Gemi Atıkları Yönetim Sistemi - 2. marmara denizi sempozyumu

Gemi Atıkları Yönetim Sistemi - 2. marmara denizi sempozyumu

DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE
KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ ÇALIŞMALARI
Murat TURAN
(Deniz ve Kıyı Yönetimi Dairesi Başkanı)
II. Marmara Denizi Sempozyumu
İstanbul, Aralık 2015
Deniz Kirliliğinin Kaynakları
1-Deniz ulaşımı kökenli kirlilik
kaynakları
a-Gemilerin operasyonel
faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik
b-Kazalar sonucunda oluşan
kirlilik
2- Karasal Kökenli Kirlilik Kaynakları
a-Evsel atıklar
b-Endüstriyel atıklar
c-Yayılı kirlilik (tarım faaliyetleri)
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
 Gemilerden Atık Alımı ve Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği kapsamında;





Atık kabul tesislerinin lisanslandırılması
Atık Alma Gemilerinin
lisanslandırılması
Atık Alma Gemisi ve Kabul Tesislerinin
denetlenmesi
Atık Kabul Tesislerinin Atık
Envanterlerinin Kontrol ve Takibi
Atık alım ücretlerinin belirlenmesi
GEMİDEN ÇÖP ALIM İŞLEMİ
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
 Ülke
genelinde Bakanlığımız
tarafından atık kabul tesisi onay
belgesi ve muafiyet verilen 261
kıyı tesisinde atık alım hizmeti
verilmektedir.
 Yönetmelik kapsamında, 38 Atık
Alım Gemisi lisanslandırılmıştır.
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
(Gemi Atık Takip Sistemleri - GATS)
 Gemi Atık Takip Sistemi (GATS)
“Gemi Atık Takip Sistemi” 150 GRT üzeri petrol
tankerleri ve 400 GRT üstündeki liman dışı sefer
yapan
tüm
gemilerin atıklarının takibini
sağlamak amacıyla elektronik ortamda veri
girişinin
ve
kontrolünün
sağlandığı
bir
uygulamadır. Gemilerin atık bildirimleri ve
atıkların alınmasından bertarafına kadar
olan yönetimi GATS sistemi ile online olarak
takip edilmektedir.
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
(Mavi Kart)
 Mavi Kart
Küçük
deniz
araçlarının
operasyonel
faaliyetlerinden kaynaklanan atıklarının takibini
sağlamak için elektronik ortamda veri girişinin
ve kontrolünün sağlanabildiği online bir gemi
atık takip uygulamasıdır.
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
(Mavi Kart)
 Mavi Kart Uygulamasının Teknik Altyapısının
Geliştirilmesi ve Uygulama Alanlarının Genişletilmesi
Projesi (2013-2015)
- Web yazılımı yenilendi,
- Otomasyon ve elektronik sistem standardizasyonu sağlandı,
- Muğla’da başlatılan uygulama tüm yurda yaygınlaştırıldı,
- Çevresel altyapı ihtiyacı belirlendi,
- Bilinçlendirme çalışmaları kapsamında, afiş broşür ve tanıtım
filmi hazırlandı.
Mavi Kart Sistemine Geçen Kıyı Tesisleri
Tesis Özelliği
Sayısı
Özel Marina
Belediye Marina
TOPLAM
40
14
54
Mavi Kart Uygulanan
Tesis Sayısı
39
12
52
Kayıtlı Tekne Sayısı-Mavi Kartı Olan Tekne Sayısı
TEKNE TÜRÜ
SAYISI
YATLAR
BALIKÇI TEKNELERİ
DİĞER
TOPLAM
12,750
2,550
1,700
17,000
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
Marmara Bölgesinde yer alan Limanlar ve Atık Kabul Tesisleri
 Marmara
Bölgesinde
Bakanlığımız tarafından
atık
kabul tesisi onay belgesi ve
muafiyet verilen 142 kıyı
tesisinde atık alım hizmeti
verilmektedir. Ayrıca Bölgede 20
adet
Atık
Alım
Gemisi
lisanslandırılmıştır.
Atık alım
tesisi sayısı
Atık alım
gemisi sayısı
Atık alım hizmeti
veren kuru/kuruluş
İstanbul
Atık alım
hizmeti verilen
liman sayısı
75
1
13
Kocaeli
35
12
2
Çanakkale
Bursa
Tekirdağ
Yalova
Balıkesir
TOPLAM
5
6
5
11
5
142
5
4
5
8
4
39
5
İstanbul Büyükşehir
Belediyesi
Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi/Limanlar
Limanlar
Limanlar
Limanlar
Limanlar
Limanlar
İli
20
 Marmara bölgesinde bulunan tüm yat limanlarında atık alım tesisleri tamamlanmış ve
Mavi Kart sistemine geçilmiştir. (İstanbul’da 7, Yalova’da 1 ve Balıkesir’de 1 adet)
 Ülkemizde Gemi Atık Yönetimi Sisteminin gözden geçirilmesi ve AB’ye tam uyumun
sağlanabilmesi için «Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi İçin Kapasite
Geliştirilmesi Projesi» başlatılmıştır. (2015-2017)
Balıkçı Barınakları Atık Alım Tesisi Kurulması Projesi
 Balıkçı
barınaklarında; çevre kirliliğinin önlenmesi ve balıkçı
barınaklarındaki atık alım mağduriyetinin giderilmesine yönelik olarak
Bakanlığımız tarafından vizyon proje olarak “Balıkçı Barınaklarının Atık
Kabul Sistemlerinin Oluşturulması Vizyon” Projesi yapılmıştır.
 Proje kapsamında, Balıkesir ve Çanakkale illerinde 2 adet balıkçı
barınağına Bakanlığımız tarafından atık alım tesisi kurulması sağlanmıştır.
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
(İllegal Deşarjlar)
 2011/9 Sayılı Yetki Devri Genelgesi
YIL
ile illegal deşarjların tespiti ve cezai
işlem uygulama yetkisi;



Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı
DENETLENEN
GEMİ SAYISI
CEZA
KESİLEN
GEMİ
SAYISI
UYGULANAN
CEZA
MİKTARI
2013
306
122
2.099.068,74
2014
612
293
4.821.393,70
2015
(İlk 6 ay)
147
147
2.631.322,00
TOPLAM
1065
562
9.551.784,44
Sahil Güvenlik Komutanlığı
İstanbul, Kocaeli, Antalya ve Mersin
Büyükşehir Belediye Başkanlıklarına
devredilmiştir.
2013-2014 yılları ve 2015 yılının ilk altı ayı itibariyle Ülke genelinde toplam
ceza kesilen gemi sayısı 562’dir. Toplam kesilen ceza miktarı ise yaklaşık 9.5
Milyon Türk Lirasına tekabül etmektedir.
Gemi Atıkları Yönetim Sistemi
(İllegal Deşarjlar)
Marmara Bölgesinde 2014-2015 Yıllarında
Yetki Devri Yapılan Kurumlar Tarafından Kesilen Cezalar
CEZA KESEN
KURUM
SAHİL GÜVENLİK
KOMUTANLIĞI
2014
YILINDA
DENETLENEN
GEMİ SAYISI
49
2014 YILINDA
UYGULANAN
CEZA
MİKTARI(TL)
355.378,93
2015 YILINDA
DENETLENEN
GEMİ SAYISI
10
2015 YILINDA
UYGULANAN
CEZA
MİKTARI(TL)
93.830,00
 2014 ve 2015 yıllarında
toplam 184 gemiye,
yaklaşık 4,6 milyon Türk
Lirası ceza kesilmiştir.
 2016 yılı ilk çeyreğinde,
İSTANBUL
BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİ
62
1.452.844,00
38
1.126.528,00
KOCAELİ
BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİ
14
981.109,00
11
557.525,00
TOPLAM
125
2.789.331,93
59
1.777.883,00
halihazırdaki denetçilerin
yetkinliğinin arttırılması ve
denetçi sayısının
arttırılması amacıyla
Bakanlığımızca denetçi
eğitimi verilmesi
planlanmaktadır.
Dip Taraması ve Taranan Malzemenin Yönetimi
 Deniz Dip Tarama Uygulamaları ve
Tarama Malzemesinin Çevresel
Yönetimi
Projesi
(TÜBİTAKKAMAK)
- Tarama ve Boşaltım Kriterleri
- Boşaltım Alanları
- Bertaraf Kriterleri
- Yeniden Kullanım Alternatifleri
 Dip Tarama Mevzuatı
Dip Taraması ve Taranan Malzemenin Yönetimi
Proje ile Marmara Denizinde;






Marmara Denizi Boşaltım Alanları DİPTAR-Projesi
Şarköy/Tekirdağ
Armutlu/Yalova
İmralı Adasının Kuzeyi
Tuzla
Avşa’nın Kuzeyi
Silivri’de
uygun boşaltım alanları
belirlenmiş ve Bakanlığımıza
sunulmuştur.
Halihazırda yeni boşaltım alanları kullanılmaktadır. Böylece, tarama
faaliyetlerinden çıkan malzemenin Marmara Denizi üzerindeki etkisi minimize
edilmiştir.
Deniz Çöplerinin Yönetimi
 Marmara
Bölgesinde yaşayan insan nüfusunun
yoğunluğu sebebiyle bugün itibariyle Marmara
Denizi’ndeki önemli sorunlardan birisi de deniz
çöpleridir.
Marmara Denizi Tabanında Birim
Alandaki Katı Atık Ağırlığı (kg/m2)
 Bakanlığımız
ve
TÜBİTAK-MAM
tarafından
gerçekleştirilen ve 2014 yılı itibariyle tamamlanan
“Deniz ve Kıyı Suları Kalite Durumlarının Belirlenmesi
ve Sınıflandırılması Projesi (DEKOS)”ne istinaden;
Marmara Deniz tabanında bulunan katı atık miktarının
en yoğun olduğu bölgenin İstanbul’un BüyükçekmeceYenikapı arasındaki kıyı şeridinde olduğu ve ikinci kirli
sahanın ise İzmit Körfezi olduğu tespiti yapılmıştır.
Marmara Denizi Tabanında Biriken Katı Atıkların Türleri
Bakanlığız tarafından sürdürülen kirlilik
izleme çalışmalarına 2014 yılında
mikroplastikler de dahil edilmiş olup,
sediman ve su kolonunda mikroplastik
ölçüm çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Deniz Çöplerinin Yönetimi
 Deniz Çöpleri Stratejik Eylem Planlarının
Hazırlanması Projesi
- Deniz çöpleri ile etkin mücadele amacı ile
“İSTANBUL DENİZ ÇÖPLERİ EYLEM
PLANI“ hazırlanmıştır.
- Deniz Çöpleri Yönetimi Taslak Mevzuatı
 2017 yılında, denize kıyısı bulunan tüm
illerimizde deniz çöpleri eylem planlarımız
uygulamaya alınmış olacaktır.
Ülkemizde Meydana Gelen Büyük Kazalar
INDEPENDENTA –İstanbul Boğazı 01.05.1979
NASSIA –İstanbul Boğazı – 13.03.1994
VOLGONEFT 248 –Florya/İstanbul
29.12.1999
GOTTIA –İstanbul Boğazı – 6.10.2002
ORCUN C – Kilyos / İstanbul
19.01.2010
5312 Sayılı Kanun
AMAÇ
 Acil durumlarda gemilerden ve kıyı
tesislerindeki
faaliyetlerden
kaynaklanan
kirlenme
tehlikesini
ortadan kaldırmak veya kirlenmeyi
azaltmak, sınırlamak ve gidermek
üzere uygulanacak müdahale ve
hazırlıklı olma esaslarını,
 Olay sonucu ortaya çıkan zararların
tespit ve tazmin esaslarını,
 Kanun kapsamına giren kişilerle,
kurum, kuruluş, gemi ve tesislerin
Kanunda belirtilen ilgililerinin görev
yetki
ve
sorumluluklarını
belirlemektir.
Acil Müdahale Planları
1 Ulusal ve
6 bölgede yer alan 28 il
bazında plan
hazırlanmıştır.
Acil Müdahale Planı Onaylanan Kıyı
Tesisi Sayısı
276
300
250
216
288
227
200
150
100
50
0
2012
2013
2014
2015
Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planı
 Marmara denizinde tespit edilen 173 kıyı tesisinden
halihazırda
159’unun
acil
müdahale
planı
tamamlanmıştır.
Marmara Bölgesinde Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planları
Atıksu Yönetimi
Ülkemizde Atıksu Arıtma Oranları
Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen
Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna
Oranı (%)
Atıksu Arıtma Tesisi Sayısı
700
563
600
500
444
457
2012
2013
653
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
400
300
200
100
0
2014
2015*
Ülkemizde atıksu arıtma tesisi sayısı 2012
yılında 444 iken, 2015 yılı Kasım* ayı itibariyle
653’e yükselmiştir.
72
73,1
77
78
2012
2013
2014
2015*
2012 yılında belediye nüfusunun %72’sine atıksu
arıtma hizmeti verilirken, 2015 yılında bu oran %
78’e (56,6 milyon kişi) ulaşmıştır.
Enerji Teşviki Uygulaması: Bakanlığımız tarafından atıksu arıtma tesislerinin enerji
giderlerinin %50’si karşılanmaktadır.
20
Kentsel Atıksu Arıtımında İllerin Durumu
Marmara Bölgesinde Kocaeli İlinde nüfusun % 100’üne evsel atıksu arıtma hizmeti
verilmekte olup, diğer belediyelerin atıksu arıtma durumu aşağıda verilmektedir.
Kentsel Atıksu Arıtımında İllerin Durumu
Marmara Bölgesinde Endüstriyel Atıksu Durumu
Marmara Denizine kıyısı bulunan illere ait organize sanayi bölgelerinin (OSB)
atıksı arıtma durumuna ilişkin bilgi aşağıda verilmektedir.
İl
İstanbul
Kocaeli
Yalova
Tekirdağ
Bursa
Balıkesir
Çanakkale
OSB Sayısı
8
13
4
13
16
5
2
Arıtma
Tesisi Arıtma Tesisi
Bulunan
OSB Bulunmayan
Sayısı
OSB Sayısı
8
10
3
4
2
11
10
6
3
2
2
-
Bu veriler dikkate alındığında özellikle Tekirdağ ve Bursa olmak üzere Yalova,
Kocaeli ve Balıkesir İllerinde bulunan OSB’lerin ivedilikle atıksu arıtma tesisini
inşa etmeleri gerekli görülmektedir.
Yüzme Suyu Alanları
Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği kapsamında; yüzme ve rekreasyon amaçlı kullanılan suların
kalitesini belirlemek ve bu suların her türlü kirletici ile kirlenmesinin engellenmesi çalışmaları
Bakanlığımız ve Sağlık Bakanlığınca yürütülmektedir. Bu kapsamda, yüzme suyu alanlarına
yapılan deşarjlar takip izlenmekte ve su kalitesi izlenip, değerlendirilmektedir.
Ayrıca, Genel Müdürlüğümüzce yüzme suyu alanlarına yapılan baskı ve etkilerin belirlenmesi
amacıyla Ülkemizde bulunan 1112 plajın Yüzme Suyu Profilleri TÜBİTAK MAM ile yapılan
proje kapsamında belirlenmiş olup, halkın bilgilendirilmesi amacıyla bir web sitesi hazırlanmıştır.
Yüzme Suyu Kalitesinin Sınıflandırması
Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliğine göre
yapılan
değerlendirmeye
göre
905
mükemmel kalitedeki plajın 436’sı Mavi
Bayraklıdır.
2006/7
Direktifine
göre
yapılan
değerlendirmeye göre 709 mükemmel
kalitedeki plajın 436’sı Mavi Bayraklıdır.
Marmara Denizi Yüzme Suyu Alanlarının Durumu
Tablolardan da anlaşıldığı gibi, 2006/7 Yüzme Suyu Direktifi kapsamında yapılan analiz
sonuçları neticesinde yetersiz olarak adlandırılan yüzme suyu alanı sayısında ciddi
artış olmaktadır. Bu kapsamda, gerekli önlemlerin alınması önem arz etmektedir.
Mavi Bayraklı Plajlar
Temiz denizlerimizin bir
göstergesi olarak; Mavi Bayrak
alan plaj sayımız 2015 yılında
436’ya çıkmıştır.
Ülkemiz mavi bayrak
sıralamasında Dünya’da 2.
sıradadır.
Marmara Denizinde toplam 49
Mavi Bayraklı plaj
bulunmaktadır.
27
Marmara Denizi Su Kalitesi
2003 yılında toplam 26 istasyonda izleme yapılırken, bugün itibariyle toplam 268
izleme noktasında sediman, deniz suyu ve biyotada 40’ı aşkın parametrede yılda iki
defa olmak üzere izleme çalışmaları yapılmaktadır. Marmara Denizi’nde ise bu
çalışmalar 59 istasyonda gerçekleştirilmektedir.
Marmara Denizi Su/Ekosistem Kalitesi
2014 Yaz dönemi bentik omurgasızlar çeşitlilik indeksi
2014 Yaz dönemi oksijen dağılımı
Marmara Denizi Kıyı Suları Ekolojik durum Değerlendirmesi (Temmuz-Eylül 2014)
Marmara Denizi Sürdürülebilir Yönetimi
Marmara Denizi Çevre Komisyonu
Marmara Deniz Çevresi Koruma Eylem Planı
Çevresel Altyapının Tamamlanması ve Etkin
İşletimi
Etkin Denetim Sistemi
Bütünleşik İzleme Sistemi/Karar Destek
Mekanizmaları
Bilinçlendirme Çalışmaları
Yüzme Öğrenelim Temiz Denizlerimizde
Yüzelim Projesi: Muhtarlarımız Yüzme Öğreniyor
 Denizlerimizin korunmasına
bilinçlendirilmesi amacıyla:
ilişkin
halkın

28 kıyı ilinden yüzme bilmeyen muhtarlar davet
edildi,

Çevre konusunda eğitim verildi,

Yüzme dersleri almaları sağlandı,

Yüzme yarışması düzenlendi ve birinci olan
Muhtarın Zonguldak’ta bulunan köyüne gidilip
halka Bakanlık tarafından yapılan çalışmalarla
ilgili bilgi verildi.
İçi Temiz Dışı Temiz Denizlerimiz Organizasyonu
U-20
: II. Dünya Savaşında batan Alman
Denizaltısı.
Yer
: Sakarya Karasu İlçesi
Tarih
: 28 Mayıs -1 Haziran 2015
Amaç
:
Halkın
bilgilendirilmesi
ve
bilinçlendirilmesi .
Faaliyet : Temizlik işlemi sırasında çıkan
malzemeler ve denizaltının temizlik öncesi ve
sonrasını gösterir fotoğrafların sergilenmesi