Vektör Kaynaklı Viral Enfeksiyonlar

Vektör kaynaklı
Viral Enfeksiyonlar
Koray Ergünay
Arbovirus...
(arthopod-borne virus)
Artropod vektörler ile vertebralılar
arasında nakledilen viruslar
Robovirus...
(rodent-borne virus)
Kemirici (rodent) vektörler ile
vertebralılar arasında nakledilen viruslar
.................. terimler bulaşma yolunu ifade eder!!!
Genel Özellikler...



Farklı ailelerde sınıflandırılan 500’ün üzerinde
virus; 100 kadarı insan sağlığı ile ilgilidir....
Vahşi hayvanlarda artropodlar tarafından
bulaştırılan zoonotik enfeksiyonlara neden
olurlar...
Çoğu zarflı RNA virusudur!!!


Hastalığın kliniği...
 Sarı humma: sarılık,
yüksek ateş
İlk keşfedildikleri
bölge...
 Rift Vadisi
 Batı Nil
 Kaliforniya
ensefaliti.....
.... üzerine
isimlendirilmişlerdir!


Vektörün (sivrisinek, kene, tatarcık vb.)
vücudunda hastalık
oluşturmadan çoğalırlar
Vektörler kan emerken virusu bulaştırır.
Atlar, kuşlar, kemiriciler veya insanlar
rezervuar görevi yapar.
BULAŞMA DÖNGÜLERİ
 İnsan
- Artropod - İnsan
 Hayvan
 Her
- Artropod - İnsan
iki döngünün izlendiği enfeksiyonlar
İnsan - Artropod - İnsan



Örn. Deng, şehir tipi Sarı
Humma
İnsan ya da artropodlar
rezervuar olabilir
İnsanlarda artoropodları
enfekte edebilecek yüksek
düzey viremi izlenmesi
gerekir.
Hayvan - Artropod - İnsan




Örn. Batı Nil, kır tipi Sarı
Humma
Genellikle hayvanlar
rezervuardır
Virus vektör ve
rezervuarlar arasında
döngüsünü sürdürür
İnsanlar aksidental olarak
enfekte olur ve genellikle
döngüye katkıda
bulunmaz!!!
Sınıflandırma



Togaviridae Alphaviruslar  sivrisinekler
Flaviviridae  Flaviviruslar  sivrisinekler, keneler
Bunyaviridae 








Bunyaviruslar  sivrisinekler
Phleboviruslar flebotomlar, sivrisinekler
Nairoviruslar  keneler
Hantaviruslar  Kemiricilerin sekresyonlarıyla direkt temas
ya da kontamine aerosollerin inhalasyonu ile bulaşır....
Reoviridae  Coltivirus  keneler
Rhabdoviridae  Vesiculovirus  sivrisinek, tatarcık
Arenaviridae  Arenaviruslar  Roboviruslar
Filoviridae  enfekte maymunlarla temas, kişiler arası
direkt yayılım
Alfaviruslar





Zarflı, sferik, RNA virusu
Vektörler → Aedes, culex
Rezervuar → Kuşlar, atlar, kemiriciler
Coğrafi dağılım → Amerika kıtası
Önemli viruslar:
 Batı At Ensefaliti (EEE) virusu
 Doğu
“
“ (WEE) virusu
 Venezuella At Ensefaliti (VEE) virusu
 Chikungunya virus
 O’nyong nyong virus
 Ross Irmağı virusu
 Sindbis virusu
Flaviviruslar





Zarflı, sferik, RNA virusu
Vektörler → Aedes,culex
Reservuarlar → Kuşlar, domuzlar, maymunlar
Coğrafi dağılım → Amerika, Avrupa, Türkiye, Asya,
Avustralya, Pasifik
Önemli viruslar:
 Sarı Humma Virusu
 Deng Virusu (4 serotip)
 Batı Nil Virusu
 St.Louis Ensefalit virusu
 Japon
“
 Kene-kökenli
“ (keneler)
BUNYAVIRIDAE



Zarflı, sferik/pleomorfik, RNA virusları
Rezervuarlar → Koyun, sığır, keçi, kemiriciler
Coğrafi dağılım → Kuzey Amerika, Doğu Avrupa, Rusya, Afrika,
Orta Doğu, Türkiye!!!

Bunyaviruslar (Aedes)

Bunyamwera , Kalifornia Ensefaliti

Fleboviruslar (Flebotomlar, sivrisinekler)

Rift Vadisi Ateşi, Tatarcık Humması

Nairovirus (kene)

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA)

Hantaviruslar
Aerosoller veya kemiricilerin
kurumuş sekresyonları
ile bulaşma = ROBOVİRUS

ARENAVİRUSLAR

Zarflı , RNA virusları





Lenfositik Koriomenenjit Virusu (LCV)
Junin virus: Arjantin Kanamalı Ateşi (AHF)
Machupo virus: Bolivya “
(BHF)
Guanarito virus: Venezuella “
(VHF)
Lassa Ateşi
FİLOVİRUSLAR

Zarflı, filamentöz, RNA
virusu
Enfekte maymunlarla
temas,
 İnsanlar arasında
yakın/cinsel ilişki ile
bulaşır
Yüksek virulans
 Marburg
 Ebola virusları...


Arboviral Enfeksiyonların Özellikleri:



Belirgin bir coğrafi dağılım gösterirler
İklim özellikleri vektörlerin çoğalmasına elverişli
olduğunda ortaya çıkarlar
Hastalığın ağırlığı...




Konak özellikleri ve immünolojik durumu
Suşun virulansı
İnokulum miktarı vb. ile farklılık gösterir...
Geniş bir klinik spektrumda belirti gösterirler...


Asemptomatik: Bazı/çoğu arboviral enfeksiyon
subklinik seyreder!!!
Semptomatik enfeksiyonlar  Hafif, ağır veya, fatal
olabilir...
Klinik Sendromlar:
1. Ateşli ve Döküntülü Hastalık
2. Ensefalit / meningoensefalit
3. Kanamalı ateş
1. Ateşli ve Döküntülü Hastalık



Ateş, başağrısı, anoreksi, bulantı-kusma,
miyalji/artralji, makülopapüler deri
döküntüleri vb..
Mortalite düşüktür...
Örnekler:






Deng Virus (“breakborne fever”, kemikkıran ateş)
Batı Nil Virusu
O’nyong nyong virusu
Chikungunya virusu
Ross Irmağı virusu
Tatarcık ateşi...
2. Ensefalit / meningoensefalit



Yüksek ateş, başağrısı, halsizlik, bulantıkusma, myalji, makülopapüler deri
döküntüleri, nörolojik belirtiler
Kalıcı nörolojik sekel görülebilir (% 5-20)
Örnek viruslar:
 At Ensefaliti virusları, Kene kökenli
ensefalit, Batı Nil, Japon Ensefaliti vb...
3. Kanamalı Ateş

Yüksek ateş, başağrısı,myalji, konjunktiviti hipotansiyon
ve hemorajiler,karaciğer ve böbrek hasarı, DİK,
organ içine kanamalar, peteşi/ekimozlar, şok, koma,
ölüm takip eder.

Örnek viruslar:
 Sarı Humma
 Deng kanamalı ateşi
 Kırım-Kongo kanamalı ateşi
 Hantaviruslar
 Arenaviruslar
 Marburg, Ebola virusları
Deng kanamalı ateşinde deri altı
hemorajiler
KKKA’da hemorajiler....
Laboratuvar Tanısı

Virus izolasyonu




Çoğu virus, sadece yüksek
biyogüvenlik düzeyli
laboratuvarlarda (BGD-3/4)
çalışılmaktadır (çalışanlar için
tehlikelidir!!!)
Antikor saptama  IgM
varlığı ya da serokonversiyon
Direkt antijen saptama
Nükleik asit saptama
Tedavi & Korunma




Özgül anti-viral terapi YOKTUR!!!
 Bazı özel durumlarda Ribavirin??
Ağır enfeksiyonlarda destekleyici tedavi veya
hiperimmün serum
Aşılama (endemik bölegeler seyahat edenlere
önerilmektedir)
 17D suşundan hazırlanan canlı-attenüe Sarı
Humma aşısı vardır
 Kene ensefaliti (TBE) aşısı vardır
 At ensefalitleri için inaktive ve canlı-attenüe aşı
bulunmaktadır
Vektör & rodentlerin kontrolü
Vektör kaynaklı viral enfeksiyonlara
muhtemel maruziyet hallerinde
değerlendirmede önemli noktalar:






Yaş, cinsiyet, meslek, yaşanılan yer
Vektörlerle temas öyküsü (kene, sivrisinek vb.)
Seyahat öyküsü (endemik / non-endemik bölgelere)
Hastalığın bölgesel epidemiyolojisi
Aşılanma öyküsü (Sarı Humma, TBE?)
Preceding febrile, flu-like disease