3. hafta

ŞEKER PANCARI HASADI
Pancar biriktirdiğinden daha fazla şeker tüketmeye
başladığında birinci yıldaki fizyolojik olgunluğu
tamamlanmış sayılır. Daha olgun durumdaki pancarlar
daha erken hasat edilir. Bazı ülkelerde kampanya
süresinin ayarlanması gerektiğinde erken söküm
uygulanabilir. Ancak, pancar erken söküldüğünde yaprak
ve kök ağırlığı düşük olur ve bileşimi proses sırasında
problem yaratabilir. Ayrıca, pancar alımı sırasındaki
yoğunluğu rahatlatmak amacıyla geç teslim için de prim
verilebilir.
Şeker pancarı hasadı el aletleri ile veya makinalı olarak
yapılabilir. Pancarın söküm ve hasat sırasında
zedelenmemesi için özen gösterilmelidir, araçlara
yüklemede kullanılan yaba vb. el aletlerinin uçları kör
olmalıdır.
Şeker pancarı sökücü
PANCAR HASAT
MAKİNASI
Şeker pancarının
yaprak kesme,
sökme, temizleme,
depolama, boşaltma
işlemlerini bir arada
yapan tek sıralı
kombine sökme
makinasıdır.
Pancar hasat makinaları içerisinde başları kesen,
pancarı söken, yığın yapan veya depoda toplayan
tipler mevcuttur. Pancarlar mümkün olduğunca
toprak, çamur ve pislik içermeyecek şekilde hasat
edilmelidir. Böylece nakliye harcamalarından tasarruf
sağlanacak, pancar silolamaya daha uygun olacak,
pancarın fabrikaya girişinde kullanılan taşıma
kanallarında su çabuk kirlenmeyecektir.
Pancarın başı konik şeklinde, kuyruğu ise 1 cm
çapındaki bölgeden kesilmelidir. Kuyruk
kesilmediğinde solarak çürümeye neden olur. Hasat
sırasında pancarın rutubet kaybına izin verilmemeli,
güneşten korumak için tarladaki yığınların üzeri
örtülmelidir. Ancak bu uygulama pratikte pek
mümkün olmamaktadır.
ŞEKER PANCARININ DEPOLANMASI
Sökülüp temizlenen pancarda sakaroz oluşumu ve
depolanması durur, topraktan su alımı da durmuştur.
Fakat pancar kökü canlılığını korur ve solunum
yapar.
Şeker pancarı çok iyi saklansa da sakaroz solunum
sırasında oksitlenerek CO2 ve H2O’ ya parçalanır
(ortamın T sine bağlıdır, düşük T de daha az şeker kaybı olur)
Solunum sırasında sakaroz CO2’den başka bazı
maddelere de dönüşür. Havasız şartlarda şeker dışı
maddelerin oluşumunda artış gözlenir.
(Depolama sırasındaki günlük şeker kaybı az gibi görünse de
uzun süreli depolamada toplam kayıp artar. Pancar ağırlığında
günlük ortalama % 0.01 kayıp varsa, 150 günde pancar
ağırlığının % 1.5 kadarı, şekerin ise % 9’u kaybolur. )
Mikroorganizmaların Sebep Olduğu Kayıplar
Depolama sırasında kayıplar
solunum nedeniyle ortaya çıkan kayıplar
pancarda üreyen m.o nın neden olduğu kayıplar
(Uygunsuz depolama koşullarında artar)
Pancar üzerinde toprak tanecikleri ile birlikte çeşitli
m.o. bulunmaktadır. Sağlam pancar üzerinde gelişme
gösteremezler çünkü pancar da bazı savunma
sistemlerine sahiptir, m.o. sadece ölmüş pancar
hücrelerinde gelişebilir. Bu ölmüş hücreler pancarın
yaralanmış, donmuş pörsümüş, kurumuş kısımlarında
bulunur. Önce saprofit bir hayat sürerek ölü
noktalarda gelişme gösteren m.o., daha sonra
zayıflamış bulunan komşu hücreleri de etkilerler.
Pancar sahip olduğu doğal korunma yeteneğini
yitirirse, mikroorganizma gelişimini yapay önlemlerle
engellemek çok zor hale gelmektedir. Bu nedenle
pancar köklerinin yaralanması önlenmelidir.
Pancarın baş ve kök kısımları kesildiğinde kaçınılmaz
olarak bazı yaralanmalar ortaya çıkar. Bunların onarımı
nisbeten daha kolaydır. Ancak, dikkatsizlik yüzünden
pancarın yan kısımlarında meydana gelen yaralanmalar
daha zor onarılır ve kökün çürümesi kolaylaşır.
Ayrıca pancar hücreleri dondukları zaman canlılıklarını
yitirdikleri için; donup çözünen pancarlar
mikroorganizma gelişimi için uygun bir ortam
oluştururlar ve kolaylıkla çürürler.
Pancarın depolanması sırasında
pörsüme (nem kaybı) da büyük önem taşır
Ağırlıkça % 75 su içeren pancar için % 5-10
luk bir nem kaybının önemsiz olduğu
düşünülebilir. Toplam ağırlıktaki % 5 lik nem
kaybı, yüzeydeki hücrelerde % 50 nem
kaybına neden olmaktadır. Bu durum ise dış
tabakalardaki hücrelerin kendilerini savunma
sistemlerini zayıflatır ve pancar depolama
özelliğini kaybeder
Pancar kökü yüzeyinde
önce genellikle havaya ihtiyacı olan
küfler gelişerek, koloni oluştururlar. Pancarın
dış kısımlarındaki kalın dokular küfler
tarafından tahrip edilir
Daha sonra çoğunlukla anaerob
özellikteki bakteriler, pancarın iç kısımlarına
girerek orada yerleşir ve gelişme gösterir.
Küfler pancardaki şekeri havanın oksijeni
ile oksitleyerek asit oluştururlar
Depolamada bozucu etki yapan küfler
Botrytis cinerea : optimum pH 4.5
okzalik asit üretir
boz renkli çürüklük oluşturur
Rhoma betae : optimum pH 6.5
siyah renkli çürüklük oluşturur
Rhizopus betavora : nötr pH ortamında iyi gelişir
Depolamada bozucu etki yapan bakteriler:
Bacterium betae viscusum
Bacterium betae flavum
Bu iki bakteri pH 7.0-7.2 değerlerinde gelişir
balgamsı bir sıvı oluştururlar
Küf ve bakterilerin gelişimi için
en uygun sıcaklık 25-30°C
Pancarın biyolojik özellikleri ve
mikrobiyel gelişme bakımından
depolamada dikkat edilmesi gerekli koşullar
aşağıdaki gibi özetlenebilir :
Pancar mümkün olduğunca düşük sıcaklıkta
depolanmalıdır. Çünkü düşük sıcaklık mikroorganizma
faaliyetini yavaşlattığı gibi, pancarın solunumunu ve
bu yolla şeker kaybını azaltır. Ancak pancarın
donmaması için 0°C nin altına inilmemelidir.
Pancarın doğal korunma sistemini zayıflatmamak ve
pancarı sağlam olarak muhafaza etmek gerekir. Bu
nedenle pancarın yaralanıp, berelenme ve
donmasından kaçınılmalı; pörsümeye (rutubet kaybı)
izin verilmemelidir.
Pancarların dikkatle durumlarına göre birbirinden
ayrılması gerekir. Tamamen olgunlaşmamış, donmuş,
nem kaybederek pörsümüş, mikrobiyal etkilerle
çürümüş, içi boş pancarlar kampanya boyunca uzun
süre saklanacak olan taze ve sağlam pancarlarla
karıştırılmamalıdır.
Pancarın Fabrika Alanına Girişi ve Tartımı
pancar fabrikaya genellikle karayolu ile getirilmektedir
pancar miktarını belirlemek için araçlar girişte-çıkışta tartılır
Pancarın Boşaltılması (kuru boşaltma/ sulu boşaltma)
Boşaltmada pancarın düşme yüksekliğinin fazla olmamasına
özen gösterilmelidir.
Kuru boşaltma sistemlerinde (damperli kamyon/romörk)
Damper sistemi olmayan araçlar bir tabla üzerine
çıkarıldıktan sonra hidrolik bir sistem yardımı ile tek taraftan
kaldırılıp, yana veya arkaya doğru eğim verilerek boşaltılır.
Bu sistemde pancarlar vinçle ve kazıyıcı-küreyici sistemlerle
boşaltılan pancarlara göre daha az zarar görürler.
Kuru sistemde pancar doğrudan siloya alınmayıp, bir bant
düzeneği ile toprak temizleme sisteminden geçirildikten sonra
diğer bir bant düzeneği ile silolara gönderilir.
Sulu boşaltma sistemleri
demiryolu vagonlarının boşaltılmasında yaygındır.
Bu sistemde araçlar elfa sistemi ile yani basınçlı su
püskürtülerek boşaltılırlar.
Yan kapaklarından birisi açılmış olan taşıttaki pancarlar
üzerlerine sıkılan suyun etkisi ile araçtan yüzdürme
kanallarına dökülürler. Boşaltma sırasında basınçla
püskürtülen su iyi bir ilk yıkama sağlar.
Pancarın insan gücü kullanarak el aletleri ile, kepçeli
veya çeneli vinçle boşaltılması gibi sistemlerden farklı
olarak su ile boşaltma sistemi pancarı zedelemez.
Pancar Siloları
Pancarın kısa süre depolandığı, yüzdürme
kanallarıyla fabrikaya bağlı olan günlük silolar
Modern fabrikalarda sadece günlük silolar bulunmaktadır.
Fabrikanın 2-3 günlük ihtiyacını karşılayacak kapasitededir.
Taşıma araçlarındaki pancar basınçlı su ile boşaltılıp doğrudan
yüzdürme kanallarına alınmıyorsa, önce kısa süreli olarak günlük
silolara, daha sonra da fabrikaya aktarılabilir.
Kampanya sırasında işlenecek pancarın uzun
süre depolandığı silolar
Kampanyanın son aylarında kullanılmak üzere iyi
durumda olan pancarlar uzun süreli silolarda saklanır.
Bazı fabrikalarda uzun süreli silolardan pancarın
yüzdürülerek fabrikaya alınma olanağı vardır.
Uzun süreli pancar siloları
Yükseklikleri 2-3 m olan silolar:
genişlikleri yüksekliklerinin yaklaşık altı katına kadar çıkabilir
havalandırma için herhangi bir önlem alınmamıştır
Yükseklikleri yaklaşık 5 m ye kadar olan havalandırma kanallı silolar
Yükseklikleri 5 m den fazla olan cebri havalandırma sistemine sahip
olan silolar (fanlı taze hava emiş ve egzostu)
Yüksek silolarda alttaki pancarlara büyük yük düşmektedir
(Örn; 8 m yüksekliğine sahip olan bir siloda alttaki
pancarlara pancar başına 25-60 kg yük düşmektedir.
Bu yük altında hasta ve pörsümüş pancarlar zarar görürken
sağlam pancarlar etkilenmemektedir)
Uzun süre depolamada kullanılan en basit silolar;
kesitleri ikizkenar yamuk şeklinde olan yığma silolar
(Silo yüksekliği 2-5 m,
cebri havalandırmalı silolarda > 5 m)
Uzun süre depolanacak pancar 1 Ekimden sonra silolanır
Hava sıcak olduğunda solunum fazladır
Siloda ısınmayı önlemek için gündüzleri sıcak olan
günlerde, silo üzeri hasırla örtülür.
Siloda hava dolaşımını azaltmak ve pancarın solmasını
önlemek için yan taraflar yaklaşık 20 cm kalınlıkta
toprakla örtülür. Sıcak sonbahar günlerinde güneş ışığını
engellemek için siloların güney ve batı kısımları kireçle
beyazlaştırılır. Soğukların artması ile silonun daha iyi
yalıtımını sağlamak için toprak tabakası 50 cm ye
çıkarılır.
Hasır ve toprakla örtmenin amacı silodaki pancarları
güneş ışığı, sıcak, soğuk ve donmadan korumaktır.
Yağmur sularının uzaklaştırılması için silo boyunca küçük
kanallar yapılır. Muhafaza edilecek pancarlara az
miktarda kireçli su serpilerek bazik ortam oluşturulur
ve m.o. gelişimi engellenir.
Siloda pancarın durumu devamlı olarak kontrol
edilmelidir. Bozulma konusunda en önemli
belirti sıcaklık olduğu için silolara 200 ton pancara
bir adet olacak şekilde termometre yerleştirilir.
Özellikle çürümeye yeni başlayan pancarlar sıcaklığı
yavaş, yavaş yükselttiği için mikroorganizma
faaliyetinde artışa neden olabilirler.
Silodaki pancarlarda küflenme başlangıcından sonra
kireç uygulanması yararlı olmaz ve ayrıca bazik
ortamda çürümeyi hızlandırabilir.
Silolama Sırasında
Pancarda Şeker Kayıpları
Silodaki pancarlar solunum ve mikroorganizma faaliyeti
sonucu şeker kaybederler.
Kaybı belirlemek amacıyla depolama başında ve
sonunda şeker oranını ölçmek yeterli olmaz,
nem oranındaki değişme de belirlenmelidir.
Silolama sırasında pancarda meydana gelen şeker
kayıpları file metodu ile belirlenir. Silolamanın
başlangıcında pancarların arasına içerisi pancarla dolu file
şeklinde torbalar konulur. Filelerdeki pancarlar siloya
yerleştirilmeden önce ve silolama sonrası ağırlık, nem ve
şeker oranı belirlenir.
Örn;
Filedeki pancarın ilk ağırlığı = 26.0 kg
Şeker oranı % 17.8
Filedeki pancarın silolamadan sonraki ağırlığı = 24.5 kg Şeker oranı % 16.8
ise silolama sırasındaki şeker kaybını hesaplayınız?
Filedeki pancarlarda ağırlık kaybı
26.0 – 24.5 = 1.5 kg
veya
1.5 x 100
% 5.77
26
Silolama başlangıcında şeker miktarı
26 x 17.8
100
Silolama sonunda şeker miktarı 24.5 x 16.8
100
4.63 kg
4.12 kg
Silolama sırasındaki şeker kaybı 4.63 – 4.12 = 0.51 kg
veya
0.51 x 100
26
%1.96
Eğer pancarın ağırlık kaybı hesaba katılmasaydı,
şeker kaybı 17.8 – 16.8 = 1.0 olarak bulunurdu
Bu değer ise
gerçek şeker kaybının (%1.96) yaklaşık yarısı kadardır
Şeker pancarının siloda 130 gün depolandığı kabul
edilirse,
günlük şeker kaybı
1.96
130
%0.015
A. Pancarın alımı, silolanması ve fabrikaya
iletiminde kullanılan tesisler
a. Alım sırasında, pancarın kara ve/veya demiryolu ile
fabrika alanına giriş ve tartımının yapıldığı kısım
b. Pancar boşaltma ve ön temizleme tesisleri
c. Günlük ve uzun süreli pancar siloları
d. Pancarı fabrikaya nakleden yüzdürme kanalları
e. Pancarı ot, taş, kum vb. kaba karışımlardan
temizleyen tesisler
f. Pancarı yüzdürme kanallarından alıp yıkamaya ileten
tesisler
g. Pancar yıkama tesisleri
B. İşletme yardımcı maddeleri için gerekli tesisler
a. Açık hava ve kapalı kömür depoları ile fuel oil tankları
b. Kireç taşı ve kok depoları
c. Kimyasal madde (formalin, asit vb) depoları
C. Fabrikasyon yan ürünleri için gerekli tesisler
a. Küspe depolama çukuru
b. Melas depolama tankı
D. Atıklar ve arıtım için gerekli tesisler
a. Yüzdürme ve yıkama suyu durultma ve arıtma tesisleri
b. Kondensör suyu soğutma tesisleri
c. Çamur havuzları
d. Curuf depolanan alanlar
e. Hurda malzemelerin depolandığı alanlar
PANCARIN FABRİKAYA İLETİMİ
Türkiye' de pancarların fabrikaya naklinde
* su ile yüzdürerek nakil sistemi
* kuru nakil sistemleri (yeni)
Su ile nakil sistemi;
pancarlar silolama sonrası çeşitli şekillerde
yüzdürme kanallarına alınıp fabrikaya su ile
taşınırlar
Örn; silo alanının tabanı beton ise silo boyunca
belirli aralıklarla yerleştirilmiş olan hareketli su
başlıklarından basınçlı su püskürtülerek, pancarlar
kanala alınırlar
Yüzdürme Kanalları
* Yüzdürme kanallarının genişliği 40-80 cm veya fazla
* Kanal tabanında 12-20 mm/m’ lik bir eğim önerilir
Eğim yetersiz ise kanal dibinde çok fazla kum-taş
birikebilir ve kanalların temizlenmesi için ek masraflar
gerekebilir. Özellikle, pancara yapışan toprak miktarının
fazla olduğu bölgelerde daha fazla eğimli kanallar da
planlanabilir.
* Kanallarda su-pancar karışımının akış hızı ~ 1 m/sn
* 1 ton pancarı fabrikaya taşımak için 8-10 m3 su
gereklidir. Su harcaması fazla da olsa kolay ve ucuz bir
yöntemdir. Su, zamanla pancar üzerindeki toprak ve
çamurla bulanır ve arada çöktürme havuzlarına alınarak
durultulup yeniden kullanılır.
Pancar İçindeki
Yabancı Maddelerin Ayrılması
Yüzdürme kanallarına alınan pancarlar arasında
% 5-10 ot, yaprak, sap, taş, toprak, kum gibi yabancı
maddeler vardır
Türkiye'de yüzdürme kanallarına
yerleştirilen çeşitli temizleme sistemleri;
Ot tutucular :
Taş tutucular :
Boranov tipi taş tutucu
Kum tutucular :
Kobernik Tipi Kum Tutucu
Pancarın Yüzdürme Kanallarından Fabrikaya Alınması
Fabrika zemininin birkaç metre altındaki
taşıma kanalından pancarı yukarı
çıkartmak için
Helezon Taşıyıcı
(Bir boru/oluk içerisinde döndürülen sonsuz vida)
* Eğim açısı 40° den fazla olmamalıdır
(daha yukarıya çıkarmak için kullanılan yüksek devir
pancar kuyruklarını kırar)
* Kullanımı çok yaygın değildir
(Taş ve tahta parçasının helezon arasına sıkışarak
yarattığı arızayı gidermek zaman alıcıdır. Pancarı çok
yüksek olmayan yerlere çıkarmakta kullanılır)
Mamut Pompa (U-borusu şeklinde)
U-borusunun kısa tarafından pancar+ su girer
Diğer tarafın alt kısmından kompresörle basınçlı hava
verilerek özgül ağırlık yaklaşık %50 düşürülür.
Dengenin oluşması için (h2 = 2h1 olacak şekilde) hafif
tarafta karışım daha yukarıya çıkar.
√ hareketli parça içermediği için aşınma çok azdır
X verimi çok düşüktür
X derin bir kuyu gerekli, kompresör için fazla enerjiye
ihtiyaç var
(Boru çapı 40 cm olan mamut pompa günde yaklaşık
1500 ton pancar iletebilir)
Pancar Dolabı
(5-10 m çapında, dikine dönen, büyük-yassı silindir)
Pancarlar su içinden dolap etrafındaki çeşitli bölmeler
veya kovalar yardımı ile alınıp dolap çapı kadar
yukarıya taşınır, kovalar aşağıya doğru dönerken,
pancarlar eğimli bir oluğa yuvarlanıp yıkama teknesine
gider
Santrifüj Pompa
(günümüzde sadece santrifüj pompalar kullanılır)
√ Pancar-su karışımını daha yükseğe çıkarabilir
√ Verimleri % 40-60 arasındadır
X Pancara göre su miktarı az olduğunda pancarı
fazlası ile zedeler
Manyetik Ayırıcılar :
Çivi, somun ve cıvata, zincir baklaları, tel ve saç
parçaları büyük ölçüde taş ayırıcıda ayrılır. Ancak demir
parçalarının güçlü bir mıknatıs ile ayrılması gerekir.
Yıkamadan sonra pancar işlenmeye başlamadan önce
de kullanılabilir
Pancarın Yıkanması
Pancar yıkama tekneleri
Su dolu bir tekne ve ortasında dönen bir mile bağlı değişik
şekil ve uzunlukta kollar ve paletlerden oluşur. Pancar
teknenin bir tarafından girer ve döner kollar yardımıyla
sıkışık bir şekilde yavaş yavaş ilerlerken birbirlerine ve
kollara sürtünerek tamamen temizlenir.
Yıkama teknesinde su ters akım prensibine göre aralıksız
olarak akar ve yıkayıcıdan çıkmakta olan pancar taze su ile
karşılaşarak çıkar.
X Pancarların
girintili yerlerinde
bulunan toprak
ve çamur tam
olarak
temizlenemez
Tamburlu tipte yıkayıcılar
Yıkama teknelerine göre daha iyi,
daha az zedelenme ve daha az su harcama
Pancar daha az zarar gördüğü için pancarın yıkandıktan
sonra silolandığı sistemlerde kullanılmaktadır.
Basınçlı su püskürten yıkama sistemleri
Girintilerde bulunan çamur kalıntılarını temizlemek için
Pancarlar ızgara şeklinde bir taşıma elemanı üzerinde
ileriye doğru sevk edilirken aynı anda kendi eksenleri
etrafında da döndürülmekte ve üzerlerine alttan ve
üstten basınçlı (8-10 atü) su püskürtülmektedir.
Kullanılan suyun miktarı pancara göre ~ % 200 kadar
Günümüzde ⇒ pancar yıkama tekneleri
+ basınçlı su püskürten yıkama sistemleri
Pancar Yıkamada Kayıp ve Artıklar
•
İyi kalitede pancarda taşıma ve yıkama sularındaki
şeker kayıpları, pancar ağırlığına göre % 0.01' den
fazla değildir.
•
Donmuş pancarda ise şeker kayıpları % 0.05' e kadar
çıkar (azaltmak için suyun sıcaklığı mümkün
olduğunca düşük tutulmalı)
* Kopan pancar kuyrukları özel kuyruk tutucularda
yakalanıp, bir parçalayıcıdan geçirildikten sonra
difüzyonu kolaylaştırmak amacıyla difüzyon kulesine
verilir.
PANCARDAN ŞEKERİN ALINMASI
PANCARLARIN KIYILMASI VE KIYIM KALİTESİ
Yıkanan pancarlar, elevatörle pancar bıçaklarına verilir
Şeker difüzyon metodu ile sıcak suda
çözündürülerek alınmaktadır
Sıcak suyun pancar hücrelerine girebilmesi için
hücreleri çevreleyen tabakaların parçalanması
gereklidir. Pancarı doğrayarak ince kıyımlar haline
getirmek gerekir.
Kıyımlar çok ince ise difüzyon sırasında yığın
haline gelerek şerbet sirkülasyonunu zorlaştırır.
Çok kalın kıyımlar ise difüzyon yolunu arttırarak
difüzyon işlemini yavaşlatır
Kıyım kalitesini belirleyen parametreler;
Silin sayısı: 100 g kıyımda boyu 1 cm den uzun olan
kıyımların uç uca eklenmesi ile oluşan kıyım zincirinin
metre olarak uzunluğudur
(İyi kalitede bir kıyımda 12-18 m)
İsveç sayısı: 100 g kıyım içinde boyu 5 cm den
uzun olan kıyımların ağırlığının, boyu 1 cm den kısa
olan kıyımların ağırlığına oranıdır
(İyi kalitede bir kıyımda > 16)
Kırıntı oranı: Kıyımlar içerisinde boyu 1 cm den kısa
olan kıyımların ağırlığının, toplam kıyım ağırlığına
oranıdır.
(İyi bir kıyımda mümkün olduğunca düşük olmalı)
Pancar Bıçakları
Pancar bıçaklarının gruplanması ve bıçakların
makinalara kolay şekilde montaj ve demontajını
sağlamak amacıyla pancar bıçak kasaları kullanılır.
(Pancar içerisinde yabancı madde miktarı fazla ise tüm
bıçağı kullanılmaz hale getirmemek için, uzun tek bıçak
yerine çok sayıda kısa bıçaktan oluşan parçalı sistem
kullanılır)
Elde edilecek kıyım şeklini,
pancar bıçaklarının tipi/yerleştirme şekilleri
belirler
Yaygın olarak kullanılan pancar bıçakları
Königsfeld tipi pancar bıçakları
Goller tipi pancar bıçakları
Farklı tipteki pancar bıçakları ve
bu bıçaklarla elde edilecek kıyım kesitleri
kaburgasız
Pancar bıçaklarının bıçak kasası üzerine
yerleştirilmiş hali
kaburgalı
Königsfeld tipi pancar bıçağı
Çelik levhalar freze edilerek yapılır
(Kaburgasız)
Yarım hatve kaydırılmış
(Kaburgalı)
Goller tipi bıçaklar
İnce çelik levhaların valsden geçirilmesi (presleme)
ile hazırlanır
Taş vb.yabancı maddelerden daha çabuk etkilenirler
Pancar Kıyım Makinaları
Yatay tablalı pancar bıçak makinaları
(yatay olarak dönen kesici yüzey)
* Dikili tipteki pancar bıçak makinalarında tahrik
sistemi altta, ulaşılması zordur
* Kıyımların kesme tablasından uzaklaştırılması için
sıyırıcı düzenek bulunmalıdır. Bu nedenle kıyımlar
zedelenir ve kırıntı artar
* Asılı tipteki pancar bıçak makinalarında ise kesme
tablasının bağlı olduğu mile işletme katının üstünden
hareket verilmekte, kıyımların kolayca alta
dökülmektedir. Avantajları nedeni ile ülkemizde de
tercih edilmektedir.
Kesme tablasına daha fazla bıçak kasasının
yerleştirilmesi kesme gücünü artırmaz, birbiri ardından
gelen bıçaklar kıyım kalitesini bozar
Besleme hunisi (bunker) tabla üzerinde yeterli miktarda
pancar bulunduracak hacimde olmalıdır. Böylece sürekli
olarak uygun kalınlıkta kıyım elde edilebilir.
Kesme tablası üzerindeki pancar sütunu yüksekliği çok
yükselirse makinanın güç ihtiyacı artar ve basınç
etkisiyle daha kalın kıyım elde edilir. İyi kalitede kıyım
elde edebilmek için pancar yüksekliği 150-200 cm
olmalıdır, yüksekliği <80 cm ise pancarlar zıplar.
yabancı maddelerin dışarı alınması, zarar gören
bıçakların değiştirilmesi için kapak sistemi var
Yatay tablalı pancar kıyım makinası
Tamburlu (drum tipi) pancar bıçak
makinaları (daha çok tercih ediliyor)
Bıçaklar bir tambur içerisine yerleştirilmiştir.
Turbo pancar bıçak makinası da tamburlu tipteki
bıçak makinaları arasında sayılabilir.
Bıçaklar sabit olup, pancarlar hareket ederken
bıçaklara sürtünerek kıyımlara dönüştürülür. Pervane
şeklindeki rotor, makinaya beslenen pancarları, sabit
olarak duran tambur duvarına iter. Merkezkaç
kuvveti etkisi ile pancarlar bıçaklara bastırılır ve
böylece kıyımlar oluşur.
Pancarın, ilk önce baş tarafı bıçaklara sürtünerek
kıyımlara dönüşür. Pancarın kuyruk kısmı ve bazı
pancar parçaları kıyılma işlemi tamamlanmadan
kıyımlar arasına karışabilmektedir.
Pancar bıçak makinası kendisinden önceki yıkama
sistemi ile ve difüzyon kulesi ile bağıntılı olarak
çalışmalıdır.
Bozulan bıçaklar, kafesleri ile birlikte değiştirilir.
Ot tutucular iyi çalıştığı halde pancar bıçak
makinalarında tıkanmalar oluyorsa, bunun başlıca
nedeni lifli pancardır (bıçak araları genişletilir).
Bıçaklar sık sık buhar üflenerek temizlenebilir. Bıçaklar
yaklaşık altı saat çalıştırıldıktan sonra çıkarılarak,
bilenmeye alınması gerekir.
Dikey tamburlu pancar kıyım makinası