
25.000
ENDÜSTRİYEL UYGULAMA PROGRAMI
Kira Desteği
18.000
75
Personel Gideri Desteği
100.000
75
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Gid. Desteği
150.000
75
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği
(Geri Ödemeli)
200.000
75
DESTEK MEKANİZMASINA İLİŞKİN AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR
AVANTAJLAR
GENİŞ KAPSAMLI VE
KADEMELİ DESTEK
MEKANİZMASI
SORU İŞARETLERİ
YAYGIN OLMADIĞI İÇİN
DESTEK SÜREÇLERİNİN NASIL
İŞLEDİĞİ BİLİNMİYOR
DEZAVANTAJLAR
YAYGIN DEĞİL
SADECE AR-GE ODAKLI
DESTEK ALMA İMKANI
EKO-SİSTEM
ENTEGRASYONU YOK
AKADEMİK BİR YAKLAŞIM
GEREKTİRİYOR
FİZİKİ ÇALIŞMA ORTAMI
DEVLET GÜVENCESİ
ÜNİVERSİTE İMKANLARINDAN
FAYDALANABİLME OLANAĞI
SINAİ VE FİKRİ MÜLKİYET
HAKLARI DESTEĞİ
YURT DIŞI ZİYARET DESTEĞİ
PERSONEL GİDERİ DESTEĞİ
YÜKSEK DESTEK MİKTARLARI
KOSGEB Ar-Ge, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı, özellikle ArGe yoğun projesi olan girişimciler için destek başlıkları bakımından son derece uygun bir
programdır. Ayrıca, TEKMER’ler vasıtası ile sağladığı fiziki çalışma ortamı ve üniversite iş
birliği imkanı bu destek programını ayrıcalıklı kılan yönlerdir. Ancak, destek programının
görünürlüğü KOSGEB tarafından yeterince sağlanmamaktadır. Bu nedenle, programı bilen ve
faydalanan girişimci sayısı çok azdır. Program daha çok, Ar-Ge yoğun faaliyetleri olan
KOBİ’ler ve akademisyenler tarafından bilinmekte ve kullanılmaktadır. Programın
yaygınlaştırılması bir ölçüde de TEKMER’lere bağlı olduğu için, maalesef bölgemizde
bu destek programı yaygın kullanılan ve bilinen bir destek programı haline
gelememiştir. Programın yaygın kullanımı hakkında yeterince bilgi olmadığı için, pratikteki
işleyişine ait olumlu ve olumsuz yönler hakkında detaylı bilgiye ulaşılamamıştır.
2.3. TÜBİTAK 1512 GİRİŞİMCİLİK AŞAMALI DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı ?
 Nitelikli girişimciliğin özendirilmesi
 Uluslararası rekabet gücü olan, yenilikçi, teknoloji düzeyi yüksek ürün ve
hizmetleri geliştirebilen başlangıç firmalarının oluşturulması
11
Programdan Kimler Yararlanabilir ?
 Üniversitelerin örgün öğrenim veren herhangi bir lisans programından mezun
veya
 Üniversitelerin herhangi bir yüksek lisans veya doktora programına kayıtlı
öğrenci veya
 Üniversitelerin herhangi bir yüksek lisans veya doktora programından mezun
kişiler
Programın Kapsamı ?
 Aşama 1 : İş fikri ile başvuru, isteğe bağlı girişimcilik eğitimi ve iş planı
sunumu yapılır.
 Aşama 2 : Başarılı iş planlarına teminatsız hibe sermaye desteği (tasarım,
fizibilite ve teknolojik doğrulama başlıkları altında kullanılmak üzere) ve
rehber desteği sağlanır.
 Aşama 3 : Ticarileşmeye konu olabilecek veya uygulamaya aktarılabilecek bir
ürün/sürecin ortaya konması aşamasıdır. Detay tasarım, ticari prototipin
geliştirilmesi, denemeler ve saha testleri gibi faaliyetler için destekler içerir.
Ticarileşme iş planı hazırlanması ile Aşama 4’e geçilir.
 Aşama 4 : Kuruluşun talebi üzerine TÜBİTAK’ın girişim sermayesi
firmalarına mektup göndererek, kuruluşa veya proje çıktısına ortak olmaya
davet ettiği ve/veya çıktıların satışını kolaylaştırmak üzere belirli aralıklarla
proje pazarları düzenlediği/desteklediği aşamadır.
TÜBİTAK 1512 GİRİŞİMCİLİK AŞAMALI DESTEK PROGRAMI DESTEK MİKTARLARI
Destek Unsuru
Aşama 2 Destekleri tasarım,
fizibilite ve teknolojik doğrulama
başlıkları altında kullanılmak
üzere verilir
Destek Türü
Teminatsız Hibe Desteği
Üst Limit
100.000 TL
Aşama 3 Destekleri ticarileşme
sürecini hızlandırmaya yönelik
desteklerdir. Detay tasarım, ticari
prototipin geliştirilmesi,
denemeler ve saha testleri gibi
faaliyetler için destekler içerir.
%75 Hibe Desteği
500.000 TL
Destek Kapsamı
Personel giderleri, seyahat
giderleri, alet, teçhizat, yazılım
ve yayın alım giderleri, malzeme
ve sarf giderleri, yurt içi
danışmanlık hizmeti ve diğer
hizmet alım giderleri desteklenir.
Aşama 3 kapsamında
desteklenen projelere yönelik
harcama ve giderler için 1517
TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç
Destek Programı’na ilişkin
Uygulama Esasları geçerlidir.
DESTEK MEKANİZMASINA İLİŞKİN AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR
AVANTAJLAR
YARIŞMA MODELİ
SORU İŞARETLERİ
SADECE ÜNİVERSİTE
MEZUNLARINA ve DAHA ÜST
EĞİTİM SEVİYESİNE YÖNELİK
OLMASI
MENTÖR DESTEĞİ
EĞİTİM DESTEĞİ
DEZAVANTAJLAR
PROGRAM GÖRÜNÜRLÜĞÜ
EKSİK
HEDEF KİTLESİ KISITLI
DESTEK ALMAK ZOR
12
EKOSİSTEME
ENTEGRASYONU
SAĞLANMAMIŞ
TEMİNATSIZ GİRİŞİM
SERMAYESİ DESTEĞİ
AR-GE ODAKLI DESTEK
PROJE PAZARI
AŞAMALI DESTEK
MEKANİZMASI
TÜBİTAK 1512 Girişimcilik Aşamalı Destek Programı, özellikle AR-GE merkezli
girişimler için en uygun girişimcilik desteklerinden bir tanesi olarak kabul edilmektedir.
Destek mekanizmasının yarışma modeli şeklinde kurgulanması, mentör desteği olması ve
proje pazarı imkanı sağlaması bu destek programının en büyük avantajları olarak göze
çarpmaktadır. Ayrıca, TÜBİTAK tarafından bu desteğin aşamalı bir şekilde verilmesi de,
girişimcilerin süreci doğru bir şekilde yönetmelerini kolaylaştırmaktadır. Bu aşamalardan
kısaca bahsetmek gerekirse, 1512 Girişimcilik Aşamalı Destek Programı’nın 1. ve 2.
Aşama’sı iş fikrinin geliştirilmesi, iş planının yapılması, tasarım ve fizibilite süreçlerinin
tamamlanmasını kapsamaktadır. Bu aşamalarda 100.000 TL’ye kadar teminatsız girişim
sermayesi hibe desteği almak mümkündür. Bu yönüyle, bu program gerçek bir yenilik ve iş
geliştirme desteği olarak ön plana çıkmaktadır. Aşama 1 ve Aşama 2’yi başarıyla tamamlayan
projeler 1517 TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı’na geçiş yaparak Aşama 3
ve Aşama 4 destekleri ile ortaya koydukları iş fikirlerinin ticarileştirilmesi sürecine sıçrama
yapabilirler. Bu yönden baktığımız zaman, TÜBİTAK’ın destek mekanizmasını iş fikrini
geliştirme ve iş fikrini ticarileştirme olmak üzere ikiye ayırdığını görmekteyiz. Trakya
Kalkınma Ajansı Girişimcilik Çalışma Grubu olarak yaptığımız değerlendirmelerin
sonucunda, geliştirmek istediğimiz kendi girişimcilik modelimiz için de benzer bir
ayrımın olmasının son derece yerinde olacağı kanısına varmış bulunuyoruz. İş
fikirlerinin geliştirilmesi ve olgunlaştırılması için yarışma mantığında kurgulanmış bir
girişimcilik destek programının sonrasında yıllık rutin mali destek programları ile
ticarileştirilmesi kendi modelimiz için mantıklı bir seçenek olarak karşımıza
çıkmaktadır.
2.4. TEB GİRİŞİM BANKACILIĞI VE GİRİŞİM EVLERİ
Programın Amacı ?
 Yüksek katma değer üreten girişimcilerin projelerinin geliştirilmesini sağlamak
Programdan Kimler Yararlanabilir ?
 18 yaşından büyük girişimci adayları programdan yararlanabilir. TEB Girişim
Evleri’ndeki uzmanlar girişimcilerle bire bir görüşerek eleme yapmaktadırlar.
Programın Kapsamı ?
 İş Yönetimi Danışmanlığı : Girişimcilere projelerini hayata geçirme veya
mevcut işlerini doğru bir şekilde yürütmelerine yönelik olarak bire bir
danışmanlık hizmeti verilmektedir.
13
 Girişimcilik Eğitimleri : TEB Girişim Evi’nde düzenli olarak eğitimler
yapılmaktadır. Bu eğitimler ücretsiz olacak tüm girişimcilere açıktır.
 TEB Kuluçka Merkezi : TEB Girişim Evi içinde bulunan Kuluçka Merkezi, ebusiness, yazılım ve bilişim alanlarında teknolojik ve/veya katma değerli iş
fikirlerine sahip girişimcilere (iş fikri aşamasında veya yeni kurulmuş
işletmeler) ofis alanı, ofis donanımları ve diğer destek hizmetleri verilerek
oluşturulmuş fiziki bir çalışma ortamıdır.
 Finansal Hizmetler : Yatırım Kredisi, Kaynak Hesap, İlk Adım Kredisi, Sıfır
Faizli Kaynak Hesap, Eş Finansman ve Köprü Finansmanı Kredisi, Teminat
Mektubu, POS, Şirket Kredi Kartı
TEB GİRİŞİM BANKACILIĞI KREDİ OLANAKLARI
Destek Unsuru
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi
Destek Türü
Kredi
Üst Limit
75.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi Kaynak Hesap
Kredili Mevduat Hesabı
10.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi İlk Adım Kredisi
Kredi
50.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi Sıfır Faizli Kaynak Hesap
Kredili Mevzuat Hesabı
10.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi Eş Finansman ve Köprü
Finansmanı Kredisi
Belgelenen devlet desteğinin
%55’ine kadar kredi
150.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi Teminat Mektubu
Teminat Mektubu
100.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı Yatırım
Kredisi Şirket Kredi
Kredi Kartı
10.000 TL
TEB Girişim Bankacılığı POS
Hizmeti
POS Hizmeti
Destek Kapsamı
3-6-9-12 aya varan geri
ödemesiz dönem ve 36 aya
kadar vade imaknı vardır.
Girişimcinin günlük nakit akış
ihtiyaçları için kullanabileceği
kredidir.
Girişimcinin işletmesinin kurulum
aşamasında ihtiyaç duyacağı,
makine, dekorasyon, ruhsat,
lisans gibi ihtiyaçlarının
finansmanı için fatura tutarının
en fazla %90’ına kadar
kullanabileceği kredidir. 12 aya
kadar vade olanağı mevcuttur.
Sadece devlet kurumlarından
(KOSGEB, TÜBİTAK,
Teknogirişim gibi) birinden ilk
desteğini alacak girişimcinin
yapması gereken harcamalarına
yönelik finansman ihtiyacını
gidermesi için kullanabileceği
kredidir.
Sadece devlet kurumlarından
(KOSGEB, TÜBİTAK,
Teknogirişim gibi) birinden
hibe/destek alacak olan
girişimcinin projesinin
finansaman ihtiyacını gidermesi
için kullanabileceği kredidir.
12 aya kadar vade imkanı vardır.
Girişimcinin, Devlet
kurumlarından alacağı
hibe/destek için devlet
kurumlarına veya Franchising
almak için ana firmaya verilmek
için kullanabileceği kredidir.
Girişimcinin işletmesinin
harcamalarında nakit yerine
kullanabileceği kredi kartıdır.
Girişimcilere özel avantajlı POS
hizmeti
DESTEK MEKANİZMASINA İLİŞKİN AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR
AVANTAJLAR
NETWORKING İMKANI
SORU İŞARETLERİ
KREDİ OLANAKLARI İÇİN
TEMİNAT İSTENİP,
İSTENMEDİĞİ NET OLARAK
İFADE EDİLMİYOR
14
DEZAVANTAJLAR
HİBE DESTEĞİ YOK
TEMATİK EĞİTİM
YAYGIN DEĞİL
ÖZEL SEKTÖR MANTIĞI İLE
KAR ODAKLI YAKLAŞIM
DANIŞMANLIK
FİZİKİ ÇALIŞMA ORTAMI
PAZARLAMA DESTEĞİ
BANKACILIK HİZMETLERİNE
KOLAY ERİŞİM
EKOSİSTEME ENTEGRASYONU
KOLAY
Türk Ekonomi Bankası, girişimcilere herhangi bir hibe desteği vermemektedir. Ancak,
sunduğu finansal ve finansal olmayan hizmetler ile, Türkiye’deki girişimcilik eko-sisteminin
önemli aktörlerinden birisi haline gelmiştir. Özellikle TEB Girişim Evleri kapsamında,
girişimcilere projelerini hayata geçirme veya mevcut işlerini doğru bir şekilde yürütmelerine
yönelik olarak bire bir danışmanlık hizmeti verilmektedir. Ayrıca, kuruluş aşamasını
tamamlamış girişimcilere TEB Girişim Evi danışmanları tarafından, satış, pazarlama planının
doğru bir şekilde oluşturulması, ürünün veya hizmet maliyet analizinin yapılıp rekabetçi ve
karlı bir fiyatlama yapılması, gelir gider analizlerinin yapılıp nakit akış tablosunun
hazırlanması gibi konularda danışmanlık verilmektedir. Trakya Kalkınma Ajansı Girişimcilik
Çalışma Grubu olarak, bir girişimci için hayati öneme sahip bu eğitimlerin bölgemizde de
verilmesinin son derece faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda, TEB yetkilileri ile
yaptığımız görüşmelerde, bölgemizde benzer eğitimlerin verilmesi için iş birliği
yapılabileceği ve bölgede TEB Girişim Evi kurulması için ön fizibilite yapabilecekleri
bilgisi alınmıştır. Diğer bankaların girişimcilere yönelik olarak sunduğu özel bir hizmet
paketi olmadığını düşünürsek, bölgemizdeki girişimcilik ekosisteminin oluşturulması
aşamasında, TEB ile yakın bir iş birliği kurulması gereği daha iyi anlaşılacaktır.
2.5. MELEK YATIRIMCILAR
Melek Yatırımcı Kimdir ?
 Birçok ülkede Business Angel, Angel Investor gibi isimlerle anılan ülkemizde
de bir süredir Melek Yatırımcı olarak kullanılmaya başlanan bu tabir
Yönetmeliğe Bireysel Katılım Yatırımcısı (“BKY”) olarak girmiştir. BKY,
kişisel maddi varlıklarını ve tecrübelerini başlangıç aşamasındaki şirketlere
aktaran gerçek kişilerdir. Tüzel kişilerin BKY olması mümkün değildir.
Melek Yatırımcı (BKY) Olmanın Şartları Nelerdir ?
 BKY’lerin Yönetmelik kapsamında faaliyet gösterebilmeleri için Lisans
almaları zorunlu tutulmuş olup, lisans başvuruları 31/12/2013 tarihine kadar
Hazine Müsteşarlığı resmi sitesi üzerinden yapılırken, bu tarih itibariyle
akredite olmuş Bireysel Katılım Yatırımcısı Ağlar (“BKY Ağı”) üzerinden
yapılmaktadır. [BKY ağı ise herhangi bir tüzel kişiliğe sahip olan ve
BKY’lerin bir araya geldikleri oluşumlardır.] Lisans başvurusunda
bulunabilmek için ise Hazine Müsteşarlığı bazı şartların varlığını aramaktadır.
Bu şartlar iki temel grupta toplanmaktadır. Yüksek Gelir veya Servet Kriteri ve
Tecrübe Kriteri.
DESTEK MEKANİZMASINA İLİŞKİN AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR
AVANTAJLAR
SORU İŞARETLERİ
15
DEZAVANTAJLAR
İYİ FİKRE – KOLAY PARA
YATIRIMCININ İLERİYE DÖNÜK
PLANLARI
TEMİNAT ŞARTI YOK
FAİZ YOK
ŞİRKETİN DEĞER ARTIŞINDA
HIZLI BİR BÜYÜME
TANITIM – PAZARLAMA KATKISI
MELEK YATIRIMCININ
GİRİŞİME HAKİM OLMA RİSKİ
HİSSE KAYBI
YATIRIM ÖNCESİ İZLEME
SÜREÇLERİNİN ZORLUĞU
MELEK YATIRIMCIYA
ULAŞMANIN ZORLUĞU
Trakya Bölgesi’nde şu anda faaliyet gösteren bir Melek Yatırımcı aracı kuruluşu
bulunmamaktadır. Çalışma Grubumuz tarafından, Trakya Bölgesi’nde Melek Yatırımcıların
dahil olduğu herhangi bir yatırım da tespit edilmemiştir. Ülkemizde yeni bir kavram olan
Melek Yatırımcılık ile ilgili olarak, daha detaylı bir çalışma yapabilmek için, Melek
Yatırımcılar Derneği, Galata Business Angels, İstanbul Business Angels, E-Tohum ve
Şirket Ortağım gibi Melek Yatırımcılık alanında faaliyet kuruluşların ziyaret edilmesi
ve konu hakkında detaylı bilgi alınması yerinde olacaktır.
3. EKOSİSTEM
En basit tanımı ile, girişimci adaylarının kendi işlerini kurabilmelerini hızlandıracak
ve kolaylaştıracak ortamın sağlanması için yapılan faaliyetler bütünü “Girişimcilik
Ekosistemi” olarak tanımlanabilir. Bir girişimcilik ekosisteminin en büyük başarısı, fikir
sahibi olan girişimcilerin fikirlerini başarılı bir şekilde ticarileştirebilmelerini sağlamaktır.
Bu süreçte de en önemli nokta, kurulacak olan kurumsal ve bireysel iş birlikleridir. Bu
çerçevede, bir girişimcilik ekosisteminin içinde barındırması gereken en temel
özellik; Girişimci adaylarını tecrübeli girişimcilerle ve yatırımcılarla buluşturacak
organizasyonlar yapabilme özelliği olmalıdır. Ayrıca, girişimcilerin kendilerini özel
hissetmelerini sağlayacak etkinlikler, girişimcinin motivasyonunu artıracak
konferans ve sunumlar, girişimcilere yol gösterecek başarı ve başarısızlık hikayeleri
ve son olarak da yeni girişimlerde çalışacak insan kaynağının bulunabilmesi için
yapılacak kariyer odaklı etkinlikler bir girişimcilik ekosisteminin mutlaka içermesi
gereken öğelerdir.
3.1 ÖRNEK BİR GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ : TEL AVİV
Tel Aviv 400 bin nufüslu bir şehir. Ancak, bu şehirde 7 bin start-up’ın olması ve
geçen yıl İsrail çıkışlı start-up’ların yaptığı toplam exit değerinin 14.3 Milyar Dolar
(sadece 2014) olması İsrail ve Tel Aviv modeli hakkında verilebilecek en çarpıcı örnektir.
Hatta sadece 2015 yılı Ocak ayında yapılan exitlerin toplam değerinin 1 Milyar Dolar
ettiği bir yerden bahsetmekteyiz. Hangi sayıyı alırsak alalım, Türkiye ile kıyaslandığında,
bu rakamlar karşısında ülkemiz maalesef çok geride kalmaktadır. Bu başarının sebebi
nedir sorusu herhalde bu durumda sorulması gereken ilk soru olacaktır. Öncelikle, ilk
bakışta, İsrail ve özellikle Tel Aviv’in finansman konusunda çok güçlü olduğu
görülmektedir. İsrail girişimcilik ekosistemi içerisinde büyük Venture Capital şirketleri
dahil olmak üzere, çok sayıda risk sermayesi veren kuruluş ve bireysel yatırımcı olduğu
görülmektedir. Ayrıca, İsrail örneğinde başarılı rol model sayısının çok fazla olduğu da
gözlemlenmiştir. Çarpan etkisi mantığıyla, bu durum ciddi bir fark yaratmaktadır. Bir
kişinin başarılı olması, arkasından 50 yeni kişi üzerinde girişimcilik isteği
uyandırmaktadır. İsrail ekosistemi içerisinde çok sayıda hızlandırıcı veya kuluçka
16
merkezi olması da, bu yapıyı güçlendiren bir diğer faktör olarak ön plana çıkmaktadır.
Hatta Tel Aviv’de bir kütüphane tamamen girişimcilerin gidip çalışabileceği bir
girişimcilik kütüphanesine dönüştürülmüştür. İsrail’deki girişimcilik ikliminin böyle
olması, girişimciliği özellikle gençlerin bir kariyer alternatifi haline getirmiştir. Dünya
çapında başarısını ispatlamış olan İsrail – Tel Aviv modelinin mutlaka yerinde
incelenmesi ve en azından bu modelin içerisinde olan temel bileşenlerin bölgemize
getirilmesi, bölgemizdeki girişimcilik eğiliminin geliştirilmesi açısından son derece
faydalı olacaktır.
3.2. TRAKYA BÖLGESİ’NDE GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ OLUŞTURULMASI
Trakya Kalkınma Ajansı olarak, iş birliklerinin öneminden yola çıkarak, Trakya
Bölgesi’ndeki girişimcilik refleksinin geliştirilmesi için farklı yapıda ortakların bir araya
geldiği bir “Ekosistem” oluşturulması yönünde çalışmalar yapılmasının faydalı olacağı
tarafımızca tespit edilmiştir. Bu çerçevede, paydaşlardan ve gönüllülerden oluşan ortakların
bölgedeki girişimcilik eğiliminin artırılmasına yönelik etkinlikler çevresinde bir araya gelmesi
bu ekosistemin oluşmasında kilit bir rol oynayacaktır.
PAYDAŞLAR :
 Stratejik Ortaklar
 Destekleyen Kuruluşlar
 Ulusal ve Uluslar arası İşbirlikleri
GÖNÜLLÜLER :
 Bölgedeki Ticaret Erbapları, Sanayiciler ve Tecrübeli Girişimciler
 Oda – Borsa Başkanları
 Öğrenci Kulüpleri, Öğrenciler ve STK’lar.
ORTAKLIK KAPSAMI :




Paydaşlarla beraber ortak faaliyetler yapmak
Paydaşlarımızın yaptıkları faaliyetleri duyurmak
Paydaşlarımızın etkinliklerine destek olmak
Ekosistemin gelişmesi için işbirliği kültürü içerisinde çalışmak
KİLİT FAALİYETLER :
 Konferanslar – Söyleşiler
 Tematik Eğitimler (İş Geliştirme, Dijital Pazarlama, Nakit Yönetimi, vs)
 Networking Faaliyetleri (Girişimciler, Tecrübeli Girişimciler, Melek Yatırımcılar arası
buluşmalar)
 Üniversitelerde Kulüpçülük Faaliyetleri
 Çalışma Ziyaretleri
 Erasmus+ ve COSME Programlarına Yönelik Proje Geliştirme Faaliyetleri
17
Girişimcilerin ekosistemdeki paydaşlarca desteklenebilmesi ve girişimcilik
desteklerinden faydalanabilmeleri için, öncelikle bölgedeki girişimcilerin ve potansiyel
girişimcilerin tespit edilmeleri gerekir. Bu çerçevede, tasarladığı iş ya da girişim henüz
fikir aşamasında olan ya da girişimci olmaya niyeti olan ancak henüz iş fikri netleşmeyen
potansiyel girişimcilerin tespit edilmesi gerekmektedir. Girişimcilerin tespit edilmesinde
kullanılan en temel araçlar, girişimcilik etkinlikleri düzenlemek, girişimcilik eğitimleri
düzenlemek ve iş planı yarışmaları düzenlemektir.
Bu bilgilerden yola çıkarak, Trakya Bölgesi’ne özgü, alternatif bir girişimcilik
programı oluşturulması sürecinde potansiyel girişimcilerin tespitini sağlamak için,
ekosistem içerisinde yapılacak etkinliklerin ve iş planı yarışmaları gibi faaliyetlerin etkili
olacağına inanıyoruz. Bu nedenle, bölgeye özgü geliştirilecek olan girişimcilik
programının yukarıda belirtildiği şekilde bir ekosistem mantığı içerisinde
gerçekleştirilmesi programın başarısı açısından kilit bir rol oynayacaktır.
Girişimcilerin şirketlerini kurduktan sonra, bu şirketleri hızlı bir şekilde
büyütebilmelerini sağlayan en temel faktörlerden biri, sahip oldukları bağlantılardır. Bu
nedenle, girişimcilerin mentörlerle, yatırımcılarla ve diğer paydaşlarla güçlü bağlantılar
kurabilmelerinin en doğru yolu bölgede iyi işleyen bir girişimcilik ekosisteminden
geçmektedir. Bu sayede, girişimciler, girişimlerinin her evresinde, gerek teknik destek
alabileceği, gerekse de finansal destek alabileceği paydaşlara kolayca erişim sağlayacaktır.
Girişimcilik ekosistemi içerisinde yapılan faaliyetlerin tanıtım ve görünürlük açısından
elde edeceği başarı, kurum ya da kuruluşların münferit olarak yaptığı faaliyetlerin elde
edeceği başarıya göre çok daha fazla olacaktır. Farklı işbirliklerinin doğuracağı sinerji,
gerek yerel basında, gerekse ulusal basında yer bulacaktır. Ayrıca, yine farklı kurum ve
kuruluşların kullanacağı farklı iletişim kanalları sayesinde, yapılan faaliyetlerin tanıtım ve
görünürlüğü üst düzeye ulaşacaktır. Bu durum, ekosistem içerisinde yer alan girişimlerin
ve girişimcilerin de tanıtım ve görünürlüğü açısından son derece olumlu olacaktır. Yeni
ortaklıklar kurulması, alternatif pazarlama kanalları oluşturulması ve ekosistemin dışında
kalan potansiyel girişimci ve paydaşların özendirilmesi kolaylaşacaktır.
18
Edirne Yatırım Destek Ofisi
Adres
ETSO Binası 1.Murat Mah. Talatpaşa Cad. No:80, Kat:3
22100 Edirne
Tel
0284 225 10 03
Faks
0284 225 10 03
Kırklareli Yatırım Destek Ofisi
Adres
Karakaş Mah. Zincirlikuyu Cad.Ferah 1Apt No:60
39100 Kırklareli
Tel
0288 214 25 25
Faks
0288 214 70 80
Tekirdağ Yatırım Destek Ofisi
Adres
Ertuğrul Mah. İskele Cad. No:12
59100 Tekirdağ
Tel
0282 263 37 37
Faks
0282 263 10 03
19
20