Kabartma Yazı

Engelli Öðrencilerle Engelsiz Üniversiteye Doðru
Kabartma Yazý
Engelsiz ODTÜ'nün bir broþürü aþaðýda sunuluyor. Metine ekleme veya deðiþiklikler önerilerini duymak istiyoruz ki herkes en ko
yollardan etkin sonuca varabilsin.
KABARTMA YAZI (BRAILLE)
Görme engellilerin kullandýðý kabartma yazý 1829 yýlýnda Fransýz görme engelli Louis Braille tarafýndan bulunmuþtur.
Kabartma yazý altý noktanýn çeþitli kombinasyonlarla bir araya getirilmesi yoluyla oluþturulur. Buna göre ikili kolonlar halinde
duran alt alta dizilmiþ üçer nokta altý noktanýn bir arada ifade edildiði bir semboldür.
Solda alt alta duran noktalar yukardan aþaðýya doðru ‘1’ , ‘2’ ,’3’ yanýndaki
noktalarda yine ayný þekilde ‘4’, ‘5’ ve ‘6’ olarak adlandýrýlýr. (Teknik nedenden
grafiði tam eklenilmemiþ)
Buna göre 1. nokta ‘A’ harfini simgelerken sadece 2. nokta ise virgülü ifade eder. 1 ve 2 kombinasyonu
‘B’ harfini 1 ve 4 ‘C’ harfini , 1 ve 6 ‘Ç’ harfini , 1 4 5 ‘D’ harfini,
.... 1 3 5 ve 6 ise ‘Z’ harfini simgeler .
Bu alfabede sayýlarýn ayrýca bir sembolleri yoktur . Sayýlar yazýlacaðý zaman harflerin önünde rakam iþareti (3 4 5 6) kullanýlý
Rakam iþaretinden sonra A (1) 1 rakamýný sembolize eder, ayný þekilde rakam iþaretinden sonra B (1 2) 2 rakamýný ve i j (2 4
– 2 4 5) 90 simgeler.
Bu yazý çok yer kapladýðýndan ve yazýyý elle yazmak ya da okumak uzun zaman aldýðýndan kýsaltmalar kullanýlmaktadýr . Ç
kýsaltmalar vardýr. Bir harfli kýsaltmalar: Alfabedeki bir harf bir kelimeyi kýsaltýr, a (1) ayný, b (1 2) büyük, c (1 4) can gibi. Ýki
harfli kýsaltmalar: Bazý kelimelerin bir ve üçüncü harfi o kelimeyi kýsaltýr, bl (1 2– 1 2 3) bilgi , bt (1 2 – 2 3 4 5) bü
gibi, Hece kýsaltmalarý: Alfabede olmayan semboller heceleri kýsaltýr. 2 4 5 6 ‘de’ hecesini, 4 5 6
‘be’ hecesini, 2 3 5 ‘ba’ hecesini kýsaltmaktadýr.
Kelime kökü kýsaltmalarý: 5. noktadan sonra kelimenin baþ harfi yazýlarak kelimenin kökü kýsaltýlýr. 5 + i (2 4) ‘incele&rs
5+f (1 2 4) ‘faydalan’, 5+y (1 3 4 5 6) ‘yürü’ gibi .
Kabartma yazýyý yazmanýn farklý yollarý vardýr . Yazýyý bilgisayarda ‘Word’ programýnda yazýp daha sonra
kabartma yazýcýdan çýktý alýnabilir, özel bir daktiloyla yazýlabilir , yada elle tablet aracýlýðýyla yazýlabilir.
Ancak yazý tabletle yazýlýrken harflerin simetriði yazýlýr yani yazarken ikili kolonlardan saðda bulunaný yukardan aþaðý 1 2 3 ke
soldaki üçlü 4 5 6 dýr. Tabletle yazarken bir diye farklýlýk da satýrýn sað tarafýndan soluna doðru yazýlýr . Bütün bunlar anlayab
gibi kaðýdý okurken ters çevirmek zorunda oluþumuzdan kaynaklanmaktadýr.
Bu yazýyý okurken sembollere , harflere tek tek dokunmak zorunda olduðumuz için tarama biçiminde okuma yapýlamaz. Yani
uzun bir metinde sadece belli bir bilgi arýyorsak hýzlýca her þeyi okumadan metini tarayýp istenilen bilgi bulunduðunda ayrýntýlý
olarak okumak mürekkep baskýlý yazýlarý okurken mümkündür ancak bu okuma biçimi kabartma yazýyla mümkün deðildir.
www.eot.metu.edu.tr
http://www.tiu.org.tr/turkce
Joomla! ile Güçlendirilmiþtir
Oluþturan: 13 October, 2016, 09:51