Avro`nun Geleceğinin AB`nin Geleceği Üzerindeki (Olası) Etkileri

Transkript

“Ekonomik ve Parasal Birlik, Kriz ve Avrupa’nın Geleceği” Semineri
“Ekonomik ve Parasal Birlik, Kriz ve Avrupa’nın Geleceği” Semineri
[ Seminar on “Economic and Monetary Union, Crisis, and the Future of Europe” ]
[ Seminar on “Economic and Monetary Union, Crisis, and the Future of Europe” ]
PROGRAM
10.00
İKİNCİ OTURUM
AÇIŞ KONUŞMASI
DURMUŞ YILMAZ (Teyit edilecek)
TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI BAŞKANI
OTURUM BAŞKANI
BİRİNCİ OTURUM
YAVUZ CANEVİ
TÜRKİYE EKONOMİ BANKASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI
İKV YÖNETİM KURULU ÜYESİ, T. C. MERKEZ BANKASI ESKİ BAŞKANI
OTURUM BAŞKANI
14.00 - 14.30
SÜREYYA SERDENGEÇTİ
TÜRKİYE EKONOMİ POLİTİKALARI ARAŞTIRMA VAKFI (TEPAV) İSTİKRAR ENSTİTÜSÜ KURUCU
DİREKTÖRÜ, T. C. MERKEZ BANKASI ESKİ BAŞKANI, TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ
ÜNİVERSİTESİ KIDEMLİ ÖĞRETİM GÖREVLİSİ
PROF. DR. HALÛK KABAALİOĞLU
İKV BAŞKANI, YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DEKANI
10.30 - 11.00
PROF. DR. LOUKAS TSOUKALIS
AVRUPA VE DIŞ POLİTİKA İÇİN HELENİK VAKFI (ELIAMEP) BAŞKANI, ATİNA ÜNİVERSİTESİ AVRUPA BÜTÜNLEŞMESİ
JEAN MONNET PROFESÖRÜ, AVRUPA KOLEJİ KONUK ÖĞRETİM ÜYESİ, YUNANİSTAN BAŞBAKANI AB ESKİ DANIŞMANI
14.30 - 15.00
PROF. FRANCESCO PAOLO MONGELLI
AVRUPA MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI MÜDÜRLÜĞÜ KIDEMLİ DANIŞMANI, FRANKFURT
JOHANN WOLFGANG GOETHE UNİVERSİTESİ FAHRİ PROFESÖRÜ
11.00 - 11.30
PROF. DR. REFİK ERZAN
BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ, EKONOMİ VE EKONOMETRİ MERKEZİ DİREKTÖRÜ
15.00 - 15.30
11.30 - 12.00
PROF. DR. FABIAN AMTENBRINK
ROTTERDAM ERASMUS ÜNİVERSİTESİ AB HUKUKU KÜRSÜSÜ BAŞKANI
PROF. DR. AYKUT KİBRİTÇİOĞLU
ANKARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ, İKTİSADİ GELİŞME VE ULUSLARARASI
İKTİSAT ANABİLİM DALI BAŞKANI
12.00 - 12.30
PROF. DR. ORAL ERDOĞAN
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ ULUSLAR ARASI FİNANS PROGRAMI
12.30-13.00
SORU CEVAP
13.00 - 14.00
ÖĞLE YEMEĞİ
15.30 - 16.00
SORU-CEVAP
________________________________________________________
Toplantı Yeri : TOBB İstanbul Hizmet Binası, Konferans Salonu
Talatpaşa Cad. TOBB Plaza No: 3 Levent İstanbul
İKV Duyurusu: http://tinyurl.com/6e5r8b9
İstanbul, 25 Ocak 2011 (10:00 – 16:00)
1 / 74
İstanbul, 25 Ocak 2011 (10:00 – 16:00)
2 / 74
Sunumun Özeti
Avrupa’daki (geçmişi en azından 1950’lere dek uzanan) “siyasi birlik” oluşturmaya
yönelik bütünleşme süreci planlı, çok uzun, dinamik / değişgen, çok aşamalı, çok
boyutlu ve giderek daha fazla sayıda ülkeyi ilgilendirmeye başlayan siyasi,
ekonomik, toplumsal ve kültürel bir ortak projenin ürünü olarak görülmelidir.
1999-2002 yıllarında nihai biçimi verilen AB parasal birliği, bu politik birlik
sürecinin önemli temel taşlarından birini oluşturmaktadır. Ancak, AB’de parasal
birlik sağlanarak “tek para”ya (Avro) geçilmiş olması, daha 1990’ların başlarından
itibaren çeşitli eleştirilere uğramıştır ve çok ciddi bir küresel ekonomik kriz
ortamında, 2009-2010 yıllarında, 4-5 Avro bölgesi ülkesinde peş peşe patlak veren
dış borç ve bankacılık krizleri, parasal birliğin ve dolayısıyla neredeyse AB’nin
varlığını/geleceğini bile tehdit eder hale gelmiştir. AB’nin geleceğiyle ilgili güçlenen
kuşkular, gerçekte daha çok politik etkenlere, tercihlere ve gelişmelere bağlıdır ve
bu nedenle AB’nin geleceği aslında kolayca öngörülemez. Ama yine de, bu sunumda,
AB’de ekonomik ve parasal birlikte meydana gelen söz konusu çatlakların AB’nin
geleceğini niçin ve ne ölçüde tehdit ettiği farklı açılar ve farklı senaryolar
bağlamında bir iktisatçı gözüyle tartışılacaktır.
Avro’nun Geleceğinin
AB’nin Geleceği Üzerindeki
(Olası) Etkileri
[ Possible Effects of the Euro’s Future on the EU’s Future ]
Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu
Ankara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi
İktisat Bölümü
İktisadi Gelişme ve Uluslararası İktisat Anabilim Dalı Başkanı
http://kibritcioglu.com/iktisat/
[email protected]
Bu sunuş; İKV’nin 25.1.2011 günü İstanbul’da düzenlediği “Ekonomik ve Parasal Birlik, Kriz ve Avrupa’nın Geleceği” adlı seminerde yapılmıştır.
TOBB Plaza, İstanbul, 25 Ocak 2011 (15:00 – 15:30)
3 / 74
4 / 74
Sunuş Planı
Sunuş Planı
1) AB’deki Ekonomik ve Parasal Birliğin Avrupa’daki Uzun Ekonomik ve
Politik Bütünleşme Süreci İçindeki Yeri
2) AB Ekonomik ve Parasal Birliğinin ve Avro’ya Geçilmesinin Kuramsal
Arka-Planı ve Gerekçeleri
3) AB’de Parasal Birlik ve “Tek Para”ya (Avro) Geçiş
4) Avro Alanı Borç Krizinin Ortaya Çıktığı Çalkantılı Küresel Ortam
5) AB Ekonomik Entegrasyonu Sürecinde Avro Alanı Borç Krizinin Kökenleri
6) Avro Alanının (AA16) Temel Makroekonomik Büyüklükleri (1980-2015):
PIIGS’in Göreli Durumu
7) Avro Alanı İçin Hayatta Kalma Stratejileri: Kısa ve Uzun Vadeli Politika
Önlemleri?
Plan of the Presentation
8) Sonuç Düşünceleri
9) Kaynakça ve Yararlı İnternet Bağlantıları
5 / 74
AB’deki Ekonomik ve Parasal Birliğin
Avrupa’daki Uzun Ekonomik ve Politik
Bütünleşme Süreci İçindeki Yeri
6 / 74
Ekonomik Bütünleşme (EB)
1
The Role of the EU’s Economic and Monetary
Union within the Long Economic and Political
Integration Process in Europe
7 / 74
Ekonomik bütünleşme; uluslararası mal,
hizmet ve faktör hareketlerinin önündeki
ticaret engellerinin, yalnızca bütünleşmenin
tarafı olan ülkeler arasında belirli bir
ayrımcılık kuralına göre azaltılması veya
tamamen ortadan kaldırılması anlamına
gelir.
8 / 74
Ekonomik Bütünleşme Derece ve Türlerinin
Karşılaştırması
Özellikler
Aşamalar
Taraflar
Arasındaki
Engellerin
Azaltılması
Üye Ülkeler
Arasında
Serbest Mal
Ticareti
Ortak Dış
Ticaret
Politikası
Üretim
Faktörlerinin
Serbest
Dolaşımı
Ekonomi
Politikalarının
Uyumlulaştırılması
Ortak (Tek)
Paraya Geçiş
Ekonomi
Politikalarının
Tekleştirilmesi
Tercihli
Ticaret
Anlaşması
X
Serbest
Ticaret Alanı
X
X
Gümrük
Birliği
X
X
X
Ortak Pazar
X
X
X
X
Ekonomik
Birlik
X
X
X
X
X
Ekonomik ve
Parasal Birlik
X
X
X
X
X
X
Tam
Ekonomik
Bütünleşme
X
X
X
X
X
X
X
Siyasi Birlik
X
X
X
X
X
X
X
Ortak Siyasi
Yönetim
Tanım, Özellik ve Örnekler:
Ekonomik Birlik
economic union
Ekonomik birlik; üyeler arasındaki mal,
hizmet ve faktör ticaretlerinin serbestliği
ve ortak dış ticaret politikası dışında,
ekonomik kurumların birleştirilmesi ve
para ve maliye politikalarının uyumlulaştırılmasını da kapsar.
Örnek: AB Tek Pazarı (Single Market), 1992
X
9 / 74
10 / 74
Tam Ekonomik Bütünleşme
Parasal Birlik
full economic integration
monetary union
Parasal birlik; bir ekonomik birliğe üye
olan ülkelerin ortak bir para birimine
geçmesiyle oluşur.
Önkoşulu; sabit kurlar, yani ortak para politikası ve
uyumlu maliye politikasıdır.
Örnek: AB, Maastrich Ölçütleri Işığında Euro’ya Geçiş,
1999-2002
Tam ekonomik bütünleşme; bir
ekonomik ve parasal birliği oluşturmuş
bir ülke grubunun, bütün iktisat
politikası otorite ve uygulamalarını
merkezîleştirmesi durumunda
gerçekleşmiş demektir.
Örnek: ABD
11 / 74
12 / 74
Avrupa’daki Bütünleşme Sürecinin
Temel Karakteristikleri
Siyasal Birlik
political union
Siyasal birlik; genelde, tam ekonomik
bütünleşmeyi gerçekleştirmiş bir ülke
grubunun, bir federal yapı çerçevesinde,
bütün politikaların bütün üyeleri etkileyeceği bir biçimde ve merkezî olarak
belirlendiği bir “tek ülke” haline dönüşmesiyle kurulmuş olur.
Avrupa’daki (geçmişi en azından 1950’lere dek uzanan)
“siyasi birlik” oluşturmaya yönelik bütünleşme süreci
planlı,
çok uzun,
dinamik / değişgen,
çok aşamalı,
çok boyutlu ve
giderek daha fazla sayıda ülkeyi ilgilendiren
siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel bir ortak projenin ürünü
olarak görülmelidir.
Örnek: ABD
13 / 74
14 / 74
Gümrük Birliği
Gümrük Birliği
1950
Ortak Pazar
French Foreign Minister
Robert Schuman proposes
creation of European Coal and
Steel Community (ECSC).
Ekonomik Birlik
Siyasal Birlik
1969
Belgium, the Federal Republic
of Germany, France, Italy,
Luxembourg and the
Netherlands ('the Six') sign
Treaty establishing European
Coal and Steel Community
(Treaty of Paris).
1951
Parasal Birlik
Belgium, the Federal Republic
of Germany, France, Italy,
Luxembourg and the
Netherlands ('the Six') sign
Treaty establishing European
Coal and Steel Community
(Treaty of Paris).
Responsibility for external
trade policy passes from
Member States to EC.
1971
Community agrees 'system of
generalized preferences' in
trade with 91 developing
countries.
1962
Treaty of Rome comes into
effect.
Council adopts first four
regulations for a common
market in agriculture.
1965
Currency 'snake' set-up: The
Six agree to limit the margin of
fluctuation between their
currencies to 2.25%.
Ireland, Italy and United
EC formally enlarged to nine
Kingdom leave currency
members.
'snake'. Finance Ministers
decide joint float against
dollar with fixed exchange
rates.
1973
In Rome the Six sign Treaties
setting up European
1957 Economic Community (EEC)
and Euratom (Treaty of Rome).
1958
Werner Plan on phased attainment of economic and monetary
union, named after Luxembourg's Prime Minister, is presented
to the Council and Commission.
EC granted sole responsibility
for common trade policy.
Foreign Ministers of the Six,
meeting in Messina, agree to
move ahead with integration.
1955
1970
1972
Common market established
for coal, iron ore, scrap and
steel
1953
Ortak Pazar
Ekonomik Birlik
Parasal Birlik
Siyasal Birlik
Heads of State or Government meet in The Hague to discuss completion of single market, greater integration and
enlargement of the EC. They agree to phase in economic and monetary union (EMU) by 1980, to speed up integration and
cooperation on political matters. They also agree to open negotiations with Denmark, Ireland, Norway and the United
Kingdom. Council agrees a financial arrangement for agriculture, to allocate EC its own resources and to strengthen
European Parliament's budgetary powers.
Council adopts first four
regulations for a common
market in agriculture, first
financial regulation and
regulation governing
competition.
1974
Treaty signed merging
Executives of the three
European Communities
(ECSC, EEC, Euratom).
Customs union completed and Freedom of movement
common external tariff
guaranteed for workers within
1968 established.
the Community in order to
establish common labour
market.
1975
Employment and Social Affairs
Ministers adopt the
Community social action
programme whereby EC
becomes active in three areas:
employment issues;
harmonization of living and
working conditions; and,
participation by both sides of
industry in EC social and
economic policy decisions. In
Paris Heads of State or
Government agree to meet
regularly as European Council.
In Dublin Heads of State or
Government meet for first time
as European Council.
Customs duties between nine
1977 EC members completely
removed.
15 / 74
16 / 74
Gümrük Birliği
Ortak Pazar
Ekonomik Birlik
1978
1979
1981
Parasal Birlik
Siyasal Birlik
Bremen European Council
approves plan to set up
European Monetary System
(EMS) and European monetary
unit (Ecu).
EMS takes effect
First elections to European
retrospectively from 1 January Parliament by direct universal
1979.
suffrage held in the nine
Member States.
Greece becomes 10th Member
State.
Commission presents White
Paper on completion of single
market.
Single European Act signed by
Governments of the 12
Member States.
Single European Act enters
into force.
Commission presents
Cecchini report ('The Cost of
non-Europe') quantifying the
advantages of a single market.
1985
1986
1987
1988
1991
1992
Spain and Portugal join
Community, bringing
membership to 12.
1993
Madrid European Council
agrees to convene
Intergovernmental Conference
in line with 'Delors Plan',
drawn up by governors of
central banks under
Commission President Delors,
providing for creation of EMU
in three stages. Spain joins
EMS.
Dublin European Council
agrees to convene an
on EMU and another on
political union. Stage I of EMU
begins on July 1. United
Kingdom becomes 10th
member of EMS.
Start of negotiations between
EC and EFTA countries on
strengthening cooperation
and forming European
Economic Area (EEA).
1989
Gümrük Birliği
1990
1994
Dublin European Council
agrees to convene an
on EMU and another on
political union. Treaty between
Federal Republic of Germany
and German Democratic
Republic enters into force
unifying Germany.
Ortak Pazar
Ekonomik Birlik
Parasal Birlik
Siyasal Birlik
Finance Ministers achieve
breakthrough on harmonizing
VAT and excise duties on
alcohol, tobacco and mineral
oil. From 1993 standard rate of
VAT should be no less than
15%.
In Porto EC and EFTA Foreign Maastricht Treaty on European Portuguese escudo joins EMS. Maastricht Treaty on European
Union signed on February 7.
Union signed on February 7.
Ministers sign agreement
establishing European
economic area (EEA).
At special summit in Brussels Following upheavals within
Single market largely
completed on January 1.
European Union Heads of
EMS, Economics and Finance
State or Government agree
Ministers temporarily widen
location of new EU
ERM currency bands from 2.25
institutions. European
to 15%.
Monetary Institute to be in
Frankfurt, Europol in the
Netherlands and European
Environment Agency in
Denmark.
Stage II of economic and monetary union begins on January 1. Treaty on European Union
enters into force on November
1. Essen European Council
agrees strategy to bring
Central and East European
States closer to EU and
approves Commission's new
Mediterranean strategy.
Austria joins EMS. Madrid
European Council decides on
euro as name for future
European currency. Timetable
for introduction of EMU to
remain unaltered. From 2002
Euro is to be sole legal tender
for EMU Members.
1995
17 / 74
Gümrük Birliği
Ortak Pazar
Ekonomik Birlik
1996
1997
1998
1999
2000
Parasal Birlik
Siyasal Birlik
Finland joins EMS. Italy rejoins Intergovernmental Conference
the EMS exchange rate
on revision of Maastricht
mechanism.
Treaty formally opens in Turin.
Within 12 months proposals
are to be developed on justice
and home affairs, closeness to
people, openness, improving
institutional effectiveness and
foreign policy decision-making
structures.
The European Council in Dublin agrees a stability and growth Intergovernmental Conference
pact for the economic and monetary union and the future euro at the summit level in
Amsterdam agrees on the New
notes are presented to the public.
Treaty on the European Union
(Amsterdam Treaty).
Council of the European Union in the composition of the
Heads and State or Government decides that 11 Member
States will join stage III of the Economic and Monetary Union
to be launched on 1 January 1999.
Opening of accession
negotiations with Cyprus,
Hungary, Poland, Estonia,
Czech Republic and Slovenia.
Stage III of the Economic and Monetary Union begins and the Amsterdam Treaty enters into
force. The European Council
euro becomes the currency of the participating EU Member
held in Helsinki decides to
States.
open accession negotiations
with Romania, Slovakia,
Latvia, Lithuania, Bulgaria and
Malta. It also recognises
Turkey as a candidate country.
A special European Council is
held in Lisbon to decide on a
new Union strategy to
strengthen employment,
economic reform and social
cohesion as part of a
knowledge-based economy.
Opening of accession
negotiations with Romania,
Slovakia, Latvia, Lithuania,
Bulgaria and Malta. In
December 2000, the
concluded at the European
Council in Nice agrees on the
new Treaty on the European
Union (Nice Treaty).
19 / 74
Austria, Finland and Sweden
join EU. Schengen Agreement
enters into force. No more
passport controls between
Benelux countries, France,
Germany, Portugal and Spain.
18 / 74
Gümrük Birliği
2001
2002
2003
Ortak Pazar
Ekonomik Birlik
Parasal Birlik
Greece becomes the twelfth
Member State to adopt the
euro on January 1.
On January 1, the euro notes
and coins enter into
circulation in the twelve
participating Member States.
The dual circulation period
ends and the euro becomes
the sole legal tender in the
twelve participating Member
States on March 1.
Siyasal Birlik
The European Council
convenes a convention on the
future of the European Union
to pave the way for the next
Intergovernmental
Conference.
Copenhagen European
Council agrees to admit ten
new countries to the EU in
2004.
Nice Treaty enters into force.
AB ülkelerinin bütünleşmesi, 60 yıldan uzun bir süreye yayılmıştır.
Ekonomik bütünleşme süreci, hem çok aşamalı hem de eşanlı
gerçekleşmiştir.
Tam ekonomik bütünleşme ve siyasi birlik aşamalarının daha kaç yıl /
onyıl süreceği ise oldukça belirsizdir.
Bu belirsizlik; hem mevcut üyelerin kendi arasındaki bütünleşmenin
sürmek/derinleşmek zorunda oluşundan, hem de AB’nin “hâlâ”
genişlemekte oluşundan da kaynaklanmaktadır.
20 / 74
Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler (1.1.2011)
AB’nin Mevcut Ülke Bileşimi ve Ekonomik İlişkileri
AB Avro Alanı
Üyeliği Üyeliği
1951
1999
Almanya
Belçika
1951
1999
Fransa
1951
1999
İtalya
1951
1999
Lüksemburg 1951
1999
Bir. Krallık
1973
Danimarka
1973
İrlanda
1973
1999
Yunanistan
1981
2001
İspanya
1986
1999
Portekiz
1986
1999
Avusturya
1995
1999
Finlandiya
1995
1999
İsveç
1995
Çek Cum.
2004
Estonya
2004
2011
Hollanda
2004
1999
Kıbrıs
2004
2008
Letonya
2004
Litvanya
2004
Macaristan
2004
Malta
2004
2008
Polonya
2004
Slovakya
2004
2009
Slovenya
2004
2007
Bulgaristan
2007
Romanya
2007
Kaynak: http://europa.eu/abc/european_countries/eu_members/index_en.htm
21 / 74
Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Eurozone
22 / 74
“Optimum Para Alanı” (OPA) Kuramı
AB Ekonomik ve Parasal Birliğinin ve
Avro’ya Geçilmesinin
Kuramsal Arka-Planı ve Gerekçeleri
OPA, tek/ortak para birimine sahip olmanın “en iyi”
(optimal) çözüm olduğu bir bölgedir.
OPA teorisi, bir ülke ekonomisinin bir para birliğine üye
olması için gereken ve istenen koşullar ve karakteristiklerle
ilgilenir (Mundell, 1961, McKinnon, 1963 ve Kenen, 1969).
2
Optimallik, ekonomiler arasındaki entegrasyonun derecesine
(mal ve hizmet tcaretindeki serbestlik, faktör hareketliliği,
vb.) bağlı olarak değişir.
Theoretical Background and Origins of the
EU’s Economic and Monetary Union and the
Introduction of the Euro
23 / 74
Bir para birliği oluşturmanın maliyetleri ve faydaları vardır.
Asimetrik şoklar bir para birliğinde sorunlar yaratabilir.
Bir para birliğinin OPA olup olmadığı ile ilgili çeşitli ölçütler
geliştirilmiştir.
Literatür hakkında ek bilgi: Mongelli (2002).
24 / 74
“Tek Para”nın Yararları

“Tek Para”nın Zararları
İşlem maliyetlerinde düşüş
Döviz kuru riskinin ortadan kalkması
Rekabet artışının yükselttiği etkililik (efficiency)
Üye ülkelerin finans piyasaları arasındaki
bütünleşmenin artması ve yatırım etkililiğinde artış
Ortak merkez bankasının bağımsızlığı sayesinde
enflasyonun disiplin altına alınması (fiyat istikrarı)
Sisteme girip sistemde kalabilmek için malî disiplinin
sağlanmasının şart koşulması
Birliği oluşturacak ülkelerin ulusal paralarını rezerv
olarak bulundurma zorunluluğunun ortadan
kalkması
Sabit kur sisteminin varlığı; asimetrik şoklar varken, döviz
kuru ayarlamalarını bir politika aracı olarak kullanabilme
şansını ortadan kaldırır.
Ülkeler kendi başlarına, ülkeye-özgü şoklara karşı bağımsız
para politikası uygulayamazlar.
Eğer şunlar geçerliyse, söz konusu ekonomik birlik “optimal
bir para bölgesi” (optimal currency area) haline gelemez:

Asimetrik veya ülkeyelkeye-özgü
zgü şokları
okların varolma olası
olasılığı.
ığı.
İşg
g
ü
c
ü
hareketliliğ
ğ
inin
sı
ı
n
ı
rlı
ı
olması
ı
.
İş
hareketlili
s rl olmas
İşg
İşgücü piyasası
piyasasında yapı
yapısal katı
katılıklar bulunması
bulunması.
Parasal bağımsızlığın bulunmaması durumunda, maliye
politikası bir istikrar aracı olarak çok sınırlı bir kullanıma
sahiptir.
Bölgesel/ulusal şoklara karşı malî yeniden-dağıtımı sağlayacak
bir sistem mevcut değildir.
25 / 74
İktisatçıların “Avro” Hakkındaki Kuşkuları [1]
“Optimum Para Alanı” Ölçütlerine Göre
AA Optimal Bir Para Alanı mıdır?
Ottmar Issing (2010): “EMU in the end was a political decision. Economists
around the world were more or less skeptical. Their fundamental concern was an obvious
lack of flexibility in the economies of potential member states, and as a consequence, in
the future monetary union. For example, on February 9, 1998, 155 German academic
economists published an open letter entitled “The Euro Is Coming Too Early” — the main
reason being the lack of flexibility in labor markets (and insufficient progress in
consolidating public finances). And it was in the first weeks after the establishment of the
ECB when I received a letter by Milton Friedman saying, ‘Dear Otmar, congratulations
on an impossible job. You know I am convinced, monetary union in Europe is doomed to
fail.’ ”
İşgücü hareketliliği (Mundell)
Ürün çeşitlenmesi (Kenen)
Ticarete Açıklık (McKinnon)
Malî Transfer veya Malî Birlik (Kenen)
Tercihlerin Türdeşliği Ölçütü
Kader Birlikteliği (Dayanışma) Ölçütü
26 / 74
Barry Eichengreen (2008): “The financial crisis has breathed new life into
Krugman
(2011a,
2011b)
27 / 74
hoary arguments about the demise of the euro. They invoke Milton Friedman, who
warned in 1998 that Europe’s commitment to the euro would be tested in the first serious
economic downturn. That serious downturn is upon us. […] What neither Professor
Friedman nor anyone else anticipated in 1998 was that the first serious downturn
following the advent of the euro would coincide with the mother of all financial crises.
Runs by panicked investors have required central banks to undertake unprecedented
lender-of-last operations. Extensive loan losses have required expensive bank
recapitalization operations. There have been predictions that governments stretched to
the limit by the financial crisis might respond by abandoning the euro.”
28 / 74
İktisatçıların “Avro” Hakkındaki Kuşkuları [2]
Jean-Jacques Rosa ( [1998] 1999): “The creation of the European
single currency as Europe’s worst mistake since the deflationary policy of
the 1920s, which turned the 1929 stock market crash into a decade of
tragedy. […] The idea of a single currency and Very Great State belong in
the domain of administrative Utopia.”
Barry Eichengreen ( [2007] 2010): “The possibility of the breakup of the
euro area was already being mooted, even before the single currency existed.
[see Garber (1998) and Scott (1998).] These scenarios were then lent new life
five or six years on, when appreciation of the euro against the dollar and
problems of slow growth in various member states led politicians to blame
the European Central Bank (ECB) for disappointing economic
performance.”
AB’de Parasal Birlik ve
“Tek Para”ya (Avro) Geçiş
3
EU’s Monetary Union and the Introduction
of a Single Currency (Euro)
29 / 74
30 / 74
Avro’nun ve Avro Alanı’nın Kronolojik Geçmişi [1]
6-7.7.1978: Avrupa Para Sistemi (EMS) ve Avrupa Para Birimi (ECU)
1.1.2001: Yunanistan Avro Alanı’na katıldı
1.7.1990: APS’nin birinci aşaması başladı
1.1.2002: Avro banknotları ve madeni paraları dolaşıma çıktı
Mart 2005: İstikrar ve Büyüme Paktı’nda (SGP) reform ve değişiklikler
7.2.1992 – 1.11.1993: Maastricht Antlaşması ve yürürlüğe girişi
1.1.2007: Slovenya Avro Alanı’na katıldı
[ Maastricht Yakınlaşma Ölçütleri = enflasyon, bütçe açığı, dış borç, faiz haddi ve döviz kur değişimi ile ilgili ölçütler ]
1.1.1994: APS’nin ikinci aşaması başladı
1.1.2008: Kıbrıs ve Malta Avro Alanı’na katıldı
1997: Enflasyondan kaçınmak için Maastricht Antlaşması’yla getirilen malî
yakınlaşma ölçütlerinin sağlanması ve ekonomik ve parasal birliğin
istikrarının temini ve istikrarı için İstikrar ve Büyüme Paktı (SGP) Anlaşması
imzalandı
7.9.2008: ABD’deki finansal kriz açıkça küresel bir nitelik kazandı
1.6.1998: Avrupa Merkez Bankası kuruldu
1.1.1999: APS’nin 3. aşaması (11 AB ülkesinde Avro’nun yürürlüğe girmesi)
[ Avro Alanı = Avusturya, Belçika, Finlandiya, Fransa, Almanya, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz ve İspanya ]
23-24.3.2000: Avrupa Konseyi, istihdamı artırmak ve rekabetçi bir bilgi
toplumuna geçişi sağlamak amacıyla 10 yıllık yeni bir birlik stratejisi (Lizbon
Stratejisi) oluşturdu
Kaynak: Baldwin & Wyplosz (2004) ve http://europa.eu/abc/history/index_en.htm
31 / 74
1.1.2009: Slovakya Avro Alanı’na katıldı
26.3.2010: 2000 tarihli Lizbon Stratejisi’nin devamı olarak Avrupa 2020
Hedefleri kabul edildi ve 16 AA ülkesi Yunanistan’a açıkları konusunda
yardım amaçlı bir plan konusunda destek kararı aldı
7.5.2010: AA devlet ve hükümet başkanları Avro’yu savunmak için daha
derin bir malî konsolidasyon, daha güçlü ekonomik koordinasyon ve bütçe
denetimi konusunda anlaştılar
9.5.2010: Avrupa Finansal İstikrar Kolaylığı/Fonu (European Financial
Stability Facility, www.efsf.europa.eu) oluşturuldu
Kaynak: Baldwin & Wyplosz (2004) ve http://europa.eu/abc/history/index_en.htm
32 / 74
17.6.2010: Akıllı, sürdürülebilir ve kapsamlı iktisadi büyümenin sağlanması
ve rekabet gücü ve üretkenliğin artırılması için 10 yıllık Avrupa 2020
Stratejisi kabul edildi
Avro Alanı Borç Krizinin
Ortaya Çıktığı Çalkantılı Küresel Ortam
29.10.2010: Avrupa Konseyi, Avro Alanı’nın güçlendirilmesini ve ilgili ülke
ekonomilerinin krizlere daha dayanıklı hale getirilmesini tartıştı
2010 sonları: İstikrar ve Büyüme Paktı’nın bazı kurallarıyla ilgili olarak
maliye politikalarının koordinasyonunun güçlendirilmesine yönelik
tasarılar görüşülmeye başladı (Trichet ve diğerleri)
4
28.11.2010: AB, Avro’nun istikrarının korunmasına yardımcı olmak üzere
İrlanda ekonomisini desteklemeyi kararlaştırdı
1.1.2011: Estonya’nın Avro Alanı’na katıldı
Euro Zone’s Debt Crisis and
the Volatile Global Economic Environment
1.1.2011
İtibariyle
Avro
Alanı’nı
Oluşturan
17 Ülke
33 / 74
ABD’deki Finansal ve AB’deki Borç Krizlerinin
Küresel Etki(leşim)leri (2006-2011)
Ulusal Hükümetlerin
“Yetersiz” Denetim ve
Düzenlemeleri
(Özellikle 1990’lardan İtibaren)
..
.
Ulusal Hükümetlerin
“Kötü” İktisat
Politikaları
ABD’de
İşsizlik Artışı
ve Resesyon
Finansal
Akımlar
(12.2007-06.2009)
Gelişmiş Ekonomilerdeki
Ekonomik Kriz (2008-11)
[ 18 AB ülkesinden
12 tanesi: Avro Bölgesi ]
Ulusal
Para & Kur
Politikalarının
Olanaksızlığı
Mal & Hizmet
Ticareti
Uluslararası kredi kanalı.
Gelişmekte Olan
Ekonomilerde Görece
Zayıf Etkilenme
(2008-2010)
Küresel likiditedeki daralma nedeniyle yerli bankaların ve şirketlerin
yaşadığı dış finansman güçlükleri.
Mal & Hizmet
Ticareti
(Özellikle 2000’lerde)
Avro’ya Geçiş
(1999-2002)
Uluslararası finansal akımlar (zehirli/toxic varlıklar).
Finansal
Akımlar
..
.
Finansal Firmaların Aşırı
Risk-Alma Tercihleri
ABD ve AB’deki Ekonomik Krizlerin
Dünyaya (Olası) Yayılma Kanalları
ABD’de Başlayan
Konut & Finans
Piyasası Krizi (2006-07)
(1970’lerden İtibaren)
Kötü Maliye
Politikaları
ve Aşırı
Dış Borçlanma
Yetersiz
İktisadi
Büyüme
34 / 74
Mevduat bankalarının yurtiçi kredilerindeki daralma.
AB’nin
Ekonomik ve
Politik
Geleceği ?
Avro Alanı Krizi (2009-2011)
Yabancı ülkelerin kriz nedeniyle üçüncü bir ülkenin mal ve
hizmet ihracatına olan talebindeki azalmalar.
Tüketici ve yatırımcıların ilgili ekonomiye olan güvenindeki
azalma ve belirsizlikler de, bu kanallardan üçüncü ülke
ekonomilerine “bulaşan” olumsuz etkileri güçlendirebilir(di).
[ Yunanistan, İrlanda, Portekiz, İspanya ve İtalya ]
35 / 74
36 / 74
Nouriel Roubini’ye (16 Aralık 2010) Göre
Avro Krizinin Kısa Gelişim Hikayesi
AB Ekonomik Entegrasyonu Sürecinde
Avro Alanı Borç Krizinin Kökenleri
“After the Greek and Irish crises and the spread of financial
contagion to Portugal, Spain, and possibly even Italy, the
eurozone is now in a serious crisis. […] The crisis started with
5
too much private debt and leverage, which became public debt
and deficits as crisis and recession triggered fiscal deterioration
and private losses were mostly socialized via bailouts of
The Origins of the Euro Zone’s Debt Crisis in
the EU’s Economic Integration Process
37 / 74
AB’de “Ekonomik ve Parasal Birlik”ten (EMU)
“Tam Ekonomik Bütünleşme”ye (FEI) Geçişte Sorunlar
Avro’ya Geçiş
İstikrar ve
Büyüme Paktı
(Euro, 1999-2002)
[ Parasal Birlik ]
Lizbon Stratejisi
(Lisbon Strategy, 2000-2010)
(SGP, 1995-1997)
[ Malî Politika Uyumu ]
Ulusal
Para ve Kur
Politikalarından
Vazgeçilmesi
1997-2000:
Bütçe Açıklarında
Azalma
2001-2003: Malî
Gevşeme
2004-2005: İBP Reformu ve Önleyici
Tedbir Değişiklikleri
2006-2007: Malî Disiplinde Artış
2007-2009: Büyümede Zayıflama
Ekonomik ve Parasal Birlik
Malî Birlik
[ Economic and Monetary Union, ? ]
Yetersiz
İktisadi
Büyüme ve
İstihdam Artışı
lost market access – Greece and Ireland – were bailed out by
the International Monetary Fund and the European Union.”
Kaynak: http://www.project-syndicate.org/commentary/roubini33/English
38 / 74
17 Ülkeden Oluşan Avro Alanı’ndaki (AA)
Borç Krizinin (2009-2011) Başlıca Sebepleri
Sorunlu
“Parasal
Birlik”
Gevşek Malî
Disiplin ve
Geciken
“Malî Birlik”
Ekonomik
Aktörlerin
“Aşırı-Risk”
Üstlenmeleri
ve Aşırı Dış
Borçlanma
Bazı AA
Ülkelerinde
Bankacılık
& Konut
Sektörü
Problemleri
Yetersiz
İktisadi Büyüme
& İstihdam
Artışları
Düşük/
Yetersiz
Rekabet
Gücü
Küresel
Ekonomik
Kriz
(2008-2011)
Avrupa 2020 Stratejisi
(Europe 2020 Strategy, 2010-2020)
(Fiscal Union, ?)
[ Malîye Politikası Tekliği ]
Sağlıksız bir EPB
financial systems. Then, distressed sovereigns that had already
Avro Bölgesi Krizi
(2009-2011)
Tam Ekonomik
Entegrasyon
AB’nin
Ekonomik ve
Politik
Geleceği ?
[ Full Economic Integration, ? ]
Nihai
Hedef
Siyasi Birlik
[ Political Union, ? ]
[ Yunanistan, İrlanda, Portekiz, İspanya ve İtalya ]
ARA SONUÇLAR:
(1) Avro’nun “yaşaması” siyasî birlik hedefi için
çok önemli.
(2) Malî birlik daha fazla geciktirilmemeli.
(3) İstihdam artışı ve sürdürülebilir bir iktisadi
büyüme patikasına girmek, dış borçların geri
ödenebilmesi için de zorunlu.
39 / 74
Çıkış?
40 / 74
Avro Alanının Genişlemesi (1999-2011)
Avro Alanının (AA16) Temel
Makroekonomik Büyüklükleri (1980-2015):
PIIGS’in Göreli Durumu
530
501
480
17
18
17
430
16
16
EU’s Total Population
AB'nin Toplam
Nüfusu (milyon kişi)
16
380
376
6
330
PIIGS = Portekiz + İrlanda + İtalya + Yunanistan + İspanya
230
280
15
EZ’s Total Population
15
AA'nın Toplam
Nüfusu (milyon kişi)
331
14
292
AA'nın AB Nüfusu
İçindeki Payı (%)
13
13
180
12
Main Macroeconomic Indicators
of the Euro Zone (1980-2015):
Relative Position of PIIGS
80
AA Ülkelerinin Sayısı
(sağ eksen)
12
12
11
11
11
EZ’s Share on EU’s Total Population
77.8
66.0
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
10
Kaynak: Eurostat & AB internet sitesi, AK’nin hesaplamaları.
42 / 74
APB (ECU) Dönemi
Avro'ya Geçiş
30
Avro (Euro) Dönemi
28
1,55
1,50
26
1,45
24
1,40
22
1,35
20
1,30
10.1
5.7
3.4
3.3
2.9
2.6
2.2
1.0
1999-2002-2009
Maximum
Greece
Spain
Portugal
Italy
Ireland
EZ16
Minimum
32
(haftalık ortalamalar)
Max
Greece
Spain
Portugal
Italy
Ireland
EZ16
Min
1992-2009
Avro Alanında (EZ16) Enflasyon Oranları (%)
34
ABD Doları / Avro Kuru
18
1,25
16
1,20
1,15
14
1,10
12
1,05
10
1,00
8
0,95
6
4
0,80
2
Kaynak: TCMB-EVDS, AK’nin hesaplamaları.
43 / 74
0
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [PCPIPCH ], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
-2
1982
01.06.1989
01.12.1989
01.06.1990
01.12.1990
01.06.1991
01.12.1991
01.06.1992
01.12.1992
01.06.1993
01.12.1993
01.06.1994
01.12.1994
01.06.1995
01.12.1995
01.06.1996
01.12.1996
01.06.1997
01.12.1997
01.06.1998
01.12.1998
01.06.1999
01.12.1999
01.06.2000
01.12.2000
01.06.2001
01.12.2001
01.06.2002
01.12.2002
01.06.2003
01.12.2003
01.06.2004
01.12.2004
01.06.2005
01.12.2005
01.06.2006
01.12.2006
01.06.2007
01.12.2007
01.06.2008
01.12.2008
01.06.2009
01.12.2009
01.06.2010
01.12.2010
0,85
1981
0,90
1980
US$ / €
12
30
1 Avro’nun ABD Doları Karşısındaki Değeri
1,60
12
12
130
41 / 74
1,65
12
44 / 74
AA16’da Genel Hükümet Net Borcu / GSYH (%)
140
AA16’daki Genel Hükümetlerin Bütçe Faz. / GSYH (%)
40
120
30
100
20
80
10
0
60
-10
40
-20
20
-30
0
-40
-20
-50
-40
-60
-70
-60
-80
-80
-90
-140
-160
-180
-200
Max
Italy
Greece
Portugal
EZ16
Ireland
Spain
Min
-120
-130
-140
-150
-160
-220
5.5
-1.1
-3.0
-3.2
-9.1
-16.2
-52.5
-69.3
1999-2002-2009
Maximum
Ireland
EZ16
Portugal
Greece
Spain
Italy
Minimum
-110
Max
Ireland
EZ16
Portugal
Greece
Spain
Italy
Min
1991-2009
100.2
96.7
76.5
52.8
51.8
48.5
45.1
-66.8
1999-2002-2009
Maximum
Italy
Greece
Portugal
EZ16
Ireland
Spain
Minimum
-120
-100
1991-2009
-100
Avro Alanında (EZ16) Uzun Vadeli Faiz Hadleri (%)
9.0
8.5
8.0
7.5
7.0
6.51
5.21
4.59
4.56
4.51
4.38
4.30
3.77
Max
Greece
Ireland
Portugal
Italy
Spain
EZ16
Min
2015
2014
46 / 74
Avro Alanında (EZ16) Reel GSYH Artışları (%)
7.3
5.3
2.8
2.6
1.8
1.6
0.9
-0.3
11
1
9
1999-2002
Maximum
Greece
Ireland
Portugal
Italy
Spain
EZ16
Minimum
2013
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [GGXCNL_NGDP], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
12
9.5
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
2015
45 / 74
10
9
8
7
Max
Ireland
Greece
Spain
Portugal
EZ16
Italy
Min
1992-2009
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [GGXWDN_NGDP], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
-170
6
5
4
6.5
3
6.0
2
5.5
1
0
5.0
-1
-2
4.5
1999-2002-2009
Maximum
Ireland
Greece
Spain
Portugal
EZ16
Italy
Minimum
-3
4.0
-4
3.5
-5
3.0
-6
-7
2.5
-8
47 / 74
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [NGDP_RPCH], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
Kaynak: Eurostat [tec00097 & tec00036], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
1980
-9
2.0
48 / 74
Avro Alanında (EZ16) İşsizlik Oranları (%)
18.1
15.5
9.6
9.1
9.1
8.5
6.2
2.9
Max
Spain
Greece
EZ16
Italy
Ireland
Portugal
Min
58192
29740
25612
25012
23267
21033
18296
13360
1999-2002-2009
Maximum
Ireland
EZ16
Italy
Spain
Greece
Portugal
Minimum
90000
85000
80000
75000
70000
65000
Max
Ireland
EZ16
Italy
Spain
Greece
Portugal
Min
1993-2009
1999-2002-2009
Maximum
S pain
Greece
EZ16
Italy
Ireland
Portugal
Minimum
Avro Alanında (EZ16) Kişi Başına Reel GSYH ($)
95000
1991-2009
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
60000
55000
50000
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [LUR], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
49 / 74
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [PPPPC], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
0
50 / 74
AA Makroekonomik Performans Endeksleri (1999-2010)
Avro Alanında (EZ16) Cari Hesap / GSYH (%)
0.90
14
1999-2002-2009
Maximum
EZ16
Ireland
Italy
Spain
Greece
Portugal
Minimum
12
10
8
6
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
4
2
Germany
0.00
-0.10
-0.20
0
-2
Italy
Portugal
-0.30
-0.40
-0.50
-4
-6
Spain
EZ16
-0.60
-8
-12
-14
-16
Max
EZ16
Ireland
Italy
Spain
Greece
Portugal
Min
Greece
-1.10
-1.20
-1.30
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010 [BCA_NGDPD], 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları.
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
France
-0.90
-1.00
-18
1980
Ireland
-0.70
-0.80
1997-2009
9.1
0.3
-0.2
-0.4
-4.0
-6.3
-6.5
-9.5
-10
51 / 74
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Kaynak: IMF, WEO, Ekim 2010. 16 AA ülkesi için AK’nin hesaplamaları. Endeksler, önceki sekiz slayttaki değişkenlerin (faiz haddi
hariç) ağırlıklı ortalaması olarak hesaplanmıştır.
52 / 74
Ifo Ekonomik İklim Endeksi:
Ifo Euro Bölgesi Ekonomik İklim Endeksi
Seçilmiş AA Ülkeleri (1998-2010)
(Ifo Euro Area Economic Climate Index, WECI, 1990-2010)
9
8
7
Yeni Bir Kriz Kapıda mı?
6
5
4
3
R6: Gelecek Altı Aya İlişkin Bekleyişler
R4: Euro Bölgesi Ekonomi İklimi
R5: Mevcut Durum
2
1 / 1990
3 / 1990
1 / 1991
3 / 1991
1 / 1992
3 / 1992
1 / 1993
3 / 1993
1 / 1994
3 / 1994
1 / 1995
3 / 1995
1 / 1996
3 / 1996
1 / 1997
3 / 1997
1 / 1998
3 / 1998
1 / 1999
3 / 1999
1 / 2000
3 / 2000
1 / 2001
3 / 2001
1 / 2002
3 / 2002
1 / 2003
3 / 2003
1 / 2004
3 / 2004
1 / 2005
3 / 2005
1 / 2006
3 / 2006
1 / 2007
3 / 2007
1 / 2008
3 / 2008
1 / 2009
3 / 2009
1 / 2010
3 / 2010
1
Kaynak: http://www.cesifo-group.de/portal/page/portal/ifoHome/a-winfo/d1index/20indexwes
53 / 74
Ifo Konjonktür Saati:
Kaynak: http://www.cesifo-group.de/DocCIDL/WES-4-10.pdf
54 / 74
New York Times: “Europe’s Web of Debt” (May 1, 2010)
Avro Bölgesi (2002-I – 2010-IV )
9
genişleme
(upswing)
canlanma
(boom)
iyileşme
8
III
IV
MEVCUT DURUM
7
2002-I
2009-III
kötü
1
6
2007-III
2010-IV
dip
2
(trough)
3
5
4
5
zirve
(peak)
6
7
iyi
8
9
4
3
II
I
2
durgunluk
(recession)
1
kötüleşme
soğuma / daralma
(downswing)
BEKLEYİŞLER
Kaynak: http://www.cesifo-group.de/portal/page/portal/ifoHome/a-winfo/d1index/20indexwes
55 / 74
Kaynak: http://www.nytimes.com/interactive/2010/05/02/weekinreview/02marsh.html
56 / 74
Der Spiegel: “Avro Alanı’nın Sorunlu Çocukları” (5/7/2010)
Avro Alanı ve PIIGS’in Dış Borç Stokları
16000
3000
General
Government
Debt
(billions USD)
2800
2600
Gross
External
Debt
Position
(billions USD)
15000
14000
13000
2400
12000
2200
11000
2000
10000
1800
EURO Area
1600
Italy
EURO Area
9000
Italy
Spain
8000
Spain
Greece
7000
Ireland
1200
Portugal
6000
1000
Ireland
1400
800
Greece
Portugal
5000
2010Q3
2010Q2
2010Q1
2009Q4
2008Q4
2007Q4
2006Q4
2005Q4
2004Q4
2003Q4
2010Q3
2010Q2
2010Q1
2009Q4
2008Q4
2007Q4
2006Q4
0
2005Q4
0
2004Q4
1000
2003Q4
2000
200
2002Q4
3000
400
2002Q4
4000
600
Kaynak: World Bank, Quarterly External Debt Statistics / SDDS, http://go.worldbank.org/GWMYALHYQ0; AK’nin hesaplamaları
Gross External Debt Position = General Government + Monetary Authorities + Banks + Other Sectors + Direct investment (Intercompany lending)
57 / 74
Yunanistan’ın Vadesi Gelecek Borçları (milyar Avro, 2010-2020)
Kaynak: http://www.spiegel.de/fotostrecke/fotostrecke-54629.html
59 / 74
58 / 74
İtalya’nın Vadesi Gelecek Borçları (milyar Avro, 2010-2020)
60 / 74
İspanya’nın Vadesi Gelecek Borçları (milyar Avro, 2010-2020)
Portekiz’in Vadesi Gelecek Borçları (milyar Avro, 2010-2020)
61 / 74
İrlanda’nın Vadesi Gelecek Borçları (milyar Avro, 2010-2020)
62 / 74
“Kaba” İstatistiksel Karşılaştırmaların
Genel Sonucu
16 Avro Alanı (AA16 veya EZ16) ülkesinin arasında PIIGS
ülkelerinin 1992-2009 yıllarındaki makroekonomik performansları
AA16 ortalamasından genelde daha kötü.
PIIGS ülkelerinin makroekonomik performansları Avro’ya
geçilmesinden önce de (1999-2002) genelde pek iyi “değilmiş”.
Bu bakımdan, “AB’de, Avro Alanı’yla ilgili olası sorunlar geçmişte
ya fark edilmemiş, ya da görmezlikten gelinmiş”, gibi gözüküyor.
Avro Alanı’nın genel performansı açısından Almanya’nın
makroekonomik başarısı çok önemli. Ama…
Özellikle PIIGS ülkelerinin dış borçlarının geri ödenme ve tutarları
bütün AA ve AB ülkeleri için büyük bir tehdit oluşturuyor.
63 / 74
64 / 74
Ödemeler Dengesi: Dinamik Bir Bakış
Avro Alanı İçin Hayatta Kalma Stratejileri:
Kısa ve Uzun Vadeli Politika Önlemleri?
İki ülkeli - iki dönemli bir modelde, başlangıçtaki borç stoku “0”
ve döviz kurları “esnek”ken:
CABt+NCMt= 0 => CABt= -NCMt
CABt+1+NCMt+1= 0 => CABt+1= -NCMt+1
CABt+NCMt = -(CABt+1+NCMt+1)
7
-NCMt = NCMt+1 veya CABt = NCMt+1
t döneminde CAB açığı veren bir ülke, t+1 döneminde CAB fazlası
vererek ilk dönemki borçlarını kapatmak zorundadır.
Survival Strategies for the Euro Zone:
Short-Run and Long-Run Policy Measures?
Biriken dış borçlarını tasfiye etmek isteyen bir ülke, CAB açıkları
veren bir ülke konumundan CAB fazlası veren bir ülke konumuna
geçebilmek için ciddi yapısal uyum politikaları uygulamak
zorunda kalabilir. Bu süreçte, üretim ve rekabet gücü artışı
sağlayabilmek hayati bir önem taşır.
65 / 74
Avro Alanı İçin “Krizden Çıkış Politikası
Seçenekleri” veya Senaryolar
Politika Seçenekleri
Avro Alanı Ülkeleri (PIIGS)
AA-dışı Kriz Ülkeleri
[ Policy Alternatives ]
[ Euro Zone Countries ]
[ Non-EZ Crisis Countries ]
Kurtarma Planı
[ Bailout ]
[ 2010 Greece ]
AA’nın terk edilmesi!
Baltık Ülkeleri
[ Devaluation ]
[ Leaving the Euro Zone! ]
[ Estonia, Lithuania & Latvia]
Bazı zayıf AA üyeleri AA’yı
terk edebilir. (?)
[ Iceland ]
[ Debt Restructuring ]
Malî Entegrasyon
[ Fiscal/Transfer Union ]
Sonuç Düşünceleri
2010 Yunanistan
Devalüasyon
Borç Yeniden
Yapılandırması
66 / 74
8
İzlanda
The Economist (15-21 Jan. 2011)
?
Concluding Remarks
(Krugman, Juncker-Tremonti,
Bordo, …)
Seçenekleri sunmak ve olası etkilerini analiz etmek iktisatçıların işi.
Ama tercih, AB’li politika yapıcıların!
Okuma önerileri: Krugman (2011a, 2011b), Boone ve diğ. (2008), Cavallo & Cottani (2010), Roubini (2010), Johnson (2010) ve Eichengreen (2010), …
67 / 74
68 / 74
Sonuç Düşünceleri [2]
Sonuç Düşünceleri [1]
AB için geleceğe dönük temel politika araç ve hedefleri?
Ekonomik aktörlerin “aşırı-risk alma” ve “aşırı borçlanma”
tercihleri son 800 yılda yaşanan finansal krizlerin hemen
hepsinde temel sebep durumundadır.
Kısa Vadede: PIIGS ülkelerinden acilen gerek duyanların dış borçlarının
yeniden yapılandırılması (debt restructuring): Karşı görüşler?
Uzun Vadede: “Malî birlik”e (fiscal union) yönelik olarak hızlı bir malî
entegrasyon süreci (Araç: İstikrar ve Büyüme Paktı?)
(İpucu: Kindleberger, 1989, & Reinhart & Rogoff, 2009)
Sürdürülebilir bir iktisadi büyüme patikası (Araç: Avrupa 2020
Stratejisi?)
Krizler “kader” değildir. Ülkelerin/hükümetlerin seçim şansları
vardır. Eğer hatalı tercihler yapar, yanlış politikalar tasarlayıp
uygularlarsa, krizler kaçınılmaz olur.
(İpucu: Beattie, 2009)
AB firmalarının uluslararası rekabet gücünün artırılması (Araç: Vergi
Reformu?)
AB vatandaşları arasındaki “dayanışma” (kader birlikteliği) duygularının
güçlendirilmesi
Ekonomik aktörlerin (özellikle finans piyasalarındaki) aşırı-risk alma
davranışlarına karşı düzenlemeler (!)
AB politikacıları ve yöneticilerinin siyasi kararlılık ve becerisi
69 / 74
70 / 74
Kaynakça
Kaynakça & Yararlı İnternet Bağlantıları
Angeloni, I., M. Flad ve F. P. Mongelli (2005): Economic and Monetary Integration of the New Member States:
Helping to Chart the Route. Frankfurt: ECB Occasional Paper Series, No. 36.
Baldwin, R. ve C. Wyplosz (2004): The Economics of European Integration. Berkshire: McGraw Hill.
Beattle, A. (2009): False Economy: A Surprising Economic History of the World. New York, NY: Riverhead
Books.
Boone, P., S. Johnson ve J. Kwak (2008): “Start by Saving the Euro”, The Guardian, 24 Ekim.
Cavallo, D. ve J. Cottani (2010): “Making fiscal consolidation work in Greece, Portugal, And Spain: Some
lessons from Argentina”, VoxEU.org, http://voxeu.org/index.php?q=node/5018
Eichengreen, B. (2008): “The Crisis of the Euro”. Berkeley, CA: manuscript.
9
Eichengreen, B. ( [2007] 2010): “The Breakup of the Euro Area”, in: A. Alesina & F. Giavazzi, Europe and the
Euro, Chicago & London: Uni. of Chicago Press & NBER, s. 11-51.
Johnson, S. (2010): “Why Can’t Europe Avoid Another Crisis? Why Can’t the US?”. http://baselinescenario.com/
2010/12/30/why-cant-europe-avoid-another-crisis-why-cant-the-u-s/#more-8449
Kindleberger, C. P. ( [1978] 2000): Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises. Wiley, 5. edisyon.
Krugman, P. (2011a): “Can Europe Be Saved?”, The New York Times, 12 Ocak.
Krugman, P. (2011b): “Kenen, Mundell, and Europe”, The New York Times, 14 Ocak.
Mongelli, F. P. (2002): New Views on the Optimum Currency. Area Theory: What is EMU telling us? European
Central Bank Working. Paper No. 138.
References & Useful Internet Links
Reinhart, C. M. ve K. S. Rogoff (2009): This Time is Different: Eight Centuries of Financial Folly. Princeton &
Oxford: Princeton UP.
Roubini, N. (2010): “A Survival Strategy for the Eurozone”, http://projectsyndicate.org/commentary/roubini33/English
Savaş, V. F. (1999): Çağımızın Deneyi Euro. Ankara: Siyasal Kitabevi.
The Economist (2011): “The Euro Area: Time for Plan B”, 15 Ocak.
71 / 74
72 / 74
Yararlı İnternet Bağlantıları
OECD’s “EU Country Web Page”
http://www.oecd.org/country/0,3731,en_33873108_33873325_1_1_1_1_1,00.html
BBC News: “In graphics: Eurozone in crisis”
http://www.bbc.co.uk/news/10150007
Der Spiegel: “The Euro Crisis in Figures”
http://www.spiegel.de/fotostrecke/fotostrecke-54629.html
Euro Crisis: an independent news resource on the Euro Debt Crisis and the
Euro Crisis
http://eurocrisis.org
The Economist: “Is it time for European debt restructuring?”
http://www.economist.com/economics/by-invitation/questions/it_time_european_debt_restructuring
TCMB: Euro Bölgesi İzleme Raporları (aylık, 1999-2007)
http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banka/emu/ebi.html
73 / 74
74 / 74