İş Sürekliliği Planlama Metodolojisi – Didem ESEN

Ġġ SÜREKLĠLĠĞĠ PLANLAMA METODOLOJĠSĠ – Didem ESEN
ÖZET
İş sürekliliği planlaması, bir kuruluşun sahip olduğu varlıkları herhangi bir felaket anında
korumasını amaçlayan ve işletmenin, müşterilerine, kendisinden mal alanlara ve diğer iş
ortaklarına her ne olursa olsun, kabul edilebilir bir seviyede hizmet vermeye devam etmesini
sağlayabilmek için yürütmesi gereken bir süreçtir.
Bu çalışmada üç adımdan oluşan İş Sürekliliği Planlaması metodolojisi tanıtılarak, bu
metodolojinin başarıyla uygulanabilmesi ve sonuç alabilmesi için önerilerde bulunulmaktadır.
ĠĢ Sürekliliği Planlaması Nedir?
İş sürekliliği planlaması, bir kuruluşun sahip olduğu aşağıda belirtilen varlıkları herhangi bir
felaket anında korumasını amaçlayan ve işletmenin, müşterilerine, kendisinden mal alanlara
ve diğer iş ortaklarına her ne olursa olsun, kabul edilebilir bir seviyede hizmet vermeye
devam etmesini sağlayabilmek için yürütmesi gereken bir süreçtir.





İşletmenin görevini yapabilme gücü,
Faaliyetine devam edebilme gücü,
Şöhreti, imajı,
Müşteri portföyü, Pazar payı,
Karlılığı
İş Sürekliliği Planlaması şöyle tarif edilebilir;
“İş hacmini, kabul edilebilir bir seviyede tutmak için gerekli olan iş süreçlerini ve kaynakları
tanımlamak ve muhafaza etmek; işlerin kötüye gittiği zamanlarda, kaynakları korumak ve
kuruluşun ayakta kalmasını güvenlik altına almak için bir takım prosedürler oluşturmak.”
(System Management Methodology-Disaster Contingency Planning,1992, Price Waterhouse)
İş sürekliliği planı teknik bir plandan çok yönetim planıdır. Dolayısıyla, beklenmedik olaylara
karşı, planlama yapılırken öncelikle organizasyonun ve işletme faaliyetlerini destekleyen
araçların tanımlanması, bu tip araçların kayba uğraması halinde ortaya çıkacak etkilerin
değerlendirilmesi, kriz durumunu kimin yöneteceği ve bu yönetimin nasıl yapılacağı
hususlarının açıklığa kavuşması gerekir.
Bugünkü iş ortamında, bir kuruluşun, işler normal seyri içinde yürürken, bir krizle
karşılaşması halinde neler yapması gerektiğini muhakkak bilmesi gerekir. Zira küçük, büyük
veya katastrofik felaketler, bir işletmeye çok ciddi kayıplar getirebilir. Felaketten kurtulma ve
işletme sürekliliğinin sağlanması bu amaçla hazırlanacak bir İş Sürekliliği Planı ile
mümkündür.
Info Security dergisinde yayınlanan bir makalede etkin iş sürekliliği planlarının, kayıpları
%90 oranında azalttığını belirtiyor. Bunun yanı sıra olağanüstü bir durum yaşamış firmaların
her beş tanesinden ikisinin faaliyetlerini sürdüremediği, sürdürebilenlerden üç tanesinden
birinin iki yılsonunda faaliyetini durdurduğu Gartner’in yapmış olduğu araştırma sonucunda
belirlenmiş.
Internet’in yapısından kaynaklanan güvenlik riskleri ve hat bağlantılarındaki aksamalar bir
yana, deprem, yangın, fırtına, sel, bombalama, sabotaj, donanım veya yazılım hatası, elektrik
ve telekomünikasyon kesintisi, bir makine duruşu, nakliye aracının kaza görmesi, insani
hatalar, sistemlerde meydana gelebilecek performans sorunları gibi önceden tahmin edilebilen
veya edilemeyen iç veya dış faktörler sonucu hasara uğrama ve ciddi bir felaketle karşılaşma
ihtimali, tüm kurumlar için dikkate alınması gereken bir risk. Bu nedenle olağanüstü bir
duruma karşı hazırlıklı olmak ve organize hareket etmeyi planlamak büyük önem
taşımaktadır. Meydana gelme olasılığı düşük olmakla birlikte gerek maddi boyutu, gerekse
organizasyonların imaj ve itibarı göz önüne alındığında, olası kayıp ve etkisi yıkıcı boyutlarda
olabilecek, acil ve beklenmedik bir duruma karşı iş sürekliliği planlamasının önemli bir
gereklilik olduğu görülüyor.
Etkili bir İş Sürekliliği Planı bulunmadığı hallerde, aşağıdaki riskler ve durumlarla
karşılaşılabilinir;
 Mevcut müşterilere hizmet vermeyi imkânsız hale getiren iş kesintilerinin meydana
gelmesi. Bu yüzden müşteri kaybı, itibar kaybı, rekabet gücünün kaybı.
 Alacakların takip edilememesi, geç ödemelerden kaynaklanan cezalar, kaçırılan
indirim olanakları, hesap bakiyelerinin güncel hale getirilememesi, kaybedilmiş veya
kayıt dışı kalmış satışlar.
 Anlaşmalarla tespit edilmiş hukuki sorumlulukların yerine getirilememesi.
 Tamamen faaliyet dışı kalmak.
Kurumların Ciddi bir felakete uğraması durumunda sigorta önemli bir seçenek olmakla
birlikte genel olarak bina ve ekipman gibi fiziki varlıklara yönelik olması, ödemede
yaşanabilecek aksaklıklar ve iş süreçlerinde yaşanabilecek kesintinin gerçek anlamdaki
maliyetinin bilinememesi gibi nedenlerle felaketlerin telafisinde tam bir alternatif olmaktan
uzaktır. Oysa İş Sürekliliği Planlaması ile, kurumların; mevcut durumlarını analiz ederek,




Olası felaketleri engelleyebilmesi
Felaketlere hızlı ve doğru karşılık vermesi
Varlıklarını ve nakit akışını koruması
Kesinti süresini en aza indirerek normal operasyonlara dönüşün sağlanması mümkün
olacaktır.
ĠĢletme ve Bağımlılıkları
Kuruluşların çoğu, yaşamlarını sürdürebilmek için birden fazla tesis ve fonksiyona bağımlı
durumdadırlar. Bunlar; genel merkez, üretim tesisi, bilgi işlem veya telekomünikasyon, çağrı
merkezi, yazılım veya mali sistemler gibi örneklenebilir ve işletmeler bu fonksiyonlar
olmazsa çalışamazlar
Genellikle bilgisayarlar, afet kurtarma planlarının odak noktasını teşkil eder ancak şunu da
unutmamak gerekir, depo tamamen yok olmuşsa stok kontrol sistemini yeniden inşa etmenin
faydası olmayacaktır. Yine yazılım problemleri dolayısıyla elektronik satış sistemine
girilemiyorsa, donanım problemlerini çözmeye çalışmak fayda sağlamayacaktır.
Bir mamul veya hizmetin müşteriye ulaştırılabilmesi, zincirleme birçok işlemlerin
yapılmasına yani iş sürecine bağlıdır. İş akışı, departmanlar arasında, iş süreçlerine uygun bir
şekilde düzenlenir ve uygulanır. Bütün bu faaliyetler bilgi akışı sayesinde yönlendirilir.
Her işletme organizasyonunda daima üç unsur bulunur;
 İş Süreci – Mamullerin ve/veya hizmetlerin müşterilere ulaşma şekli (birbiri ardışık
yürütülen işlemler)
 İşi Yürütenler – İş sürecinin gerçekleşmesinde yer alanlar (gerekli bilgi ve beceriye
sahip insan kaynağı)
 Altyapı ve kaynaklar – İş süreci içerisinde kullanılanlar (lojistik kaynaklar, tesisler,
büro alt yapısı, bilişim teknolojisi veya mali kaynaklar gibi)
Organizasyonun bu elemanları, bilgi akışı sayesinde birbirine bağlanırlar. İşletme
faaliyetlerinin ve bilgi akışının yüksek seviyede entegre olması sebebi ile bunları birbirinden
ayrı tutmaya olanak yoktur. Bu elemanlar, hep birlikte işletme faaliyetlerini gerçekleştirirler.
Aynı şekilde bir felaket sonrasında, işi yeniden başlatabilmek için, yine bu elemanları
birbirinden ayrı tutamazsınız. Mesela işletme içindeki bağımlılıkları göz ardı ederek sadece IT
üzerinde durursanız veya işletmenin sadece bir fonksiyonunu ele alırsanız, işletmeyi bütünü
ile ayağa kaldırmayı başaramazsınız.
İşletmeler günden güne, verimliliklerini arttırmak ve kuruluşun değerini yükseltmek amacıyla
çalışmalarını, kendilerine pazarda farklılık yaratacak ana faaliyetleri üzerine yoğunlaştırmakta,
yürütülmesi gereken destek fonksiyonları da başka kuruluşlarla ortaklık kurarak veya dış
kaynaklı hale getirerek yürütmektedirler. Böylece, mamul veya hizmetin müşteriye ulaşması
işi sadece işletme sınırları içinde kalmayıp işletme dışına da taşmaktadır. Bu durumda iş
sürecini, genişletilmiş kapsamı içinde değerlendirmek gerekir. Bu da karşımıza “extended
enterprise” kavramını yani kurumun direkt kontrolü altında olmayan bazı fonksiyonlara
bağımlı olduğunu ve bu fonksiyonlardan birinin kuruma hizmet veremeyecek duruma
düşmesi halinde bile bunun sonuçlarını halletmenin kurumun sorumluluğu altında olduğu
sonucunu getirmektedir. Bu tür dış bağımlılıklar, bir tedarik zinciri içinde faaliyet gösteren
bütün şirketler için çok kritik bir durumdur.
ĠĢ Sürekliliği Planlama Metodolojisi
İş Sürekliliği Planlaması üç aşamadan oluşmaktadır.
1- Değerlendirme: İşletmenizin cari durumu, işletme sürekliliği planlaması açısından
değerlendiriniz. İşletmeniz, aynı iş kolundaki başka işletmeler ile kıyaslandığında
durumu nedir? Maruz kaldığı özel tehlikeler, kritik veya zayıf noktalar var mıdır?
Bunlar işletmeyi daha da dayanıksız hale getirmekte midir? Eğer, faaliyetlerde büyük
bir kesinti olursa ne kadar süre içinde işiniz sıkıntı çekmeye başlar? İş faaliyetlerinin
hangileri en duyarlı ve en zayıf niteliktedir? Bunlar için ne yapabiliriz? Önünüzdeki
seçeneklerin maliyetleri ve işletme üzerindeki etkileri neler olabilir? Realist seçenekler
nelerdir? Hangi seçenekler uygulanmalıdır ve neden?
2- Uygulama: İşletmeniz için seçtiğiniz çözümü uygulayınız. İhtiyaç duyulan yeni
tesisler için hazırlık yapınız; güvenliği ve korumayı geliştiriniz; felaketle
mücadelenizde size yardımcı olacak kuruluşlarla anlaşmalar imzalayınız; uygulanacak
yeni yöntemleri dokümante ediniz; personelinizi bu prosedürlere göre eğitiniz;
işletmenizin bir felaket karşısında nasıl davranacağını muğlâk olmayan, açık bir
şekilde yazılı olarak dokümante ediniz; seçimin kesin ve işlerliği olması gerekir.
3- Yönetim: Tüm sürece ve yeni yönteme o şekilde bir yön veriniz ki gelecekte işlerliğini
kaybetmesin hatta geçersiz kalmasın.
Birçok işletmede daha değerlendirme safhasında havlu atılmaktadır. Zira işletme sürekliliği
planlaması ve onunla bağlantılı muhtelif konular üzerinde düşündükçe olaylar daha da
korkutucu ve zor görünmeye başlamaktadır. İşletme sürekliliği çok geniş bir sahayı kapsayan,
enteresan bir konudur. Ancak, tıpkı kartopu gibi ittikçe büyür ve her an yepyeni yönler,
güçlükler ve sorunlarla karşılaşılır.
1. Değerlendirme Safhası
İşletme sürekliliği değerlendirmesi, projeye adım atılması ve yönetimi ile başlamakta ve
işletme sürekliliği stratejisi geliştirilmesi ile devam etmektedir. Konunun ana safhaları
Şekil 1 de gösterilmiştir.
ĠĢletme Sürekliliği Değerlendirmesi
Proje
Başlangıcı ve
Yönetimi
Risk Değerlendirmesi ve Kontrolü
Risk Azaltma
Tedbirleri
ĠĢletme
Data
Merkezi
Üretim
İşletme Etkilenme Analizi
Kritik
Fonksiyonlar
Ekip Yapısı
Plan Şablonları
Plan Yapısı
Kaynak
İhtiyaçları
Bilgi Girdileri
İşletme Sürekliliği
Stratejileri Geliştirilmesi
Şekil 1 - Değerlendirme Safhası
Projenin Başlatılması ve Yönetimi
İşletme sürekliliği planlaması sadece bir seferlik bir proje değildir. İşletmenizin içinde
faaliyet gösterdiği iş ortamı ve dayandığı teknoloji, korkunç bir süratle değişikliklere
uğramaktadır, bu yüzden planların da değerlemelere ve güncelleştirmelere ihtiyacı vardır.
Kısaca önümüzde dikkatli bir şekilde planlanması ve icra edilmesi gereken bir proje vardır.
Bu proje işletme içinde bilinç düzeyinin yükseltilmesini ve tutumların değiştirilmesini
içermektedir.
Proje birçok değerli kaynağın, belirli bir süre boyunca, kendisine tahsis edilmesini ve
yönetimin de açık ve kesin olarak projeye bağlı kalmasını gerektirmektedir. Bu aşama,
mevcut işletme sürekliliği ve felaketten kurtarma düzenlemelerinin denetlenmesi
hususunu da kapsamalıdır. Bu aşamanın sonunda yürütülecek işletme sürekliliği planlama
görevi için detaylı bir proje planı ortaya konmalıdır. Projenin ana hedeflerine aşağıdaki
hususlar dahil olmalıdır:







İşletme içinde farkındalık yaratmalıdır.
Görev alacak kişiler belirlenmelidir.
Konuya uygun sorular hazırlanmalıdır.
Yeni görüşme programları hazırlanmalıdır.
Araştırma ve denetimler yürütülmelidir.
Yönetime rapor verilmelidir.
Proje planı ortaya konulmalıdır.
İş Etkilenme Analizi
İş Etkilenme Analizi, tüm işletme sürekliliği uygulamasının belkemiğini teşkil eder. İş
etkilenme analizinin birinci hedefi, işletmenin bugünkü yaşamının devamı için gerekli
olan fonksiyonların tanımlanmasıdır. Uygulamada genellikle bu aşama, risk yönetiminden
sonra gelmektedir. Ancak işletmemizin kritik fonksiyonlarını öğrendikten sonra maruz
kalabileceğimiz ve kaldığımız dış ve iç riskleri göz önüne almak daha doğru olacaktır.
Öncelikle hangi fonksiyonların bizim için büyük önem taşıdığını öğrendikten sonra daha
derin araştırmaya girişebiliriz. Analiz, gerek ana sahadaki gerekse diğer sahalardaki
etkileri kapsamalı ve bu fonksiyonların yerine getirilememesi durumunda ne zaman kritik
duruma düşecekleri bir takvime bağlanarak gösterilmelidir.
Risk Değerlendirmesi ve Kontrolü
Risk değerlendirmesi ve kontrolü, organizasyonun karşı karşıya bulunduğu tüm riskleri
değerlendirmek suretiyle belli başlı tehditleri ve açık tehlikeleri ele almaktadır. Hedef,
açıkça belirli riskleri azaltmak ve etkilerini hafifletmek için uygulanabilirliği olan
tedbirleri, maliyetlerini de göz önünde tutarak belirlemelidir.
İş Sürekliliği Stratejisinin Geliştirilmesi
Risk değerlendirmesi, kontrolü ve iş etkilenme analizi aşamaları tamamlandıktan sonra,
sonraki aşama, işletme sürekliliği stratejilerini geliştirmektir. Bu stratejiler, önemli
olayların gerektirdiği başarılı mücadele yöntemlerini tespit edecektir. Bu stratejiler,
işletmenin ve aktiflerinin değerleri ile kritik işletme fonksiyonlarının sürekliliğinin
sağlanması için gereken maliyeti mukayese ederek dengede tutmalıdır. Aşağıdaki sorulara
verilecek cevaplar bu stratejilerin temelini teşkil edecektir:



Her şeyden önce, felaketin meydana gelmesi riskini azaltmak için ne
yapabiliriz?
Bizim asgari ihtiyaçlarımız kesin olarak nelerdir ve bunlara ne kadar süratle
erişebiliriz?
İstenilen şeyleri daha büyük süratle elde etmek için daha büyük masraflara
katlanmanın gerekebileceğini göz önünde tutarak ne kadar para harcayabiliriz?
İşletme faaliyetlerini çeşitli sebeplerle durdurma tehlikesi yaratan durumların
değerlendirerek, bu değerlerin, kurtarma alternatifleri, riski azaltma ve sigortalama
maliyetleri ile karşılaştırılması gerekir. Bu aşamanın sonuna gelmeden daha birçok
konuya değinmek gerekecektir:






Kurtarma ekibinin yapısının ve her bir ekip üyesinin ve departmanın görev
ve sorumluluklarının tespiti
Tüm planın başına bir plan koordinatörü tayin edilmesi
Münferit planların ortaya konmasını yönetecek olan yöneticilerin tayini
aralarında uyum ve koordinasyon sağlanması
Kurtarmanın yürütülüp yönetilebileceği üslerin bulunacağı yerleşkelerin
tespiti. Buna kumanda merkezleri, geçici büro sahaları ve bilgisayar desteği
verecek yerler dâhildir.
Yeniden yerleşmenin süresini tayin eden zamanlamanın yapılması
Bu planları destekleyecek olan ekiplerin asgari kaynak ihtiyacının tespiti.
2. Uygulama Safhası
Şekil 2. de gösterildiği gibi uygulama safhası şu aşamalardan oluşmaktadır; kurtarma
tesislerinin görevlendirilmesi, gerekli sigorta kapsamının müzakeresi, risk azaltma
tedbirlerinin teşvik edilmesi, işletmenin tekrar faaliyete geçmesi ve afetten kurtulma
prosedürlerinin yazılı hale getirilmesi, bir tatbikat ve süreklilik programının uygulanması,
tatbikatlar yapılması, işletmenizin süreklilik yeteneğini devamlı olarak geliştirici
revizyonların yapılması için gerekli esasların tespiti.
Plan Yapısı
Yazılı Planlar
Acil Duruma Tepki
İşe Yeniden Başlama
Sürekli
Gelişme
Farkındalık ve
Eğitim
Süreklilik ve
Tatbikatlar
Şekil 2 - Uygulama Safhası
Afet Kurtarma
Bilgi Derleme
Süreklilik
Stratejisi
Uygulaması,
Sigorta ve Risk
Azaltma
Süreklilik Stratejisinin Uygulanması
Bu aşamada kurtarma tesisleri, fiili yerleşim yerleri, bilgisayar v.b. teçhizat, iletişim ve büro
alt yapısı devreye sokularak; sigorta teminatları ile ilgili hususlar sonuçlandırılacak ve risk
azaltıcı tedbirler yerli yerine oturtulacaktır.
Yazılı Bir Planın Ortaya Konup Uygulanması
Yazılı bir planın ortaya çıkarılmasında iki ana aşama vardır: ilk iş büyük bir olay olduğunda
ekipler için, kuruluşun kurtarılması ile ilgili plan ve taslakların yaratılmasıdır. İkinci olarak da
gerekli bilgileri toplayarak bunları bir felaketi takiben yapılacakları kesin ve açık bir şekilde
yazılı planların içine dâhil etmektir. Bu işlem olayın işletme üzerinde yaptığı etkinin nasıl
belirleneceği ile birlikte halen yürürlükteki işlemlerin ve olaylar sırasında kaybedilmiş olan
işlemlerin kurtarılması için ne gibi adımların atılacağı konusunu da kapsamalıdır. Departman
personeli planların yazılmasına katılmalıdır çünkü ihtiyaç duyulduğunda bu planları
uygulamaya koyacak olanlar onlardır. Yazılı planlarda şu hususlar bulunmalıdır:



Bir afeti takiben yapılacak işleri belirleyen Acil Eylemler,
İş Etkilenme Analizi esasında tespit edilmiş bulunan, işletmeye ait önemli faaliyetlerin,
tekrar nasıl işlerliğine kavuşacağını kesin ve açık bir şekilde ortaya koyan bir
İyileştirme Planının hazırlanması,
Teknik altyapının ve büro altyapısının, iş faaliyetlerine destek vermek üzere tekrar
nasıl kurulacağını tam ve açık bir şekilde izah eden Kurtarma Planlarının yapılması,
Planların Sürekliliğinin Sağlanması ve Denemeye Tabi Tutulmaları
Süreç, planın yazılması ile sona ermektedir. Planın güncelliğinin korunması ve amaca uygun
olduğundan emin olmak için bazı tatbikatlar yapılarak denenmeleri gerekmektedir. İhtiyaç
duyulduğunda planın işleyip işlemediğini anlamanın tek yolu denemeye tabi tutmaktır.
Dolayısı ile mevcut planların uygulamaları ve sürekliliğin sağlanması ile ilgili bir strateji
yaratılması da üzerinde durulacak bir konudur.
Bu aşama süresince planların ve bunlara destek veren dokümanların doğruluğu ve eksiksiz
oldukları kontrol edilmiş olur. Ekiplerde ve departmanlarda çalışan personelin tatbikatlara tabi
tutulması kurtarma noktalarında uygulayacakları plan ve prosedürler üzerinde aşinalık
kazanmalarını sağlar ve bilinçlenmelerini güçlendirir. Aynı şekilde bu personelin görev
yüklenecekleri nokta, kullanılacak araç gereçler ve tesislerde yeterlilik açısından
değerlendirilmiş olur.
3. Sürecin Koordine Edilmesi ve Yönetilmesi
Eğer bir kuruluş başarılı bir işletme sürekliliği yeteneği geliştirmek ve onu başarı ile yürütmek
istiyorsa, üst yönetimin bu sürece çok açık bir şekilde gönül ve destek vermesi işin temelini
teşkil eder. Planların ve prosedürlerin etkili bir şekilde işlemesi, bunların tüm işletmece
olduğu kadar bireysel olarak da sahiplenilmelerine bağlıdır. Yukarıda açıklanan, iş sürekliliği
planlama sürecinin tümünü, başından sonuna kadar koordine etme ve yönetme sorumluluğunu
yüklenecek bir plan koordinatörüne ihtiyaç vardır. Bu plan koordinatörünün, üst yönetimin
desteğine, gözle görülür bir şekilde, sahip olması ve işleri yürütebilmesi için yetkilendirilmesi
zorunludur.
Birçok işletme yukarıda açıklanan metodolojiyi benimseyerek, gerçek bir iş sürekliliği
yeteneği elde etme yolunda başarılı olmuşlardır. Bunlardan birçoğu, felaketlerle karşılaşmışlar
ve zarara uğramadan kurtulmuşlardır. Oxford Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, bir
felaketle başarılı bir şekilde mücadeleyi başarmış olan kuruluşların, afetten sonra, daha da
güçlü olarak ayakta kaldıklarını göstermektedir. Bunun yanı sıra, birçok şirket de bu
metodolojiyi uygulamaya çalıştığı halde, maalesef başarısız olmuşlardır. Hatta değerlendirme
safhasını dahi aşamamışlardır. Başarısızlığın en yaygın sebebi, şüphesiz ki, yönetimin konuya
kendisini gerçekten vermemiş olmasıdır. Oysa yönetimin desteğini alıp, başarıya ulaşmak ve
gerçek bir ilerleme sağlamanın bir yolu vardır.
Yazılı bir planı ortaya koymak için gerekli olan zaman önemli bir problemdir. Eğer
metodoloji tam bir sadakatle uygulanır ve kaynaklar tahsis edilirse, ilk plan yaklaşık yedi ay
sonra ortaya çıkabilir. Ancak genellikle üst yöneticilerin inisiyatifi elinde tutanlara destek
vermek hususunda gösterdikleri zafiyet, projenin aylarca gecikmesine sebep olmaktadır.
Bu sırada yönetim, planı birkaç hafta içinde hazırlamanızı beklediği için hayal kırıklığına
uğramaktadır. Muhtemelen yönetim, kendilerinden ne beklenildiğini hala kavramamışlardır.
Hiç biri, işletme birimleri için, yapılması gereken planın nasıl bir şey olduğunu bilmemektedir
ve çoğu gelecek on yıl içinde bir plan çıkacağına inanmamaktadır.
Çözüm kolaydır. Projeyi aşamalara bölerek, işe başladıktan sonra bir ay içinde temaslar
sonucu sağlanan temel bilgileri ve kaynaklara ait verileri süratle derleyerek taslak planları
hazırlamak, yöneticilerin önüne genelde olsa işin ciddiyetini gösteren bir rapor koyarak
farkındalıklarını arttırmak mümkündür. Bu taslak sayesinde, yöneticiler kendi
sorumluluklarının farkına varabileceklerdir.
Referanslar
İşletme Sürekliliği Yönetimi – Andrew Hiles / Peter Barnes
İş Sürekliliği Stratejisi – Mike O’Hehir
İşletme Sürekliliği Metodolojisi - Malcolm Cordish