Brown Nick - Kanatlı Bilgi

International
Brown Nick
Kahverengi Yumurtacý
BAKIM KLAVUZU
YÖNETÝM: Kazancýn anahtarý
H&N genetik ve saðlýk araþtýrma organizasyonu mükemmel üretime
sahip, yaþayabilirliði yüksek, besin deðerini koruyabilen, iyi kabuk
kalitesine ve iyi yumurta aðýrlýðýna sahip bir hibrit üretebilmek için
yýllarca çalýþmýþtýr. Bu özellikler, üreticinin kazancýný belirlemek için
ana kriterlerdir. Yetiþtirilen H&N “Brown Nick” hibritleri ile bu genetik
potansiyele ulaþýlmýþtýr.
Bu talimatlarýn amacý, tecrübelerinde gösterdiði gibi deðiþik koþullar
altýnda H&N “Brown Nick” hibritlerinden en iyi performansý elde
etmek için yönetim uygulamalarýnýn taslaðýný oluþturmaktýr. Yönetimin
tavsiye þartlarý saðlanýrsa ve eðer takip edilirse, üretici bu talimatlardaki
performans hedefini gerçekleþtirebilir. Ýyi kümes hayvaný yönetimi,
H&N “Brown Nick” hibrit sürüsü ile, baþarý için anahtardýr.
Burada ortalama veya ortalama altý performans asla kabul
edilmemelidir. Sürüdeki her bir tavuktan optimum performans elde
etmek, maksimum sonuçlarý üretmekte yardýmcý olur. Ýyi sürü
yetiþtiriciliði, biraz ekstra çaba gerektirir, fakat bunun karþýlýðýnda
yüksek verim getirir. Ýyi kümes hayvaný yönetimi karmaþýk deðildir:
Bu basitçe, tüm sürü ihtiyaçlarýnýn detaylarýna dikkat, basit mantýk
ve sürünün yaþam süresinin uygun bir þekilde belirlenmesini gerektirir.
Bu yönetim rehberi, sizin doðru kararlarý vermenizde yardýmcý olacak.
1
Þekil 1: H&N ‘‘Brown Nick’’ PERFORMANS
KRÝTERLERÝ
Yaþama Gücü:
0-18 Hafta - 96-98 %
18-80 Hafta - 93-96 %
Yumurta Verimi :
% 50 verime ulaþma yaþý
Pikte kalýþ süresi
Kümes performansý
Kümes performansý
% 90 ve üzeri yumurta üretimi
% 80 ve üzeri yumurta üretimi
Yem:
Hafta
21 - 60
21 - 80
Canlý Aðýrlýk:
Yumurta Aðýrlýðý:
2
142 - 152 gün
4. hafta % 94 - 95
60 haftaya kadar 250 - 255 yumurta
80 haftaya kadar 350 - 360 yumurta
24 - 28 hafta
42 - 46 hafta
Yem dönüþümü kg/kg
2,00 - 2,05
2,05 - 2,10
Hafta
18
60
80
Hafta
25
30
35
40
60
80
18 - 80
Yumurta (gr)
57 - 58
61 - 62
62 - 63
63 - 64
66 - 67
67 - 68
63 - 64
Tüketim (gr/tavuk/gün)
105 - 115 gr
105 - 115 gr
Aðýrlýk (kg)
1,48
2,00
2,05
Toplam Yumurta
Kütlesi (kg)
1,73
3,71
5,74
7,78
15,69
22,50
22,50
ÝÇÝNDEKÝLER
Yönetim: Kazancýn Anahtarý
Brown Nick Performans Kriterleri
Civciv ve Yetiþtirme Programý
Yönetimin Hedefi
Genel Hazýrlýk
Ýzolasyon ve Hijyen Þartlarý
Nem
Ýyi Baþlangýç Ýçin Civciv Alýmý
Civciv Gelmeden Önce
Mineraller
Stres Belirtileri
Su
Tablo 1: Yarkalarýn Su Tüketimi
Yem
Günlük Civciv Yetiþtiriciliðinde Aralýklý Iþýk Programý
Yerde Civciv Büyütme ve Yetiþtirme
Civciv Büyütme
Zemin Alaný
Altlýk
Yem ve Su
Civciv Bariyerleri
Koksidiozis Efensikyon Kontrolü
Kafeste Civciv Büyütme ve Yetiþtirme
Su
Yem
Þekil 2: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Ýçme Suyu Alaný Ýhtiyaçlarý
Þekil 3: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Yemlik Alaný Ýhtiyaçlarý
Zemin (Kafes) Alaný
Isý
Þekil 4: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Zemin Alaný ve Ýhtiyaçlarý
Þekil 5: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Isý Ýhtiyaçlarý
Iþýk
Hava / Havalandýrma
Gaga Kesimi
7-10 Günlük Yaþta Gaga Kesimi
Piliçlerin Beslenmesi
Büyütme / Yetiþtirme
1
2
7
7
7
7
8
8
8
8
9
9
9
10
10
11
11
11
11
12
12
12
12
12
13
13
13
13
14
14
14
14
14
15
15
15
16
3
4
Tablo 2: Civciv/Büyütme/Geliþtirme/Yumurtlama Öncesi
Yemlerinde Tavsiye Edilen Besin Maddeleri 16
Tablo 3: Tamamlanan Yem Formülleri Ýçin Tavsiye
Edilen Vitamin ve Mineral Katkýlarý
17
Tablo 4: Piliç Yem Tüketimi
18
Yem Tüketimi
18
Yem Kalitesi
18
0-6 Haftalarda Besleme
19
7-18 Haftalarda (Yumurta Kümesine Kadar) Besleme 19
Vücut Aðýrlýðý
19
Üniformite
19
Örnek
20
Standart
20
Yem Deðiþtirme
20
Vücut Aðýrlýðý Kazanma
20
Tablo 5: Civciv ve Büyüme Periyodu Süresince Tavsiye
Edilen “Brown Nick” Vücut Aðýrlýðý
21
Aþýlama ve Hastalýklardan Korunma
22
Genel Prensipler
22
Serolojik Kontroller
23
Þekil 6: Örnek Aþýlama Programý
23
Aþýlama Programlarý
23
Büyüme Dönemi Kayýtlarý
24
18 Haftalýk Iþýklandýrma Programý
24
Ýlk Ýki Hafta
24
Kapalý Çiftliklerde Civciv ve Yetiþtirme
24
Tablo 6: Minimum Iþýk Þiddeti
25
Açýk yada Yarý Açýk Çiftliklerde Civciv ve Yetiþtirme 25
30 Derece Enlem ve Üzeri Civciv Büyütme
25
Yumurtlama Süresince Iþýk Kontrolü
25
Tablo 7: Kuzey ve Güney Yarým Kürede Gün Doðumu
ve Gün Batýmý Arasý Saatler
26
Tablo 8: Iþýk Programýndaki Azalýþ
(0-30 enlem aralýðýnda)
27
Tablo 9: Yumurtlama Süresince Iþýklandýrma
27
Yumurtlama Süresince Iþýk Yoðunluðu
28
Yumurtlama Çiftliðine Taþýma
28
Hazýrlýk
28
Yükleme
28
Taþýma
28
Kafeslere Yerleþtirme
28
Yumurtlama Programý
29
Piliçlerin Barýnýmý
29
Ekipman
29
Isý Kontrolü
29
Su Kalitesi
29
Yumurtlama Döneminde Besleme
30
Üretimin Arttýðý Periyotta ve Pik Düzey Periyodu
Boyunca Beslenme
30
Pik Periyodu Sonrasýnda Beslenme
30
Tablo 10: Yumurta Üretimi %90 ve Üzerindeki Sürülerde
Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý Gereken Besin
Deðerleri
31
Tablo 11: Yumurta Üretimi %85 Ýle %90 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
31
Tablo 12: Yumurta Üretimi %80 Ýle %85 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
32
Tablo 13: Yumurta Üretimi %75 Ýle %80 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
32
Tablo 14: Yumurta Üretimi %70 Ýle %75 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
33
Kalsiyum
33
Tablo 15: Ýnce ve Kalýn Taneli Kireç Taþý Saðlanmasý 33
Yem kalitesi
34
Yumurtlama Döneminde Yem Kýsýtlamasý
34
Enerji Gereksinimi
34
Emmans Denklemi
34
Tablo 16: Çeþitli Durumlar Altýnda Tavuk Baþýna Alýnan
Enerji Miktarý (Kcal M.E.)
35
Yemdeki Enerjinin Hesaplanmasý
35
Ulaþýlabilinir Fosfor
36
Pik Periyodu Sonrasý Vücut Aðýrlýðý, Üretim ve
Yumurta Aðýrlýðý
36
Yumurtlama Döneminde Performans
36
Yumurtlama Döneminde Kayýtlar
36
Tablo 17: Uygun Çevre Þartlarýnda ve Ýyi Yönetilen
Sürülerde 80 Haftalýk Yaþtaki H&N
‘‘Brown Nick’’lerin Performans Kriterleri 37-38
Özet
39
5
“Brown Nick” Yumurtlama performansý
“Brown Nick” Yumurta aðýrlýðý
“Brown Nick” Vücut aðýrlýðý
40
41
42
Bu broþürdeki bilgiler, en son araþtýrmalarýmýz ve sahadan aldýðýmýz
bilgilerle hazýrlanmýþtýr. Bu Brown Nick özellikleri (sayfa 2) uygun
çevre koþullarýnda ve yönetimde elde edilebilir. Ama bu teminat yada
performans garantisi deðildir.
6
CÝVCÝV VE YETÝÞTÝRME PROGRAMI
YÖNETÝMÝN HEDEFÝ
Yönetimin amacý, 18 haftalýk yaþta, mükemmel tavuklara dönüþecek
uygun kondisyonlu yarkalar üretmektir.
Uygun kondisyon þöyle tanýmlanýr:
. Ortalama vücut aðýrlýðý 1400 - 1550 gram
. En az %85 üniformite
. Saðlýklýlýk ve hareketlilik
. Hastalýklara karþý dirençlilik
GENEL HAZIRLIK
Yüksek basýnçlý su ile eski sürü döneminden kalan tüm altlýk ve
tozun yýkanmasý ile baþtan baþa temiz ekipman ve tesis saðlanmalý.
Gübre civcivhaneden 300 metreden daha yakýn yerde saklanmamalý
ve rüzgara karþý konulmamalýdýr. Fareler, vahþi kuþlar ve diðer haþereler
uzaklaþtýrýlmalýdýr. Su hatlarýnýn ve su tankýnýn gerekli tamiri yapýlmalý,
temizlenmeli ve mikroptan arýndýrýlmalýdýr. Yem depolarýnýn, yemliklerin
ve taþýma sistemlerinin boþaltýlmasý, temizlenmesi ve mikroplardan
arýndýrýlmasý gerekir. Tesis ve içindeki tüm ekipmanlarý 10-12 gün
boyunca dinlendirip, yeni civciv alýmý yapýlmalýdýr.
ÝZOLASYON VE HÝJYEN ÞARTLARI
Ýzole bölgeye ve civciv yetiþtirme alanýna, kýsýtlý ve kontrollü giriþ
yapýlmasý hastalýklarý önlemek için önemlidir. Tavsiye edilen hepsi
içeri / hepsi dýþarý civciv ve yetiþtirme programý, salgýn hastalýklara
karþý uygun bir temizlik ve izolasyon yapmayý çok iyi bir þekilde
saðlar. Civciv yetiþtirme alanýyla yumurta kümesi arasýndaki sýk gidiþ
- geliþlerden kaçýnýlmalýdýr.
Ýzolasyonun önemli bir bölümü, parazitlerin ve hastalýklarýn baþlýca
kaynaklarý olduðu için yabani kuþlarý, fareleri ve diðer vahþi hayvanlarý
çiftlikten uzak tutmaktýr. Yumurtlayan tavuklarýn kümesleri ile civciv
büyütme kümesi arasýnda en az 100 metre mesafe olmalýdýr. Bakýcýlar
çiftlikteki tek bir kümese bakmalýdýr ve çiftlikteki diðer kümeslere
girmemelidir. Tesis sahibi sürüleri kontrol ederken, kontrole en genç
sürüden baþlayýp, kontrolü en yaþlý sürüde bitirmelidir.
7
Ýçinde dezenfektan madde bulunan ayak banyo suyu, her kümesin
giriþinde bulunmalýdýr. Buradaki dezenfektan solüsyonu, günde en az
bir kez kontrol edilmeli ve sýk sýk deðiþtirilmelidir.Tesiste sadece
gerekli kiþiler bulunmalý. Tesis dýþý sürücülerin araçlarýyla tesise
girmesine izin verilmemelidir.
NEM
Baþarýlý bir civciv büyütme için nem önemli bir faktördür. Baðýl
nem %60 ile %70 arasýnda tutulmalýdýr. 6 haftalýk yaþtan sonra daha
düþük derecelerdeki ýsý yeterli nemin sürdürülmesini daha da
kolaylaþtýrmaktadýr. Daha büyük ve yaþlý hayvanlar verdikleri nefes
ile ortamdaki rutubeti saðlamak sorun olmaktan çýkar.
ÝYÝ BÝR BAÞLANGIÇ ÝÇÝN CÝVCÝV ALIMI;
CÝVCÝVLER GELMEDEN ÖNCE :
1- Gerekli ýsýnýn bina içinde her yerde ayný olduðundan emin olun.
2- Zaman saati ayarlarýný ve ýþýklar için akýmý ve sigortalarý kontrol
edin.
3- Otomatik yemlik ve suluk sistemlerinde, yemin ve suyun
her yere eþit daðýtýlmasý için gerekli ayarlarýn kontrolünün yapýlmasý
gerekir.
4- Su kaplarýnýn ve nipellerin uygun çalýþtýklarýndan emin olunmalý
ve civcivler tarafýndan rahatlýkla ulaþýlabilmesi saðlanmalýdýr.
5- Civciv üretim kuluçkahanesiyle varýþ saati hakkýnda ve teslim
edilen civcivlerin durumu ve sayýsý hakkýnda temasta bulunun ve
teslimatý onaylayýn.
MÝNERALLER :
8
Bazý üreticiler, bir kýsým minerallerin içme suyuna katýlmasýnýn
performansý olumlu yönde geliþtirdiðini düþünmektedir. Bu seçim,
yerel durumlar hakkýnda tecrübeli bir veteriner hekime danýþýldýktan
sonra yapýlmalý.
STRES BELÝRTÝLERÝ
Tavuklarýn gösterdiði stres belirtileri hakkýnda hazýrlýklý bulunun.
a- Tavuklarýn hareketsiz ve yüzü koyun yatmasý, aþýrý sýcaklýðýn
iþaretidir.
b- Gürültülü cývýltý, soðuðun ya da açlýðýn iþaretidir.
c- Belli bölgelere gruplaþmak, birbirine sokulmak, aþýrý soðuðun ve
hava cereyanýnýn iþaretidir.
SU
Civcivler yeteri kadar serin, temiz ve taze suya ulaþabilmelidirler.
Bu sürüde iyi bir baþlangýç için gereklidir. Su alýmý, hiçbir koþul altýnda
kýsýtlanmamalýdýr.
Su tüketimi, tablo 1’de gösterildiði gibi çevre ýsýsý arttýkça çoðalýr.
Eðer yeterli su alanlarý saðlanamazsa ya da sulama sistemlerinin
maksimum miktarý yetersiz kalýrsa, sürünün büyüme oraný ve saðlýðý
bozulur.
Tablo 1: Yarkalarýn Su Tüketimi
Tüketilen Su / 1000 Kanatlý / Gün
Yaþ (hafta)
21 C Litre
32 C Litre
2
4
6
8
10
12
14
16
18
30
77
101
118
125
134
139
144
148
35
118
169
196
216
224
232
240
246
9
YEM
Yüksek kaliteli bir rasyon kullanýn.Baþlangýç için ufalanmýþ yemler
palet halindeki yemlerden daha iyidir.
GÜNLÜK CÝVCÝV YETÝÞTÝRÝCÝLÝÐÝNDE ARALIKLI IÞIK
PROGRAMI
Günlük civciv çiftliðe geldiðinde genel uygulama; onlara, olabilecek
uzun bir araba yolculuðundan sonra, kendilerini toparlamasý için yeteri
kadar yem yemesi ve su içmesine olanak tanýmak amacýyla 2 - 3 gün
24 saat kesintisiz ýþýk saðlamaktýr. Bu uygulamada, civcivler çiftliðe
ulaþtýktan sonra ve bakým sýrasýnda bazýlarýnýn uyumaya devam ettikleri,
bazýlarýnýn ise su ve yem aradýðý gözlenebilir. Sürünün aktivitesi her
zaman düzensiz olacaktýr. Özellikle bu fazda yetiþtirici, civcivlerin
davranýþlarýný ve durumlarýný deðerlendirmekte zorluk yaþar.
Pratikte, özel belirlenmiþ bir kesintili ýþýk programý ile günü dinlenme
ve aktivite evreleri olarak bölme prensibi vardýr. Burada amaç civciv
aktivitelerini senkronize etmektir. Bakýcý, hayvanlarý grup halinde su
ve yem aramalarý için baský yaparak, sürünün durumu hakkýnda daha
iyi bir gözleme sahip olur.
Bu yüzden H&N Ýnternational, civcivler çiftliðe ulaþtýðýnda dinlenme
süresini verdikten sonra periyodik olarak 4 saat aydýnlýk, 2 saat karanlýk
programýný uygulamanýzý önerir.
ULAÞTIKTAN SONRA IÞIK PROGRAMI
10
4 saat aydýnlýk
2 saat karanlýk
4 saat aydýnlýk
2 saat karanlýk
4 saat aydýnlýk
2 saat karanlýk
4 saat aydýnlýk
2 saat karanlýk
Bu program, civcivlerin çiftliðe geliþinden sonra 7 veya 10 güne
kadar kullanýlýr. Sonra bir kademe düþürülerek sýradan aydýnlatma
programýna geçilir.
Takip eden ýþýklandýrma programý kullanýmý aþaðýdaki avantajlarý
saðlar:
1 Civcivler ayný anda dinlenir ya da uyurlar. Civcivlerin bu davranýþýnýn
anlamý, senkronize olacaklarýdýr.
2 Zayýf civcivler, güçlü olanlar tarafýndan onlar gibi yemeye, içmeye,
davranmaya teþvik edilecektir.
3 Sürünün davranýþlarý daha üniform ve hayvanlarýn deðerlendirilmesi
daha kolay olacaktýr.
4 Sürüde ölüm oraný azalacaktýr.
YERDE CÝVCÝV BÜYÜTME VE YETÝÞTÝRME
CÝVCÝV BÜYÜTME
Ýyi bir baþlangýç için, kaliteli ve temiz altlýk ile civciv alýmý yapýn.
Civcivler gelmeden önce civcivhanenizi hazýrlayýn ve 24 saat önceden
ýsýtmaya baþlayýn.
ZEMÝN ALANI
Günümüz yüksek enerji fiyatlarý sebebiyle civciv hanenin yarýsý
ýsýtýlýp diðer yarýsý bariyerlerle ayrýlýp daha serince tutulabilir. Bir süre
sonrada civcivler büyüdükçe civcivhanenin tamamýna yayýlmak suretiyle
bir miktar enerji tasarrufu saðlanabilir.
ALTLIK
Eski altlýðýn kullanýmý tavsiye edilmez. Eski altlýkla hastalýklar
bulaþabilir ve tavuklarýn hastalanma oraný ve ölüm oranýnýn artmasýna
sebep olabilir.
11
YEM VE SU
Ýlave civciv yemlikleri, civcivler normal yemlik sisteminden yemeye
baþlayana kadar birkaç gün civcivhanede bulundurulmalýdýr. Kümeste
yeteri kadar yemlik alaný olduðundan emin olun. Civcivler, talaþ gibi
altlýkta yetiþtiriliyorsa, bu parçacýklardan bir miktar yiyeceði
unutulmamalýdýr, bunlarýn sindirimi için eritilemeyen çok küçük
taþlar (granit grit) yedirilmelidir.
Otomatik suluk sistemleri günlük civcivlere yeterli su saðlamak
için hazýr bulundurulmalýdýr. Nerdeyse tüm sistemler, civcivler normal
suluklardan su içene kadar su kaplarýyla desteklenmelidir.
Civcivlerin büyürken kullanýlan su sistemiyle yumurtlama kümesinde
kullanýlan su sisteminin ayný þekilde olmasý önemlidir. Bu, kümeslerde
daha sonra olabilecek su kaybýný önlemeye yardýmcý olacaktýr.
CÝVCÝV BARÝYERLERÝ
Canopy tipi civciv büyütme üniteleri kullandýðýnýz zaman civciv
bariyerlerini kullanýn.(mukavva ya da hava akýmýný engelleyecek
malzemeler) Civcivlerin bulunduðu bu bariyerleri ortamda 4 metre
çapýnda halka oluþturacak þekilde yaparak baþlayýn. Bu halkayý da
birkaç günde bir geniþletin ve civcivler altý ya da yedi günlük yaþa
geldiðinde tamamen kaldýrýn.
KOKSÝDÝOZÝS ENFEKSÝYON KONTROLÜ
Ýyi sürü yönetimi, koksidiozis enfeksiyonu salgýnlarýný önlemeye
yardýmcý olacaktýr. Eðer piliçler kafeslere geçirilecekse, kokosidiostat
kullanýmý tavsiye edilir. Eðer zeminde yetiþtirme yapýlacaksa, piliçlere
baðýþýklýk saðlanmasý için bir program mutlaka kullanýlmalýdýr.
Kokosidiostatlar genelde yumurtlama döneminde kullanýlmazlar.
KAFESTE CÝVCÝV BÜYÜTME VE YETÝÞTÝRME
SU
12
Uygun içme suyu alaný mutlaka saðlanmalýdýr. Civcivler geldiðinde
su kaplarý tamamen dolu olmalýdýr. Ýlk birkaç gün, su kaplarý ve
nipeller günde birkaç kez kontrol edilmelidir. Çoðunlukla civcivlerin
su alýmlarý tek bir su kabýna ya da nipele baðlýdýr ki bu bozulduðunda
veya çalýþmadýðýnda, çok hýzlý su kaybý oluþur. Hem büyüme hem
yumurtlama kümeslerindeki suluk sistemi tipleri ayný olmalýdýr.
YEM
Günlük civcivlerde, kafes telleri üzerine renkli, kaygan kaðýtlarý
deðil buruþturulmuþ kaðýt ya da gazete sererek baþlayýn. Böylece
civcivler rahatça yeme ve suluklara ulaþabilirler. Az bir miktar yüksek
kaliteli yemi, yere ya da yem kaplarýna koymak ve yemlikleri
olabildiðince tam dolu tutmak, civciv alýmýnda iyi bir baþlangýç
yapmakta yardýmcý olacaktýr. Emin olun ki yeterli yemlik alaný,
uygun büyümeyi ve üniformiteyi saðlamakta çok önemlidir.
Þekil 2: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Ýçme Suyu Alaný Ýhtiyaçlarý
Kanatlý / Kap / Kanatlý / Nipel / Kanatlý / Kanal Tipi Suluk
Askýlý Kafes
Kanatlý/cm
Kap
Kafes
Nipel
suluk
Kafes
Civciv
Büyütme
Yer
Civciv
Büyütme
2
2
100
100
20 - 24
10 - 12
25
15
2
2
20 - 24
10 - 12
1,25 cm
1,25 cm
24
24
2,5 cm
2,5 cm
Þekil 3: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Yemlik Alaný Ýhtiyaçlarý
Kafes
Yer
Civciv / Büyütme
5 cm / kanatlý
Civciv / Büyütme
Civciv / Büyütme
7,5 cm / kanatlý
25 kanatlý / asma yemlik
ZEMÝN (KAFES) ALANI
Çoðu kümes sahipleri, baþlangýçta kafeslerin 1/3 veya ½ si kullanýlýr.
Piliçlerin üniform büyümesini saðlamak için, uygun zamanda boþ kafeslere
taþýnmasýna ve kafes yoðunluðunun uygun olmasýna özen gösterilmelidir.
13
ISI
Civcivlerin gelmesinden bir gün önce kümes ýsýsýnýn þekil 5 teki önerilere
göre ayarlayýn.
Þekil 4: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda Zemin
Alaný ve Ýhtiyaçlarý
Kafes
2
Civciv
Büyütme
142 cm / kanatlý
2
248 cm / kanatlý
Yer
Açýk tip kümesler
Civciv
Büyütme
Kapalý tip kümesler
Civciv
Büyütme
2
13,4 m / kanatlý
2
7,2 m / kanatlý
2
21,5 m / kanatlý
2
10,8 m / kanatlý
Þekil 5: Civciv Büyütme ve Yetiþtirme Periyodunda
Isý Ýhtiyaçlarý
Kafes
Baþlangýç
34 - 35 C
Yer
36 - 36 C
Ýlave ýsý ihtiyacýna gerek olmayana kadar
haftada 3 C düþürülmelidir.
Ýlave ýsý ihtiyacýna gerek olmayana kadar
haftada 3 C düþürülmelidir.
IÞIK
Civcivlerin yemin ve suyun yerini kolayca bulabilmeleri için ilk
hafta yeterli ýþýk þiddetinin saðlandýðýndan (10-20 Lux) emin olunmalýdýr.
HAVA / HAVALANDIRMA
14
Toz ve istenmeyen gazlarý uzaklaþtýrmak için yeterli miktarda taze
hava saðlanmalýdýr. Serin günlerde bile hava akýþýnýn olmasýna özen
gösterilmelidir. Özellikle sýcak günlerde yeterli hava akýþý çok önemlidir.
GAGA KESÝMÝ
Gaga kesimi kümes hayvaný yetiþtiriciliðinde özellikle fazla ýþýklý
açýk tip kümeslerde çok önemli bir uygulamadýr. Gaga kesiminde
çeþitli yöntemler kullanýlýr ki bunlar gaga büyümesini kalýcý bir þekilde
durduracaktýr. Amaç ise gagalarda saðlanan üniformitedir. Uygun
olmayan gaga kesimi genel sürü performansýna kalýcý bir hasar verebilir.
Piliçler cinsel olgunluða erken yaþta ulaþtýðýndan, gaga kesiminin
erken yaþta yapýlmasý en iyisidir. Bu, piliçlerin kaybedebileceði vücut
aðýrlýðýný telafi etmesi için yeterli zamaný saðlamak içindir. Bu sebeple
herhangi bir gaga kesimi, 10 günden sonra tavsiye edilmez. Çok sýcak
havalarda geç yapýlan gaga kesimi, çok miktarda kan kaybýna sebep
olabilir. Sürünün içme suyuna birkaç gün önceden katýlacak vitamin
K gaga kesimi kanamalarýnýn önlenmesinde yardýmcý olur.
7-10 GÜNLÜK YAÞTA GAGA KESÝMÝ
Gaga kesimi 7-10 günlük yaþta uygulanmýþ olmasý gerekir. Gaga
kesim makinesi, üç farklý delik boyutuna sahip (3.5, 4.0, 4.3) kesim
þablonuyla kullanýlmalýdýr. Üst ve alt gagalar, burun deliðinden 2mm
sonra kesilecek ve daðlanacaktýr. Gagalar bu þablon delikleri kullanýlarak
ayný anda kesilirler. Özellikle daha yaþlý civcivlerde gaga uzunluðunu
doðru ayarlamak için delik boyutunu biraz arttýrmak gerekebilir.
Gaga dikkatlice ve doðru olarak kesilip 2-3 saniye süresince
daðlanmalý. Býçak kör ve yeterince sýcak deðilse (tam olarak 509-595
derece) gaga uygun bir þekilde kesilip daðlanamaz. Önceden kullanýlan
gaga kesme ekipmanlarý makine dahil olmak üzere temizlenmeli ve
dezenfekte edilmelidir. Kesim makinesinin uygun bir þekilde
ayarlanmasý ve düzgün çalýþmasý çok önemlidir. Býçaklarýnýn yeteri
sýklýkta deðiþtirilmesi gerekir. Kör býçaklar gagayý düzgünce kesmek
yerine ezer ve yýrtar. Kaliteli gaga kesim operasyonu dikkate ve
ekipman bakýmýna baðlýdýr. Düzgün gaga kesim makinesi bakýmý,
kesim prosedürünü izlemek kadar önemlidir.
PÝLÝÇLERÝN BESLENMESÝ
H&N “Brown Nick”lerin büyümesi ve uygun yem programlarý ve
yemlerle geliþmesi, çeþitli yem bileþenleriyle saðlanýr. Tablo 2’de
tavsiye edilen beslenme seviyeleri, piliçlerde iyi iskelet ve kas geliþimi
15
için gereklidir. Fazla yaðlýlýk piliç performansýna zarar verdiði için,
piliçlerde olabildiðince az yað bulunmalýdýr. Kafesteki tavuklara,
zemindeki tavuklara göre biraz daha farklý bir besleme programý
uygulanabilir. Çünkü kafestekiler yerde yetiþtirilenlere göre daha az
hareket ettikleri için daha aðýrdýrlar.
BÜYÜTME / YETÝÞTÝRME
Civciv/Büyüme periyodu sýrasýnda, üç yem (Tablo2’deki baþlangýç,
büyüme, geliþme) H&N “Brown Nick” için çok elveriþlidir. Her bir
yem, tablo3’te de gösterildiði gibi vitaminler ve minerallerle
desteklenmelidir. Her yem, rehberde de gösterildiði gibi hedef vücut
aðýrlýðýna ulaþýlana dek sürdürülmeli. Ulaþýldýðý noktada bir diðerine
geçilmelidir.
Tablo 2: Civciv / Büyütme / Geliþtirme / Yumurtlama Öncesi
Yemlerinde Tavsiye Edilen Besin Maddeleri
16
Baþlangýç
Yemi
Büyüme
Yemi
Canlý aðýrlýðý (kg)
Yaklaþýk yaþ
0,13
0 - 2 hf.
0,68
3 - 8 hf.
Enerji (kcal/kg)
Enerji (MJ)
Protein (%)
Kalsiyum (%)
Sin. Fosfor (%)
Sodyum (%)
Klor (%)
Lizin (%)
Methionin (%)
Met + Sis (%)
Arijinin (%)
Triptopan (%)
Treonin (%)
Leucine (%)
Isolecine (%)
Linolenil asit (%)
2900
12,00
21,00
1,05
0,48
0,18
0,20
1,20
0,48
0,83
1,26
0,23
0,80
1,55
1,00
1,40
Yumurta
Geliþtirme Öncesi
Yemi
Yemi
(Ýsteðe Baðlý)
18 haftadan
1,4
9 - 17 hf. %1 üretime kadar
2750 - 2800 2750 - 2800 2750 - 2800
11,40
11,40
11,40
17,50
14,50
18,50
2,00
0,90
1,00
0,45
0,37
0,45
0,16
0,16
0,17
0,18
0,18
0,19
0,85
0,65
1,00
0,36
0,33
0,38
0,68
0,57
0,67
0,92
0,74
1,05
0,20
0,16
0,21
0,60
0,50
0,70
1,05
0,90
1,30
0,77
0,65
0,83
1,00
1,00
1,40
YUMURTLAMA ÖNCESÝ
Piliçler yumurtlama öncesi yeminden iyi yararlanýrlar. (tablo2’deki)
Bu yem, düþük kalsiyum seviyesini, yumurtlama yemlerine yardýmcý
olmasý için biraz yükseltir. Eðer kullanýlacaksa, %2 kalsiyum içeren
yumurtlama öncesi yem 18 haftalýk yaþta (126’ncý günde)
kullanýlmalýdýr. Diyette kalsiyum alýmýnýn saðlanmasý için kalsiyum
kaynaðý olarak kireç taþý parçacýklarý kullanýlabilir.
Tablo 3: Tamamlanan Yem Formülleri Ýçin Tavsiye Edilen
Vitamin ve Mineral Katkýlarý
Ýlaveler / kg
Yem
Vitamin A
Vitamin D3
Vitamin E
Vitamin K3
Vitamin B1
Vitamin B2
Vitamin B6
Vitamin B12
Pantothenic Asit
Nicotonik Asit
Folik Asit
Biotin
Kolin
Antioksidan
Koksidiostat
Manganez
Çinko
Demir
Bakýr
Kobalt
Iyot
Selenyum
Baþlangýç ve Geliþtirme
Büyütme Yemi
Yemi
IU
IU
IU
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
mg
12000
2000
20 - 30
3
1
6
3
15
8
30
1
50
300
100 - 150
yeteri kadar
100
60
25
5
0,1
0,5
0,2
12000
2000
20 - 30
3
1
6
3
15
8
30
1
50
300
100 - 150
yeteri kadar
100
60
25
5
0,1
0,5
0,2
Yumurta Öncesi /
Yumurta Yemi
12000
2000
20 - 30
3
1
4
3
15
8
30
0,5
25
400
100 - 150
100
60
25
5
0,1
0,5
0,2
17
Tablo 4: Piliç Yem Tüketimi
Hafta
Yem
Günlük (gr)
Tüketilen Yem
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Baþlangýç
Baþlangýç
Baþlangýç
Baþlangýç
Baþlangýç
Baþlangýç
Büyütme
Büyütme
Büyütme
Büyütme
Büyütme
Geliþtirme
Geliþtirme
Geliþtirme
Geliþtirme
Geliþtirme
Geliþtirme
Geliþtirme
10
16
22
28
34
40
46
52
57
61
64
66
67
68
70
72
74
76
Arttýrmalý
toplam yem
Kanatlý (Kg)
0,07
0,18
0,34
0,53
0,77
1,05
1,37
1,74
2,14
2,56
3,01
3,47
3,94
4,42
4,91
5,41
5,43
6,46
YEM TÜKETÝMÝ
Tablo 4’teki bilgiler tahmin edilen yem tüketimini gösterir. Tabii
ki bu deðerler çevre koþullarý sebebiyle birazda olsa yem tüketiminde
farklýlýk gösterecektir.
YEM KALÝTESÝ
18
Sadece kimyasal ve mikrobiyal bulaþýklýðý olmayan taze yem
kullanýn. Eðer tesis kendi deðirmenine sahip ise tüm yem nakillerinde
her yem bileþeninden uygun örnek alýn. Eðer tesis kendi deðirmenine
sahip deðilse, her nakilde karýþmýþ olan yemden bir örnek alýnmalýdýr.
Bu örnekler bir kaç hafta saklanmalý, eðer sürüde laboratuar analizi
gerektirecek bir durum oluþmazsa, elden çýkarýlmalýdýr.
0-6 HAFTALARDA BESLEME
Araþtýrmalar göstermiþtir ki “Brown Nick” ilk 6 hafta, tablo 2 ‘de
de gösterildiði gibi, baþlangýç yemi ile beslendiðinde uygun bir büyüme
gösterir.
7-18 HAFTALARDA (YUMURTA KÜMESÝNE KADAR)
BESLEME
“Brown Nick” ler çeþitli besleme programlarýnda tatmin edici bir
geliþme ve olgunlaþma gösterir fakat bizim araþtýrmalarýmýza göre
uygun hava þartlarýnda, 6 haftalýk yaþta büyüme yemi ve 12 haftalýk
yaþta geliþtirme yemi deðiþimi en iyi verimi verir. Tropikal iklimde,
8 haftalýk yaþa ve gerekirse daha uzun süreye kadar baþlangýç yemi
ile besleme, hedef vücut aðýrlýðýný (tablo5 bkz. Vücut aðýrlýðý hedefi
tablosu) elde etmek için gerekebilir.
“Brown Nick” lerin haftalýk vücut aðýrlýðý kontrolü olmazsa olmazdýr.
Büyüme dönemi boyunca uygun vücut aðýrlýðýnýn sürdürülmesi,
“Brown Nick” lerin genetik performansýnýn tam olarak göstermesine
yardýmcý olacaktýr.
VÜCUT AÐIRLIÐI
Vücut aðýrlýðý, 4’ten 18’inci haftaya kadar her haftada bir kontrol
edilmeli ki eðer sürü gerekli büyümeyi saðlayamýyorsa besleme
programý deðiþtirilebilsin. Bir, 10 gram arttýrma skalasý önerilir.
Sürünün % 1’i ya da en az 100 tavuk temsil edici örnek olarak kümesin
çeþitli yerlerinden alýnýr ve sürü aðýrlýðýný kontrol etmek için bu
örnekler tartýlýr. Eðer elde edilen sonuç beklenen ortalamadan çok
yüksek ya da çok düþük çýkarsa ölçüm süreci tekrarlanmalýdýr.
Elde ettiðiniz örneklerin aðýrlýk sonuçlarý “Brown Nick” vücut
aðýrlýðý rehberiyle (Tablo:5) kýyaslayýnýz. Eðer optimum performansa
ulaþýlýrsa, piliçlerin vücut aðýrlýklarý H&N rehberine uyumlu demektir.
“Brown Nick”lerin 18. haftada ortalama vücut aðýrlýðýnýn 1400-1550
g. olmasý önemlidir. Büyüme ilerleyiþi, tablo5’te gösterilen þekli takip
etmelidir.
ÜNÝFORMÝTE
Üniformite deðeri, her aðýrlýk ölçümünden sonra hesaplanmalýdýr.
Sürü üniformitesini tanýmlamak için uygun prosedür þu þekilde ilerler:
19
1- Ortalama vücut aðýrlýðýný hesaplama,
2- Örneklerin vücut aðýrlýklarýnýn yüzde 10’unu hesaplama,
3- Üniformite deðerinin üst ve alt sýnýrlarýný belirlemek için elde
edilen bu sayýyý ortalama vücut aðýrlýðýna eklenme ve çýkarýlmasý,
4- Bu sýnýrlar arasýnda kalan tavuklarý hesaplama,
5- Bu tavuklarý, tüm tartýlan tavuk sayýsýna bölüp, 100 ile çarpýlmasý.
Bu üniformitenin % deðeridir.
Örnek:
1- 95 piliç tartýldý toplam aðýrlýk 86260 gram. 86260, 95’e bölündü
ve ortalama piliç aðýrlýðý 908 gram bulundu.
2- 908 x 10% = 91
3- 908 + 91 = 999(üst deðer) 908-91= 817(alt deðer)
4- 81 pilicin aðýrlýðý 999 ile 817 arasýnda çýktý
5- 81/95 x 100 = 85% üniformite
Standart:
17 haftalýk yaþta iken üniformitenin %85 ve daha fazla olmalýdýr.
%85’ten, olasý daha yüksek deðerler daha fazla istenir.
YEM DEÐÝÞTÝRME
Eðer piliçler, yaþlarýna göre istenen aðýrlýkta iseler, tablo2 ve 4 teki
gibi özelleþtirilmiþ yemlere geçilir. Eðer sürü yaþýna göre istenilen
aðýrlýðýn altýndaysa, istenilen aðýrlýða gelene kadar yem deðiþikliði
ertelenir. Örneðin, civcivlerin istenilen vücut aðýrlýðýna ulaþmasý için
uzun süre baþlangýç yemiyle beslenmesi gibi. Ancak baþlangýç yemi,
11 haftalýk yaþtan sonra verilmemelidir.
VÜCUT AÐIRLIÐI KAZANMA
20
Eðer sürü hedef vücut aðýrlýðýna ulaþmýyorsa, yem ve su tüketim
oraný yaný sýra yemlik, suluk, zemin alanlarý kontrol edilmeli.
Tablo 5: Civciv ve Büyüme Periyodu Süresince Tavsiye
Edilen ‘‘Brown Nick’’ Vücut Aðýrlýðý
Yaþ
Vücut aðýrlýðý hedefi (g)
Hafta
Gün
Düþük
Yüksek
Ortalama
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
7
14
21
28
35
42
49
56
63
70
77
84
91
98
105
112
119
126
67
119
181
257
344
447
551
646
739
827
907
988
1064
1132
1197
1254
1325
1397
74
132
200
285
382
496
612
717
821
918
1008
1097
1182
1258
1329
1398
1472
1551
70
126
191
272
364
473
584
684
783
875
961
1046
1127
1199
1269
1333
1404
1479
Yetersiz kafes veya zemin alaný, yem tüketiminin azalmasýna sebep
olabilir. Eðer su kirlenmiþ ya da kötü tada sahipse su tüketimi, yem
tüketimi ile beraber düþer.
Hastalýklarda vücut aðýrlýðý azalmasýnda önemli bir faktördür. Eðer
hastalýktan þüphe edilirse olabildiðince kýsa sürede kesin bir teþhis
elde edilmelidir. Gaga kesimini yapacak kiþileri seçerken her zaman
tecrübe aranmalý. Çünkü uygun olmayan gaga kesimi, istenilen vücut
aðýrlýðýna ulaþmada sorun yaratýr. Mümkünse ýsý, civciv ve piliçlerin
rahat edebileceði gibi ayarlanmalý. Genelde 18-24 derece arasý piliçler
için uygundur.
21
AÞILAMA VE HASTALIKLARDAN KORUNMA
Aþý programlarý uygulamalarý; belli bölgeye göre, salgýn hastalýklara
göre, bilinen patojenlerin virülansýna göre çeþitlenir ve o yörenin özel
ihtiyaçlarýna göre dizayn edilmek zorundadýrlar. Belli aralýklarla aþý
revizyonu yaný sýra hastalýklardan koruyucu yönetim tavsiyeleri almak
için iyi bir veteriner hekime danýþýlmalýdýr. Yem ile birlikte
antibiyotiklerin ve kokosidiostatlarýn kullanýmý, tavuk hastalýklarý
üzerine özel eðitim almýþ veteriner hekimin kontrolü altýnda olmalýdýr.
Genel Prensipler
Aþýlama programlarý için bazý ip uçlarý:
22
1- Kalýcý sürü kayýtlarý için takip edilen bilgilerin kaydý: Aþý üreticisi,
seri numarasý, aþý zamaný, metodu, (eðer olursa) gözlenen
reaksiyonlar ve son zamanlarda kullanýlan ilaçlar.
2- Sadece saðlýklý tavuklarýn aþýlanmasý: Eðer sürü saðlýklý deðilse
ya da herhangi bir sebeple stres altýnda ise, aþýlama sürü eski
durumuna gelene kadar ertelenmeli.
3- Eksik dozda yapýlmýþ aþýlar tavuklarda immun sistem cevabý
oluþturmada baþarýsýz olabilirler. Aþýlarýn son kullanma tarihlerinin
geçmemiþ olduðundan emin olun. Tüm aþýlarýn ve aþý ekipmanlarýnýn
uygun bir þekilde temiz ve kuru biryerde saklayýn.
4- Suyla yapýlan aþýlarý için, suya 2.4kg/1000 litre oranýnda ya da aþý
eklemeden önce 2.4g/litre oranýnda yaðsýz süt tozu eklemek. Bu,
suda bulunan ve aþýdaki virüsü yok edebilecek kloru, aðýr metalleri,
asidikliði ya da alkaliliði nötralize etmekte yardýmcý olur.
5- Aþý uygulamasýnda üretici firma talimatlarýnýn izlenmesi gerekir.
Çeþitli firmalarýn özel tavsiyelerine raðmen çoðu aþý içme suyu
ile ya da sprey yolu ile uygulanabilir. Damlacýk büyüklükleri de
göz önünde bulundurulduðunda, aþý içerikleri, farklý aþý birleþimleri
ve sürü aþýlamalarý konusunda farklý imalatçýlar farklý görüþlere
sahipler. Tabii ki kullanýlan ürünlere dair en iyi bilgi kaynaðý aþý
üreticileridir.
6- Baðýþýklýk sisteminin çalýþmasýný engellememek için, aþýlama
öncesi 3 gün ve aþýlama sonrasý 1 hafta süre ile antibiyotik ve ilaç
kullanýmýndan kaçýnýlmalýdýr.
7- Aþýlý suyun tüm hayvanlarca kullanýlmasý için aþýlamadan birkaç
saat öncesinde suyun kesilmesi gereklidir. Günün sýcak saatlerinde
su kesme uygulamasýndan kaçýnmak için ideal aþýlama zamaný
sabah saatleridir.
8- Aþýnýn tüm tavuklara üniform bir þekilde daðýtýmýndan emin olmak
için aþýlamadan önce su kanallarý kontrol edilmeli ve piliçlerin
aþýlarý eþit olarak almalarý saðlanmalýdýr.
SEROLOJÝK KONTROLLER
17-18 haftalýk yaþta tamamlanan aþýlama programý hakkýnda serolojik
bilgilerin elde edilmesi, üretimden önce piliç sürüsünün baðýþýklýk
geliþimi görmek için iyi bir yöntemdir. Sürü sahibinin, piliçlerin
yumurtlama kümesine taþýnmadan önce 25 kan serum örneðini, üretim
öncesi Mycoplasma gallisepticum (Mg) ve Mycoplazma synoviae
(Ms) gibi hastalýklardan ari oldugunu öðrenmek için laboratuara
göndermesi tavsiye edilir. Serolojik veri birçok hastalýk etkenlerinin
antikor titre seviyesiyle ilgili deðerli bilgiler verir. Belli bir laboratuar
ile çalýþmak, aþýlama programýndan daha iyi sonuç almanýzý ve daha
dirençli bir sürü elde etmenizi saðlar.
Þekil 6: Örnek Aþýlama Programý
Yaþ
Aþý Tipi
1. gün
Marek Aþýsý
14. - 28. günler
(2. - 4. haftalar arasý)
56. - 84. günler
(8. - 12. haftalar arasý)
119. - 126. günler
(17. - 18. haftalar arasý)
Gumbora aþýsý
Yalancý veba aþýsý
Ý. Bronchitis aþýsý
Kanatlý çiçeði aþýsý
Avian Encepholomyelit aþýsý
Ý. Bronchitis aþýsý
Yalancý veba aþýsý
Ýnaktif aþýlar
AÞILAMA PROGRAMLARI
Bireysel çiftlikler için spesifik aþý programýn hazýrlanmasý pek
mümkün deðildir. Fakat temel aþý programý (þekil 6) dünya çapýnda
birçok çiftliðin ihtiyacý olan çok genel bir yönlendiricidir. Koksidiosis,
laryngotrachitis, Mg, coryza ve diðer çeþitli hastalýk etkenleri için ek
aþýlara ihtiyaç duyulabilinir. Bu karar; önceki hastalýklar, coðrafik
konum, komþu çiftliklerin hastalýklarý ve aþýlamalarý, durum
düzenlemeleri ve endemik hastalýklar gibi risk faktörlerini dikkatli bir
þekilde inceleyerek verilmelidir.
23
BÜYÜME DÖNEMÝ KAYITLARI
Sürü kayýtlarýnýn iyi tutulmasý, her bir sürü için daimi kondisyon
geliþimi ve ilerleyiþi saðlar. Bu yüzden iyi tutulmuþ kayýtlar çok deðerli
yönetim aletleridir.
Ölüm oraný, yem ve su tüketim miktarlarý günlük kayýt edilmeli ve
haftalýk özetleri çýkarýlmalýdýr. Her bir sürünün vücut aðýrlýðý ve vücut
aðýrlýðý üniformitesi bu kayýtlara dahil olmalýdýr.
Tüm sonuçlar grafik haline getirilmelidir. Bu grafikleri kullanma,
ölüm oraný gidiþatý ve sürünün büyümesi ile ilgili analizleri geliþtirir.
Aþýlamalar, gaga kesimi, tedaviler, ýþýk deðiþimleri, ve diðer önemli
olaylarda kayýtlarda bulunmalýdýr.
18 HAFTALIK IÞIKLANDIRMA PROGRAMI
Iþýk kontrolü, genel yetiþtiricilikte ve yumurtacý sürü yönetiminde
çok önemlidir. Yapay ýþýk ile, günlük ýþýk periyodunun tam kontrolü
ile yumurta üreticileri yýlýn her zamaný kümese sürü yerleþtirebilir ve
üretim için uygun yaþa getirebilirler. Uygun ýþýk yönetimi cinsel
olgunluðun kontrolünde, vücut aðýrlýðý ve yumurta aðýrlýný kontrol
etmekte kullanýlan deðerli bir araçtýr.
“Brown Nick”ler farklý ýþýklandýrma programlarý altýnda, üstün
performans gösterir. Üreticinin kafeslere taþýma zamaný, erken veya
geç yumurtaya sokma, küçük veya büyük yumurta gibi ihtiyaçlarýna
en iyi cevabý verir. Fakat en tutarlý sonucun bulunmasý için geliþtirilen
program, daimi gün boyu programýdýr. Aþaðýda kullanýlan bazý baþarýlý
ýþýklandýrma programlarý vardýr.
ÝLK ÝKÝ HAFTA
Ýlk iki hafta ýþýklandýrma programý her tür için tüm sürüde aynýdýr.
Ýlk bir iki gün, civcivlere ýþýk 24 saat kesintisiz 10 Lux þiddetinde
olmalýdýr. Üçüncü günde, ýþýk süresini günde 16 saate indirilmeli ve
ýþýk þiddeti 10 Lux olarak sürdürülmeli.
Kapalý Çiftliklerde Civciv ve Yetiþtirme
24
Üçüncü haftanýn baþlangýcýnda (15 günlük yaþta), ýþýk süresi 9 - 10
saate indirilmelidir. Iþýk þiddeti 5 – 7.5 lüx. olmalýdýr. Bunu 18. haftaya
kadar sürdürülmeli. (126 günlük yaþa kadar.) Iþýk þiddeti tablo 6’da
gösterildiði gibi olmalýdýr.
Tablo 6: Minimum Iþýk Þiddeti
Yaþ
(Hafta)
(Gün)
0-2
1 - 14
2 - 18
15 - 126
18 - Yumurta periyodu sonu 126 - Yumurta periyodu sonu
Lüks
10
5 - 7,5
10
Açýk ya da Yarý Açýk Çiftliklerde Civciv ve Yetiþtirme
30 derece enlem ve üzeri civciv büyütme:
Sürüye özel ýþýk düzeninin ayarlanmasý, çiftlik tipine ve hayvanlarýn
hangi ayda yumurtadan çýkacaðýna baðlýdýr.
Açýk ya da kapalý sistemlerde ýþýk filtreleri olmalýdýr. 15 günlük
yaþtan 18. haftaya kadar ýþýklandýrma programý yumurtadan çýkýþa
baðlýdýr. Þubat ile mayýs arasýnda yumurtadan çýkan sürünün yapay
ýþýklandýrmaya ihtiyacý vardýr ki yapay verilen ýþýk artý doðal ýþýk bize,
15 günlük yaþtan 21 hazirana kadar olan en uzun doðal gün uzunluðuna
denk bir ýþýk versin. Bunun için tablo 7 de verilen kuzey ve güney
yarým kürelerdeki gün uzunluðunu gösteren deðerlerden
faydalanabilirsiniz. Ýstenen bu ýþýk süresi 15. gün ile 21 haziran arasý
devam ettirilmelidir. 21 haziranda sonra yapay ýþýklandýrma tamamen
doðal ýþýðýna göre düzenlenmelidir. 15 günlük yaþta, mayýs 16 ile
þubat 14 arasýnda yumurtadan çýkan sürü için yapay gün uzunluðu,
18 haftalýk yaþta normal gün uzunluðuna eþit ayarlanmalýdýr. Doðal
gündeki ýþýk süresini gün doðumundan gün batýmýna kadar tanýmlarken,
þafak, alaca karanlýk ve gün batýmý içinde bir saat gibi bir süre
eklenmelidir.
Fiziksel olarak mümkünse akþamlarý ýþýklar ayný zamanda
kapatýlmalýdýr, büyüme süresince tam olarak gün batýmýndan 1.5 saat
sonra. Böyle bir program, yem tüketimini harekete geçirmek için
günün en serin saatlerinde ek ýþýk saðlar. Ayný zamanda bu, gün süresini
azaltarak cinsel olgunluðu kontrol etmek içinde kullanýlabilir.
YUMURTLAMA SÜRESÝNCE IÞIK KONTROLÜ
Ýyi ýþýk kontrolünde yetiþtirilen piliçlerin, hýzlý üretim geliþimi için
keskin bir ýþýk artýrýmýna ihtiyacý vardýr. Sürü 18 haftalýk yaþa geldiðinde
ve uygun vücut aðýrlýðýnda iken ýþýklandýrma uzunluðu en az 1 saat
arttýrýlmalý.(tablo9) Bu þekilde arttýrýlarak sonuçta 13 saat ya da daha
fazla ýþýklandýrma süresi elde edilmelidir.
25
Tablo 7: Kuzey ve Güney Yarýmkürede Gündoðumu ve
Günbatýmý Arasý Saatler
Kuzey
0
10
20
30
40
50
Güney
Yarýmküre s. dk. s. dk. s. dk. s. dk. s. dk. s. dk. Yarýmküre
5 Ocak
20 Ocak
5 Þubat
20 Þubat
5 Mart
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
5 Mayýs
20 Mayýs
5 Haziran
20 Haziran
5 Temmuz
20 Temmuz
5 Aðustos
20 Aðustos
5 Eylül
20 Eylül
5 Ekim
20 Ekim
5 Kasým
20 Kasým
5 Aralýk
20 Aralýk
26
12
12
12
12
12
12
12
12
12
22
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
7
7
7
6
6
6
6
6
7
7
7
7
7
7
7
6
6
6
7
7
7
7
7
7
11
11
11
11
11
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
11
11
11
11
11
34
38
44
50
58
7
14
24
31
37
41
42
41
37
32
25
17
8
1
52
44
38
35
33
10
11
11
11
11
12
12
12
12
13
13
13
13
13
12
12
12
12
11
11
11
11
10
10
59
5
19
35
49
6
25
41
56
8
17
20
19
11
59
44
26
10
53
36
20
7
59
55
10
10
10
11
11
12
12
13
13
13
14
14
14
13
13
13
12
12
11
11
10
10
10
10
17
31
52
16
38
6
35
2
26
45
0
5
1
49
29
6
40
13
46
20
55
34
19
13
9
9
10
10
11
12
12
13
14
14
14
12
14
14
14
13
12
12
11
10
10
9
9
9
27
47
19
55
28
7
49
27
2
32
53
1
55
38
9
35
55
16
37
59
21
51
29
20
8
8
9
10
11
12
13
14
14
15
16
16
16
15
15
14
13
12
11
10
9
8
8
8
14
45
32
23
11
9
8
3
54
37
9
22
14
46
2
14
16
22
26
31
36
51
18
5
5 Ocak
20 Ocak
5 Þubat
20 Þubat
5 Mart
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
5 Mayýs
20 Mayýs
5 Haziran
20 Haziran
5 Temmuz
20 Temmuz
5 Aðustos
20 Aðustos
5 Eylül
20 Eylül
5 Ekim
20 Ekim
5 Kasým
20 Kasým
5 Aralýk
20 Aralýk
Bazý bölgelerde doðal yüksek çevre ýsýsý sebebiyle, yumurtlama
periyodundaki ýþýk süresi sabah 03.00 ile akþam 19.00 arasý olarak
ayarlanmalý. Bu tablo yýlýn en sýcak dönemlerinde bile günün en
serin zamanýnda sürünün yem tüketmesini saðlar.
0 - 30 Güney ve Kuzey Enlemleri Arasýnda Iþýk Programý:
30 Kuzey - 30 Güney enlemleri arasýnda kalan bölgelerde bütün
yýl gece ve gündüz süresi yaklaþýk olarak aynýdýr. Sadece sýcak
dönemlerde küçük mevsim deðiþiklikleri olur. Bu olay aydýnlatma
programý yapmakta birtakým zorluklara yol açar bu bölgedeki
tavukçularýn problemi yüksek verim almak için yeterli aydýnlýk
saðlamanýn dýþýnda yem tüketimini teþvik etmek için gecenin
en serin saatlerinde aydýnlýk saðlamaktýr.
H&N 30 Kuzey ve Güney enlemleri arasýnda tavukçuluk
yapanlara daimi ve step down (kademeli artan ve azalan)
programlarý beraber uygulamayý önermektedir. Bu program:
Sürünün 15. günden itibaren toplam ýþýk süresi 14 saate eþitlenmelidir.
Suni ýþýðýn büyük bölümü sabah erken saatlerde verilmelidir. Sürünün
17. haftasýndaki doðal gün uzunluðu 14 saatten az ise sürünün 9. ve
11. haftalar arasýnda kademeli azalan ýþýk programý baþlatýlmalýdýr.
Önerilen deðiþiklikler ýþýk programýndaki azalýþ tablosunda
özetlenmiþtir.
Suni gün uzunluðundaki deðiþim 17. haftadaki doðal gün uzunluðuna
baðlýdýr. Amaç 9. haftadaki toplam gün uzunluðunu ‘‘14 saat’’ 17.
haftadaki doðal gün uzunluðuna indirmektir. Böylece 17. hafatada
seksüel olgunluk ertelenmiþ olur. Önerilen deðiþiklikler ýþýk
programýndaki azalýþ tablosunda özetlenmiþtir.
Tablo 8: Iþýk Programýndaki Azalýþ (0-30 enlem aralýðýnda)
17 Haftalýk yaþta Azalýþ miktarý Baþlangýç yaþý Azalýþtaki deðiþim
doðal gün uzunluðu
dakika
Hafta
süresi (gün)
10
11
12
13
14
30
30
15
15
-
9
11
9
10
-
7
7
7
14
-
Tablo 9: Yumurtalama Süresince Iþýklandýrma
Yaþ
(Hafta)
(Gün)
Iþýk
(Saat)
17
18
19
20
119
126
133
140
13 yada fazla
14 yada fazla
15 yada fazla
16 yada fazla
27
YUMURTLAMA SÜRESÝNCE IÞIK YOÐUNLUÐU
Iþýklandýrma programýnda ýþýk yoðunluðu önemli bir faktördür.
Uygun kontrol tipleriyle ýþýk yoðunluðu ayarlanýlabilir. Düþük
yoðunlukta ýþýk tüketimi enerji tasarrufu saðlar.
Bakýcýnýn kümes içinde parlak ýþýða ihtiyacý olduðunda ýþýklarýn
kýsa süre için yoðunluðunun arttýrýlmasý, çok fazla bir hasar vermez.
Ayrýca H&N “Brown Nick” ler 18 haftalýk yaþta ýþýk yoðunluðunun
artýrýmýna çok iyi cevap verirler. Yumurtlama çitliðinde en az 10 Lux
ýþýk yoðunluðu olmalýdýr. Piliçler yumurtlama çiftliðine taþýndýðýnda
buradaki ýþýk yoðunluðu en az civciv kümesindeki kadar olmalýdýr.
(tablo 6)
YUMURTLAMA ÇÝFTLÝÐÝNE TAÞIMA
HAZIRLIK
Birkaç saat öncesinden yem verimi kesilmeli fakat su saðlanmaya
devam edilmelidir. Temiz, dezenfekte kasalar ve gerekli ekipmanlar
kullanýlmalýdýr. Hayvanlarý taþýyacak kiþiler, sürü saðlýðýný korumak
için temiz kýyafetler ve ayakkabýlar giymelidirler. Tüm ekipmanlarýn
iyi durumda olduðundan emin olunmalý çünkü çýplak kablolar ya da
keskin kenarlar hayvanlara zarar verebilir.
YÜKLEME
Yükleme yapan personel acele ettirilmemelidir. Kümes
havalandýrýlmasý devam ettirilmelidir. Araçlara fazla yükleme
yapýlmamalýdýr. Piliçler kanatlarýndan deðil iki bacaðýndan
yakalanmalýdýr.
TAÞIMA
Sürü gereksiz duraklamalar yapýlmadan hýzlýca taþýnmalýdýr. Aracýn
taþýma bölümü sýcak havalarda tamamen açýk olmalý, soðuk havalarda
ise tamamen kapalý olmamalýdýr.
KAFESLERE YERLEÞTÝRME
28
Hayvanlar araçtan çiftliðe, kafeslere taþýnýrken bacaklarýndan
tutulmalýdýr. Piliçlerin çiftliðe homojen þeklinde daðýldýðýna emin
olun.
YUMURTLAMA PROGRAMI
PÝLÝÇLERÝN BARINIMI
Hepsi içeri - hepsi dýþarý sistemi tavsiye edilen en iyi sistemdir. Bu
sistemde, çeþitli yaþ guruplarýnýn bir arada bulunmasýndan doðacak
hastalýk riskleri ortadan kalkmýþ olur. Piliçler, 18 haftalýk yaþtan önce
tamamen temizlenmiþ ve dezenfekte edilmiþ kümeslere taþýnmalýdýr.
EKÝPMAN
18 haftalýk yaþtaki ve yumurtlama dönemi boyunca her piliç için
en az 400 santimetre kare kafes zemini saðlanmalýdýr. Bu maksimum
performansla ekonomik açýdan tasarruf arasýnda bir dengedir.
Maksimum yumurta üretimi ve yumurta boyutu için yeterli yem ve su
alaný gereklidir. Kafeslerde tavuk baþýna en az 10 cm yem alaný
olmalýdýr. Kafes baþýna en az bir kap veya nipel suluk, ya da tavuk
baþýna 2.5 cm su içme alaný saðlanmalýdýr.
ISI KONTROLÜ
Yumurtacý tavuklarýn geniþ bir ýsý aralýðýnda performanslarý iyidir.
21-27 dereceler arasýndaki ýsý deðiþimi yumurta üretimini, yumurta
boyutunu ve kabuk kalitesini en az etkiler. Yüksek kümes ýsýsý ile
yemin yumurtaya dönüþümünü olumlu etkiler. En iyi etkinliðe 21-27
derece arasýnda ulaþýlýr. Ancak ýsý yükseldiðinde yem tüketimi azalýr
ve bu, sýcak çiftliklerde günlük uygun besin miktarýnýn alýmý için,
yemin besin deðerleri acýsýndan bir miktar zenginleþtirilmesi gerekir.
(Yumurtlama döneminde beslemeye bakýnýz)
Ýyi yalýtýmlý çiftliklerde, soðuk havalarda bile uygun sýcaklýk,
tavuklarýn ürettiði vücut sýcaklýðý ile korunabilir. Uygun bir havalandýrma
sistemi nemi uzaklaþtýrarak kümes sýcaklýðý korunabilir. Kümeste
uygun bir solunabilir hava oluþturmak için, hava giriþ ve çýkýþ oranlarý
önemlidir.
SU KALÝTESÝ
Taze ve temiz sistemler ile taþýnabilen su, hayvanlar tarafýndan
daima kolay ulaþýlabilir olmalý. Yeterli tüketim saðlanmalýdýr.
29
YUMURTLAMA DÖNEMÝNDE BESLEME
H&N “Brown Nick” farklý besleme programlarýyla kendi genetik
performansýna ulaþabilir. Yinede, yumurtlama yeminde göz önüne
alýnmasý gereken bazý önlemler olduðu akýlda bulundurulmalýdýr. Tüm
ýrklar tüketim oranlarý göz önüne alýnmaksýzýn minimum günlük besin
deðeri miktarýna ihtiyaç duyarlar, fakat onlarýn asýl ihtiyacý, enerji
gereksinimlerine dayanýr. Enerji ihtiyacý, vücut aðýrlýðý, üretim oraný,
yumurta boyutu, ortam ýsýsý, hava akýmý ve tüylenme gibi deðerlere
göre deðiþiklik gösterir.
ÜRETÝMÝN ARTTIÐI PERÝYOTTA VE PÝK DÜZEY PERÝYODU
BOYUNCA BESLEME
Eðer yumurtlama öncesi yemi uygulandý ise %1 üretimde iken pik
periyodu yemi uygulanmaya baþlanmalý. Eðer yumurtlama öncesi yem
kullanýlmadýysa 18 haftalýk yaþta pik periyodu yemi uygulanabilir.
Pik periyodu yemi, ýrklarýn %100 üretim performansý için hazýrlanan
özel bir yemdir. (tablo10) Yemlerdeki tavsiye edilen vitamin ve iz
mineral seviyeleri tablo 3’te gösterilmiþtir. Sýcak iklimdeki sürüler,
normal miktarda yemi tüketemeyebilirler. Böyle sürülerin yemlerinde,
gerekli besin deðeri seviyeleri yükseltilmeli yani yem tüketim oranýyla
dengelenmelidir.
PÝK PERÝYODU SONRASINDA BESLEME
Yumurtacý ýrklar için yem formülü, maksimum üretim ve yumurta
aðýrlýðýnýn alýnmasýnda uygun besin miktarý alýmý için yem tüketim
miktarý ve yumurtlama oraný göz önüne alýnarak hazýrlanmalý. Tablo
10’dan 14’e kadarki verileri gözden geçirin. Pik periyodundan sonra
(yaklaþýk 36 haftalýk yaþta) ki her %5 lik üretim seviyesi düþüþünden
sonra yem birkaç haftalýðýna deðiþtirilir.
30
Tablo 10: Yumurta Üretimi %90 ve Üzerindeki Sürülerde
Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý Gereken
Besin Deðerleri
Gr/Kanatlý/Gün:
Enerji (kcal/kg)
Enerji (MJ)
Protein (%)
Kalsiyum (%)
Sin. Fosfor (%)
Sodyum (%)
Klor (%)
Lizin (%)
Sin . Lizin (%)
Methionin (%)
Met + Sis (%)
Sin . Met + Sis (%)
Arijinin (%)
Triptopan (%)
Threonin (%)
Isoleucine (%)
Linolenil asit (%)
100
3000
12,40
19,60
4,10
0,42
0,17
0,19
0,87
0,72
0,44
0,80
0,66
1,04
0,21
0,64
0,52
2,00
105
2800
11,60
18,67
3,90
0,40
0,16
0,18
0,83
0,69
0,42
0,76
0,63
0,99
0,20
0,61
0,50
1,90
110
2750
11,40
17,82
3,73
0,38
0,15
0,17
0,79
0,62
0,40
0,73
0,60
0,95
0,19
0,58
0,47
1,82
115
17,04
3,57
0,37
0,15
0,17
0,76
0,63
0,38
0,70
0,57
0,90
0,18
0,56
0,45
1,74
120
16,33
3,42
0,35
0,14
0,16
0,73
0,60
0,37
0,67
0,55
0,87
0,18
0,53
0,43
1,67
Tablo 11: Yumurta Üretimi %85 Ýle %90 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
Gr/Kanatlý/Gün:
Enerji (kcal/kg)
Enerji (MJ)
Protein (%)
Kalsiyum (%)
Sin. Fosfor (%)
Sodyum (%)
Klor (%)
Lizin (%)
Sin . Lizin (%)
Methionin (%)
Met + Sis (%)
Sin . Met + Sis (%)
Arijinin (%)
Triptopan (%)
Threonin (%)
Isoleucine (%)
Linolenil asit (%)
100
3000
12,40
19,04
4,10
0,41
0,17
0,18
0,85
0,70
0,43
0,78
0,64
1,01
0,20
0,62
0,51
1,94
105
2800
11,60
18,13
3,90
0,39
0,16
0,18
0,80
0,67
0,41
0,74
0,61
0,96
0,19
0,59
0,48
1,85
110
2750
11,40
17,31
3,73
0,37
0,15
0,17
0,77
0,64
0,39
0,71
0,58
0,92
0,19
0,57
0,46
1,77
115
16,56
3,57
0,35
0,14
0,16
0,73
0,61
0,37
0,68
0,56
0,88
0,18
0,54
0,44
1,69
120
15,87
3,42
0,34
0,14
0,15
0,70
0,58
0,36
0,65
0,53
0,84
0,17
0,52
0,42
1,62
* Enerji seviyesi 2600 kcal altýnda ya da 3000 kcal üstünde olursa bir yem uzmanýna
danýþýlmalýdýr.
31
Tablo 12: Yumurta Üretimi %80 Ýle %85 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
Gr/Kanatlý/Gün:
Enerji (kcal/kg)
Enerji (MJ)
Protein (%)
Kalsiyum (%)
Sin. Fosfor (%)
Sodyum (%)
Klor (%)
Lizin (%)
Sin . Lizin (%)
Methionin (%)
Met + Sis (%)
Sin . Met + Sis (%)
Arijinin (%)
Triptopan (%)
Threonin (%)
Isoleucine (%)
Linolenil asit (%)
100
3000
12,40
18,48
4,20
0,40
0,16
0,18
0,82
0,68
0,41
0,75
0,62
0,98
0,20
0,60
0,49
1,89
105
2800
11,60
17,60
4,00
0,38
0,15
0,17
0,78
0,65
0,40
0,72
0,59
0,93
0,19
0,57
0,47
1,80
110
2750
11,40
16,80
3,82
0,36
0,15
0,16
0,75
0,62
0,38
0,69
0,57
0,89
0,18
0,55
0,45
1,71
115
16,07
3,65
0,34
0,14
0,16
0,71
0,59
0,36
0,66
0,54
0,85
0,17
0,54
0,42
1,64
120
15,40
3,50
0,33
0,13
0,15
0,68
0,57
0,35
0,63
0,52
0,82
0,16
0,50
0,41
1,57
Tablo 13: Yumurta Üretimi %75 Ýle %80 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
Gr/Kanatlý/Gün:
Enerji (kcal/kg)
Enerji (MJ)
Protein (%)
Kalsiyum (%)
Sin. Fosfor (%)
Sodyum (%)
Klor (%)
Lizin (%)
Sin . Lizin (%)
Methionin (%)
Met + Sis (%)
Sin . Met + Sis (%)
Arijinin (%)
Triptopan (%)
Threonin (%)
Isoleucine (%)
Linolenil asit (%)
32
100
3000
12,40
17,92
4,20
0,38
0,16
0,17
0,80
0,66
0,40
0,73
0,60
0,95
0,19
0,59
0,48
1,83
105
2800
11,60
17,07
4,00
0,37
0,15
0,17
0,76
0,63
0,38
0,70
0,57
0,91
0,18
0,56
0,45
1,74
110
2750
11,40
16,29
3,82
0,35
0,14
0,16
0,72
0,60
0,37
0,66
0,55
0,86
0,17
0,53
0,43
1,66
115
15,58
3,65
0,33
0,14
0,15
0,69
0,57
0,35
0,64
0,52
0,83
0,17
0,51
0,41
1,59
120
14,93
3,50
0,32
0,13
0,14
0,66
0,55
0,34
0,61
0,50
0,79
0,16
0,49
0,40
1,52
* Enerji seviyesi 2600 kcal altýnda ya da 3000 kcal üstünde olursa bir yem uzmanýna
danýþýlmalýdýr.
Tablo 14: Yumurta Üretimi %70 Ýle %75 Arasýndaki
Sürülerde Tüketilen Yeme Göre Alýnmasý
Gereken Besin Deðerleri
Gr/Kanatlý/Gün:
Enerji (kcal/kg)
Enerji (MJ)
Protein (%)
Kalsiyum (%)
Sin. Fosfor (%)
Sodyum (%)
Klor (%)
Lizin (%)
Sin . Lizin (%)
Methionin (%)
Met + Sis (%)
Sin . Met + Sis (%)
Arijinin (%)
Triptopan (%)
Threonin (%)
Isoleucine (%)
Linolenil asit (%)
100
3000
12,40
17,36
4,30
0,37
0,15
0,17
0,77
0,64
0,39
0,71
0,58
0,92
0,19
0,57
0,46
1,77
105
2800
11,60
16,53
4,10
0,35
0,14
0,16
0,73
0,61
0,37
0,67
0,56
0,88
0,18
0,54
0,44
1,69
110
2750
11,40
15,78
3,91
0,34
0,14
0,15
0,70
0,58
0,35
0,64
0,53
0,84
0,17
0,52
0,42
1,61
115
15,10
3,74
0,32
0,13
0,15
0,67
0,55
0,34
0,62
0,51
0,80
0,16
0,49
0,40
1,54
120
14,47
3,58
0,31
0,13
0,14
0,64
0,53
0,32
0,59
0,49
0,77
0,15
0,47
0,38
1,48
* Enerji seviyesi 2600 kcal altýnda ya da 3000 kcal üstünde olursa bir yem uzmanýna
danýþýlmalýdýr.
KALSÝYUM
Yumurtacý tavuklarýn iyi yumurta kabuklarý oluþturabilmesi için
yemlerinde kalsiyum bulunmalýdýr.
Eðer yemlerinde kalsiyum kaynaklarý 2 farklý formda ise, ýrklar
kalsiyumdan daha iyi yararlanacaklardýr. Kireç taþý gibi bir formu
topraktan bulunabilir. Diðer formu, daha büyük boyutta kireç taþý ya
da istiridye kabuðu olmalýdýr. Tavuklar 40 haftalýk yaþtan sonra eskisi
gibi kalsiyumdan yararlanamazlar. Ayrýca yaþlý tavuklar gençlere göre
daha büyük yumurta üretirler ve böyle büyük yumurtaya saðlam kabuk
oluþturmak için daha fazla kalsiyuma ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple yaþlý
sürü yemlerine daha fazla kalsiyum eklenmelidir.
Tablo 15: Ýnce ve Kalýn Taneli Kireç Taþý Saðlanmasý
Besin Tipi
% 90 ve üzeri yumurta
% 85-90 arasý yumurta
% 80-85 arasý yumurta
% 70-80 rarsý yumurta
Ýnce taneli kireç taþý Kaba taneli kireç taþý
% 35
% 30
% 25
% 15
% 65
% 70
% 75
% 85
33
YEM KALITESÝ
Her zaman yüksek kaliteli yem verme sürdürülmeli. Bu temel besin
bileþenlerinin uygun örneklenmesini, karýþtýrýlmýþ yemi ve bunlarýn
kimyasal analizlerini de kapsar.
YUMURTLAMA DÖNEMÝNDE YEM KISITLAMASI
Normalde H&N “Brown Nick” lerde uygun formüle edilmiþ yemle
beslendiðinde yaðlanma olmaz. Bu nedenle yumurtlama döneminde
yem kýsýtlamasý çok nadiren önerilir. Eðer yem kýsýtlamasý uygulanacak
ise, yumurta boyutu, vücut aðýrlýðý ve üretim yüzdesi çok yakýndan
takip edilmelidir. Eðer hayvanlarda yaðlanma gözükmüyorsa bu
uygulama kullanýlmamalýdýr.
ENERJÝ GEREKSÝNÝMÝ
Yetiþkin yumurtacý tavuklar için enerji faktörü, büyüme, devamlýlýk,
üretim, ve çevresel ýsý gibi faktörlere baðlýdýr. Normal koþullar altýnda
ýrklar temel olarak enerji ihtiyaçlarýný karþýlayacak kadar yerler. Günlük
enerji tüketimleri Emmans denklemiyle ön görülebilir. Böylece yemdeki
besin maddesi miktarý, gerekliliklere göre ayarlanýlabilir.
EMMANS DENKLEMÝ
ME/Tavuk/Gün = ((140 - 2.0 x T) x BW) + (2 x EM) + (5 x BWG)
T : Derece (santigrad)
BW: vücut aðýrlýðý (kilogram)
EM: Yumurta kütlesi (gram) =yumurta aðýrlýðý x üretim oraný
BWG: Günde kazandýðý aðýrlýk (gram)
Emmans denklemine aþaðýda bir örnek verilmiþtir.
Derece: 26.67 derece
Vücut aðýrlýðý: 2.14 kg/tavuk
Üretim oraný: 90.9%
Yumurta aðýrlýðý: 63.2 g
Günde kazandýðý aðýrlýk: 1.4 g/gün
34
(140 - (2.0 x 26.67)) x 2.14 = 185.5 kcal/gün devamlýlýk için
2 x (90.9% x 63.2 g) = 114.9 kcal/gün yumurta üretimi için
5 x (1.4) = 7.0 kcal/gün vücut aðýrlýðý deðiþimi için
Toplam/gün= 307.4 kcal
Ek örnekler tablo16’ da gösterilmiþtir. Bu hesaplamayý yapmaktansa
sürü için özel deðerleri tablo 16’ yý kullanarak bulabilirsiniz. Bu
hesaplamalar ortam sýcaklýðýnýn aþýrý olduðu durumlarda daha az baþarý
saðlar fakat sýcaklýk 21-27 dereceler arasýnda olduðu zaman iyi bir
baþarý saðlanabiliyor. Bu farklýlýklara göre ve hava akýmý, nem, tüy
örtüsü gibi diðer farklýlýklar, günde metabolize edilebilir enerji alýmýný
325-375 kcal/tavuk arasý deðiþtirebilir. Emmans denklemi ekstrem
durumlarda kullanýlmamalýdýr.
Tablo 16: Çeþitli Durumlar Altýnda Tavuk Baþýna Alýnan
Enerji Miktarý (Kcal M.E.)
Yumurta
Üretimi
Yumurta
Aðýrlýðý
%
gr
2041 2132 2223g 2041 2132 2223g 2041 2132 2223g
95
90
85
80
75
70
-
57
59
62
64
64
66
66
68
67
69
67
69
350
350
340
340
335
340
330
330
325
325
315
320
22,2 C
15,5 C
360
360
350
350
345
350
345
335
340
330
320
335
370
370
355
360
355
360
350
355
345
350
340
340
320
325
325
330
320
325
320
320
315
315
305
310
330
335
335
335
330
335
325
330
320
325
315
320
29,4 C
340
340
340
345
340
345
335
340
330
335
325
325
290
295
295
300
290
295
290
290
285
285
275
280
300
305
305
305
300
305
295
300
290
295
285
290
305
310
310
315
305
310
305
305
300
300
290
295
YEMDEKÝ ENERJÝNÝN HESAPLANMASI
Her kilogram yemde olmasý gereken metabolik enerji miktarýný
hesplamak için formul aþaðýda verilmiþtir.
Kcal/kg: (tavuk baþýna düþen günlük enerji alýmý/yem tüketimi gr/
gün/tavuk) x 1000g/kg
Örnek: (325kcal/113g) x 1000g/kg = 2876 kcal/kg
35
ULAÞILABÝLÝR FOSFOR
Sürü hayatý boyunca gerekli fosfor ihtiyacýnda çok az bir deðiþim
olur. Ama gerekli fosfor seviyesinin saðlanmasý önemlidir. (günde
yaklaþýk tavuk baþýna yarým gram) Çok fazla ya da çok az fosfor
tüketimi kabuk problemlerine sebep olabilir. Üretim dönemi sonunda
fosfor alýmýnýn 350 mg gibi düþük olmasý, kabuk kalitesinin geliþtirdiði
ile ilgili göz önüne alýnabilir bir araþtýrma var fakat bu riskli bir
besleme yöntemidir. Bu sebeple düþük seviye tavsiye edilmez.
PÝK PERÝYODU SONRASI VÜCUT AÐIRLIÐI, ÜRETÝM VE
YUMURTA AÐIRLIÐI
Özellikle yumurtlama erken döneminde vücut aðýrlýðý deðiþmesi,
uygun ya da uygun olmayan besin alýnýmýnýn göstergesidir ve
yumurtacýlarýn yem programýnýn bir parçasý olarak düþünülmelidir.
18 haftalýk yaþtan yaklaþýk 27 haftalýk yaþa kadar (pik periyodunun
ilk haftasý) bahsedilen vücut aðýrlýðý bize anlamlý bir bilgi vermeyebilir
çünkü hayvanlarda bireysel anlamda cinsel olgunluk derecesi çeþitlidir.
27 haftalýk yaþtan itibaren her 2 haftada bir vücut aðýrlýklarý ölçülmeli
ve hedef ile karþýlaþtýrýlmalýdýr. Hedef ise yumurta aðýrlýðýnýn ve vücut
aðýrlýðýnýn artýmýnýn devam etmesidir. Eðer vücut aðýrlýðý artýþý yavaþça
olmazsa, üretim ve yumurta aðýrlýðý kötü etkilenebilir. 36 haftalýk
yaþtan sonra, vücut aðýrlýðý ortalamasý kademeli olarak yükselme ile
sabitlenmelidir. Bu þekilde azar azar vücut aðýrlýðý kazanýmý maksimum
performans için yeterli besin deðerinin tüketildiði anlamýna gelir.
Aðýrlýðýn fazla kazanýmý, fazla miktar besin anlamýna gelir. Eðer
sürüde çok fazla vücut aðýrlýðý kazanýmý görülüyorsa rasyondaki besin
deðeri tekrar ayarlanmalýdýr. Eðer ortalama vücut aðýrlýðý azalýrsa
bunun sebebi, üretim ve yumurta aðýrlýðý kaybýný önlemek için acilen
bulunmalýdýr.
YUMURTLAMA DÖNEMÝNDE PERFORMANS
Eðer daha önceden bahsedilen yönetim tavsiyeleri izlendiyse,
“Brown Nick” sürüsü tablo 17’ deki performans verilerine uygun
olmalýdýr. Yinede yem kalitesindeki, su kalitesindeki, kümes
þartlarýndaki, hava þartlarýndaki ve çeþitli diðer durumlardaki geniþ
çeþitlilik yüzünden beklenen parametrelerde deðiþim olabilir.
YUMURTLAMA DÖNEMÝNDE KAYITLAR
36
Performans ve kazanç saðlanabilirliðin arttýrýlmasý için detaylý
yumurtlama dönemi kayýtlarý gerekir. Kayýtlarda günlük yumurta
üretimi, yumurta aðýrlýðý, yem / su tüketimi ve ölüm oraný deðerleri
olmasý gerekir.
Tablo 17: Uygun Çevre Þartlarýnda ve Ýyi Yönetilen
Sürülerde 80 Haftalýk Yaþtaki H&N
‘‘Brown Nick’’lerin Performans Kriterleri
Yaþ
Hafta
Tavuk
Birikimli
Yaþama Sayýsýna Göre Toplam Yum. Að.
Gücü Yum. Verimi Yum. adeti
(gr)
Yumurta
Canlý
Yem Tük.
Kütlesi (kg) Aðýrlýk (gr) gr/gün/kanatlý
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
100,0
99,9
99,8
99,7
99,6
99,5
99,4
99,3
99,2
99,1
99,0
98,9
98,8
98,7
98,6
98,5
98,4
98,3
98,2
98,1
98,0
97,9
97,8
97,7
97,6
97,5
97,4
97,3
97,2
97,1
97,0
0,05
0,18
0,39
0,66
1
1,36
1,73
2,12
2,51
2,91
3,31
3,71
4,11
4,52
4,92
5,33
5,74
6,15
6,56
6,97
7,38
7,78
8,19
8,6
9,01
9,41
9,82
10,22
10,62
11,03
11,43
15,0
40,0
60,1
75,2
88,4
92,5
94,1
95,2
95,3
95,3
95,3
95,1
95,0
94,8
94,6
94,4
94,2
94,0
93,8
93,6
93,6
93,3
92,9
92,6
92,3
92,0
91,7
91,3
90,8
90,4
90,0
1,1
3,9
8,1
13,3
19,5
25,9
32,4
39,1
45,7
52,3
58,9
65,5
72,0
78,6
85,1
91,7
98,2
104,7
111,1
117,6
124,0
130,4
136,7
143,1
149,4
155,7
161,9
168,1
174,3
180,4
186,6
45,0
47,5
50,0
52,0
54,0
56,0
57,4
58,5
59,2
59,9
60,5
61,0
61,4
61,8
62,2
62,5
62,8
63,1
63,3
63,5
63,7
63,9
64,1
64,3
64,5
64,7
64,9
65,0
65,2
65,3
65,6
1559
1645
1716
1796
1836
1876
1891
1906
1911
1917
1921
1926
1929
1931
1934
1937
1939
1941
1944
1946
1949
1951
1954
1957
1959
1961
1964
1966
1969
1971
1974
80
90
95
99
101
103
105
108
110
112
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
115
115
115
115
115
115
Yem
Dönüþümü
11,85
4,84
3,17
2,49
2,1
2
1,96
1,95
1,97
1,98
2
1,99
1,98
1,97
1,96
1,96
1,95
1,95
1,95
1,95
1,95
1,96
1,96
1,96
1,96
1,96
1,99
1,99
2
2,01
2,01
37
38
Yaþ
Hafta
Tavuk
Birikimli
Yaþama Sayýsýna Göre Toplam Yum. Að.
Gücü Yum. Verimi Yum. adeti
(gr)
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
96,9
96,8
96,7
96,6
96,5
96,4
96,3
96,2
96,1
96,0
95,9
95,8
95,7
95,6
95,5
95,4
95,3
95,2
95,1
95,0
94,9
94,8
94,7
94,6
94,5
94,4
94,3
94,2
94,1
94,0
93,9
89,6
89,2
88,6
88,1
87,6
86,9
86,3
85,7
85,0
84,4
83,7
83,1
82,4
81,7
80,9
80,2
79,4
78,7
77,9
77,2
76,4
75,5
74,7
73,8
72,9
72,0
71,2
70,3
69,4
68,5
67,6
192,6
198,7
204,7
210,6
216,5
222,4
228,2
234,0
239,7
245,4
251,0
256,6
262,1
267,6
273,0
278,3
283,6
288,9
294,1
299,2
304,3
309,3
314,2
319,1
323,9
328,7
333,4
338,0
342,6
347,1
351,6
65,6
65,8
65,9
66,0
66,1
66,2
66,3
66,4
66,5
66,6
66,7
66,8
66,9
67,0
67,1
67,2
67,3
67,4
67,5
67,6
67,7
67,8
67,9
68,0
68,1
68,2
68,3
68,4
68,5
68,6
68,7
Yumurta
Canlý
Yem Tük.
Kütlesi (kg) Aðýrlýk (gr) gr/gün/kanatlý
11,82
12,22
12,62
13,01
13,4
13,79
14,18
14,56
14,94
15,32
15,69
16,06
16,43
16,8
17,16
17,52
17,88
18,23
18,58
18,93
19,27
19,61
19,95
20,28
20,61
20,93
21,25
21,57
21,88
22,19
22,5
1977
1979
1981
1984
1986
1990
1991
1995
1997
2000
2001
2004
2006
2009
2011
2014
2017
2019
2021
2024
2026
2029
2032
2034
2037
2039
2041
2044
2046
2049
2051
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
Yem
Dönüþümü
2,02
2,03
2,04
2,05
2,06
2,07
2,09
2,1
2,12
2,13
2,15
2,16
2,18
2,2
2,22
2,24
2,26
2,28
2,3
2,32
2,34
2,37
2,4
2,42
2,45
2,48
2,51
2,54
2,57
2,6
2,64
Bu bilgiler günlük yumurta aðýrlýðý, toplam yumurta aðýrlýðý ve yem
yararlanýmý gibi veriler dahil bir çok önemli veriyi hesaplamayý saðlar. Tüm
sonuçlar grafiklendirilmelidir. Grafikleri kullanmak sürü performans deðerinin
geliþimini analiz etmeyi kolaylaþtýrýr. Bu þekilde büyüme kayýtlarý gibi, kafes
ve / ya da folluk sayýlarýnýn kayýtlarý da önemlidir.
ÖZET
Bu kitapçýkta ana hatlarýyla bahsedilen yönetim þekilleri, baþarýlý saha
yumurtacý programlarýndan temel almýþtýr. Bunlarýn dikkatlice izlenmesi, H&N
“Brown Nick” lerin maksimum performans kapasitesinin ortaya çýkmasýna
yardým eder. Farklý yönetim sistemleri veya kötü çevre koþullarý, besleme ya
da yönetim durumlarý hatýrý sayýlýr performans sapmalarýna sebep olabilir.
39
Yumurta Verim
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
19
21
23
25
27
31
33
35
37
39
41
45
47
49
51
Üretim Haftasý
43
53
55
57
59
61
63
65
67
‘‘Brown Nick’’ Yumurtlama Performansý
29
69
71
73
75
77
79
40
Yumurta Aðýrlýðý
70
60
50
40
19
21
23
25
27
29
31
33
37
39
41
43
45
47
49
51
53
55
57
59
61
63
‘‘Brown Nick’’ Yumurta Aðýrlýðý
35
Üretim Haftasý
65
67
69
71
73
75
77
79
41
Canlý Aðýrlýk
2000
1500
1000
500
0
1
6
11
16
26
31
41
Üretim Haftasý
36
46
51
56
‘‘Brown Nick’’ Vücut Aðýrlýðý
21
61
66
71
76
42
NOT
43
NOT
44
NOT
45
NOT
46
NOT
47
NOT
48
Cumhuriyet Cd. No:12 16900
Yeniþehir / BURSA / TURKEY
Tel: +90 (224) 772 12 83 (pbx)
Fax: +90 (224) 772 17 81
e-mail: [email protected]
www.oztavuk.com.tr