Ortak Paydalar

Türkiye
küçük
Millet Meclisleri
Aralık 2012 O.P. Raporu
1
Milletvekili
Dokunulmazlıkları
www.tkmm.net
1
2
Ortak Paydalar
* Yalnızca BDP’li vekillerin
kaldrılması doğru değildir.
dokunulmazlığının
*
Türkiye’nin
yeni
anayasasında
dokunulmazlıkları yeniden düzenlemelidir.
milletvekili
* Milletvekili dokunulmazlıkları -ifade özgürlüğü
sağlandığı, adil ve bağımsız yargılanma şartları oluştuğu
taktirde- kaldırılmalıdır.
3
Nereden nereye?
Siyasi partilerin seçim vaatleri hakkında Türkiye’deki
genel kanı, bunların seçim için söylenmiş şeyler olduğu,
yerine getirilmesinin beklenmeyeceği şeklindedir.
Toplumun büyük kesimi zaten ‘gerçekleşmeyeceğini
düşündüğü’ bu vaatlerin öncülüğünde seçime gider.
Seçim vaatleri arasında, hemen hemen tüm partiler
tarafından
dile
getirilen
‘dokunulmazlıkların
kaldırılması’ konusu, Başbakan Erdoğan’ın açıklamaları
ile Kasım ayında gündemin ilk sıralarına yükseldi.
Başbakan,
açık
şekilde
BDP’li
vekillerin
dokunulmazlıklarının kaldırılmasına destek vereceklerini
açıkladı. 9’u BDP’li biri bağımsız 10 vekil hakkında
hazırlanan fezlekeler hızla meclis karma komisyonuna
iletildi. Dokunulmazlığı kaldırılmak istenen vekillerin
tamamı, Şemdinli kırsalında PKK militanlarına sarılan
milletvekilleriydi.
Hal böyle olunca, dokunulmazlıktan ziyade, BDP, Kürt
siyaseti ve Kürt sorunu tartışılır bir hal aldı. Yalnızca
‘BDP’li vekillerin dokunulmazlığının kaldırılması’
girişimine, AK Parti’nin Kürt milletvekillerinden itirazlar
yükselmeye
başladı.
CHP,
‘tüm
vekillerin
dokunulmazlığı kaldırılsın’ derken, MHP, Başbakan’ın
açıklamalarına destek verdi. En önemli taraf BDP, ‘zaten
dokunulmazlıkları olmadığını, bu nedenle de bu konuyu
tartışmayacaklarını’ açıkladı
4
Başbakan Erdoğan, grubuyla bir kapalı toplantı yaparak
tüm görüşleri dinledi; ardından partisinin Kürt vekilleri
ile bir araya geldi.
Bugün hükümet bu girişimde vites düşürmüş görünüyor.
Meclis alt komisyonuna başka partilerden vekillerin
fezlekeleri de gönderildi. İncelemelerin Mart ayına değin
süreceği ifade ediliyor.
TkMM’ler Aralık toplantılarında, ‘dokunulmazlıklar’
tartışmasını gündeme aldığında, konunun her iki
boyutunun, yani hem Milletvekili ve Kürsü
dokunulmazlıklarının ne olduğu, nereden çıkıp nasıl
geliştiğinin, hem de bu konunun gündeme gelmesinin
temelinde yatan Kürt sorununun geniş bir çerçevede
tartışılmasına özen gösterildi.
Milletvekilleri dokunulmazlığına ilişkin aktüel ve ilkesel
çok sayıda fikir ifade edildi. Raporda da, kategorik
ayrımı bu şekilde yapmayı uygun gördük.
*****
TkMM'ler 2012 yılının Aralık ayında 19 ilde toplandı.
Hatay kMM verdiği aranın ardından bir hazırlık toplantısı
gerçekleştirdi; yeni yıl ile toplantılarına başlıyor.
Aralık ayında iptal edilen toplantı olmadı.
5
17 ilde toplantıların genel konu başlığını ‘Milletvekili
dokunulmazlıkları’
oluşturdu.
Malatya
kMM,
olağandan bir hafta önce gerçekleşen toplantısında
‘Toplumun Demokratikleşmesinde Sivil Toplumun
Rolü’nü, Kayseri kMM, ‘İsrail Filistin Ateşkesi ve BM’
konularını gündemlerine aldılar.
2012 yılının son toplantılarına katılan vekillerin isimleri:
Toplantılara katılan milletvekillerinin isimleri şöyle:
Ziver Özdemir (Batman/AK Parti), Mustafa Öztürk
(Bursa/Ak Parti), Veli Ağbaba (Malatya/CHP), Aylin
Nazlıaka
(Ankara/CHP),
Özcan
Yeniçeri
(Ankara/MHP), Celal Dinçer (İstanbul/CHP), Hülya
Güven (İzmir/CHP).
Muş milletvekili Demir Çelik (BDP), DiyarbakırkMM
toplantısına konuk oldu.
Toplantılara belediye başkanı olarak yalnızca Ahmet
Fakıbaba (Şanlıurfa) katıldı.
Hazırlayan Yakup Kadri Karabacak
Türkiye küçük Millet Meclisleri Koordinatörü, 18.03.2012
“Raporda yer alan görüşler TkMM katılımcılarına aittir.”
TkMM Girişimi, Uncular Sok.28/2, TR- 34672 İSTANBUL
6
BELLİ BAŞLI FARKLI GÖRÜŞLER,
BU GÖRÜŞLERE YÖNELİK ELEŞTİRİLER
1- Hukuksal/ İlkesel olarak dokunulmazlıklar
Milletvekili dokunulmazlıklarının tümden kaldırılmasının
mümkün olacağına olan inancın zayıflığı çok net
okunuyor. Yine de, katılımcılarımızın arzusu, ilkesel
olarak dokunulmazlıkların tümden kaldırılması.
Türkiye’nin, zayıflasa da halen yeni bir anayasa yazım
sürecinde olduğunu hatırlatarak; yeni anayasada
dokunulmazlıkların
‘kürsü
dokunulmazlığı’
ile
sınırlandırılması ağırlıklı ortak görüş.
Kürsü dokunulmazlığına da karşı çıkan katılımcılarımız
var. Bu katılımcılar, kürsü dokunulmazlığının ‘ifade ve
düşünce özgürlüğünün’ sınırlarının tüm yurttaşlar için
genişletilmesine özel vurgu yapıyorlar. Bu durumda,
vekillerin de ‘dokunulmazlığa ihtiyacı kalmayacağına’
işaret ediliyor. ‘Eşitlik ilkesi’ katılımcılarımız tarafından
bu minvalde hatırlatılmış.
‘Cinayet, yolsuzluk, terör ve teröre yardım gibi ağır
cezalık suçların’ dokunulmazlık dışında bırakılmasının
bir çözüm olabileceğini ifade eden görüş hayli yaygın.
Ortak paydaya da yansıdığı üzere, dokunulmazlıkların
kaldırılması arzusu, istisnasız olarak, adil ve bağımsız
yargı şartına bağlanıyor. Bundan kaynaklı olarak, bugün
için yapılan değerlendirmeler, ikilem içeriyor.
7
Yargıya olan güvenin gittikçe zayıfladığı görülüyor. Bu
şartlar
da
vekillerin
dokunulmazlıklarının
kaldırılmasının, muhalefet partileri aleyhine, iktidar
tarafından kullanılabileceğinden endişe duyuluyor. Her
zaman çok net olarak ifade edilmese de ‘yargının
iktidarın denetiminde’ olduğuna inanılıyor.
Yargıya ilişkin hakim kanaat bu şekilde olunca da,
dokunulmazlıklara ilkesel olarak karşı olanlar bile,
‘dokunulmazlıklar hemen bugün kaldırılsın’ diyemiyor.
Yalnızca BDP’li vekillerin dokunulmazlığının kaldırılma
ihtimali ise tüm katılımcılar tarafından haksız bulunuyor.
2- Aktüel ve siyasal olarak dokunulmazlıklar
Dokunulmazlıklar konusunun BDP’li vekiller ekseninde
ele alınması söz konusu olduğunda, tüm tartışma
siyasallaşıyor.
1994’te
DEP’li
vekillerin
dokunulmazlığının
kaldırılmasına yapılan vurgu, yaşanan olayın önemine de
işaret ederken; bunu ‘hayırla yad eden’ yok.
Bugünün şartlarının 1994’ten farklı (olumlu anlamda)
olduğunu belirten az sayıda katılımcı, bu kıyaslamayı
doğru bulmadıklarını belirtiyorlar.
BDP’li vekillerin dokunulmazlığının kaldırılmasının,
Kürt sorununda zaten problemli olduğu düşünülen
durumu, daha da kangrenleştireceğine vurgu yapılıyor.
8
Katılımcılarımızın büyük kısmı, BDP’nin, TBMM’deki
varlığının son derece önemli görürken, sorunun çözümü
için de bir şans olduğuna inanıyor.
İki somut olay; Sebahat Tuncel’in olaylı bir gösterinin
ardından polis memurunu tokatlaması ve ‘Şemdinli
kucaklaşması’ neredeyse tüm illerde gündeme geldi.
Her iki olayda da vekillerin suç işlediğini düşünenler var.
Bu sebeple yargılanmalıdırlar diyorlar. Silahlı
militanlarla ‘kucaklaşmak’ suç değildir diyenler de var.
S. Tuncel ile ilgili olan olayda ise, polisin gösteriye
müdahalesine ve güç kullanmasına dikkat çekiliyor. Bu
görüşteki katılımcılar, daha önce BDP’li vekillerin
yaşadığı fiziki şiddet olaylarına da atıfla ‘BDP’li
vekillerin dokunulmazlığı zaten yok’ diyorlar.
‘BDP’nin, PKK ile ilişkili olduğunun zaten bilindiğini’
ifade eden kimi katılımcılarımız, Başbakan’ın ‘yeni bir
şey açığa çıkmış’ gibi davranmasını anlayamadıklarını
belirtiyor.
Katılımcılarımızdan, fezlekelerin gerekçelerine dikkat
çekenler, sadece BDP’li vekiller ‘siyasi davalardan’
tahkikata uğrarken, diğer vekillerin adli olaylardan
tahkikata uğradıklarını belirtmişler.
Toplantılara katılan milletvekillerinin çoğu, vekiller
hakkında ileri sürülen adli suçlarla ilgili suçlamaların
genellikle ciddi olmadığını, hemen hemen her dönem
9
yapıldığını ama dönem bittikten sonra bu nedenle
yargılanan vekil olmadığını söylemiş.
Başbakan’ın konuyu gündeme getirişini, ‘gündem
değiştirme’ olarak görenler ise, BDP’li vekillerin
dokunulmazlıklarının
kaldırılmayacağı
fikrinde.
Başbakan’ın ‘tehlikeli bir söylem kullandığını’
düşünenler ise, bu çıkışın Türkler ve Kürtler arasında
kopuşun hızlanmasına neden olacağını belirtiyorlar.
Dokunulmazlık tartışmasının BDP’li vekiller üzerinden
gündeme gelmesi, bölge illerinde ‘Kürtlerin siyaset
yapma hakkına yönelik bir saldırı’ olarak algılanıyor.
Ak Parti’li Kürt vekillerin, bu konuda daha etkin bir rol
almaları gerektiğini belirten katılımcılar, hükümetin Kürt
sorununda demokratik çözümü esas alması gerektiğinde
birleşiyorlar.
Başbakan’ın ‘halk ve Hak bunu istiyor’ şeklindeki sözleri
özellikle doğu ve gündeydoğu illerinde eleştirildi. ‘Bölge
vekillerinin dokunulmazlığının kaldırılmasını gelin bir de
onları seçenlere sorun’ cümlesi tekararlanıyor.
Başbakan’ın, dokununlmazlıkları ‘şantaj konusu’ olarak
kullandığını ifade eden katılımcılarımız da var.
Dokunulmazlılar tartışmasının bir hükümet politikası
olmadığını düşünen katılımcılarımız, Başbakan’ın fevri
davrandığı fikrindeler ki bu katılmcılarımız, bu durumu
son derece yanlış ve tehlikeli bulduklarını da sözlerine
eklemişler.
10
11
Sayılarla TkMM ARALIK 2012 Toplantıları
Gerçekleşme sayı ve oranları:
Yapılması gereken toplantı sayısı: 20
İptal edilen toplantı: 0 (Hatay Hazırlık Toplantısı Yaptı)
Yapılan toplantı sayısı: 19, toplantı gerçekleşme oranı: %100
Sivil Toplum katılımı:
Olması gereken sivil toplum katılımcı sayısı: 350
Toplam sivil toplum katılımcı sayısı: 220, %57,8
Seçilmişlerin katılımı:
Katılması gereken milletvekili sayısı: 134
Katılan toplam milletvekili sayısı ve oranı: 8, %5,9
Katılması gereken belediye başkanı sayısı: 19
Katılan toplam belediye başkanı sayısı ve oranı: 1, %5,2
Kolaylaştırıcı ağırlayan belediye sayısı ve oranı: 5, %26,3
Medya ilgisi:
Toplantılara katılan medya muhabiri sayısı toplam: 45
Toplantı başına düşen medya muhabiri sayısı: 2
Toplantılara kim ev sahipliği yaptı?
Ev sahipliği yapan belediyeler ve oranı: 15, % 78,9
Ev sahipliği yapan meslek odaları ve oranı: 3, %15,7
Ev sahipliği yapan STÖ sayısı ve oranı: 1, %5,2
Ev sahipliği yapan sendika sayısı ve oranı: Sivil toplum bileşenlerinin katılım oranları:
Katılımcı meslek odaları sayısı: 25, %11,3
Katılımcı sendika sayısı: 39, %17,7
Katılımcı dernek/vakıf/girişim sayısı: 156, %70,9
İzleyiciler:
İzleyici olarak katılanlar: 231
Kanaat Önderleri: 38
12