Eğitim ve kültür alanına yaşlıların daha iyi bir katılımına

Aktif yaşlılar, öğreniyor, eğitiyor,
iletişim kuruyor ve aktarıyor
DAHA İYİ BİR EĞİTİM VE KÜLTÜR
İÇİN YAŞLILARIN KATILIMI
2012
Proje koordinatörü: Center for Professional
Training in Culture, Romanya
Ortaklar:
Integra Association, Bulgaristan
Amitie, İtalya
Eğitim ve Gençlik Çalışmaları Enstitüsü Derneği,
Türkiye
The Institute for Social Infrastructure, Almanya
International Institute for Managing Diversity,
Avusturya
Proje web sayfası: www.aslect.eu
Editör: Adina Dragu, Centrul de Pregătire
Profesională în Cultură, Romanya
Türkçe Çeviri: Güldan Kalem - Dr. Mehmet Emin
Bakay
Fotograflar :
Claudia Tănăsescu (kapak, sf. 8 sağ, sf. 20, 30),
Cosmin Someşanu (sf. 18, 30, 38, 41, 42), Amalia
Alexandru (sf. 14, 15), Andreea Romeghe (sf. 6,
7, 19), Güldan Kalem (sf. 8, 16), Aneta Moyanova
(pp. 10, 25), Veronica Ceruti (sf. 29, 34), Alessandra
Falconi (sf. 22, 26, 33)
© CPPC 2012
Bu yayının telif hakkı ASLECT proje ortaklarının
oluşturduğu konsorsiyuma aittir. Bu yayının içeriği
kaynak göstermek ve yazarlarından bahsetmek
kaydı ile tamamen ya da kısmen, eğitim amaçlı
olarak ücretsiz kullanılabilir. Başka amaçlarla
kullanımı yazarlarının iznine bağlıdır.
Bu yayının içeriğine ilişkin sorumluluk sadece
yazarlarına aittir.
Yayınevi: Bilim Ofset Matbaa - İZMİR
ISBN : 978-605-359-977-7
Metin yazarları:
Vivian Guerrero Meneses, The Institute for Social
Infrastructure, Almanya
Güldan Kalem, Eğitim ve Gençlik Çalışmaları
Enstitüsü Derneği, Türkiye
Dr. Mehmet Emin Bakay, Eğitim ve Gençlik
Çalışmaları Enstitüsü Derneği, Türkiye
Aneta Moyanova, Asociaţia Integra, Bulgaristan
Roberto Righi, Amitié, İtalya
Dagmar Kommer, Internationales Institut für
Managing Diversity, Avusturya
İçindekiler:
1. Giriş
5
2. İyi Uygulamalar
9
3.Metodoloji13
4. Çalıştay Sonuçları
17
5. Yerel Örnekler
21
6. Tavsiyeler
37
GİRİŞ
5
Bu projeye başladık çünkü her nasılsa kendini gerçekleştiren kehanetin gücüne sahip bazı yaygın önyargılara karşı çıkma konusunda kendimizi zorunlu hissettik. Bunlardan ilki, insanların ileriki yaşlarda artık
öğrenemeyeceği düşüncesidir. Bir diğeri ise insanlar yaşlandıkça bilgilerinin, becerilerinin ve yeterliliklerinin toplumun süreçlerindeki değişimler
nedeniyle işe yaramaz hale geldiğinin sanılmasıdır. Son olarak da yaşlı
insanların kültürel ve sosyal ilişkilerini kaybedeceği fikrine karşı mücadele etmeyi hedefledik. Bizim amacımız yaşlılara, onların öğrenme ve
uzmanlıklarını daha ileriye aktarma becerilerine, toplumla ve özellikle
kültürel kurumlarla olan ilişkilerine karşı tavırlarda bir değişim meydana getirmektir.
http://www.aslect.eu
Yaşlıların güçlendirilmesi ve katılımı
6
Avrupa’daki nüfus değişiminden ve bunun etkisinin
toplumun her alanında hissedileceğinden artık
şüphe yoktur. Ve her türlü değişime karşı verilebilecek cevap durmaksızın öğrenmektir. Yetişkin
öğrenimi aktif yaşlanmanın en önemli faktörüdür.
Kültürel hayata katılım toplumla ilişkileri canlı
tutmanın yollarından birisidir. Kültürel kurumları
yaşlılara daha açık hale getirmek ve yaşlıları kültür ve eğitime daha fazla katkı sağlamaları için
güçlendirmek Aktif Yaşlılar Öğreniyor, Eğitiyor,
İletişim Kuruyor ve Aktarıyor projesinin amaçlarıdır.
Hedeflerimizi gerçekleştirmek için, AB eğitim ve kültür alanında çalışan meslektaşlarımızın son zamanlarda geliştirdiği uygulamaları kendimize rehber
edindik ve bunlardan en iyi şekilde faydalanmaya
çalıştık. Aktif Yaşlılar Öğreniyor, Eğitiyor, İletişim Kuruyor ve Aktarıyor bir yararlanma ve değerlendirme
projesidir ve şunları hedeflemektedir:
- Kültürel ve eğitim kuruluşlarının kapasitesinin
güçlendirilmesi için kaynak sağlama, yaşlılar gibi
özel gruplara uygun öğrenim ve iletişim çevresi
sunma;
- Artık emekliye ayrılmış meslek sahibi yaşlıların
ve gönüllülerin deneyimlerini / becerilerini kullanabilecekleri ve yaşıtları ve diğer ilgili gruplar için
eğitimci görevi üstlenebilecekleri fırsatlar yaratma;
- Proje bittikten sonra da sürdürülebilirliliğin
sağlanabilmesi için katılımcı eğitim ve kültürel
kuruluşlar, yaşlılara yönelik kuruluşlar ve diğer
http://www.aslect.eu
kültürel ve sosyal kuruluşlar arasında ortaklık
kurulmasını sağlamaktır.
Çabalarımızın sonuçları, tüm Avrupa’da kültür
uzmanlarının, yetişkin eğitmenlerinin, yaşlılar ve
yaşlıların temsilcilerinin kullanımına açıktır.
Proje ortakları hep birlikte yaşlıları ilgilendiren ve
proje amaçlarımızla ilgili olan eğitimsel uygulamaları
belirlemek için bir dizi kriter geliştirmiştir. Yaşlıların
eğitimsel ve kültürel süreçlerde güçlendirilmesi ve
bu süreçlere katılımı ana amacımızdır. Projemizde,
aktif öğrenmeyi temel alan, yaşlıların karar alma
aşamasına dahil olduğu, süreç, sonuç ve faaliyetin
anlamı konusunda sorumluluk aldığı ve bilgi ve
uzmanlıklarının tanınıp öğrenme için faydalı bir
kaynak olarak kullanıldığı uygulamalara yöneldik.
Bu bakış açısıyla, eğitim alanındaki –ama sadece o
değil- bir dizi işbirliği projesini inceledik ve yaşlıların
7
katılımcı olduğu projeleri seçerek belirtilen kriterleri
en iyi yansıtanları sunmaya çalıştık.
Seçilen projeler yaşlıların geçmiş tecrübelerini ve
bireysel becerilerini gözden geçirmelerini sağlayan
pratik ve yeni yollar geliştirmeleri ve öğrenim ve
topluma dahil olma konularında yeni uygulamaları
keşfetmeleri için nasıl desteklenebilecekleri ile ilgili farklı yaklaşımlar sergilemektedir. Bu projeler; sadece kültür uzmanları, yaşlı eğitmenleri ve
yaşlıların kendileri için bir esin kaynağı olduğundan
değil aynı zamanda uygulamaları çoğaltma ve kendi kurumlarına aktarma niyetinde olanlar için de
elle tutulur eğitim araçları ve bilgi sağlamalarından
dolayı oldukça önemlidir.
İyi uygulamalarda kullanılan eğitim yöntemleri ve bu uygulamalarda kazanılan deneyimler
eğitim ve kültür uzmanları, yaşlılar, sanatçılar ve
gönüllüler için hazırlanan çalışmaların temelini
oluşturmaktadır. Ortak ülkelerden, katılımcıların
profiline ve ilgi alanlarına uyan ve esnek bir bakış
açısına sahip 100’den fazla kişi çalışmalarımıza
katılmıştır. Çalışmalarımızdan sonra proje ortakları
katılımcılarla çalışmalarını devam ettirmiş ve onlarla işbirliği içinde olup kuruluşlarında kullanabilecekleri yeni eğitim yöntemleri ve yaklaşımları kullanabilmeleri konusunda desteklemiştir. Bu yayının
4. bölümünde, çağrımıza olumlu cevap vermiş
ve yaşlılarının güçlendirilmesi ve katılımı ve bunun sürdürülebilirliğinin sağlanması için elinden
geleni yapmış insanların çalışmalarının örnekleri
bulunmaktadır.
Bu, bizim kültürel uzmanlara, yetişkin eğitmenlerine
ve yaşlılara yeni eğitim süreçlerine dahil olmaları
için çağrımızdır. Bu, kültürel kuruluşların öğrenim
boyutunun geliştirilmesi ve yaşlıların toplumun kültürel yaşamında aktif katılımcılar olarak yer almaları
için ilk adımdır.
Adina Dragu
Proje Koordinatörü
http://www.aslect.eu
8
http://www.aslect.eu
Avrupa işbirliği projeleri ve yerel projelerden iyi
uygulamalar
9
ASLECT’in uygulanmasındaki ilk aşamada, devam etmekte olan ya
da daha önceden gerçekleştirilmiş Avrupa eğitim projeleri ile ulusal,
bölgesel ya da yerel projelerin belirlenmesi ve değerlendirmesi üzerine
odaklandık. Ortaklar tarafından seçilen, yaşlılara yönelik 15 Avrupa
eğitim projesinin daha önceden belirlediğimiz güçlendirme, katılım, etki
ve sürdürülebilirlik ölçütlerini karşılaması gerekiyordu. Öncelik yaşlıların
güçlendirilmesini ve etkinliklere katılımlarını sağlayan yaklaşımlara
verildi çünkü bunlar proje ortaklarının yaygınlaştırmaya ve çoğaltmaya
çalıştıkları unsurlardı.
http://www.aslect.eu
Yaşlıları eğitim ve kültür faaliyetlerine
dahil etme
10
Projelerin belirlenmesinde yukarıda sözü geçen
alanları odak noktası alan ve 43 sorudan oluşan İyi
Uygulama Kriterleri kullanıldı. Araştırma sırasında,
yaşlıların katılımın sağlandığı başarılı uygulamaları
kapsayan 2007-2010 arasında yapılmış tüm Avrupa projeleri ve güvenilir web siteleri tarandı. Bu
tarama sürecinde, ortaklar geleneksel yöntemlerle
yaşlıları eğitimci olarak içine alan, onların deneyim,
bilgi ve becerilerini etkin bir biçimde değerlendiren,
onlara eğitimci ve uzman rolü veren ve eğitim sürecinin hazırlanmasında ve yürütülmesinde söz sahibi
olmalarını sağlayan yaklaşımlar araştırıldı. Dahası,
müfredat, yöntem, açıklama, örnek olay, terimler dizini, eğitim kitapçığı ve rehber gibi eğitim materyalleri ve aynı zamanda eğitim deneyimleri incelendi.
Bu materyaller kültür ve eğitim uzmanlarının ve 50
yaşın üstündeki yetişkinlerin eğitiminde kullanılmalı
ve / ve ya sözü edilen yetişkinler kültür, eğitim ve
sosyal yardım alanlarında karar mekanizmaları için
öneri sunarken temel alınmalıdır.
da çevrimiçi dersler hazırlamış ve yaşlıların kendi
geleneksel bilgi ve deneyimlerini kullandıkları, “...
nasıl yapılır?” konulu dersler vermişlerdir. eLSeacademy BIT becerileri kazanmak isteyen yaşlılar
için e-öğrenme kursları vermiştir. Kurslar yaşlıların
ihtiyaçlarına göre hazırlanmış ve bilgi toplumuna
aktif şekilde katılımlarına destek olmuştur. Buna
benzer bir yaklaşım HiStory projesinde kullanılmış
ve hem yaşlıların e-katılımlarının sağlanmasını
hem de kuşaklar arası ilişkiyi güçlendirmeyi
hedeflemiştir. Yaşlılar ve öğrenciler birlikte çalışmış
ve projenin blogunda yer alan hikayeleri yazmışlardır.
HearMe projesinde de kuşaklar arası ilişki yaklaşımı
benimsenmiştir. Düzenlenen özel derslerde iyi
eğitim almış 55 yaş ve üstü emekliler ve 11-25 yaş
arası sadece formal eğitim almakta olan gençleri bir
araya getirmiştir. Her iki grup da özgüven ve sosyal
ve kültürel beceriler konularında proje faaliyetlerinden faydalanmıştır. Yaşlılarla gençleri bir araya
Seçim süreci, proje ortaklarının çapraz kontrollerini
içeren birçok aşamadan oluştu ve 84 proje içinden
15 tanesi seçilerek diğer proje uygulamaları ile birleştirildi. Projelerin belirlenmesinde ve seçilmesinde
kullanılan yöntemler web sitesinde İyi Uygulamalar
başlığı altında ayrıntılı şekilde yer almaktadır.
Bu 15 örnekten çoğu yaşlılara bilgi iletişim teknolojileri konusundaki becerilerini arttıracak eğitim
vermeyi amaçlamıştır. Doing2Learn projesinde
yaşlılar öğretmenlik eğitimi almış ve ders vermeleri için desteklenmiştir.
BIT konusun-
http://www.aslect.eu
* Projelerin tam isimleri bölüm sonunda belirtilmişir.
11
getiren diğer proje ise SISC’dir. Bu projede, işverenlerin başvurmasının önerildiği özel bir danışmanlık
kavramı kullanılmıştır. Proje, işte yaşlıların bilgi ve
deneyimlerini gençlerle paylaştığı kuşaklar arası
bir öğrenimin gerçekleşmesini sağlamayı hedeflemiştir. Her iki taraf da bu işbirliğinden faydalanmış,
yaşlılar da bilgi birikimlerinin ve rollerinin farkına vararak toplumdaki değişimlerle başa çıkmayı ve aktif
kalmayı öğrenmişlerdir. Yine aynı yaklaşım yaşlıları
ve sanatçıları bir araya getiren 4thAge Projesi’nde
kullanılmıştır. Tiyatro konunda uzman sanatçılarla
yaşlı bakım evi arasındaki işbirliği yaşlılara kültürel
ve eğitim etkinlikleri sunarak onların yaşamlarını
zenginleştirmeyi hedeflemiştir. Gençler farklı bakış
açıları kazanırken becerileri konusunda geri bildirim
almış ve iş deneyimi edinmişlerdir. Bir değişim projesi olan SEVEN’da ise yine kuşaklar arası bir yaklaşım
mevcuttur. Kuşaklar arası öğrenimi yaygınlaştırmayı
ve değişimden sonra insanların toplumda aktif bir
rol almalarını amaçlamış ve Avrupa’da çok farklı
kültürel ve sosyal geçmişi olan insanları bir araya
getirmiştir.
Eğitim ve sosyal etkinliklerin yapısını güçlendiren politik prensiplere odaklanan projeler I2I
(“Izolasyondan Katılıma”) ve SenEmpower’dır.
I2I, mevcut girişimleri ve kuruluşları ve bunlar
arasındaki bağı geliştirmeyi hedeflemektedir.
Devlet kurumları ile eylem planlarını hazırlayan
dış danışmanlık kuruluşları arasında işbirliğini
teşvik etmektedir. SenEmpower aynı zamanda
politik prensiplerin geliştirilmesi ve uygulanması
ve toplumda yaşlıların katılımını sağlayan
yapıların ve ağların güçlendirilmesine yönelik
çalışmalar yapmaktadır. Proje yaşlılar için kurslar
düzenlemekte ve onları toplumdan izole olmuş diğer yaşlıları aktif birer katılımcı olmaları
konularında eğitmeleri için çalışmalar yapmaktadır.
Senior-Guides projesi de benzer bir hedefe sahiptir.
Bu hedef katılımcı yaşlıları, diğer yaşlı vatandaşlar
için turlar düzenlemeleri ve yöre hakkında bilgi vermeleri konusunda eğitmektir. Aynı durum InCreaSe
için de geçerlidir. Increase bir sürekli eğitim merkezi
olup yaşlıları kültürel yaşamda aktif birer katılımcı
olmaları konusunda çalışmalar düzenlemektedir.
Birçok proje, ilerleyen yaşlarda kendi kendine
öğrenmenin
üzerine
odaklanmaktadır.
PALADIN yaşlıları ve aynı zamanda yetişkin
eğitimi uzmanlarını kendi kendine öğrenmeyi
dezavantajlı yaşlılar arasında teşvik etmeleri ve
yaygınlaştırmaları için desteklemektedir. SLIC ise
çalışmalarının merkezine öğrenmeyi koymaktadır.
Program yaşlılar için formal ve informal eğitimler
ve onların kaynaklarının ve potansiyellerinin farkına
varabilecekleri eğitim kursları sunmaktadır (SLIC II).
AESAEC projesi yaşlıları AB projeleri yazma ve hibe
programlarına başvurma konularında desteklemektedir. CASPEV merkezi kültürel aktiviteleri ve
sosyal hizmetleri bir araya getirmektedir. Yaşlılara
ihtiyaçları doğrultusunda geniş bir skalada hizmet
sunmaktadırlar. Bunlar arasında yasal danışmanlık,
sağlık hizmetleri, e-öğrenme kursları ve korolar
sayılabilir.
http://www.aslect.eu
12
Avrupa’daki bu 15 iyi uygulama göz önüne
alındığında, ASLECT, formal ve informal düzeyde
gönüllülerin mevcut becerileri ve ilgilerini görünebilir kılmayı ve bunları kültürel kuruluşların ve eğitim
kurumlarının faaliyetlerinin merkezine koymayı hedeflemektedir. Yaşlılara sadece sosyal hizmetlerin
kullanıcıları değil faaliyetlerin hazırlanmasında yer
alan aktif birer katılımcı gözüyle bakılmaktadır. Tüm
iyi uygulama örnekleri ASLECT’in yaşlıların güçlendirilmesi ve topluma katılımlarının sağlanmasına
özellikle önem veren kriterleri ile örtüşmektedir. Bu
uygulamalar webstesinde mevcuttur.
Proje websitesi - www.aslect.eu
Rolünün Farkındalığının Artırılması– SLIC Project
İyi uygulamalar Listesi
Eğtimen Olarak Yaşlılar ve Geleneksel Bilginin
Değerlendirilmesi – Doing2Learn Project
Yaşlılar, Kişisel Hatıralar ve Kapsayıcı Öğrenme
– HiStory Project
Yaşlılar İçin Yaşlılarla Politikalar Üretme – From
Isolation to Inclusion Project
Yaşlılar ve Yerel Toplum Hayatı – SenEmpower
Project
Avrupa’daki Yaşlı Gönüllüler – SEVEN Project
Yerel Toplum Hayatında Rehber Olan Yaşlılar –
Senior-Guides Project
Genç Çalışma Arakdaşları İçin Danışman
Yaşlılar– SISC Project
Avrupa Ortak Faaliyetlerinde Yaşlıların Daha İyi
ve Daha Büyük Varlığı – AESAEC Project İleriki Yaşlarda Kendi Kendine Öğrenme – PALADIN Project
Aktif Yaşlanma İçin Öğrenmenin Kilit
http://www.aslect.eu
ject
Gençler İçin Eğtisel Danışmanlar– Hear Me Pro-
Yaşlılar İçin E-Öğrenme – Else Project
Hizmetlerin Sosyal ve Kültürel Alanlarının Bir
Araya Getrilmesi- CASPEV Project
Toplum Sanatları Projesi ve Yaşlılar - 4th Age
Project
Araştırma Ekibi
* Dr. M. Emin Bakay
* Neva Dobreva
* Adina Dragu
* Dagmar Kommer
* Nora Hengsbach
* Güldan Kalem
* Katarina Kunze
* Vivian Guerrero Meneses
* Aneta Moyanova
Gerçekleştirilmiş projelerin eğitim materyallerini ve
çıktılarını yaygınlaştırılma ve bunlardan yararlanma
METODOLOJİSİ
13
ASLECT- Aktif yaşlılar öğreniyor, eğitiyor, iletişim kuruyor ve
aktarıyor projemiz 50 yaş ve üstü yetişkinlerin eğitim ve kültürel
programlara ve girişimlere hem yararlanıcı hem de kaynak olarak dahil
edilmesi ve güçlendirilmesi üzerine odaklanmış eğitim, kültür ve sosyal
aktiviteler gibi farklı alanlarda uzman olan proje ekibimizin ortak
yaklaşımının bir ürünüdür. Yetişkin eğitimi veren ve yaşlıları etkinliklerine katan kültürel kuruluşlara ve kültür uzmanlarına odaklanılmıştır.
http://www.aslect.eu
14
Bir yararlanma projesi olan ASLECT’in oluşumunda,
proje ortakları faaliyetlerini:
• yaşlıların kültürel, eğitimsel ve sosyal faaliyetlere dahil edilme sürecini kolaylaştırmak ve böylece
kültür ve eğitim kuruluşlarının kapasitesini artırmak;
• yaşlıları bu tarz aktivitelere dahil olmaları için
güçlendirmek ve bunun sonucunda da yetişkin
eğitmeni olabilmelerini sağlayarak diğer yaşlılar için
yeni programlar üretebilmelerini sağlayabilmek;
• kültür çalışanlarına, yaşlılar için ve yaşlılarla birlikte eğitim faaliyetleri ve programları düzenlemeleri amacı ile bilgi vermek ve desteklemek amacıyla;
• mevcut programları, materyalleri, ve proje
çıktılarını incelemeye ve;
• bunları analiz ederek;
• kültür çalışanlarının ve yetişkin eğitmenlerinin
eğitiminde örnek faaliyet olarak kullanmaya
odaklamışlardır.
İnanıyoruz ki çabalarımız, proje çıktılarımız ve faaliyetlerimiz aşağıda sıralanmış olan hedef kitlemize
fayda sağladı:
• Yaşlılar ve yaşlılara yönelik çalışmalar yapan kuruluşlar
• Kültür kuruluşları ve kültür çalışanları
• Yetişkin eğitmenleri
• Eğitici eğitmenleri
• Sosyal hizmet uzmanları ve sosyal örgütler,
topluluklar ve diğer ilgili gruplar.
ASLECT önceden gerçekleştirilmiş projelerin
çıktılarını değerlendirmeyi hedeflemiştir. Böyle-
http://www.aslect.eu
ce üzerinde çalıştığımız projede, seçilen 15 İyi uygulama
projesinden (http://www.aslect.eu/index.
php?option=com_content&view=article&id=52&I
temid=57&lang=tr) elde edilen eğitim materyalleri
(http://aslect.eu/index.php?option=com_weblinks
&view=categories&lang=en) kullanılmıştır. Bazı materyaller ilgili proje websitelerinde tüm resmi Avrupa
dillerinde (22) mevcuttur (İrlanda dili hariç). Konuların
çeşitliliği ve kullanılan materyallerin türü ASLECT
ekibinin çalışmasını zenginleştirmiştir. Çalışma
sırasında Avrupa’nın her yerinden gelen ve katılımcı
ülkelerin ve kuruluşların deneyimlerini yansıtan strateji belgeleri, raporlar, eğitim programları, rehberler,
el kitapçıkları, çalışma ve araştırma kitapları, öğrenim
programları vb. dokümanlar kullanılmıştır. Bunlar,
tüm ASLECT ortaklarının kültür uzmanlarıyla düzenledikleri eğitim çalışmalarının değerlendirilmesinde
kullanılmış ve katılımcılara yaşlılar için ve yaşlılarla
birlikte organize edebilecekleri programlar ve giri-
15
şimler için yeterli bilgi vermek amacıyla kullanılmıştır.
Tüm katılımcı ülkelerde, kültür uzmanları ve / veya
yaşlılarla düzenlenen eğitimlerde ASLECT ortakları
mevcut eğitim materyallerini toplam 6 modüle
yayarak değerlendirmişlerdir. Her bir modülde
kullanılan eğitim materyalleri metodoloji başlığı
altında tanımlanmıştır.
Modül 1: Kuruluşların çalışmaları yaşlılar için
nasıl ilgi çekici hale getirilebilir
Bu modül, katılımcıların kuruluşları hakkında bilgi
vermesi (dilerse ülke genelindeki kültürel organizasyonlarla ilgili de bilgi vermesi); kendi kuruluşlarını
değerlendirmeyi öğrenmesi (öz değerlendirme), bilgiyi nasıl aktarması gerektiği ve iyi uygulamalardan
nasıl faydalanması gerektiği konusunda örneklerle
bilgilendirilmesi, ortaklarla çalışmalar yapmasını
içerir.
Modül 2: Yaşlıların aktif katılımcı olması nasıl
sağlanır
Yaşlıları toplumda aktif hale getirmeyi teşvik etmek için değişik araçlar ve stratejiler kullanılması,
yaşlıların öğrenci, öğretmen/eğitmen/eğitimi yöneten olarak özelliklerinin belirlenmesi, yaşlıların
eğitim sürecine katılımı ile ilgili farklı yaklaşımların
değerlendirilmesini içerir.
Modül 3: Doğru eğitim ortamının oluşturulması
Eğitim ortamı oluşturmanın önemini, yetişkin
eğitmenlerinin bilgi ve becerilerinden örnekler,
ortamın bilginin aktarılabilmesi için uygun hale ge-
tirilmesine odaklanan iyi uygulamaların analiz edilmesi ve değerlendirilmesi ya da tam tersini içerir.
Modül 4: Etki ve sürdürülebilirlik yaratmak
Faaliyetlerin ve yöntemlerin diğer kuruluşlarla paylaşılması ve diğer alanlarda kullanılması,
yaşlıların akranları için geliştirebilecekleri uygulamalarda nasıl bir danışmalık sunulması gerektiği
konularını içerir.
Modül 5: Yaşlılar ile çalışan eğitim ve kültür
uzmanlarına tavsiye ve öneriler
ASLECT ortaklarının yanı sıra seçilen 15 iyi
uygulamanın
koordinatörlerinden
edinilen
buluşları, fikirleri, ipuçlarını ve açıklamaları içerir.
Modül 6: Eylem planının hazırlanması
Kişisel eylem planının oluşturulması için örneklendirmeler yapılması ve katılım için Bölgesel Eylem
Planı için rehberler ve örnekler içerir.
Bizler
materyalleri
çalıştaylar
ve
eğitim
http://www.aslect.eu
16
oturumlarında kullanmayı düşündük. Böylelikle
çalışma yaptığımız grubun ihtiyaçlarına ve özelliklerine uygun çeşitli içeriklere sahip olabildik. Bu
katı bir müfredat değildir, süresi sabit değildir ve
katılımcıların ihtiyaçlarına ve hazırbulunuşluklarına
göre gerekli değişiklikler yapılabilir. Ancak ASLECT
ortakları, katılımcılara 15 iyi uygulama örneği ile
bilgi vermek için en az 2 güne ihtiyaç duyulacağını
düşünmektedir.
6 modül ve konuları, tüm ASLECT ortaklarının 15 iyi
uygulama örneklerinden elde edilen materyalleri
http://www.aslect.eu
mümkün olan en büyük faydayı sağlama perspektifiyle inceldikten sonra ortaya çıkmıştır. İyi uygulama
örneklerinin ortaya çıktığı ve katılımcı ülkelerdeki çok
çeşitli durumları göz önünde bulunduracak olursak,
27 ülkenin elde ettiği deneyimleri değerlendirmeye
çalıştığımızı söyleyebiliriz. Bu ülkeler; Avusturya,
Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan,
Macaristan, İzlanda, İtalya, Litvanya, Malta, Polonya,
Portekiz, Romanya, İskoçya, Slovakya, Slovenya,
İspanya, İsviçre, Hollanda, Türkiye, Birleşik Krallık ve
Galler’dir.
ÇALIŞTAY sonuçları
17
Yerel çalıştaylar 6 ortak ülkede Mart-Temmuz 2012 tarihleri arasında
düzenlendi. Bu çalıştayların amacı yaşlılarla çalışmak isteyen veya
halihazırda çalışmakta olan kültür ve eğitim uzmanlarının bilgi ve becerilerini ASLECT ortaklarının iyi uygulama örneği olarak belirlediği 15
projenin bir kısmından elde edilen yöntemler ve becerilerden faydalanarak artırmaktı.
http://www.aslect.eu
Proje yaklaşımının etkililiği ve
kullanışlılığı
18
Altı ortak ülkeden 110’dan fazla kişi yerel çalıştaylara
katıldı ve çalıştay sonunda kendilerine verilen anketlere göre katılımcıların memnuniyet düzeyi
yüksek veya çok yüksekti. Tüm ortak ülkelerden
gelen katılımcılar, eğitimi veren uzmanlar, içerik ve
yöntem açısından aldıkları eğitimin beklentilerini
karşıladığını dile getirdi. Ayrıca çalıştaylar sırasında
edindikleri bilgileri gerçek hayatta kullanacaklarını
ifade ettiler.
Proje ortakları için ölçülmesi gereken önemli bir
konu projenin faydalanma stratejisinin ne kadar
etkili olduğu idi. Katılımcılara çalıştaylar sırasında
ne öğrendikleri ve kendi kuruluşlarında ve içinde
yer aldıkları topluluklarda yaşlıları güçlendirmek
için hangi stratejileri kullanabilecekleri soruları
yöneltildi. Alınan cevaplara göre çalıştaylar hedefine – katılımcılara yaşlıları aktif hale getirmek
ve güçlendirmek konularında eğitim vermek –
ulaştı. Katılımcılar, yaşlıların eğitimci olarak aktif
hale getirilmesi, onlarla etkili iletişim kurabilme,
onlara topluma katkıda bulundukları hissini verme, akranlarına yardımcı olabilmek için bilgi ve
becerilerini nasıl kullanmaları gerektiğini gösterme, yaşlıların toplumdaki önemi, onların bilgi ve
beceri paylaşımlarının önemi, onlara deneyim ve
bilgilerini kullanabilecekleri yeni alanlar yaratma,
yaşlıların kapasitelerini belirleme ve onlara bilgi
ve deneyimlerini yeni nesillere aktarabilecekleri
fırsatlar yaratma konularında farklı araçlar ve yöntemler öğrendiklerini belirttiler.
http://www.aslect.eu
Sonuçlara göre, önceden gerçekleştirilen iyi proje örneklerinden elde edilen materyal ve teknikler
katılımcılar için oldukça faydalı olmuştur. Bunlar verim gücü yüksek çıktılar olup ortaklar tarafından geliştirilen metodoloji de amaca uygundur. Katılımcılar
aynı zamanda iyi uygulama örneklerinden – bunlar
ASLECT’in web sitesinde bulunabilir- alınan eğitim
materyallerini kullanmaya da teşvik edilmiştir. Bu
materyallere web sitesinden erişimin sağlanması
katılımcılar tarafından oldukça olumlu karşılanmış
ve bu da projenin etki ve sürdürülebilirlik ilkesine
katkıda bulunmuştur.
Katılımcıların çoğu (Romanyalı katılımcıların
%65’in, Türk ve Alman katılımcıların %100’ü, İtalyan
katılımcıların %90’ı ve Bulgar katılımcıların %86’sı)
çalıştaylar sayesinde edinilen bilgi ve becerileri
gerçek hayatta kullanacaklarını belirtmişlerdir.
Bu sonuçlar göstermiştir ki çalıştay sonuçları he-
19
def grup için faydalıdır ve kuruluşlarının yaptıkları
çalışmalarla yakından ilgilidir.
Katılımcıların çalıştay sırasında verdikleri örneklerden, edindikleri bilgi ve becerileri çok çeşitli şekillerde gerçek hayata geçirebilecekleri anlaşılmıştır.
Bunlar arasında; yaşlıların gençlerin gelişimi ile ilgili yapılan çalışmalarda yer almaları için projelerin
yapılması, kuşaklar arası çalıştayların düzenlenmesi, yerel yönetimin desteğinin alınması, bilgisini
yeni nesillere aktarmak isteyen gönüllü yaşlıların
bulunması, yaşlı gönüllülere danışmanlık hizmeti vermek için çalıştaylar düzenlenmesi, projeler
hazırlanması ve ilgili kimselerin belirlenmesi ve
onların yaşlılar için ve yaşlılarla birlikte düzenlenen
faaliyetlere katılımlarının sağlanması, müze gibi
kültür alanlarında yaşlıların aktif olarak görev alabilecekleri programların düzenlenmesi sayılabilir.
Cevaplar hem katılımcıların çeşitliliğini hem de
çalıştaylarda kullanılan farklı araçları ve teknikleri
yansıtmaktadır. Genelde, tüm ülkelerden çalıştaya
katılanlar ASLECT sayesinde edindikleri bilgi ve
becerileri gerçek hayatta kullanmayı düşündüklerini belirtmiştir. Çalıştay boyunca katılımcılar
kurumlarında yaşlılar için ve onlarla birlikte aktiviteler (yerel projeler) planlama ve hayata geçirme konusunda cesaretlendirilmişlerdir. Çalıştaylardan sonra
eğitim veren proje ortakları, üyelerinin çalıştaylara
katıldığı kültür, eğitim ve yetişkin kuruluşlarıyla
işbirliği içinde bir dizi programın hayata geçirilmesine yardımcı olmuşlardır.
Yerel projelerin hayata geçirilmesi yetişkinlerin hem
faydalanıcı hem de uygulayıcı olarak yer aldığı kuruluşlar için çarpan etkisi yaratmıştır. Bu kuruluşlar
yerel kimliği kaybetmemek için eğitim, kültür ve
sosyal projede yer almak isteyen potansiyel sahibi
yaşlıları belirlemek için çalışmalar yapmıştır. Bir sonraki adım ise bu yaşlıları becerileri doğrultusunda
bir projeye yönlendirmek ve dahil etmek olmuştur. Yerel çalıştaylar ve yerel örnek olaylar proje
ortaklarına hedef kitle ile iletişim kurma imkanı
sunmuştur. Çalıştaylar ayrıca projenin sonuçlarının
ve çıktılarının sürdürülebilirliğine katkıda bulunmuştur.
Katılımcılar, ASLECT çalıştayları ve 11 yerel program
ve faaliyet hazırlamış ve bunları hayata geçirmiştir.
Sonuç olarak, iyi uygulama örneklerinin toplanması
ve bunların yerel çalıştaylarda paylaşılması önceki
Hayatboyu Öğrenme projelerinin yaygınlaştırılması
için iyi bir fırsat yaratmıştır. Çalıştaylar ve yerel
programlar projede kullanılan yaklaşımın ve genel
anlamda faydalanma ve değerlendirmenin önemini
ortaya koyarak ortak ülkelerde oldukça olumlu bir
etki yaratmıştır.
http://www.aslect.eu
20
http://www.aslect.eu
Yaşlılar için PROGRAMLAR
21
Aşağıdaki eğitim programları proje ortakları tarafından gerçekleştirilen çalıştayların devamı niteliğinde kültür uzmanları, yetişkinler ve
gönüllüler tarafından hayata geçirilmiştir. Bizler bu çalışmaları önceki
bölümlerde değinilen iyi uygulama örneklerinden faydalanma ve onları
değerlendirme yöntemi olarak düşündük. Böylece projenin hem etkisi
artmış oldu hem de proje ortakları tarafından örnek olarak seçilen projelerin sonuçlarından daha da faydalanmış olundu.
http://www.aslect.eu
Avusturya, Bulgaristan, İtalya, Almanya,
Romanya ve Türkiye’den yeni örnekler
22
Timişoara Sanat Müzesi‘nde başta Banat Bölgesi
sanatçılarının eserleri olmak üzere Avrupa Sanatı,
dekoratif sanat ve Romanya sanatından 8000’in
üzerinde eser sergilenmektedir. Müze düzenli olarak
Romanya ve yabancı ülkelerin çağdaş sanatçılarının
sanat eserlerine ev sahipliği yapmaktadır. Müze 18.
yüzyıldan kalma bir barok eser olan ve Vali’nin Ev’i
olarak adlandırılan binada bulunmaktadır.
“Yaşlılar- Timişoara Sanat Müzesi Gönüllü
Rehberler“
“Yaşlılar- Timişoara Sanat Müzesi Gönüllü Rehberler“
programı Mayıs-Temmuz 2012 tarihleri arasında
Timişoara Sanat Müzesi Corneliu Baba Galeri’sinde
gerçekleştirilmiştir. Müze katılımcılara ulaşabilmek
için şehrin Bakım Evleri’nden sorumlu kurumu
olan Timişoara’daki Yaşlılara Sosyal Yardım Ofisi ile
işbirliği yapmıştır.
Programın amacı emekli yaşlılara gönüllü rehber
olabilmeleri için Corneliu Baba Galerisi’nde
sergilenen bazı eserler hakkında bilgi vermek ve
böylece ziyaretçilere rehberlik hizmeti vermeleri
sağlanarak bilgi ve becerilerini kullanabilecekleri
fırsatlar yaratmaktı. Rehberlik ve hikaye anlatabilme
becerileri, farklı ziyaretçi profillerine (yaş, meslek
ve sosyal statü gibi) uygun rehberlik teknikleri ve
seçilen eserlerin hikaya konularını içeren eğitim
http://www.aslect.eu
10 modül (her hafta bir modül) olarak tasarlandı
ve sabah saatlerinde Galeri’de gerçekleşti. Yaşlılara,
müze eğitmeni ve daha önceden müzenin rehberlik
eğitim programlarına katılan gönüllü rehberler
tarafından eğitim verildi ve koçluk, söyleşi ve
münazara yöntemleri kullanıldı.
Eğitim modüllerinin sonunda Timişoara’daki “Saint
Constantin“ Yaşlı Bakım Evi’nde kalan iki yetişkin
(her ikisi de Parkinson hastası olan emekli Almanca
tercümanı Edith A. (89), ve emekli beden eğitimi
öğretmeni ve amatör sanatçı loan S. (66) öğrencilik
deneyimlerinden sonra bakım evindeki akranlarına
eğitim vermeye başladır. İlk öğrencileri Alzheimer
hastası olan Timişoara Yaşlı Bakım Evi sakinleriydi.
Bu faaliyetlerin devamında, Eylül ayından itibaren
eğitim alan yaşlılar okula başlayan öğrencilere
23
de rehberlik hizmeti sunmaya başladı. Programın
sürdürülebilirliğini sağlamak için “Yaşlılar- Timişoara
Sanat Müzesi Gönüllü Rehberleri“ programı
müzedeki diğer kalıcı sanat eserlerini de kapsayacak
şekilde genişletilecektir. Yukarıda sözü geçen iki
yetişkin rehber ise şimdi Yaşlı Bakım Evi sakinleri
olan Alzheimer hastaları ve müze gönüllüleri (genç,
yetişkin, mühendis, fotoğrafçı, öğrenci, sanatçı) için
Sanat Müzesi tarafından organize edilen ve haftada
bir düzenlenen Alzheimer Kafe etkinliklerine
katılmaktadır.
İnsanlara kitap, Hanau Halk Kütüphanesi,
Großauheim Bölgesi, Almanya
Hanau Halk Kütüphanesi Hanau sakinlerinin bilgiye,
eğitime ve eğlenceye ulaşmalarını sağlamaktadır.
Kütüphanede güncel medya kaynakları, kütüphane
hizmetleri ve modern Bilişim Teknolojileri ile
donatılmıştır. Grossauheim bölge kütüphanesi
ve Hanau Hessen bölge ve kültür çalışmaları
departmanı ile okuma, öğrenme, keşfetme, farkına
varma ve edebiyat ile bir arada olmayı sağlayan bir
merkezdir.
İnsanlara kitap bir mobil yerli kitap hizmetidir.
o Yaşlılar, engelliler ve / veya kütüphaneye
gidebilme imkanı az olan ya da hiç gidemeyenler
içindir. (kütüphane binanın birinci katındadır ve
ancak merdiven ile ulaşılabilinmektedir.)
o Gönüllü “kitap bakıcıları”
o özel dairelere ve evlere kitap göndermekte
o onlara kitap okumakta
okitap seçimi konusunda kişisel öneride
bulunmakta
o Sesli kitapların/CD’lerin nasıl kullanılacağını
açıklamakta ve
o“müşterileri” için yeteri kadar zaman
ayrımaktadır.
o Gönüllüler halk kütüphanesi çalışanları ve
ASLECT üyeleri tarafından eğitilmiş ve önceden
belirlendiği gibi “müşterilerini” 4 haftada bir (ödünç
alma süresi) ziyaret etmişlerdir.
o Yaşlılar için barınma sağlayan kurumlar,
engelliler için hizmet sunan kuruluşlar ve günlük
bakım tesisleri de hizemetten faydalanabilirler.
“Medya Listesindeki” tüm kaynakları ödünç alabilir
ya da bir “kitap bakıcısı”nın düzenli olarak gruplara
kitap okuduğu oturumlarda kendilerine yer
ayırtabilirler.
Temel prensip olarak, gönüllü “kitap bakıcıları”
aynı “müşterileri” düzenli olarak ziyaret etmektedir.
Böylelikle sadece mobil bir kişi olmaktansa yaşlıların
yaşam kalitesinin artmasına katkıda bulunan ve
onların toplumla bütünleşmesini sağlayan güvenilir
bir bakıcı olabileceklerdir.
Giderek artmakta olan ortalama ömrü göz önünde
bulunduracak olursak bu yolla kitap ödünç
almanın önemini görmüş oluruz. Giderek daha
http://www.aslect.eu
24
fazla yaşlı alışkın olduğu ortamın dışına çıkmak
istememektedir ve çeşitli mobil hizmetler onların
bu konuda işlerini kolaylaştırmaktadır.
İnsanlara kitap sadece “zihinsel sağlığa” değil aynı
zamanda bakımevlerinde yaşayan yaşlılar arasında
kurulabilecek iletişime de katkı sağlayacaktır.
Hanau-Großauheim bölgesi oldukça iyi bir alt yapıya
sahiptir. Pilot proje deneyimleri hizmetin tüm Hanau
şehrinde yaygınlaştırılmasını kolaylaştırmıştır.
Her Güne Bir Sanat, Narlıdere Huzur Evi ve
Rehabilitasyon Merkezi, İzmir, Türkiye
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne
bağlı “Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve
Rehabilitasyon Merkezi“ İzmir’in Narlıdere ilçesinde
Huzur Mahallesi’nde bulunmaktadır. 2001 tarihinde
hizmete açılmıştır ve yaşlılara hizmet alanında
Türkiye’nin en büyük kapasiteli tesistir. Tesisin
toplam arsa alanı 114.517m²‘dir ve Yönetim Binası,
Dinç Yaşlı Blokları, özel ilgiye ihtiyacı olan yaşlılara
hizmet sunan Geriatrik Bakım Merkezi gibi 40’tan
fazla binada hizmetini sürdürmektedir.
Geliştirilen “Her Güne Bir Sanat” temalı program
kapsamında 20 yaşlının katılımıyla 3 gün süren 3
farklı etkinlik planlanmıştır. Bunların ilki fotoğraf
sunumu, diğeri şiir dinletisi ve sonuncusu ise İzmir
içi tarihi ve kültürel gezidir.
Öncelikle 5 Eylül 2012 Çarşamba günü asıl mesleği
veterinerlik olan ve 50 yıldır fotoğrafçılıkla ilgilenen
86 yaşındaki Haluk Akyazı isimli huzurevi sakini
http://www.aslect.eu
20 akranına kendi çekmiş olduğu fotoğraflarından
bir sunum yaptı ve sonrasında sakinlerden gelen
soruları cevapladı. Fotoğrafçılıkla ilgili bilgilerini
aktarırken yaşadığı eğlenceli anıları da paylaştı.
Dinleyiciler de kendilerinin fotoğrafçılıkla ilgili
anılarını paylaştılar.
İkinci etkinlik olan şiir dinletisinde ise matematik
öğretmeni olan 90 yaşındaki sakinimiz Ekrem
Tuncer, Nazım Hikmet’in “Gelibolu” adlı şiirini
seslendirdi. Sonrasında emekli modelist ve stilist
olan 81 yaşındaki sakinimiz Sevil Yalçınduran kendi
yazdığı bir şiiri okudu ve dinleyicilerden gönüllü
olanların da seçtikleri çeşitli şiirleri okumalarıyla
dinletimiz son buldu.
Üçüncü ve son etkinliğimizde ise İzmir’de doğan
ve hayatının büyük çoğunluğunu İzmir’de geçirmiş
olan Gülşen Perkel isimli 72 yaşındaki sakinimizin
rehberliğinde, İzmir’deki tarihi ve kültürel açıdan
önemli yerlere gezi düzenlenmiştir. Gezinin rotası ise
şöyle planlanmıştır: semte adını veren Kadifekale’ye
çıkış, tarihi İzmir Agora’ sına gezi, tarihi bir semt
olan Hisarönü’nde yemek molası, tarihi Kızlarağası
Hanında Türk kahvesi ikramı ve alışveriş ve Dario
Moreno sokağında bulunan Asansör Kafe’de çay
saati. Bu gezi sırasında rehber Gülşen Hanım gezilen
yerler hakkında tarihi bilgiler aktarmanın yanı sıra
buralarda geçen çocukluk anılarından bahsetmiştir
çünkü yerler sadece tarihi özelliklerine göre değil
aynı zamanda kişisel tercihe göre belirlenmiştir.
25
Katılımcıların Yorumları
Haluk AKYAZI: Pek çok yerde fotoğrafçılıkla ilgili
konuştum, ancak artık yuvam olarak kabul ettiğim
bu yerde bunu arkadaşlarımla paylaşmak beni
daha da memenun etti. Eğer ortam sağlanırsa ve
izlemek isteyen olursa bende daha çok fotoğraf var.
Neticede başkalarıyla paylaşmayınca çekmenin de
anlamı kalamayabiliyor
Ekrem TUNCER: Çok teşekkür ederim beni buraya
davet ettiğiniz için. Beni tekrar öğretmenlik
günlerime döndürdünüz.
Serpil SOYSAN: O kadar yıldır İzmir’de yaşıyorum
Agora’ya ve Kadifekale’ye bir türlü gidememiştim
ve gitmeyi çok istiyordum. Böyle bir fırsat
yakalayabildiğim için çok mutlu oldum. Fotoğraf
çekmeyi çok seven birisi olarak da öğrenmiş
olduğum bilgilerle gezi sırasında daha güzel
fotoğraflar çektiğime inanıyorum.
Ayhan Hanım: Bu tesiste çok etkinliklere katıldım,
İzmir’i de çok kereler gezdim. Ancak böyle güzel bir
toplulukla ve programlı olarak hareket etmek daha
keyifli oldu.
Yaşlılar Öğrendiklerini Öğretiyor: Ahşap
Boyama ve Ebru Sanatı Yeni Nesile Aktarılıyor,
Narlıdere Huzur Evi ve Rehabilitasyon Merkezi,
Izmir, Türkiye
Geliştirilen “Yaşlılar Öğrendiklerini Öğretiyor: Ahşap
Boyama ve Ebru Sanatı Yeni Nesile Aktarılıyor“
isimli çalışma kapsamında; kurumda kalmakta olan
sakinlerden Erdoğan Yazgan kurumda verilen kursta
öğrendiği ahşap boyama ve ebru tekniklerini kendi
mesleki bilgileriyle de birleştirerek yine kurumda
çalışmakta olan genç personele (yaşları 23 ve 38
arasında değişen) 2 haftalık bir kurs ile aktarmıştır.
Toplam 20 personel bu kursa katılmıştır. Kursta
boyama çeşitlerinden ve tekniklerinden kısaca
bahsedildikten sonra özel olarak ahşap boyama
teknikleri üzerinde durulmuştur. Ebru sanatı da aynı
şekilde ayrıntılı olarak anlatılmış ve son olarak iki
uygulama dekupaj tekniği ile birleştirilmiş, böylece
ortaya ebru desenli ahşap tepsiler çıkmıştır. Ayrıca
seramikten yapılmış maskeler ve nar şeklindeki
biblolar üzerine de ebru uygulaması yapılmıştır.
Eğitime katılan personel yeni uğraşlar edinmiş, uzun
süredir aynı yerde çalışmaktan dolayı yaşadıkları
tükenmişliği bu yeni hobileri ile atmışlardır. Bu proje
rutin iş hayatı içerisinde kendilerine motivasyon
sağlamıştır.
ASLECT’in hedeflerinden yaşlının aktif olması,
http://www.aslect.eu
26
eğitimci konumunda yer alması, emekli olmuş
meslek sahibi kişilerin deneyimlerini ve becerilerini
kullanmaları, bu programımıza yansıtılmıştır.
Ayrıca yaşlının iletişim kurduğu grubu genişleterek
kendinden genç nesillerle de iletişimde bulunması
ve onlara bildiklerini öğretmesi yoluyla aktifleşmesi
sağlanmıştır. Bilgi birikimini ve tecrübesini gençlere
aktaran yaşlının kendini yararlı hissetmesi de
ASLECT’in hedefleriyle örtüşmektedir. Eğitim alan
kesim olan çalışanlar açısından değerlendirildiğinde
ise yaşlının tüketen yönününün yerine üreten ve
kendileriyle paylaşan yüzünü görmüştür. Böylece
yaşlıya olan bakışlarında bir değişiklik olduğunu
söylemek mümkündür.
Yapılan bu proje ile sanatsal bilginin bir kuşaktan
diğer bir kuşağa aktarılması ve böylece yayılması da
sağlanmıştır.
Katılımcıların geribildirimleri
Eğitimci Erdoğan YAZGAN eskiden kısa bir dönem
teknik resim hakkında öğretmenlik yapmış olsa
da eğitimi vermeden once yapıp yapamayacağı
hakkında endişeliydi. Kurs başladıktan sonra ise
korkulacak bir şey olmadığını görmüştür.
Kursiyerlerden psikolog Tuğba ATAK çok memnun
olduğunu, iki ay once başladığı bu iş yerine bu
uygulama sayesinde daha da ısındığını belirtmiştir.
“Kendimi sanatla ifade edebildiğimi hissettim”
diyerek öğrendiklerinin kendisinde yarattığı
değişikliği ifade etmiştir.
http://www.aslect.eu
Muhasebe biriminde görevli Özlem AKGÜLLÜ
personel için ilk kez böyle bir çalışma yapıldığını, bu
kursun iş stresi arasında ilaç gibi geldiğini ancak kısa
sürdüğünü benzer çalışmaların - örneğin seramik
gibi - farklı zamanlarda tekrarlanmasını istediğini
iletmiştir.
Çeşitlilik bizi bir araya getirir, “Dora Gabe”
Bölge Kütüphanesi, Dobrich, Bulgaristan
Kuzeydoğu Bulgaristan’ın Dobrich kentinde
bulunan “Dora Garbe” kütüphanesi, Bill&Melinda
Gates vakfı tarafından desteklenen ““Glob@l
Libraries - Bulgaria” girişiminde yer alan, ülkedeki
en aktif kütüphanelerden biridir. Bu girişim
sayesinde Kütüphane Eğitim Merkezi ile birlikte
27
faaliyetlerinden birinin yaşlılar (60 yaş üstü) için
düzenlenen temel BIT kursu olan donanımlı BT
Merkezi’ni yönetmektedir. “Dora Gabre” bölge
kütüphanesi her yıl “Çeşitlilik bizi bir araya
getirir” isimli program düzenlemektedir. Program
dezavantajlı konumda olan kişiler için kütüphane ile
ilgili kaynakça ve bilgi servisi sunmayı ve onları kişisel
ve profesyonel yönden destekleyerek topluma
katılımlarının
sağlanmasını
hedeflemektedir.
(Çeşitli ülkelerden ve kültür kurluşlarından) kültür
uzmanlarının düzenlediği çalıştaylara katılan iki
kişi planlan faaliyetlerin gerçkeleştirilmesi için
meslektaşları ile yakın bir çalışma (danışmanlık
sırasında) içinde bulunmuştur. “Dora Garbe” bölge
kütüphanesi tarafından düzenlenen BT kursuna
katılan yaşlılar davet edilmiş ve ASLECT’in amaçları
ve olanakları ile bilgi sunulduktan sonra istekli ve
ilgili olanlarla gelecek faaliyetler için 5 kişilik küçük
gruplar oluşturulmuştur. Yaşlılar bir yandan ASLECTiyi uygulama örnekleri hakkında bilgi alırken diğer
yandan da onlara “Farklılık bizi bir araya getirir”
programı ve nihayi faydalanıcılar olarak Ruh ve Sinir
Hastalıkları Merkezi ve bir STK olan Hobisklub (görme
engelliler) gibi bölge kütüphanesinin potansiyel
çalışma ortakları hakkında detaylı bilgilendirmelerin
yapıldığı haftalık toplantılar düzenlenmiştir. Her
iki kuruluş içinde düzenlenen faaliyetler şöyle
sıralanabilir: faydalanıcıların kütüphaneyi ziyareti
(yaşlıların rehberliği eşliğinde), yaşlıların Hobisklub’ı
ziyaret etmesi ve buradaki görme engelli kimselere
kitap okuması, hem kütüphanede hem de evlerinde
faydalanıcılar ile münazaralar.
Yaşlıların oluşturduğu küçük gruplar beyin
fırtınası, danışmanlık, hikâye anlatımı, özel ilgiye
gereksinimi olan kişilere hizmet sunulması ve
rehberli turlar gibi konular üzerine odaklanmıştır.
10 tane danışmanlık oturumu düzenlenmiş
ve her katılımcı için kısa dönem faaliyet planı
yapılmıştır. En önemlisi de tarihlerin, faaliyetlerin ve
faydalanıcıların belirlendiği gelecek yılı kapsayan
kütüphane yıllık planı da hazırlanmıştır. Tüm bunlar
her yaşlı katılımcının ilgileri ve mesleki geçmişleri
(yerel tarih uzmanı ya da edebiyat uzmanı gibi)
dikkate alarak detaylı bir şekilde tartışılmıştır. Bazı
danışmanlık oturumları gruplar şeklinde bazıları
da kişisel olarak yüzyüze düzenlenmiştir çünkü
kütüphaneciler (danışmanlar) yaşlı katılımcılar
tarafından seçilen faaliyetlerin (belirli bir sergi için
rehberlik ya da ders ve görme engelliler için okuma
yapma gibi) özellikleri konusunda çalışma yapmak
zorundadırlar.
Yaşlıların da görev aldığı faaliyetler şunlardır:
Uluslararası Okuma-Yazma Günü için düzenlenen
ders (konuşma ve sergi); Eylül ayında büyük hikaye
yazarı O. Henry’nin 150. doğum gününe denk
gelen Eylül 1916 olayları ile ilgili önemli kütüphane
belgelerinin incelenmesi; Dünya Akıl Sağlığı Günü
ile ilgili düzenlenen “Sanat-Umudun sembolü”
başlıklı sergi; Ekim’de “Khan Tervel-Avrupa’nın
kurtarıcısı” isimli ders/konuşma ve tarih sergisi.
http://www.aslect.eu
28
Kuşaklar arası aktarım, “Dora Gabe” Bölge
Kütüphanesi, Dobrich Bulgaristan
Kültür uzmanlarıyla yapılan çalıştaylardan sonra
kütüphaneciler devam çalışmalarına yaşlıları (BIT
kursuna ve daha evvelden kütüphanede yapılan
aktivitelere katılan) daha fazla dahil etmeyi
istemişlerdir. 6 kişilik küçük gruplardan oluşan
gönüllü yaşlılarla haftalık danışmanlık oturumları
düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Bir çoğu çok
ilginç bir yaklaşım olarak gördükleri hikaye
anlatmaktan, gençlerle bir araya gelmekten ve
daha fazla tarih ve yaşanmış hikayeler anlatmaktan
zevk almıştır. Yaşlı gönüllüler gençlerle birlikte
toplantılar düzenlemiştir. Bu toplantıların temalar
şöyle sıralanabilir: Yerel Tarihin önemi konulu
ders, “Kitaplar Köprüler Kurar” başlıklı tartışma,
biri “Vatanseverlik dersi” diğeri “Aile ağacımı nasıl
oluştururum” başlıklı kütüphanede (okul dışı
kaynaklardan
faydalanılarak)
gerçekleştirilen
dersler.
Gençler yapılan çalışmalara aktif olarak katılmış ve
sonrasında oldukça olumlu tepkiler vermiştir. Yerel
tarih ve gelenekler hakkında bilgi almış olmaktan
çok mutlu olduklarını ve bunları nasıl gelecek
nesillere ulaştırabileceklerini öğrenmek istediklerini
dile getirmişlerdir.
http://www.aslect.eu
Etkinlik Yönetici Asistanı Olarak Yaşlı
Gönüllüler,
Avusturya
Qigong
Derneği,
Avusturya
Avusturya Qigong Derneği (ÖQGG) Qigong
öğretmenleri için mesleki gelişim kursları düzenleyen
ve aynı zamanda Qigong ile ilgilenenler için dersler,
kongreler ve etkinlikler düzenleyen kar amacı
gütmeyen bir kuruluştur. Qigong felsefesinin ve
Çin kültürel mirasının tüm yaş grubundaki insanlara
aktarılması çalışmaları yerel, bölgesel, ulusal ve
uluslararası düzeyde gerçekleştirilmektedir. Derneği
yönetimi sadece gönüllüler ile çalışmaktadır.
ASLECT projesinden ilham alan ÖQGG lideri,
Avusturya ortağımız ile işbirliği yaparak sadece yaşlı
gönüllüleri değil aynı zamanda “Arbeitskreisleiter”
(Çalışma Grubu Liderleri) isimli etkinlik düzenleyen
kişileri de eğitmeyi amaçlayan bir plan üzerinde
çalışmıştır. Program, ilk basamağı grup liderlerini
eğitmek olan 4 aşamadan oluşmaktadır. Çalışma
Grubu Liderleri için düzenlenen çalıştayda grup
liderlerine yaşlıları etkinlik yönetici asistanı olarak
nasıl etkinliklere dahil edebilecekleri ile ilgili araçlar
ve yöntemler sunulmuş ve ASLECT belgelerinden
seçilen bir çeşit el kitabı verilmiştir. Her grup
lideri ilgilenenler içinden etkinlik yönetici asistanı
olarak yetiştirmek üzere iki yaşlı gönüllü seçmiş
ve çalıştaylarda onlara ÖQGG’nin çalışmaları,
standartları ve etkinlik organizayon yolları ile ilgili
29
bilgi vermiştir. Bir sonraki adımda, yaşlılar “Etkinlik
Yönetici Asistanı” olarak kendi çalışma gruplarında
aktif bir rol üstlenmişlerdir. Çalışma grubunun
ihtiyaçlarına yönelik hazırlanan daha fazla gönüllü
eğitimi gerçekleştirilecektir. Bu süreçte “Takımları”
desteklemek için yönetim ile beraber düzenlenecek
olan devam toplantıları çalışma çizelgesine dahil
edilmiştir. Gelişim programları ile ilgili çalıştayları
başkan yönetecek ve bunlar INMAD tarafından
desteklenecektir.
Eğitim devresi Mayıs 2013’te tamamlanacak ve
yaşlıların “etkinlik yönetici asistanı” olarak görev
alacakları her yıl düzenlenen “Avusturya Qigong
Günü” (Almanca ismi ile “Österreichische Qigong
Tage”)’nde değerlendirmesi yapılacaktır. Devamı
ise sonbahar 2013’te düzenlenecek olan konferansa
kadar gerçekleştirilecektir. Eğitim döngüsü gönüllü
yaşlıların faaliyetlere daha uzun süreli dahil
olabilmeleri için tasarlanmıştır. Öncelikli olarak
çalışma grubu liderlerinin yaşlıları “etkinlik yönetici
asistanı” olarak eğitmeleri için yetiştirmek yaşlıların
kursu bırakmaları durumunda yeni yaşlıları da
eğitebilmeleri içindir. Bu programın devamlılığını
garanti altına almak anlamına gelir.
Nesiller sanatla oynuyor, Istituzione Galleria
d’Arte Moderna, Bologna, Italya
‘Istituzione Galleria d’Arte Moderna di Bologna’
merkez olan MAMBo’yu ve Villa delle Rose, Museo
Morandi, Casa Morandi, Museo per la Memoria di
Ustica’yı bünyesinde bulundurmaktadır. Eğitim
Departmanı halkı çağdaş sanata yaklaştırmak için
dahili ve kalıcı bir bölüm olarak 1997’de kurulmuştur.
Izledikleri
yöntem
duyarlılığın
yaratılması,
kişinin kendisini, tarihi ve çevresindeki gerçekliği
anlamlandırabilmesi için sanat eğitimini smilasyon
olarak gören bir metodolojiye dayanmaktadır.
Aktif yaşlanmayı ve yaşlıların toplumdaki rollerinin
artmasını destekleyen bir gönüllü kuruluş olan
ASUER’de yaşlılar daha önceden Istituzione
Galleria d’Arte Moderna’da gerçekleşen sergilerin
güvenliğinde görev almış kişilerdir. Eğitim
http://www.aslect.eu
30
Departmanı daha önce de AUSER ile yaşlıların
sanat ve kendini ifade ile ilgili yaratıcı çalıştaylara
ve faaliyetlere katılması için düzenlenen bir çok
projede beraber çalışmalar yapmıştır.
Bu proje için ise Eğitim Departmanı 3 yaşlıyı ailelere
ve çocuklara sanatçı Giorgio Morandi ve 1950’li
yılların Bolognası ile ilgili eğitim verebilmeleri için
yetiştirmektedirler. Proje yaşlılara, kişisel hatıralara
ve kuşaklar arası eğitime odaklanmaktadır. Başlangıç
noktası Eğitim Departmanı tarafından düzenlenen
“Giorgio Morandi: Şişeleri boyayan adam“ başlıklı
yayın ve Casa Morandi ziyaretidir. Katılımcı yaşlılar
sanatçı, alışkanlıkları ve sanatsal çalışmaları
hakkında bilgi almış ve ayrıca o zamanlardaki
hayatlarını konuşmuşlardır. Katılımcılar 2012 Ekim
ayı boyunca, sanatçının tarihi ve Bologna ile ilgili
kendi çocukluk anılarını harmanladıkları Casa
Morandi’de düzenlenen “hikaye anlatma“ akşam
üstlerini yönetebilmeleri için eğitim almışlardır.
Final Kasım 25’te “Çocukların şehri Bologna“ ve
Dünya Çocuklar Günü ile birlikte bir dizi etkinlikle
yapılacaktır.
Katılımcıların Geribildirimleri
Katılımcılar oldukça hevesliydi. Sanat hakkında,
özelliklede Emilia-Romagna bölgesinin en ünlü
ressamı olan Giorgio Morandi hakkında daha fazla
bilgi sahibi olma fikri çok hoşlarına gitti. Dahası,
projenin en önemli rolünü oynamaktan, tüm süreç
boyunca aktif olmaktan ve bilgi ve becerilerini
http://www.aslect.eu
artırabilecekleri fırsatlar yaratılmasından oldukça
mutlu oldular. Her ne kadar çağımızda tuhaf
karşılanan bir duruma dönüşse de çocuklarla ve
gençlerle konuşmaktan ve onların geçmişleri ve
kökenlerinin farkına varabilmeleri için değer ve
hatıraları paylaşmaktan çok zevk aldılar.
Hatırlama – Anlatma – Çizme, Hessian
Oyuncak Müzesi, Hanau-Wilhelmsbad, Almanya
Hanau-Wilhelmsbad’daki Hessian Oyuncak Bebek
Müzesi aynı isimdeki yardım kurumu tarafından
finanse edilmekte ve Hanau belediyesi ve Hessia
bölge yönetimi tarafından desteklenmektedir.
1983’ten beri ülkede genelinde bir eşi olmayan
kültürel öneme sahip tarihi oyuncakların
korunmasını sağlamaktadır. Müze antik çağlardan
günümüze oyuncak tarihi konusunda çalışmalar
31
yapmakta ziyaretçileri yaklaşık 2400 yıllık bir
mikrokozmik kültür tarih sergisini görmeye davet
etmektedir. Kalıcı sergide kuklalar, Käthe Kruse,
Japon oyuncak bebekleri ve çağdaş minyatür
oyuncak evleri bulunmaktadır. Kolleksiyoncuların,
sanatçıların ve kukla üreticilerinin işbirliği ile Hessian
Oyuncak Bebek Müzesi sergilerinde özel konular
ve çağdaş eğitim konularına odaklanmaktadır.
Müzedeki müze eğitimi, rehberlik ve bebeklerle ilgili
bilgi verilmesi gibi birçok önemli görev gönüllüler
tarafından yerine getirilmektedir.
Bu programa dahil olan diğer bir kuruluş ise
Mittelbuchener Yapı ve Tarih Birliği’dir. Kuruluşun
amacı yerel tarih ve manevi mirasın ve yerel
yapıların korunması, bu değerlerin tanıtılması ve
devamlılığının sağlanmasıdır. Birliğin yerel kültür ve
toplum hayatına katkıda bulunan yaklaşık 100 üyesi
vardır.
Her yıl birlik birçok “sohbet toplantısı”
düzenlemektedir. Öğleden sonraları düzenlenen
bu toplantıların odak noktası çoğunlukla yerel
diyalektir. 2012’de ele alınan konular şunlardır:
Savaş sonrası çocukluk, Hanau’un yemek kültürü,
Kırsalda ve şehirde çocukluk, Haraket halindeki
çocukluk, Villadan eşyaya 19. yüzyıldaki yaşam
kültürü. Bu toplantılarda, üyeler- özellikle Başkan Mr.
Ernst Gimplinger- Hanau şehri ve Mittelbuchener
Yapı ve Tarih Birliği kolleksiyonundan elde edilen
resimlerle renklendirdikleri tarihi konular hakkında
konuşmalar yapmaktadır. Faaliyeti yönlendiren ve
ASLECT projesi kapsamında eğitim alan gönüllüler
yaşlı ve çocukları deneyimlerini resim aracılığı ile
aktarmaya (renkleri nasıl karıştırmaları gerektiği
ve renkler hakkında bilgi verdikten sonra) teşvik
etmektedir. Akşamüzeri çalışmaları grup tartışması
ve sonrasında daha evvel dinlediklerine görsel
destek sunması için Hessian Oyuncak Bebek
Müzesine ziyaret ile son bulmaktadır. Toplantılar
sırasında çizilenler Hessian Oyuncak Bebek
Müzesi’nde düzenli olarak sergilenecektir.
Bu beş toplantı bir yol gösterici olmalı ve yaşlıları
ve çocukları tekrar bir araya gelme ve öğrenme ve
tartışma için yeni konular üretmeye teşvik etmelidir.
Katılımcıların Geribildirimleri
“İlgi çekiciydi. Unutulmayacak bir zaman.” (erkek,
74)
“Savaş sonrası dönemle ilgili ailelerimizden
duyduklarımızın dışında bilgi aldığımız ilgi
çekici bir toplanltıydı. Bu tip faaliyetler daha sık
gerçekleştirilmeli ve tüm halka duyurulmalıdır.”
(kadın, 26)
http://www.aslect.eu
32
Hatıralar Yağmuru Altında, Zaffiria, Bellaria
Zaffiria ailelerin, çocukların ve yaşlıların yerel
topluluklara katılımını sağlamak için (ayrıca
medya eğitimi ve medya ve sanat üretimi yoluyla)
aktiviteler düzenleyen Bellaria Italya’da yer alan bir
kooperatiftir. Topluluk özel ve kamu sektöründen
farklı katılımcıları olan yerel, bölgesel ve ulusal
alanda faaliyet gösteren, konferanslar, öğretmenler,
yetişkinler ve uzmanlar için eğitimler düzenleyen bir
birliktir. Zaffaria iki müze ve aileler için “oyun odası”
yönetmekte ve kültürel aktiviteler düzenleyen
ve arşiv ve medya kullanıcılarının korunması için
çalışmalar yapan Region Emilia-Romagna ile işbirliği
yapmaktadır.
Program yerel müze ana binasının (Casa Rossa of
Alfredo Panzini – Bellaria Igea Marina) bitişiğindeki
“Pensatoio” isimli binada enstalasyon olarak
düzenlenmiştir. Panzini bir yazardır ve ilhamını
Pensatoio’ydan almıştır. Şimdi burası eğitim
faaliyetleri için kullanılmaktadır. “Hatıralar yağmuru
altında” isimli enstalasyon 30 kadının katkılarıyla
gerçekleşmiştir. Bellaria Igea Marina’nın emekli
kadınlar grubunun koordinatörü olan Teresa
Randi Temmuz 2012’de gerçekleştirilen toplantıya
birçok kadını çağırmıştır. Katılımcıların yaşları
50 ile 75 arasında değişmektedir. Amaç tüm
katılımcılara yaratıcılıklarını, becerilerini ve şiirlerini
sergileyebilecekleri imkânlar sunmaktır. Iki ay
http://www.aslect.eu
boyunca her Pazartesi akşamı 30 kadın Müze’de
enstalasyon için bir araya gelmiştir. Aynı zamanda
Panzini, Moretti, Rodari ve Pascoli gibi İtalyan yazarlar
tarafından yazılan bazı hikâyeler, şiirler ve çocuk
şiirleri okunmuş ve katılımcılar tarafından bunlar
arasından bir seçim yapılmıştır. Kadınların becerileri
ve fikirlerini yansıtan yağmurlu bir gökyüzünün
nasıl yaratılacağı tartışılmıştır. Cennet yün, tığ
işi, kumaş ve transparan antika avize taşlarından
yaratılmıştır. Antika avizeler kadınlar arasındaki
diyaloğun başlaması ve hikayeler anlatmaları için
bir başlangıç noktası olmuştur ve kadınlar yavaş
yavaş kendileri, ne oldukları ve ne olmak istedikleri
ile ilgili konuşmaya başlamıştır. Sohbet ilerledikçe
gökyüzüne yeni objeler konularak genişletilmiştir.
En son çıkan fikir ise (cankurtaran bir bayanın
önerisi üzerine) rüzgârı temsil eden bir maske
yaratmaktır. Eylül ayının son haftası insanları davet
edip kekler ikram ederek, hikâyeler anlatarak bir
açılış enstalasyonu düzenlemiştir.
Bazı katılımcılar Zaffiria’ya ikinci bir proje
hazırlaması konusunda ricada bulunmuşlardır
çünkü bu deneyimin devam etmesi gerektiğini
düşünmektedirler.
33
SAGE – yaşlılar ve çocuklar için danışmanlık
programı, “George Barițiu” İlçe Kütüphanesi,
Brașov
1930’da krulan ve Romanya’da bulunan “George
Baritu“ Bölge kütüpahanesi tüm üyelerine,
kamu kurumlarına ve özel kuruluşlara bilgi
kaynaklarını etkili bir biçimde kullanabilecekleri
örnekleri ve hayatboyu öğrenme modellerini
hayata geçirebilecekleri faaliyetler ve kaynaklar
sunmayı ve sosyal, kültürel ve eğitim bağlantıları
sağlamayı hedeflemektedir. Kütüphane geleneksel
departmanlara ek olarak bünyesinde, kütüphane,
Fransız Medya Merkezi, İngiliz Kültür Merkezi, Macar
Kültür Merkezi, Toplum için Bilgi Merkezi, Yetişkinler
için Sürekli Eğitim Merkezi, Medya Merkezi ve çocuk
oyun alanı bulundurmaktadır. Yetişkinler için sürekli
eğitim merkezi çocukları ve yaşlıların eğitildiği
bir dizi eğitim programı tasarlamış ve hayata
geçirmiştir. En son yapılanlarından bir tanesi ise
yetişkinler ve çocukları bir araya getirerek kuşaklar
arası bir bağlantı kurmayı hedefleyen bir danışmalık
programı olan SAGE’dir.
Danışmanların rolü hizmet verdikleri öğrencilerin
öğrenme engellerini azaltmak, sosyal ve duygusal
yönden yaşadıkları zorlukları azaltmak, okuldaki
performanslarını artırmak ve kendi kendilerine plan
yapabilmelerine yardımcı olmaktır. Danışmanlar
danışmalık ve öğrenme stilleri, zaman yönetimi,
olumlu düşünme gibi konularda temel bir eğitim
almışlardır. Programın süresi bir yıldır. Bu süre
içerisinde öğrencilerin ilgili alanlarda becerilerinin
gelişmesi, yaşlıların tecrübelerinin değerlendirilmesi
ve toplum hayatına aktif katılımlarının sağlanması
için çalışmalar yapılacaktır.
Danışmanlık programları okulda zorluk çeken ve /
veya düşük notlar alan ve / veya ailevi problemleri
olan çocukları (danışmanlık hizmeti alanlar) zengin
meslek ve hayat tecrübesine sahip olan, değerli
bilgi sahibi ve bunları diğerleriyle paylaşmaya açık
olan kimselerle (danışmanlar) bir araya getirmektir.
Program daha başlardadır ve danışmanlık
faaliyetleri için politikalar (işe alma, uygunluk,
güvenlik kontrolü, eğitme, eşleştirme, izleme,
bilginin gizliliği gibi) belirlenmiştir ve şu anda
danışmanları ve danışmanlık hizmeti alacak kişileri
belirleme aşamasındadır. Yaşlıların katılıma
http://www.aslect.eu
34
açıktır ancak danışmanlık rolü üstlenecek yeterli
özgüvenleri yoktur ve hata yapmaktan ve bu tarz
programların üstlerine getireceği sorumluluklardan
korkmaktadırlar. Diğer bir yandan danışmanlık
hizmeti alacak olanlar da bu tarz bir programın
kendilerine faydası olacağı, danışmanlık yöntemleri
ve danışmanlarla karşılıklı güven ortamı yaratılacağı
konularında ikna olmalıdırlar. Danışmanlar için
düzenlenecek olan eğitim programı ve öğrencilerle
danışmanların eşleştirilmesi aşaması kütüphane
personeli için zorlukların mümkün olduğunda
giderilebilmesi için dikkatle çalışacakları iki ana
aşama olacaktır.
“Bilginin paylaşımı – yaşlı eğitmenler”,
“Wiener Ungarischer Schulverein”, Viyana,
Avustrya
“Wiener Ungarischer Schulverein” (Viyana Macar
Okul Derneği) Macar kültürü ve eğitimi konularında
faaliyet gösteren 90 yıl once kurulmuş kar amacı
gütmeyen bir kuruluştur. Yetişkinler için Macar dili
ve kültürü konularında kurslar düzenlemekte ve
özellikle Avusturya’da büyümüş anadili Macarca
olan kişiler için kendi ana dillerini geliştirebilecekleri
kurslar düzenlemektedir. Aynı zamanda ana dili
Macarca olanlar için Almanca kursları, İngilizce
kursları ve tabii ki de üyeleri için kültürel aktiviteler
(geleneksel kutlamalar vs.) düzenlemektedir.
Lisanslı bir okul olarak Macar kökenli çocuklara
http://www.aslect.eu
Macar okul eğitimi sunmaktadır ve yakın bir
zaman once Viyana’da bir Macar anaokulu açmıştır.
Eğitimciler sadece dil eğitimi vermek için değil aynı
zamanda kültürü öğretebilmek ve bazıları da hali
hazırda eğitici eğitmeni oldukları için pedagojik
bilgiye sahiptirler.
“Bilginin paylaşımı – yaşlı eğitmenler”“Eğitici eğitimi”
olarak düşünülebilecek bir programdır ve bilginin
yaşlılardan genç eğitmenlere geçişini sağlamak
için dayanak oluşturmayı hedeflemektedir. Genç
eğitmenlerin becerilerini geliştirmek için bahar
2012’den beri bir dizi farklı çalıştaylar düzenlenmiştir.
“Wiener Ungarischer Schulverein”in pedagoji
müdürü Mrs. Kiraly, ASLECT tarafından düzenlenen
yerel bir çalıştaya katıldıktan sonra, yaşlı eğitimcileri
öğretmenlik bilgilerini gençlerle paylaşabilmeleri
için harekete geçirmeyi ve bunu mesleki eğitim
35
programının içine bir özellik olarak dahil etme
fikrini öne sürmüştür. Emekli aktif yaşlılara “Bilginin
Paylaşımı” başlıklı çalıştaya katılmak için gönüllü
olup olmadıkları sorulmuştur.
ASLECT sayesinde elde edilen eğitim kaynakları
kullanılarak yaşlılar için düzenlenen “Eğitmenin
eğitimi” çalıştayında “nasıl eğitmeli” başlıklı bir giriş
yapılmıştır. Yaşlılar ile birlikte genç meslektaşlarını
eğitirken bilgi ve deneyimlerini paylaşabilecekleri
bir program hazırlamıştır. “Bilginin Paylaşımı”
çalıştayının odak noktası yaşlılarla çalışma
deneyimi olan genç eğitimcilerin desteklenmesidir.
Deneyimler metodolojik bilgi, grup eğitimi ve grup
dinamikleri ve farklı yaş gruplarındaki kişilerin
eğitimi gibi konuları içermektedir.
vermiştir. Eğitmenler için yeni dil öğrenimi metodları
ve deneyimlerini diğer yaşlılarla paylaşmak
oldukça ilgi çekici gelmiştir. Eğtimin ve paylaşılan
deneyimlerin paylaşımı çok başarılı olmuştur.
Yaşlı katılımcılar bilginin paylaşımı deneyiminden
çok memnun kalmış ve daha fazla meslektaşları ile
bilgii paylaşımında bulunabilmeleri için daha fazla
çalıştay düzenlenmesi gerektiğini dile getirmişlerdir.
İlk çalıştay 22 Ekim 2012’de düzenlemiş ve yaşlı
eğitmenler küçük bir genç eğitmen grubuna bilgi
http://www.aslect.eu
36
http://www.aslect.eu
Öğrenen toplumda aktif yaşlılar – Tavsiyeler seti
37
Günümüzün sosyal, ekonomik ve kültürel dinamiklerinin bakış açısı
içinde yaşlılar için kültürel, sanatsal ve eğitsel programların geliştirilmesi bir
zorunluluk haline gelmiştir. Benzer şekilde hatta daha da önemlisi kültürel,
sanatsal ve eğitsel programların yaşlılar ile birlikte geliştirilmesidir, ama
sadece onların yararına değil aynı zamanda sadece küçükler ve çocuklar
olmamak kaydıyla değil diğer gruplar için de geliştirilmesidir.
http://www.aslect.eu
38
Her birey onu oluşturan ve gelişimine katkı sağlayan
kültür için bir araçtır. Bazen yaşlılar böyle kültürel
değerlerin, becerilerin, anıların ve tecrübelerin
toplum gözünde silindikçe kaybolan son
taşıyıcısıdırlar. Kültürel kurumların hizmet ettikleri
toplumda bu manevi değerlerin aktarılmasını
sağlayacak desteği ve tanıtımı yapması kamu görevidir. Yaşlıların yaratıcılığını geliştirmek, belirli sanatsal ve kültürel programlara kültürel teklif olarak
katıştırmak bugünün ve yarının kültürel kurumlarının
gündeminde olmalıdır.
Bizler, burada sunulan fikir, tavsiye ve öğütlerin faydalı
bir kaynak ve ilham kaynağı olacağını umut ediyoruz.
Temeli iyi uygulama örneklerine ve Avrupa Birliğinin
her bölgesinden katılan yaşlıların eğitim alanındaki
işbirliği projelerine dayanmaktadır.
Yaşlıları kendi toplumlarında aktif olmaya
ikna etme stratejileri ve araçları
Katılımcıların tecrübe ve ilgilerini merkez almak
Temel prensip olarak katılımcılar, en az bilgi alanlar
kadar, bilgi kaynağıdır. Yaşlı katılımcılar kendi bilgi
ve deneyimlerini bilgi kaynağı ve kendi şehir veya
bölgelerindeki diğer yaşlı vatandaşlara danışmanlık
kaynağı olarak sundukça eğitim; onlara verdikleri
rehberliğin iyi ve kötü yanları konusunda düşünme
fırsatı tanır ve dolayısıyla kendi en iyi yöntemlerini
seçmelerine yardımcı olur.
http://www.aslect.eu
Psikolojik bulgular göstermektedir ki yaşlılar,
yaptıkları işi anlamlı bulduklarında aktif olup
katılım sağlamaktadır. Konu, bireysel sorunlarıyla
bağlantılı olduğunda ilgileri artmaktadır. BIT araçları
kendi başlıan bir sonuç olmamalı, teşvik edici bir
konu ile bağlantılı olmalıdır. Başarılı bir yöntem
yaşlılar ve gençleri, yaşlıların yaşam tecrübelerini
paylaşabilecekleri gençlerin de onlara örneğin yeni
teknolojiler konusunda destek olabilecekleri, “ikili
takımlar” oluşturmaktır.
Kendi kendini yöneten öğrenme
Kursun ayrılmaz parçası, kendi kendine organize
olan ve sınıf modülleri arasında oluşturulan “ilgi
çemberleri”dir. Benzer ilgiler taşıyan kişiler tipik
olarak çalışma çemberleri oluştururlar, ve genellikle
bir eğitmen yada öğretmen yoktur ancak üyelerden
39
birisi değiş-tokuşun sürmesi için aracı olur ve
herkesin katılımını sağlar.
Atölyelerini yürütmelerini sağlayacak olan, Akran
destekli eğitimdir.
Yaygın eğitim
Eğitim yaşlıların özel durumları ve pratik
ihtiyaçlarındaki özel ihtiyaçlarına zekice ve uyumlu
bir şekilde tepki verir. Bu nedenle, öğrenme ve
öğretmenin büyük bölümü resmi sınıf ortamı
dışında gerçekleşir.
“Bir arkadaşını da getir” türünden bir kampanya
yaşlıları kendi özel ağlarından henüz herhangi bir
toplum çalışmasına katılmamış başka yaşlıları da
getirmelerini teşvik ederek, faydalı olabilir.
Yaşlı gönüllülerin ülkeler arası değişimi
Bu yaşlıların toplum hayatında aktif olmaları için
onları motive eden bir araç olabilir ve yeni ve sıra
dışı öğrenme fırsatları sağlayabilir. İşte bu yüzden
‘yerel’ boyutta aktif olabilmek için dünyayı tanıyıp
anlamalı, ırkçılıkla ve yabancı düşmanlığı ile
mücadele etmeli, farklılıklardan korkmamalı ve
sosyal dayanışma ve uyumu desteklemeliyiz.
Çalışma Atölyeleri ve Seminerler
Kendi toplumlarında yaşlıları aktif olmaya
yönlendirebilmenin bir başka aracı, yaşlı insanların
beceri ve tecrübelerini değerlendirmelerini
sağlayan, toplumlarında aktif olmalarını sağlayacak
bilgi ve fırsatları elde etmelerini ve bir faaliyet planı
oluşturmalarını sağlayan, Çalışma Atölyeleridir.
Bir başka olasılık da, yaşlıların kendi Çalışma
Öğrenme için Kültürel Araçlar
Sanatsal faaliyetlere katılım becerilerin öğrenilmesi
ve geliştirilmesi için harika bir yoldur. Toplum
sanatları veya topluma dayalı sanat; kendi
içerikleriyle ilgili sorunlarını sanatsal süreçleri
kullanarak çözme ve ifade etmeleri için fırsat sunan
dezavantajlı gruplarla yakından ilgili bir sanat
türüdür. Toplum sanatları yaşlılara aktif katılım
sunabilir ve kendi sorun ve ilgileriyle çok daha
yakından ilgilidir. Yaşlılarla birlikte ve yaşlılar için,
profesyonel sanatçılar tarafından uygulanan özel
kültürel ve sanatsal programlar yaşlıları aktif olmaya
itme ve sanatsal faaliyetle ilgili öğrenme fırsatları
geliştirilme potansiyeline sahiptir.
Yaşlılar için öğrenme ortamlarının
yaratılması
Geleneksel veya çevrimiçi ortamlar: Yaşlılar için
öğrenme fırsatları yaratmak özel ve yeterli araç ve
yöntem gerektirmektedir. Proje üzerinde çalışan
kurumlar oldukça farklı olabilir ve dolayısı ile
öğrenme ortamları da farklılaşır. Bunlar yetişkin
eğitimi kurumlarıdır ve çok daha resmi öğrenme
ortamlarına
sahiptirler.
Gönüllü
kurumlar
gönüllülük yoluyla öğrenme sunarlar fakat ayrıca
gönüllüler için de eğitim imkanları da sunar.
http://www.aslect.eu
40
Öğrenme ortamının kolay ve sezgisel algılanabilir
olması ve ilgi ve merak uyandıran konulardan
oluşması önemlidir. Buna, yaşlıların kişisel tecrübe
tarihçelerini yazabilecekleri web bloğu şeklinde bir
web sitesi örnek olarak gösterilebilir.
Katılmalarına cesaret vermek ve yaşlılar için var
olan yaşam boyu eğitim için talebi adil karşılamak
için yaşla ilgili engelleri kaldırmak amaç olmalıdır.
Eğitim sağlayıcıları aşağıdakileri göz önünde
bulundurarak hedef grupların ihtiyaç ve tercihlerini
belirlemelidirler:
*Eğitimin
zamanlanması:
Yaşlı
insanlar
eğitimlerin sabah yada öğleden sonra erken
saatlerde tercih etmektedirler.
* Eğitim Yeri: Katılımcılar eğitim yeri konusunda
rahat olmalıdır. Örneğin, dini yönden tutucu
olmayan insanlar cemaat evlerinde (Hıristiyanlık
ifadesi ile “parish house”) gerçekleşen eğitimlere
soğuk bakmaktadır. Bu nedenle eğitim sağlayıcılar
düşük eşikli ve ideolojik olarak nötr ve toplu ulaşım
taşıtlarıyla ulaşılabilir yerleri seçmelidirler.
* Ücretler: Deneme eğitimleri sosyal olarak
dezavantajlı kişileri de çekebilmek amacıyla herkese
ücretsiz olarak düzenlenmelidir.
* Eğitim oturumlarını katılımcıların yorulmasını
engellemek için kısa tutulmalıdır. Sınıf içi eğitimle
kendi kendine düzenlenen grup çalışmaları, geziler,
genel sosyal faaliyetler (örn. proje konumuzla ve/
veya toplum çalışmaları ile ilgili kültürel olaylara,
http://www.aslect.eu
sergilere gezi gibi) ile karıştırılmalıdır.
Yerel ve Ulusal düzeyde yaşlıların dahil
edilmesi ve güçlendirilmesi için kurumların
teşvik edilmesi
Kurumları yaşlıları güçlendirmeleri için nasıl teşvik
edebiliriz? Aşağıdakiler, farklı yol ve yaklaşımlarla
yaşlı insanların yerel ve ulusal seviyede katılımını
sağlamayı amaçlayan ip ucu ve tavsiyelerden oluşan
bir “Altın Kural” setidir.
a. Senaryoya dahil tüm sorumlulardan oluşan Ağlar
kurmak. Politikacılar, yaşlıların kurumları, yetişkin
eğitim merkezleri, nesiller arası öğrenim dernekleri
yaşlı son kullanıcıları dahil etmek için işbirliği
yapmalıdır.
Platformlar, sonuç ve yaygınlaştırma malzemelerinin
hedef gruba uygun olmasını sağlamada, potansiyel
öğretici personeli ve katılımcı ortakları çekmede,
ve hemen başlangıçtan itibaren sürdürülebilirlik
stratejisi sağlama açılarından başarılı yapılardır.
Dahası, ilgili sorumlularda farkındalığın arttırılması
ve yaşlı insanların entegrasyonu konusunda onları
cesaretlendirme açısından çok faydalı olduğu
görülmüştür.
b. Yaşlıların tecrübelerini değerlendirmek
ve onlara toplumda ihtiyaç duyulduğunu
41
hissettirmek. Yaşlı insanlar hakkındaki tüm
önyargıları
ortadan
kaldırın.
Politikacılar
tarafından bu önyargıların kırılması için maddi
destek sağlanması önemlidir ve yaşlılar sadece
toplum kaynaklarını harcayan değil üreten de
olduklarını göstermelidir. Aynı zamanda yaşlılara
yönelik çalışmalar yapan kurumlara, eğitim fırsatı
dışında, yaşlı insanların haklarını savunmak ve
potansiyellerini göstermek için fırsat verilmelidir.
c. Yerel hükümetlerin desteğini almak ve yerel
seviyede ağlar kurmak elzemdir. Yerel hükümetler,
her seviyede eğitim kurumları, sosyal, kültürel
ve çevre dernekleri, ticaret sendikaları ve yerel
seviyede toplum temsil eden her kurum sadece
yaşlılar için değil yaşlılarla birlikte çalışmalıdır. Yerel
hükümetler tüm bu kuvvetlerin koordinasyonunda
görev alabilirler. Politikacılar maddi destek
sağlamalı ve bu konularda halkın bilinçlenmesi
için destek olmalıdır ancak kurumlarda bu konuda
destek sağlamalı ve gerçek katılım ve güçlendirme
için yapılarını değiştirmelidirler.
d. “Talebin” (yaşlı insanlardan destek almak isteyen
kurumlar) “arz” (toplum hizmetiyle ilgilenen yaşlılar)
ile karşılanması için standardize ortam sağlayan
Kamu “Eşleştirme Ofisleri” kurulmalıdır. Yaşlıların
çoğunun iş aldığı kurumlarda, insan kaynaklarının
değerlendirilmesi ve yaşlıların kendi fırsatlarından
haberdar edecek bireysel yollar açarak gerçek yaşlı
stratejilerinin gerçekleştirilmesi gereklidir. Bu, tüm
sektörleri ve herşeyden önce yerel yönetimlerini
ilgilendirir. Politikacılar, karar alıcılar ve eğitimsel
kurumlar böyle yolların açılmasından sorumludurlar.
e. Yasal altyapının kurulması kurumların ve yaşlı
vatandaşların uygun biçimde bilgilendirilmesi için (Örn. Kaza durumunda sorumluluk ve sigortalar,
küçük miktarlarda ödemeler veya transferler
yapıldığında vergi durumları gibi) gereklidir. Bir
taraftan bu konularda farkındalığın arttırılması
önemliyken, diğer yandan yaşlıları katmaya
ve güçlendirmeye çalışacak kurumların maddi
desteği de önemlidir. Tüm aktörler aktif yaşlanmayı
desteklemek için yardım etmelidir. Sorumluların bu
projenin katılımcıların hayatını iyileştireceğine,
http://www.aslect.eu
42
kasabayı daha güzel göstereceğine, ve karar
alıcılara halk desteği sağlayacağı konusunda ikna
edilmelidir.
Bazen yaşlılarla ilgili olarak iki farklı durumun
farkında olmak gereklidir: Genellikle halen
çalışmakta olanlar eğitime, genellikle işverenleri
veya özel ve kamu kurumları tarafından sağlanan
ücretsiz olarak ESF (Avrupa Sosyal Fonu) altında,
daha kolay ulaşabilmektedir. Aynı durum (Eğitime
ücretsiz ulaşım) işsiz yaşlılar içinde geçerlidir.
Yaşlılar ile çalışan eğitim ve kültür
kurumlarına tavsiye ve öneriler
Alanda çalışmış insanlardan toplanan tecrübe ve
yeterlilikler benzer faaliyetlerin uygulanmasında
çok faydalıdır:
• Farklı çevrelerden ve farklı yaş gruplarından
uygun katılımcılar bulun.
• Özel bilgi ve iletişim becerilerine sahip uzman
eğiticiler tercih edin.
• Yaşlılarla doğru iletişim kurun, onların ihtiyaçları
göz önünde bulundurun, yeni fikirler deneyin,
edinilen bilgiyi paylaşın ve deneyimi zevkli hale
getirin.
• Yaşlılara eğitmen, öğrenmeyi hızlandırıcı,
danışman rolü vermek - Yaşlılar başka yaşlılardan
gelen bilgiye daha açıktırlar, bu nedenle
http://www.aslect.eu
işbirlikçi/gönüllü yaşlı danışmanlar topluluğu
yaratmak önemlidir.
• Yaşlıların ilgi alanına giren konular seçin ve
onlara uygun öğrenme ortamı oluşturun.
• Teorik bilgilerin ve kendi kendine yönetilen
öğrenme faaliyetlerinin karışımı faydalı bir
yöntemdir.
• Nesiller arası çalışmaları tercih edin ve yaş
sınıflandırmasının üstesinden gelmeye çalışın.
• Katılımcıların kuvvetli yönlerini ortaya çıkaracak
faaliyetler seçin ve onları cesaretlendirin.
• Yaşlıların gelişimi ve değerlendirilmesi için
bireysel yollara dikkat edin, günlük hayatlarında,
toplumda ve işlerinde onlara yardımcı olacak araçlar
oluşturun
• Çalışma atölyeleri ve eğitimlerin zaman
planlamasını yaparken dikkatli olun.
43
• Yaşlıları temsil eden ve toplum konuşmalarında
ve
tartışmalarında
katılımlarını
sağlayacak
mekanizmalar ve politikalar oluşturulmasını
sağlayacak kurumları dahil edin
• Danışmanlık için süre esnek olmalıdır ve proje
daha zorlayıcı ise daha fazla özel ders gerekmektedir
• Diğer kurumlara fikrinizi yaygınlaştırırken
katılmalarıyla elde edecekleri faydaları açıkça
belirtmeniz faydalı olacaktır.
• Yerel gazetelerde, çevrimiçi veya farklı web
sitelerinde ilanlar proje hakkında bilgilendirme için
iyi bir yoldur.
• işbirliği programlarının ve sonuçlarının kültürel
kurumların katılımını arttırmak ve öğrenme
boyutlarının kuvvetlendirilmesi amacıyla tanıtılması
• Öğrencileri faaliyet sırasında aktif tutun.
• Katılımcılar arasında yakın ortaklıklar kurun,
örneğin fikir alış verişinde bulunabilecekleri gayri
resmi zamanlar
• Düzenli bir iletişim, destek ve kaynak sağlama
uygulayın ki size yine zevkle dönsünler.
• Yaşlı insanların sahip olabilecekleri fiziksel
zorlukları ve başka yerlere sözlerinin olabileceğini
göz önünde bulundurun
• Kültürel kurumlar tarafından uygulanacak
ve yaşlı insanlara özel eğitim projelerine destek
olabilecek (ulusal veya bölgesel düzeyde) mikro
hibe destek planı az masrafla önemli sayıda sonuç
almak için iyi bir yoldur.
• En başından beri sürdürülebilirlik- Muhtemel
işbirliği için doğru kurumları belirlemek
• Şehir veya köydeki büyük kurumlarla, farklı
kurumlarla ve enstitülerle sağlam ilişkiler kurmak
• Faaliyetleri ve öğrenmeyi değerlendirin ve
geribildirim üzerinde çalışın
• Faaliyetler tekrarlanabilir ve uygulanabilirliği
hedef gruba uygun olmalıdır.
• Faaliyetleri ve yöntemleri diğer konularda ve
diğer kurumlarda kullanılabileceğinden emin olun.
Projeden elde edilen deneyimler ve iyi uygulama
örnekleri ile ilgili fikir ve öneriler proje web sitesinin
www.aslect.eu Sonuçlar kısmında yer almaktadır
http://www.aslect.eu
Koordinatör: Centre of Professional Training in Culture,
Bucharest, Romania
Centre of Professional Training in Culture Romanya Kültür ve
Ulusal Miras Bakanlığı altında yer alan bir kamu kurumudur.
Merkez, farklı alanlardan kültür kurumlarında çalışan kişilere
mesleki eğitim sağlamakta ve Romanya’da yetişkin eğitimini
desteklemek amacıyla eğitimsel projeler uygulamaktadır.
İletişim Kişisi: Adina Dragu
E-posta: [email protected]
www.cppc.ro
Ortaklar
ISIS (The Institute of Social Infrastructure), Frankfurt,
Almanya
1991 yılında kurulmuş özel bir sosyal bilimler araştırma
enstitüsü ve danışmanlık kuruluşudur. Yaşlılara yönelik
politikalar ve sivil katılımın yanı sıra sosyal sektörde yaygın ve
enformel öğrenme konuşlarında uzmanlaşmıştır. ISIS bölgesel
ve ulusal kuruluşların yansıra Avrupa Komisyonu için projeler
geliştirmekte ve uygular; ayrıca bölgesel, ulusal ve Avrupa
düzeyinde ortaklıkları ve girişimleri koordine eder. Bu projelerin
temel hedeflerinden biri; politika yapıcılar, uygulayıcılar, sosyal
politika uzmanları ve yetişkin eğitimi kurumları, kamu kurumları
ve STK’lar gibi farklı sektörleri ve işlevleri temsil eden proje
ortaklarının uzmanlıklarının yaratıcı bir sentezine ulaşmaktır.
Sosyal bilimler, pedagoji, kültürel antropoloji gibi akademik
derecelere sahip 6 personeli mevcuttur.
İletişim Kişisi: Vivian Guerrero Meneses
E-posta: [email protected]
www.isis-sozialforschung.de
Eğitim ve Gençlik Çalışmaları Enstitüsü Derneği
(EGECED), İzmir, Türkiye
Eğitim alanından uzmanlar (öğretmenler, eğitmenler,
akademisyenler, şube müdürleri ve müfettişler) tarafından
kurulmuş kar amacı gütmeyen bir dernektir. EGEÇED’in ilk ve
orta öğretim düzeyinde yerel okulların yanı sıra üniversiteler
ile yakın işbirliği vardır. Derneğin amaçları; eğitim ve gençlik
alanında çalışan uzmanları bir araya getirmek, eğitim ve
gençlik alanında faaliyetlerde bulunmak, hem ülkemiz hem de
yurtdışından eğitimciler arasından sürdürülebilir bir iletişimin
geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.
İletişim Kişisi: Dr. M. Emin Bakay
E-posta: [email protected]
www.egeced.org
Amitié, Bolonya, İtalya
Amitié 1991 yılında kurulmuş, eğitim ve öğretim üzerine
odaklanmış ve destek ve yönetim hizmetlerinin sağlanmasında
geniş bir deneyime sahip bir İtalyan araştırma merkezidir.
Amitié’’nin gerçekleştirdiği faaliyetler:
- Özellikle istihdam ihtiyacı analizine odaklanan öğrenme ve
işgücü piyasasında yeni metodolojiler alanında araştırma;
özellikle kültürel miras, yeni teknolojiler ve sosyal araştırma
sektöründe yeni mesleki profillerin tanımlanması ve eğitim
müfredatı geliştirme
- Proje yönetimi, Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen
projelerde işletmelere, kamu ve özel kuruluşlara danışmanlık
ve destek sağlama.
- Genellikle e-öğrenme kullanımına dayalı olarak eğitimin
erişilebilirliğini arttırma ve bireysel ihtiyaçlara göre
kişiselleştirmek amaçlı pilot eğitim faaliyetleri düzenleme.
İletişim Kişisi: Roberto Righi
E-posta: [email protected]
www.amitie.it
INTEGRA Association Bulgaristan
INTEGRA Eğitim alanında çalışan, kar amacı gütmeyen bir
dernektir. Projelerin hazırlanması düzenlenmesi ve uygulanması
alanlarında uluslararası işbirliği yapan bir kurumdur.
İletişim Kişisi: Aneta Moyanova
E-posta: [email protected]
www.integra.bg
Inmad (International Institute for Management of
Diversity), Viena, Austria
Kültürler arası farkındalık alanında çalışan kar amacı gütmeyen
bir kurumdur. INMAD kültürler arası iletişim, eğitim, kariyer
planlama,eğitimde fırsat eşitliği, eğitimcilerin eğitimi, araştırma
ve projeler alanında çalışmalar yapmaktadır.
İletişim Kişisi: Dagmar Kommer
E-posta: [email protected]
www.inmad.org