iklim ve perde yönetimi

iklim ve perde yönetimi
Türkiyedeki domates yetiştiricileri için
Versiyon 1, Ocak 2011
Her ne kadar bu kılavuzda
yer alan bilgiler özenle
hazırlanmış olsa da bu
bilgiye dayanarak hiçbir
iddiada bulunulamaz.
Ludvig Svensson B.V. bu
bilginin kesinliğini ve
bütünlüğünü garanti
etmemekte olup bilginin
kullanımı sonucu doğabilecek
hasarlardan dolayı sorumluluk
kabul etmemektedir.
Ürünler hakkında daha fazla
bilgiye Ludvig Svensson B.V
veya distribütörlerinden
erişebilirsiniz Ludvig
Svensson BV ve bağlı
şirketlerin ürünleri yalnızca,
ürünlerin olası hasarlarına
ilişkin olarak sorumluluk
kısıtlamalarının bulunduğu
Ludvig Svensson BV satış
ve dağıtım koşullarına uygun
olarak dağıtılır. Ludvig
Svensson BV’nin satış ve
dağıtım şartları istek üzerine
temin edilmektedir.
2
İçindekiler
Domates yetiştiricileri
için Türkiye’de
3
İklim kontrolünün
temel prensipleri
4
Türkiye’nin bölgelerine
göre ısı perdesi tipleri
5
Kış aylarında enerji
tasarrufu sağlayan
ısı perdesinin kontrolü
8
Yaz aylarında
gölgeleme ısı
perdesinin kontrolü
14
Domates üretimindeki
enerji perdesi
kontrolünün tipik ayar
noktasına örnekler 17
Svensson yardım
masası
19
Domates yetiştiricileri için
Türkiye’de
Bu kılavuzun amacı, Svensson ısı perdesinin faydalarını en üst düzeye çıkarmak için
rehberlik sağlamaktır. Isı perdelerimizin yalnızca rasyonel bir uygulaması, yüksek verim
ve düşük enerji maliyetleri açısından size beklenen faydaları sunacaktır. Sorumluluğumuzun ve teklifimizin bir parçası da size, üreticiye özgü ısı perdesi tavsiyesinde
bulunmaktır.Türkiye’de domates yetiştirenler için ısı perdelerimizin temel fonksiyonları
kışın enerji tasarrufu, yazın ise gölgeleme sağlamaktır. Buna ek olarak, ısı perdesi
sera yetiştirme iklimini kontrol altına almak için değerli bir araçtır. Yukarıda bahsedilen
fonksiyonlar birbirlerine bağlı olduğu için, sera iklim kontrolü anahtar bilgidir; bu
sebeple iklim kontrolünün temel prensipleri ile başlamak istiyoruz. Kılavuzun ikinci
kısmı Svensson enerji perdesinin en uygun kullanımı açıklamayı amaçlamaktadır.
Bu belgenin, iklim ısı perdenizin potansiyelini en üst seviyeye çıkarabilmeniz için fikir
sağlamasının yanı sıra sera işleminizi de daha başarılı bir hale getirmesini umuyoruz.
Ayrıca, danışmanlarımız size daha fazla bilgi sağlamaktan ve üreticiye özgü tavsiyede
bulunmaktan mutluluk duyacaktır.
Iklim ve perde yönetimi 3
İklim kontrolünün temel prensipleri
Temel olarak, sera içerisindeki iklim sıcaklık, nem, ışık şiddeti ve CO2 konsantrasyonundan oluşur. Bu bileşenler şunlardan etkilenir:
1. ‘Dış’ koşullar: radyasyon, sıcaklık, nem, yağmur ve rüzgar hızı
2. ‘Sera’ koşulları: havalandırma, sıcaklık, perdeleme, yıldırım
3. ‘Bitki‘ koşulları: transpirasyon
Dış koşullara etki edilemez ve bitki transpirasyonu, birçok etkinin sonucunda meydana
gelir. Ancak, yönetilebilen ve kontrol edilebilen koşullar ‘sera’ koşulları kategorisine
girmektedir. Sera iklimini kontrol edebilmek için temel gereksinim iklim bilgisayarıdır.
Değişkenlerin çoğu birbirini etkilediğinden her şeyi manuel olarak kontrol etmek
mümkün değildir.
1.
4
1. Seranın içindeki ve
etrafındaki iklim bileşenlerine
genel bakış.
Türkiye’deki
bölgelere göre ısı perdesinin tipleri
Enerji tasarrufu ve gölgeleme, Türkiye’de sera içinde domates yetiştirmede
kullanılan Svensson ısı perdelerinin temel fonksiyonlarıdır. Her yıl toplamda
yüksek enerji tasarrufu elde edebilmek için, elbette yetiştirme koşullarında hiçbir
olumsuz etkiye neden olmayacak şekilde, mümkün olan en fazla perdeleme saati
amaçlanmalıdır. Isı perdeleri yaz aylarında, rasyonel bir şekilde kullanıldıkları
takdirde, domateslerin kalitesini artırır.
Genel olarak Türkiye için önerilen üç tip ısı perdesi vardır:
1. Yalnızca enerji tasarrufu sağlayan ısı perdeleri; kapalı bir yapıya ve yüksek ışık
geçirimine sahiptir.
2. Hem enerji tasarrufu hem de gölgeleme sağlayan ısı perdeleri; kapalı bir yapıya
sahiptir ve % 40-50 oranında gölgeleme sağlar.
3. Gölgeleme ısı perdeleri; açık bir yapıya sahiptir ve gölgeleme (% 40-50) ve yaz
aylarında soğutma için kullanılır. Açık yapıları sebebiyle, yaz aylarında kapalı yapıya
sahip ısı perdelerine oranla sıcaklığı düşürmede daha etkilidir. Gölgeleme ısı
perdeleri, bazen saydam enerji perdesi ile birlikte kullanılır.
Iklim ve perde yönetimi 5
MIDDLE EAST
ROM.
Bucharest
30
Black Sea
Varna
BULGARIA
RUSSIA
Krasnodar
CA
Sofia
UC
AS
Bosporus
DO
Bursa
Dardanelles
RA
Ankara
.
Izmir
Athens
KA
NIZ
DAGL
ARMENIA
A
I
N
T
U
Antalya
R
U
S
M O.
U
N
T
A
Adana
Lake
Rasht
Urmia
Zanjān
Gaziantep
Aleppo
Latakia
Kermānshāh
IRAQ
S
T
E
R
N
Aqaba
EGYPT
N
T
A
J A
KUWAIT
Persian
Gulf
Al Jubayl
Manama
U
B
D
E
S E
I
A
R
T
R
I
Red
Sea
S
Port Sudan
A
le
Ni
Jiddah
Mecca
N
U
B'
A
L
K
Bandar
‘Abbas
Strait of
Hormuz
Abu
Doha Dhabi
H
A
R
SUDAN
Omdurman
Şalālah
Jizan
Khartoum
Kassala
Wad
ERITREA Massawa
Asmara
Al Ghayḑah
Sanaa
YEMEN
Gulf of
Oman
Muscat
OMAN
LI
Abhā
6
OMAN
Dubai
UNITED ARAB
EMIRATES
ARABIA
Ḩalā’ib
Zāhedān
QATAR
SAUDI
Z
N
Kermān
S
Bandar-e
Būshehr
E
20
N
Shiraz
¯
Kuwait
H
Administrative
Boundary
I
Abādān
Güney ve Batı kıyı bölgelerindeki domates seralarında, jeotermal suyun bulunduğu
Ad Dammām
Buraydah
yerlerde
açık yapılıLuxor
bir gölgeleme ısı perdesi tercih edilmektedir. Jeotermal Dhahran
D E S genellikle
E R T
BAHRAIN
suyun bulunmaması halinde, enerji harcamalarını azaltmak için çoğunlukla kapalı bir
Riyadh
Medina
Aswān
Tropic seçilir.
enerji perdesi
of Cancer
Yanbu’
al Baḩr
IRAN
T
An Nāşiriyah
¯
Al Başrah
z
ue
f S
Gulf o
E
U
Ahvāz
Her iki bölgenin birçok kısmında serayı ısıtmak
Tabūk için jeotermal su mevcuttur. Birinci
Ḩafar
bölge için Dikili, ikinci bölge
ve Afyon örnek olarakHā’il
verilebilir.
Asyūt¸ için Denizli
Gulf of
al Bāt¸in
W
Eşfahān
LU
Dead Sea
Türkiye’de
domatesler iki Suez
farklı iklim bölgesinde
yetiştirilir
30
(lowest point in Asia, -408 m)
Canal Gaza Strip
1. GüneyQATTARA
ve batı Cairo
kıyılarındaSuez
- Yazlar JORDAN
sıcak, kışlar ılık
DEPRESSION
Al
Al Jizah
¯
2. Merkez bölge - Yazlar sıcak, kışlar‘Aqabah
soğuk
Arāk
E
T
DASHT-E
K A V ¯I R
¯RVI
R
H
KA
S E
Baghdad
O
N
G
Tehran
M
Amman
A
A
M
Mashhad
S
E
I
O
D
R
Ashgabat
EH
Z M
TS.
Qom
R
Y
Kirkuk
P
G
Alexandria
West Bank
S
BU
R
A
Tel AvivYafo
Port
Said Jerusalem
Damascus
Golan
Heights
EL
Z
Beirut
LEBANON
ISRAEL
Mediterranean Sea
Ḩimş
P
GARAGUM
D
Qazvin
Arbil
is
Tigr
SYRIA
CYPRUS
Mosul
es
rat
ph
Eu
Nicosia
Crete
O
Tabriz
Içel
(Mersin)
Turkmen
Balkanabat
Van
Lake
Van
Diyarbakir
TURKMENISTAN
Türkmenbaşy
Baku
K
Kayseri
Konya
UZBE
Am
u
Dasoguz
Sumqayit
AZERBAIJAN
Yerevan
Erzurum
TURKEY
Denizli
Tbilisi
ARI
Nukus
Caspian
Sea
GEORGIA
Bat'umi
Samsun
Trabzon
DE
S
Aegean
GREECE
Sea
GU
Aqtaū
(Aktau)
rya
Da
Istanbul
40
KAZ
KAZAKHSTAN
Gora Elbrus
(highest point in
Europe, 5833 m)
Groznyy
MO
UN
TA
IN
S
US
Sokhumi
Thessaloníkí
60
Aral
Sea
50
40
UKR.
Sevastopol'
Constant¸a
W
Türkiye’de kışların daha soğuk geçtiği orta kesimde, enerji tasarrufu oldukça önemlidir. Jeotermal su mevcut olduğunda, seçilecek olan ısı perdesi bu suyun sıcaklığına
ve kuyunun güvenilirliğine bağlıdır. Sıcaklık yüksek ve güvenilirlik iyi olduğunda
enerji tasarrufu için küçük bir gereksinim kalır. Bu durumda en iyi seçim, gölgeleme
ve soğutma açısından en fazla yaz aylarında etkili olduğundan, açık gölgeleme ısı
perdesidir. Bu ısı perdesi, kış aylarında geceleri ürün sıcaklığını yüksek seviyede
tutmak için kullanılabilir. Suyun sıcaklığı veya miktarı serayı iyi bir şekilde ısıtmak
için yetersizse veya jeotermal su yoksa, hem enerji tasarrufu hem de gölgeleme
sağlayan kapalı bir ısı perdesi önerilir. Bu ısı perdesi, bir kazanın olması durumunda,
istenen sıcaklığa ve/veya enerji tasarrufuna ulaşmaya yardımcı olur.
Üreticiler bazen iki ısı perdesi kurmayı tercih eder: açık gölgeleme ısı perdesi ile
birlikte şeffaf bir enerji perdesi. Bu seçim, optimum gölgeleme ve soğutmanın yanı
sıra en yüksek seviyede enerji tasarrufu sağlar.
Esasen Türkiye’de sera domatesi üretimi için tasarlanmış çeşitli Svensson ısı
perdelerine genel bakış:
Işık geçirimi
Güneşli
havada
Bulutlu
havada
Enerji
tasarrufu
Difuz işik
yayması
88%
81%
43%
Evet
Enerji tasarruflu ısı perdesi:
SLS 10 Ultra Plus
Birleştirilmiş enerji tasarruflu ve gölgeleme ısı perdeleri:
SLS 40 HARMONY
59%
53%
45%
Evet
SLS 50 HARMONY
50%
46%
45%
Evet
XLS 14
56%
53%
52%
Hayır
XLS 15
46%
43%
57%
Hayır
SLS 40 F HARMONY
59%
56%
15%
Evet
SLS 50 F HARMONY
52%
49%
20%
Evet
XLS 15 F
50%
47%
20%
Hayır
Gölgeleme ısı perdeleri:
Iklim ve perde yönetimi 7
Kış aylarında
enerji tasarrufu sağlayan ısı perdesinin kontrolü
Temel prensipler
Enerji tasarrufu, Svensson ısı perdesinin temel fonksiyonlarından biridir. Bu sebeple,
eğer işiniz Türkiye’de domates üretimiyse, amacınız mümkün olan en fazla perdeleme
saati olmalıdır. Özellikle geceleri, ısı perdesi kullanımının ışık kaybını etkilemediği
zamanlarda. Ancak çok fazla perdeleme saati uygun olmayan iklim koşullarına
neden olabilir.
Saydam Enerji perdeleri:
Svensson enerji perdeleri oldukça yüksek ışık geçirimine sahip olduğu için gündüzleri
düşük dış radyasyon seviyelerinde de kullanılabilirler çünkü tasarruf edilen enerji değeri,
ihmal edilebilir ışık kaybından kaynaklanan üretim kaybını geçer. Bu, uygulamada
ısı perdesinin, önceden belirlenmiş bir radyasyon seviyesine ulaşılana dek güneşin
doğuşundan sonra ve radyasyonun önceden belirlenen seviyenin altına düştüğü
güneşin batışından önce kapalı kaldığı anlamına gelir. Bu durum, sınırlı radyasyon
seviyelerine sahip oldukça soğuk günlerde ısı perdesinin kapalı konumda olması ile
sonuçlanabilir.
Birleştirilmiş enerji tasarruflu ve gölgeleme ısı perdeleri:
Çok fazla ışık kaybından dolayı bu ısı perdeleri en geç güneşin doğuşunda açılmalı
ve en erken güneşin batışında kapatılmalıdır.
Daha fazla perdeleme saati daha fazla enerji tasarrufu ile sonuçlanacaktır. Ancak,
enerji tasarrufu için ısı perdesinin aşırı kullanımından kaçınılmalıdır. Isı perdelerini,
yaklaşık 10 °C ve üstü gibi nispeten yüksek dış sıcaklıklarda kullanmak, bitkilerin
gelişimini yavaşlatacak ve mantar hastalıklarının oluşma riskini artıracaktır.
Isı perdesinin bu koşullar altında kullanılması, ısıtma borusunun sıcaklığını uygun
olmayan seviyelere düşürür. Ürünü etkinleştirmek ve etrafındaki su buharını
gidermek için asgari boru sıcaklığının gerektiğini unutmayın.
8
Delta T iç– dış ısı perdesini kapatmak için iyi bir ölçüttür
Bu, içerisi ve dışarısı arasındaki sıcaklık farkıdır. Bu Delta T, ısı perdesi kapanmadan
önce, önceden belirlenmiş değerden büyük olmalıdır. Bu Delta T’nin yüksekliği
ürünün hangi aşamada olduğuna bağlıdır. Aşağıdaki Delta T’leri öneriyoruz:
Ekim işleminden haftalar sonra
Isı perdesinin kapanacağı Delta T iç– dış
1– 4
5
>5
9
Daha gelişmiş ürünler için, ısı perdesi kapanmadan önce daha büyük bir Delta T
gerekir. Bunun nedeni, olgun ürünlerin daha fazla nem üretmesi ve bu sebeple su
buharını gidermek için daha yüksek boru sıcaklığı gerektirmesidir. Ayrıca, biraz
yüksek boru sıcaklığı olgunlaşma süreci için faydalıdır.
Bu, uygulamada eylül ayındaki ekim işleminden sonraki ilk bir ayda, gece sıcaklıkları
hala yüksek olduğu için ısı perdesinin geceleri nadiren kapanacağı anlamına gelir.
Kasım, aralık aylarından bahara kadar ısı perdesi, dış sıcaklığın 7°C’nin (delta T,
9 veya daha fazla) altında olduğu gecelerde kapatılmalıdır.
Gece için bir dış sıcaklık kontrolü örneği aşağıda gösterilmiştir.
Yukarıdaki örnek, gece dönemleri için tipiktir. Bu durumda, dış sıcaklık 7°C’nin
altına düştüğünde ısı perdesi kapanır. Sıcaklık 9°C’ye veya üzerine çıktığında
ısı perdesi tekrar açılır. Bu, küçük ısı değişimleri sebebiyle ısı perdesinin açılıp
kapanmasını engeller.
Iklim ve perde yönetimi 9
Dış
sıcaklık
ölçümü
Açık
Açık perde
oluşunda dış
sıcaklık
9º C
Ayrılma(Sapma)
dışındakı dış sıcaklığı
2º C
Perde kapalı
olduğunda dış
sıcaklık
7º C
Kapalı
2.
Enerji tasarrufu için ısı perdesinin gündüz kullanılması, yalnızca SLS 10 ULTRA PLUS
saydam enerji perdesi kullanıldığında ve Delta T iç– dış yeterli büyüklükte olduğunda
mümkündür, yukarıya bakın. Isı perdesi uygulamada güneşin doğuşundan yaklaşık
1-2 saat sonra açılır ve güneşin batışından 1-2 saat önce kapanır. Tam saatler (açılış
ve kapanış) ölçülen güneş radyasyonuna göre farklılık gösterir.
Örnek: Radyasyon ayarı ısı perdesi açılması = 80 W/m2, Radyasyon ayarı ısı
perdesi kapanması = 50 W/m2
Açıklama: sabah, güneşin doğuşundan sonra, radyasyon 80 W/m2 seviyesine
ulaştığında ısı perdesi açılır; öğleden sonra geç saatlerde radyasyon 50 W/m2’nin
altına düştüğünde ısı perdesi kapanır.
Bu ayarlar saydam, enerji tasarruflu ısı perdesi kontrolüne örnektir. Birleştirilmiş
enerji tasarruflu - gölgeleme ısı perdesi için, her iki ayar noktası da 0 W/m2’ye
getirilmelidir.
Genel olarak, güneşin radyasyonu ısı perdesinin sabah ne zaman açılacağını ve
akşam ne zaman kapanacağını belirlerken, dış sıcaklık seviyesinin, gece enerji
perdesinin kapanmasını kontrol eden parametre olduğu kabul edilir.
10
2. Gece örneği, enerji tasarruflu ısı perdesinin dış sıcaklık
kontrolü.
Isı perdesini açma
Güneşin doğuşundan sonra, radyasyon seviyeleri Radyasyon ayarı ısı perdesi
açılmasını (yukarıya bakın) geçtiğinde, enerji perdesi mevcut güneş ışığından
yararlanmak için açılmalıdır. Bu noktada dışarıda hava hala nispeten soğuk olabilir.
Serada ani bir sıcaklık düşüşünü engellemek için ısı perdesini kademeli olarak açın
(adım adım). Bunu yapmamanız, bitkilerde, büyüme üzerinde olumsuz bir etkisi olan
ve botrytis oluşumuna sebep olabilen yoğunlaşmanın meydana gelmesi ile sonuçlanabilir.
Bu örnekte ısı perdesi 4 adımda kademeli olarak açılmaktadır: 30 dakikada % 1 - % 3
- % 7 - % 100 olarak. Bu 30 dakika boyunca ısıtma sistemi, tüplerin içindeki su
sıcaklığını artıracak ve ısı perdesini açık konuma getirecektir. Bu, % 1 ila 7 arası küçük
bir ısı perdesi aralığı ile sera sıcaklığı düşüşünü en alt seviyeye getirerek, ısı perdesinin
üzerinde ve altında daha kontrollü bir hava değişimiyle sonuçlanır. Dış sıcaklık, sera
içindeki sıcaklığa yakınsa, adımlar arasındaki 10 dakikalık gecikme kısaltılabilir.
100%
99%
97%
93%
perdenin pozisyonu
3. ısı perdesinin kademeli
olarak açılması.
Not: % 100 ısı perdesi
konumu, ısı perdesinin
kapalı olduğu anlamına
gelir. Enerji tasarrufu sağlar.
% 0 ısı perdesi pozisyonu,
tamamen açık olduğu
anlamına gelir. Paketin
üzerinde mevcuttur.
0%
Güneşin doğuşu
Zaman
3.
Güneşin doğuşu
+30 dakika
Iklim ve perde yönetimi 11
Isı perdesini kapatma
Gün sonunda enerji tasarruflu ısı perdesini kapatmak için herhangi bir kademe gerekmez. Isı perdesi tek seferde 0’dan % 100’e getirilebilir. Ancak kapatmadan 10 ila 20
dakika önce, ısıtma tüplerindeki su sıcaklığını düşürmeniz önerilir. Bu, ısı perdesinin
kapatılmasının hemen ardından sıcaklığın en üst seviyeye ulaşmasını engelleyecektir.
Nem kontrolü
Svensson ısı perdesinin kilit fonksiyonlarından biri, su buharının kolayca içinden
geçmesidir. Bu, aşırı nem seviyelerini önlemeye ve ısı perdesi üzerinde yoğunlaşmanın
önüne geçmeye yardımcı olur. Ürün olgunlaştıkça transpirasyon, aşırı suyu boşaltmak
için ısı perdesinin bir bölümünü açmayı gerektirebilecek kadar yüksek seviyelere
ulaşabilir. Buna, ısı perdesi aralığı adını veriyoruz; bu, ısı perdesinin altında çok yüksek
Nispi Nem (RH) oluşumunu engellemek için tasarlanmıştır.
100%
98%
0%
Zaman
12
RH
perdenin pozisyonu
90%
4.
4. RH bazlı ısı perdesi
aralığı kontrolü örneği.
Tamamen kapalı bir ısı perdesinin altındaki Nispi Nem % 90’ın üzerine çıkarsa, ısı
perdesi % 1 ila 5’lik ayarlanabilir aralık ile açılacaktır. Bu, RH % 90’da tutulurken, ısı
perdesi konumunun % 95 ila 99 arasında olması ile sonuçlanacaktır. RH, % 90’ın
altında düştüğünde, aralık tekrar kapanır ve ısı perdesi % 100 konumuna gelir.
Havalandırma deliklerinin konumu, dış sıcaklık ve dış RH, içerideki RH’ye bağlı
olarak gereken aralığın boyutunu belirler. Bu örnekte % 2 oranında bir aralık
yeterlidir. Aşağıda değişken bir ısı perdesi aralığı örneği verilmektedir. Bu örnek,
RH değeri % 90’ı aştığında % 1’lik aralığın nasıl uygulandığını göstermektedir.
% 95’lik RH’de ısı perdesi aralığı en yüksek seviyesi olan % 5’tedir.
Perdenin açılışı
5. Çok yüksek RH’ye bağlı
değişken ısı perdesi aralığı
örneği.
5%
0%
90%
RH
95%
5.
Iklim ve perde yönetimi 13
Yaz aylarında
gölgeleme ısı perdesinin kontrolü
Türkiye’de yaz aylarındaki son derece yoğun güneş radyasyonu sebebiyle,
domateslerin ve ürünlerin korunması gerekir. Güneşi gölgelemek yüksek kaliteli
domatesler elde edilmesini sağlayacak, ayrıca su stresini ve üretimde düşüşü
engelleyecektir.
Gölgeme için temel kapatma kriteri radyasyon seviyesi olmalıdır. Gölgeleme ısı
perdesi çoğunlukla yaklaşık 800 Watt/m2’lik bir radyasyon seviyesinde kapatılır.
Sıcaklıklar 30 ⁰C’nin üzerine çıktığında, bu seviye 700 W/m2’ye düşürülmelidir.
Radyasyon 600 W/m2’nin altına düştüğünde ısı perdesi tekrar açılır. Isı perdesini kontrol etmek için tam radyasyon seviyesi, ürünün hassasiyetine bağlıdır. Bu, havadaki
ani değişimler için de aynı ölçüde geçerlidir: serin ve yağmurlu havalardan ılık ve
güneşli havaya geçişte, gölgelemeyi düşük bir radyasyon seviyesinde başlatmak
faydalı olabilir. SLS 40 F HARMONY gibi açık yapılı gölgeleme ısı perdesi kullanılırken,
ısı perdesi % 100 olarak kapatılabilir. Isı perdesindeki açık şeritler yeterli havalandırma
sağlayacaktır. SLS 40 HARMONY gibi kapalı yapıya sahip enerji tasarruflu ve
gölgeleme ısı perdesi kullanılırken ısı perdesi, yeterli havalandırma için aralık bırakacak
şekilde kapatılmalı, % 80 ila 90’dan daha fazla kapatılmamalıdır.
14
Dış radyasyon seviyelerine bağlı ısı perdesi kapatılması örneği aşağıda verilmiştir.
Radyasyon ölcümü (W/m2)
6. Radyasyon seviyelerine
bağlı gölgeleme ısı
perdesinin kontrolü örneği.
700
600
Güneşin doğuşu
Zaman
Gün Batımı
Kapalı perde
6.
Açık perde
Bu örnekte güneş radyasyonu 700 W/m2 olduğunda ısı perdesi kapatılır. Öğleden
sonra, radyasyon 600 W/m2’nin altına düştüğünde ısı perdesi tekrar açılır. İklim
bilgisayarındaki bu iki ayara (Radyasyon ısı perdesi kapanması ve Radyasyon ısı
perdesi açılması) ek olarak, stabil olmayan kontrolü engelleyen bir gecikme zamanı
ayarı vardır. Örneğin bu ayar 10 dakikaya getirilir, bunun anlamı, ısı perdesi
kapanmadan veya açılmadan önce en az 10 dakika boyunca radyasyonun belirli
bir seviyenin altında veya üstünde olması gerektiğidir.
Iklim ve perde yönetimi 15
İç kesimlerde güneş ışığının ve rüzgarlı havanın kombinasyonu, sera içinde düşük
nem seviyelerine neden olur. Bu durumda, ısı perdesi düşük güneş radyasyonu
seviyelerinde kapalı olabilir. Bu, ürün ve meyve sıcaklığını düşürmeye yardımcı
olacaktır. Ayrıca, seradaki düşük nem seviyeleri (yaklaşık % 50), ısı perdesi
kapandığında daha fazla düşmeyecektir.
16
Domates üretimindeki
ısı perdesi kontrolünün tipik ayar noktasına örnekler
Domates enerji tasarrufu ve gölgeleme, Türkiye
apalı yapıdaki
sı perdeleri
Açık yapıdaki
ısı perdeleri
Isı perdesi kapanması [°C] için Delta T iç–dış
5–9
5
dış sıcaklık açık [°C] (sapma açık)*
2
2
Enerji perdesi olarak radyasyon açık [W/m2]
0–100**
0
Enerji perdesi olarak radyasyon kapalı [W/m2]
0–60
0
nem [%] için ısı perdesi aralığı [%]
90 için 3
ilgili değil
Gölgeleme ısı perdesi olarak radyasyon kapalı [W/m2]
650-750
650-750
Gölgeleme ısı perdesi olarak radyasyon açık [W/m2]
550-600
550-600
* ısı perdesi açılmadan önce sıcaklık, kapama sıcaklığının üzerine kaç °C çıkmalıdır.
**saydam enerji perdesi durumunda tipik ayar noktası değeri “Radyasyon açık” 0-100 arasındadır, birleştirilmiş enerji ve
gölgeleme ısı perdesi durumunda tipik değer 0’dır.
Iklim ve perde yönetimi 17
18
Svensson yardım masası
Bu belge, Türkiye’deki
domates üretiminde ısı
perdelerinin kullanımına
ilişkin bazı genel fikirler
sağlamak amacıyla
oluşturulmuştur. Tüm
sorulara cevap vermesi
amaçlanmamıştır. Ek bilgi
ve/veya üreticiye özgü ısı
perdesi tavsiyesi almak için
lütfen Svensson yardım
masası ile irtibata geçin:
Ludvig Svensson BV
Marconiweg 2
3225 LV Hellevoetsluis
Hollanda
Telefon: + 31 181 392 666
[email protected]