TV Kuleleri ve Yangın Önlemleri

TV Kuleleri ve
Yangın Önlemleri
Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ
İTÜ Makina Fakültesi
Günümüzde anten kirliliğin önlenmesi,
şehrin manzarasının seyredilebilmesi, döner lokantaların oluşturulması için önemli
metropollerde TV kulesi yapılmaktadır.
Almanya’da hemen hemen her şehirde
dönen restoranı olan bir TV kulesi bulunmaktadır. Tahran’da Milad Kulesi, Tokyo’da
Skytree, Moskova’da Ostankino Kulesi,
Şanghay’da Oriental Pearl Kulesi, Berlin
Kulesi, Bakü Kulesi, Taşkent Kulesi, Sidney
Kulesi ve daha yüzlerce yüksek TV kulesi
lokanta, seyir terası ve anten kulesi olarak
kullanılmaktadır. Bu kulelerin yükseklikleri
100 m ile 600 m arasında değişmektedir.
İlk sırada 634 metre yüksekliğiyle Skytree
larda elbette en önemli husus can güven-
1848 yılında yapımına başlanan ve 1885
(Tokyo, Japonya) alırken bunu 600 m ile
liğinin sağlanmasıdır. Dünyadaki TV kuleleri
yılında tamamlanan, A.B.D. Devletlerinin
Canton Kulesi (Guangzhou, Çin) izlemek-
incelendiğinde bütün kulelerin tamamında,
kurucusu George Washington anısına
tedir. Daha sonra bunları sıra ile 553 m
insanları kaçırmak yerine yangına dayanıklı
yaptırılmış dünyanın en yüksek dikilitaş anı-
yükseklikle Toronto CN Kulesi (Kanada),
malzemelerin kullanıldığı, söndürme sistem-
tıdır. Her iki merdivende açık olup yangın
540 m yükseklikle Moskova Ostankino
lerine önem verildiği ve bir adet yangın
kaçışı için yapılmamıştır. Anıt içerisinde,
Kulesi (Rusya), 467 m yükseklikle Şanghay
kaçış merdivenin yeterli görüldüğü anla-
A.B.D. Devletleri ile Osmanlı Devletinin
Oriental Pearl Kulesi (Çin), 435 m yüksek-
şılmaktadır. Istanbul Beylikdüzü’nde 2008
dostluğunun simgesi olarak Sultan Abdul-
likle Tahran Milad Kulesi (Iran) ve 421 m
yılında açılan 400 kişilik dönen restoranı olan
mecid tarafından gönderilen 1854 yılında
yükseklikle Kuala Lumpur Kulesi (Malezya)
ve ayrıca restoranın altında ve üstünde seyir
anıta yerleştirilmiş Osmanlıca bir kitabe
izlemektedir.
terasları bulunan Endem TV kulesinde de bir
de vardır. Kitabede “Devam-ı hulleti te’yid
merdiven mevcuttur.
içün Abdülmecid Han’ın yazıldi nam-ı paki
seng-i balaya Vaşinkton’da” yazılı olup
Ekli tabloda yükseklikleri 200 metreden fazla
2
olan restoran ve/veya seyir terası olarak
NFPA 101 Handbook 2009 Edition,
günümüz Türkçesiyle “Dostluğumuzun
kullanılan TV-Radyo kuleleri görülmektedir.
A.11.3.2.4 maddesinde bilgi için ikinci
devamı için, Abdülmecid Han’ın temiz
Yükseklikleri yaklaşık 100 m ila 500 metre
merdivenin uygulandığı belirtilen Was-
adı Washington’daki uzun taşa yazıldı”
arasında değişin seyir terasları ve lokanta-
hington Monument (Vaşington Anıtı),
denilmektedir.
YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 164
ti, tünel, stadyum, havalimanı ve benzeri
yüzlerce TV kulelerinin hiç birisinde ikinci
kullanım alanlarının yangından korunma-
merdiven bulunmamaktadır. Almanya’da
sında Türk Standartları, bu standartların
yüksekliği 100 metreden fazla olan 120
olmaması hâlinde ise Avrupa Standartları
adet TV kulesi yapılmıştır ve bunların birço-
esas alınır. Türk veya Avrupa Standartların-
ğunda dönen restoran yer almaktadır ve
da düzenlenmeyen hususlarda, uluslara-
ikinci bir merdivenleri bulunmamaktadır.
rası geçerliliği kabul edilen standartlar da
Bunların tamamı Binaların Yangından Ko-
kullanılabilir” denilmektedir. Bu maddeye
runması Hakkında Yönetmelik Hükümlerin-
istinaden kulelerin tasarımında uluslararası
de belirtilen uluslararası yönetmelik kabul
nitelikteki yönetmelikler uygulanabilmek-
edilebilecek yönetmeliklere göre yapıl-
tedir. Almanya, Ingiltere, Rusya, Japonya
mıştır. NFPA standartlarının bir yönetmelik
ve A.B.D. Eyaletlerindeki yönetmelikler ile
olmadığı, NFPA standartlarında özellikle
Günümüzde, kulelerin çekirdek kısmı
IBC (International Building Code) madde-
sistemlerin tasarımı ile ilgili fevkalade
çok büyütülemediğinden pasif yangın
lerinde kulelerin kaçış yolları konusunda
uygun detayların bulunduğu bir standart
önlemlerine ve söndürme sistemlerine
herhangi bir hüküm bulunmamakta, her
olduğu unutulmamalıdır. A.B.D. Devlet-
önem verilerek TV kulelerinde bir adet
konuda değerlendirmenin yerel otoriteler
lerinde, 350 metre yüksekliği olan Las
merdiven ve bir veya iki adet acil durum
tarafından yapılacağı belirtilmektedir.
Vegas’ta Stratosphere Tower, Seattle’da
asansörü yapılmaktadır. Gelişmiş ülkelerin
Dünyanın hiç bir ülkesinde de yerel oto-
bulunan 184 m yüksekliğindeki Space Ne-
yönetmeliklerinde makas merdiven bir
ritelerin TV kuleleri için ikinci bir merdiven
edle kulesinde, Dallas’ta bulunan ve Ekim
çıkış sayılmakta ikinci çıkış olarak kabul
yaptırdığına rastlanılmamaktadır. Sadece
2013 yılında gözetleme bölümü yeniden
edilmemektedir. Sadece ülke yönetme-
özel bir husus NFPA Life Safety Code
açılan 171 m yüksekliğindeki Reunion
liklerinde değil aynı zamanda birçok ülke
101 (2009) Chapter 7 Means of Egress
Kulesi’nde ve Teksas’da bulunan restoran
tarafından esas alınan NFPA 101, Life
7.2.13.1 maddesine bulunmaktadır. Bu
olarak da kullanılan 230 metre yüksekliğin-
Safety standardında da makas merdi-
standarda göre asansörlerin ikinci çıkış
deki “Tower of the Americans”da da bir
venler bir çıkış sayılmaktadır. Bu nedenle
olarak kabul edilebilmesi için, kulede
merdiven bulunmaktadır.
kulelerde makas merdiven yapılsa bile
yağmurlama sistemi olmalı, kullanıcı sayısı
tek merdiven sayılmakta ikinci merdiven
90 kişiyi aşmamalı, merdiven doğrudan
Tokyo Skytree
olarak kabul edilmemektedir. Yağmurla-
dışarı tahliye edilmeli, taşıyıcılar yanmaz
Yüksekliği 634 m olan dünyanın en yük-
ma sistemi olan yapılarda iki merdiven
olmalı, merdiven çıkış kapasitesini sağ-
sek TV kulesi 2012 yılında tamamlanmış
arası mesafe diyagonal mesafenin üçte
layabilmeli, personel tahliye konusunda
olup restoran ve seyir kulesi olarak da
birinden daha fazla olmalıdır. Bunu TV
eğitilmeli ve halkın genel kullanımına açık
kullanılmaktadır. Metamodern stilde
kulelerinde sağlamak çok zordur, Mer-
olmamalı.
Nikken Sekkei tarafından tasarlanan kulenin mühendislik harikası olduğu özellikle
divenler arası mesafe diyagonalin üçte
birinden fazla olabilmesi için yani ikinci
Dünyanın en yüksek binası olan ve 2012
deprem önlemlerinin yeni teknolojilere
bir merdiven yapılabilmesi için, yan yana
yılında açılan Tokyo Skytree’nin kapasi-
göre tasarlandığı belirtilmektedir.. Yaklaşık
iki kule oluşturulması veya çekirdeğin çok
tesinin yaklaşık 3000 kişi olduğu ve bir
300 m yükseklikte üç katta seyir alanları,
büyük oluşturulması gerekmektedir.
haftada 1.6 milyon kişinin ziyaret ettiği
restoranlar ve kafeler yer almakta olup
belirtilmektedir. Kulede sadece bir adet
kapasitesinin yaklaşık 2000 kişi olduğu be-
Binaların Yangından Korunması Hakkındaki
merdiven bulunmaktadır. Keza dünyanın
lirtilmektedir. İkinci seyir alanı yerden 450
Yönetmelikte kuleler için özel hükümler
ikinci yüksek kulesi olan Çin’deki Canton
metre yüksekliktedir. İki kat olan ve camla
bulunmamaktadır. Bununla beraber
Tower’da, dünyanın yüksek TV kuleleri olan
kapatılan bölümün kapasitesi yaklaşık 900
yönetmeliğin 5.maddesinin 2.fıkrasında
sırasıyla Toronto CN Tower’da, Moskova
kişidir. Camlı bölme kuleyi çepeçevre sar-
“Tasarımcılar tarafından, bu Yönetmelikte
Ostankino kulesinde, Şanghay Oreiental
dığı için geniş görüş alanı bulunmaktadır
hakkında yeterli hüküm bulunmayan hu-
Pearl Kulesinde, Tahran Milad kulesinde
Açıldığı sıralarda bir haftada 1.6 milyon
suslarda ve metro, marina, helikopter pis-
ve dönen restoran ve seyir terası bulunan
kişinin ziyaret ettiği yazılmaktadır. Kulede
YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 164
3
kontrollü giriş-çıkışlar olduğundan kişi sayısının bu kadar olacağı düşünülmeyebilir.
Mimarlarından Barbara Kuit yaptığı açıklamada “Erkek figürlü en iyi gökdelenlerin
özellikleri içine kapanık, güçlü, dümdüz
ve dik açılı, kendini tekrar etme üzerine
kurulu olmalarıdır. Biz, dişi olan, karmaşık,
şeffaf, biçimli, cana yakın ve seksi bir kule
yaratmak istedik. Amacımız zengin ve
insan kimlikli, serbest biçimli bir tasarım
ortaya koymaktı. Sonuç olarak uzun, dal
gibi, kadın figürüyle benzerlik gösterecek
bir kule çıktı ortaya ve lakabı da süper
model oldu” demektedir.
Toronto CN Tower
13 adet asansör ve bir adet yangın mer-
gelişigüzel dağılmış biçimde bulunmak-
Dünyanın üçüncü en yüksek TV kulesi olan
diveni mevcuttur. Asansörlerin her biri 40
tadır. Bazıları korunaklı bahçeler şeklinde,
Toronto CN Kulesinin yüksekliği 553.3 met-
kişi alabilmektedir ve 30 saniyede 300
diğerleri ise dışarıya doğru uzanmış olarak
redir. Kanada Ulusal Demiryolu Şirketi tara-
metreye ulaşmaktadırlar. Asansörlerden
şeffaf zemin ile tamamlanan camla kaplı
fından yaptırılmıştır. Seyir terası 447 m yük-
ikisi acil durumlar için bekletilmektedir.
izleme kutuları şeklindedir. Panoramik çatı
sekliktedir ve bazı kısımlar cam kaplı olup
54m x 42m boyutundadır, yani yaklaşık
gökyüzü yürüyüşü ve emniyet kemeri ile
Yangın önleme sistemleri için, 860 milyon$
2000 m² seyir alanı mevcuttur. Standartlar
açıkta kenar yürüyüşü yapılabilmektedir.
olan toplam maliyetin %9’u oranında bir
uygulandığında yaklaşık enaz 1500 kişi
Toronto’nun ışıl ışıl gecelerinin yükseklerde
harcama yapılmıştır. Aktif ve pasif yangın
bulunuyor anlamındadır ve enaz 4 adet
yemek yerken seyredilebildiği restoranları
önlemleri için son teknolojiler kullanılmış,
çıkış istenmesi gerekmektedir. Elbette
351 m yüksekliktedir. Restoranın kapasitesi
çelik taşıyıcılara intumescent kaplama
yapılmıştır. Prensip olarak bir yangın durumunda insanların bir anda boşaltılması
değil, yanıcı olmayan malzeme kullanılması, yangının yayılmaması ve anında
yangının söndürülmesi esas alınmıştır.
Canton Tower
Çin’in Guangzhou şehrinde yer alan 600
m yüksekliğindeki Canton Kulesi 2010
yılında tamamlanmıştır. Restoranlar ve
seyir teraslarının yanında skywalk denilen
çok yükseklerde cam üzerinde yürüyüş
alanları bulunmaktadır. Dünyanın ikinci en
yüksek kulesidir. Kuleye 16 asansör hizmet
etmektedir. İki adet panoromik asansör ve
iki adet acil durum asansörü mevcuttur.
Sayısız izleme platformu bina boyunca
4
YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 164
400 kişidir. Restoran ve seyir terası için 9
adet asansörü hizmet vermektedir ve
bir anda kulede bulunacak maksimum
kişi sayısının 1537 olduğu verilmektedir.
Bir adet acil durum merdiveni mevcuttur. Her yıl yaklaşık 2 milyon kişi ziyaret
etmektedir. Toronto’nun sembolü niteliğindeki kule modern dünyanın mimarlık
ve mühendislik harikalarından biri olarak
gösterilmektedir.
Dünyada, anten kulesi olmasının yanında restoran ve/veya seyir terası olarak
kullanılan 200 metreden yüksek kulelerin
büyüklük sırasına göre listesi tabloda görülmektedir. Listenin içerisinde Istanbul
Beylikdüzü’nde bulunan Entem TV Kulesi
de bulunmaktadır.
Sonuç
Günümüzde yapılan TV kuleleri sadece
radyo ve televizyon antenlerini yerleştirmek için yapılmamakta, aynı zamanda
kule içinde restoranlar ve gezinti alanları
oluşturulmaktadır. TV kulelerinde pasif
yangın önlemlerine, yangın zonlarına ve
söndürme sistemlerine önem verilmektedir. Kullanılan malzemelerin kullanıldığı
yere göre yanmaz veya zor alevlenici
olması istenmektedir. Bir merdiven yeterli görülerek, acil durum asansörü
yapılmakta, basınçlandırma ve duman
kontrol sistemleri tesis edilmektedir. Halka
genel açık olmaması, girişlerin kontrollü
yapılması ve personelin çok iyi eğitilmesi
istenilen şartlardandır. Kuşkusuz, her TV
kulesinde kullanım alanlarının yerleşimine göre risk değerlendirmesi yapılmalı,
seçilen malzemeler ve önlemler kullanım
alanının özelliklerine göre belirlenmelidir.
Tek merdiven seçilebilmeli, ancak yangın
zonları, söndürme sistemleri, asansörlerin
güvenlikleri, kullanılan malzemelerin yanmazlığına ve personel eğitime çok önem
verilmelidir.
Yüksekliği 200 m’den fazla olan restoran ve/veya seyir terası olarak kullanılan TV Kulleleri
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
Adı
Tokyo Skytree
Canton Tower
CN Tower
Ostankino Tower
Oriental Pearl Tower
Milad Tower
KL Tower
Tianjin Tower
Central Tower
Zhongyuan Tower
Kiev Tower
Tashkent Tower
Liberation Tower
Almaty Tower
Riga Tower
Berlin Fernsehturm
Stratosphere Tower
West Pearl Tower
Macau Tower
Europaturm
Dragon Tower
Tokyo Tower
Emley Moor Tower
Sky Tower
Vilnius Tower
Eiffel Tower
Jiangsu Tower
Tallinn Tower
Azeri Tower
Sydney Tower
Liaoning Tower
BRTN Toren
ZhuzhouTower
Fernmeldeturm Nuremberg
Olympiaturm
Torre de Collserola
Telemax Hannover
Heinrich-Hertz-Turm
Central Pearl Tower
Hillbrow Tower
Kaifeng Tower
Colonius Tower
Novorossiysk Tower
Daqing Tower
Donauturm Vien
Fernsehturm Dresden
Swisscom-Sendeturm
Jeddah TV Tower
Rheinturm Düsseldorf
N Seoul Tower
Sentech Tower
Endem Tower
Bremen Tower
Torrespaña
Tower of the Americas
Brasilia TV Tower
Fernsehturm Stuttgart
Prag Žižkov TV Tower
Mannheim Tower
Fernmeldeturm Berlin
Turkmenistan Tower
Baghdad Tower
Avala TV Tower
Rousse TV Tower
Kamzik TV Tower
Yük.(m)
634
600
554
540
468
435
421
415
405
388
385
375
372
372
369
368
350
339
338
338
336
333
330
328
327
324
319
314
310
309
306
300
293
292
290
288
282
280
278
269
268
266
261
260
252
252
250
250
240
240
237
236
236
231
228
224
217
216
213
212
211
205
205
204
200
Yıl
2012
2010
1976
1967
1994
2007
1994
1991
1992
2011
1973
1985
1996
1983
1986
1969
1996
2004
2001
1979
2000
1958
1970
1997
1980
1889
1996
1980
1996
1981
1989
1996
1999
1977
1968
1992
1992
1968
1998
1971
1995
1981
1996
1989
1964
1969
1984
2007
1981
1975
1962
2008
1986
1982
1968
1965
1956
1992
1975
1964
2011
1994
2009
1987
1975
Ülke
Japonya
Çin
Canada
Rusya
Çin
Iran
Malezya
Çin
Çin
Çin
Ukranya
Uzbekistan
Kuwait
Kazakistan
Latvia
Almanya
A.B.D.
Çin
Makao
Almanya
Çin
Japonya
Ingiltere
Yeni Zelanda
Litvanya
Fransa
Çin
Estonya
Azerbaycan
Avustralya
Çin
Belgium
Çin
Almanya
Almanya
Ispanya
Almanya
Almanya
Çin
Günay Afrika
Çin
Almanya
Rusya
Çin
Austria
Almanya
Isviçre
Suudi Arabistan
Almanya
Güney Kore
Günay Afrika
Türkiye
Almanya
Ispanya
A.B.D.
Brazil
Almanya
Çek Cumhuriyeti
Almanya
Almanya
Turkmenistan
Irak
Sırbistan
Bulgaristan
Slovakya
Şehir
Tokyo
Guangzhou
Toronto
Moscow
Shanghai
Tehran
Kuala Lumpur
Tianjin
Beijing
Zhengzhou
Kiev
Tashkent
Kuwait City
Almaty
Riga
Berlin
Las Vegas
Chengdu
Macau
Frankfurt
Harbin
Tokyo
Huddersfield
Auckland
Vilnius
Paris
Nanjing
Tallinn
Baku
Sydney
Shenyang
Sint-Pieters
Zhuzhou
Nuremberg
Munich
Barcelona
Hannover
Hamburg
Luoyang
Johannesburg
Kaifeng
Cologne
Novorossiysk
Daqing
Vienna
Dresden
St. Chrischona
Jeddah
Düsseldorf
Seul
Johannesburg
Istanbul
Bremen-Walle
Madrid
Texas
Brezilya
Stuttgart
Prague
Mannheim
Berlin
Ashgabat
Baghdad
Belgrade
Rousse
Bratislava
YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 164
5