bel cerrahisi sonrası dikkat edilmesi gereken konular

BEL CERRAHİSİ SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR
Bel ağrısı, mevcut verilere göre dünya nüfusunun %60-80 inin hayatlarının herhangi bir
döneminde yaşadıkları çok sık rastlanan ve maliyeti giderek artan bir problemdir.
Bu nedenle bel ağrısında ağrıyı tanımak, günlük yaşamda beli koruma ilkelerini öğrenmek,
anatomisi hakkında genel bilgi sahibi olmak cerrahi sonrası iyileşmeyi hızlandırmakta ve
tekrarlama olasılığını azalmaktadır.
“Ben bir hastalık üzerinde düşünürken önce tedaviyi değil, önleyici tedbirleri
düşünürüm.” Pastuer.
BEL ANATOMİSİ:
Omurgada boyun, sırt ve bel bölgesinde
3 adet doğal eğrilik (kavis) vardır. Bel
bölgesi 5 adet omur ve sakrum (sağrı)
kemiğinden oluşur.
Omurlar üst üste gelerek; içinden omurilik
ve sinirlerin geçtiği omurga kanalını oluşturur.
Omurlar birbirlerine önde “disk” dediğimiz
yastıkçıklar, arkada “faset” eklemleri ile tutunurlar.
Omurlar birbirlerine arkadan iki adet faset eklemi ile tutunur
ve vücut yükünün %5-20 sinin taşınmasından sorumludur.
Her disk iki bölümden oluşur; sağlam liflerle örülmüş
dış bölüm, yumuşak ve jölemsi iç bölüm.
Sağlam dış bölüm yumuşak ve jölemsi iç
bölümü korur ve esnek hareketi sağlar.
Disklerin görevi yürüme, oturma, yük
kaldırma sırasında oluşan sarsıntıları
emmek, omurların üzerine düşen yükü eşit
olarak azaltarak, ağırlığı dengeli biçimde
alt seviyelere iletmektir.
Omurga bu oluşumlar dışında bağlar ve kaslar tarafından desteklenir. Bağlar, diskleri ve
omurları yerinde tutan sağlam şeritlerdir.
Kaslar ise hareketi denetler, omurgayı destekler sağlamlık kazandırır.
Omurilik beynimizin verdiği emirleri vücudumuzun diğer bölümlerine taşınmasından
sorumludur.
Omurilik üst bel bölgesinde sonlanarak bacak kaslarına, idrar kesesine, cinsel organlara
giden sinir dalları verir.
Bu sinirler bacağın hareketini, hissini, idrar çıkarma, dışkılama ve cinsel fonksiyonunuzu
sağlar.
BEL AĞRISI NEDENLERİ:
Kötü duruş, beli kötü kullanma
Hareketsiz iş ve yaşam düzeni (Büro işi vb.)
Ağır kaldırma, eğilme bükülme hareketini yanlış yapma
Uzun süreli araç kullanma (Şoförler vb.)
Fazla kilo
Zayıf karın ve sırt kasları
Uygun olmayan (ortopedik olmayan) yatak kullanma
Hamileliğin son ayları
Yüksek riskli sporlarla uğraşma (Halter, kürek vb.)
Doğuştan gelen bel problemleri (Spina bifida vb.)
Sigara kullanma
Ruhsal gerginlik (Stres, depresyon)
BEL HASTALIKLARI:
Bel Fıtığı, Disk Kayması:
Her iki bel omuru arasında yastık görevi
yapan jölemsi kıkırdak dokunun
kayması ve taşmasıdır.Bu kıkırdak parçası
belden çıkarak bacağımıza,ayağımıza
giden sinire baskı yaparak ağrıya sebep
olur.Öksürmekle, ıkınmakla, hapşırmakla
bel ve bacak ağrısı artar.Hastaların çoğu
yatak
istirahati, ilaç tedavisi ile şikayetlerinden
kurtulur.
Sinir ve omuriliğe bası devam ederse;
bacak kaslarında kuvvet kaybı, his kusuru,
reflekslerde azalma, idrar tutamama gibi
şikayetler oluşabilir.O zaman tedavi
cerrahidir.
Omurga Kanalında Daralma (Dar Kanal - Omurga Stenozu):
Omurilik ve sinirlerinin geçtiği kanalların daralması,sinirleri sıkıştırması
ile oluşur. İleri yaşlarda özellikle belli bir mesafe yürüdüğünde
bacaklarda ağrı, uyuşma ve topallama ile kendini gösterir.
Omurlarda Kayma (Spondilolistezis) ve Biçim Bozuklukları:
Bel omurlarının birbirlerinin üzerinden
kaymasıyla karakterize “spondilolistezis” de
bel ağrısı nedenidir. Hareketle ağrı artar.
Ayrıca beldeki eğrilikler (skolyoz),
düzleşmeler (lordoz), beldeki açıklıklar (spina bifida),
fazla veya eksik bel omuru (lumbalizasyon-sakralizasyon)
bel ağrısı nedeni olabilir.
Kireçlenme (Osteoartrit):
Yaşın ilerlemesi ile kemik yapıda, bağlarda ve disklerde yıpranma başlar.
Kemik kalsiyum içeriğini kaybeder ve daha kolay kırılır.
Bunu engellemek için vücut doğal tepkisi olarak bu yıpranmış dokuları kireçlendirir ve
buraları hareketsiz kılmak ister.
Oluşan yeni kemikçikler, taşlaşmış bağlar ve daralmış disk mesafeleri sinirlere bası yaparak
sırt, bel, bacak ve genel vücut ağrısına sebep olabilir.
KİMLERE CERRAHİ TEDAVİ ÖNERİLİR?
İlerleyici kas gücü kaybı, duyu ve refleks kaybı olanlara, (Nörolojik defisiti olanlar)
Yapılan radyolojik incelemelerle (BT, MRI, Myelogram…) tanısı doğrulananlara.
İdrar ve dışkı denetimini yitirenlere (Kauda ekuina sendromu), (Acil cerrahi tedavi gerektirir.)
Tedaviye rağmen şikayetleri 4-6 hafta sürenlere,
Omurgada tümörü veya apsesi olanlara,
Bazı tip omurga kırığı olanlara,
Omurgada spondilolistezis (Bel kayması) veya anormal instabilite (Bel hareketliliği) olanlara,
Cerrahi tedavi önerilir!!!
CERRAHİ YÖNTEMLER
Diskektomi
Genel anestezi altında belin ortasına 5-6 cm.’lik kesiyle cerrah omurgaya ulaşır. Kemik
üzerinde bir pencere açarak sinir dokusunun yanından hasarlı diskteki jölemsi kıkırdak
dokuyu çıkartır. Diskin yaklaşık %30 u çıkartılır. Çıkan diskin yerine bir şey konulmasına
gerek yoktur.Yeniden disk oluşma şansı %1 den azdır. Anestezi riski, sinir kopması,
enfeksiyon, kan toplanması, geç dönemde yapışıklık oluşması ve sakat kalma korkusu bel
fıtığı ameliyatının en önemli sorunlarıdır. Bütün bu komplikasyonların oluşum yüzdesi %2
den azdır.
Laminektomi
Omurun arkasında lamina denilen kısmın tamamı çıkartılır. Dar kanalın ve omurilik sinirlerinin
görülmesi istendiğinde kullanılır.
CERRAHİ SONRASI NELERE DİKKAT EDİLMELİ ?
Cerrahi sonrası ilk gün yürüyüş için ayağa kalktığınız zaman düşük tansiyon ve ateş problemi
yaşamamak için mutlaka hafif bir kahvaltı yapın ve bol su için.
Doktorunuz tarafından yara yeri pansumanınızı gerçekleştirildikten sonra varsa korseniz ile
birlikte ayağa kaldırılıp yürüyüş analiziniz yapılacak ve ağrı ve uyuşma gibi şikayetleriniz
değerlendirilecektir.
Yatakta yatarken
Mutlaka orta sertlikte (ortopedik) yatakta yatmaya özen gösterin.
Yüzüstü yatmayın. Ameliyattan sonra belinize en az yük binmesini
sağlamak ve olağan ağrınızı en aza indirmek için sırt üstü yatış
pozisyonunda dizlerinizin altına bir yastık ve boynunuzun altına bir yastık yerleştirin. Yan
yatabilirsiniz. Bunun için ağrıyan taraf üstte kalacak şekilde bacağınızı kalça ve dizden
bükerek dizlerinizin arasına bir yastık yerleştirin.
Yataktan kalkarken
Önce yatağın kenarına yaklaşıp yan dönün,
bacaklarınızı karnınıza doğru çekip kıvırın, bacaklarınızı
aşağıya doğru sallandırırken dirseğinizden kuvvet alarak
doğrulun ve oturun. Yatarken de önce oturun aynı
işlemin tam tersini uygulayın. Varsa korsenizi yataktan
kalkmadan takıp, yatağa yattıktan sonra çıkartın.
Korseyi ayakta ve oturur pozisyonlarda iken kullanıp,
istirahat halinde iken çıkartın. Egzersizlerinizi korseyi çıkardıktan sonra yapın. Korseyi
minimum 6 hafta kullanmanız uygun olacaktır. Daha uzun süreli kullanım için doktorunuza
veya fizyoterapistinize danışın.
Otururken
İlk 1 hafta intra diskal basıncı (bel bölgesi eklem içi basıncı) düşürmek için oturma minimale
indirgenir. Bu dönemde yatarak veya ayakta yemek yiyip, sadece tuvalet ihtiyacınız için
birkaç dakika klozetli tuvalette oturabilirsiniz. Bu ilk hafta ayakta dolaşabilir veya yatarak
istirahat edebilirsiniz. Ameliyattan;
1. hafta sonunda; günde 3 defa 5 er dakika ile başlayıp her gün birkaç dakika artırılarak
2. hafta sonunda; günde 3 defa 20 er dakikaya ulaşın.
Size verilen bu süreyi yemek yemek için kullanabilirsiniz.
Otururken yüksek bir koltuğa ya da sandalyeye dik oturun. Sırtınızı arkaya yaslayın, belinizi
küçük bir yastıkla destekleyin.
Yürürken
Uygun beden duruşu, diskler üzerindeki basıyı azaltmaya yardımcı olur ve daha az
yorulmanızı sağlar. Yürürken, omurganızın dik durmasına özen gösterin.
Yürüyüş mesafesini yavaş yavaş artırın. Günde 3-4 kez yürüyüş yapınız.
1. hafta; 50-100 m. ile başlayıp her seferinde bu mesafeye 15-20 m. ilave edip
2. hafta; 400-500 m. yol yürüyün. Bu hafta ev dışına çıkabilirsiniz.
3. hafta; yaklaşık 1 km.
4. hafta; yaklaşık 2 km. yol yürür hale gelmeniz gerekmektedir.
Yürüyüş sırasında mutlaka dinlenme aralıkları verin.
Yürüyüş için kullanacağınız ayakkabının tabanının ve topuğunun yumuşak olmasına özen
gösterin. Yüksek topuklu ayakkabı kullanmayın.
Eve dönüş
Hastaneden eve dönüşte belinizi korumak için eğer size önerilen bir korse varsa bunu
mutlaka takın. Arabanın ön koltuğunu geriye doğru maksimum düzeyde yatırın. Başınızın
altına bir rulo havlu, belinizin arkasına bir küçük yastıkçık yerleştirin.
İlk 6 hafta boyunca yerden bir objeyi kaldırma, öne eğilme ve çömelme kesinlikle
yapılmamalı ve 6. haftadan sonra diz ve kalçanızı bükerek, belinizin bükmeden yavaş yavaş
bu işlemlere geçilmelidir.
Vücut esnekliği ve kas gücünüzü tekrar kazanmak için fizyoterapistinizin size önerdiği
egzersizlere belirtilen zaman ve tekrarda başlayıp mutlaka yapınız.
Kilo almamaya, hatta fazla kilonuz varsa vermeye özen gösterin. Başarılı geçen bir cerrahi
sonrası kilo tamir edilen sahanın tekrar zarar görmesine yaşam kalitenizin düşmesine neden
olacaktır.
Banyonuzu ameliyat yerinde bir problem yoksa dikişler alındıktan üç gün sonra (gizli dikiş
uygulandı ise ameliyattan bir hafta sonra) yapabilirsiniz. Banyonuzu dik oturur şekilde veya
ayakta dik durur pozisyonda yapabilirsiniz.
Cinsel yaşantınıza ameliyattan 1 ay sonra başlayabilirsiniz.
Ameliyat yerinde uyuşma, karıncalanma ve sertlik olabilir, bunlar geçicidir. Eğer ameliyat
yerinde açılma ve akıntı olursa doktorunuza başvurun. Ağrınız olursa bilinen ağrı kesicilerden
birini kullanabilirsiniz.
Sigara ve alkol ameliyat bölgesinin az kanlanmasına dolayısıyla geç iyileşmesine neden
olacağından özellikle ilk 3 ay kesinlikle kullanmayın.
Hasta ziyaretlerinin mümkün olduğunca kısa tutulmasına dikkat edin ve dinlenmeniz için
zamana ihtiyacınız olduğunu unutmayın.
Araba kullanma
Erken dönem araba kullanımı belinizde zorlamaya neden olabilir. Bu nedenle ameliyattan 4
hafta sonra araba kullanmaya başlayın ve size reçete edilen ilacınız varsa ilacı aldıktan 24
saat içinde araba kullanmayın. Arabaya yolcu olarak bindiğinizde uzun yolculuktan kaçının
ve her saat başı veya belirli zaman aralıkları ile mola verin.
Sportif aktiviteler
Ameliyattan hemen sonra yürüyüş yaparak spora başlayın.
Yüzme, bisiklet gibi spor dallarına 3. aydan itibaren başlayabilirsiniz.
Ameliyat sonrası ruh haliniz
Ameliyatınız başarıyla geçti artık bundan sonra size verilen önerileri yerine getirerek normal
yaşantınıza geri dönebilirsiniz.Kafanızda şüphe oluşturan her konuda doktorunuz veya
fizyoterapistinize sorular yöneltin. Belinizi aşırı yorgunluk açığa çıkacak düzeyde
çaliştırmamanız gerektiği gibi tekrarlama korkusu ile aşırı istirahat ettirerek tembelleştirmeyin.
Aşırı korku ve endişe gerçekte var olmayan ağrılar ortaya çıkmasına ve karın ağrısı, baş
ağrısı gibi her türlü ağrının altında bel ağrısının yattığını düşünmenize neden olacaktır.Bu
kısır döngünün atlatılması ruh sağlığınız açısından önemlidir.
BEL EGZERSİZLERİ:
Egzersizler; bel ve omurganın zayıf kaslarını güçlendirir.
Mekanik yüklenmeyi azaltarak, hareket kabiliyetini artırır.
Yanlış postürü ve duruşu düzeltir.
Ağrıyı azaltır.
Ameliyat sonrası verilen egzersiz programını doğru bir şekilde uygulamanız normal yaşam
aktivitelerine en kısa zaman ve kalitede dönmenize yardımcı olacaktır.
Egzersizleriniz fizyoterapistiniz tarafından mevcut fiziksel durum ve gerçekleştirilen ameliyat
tekniğinize özel olarak ayrıntılı değerlendirmeler sonucu oluşturulacaktır.
Genel ilkeler:
Egzersizler düzenli olarak her gün yapılmalıdır. Devamlılık olmadıkça sonuç alınamaz.
Başlangıç için sabah 15 dakika, akşam 15 dakika idealdir. Süreler daha sonra uzatılabilir.
En az iki ay devam ettikten sonra günde bir kez 10 dakika yeterlidir.
Egzersizin sayısına değil, iyi yapılmasına önem verin.
Egzersiz halsizlik, kas ağrısı ve sertlik yapabilir. Bu normaldir. Bu durum birkaç gün sonra
devam ediyorsa, egzersizleri çok ve hızlı yapıp yapmadığınıza dikkat edip, yavaşlayın.
Yatarken ve yataktan kalkarken kurallara uygun davranın.