Bu el kitabının hazırlanma sürecinde bir çok yasa değişiklikleri olmu

Bu el kitabının hazırlanma sürecinde bir çok yasa değişiklikleri olmu

Glossar zum Bildungssystem und zum Aufenthaltsrecht - Türkisch Anlage zum Handbuch „Vielfalt gestalten - Handbuch für Multiplikatoren berufliche Integration von Migrant/innen“
herausgegeben von den Projekten access (Flüchtlingsrat Schleswig-Holstein) und Integrationslotse Hamburg (Diakonisches Werk
Hamburg) in der Entwicklungspartnerschaft NOBI- Norddeutsches Netzwerk zur beruflichen Integration von Migrant/innen.
Bu el kitabýnýn hazýrlanma sürecinde bir çok yasa deðiºiklikleri olmu¢tur. Teknik nedenlerden dolayý, bütün deðiºiklikler
tercüme edilememiºtir. Muhtemel farklýlýklarda Alman metinlerindeki bilgiler geçerlidir.
Abendgymnasium (Akºam Lisesi)
Yetiºkinlerin akºam derslerine katýldýklarý ve bitirdiklerinde lise diplomasý (üniversiteye/yüksek okula gitme yeterlik
belgesi) aldýklarý ikinci eðitim kurumu (Normalde 3 yýl süreli). Bu okula baºvuracak adaylarýn bir mesleki yeterliliðe sahip
olmalarý veya en son 3 yýlda sabit bir iºte çalýºtýklarýný belgelemeleri gerekir. Bunun yanýnda adaylarýn bir ortaokul
diplomasýna veya eºdeðerine sahip olmalarý gerekir.
Abendhauptschule (Temel Eðitim Akºam Okulu)
Yetiºkinlerin akºam derslerine katýldýklarý ve bitirdiklerinde temel eðitim diplomasý (Hauptschulabschluss) aldýklarý ikinci
eðitim kurumu (Normalde 1 yýl süreli). Baºvuru için mesleki faaliyetin belgelenmesi gerekir.
Abendrealschule (Akºam Ortaokulu)
Yetiºkinlerin akºam derslerine katýldýklarý ve bitirdiklerinde ortaokul diplomasý aldýklarý (mittlerer Abschluss) aldýklarý
ikinci eðitim kurumu (Normalde 2 yýl süreli). Giriº için temel eðitim diplomasý (Hauptschulabschluss) ön ºarttýr.
Abendschule (Akºam Okulu)
Akºam Lisesi, Temel eðitim akºam okulu, Akºam Ortaokulu. Yetiºkinlerin akºam derlerine devam ederek bir okul
diplomasý alabilecekleri ikinci eðitim kurumu.
Abgangszeugnis (Tasdikname, çýkýº belgesi)
Ortaokul ve lisedeki eðitim bölümlerinden (Sekundarbereich I ve II) herhangi bir diploma alamayan, fakat zorunlu eðitim
sürelerini tamamlayan öðrencilere verilen çýkýº belgesi.
Abitur (Olgunluk Diplomasý – Bakalorya)
Lise son sýnýfta (gymnasiale Oberstufe) 12. veya 13. sýnýftan sonra elde edilir ve Genel Üniversite / Yüksek Okul
Yeterliði tevdi eder. Bu diploma tüm üniversite ve yüksek okullara ve her bölüme giriº hakký kazandýrýr.
Abiturprüfung (Bakalorya sýnavý)
Lise son sýnýf (12. veya 13. sýnýf) sonunda olgunluk diplomasýný (Abiturzeugnis) kazanmak için girilen lise bitirme
sýnavýdýr. Bu sýnav 4 dersten yazýlý ve sözlü sýnav bölümlerini kapsar. Eyalet kanununa baðlý olarak bunlara bir beºinci
ders veya özel bir öðrenim performansý ilave edilir. Bu sýnavda 3 eðitim alanýndan (dil-edebiyat-sanat, toplum bilimleri
veya matematik-doðal bilimler-teknik alanýndan) yeterli not alýnmasý gerekir.
Abschlusszeugnis der Berufsschule (Meslek okulu diplomasý)
Meslek okulunda ikili sistemde meslek eðitiminin okul kýsmýnýn sonunda verilen mezuniyet belgesi. Bu diplomayý
alabilmenin ön ºartý okul derslerinden en az geçer not alýnmasýdýr. Bu diploma daima bir kalifiye iºçi (Facharbeiterbrief),
ticari asistan (Kaufmannsgehilfenbrief) veya Kalfalýk sertifikasý (Gesellenbrief) ile birlikte verilir (Meslek/Ticaret odalarý
nezdinde yapýlan sýnavý kazandýðýna dair sertifika). Bu diploma ayný zamanda temel eðitim diplomasýný da
(Hauptschulabschlusses) birlikte kapsar. Baºarý profili uygun olmasý halinde ek olarak ortaokul diplomasý (Mittlere
Schulabschluss) da verilebilir.
Akademischen Berufe (Akademik Meslekler)
Bir üniversite / Yüksek okul eðitimi ile öðrenilen ve üniversite/yüksek okul diplomasý ile tamamlanan mesleklerdir.
Akademisches Auslandsamt (= AAA, Akademik Yabancýlar Dairesi)
Üniversitelerde bulunan, yurtdýºýnda eðitim, bununla ilgili burslar, yurt dýºýnda görülen eðitimlerin geri dönüºte tanýnmasý
ve de yabancý öðrenciler için Alman Üniversitelerinde yüksek öðrenim ile ilgili konularda yetkili / muhatap makamdýr.
Gefördert durch das Bu ndesmini sterium für Wi rtschaft u nd Arbeit und
den Europäi schen Sozi alfonds
Allgemeine Hochschulreife (Genel Yüksek Öðrenime Giriº Belgesi, Bakalorya)
Liselerde son sýnýfta (gymnasiale Oberstufe) olgunluk/bakalorya sýnavý (Abiturprüfung) ile kazanýlan ve Almanya’daki
tüm üniversite ve yüksek okullara ve her bölüme giriº hakký saðlayan belge.
Allgemeine Weiterbildung (Genel geliºtirme eðitimi)
Doðrudan meslekle ilgili olmayan her türlü geliºtirme / ilerletme eðitimlerini / kurslarýný kapsar. Mesleki ve genel ilerletme
eðitimleri çoðu kez birbirleriyle iç içe geçmiºtir. Örneðin yabancý dil öðrenimine insan hem mesleki açýdan, hem de özel
ºahsi sebeplerle motive olmuº olabilir.
Amtliche Beglaubigung (Resmi tasdik, onay)
Bir resmi tasdik, örneðin bir diplomanýn veya belgenin gerçek, aslý ile ayný olduðuna dair onaydýr. Bu onay yetkili resmi
dairelerde harç karºýlýðý yaptýrýlabilir. Yurtdýºýnda ise Federal Almanya’nýn yurt dýºý temsilcilikleri ve ilgili ülkedeki resmi
tasdike yetkili makamlar ve noterler resmi tasdik yapabilirler. Yabancý belgeler sadece sýnýrlý ölçüde tasdik edilebilirler.
Dokümanlar tasdikli tercüme ºeklinde Almanca dilinde ibraz edilmelidir.
Anerkannter Ausbildungsberuf (Kabul edilmiº eðitim mesleði)
ݺletmede ve meslek okulunda kýsmi zamanlý olmak üzere eðitimin ikili sistemde iki öðrenim yerinde gerçekleºtirildiði
federal mevzuat ile düzenlenmiº meslek.
Devletçe tanýnan halen 350 eðitim mesleði mevcuttur. Bunun yanýnda bazý Federal Eyaletler tarafýndan tanýnmýº (okulla)
düzenlenen eðitim dallarýna sahip diðer baºka meslekler de mevcuttur. 18 yaº altý gençler sadece devletçe tanýnan
eðitim mesleklerinde meslek eðitimi görebilirler.
Apostille (Tasdik ªerhi)
Apostil özel bir kaºe / mühürdür. Bu kaºe resmi (Alman) makamlarýnýn yabancý belgeleri gerçek olarak kabul etmelerinde
meºakkatli iºlemleri basitleºtirir ve bir resmi belgenin (imzanýn, imzayý atanýn hareket ettiði sýfatý ve gerekirse kaºenin /
mührün) gerçekliðini otomatik olarak tasdik eder. Apostil (örneðin menºei ülkedeki) düzenleyen makamýn memurlarý
tarafýndan söz konusu belgenin / dokümanýn üzerine vurulur veya belgeyle birleºtirilen ayrý bir sayfada düzenlenerek
imzalanýr ve mühürlenir.
Apostil (Tasdik ºerhi) belgeyi düzenleyen ülkenin dilinde hazýrlanabilir; fakat baºlýðý Fransýzca „Tasdik ªerhi“ anlamýna
gelen „Apostille“ olmalýdýr.
Bir belgede Apostil istenip istenmeyeceði ilgili Alman makamýnýn kanaatine baðlýdýr. Bu sebepten dolayý çok farklý
uygulamalar söz konusu olabilir
Federal Almanya Cumhuriyeti sözleºmeye taraf diðer ülkelerle birlikte „Apostille-Sözleºmesi“ adý verilen sözleºmeyi
imzalamýºtýr:
Yabancý resmi belgelerin tasdik muafiyetine dair 5.10.1961 tarihli La Haye sözleºmesi - BGBl 1965 II, S. 876
Arbeitserlaubnisantrag (Çalýºma Ýzni Baºvurusu, Dilekçesi)
Çalýºma izni baºvurusu baºvuru sahibine iºyeri sunan somut bir iºverene ait somut bir iº yeri için olmalýdýr.
Çalýºma izni baºvurularý yabancýlar dairesine (Ausländerbehörde) yapýlýr. Eðer yabancýlar dairesi genel ön ºartlarý kabul
ederse (Bekleme süresi, kendi durumundaki deðiºiklikler bildirme yükümlülüðünün yerine getirilmesi vs.) ve esas
itibarýyla muvafakat verirse, çalýºma izni baºvurusunu iº piyasasý denetimi (Arbeitsmarktprüfung) açýsýndan onay veya
reddini almak üzere iº ve iºçi bulma kurumuna (Agentur für Arbeit) gönderir - Ýkamet Kanunu (AufenthG ) 39 - 42.
Maddeleri.
ݺ ve ݺçi bulma kurumu söz konusu iºyerinin nizami olup olmadýðýný (ahlaka aykýrý olmadýðýný) ve de iº öncelikli iºsizler
(Almanlar, AB Vatandaºlarý, yerleºme iznine sahip göçmenler) bulunup bulunmadýðýný kontrol eder.
Bu „öncelik kontrolü“ adý verilen incelemedir, çünkü tahammül edilen („Duldung“ sahibi) kiºiler daima „baºkalarýndan
sonra iºe alýnma statüsüne sahiptirler ". Almanya’da kalma hakký ile ilgili düzenleme (Bleiberechtsregelung) kapsamýnda
olanlar bu uygulamadan muaf tutulurlar.
ݺverenin de söz konusu kiºiyi/iºçiyi niye Almanlara / önceliðe sahip diðer yabancýlara tercih ettiðini ve söz konusu boº iº
yerinin niye mutlaka bu kiºi ile doldurulmasý gerektiðini içerik olarak tam gerekçeleri ile birlikte açýklamak zorundadýrlar.
Asylberechtigte (Sýðýnma hakkýna sahip olanlar, ilticacýlar)
Sýðýnma hakký sahipleri Federal Anayasanýn 16a maddesi uyarýnca sýðýnma hakký tanýnan yabancýlardýr.
Asylbewerberleistungsgesetz (AsylbLG) (Mültecilere Yardým Yasasý)
Mültecilere yardým yasasý (AsylbLG) ile 1993 yýlýndan bu yana Federal Almanya’da ihtiyaç sahibi sýðýnma baºvurusu
sahiplerine ve tahammül edilenlere (Geduldete) yapýlacak sosyal yardýmlarýn miktar ve ºekli düzenlenmiºtir. Göç
yasasýndaki (Zuwanderungsgesetz) deðiºiklikler ile bazý oturma izni sahipleri de bu kapsama alýnmýºtýr.
2
AsylbLG yasasý uyarýnca hak sahipleri 48 ay sonra SGB XII (§2 AsylbLG) kapsamýnda sosyal yadýma almaya hak
kazanýrlar. Bu kiºiler bu durumda sosyal yardým alanlarla ayný statüde görülürler.
Asylverfahrensgesetz (Ýltica Muhakemeleri Kanunu)
Ýltica Muhakemeleri Kanunu (AsylVerfG veya AsylVfG) Federal Almanya Cumhuriyetindeki sýðýnma iºlemleri usulünü
düzenler. Kanun böylece Anayasanýn 16a maddesi uyarýnca sýðýnma hakkýný somutlaºtýrýr.
Ýkamet kanunu ve bu kanuna ait kararnameler ile birlikte Sýðýnma Usul ݺlemleri Kanunu yabancýlar hukukunun en büyük
kýsmýný oluºturur.
Sýðýnma hakký sahiplerine mültecilerin hukuki statüsüne dair uluslararasý sözleºme uyarýnca (GFK, Cenevre Mülteciler
Sözleºmesi) verilen haklar tanýnýr.
Aufenthaltserlaubnis § 25 (3) [Ýkamet yasasý 25 (3) maddesi uyarýnca oturma izni]
Ýkamet yasasýnýn (AufenthG) 25 (3) maddesi uyarýnca oturum izniyle ilgili kiºiler ikinci dereceden koruma altýndadýrlar ve
bu kiºiler için ikamet yasasýnýn 60 (2) ila (7) maddeleri uyarýnca yurtdýºý etme yasaðý mevcuttur.
Ýkamet yasasýnýn (AufenthG) 25 (3) maddesi uyarýnca oturum izni kesin olmayan bir ikamet statüsüdür. Bu oturum izni
(en uzun 3 yýl olmak üzere) sürelidir, fakat uzatýlabilir.
Esas itibarýyla yabancýlar dairesi bu oturum iznini ºartlara baðlayabilir (Örneðin mekansal sýnýrlama – ikamet
zorunluluðu).
Aufenthaltserlaubnis § 25 (5) [Ýkamet yasasý 25 (5) maddesi uyarýnca oturma izni]
Ýkamet yasasýnýn (AufenthG) 25 (5) maddesi uyarýnca oturum izninin amacý „Zincirleme tahammüller“
("Kettenduldungen") uygulamasý yerini almasý ve insanlarýn gerçi yasal olarak uygulatýlabilir ülkeyi terk etme zorunluluðu
bulunmasý, fakat yurtdýºýna çýkýºýn ve böylece de ayný zamanda yurtdýºý etmenin hukuken ve fiilen mümkün olmadýðý
gerçeðini hesaba katmaktýr. Bu oturum izninin ön ºartý ilgili kiºinin kendisinden kaynaklanmayan sebeplerle yurtdýºýna
çýkýºýnýn engellenmiº olmasý ve yurtdýºý etme iºleminin 18 aydan daha uzun bir süredir ertelenmiº ve yurtdýºý etme
engelinin „görülebilen bir süre“ (6 ay) daha devam edecek olmasýdýr. Oturum izni (müteakibinde uzatma imkaný ile
birlikte azami 3 yýl, genelde de 1-2 yýl ile sýnýrlý olmak üzere) sürelidir. Esas itibarýyla yabancýlar dairesi bu oturum iznini
ºartlara baðlayabilir (Örneðin mekansal sýnýrlama – ikamet zorunluluðu), fakat bu ºartlarýn orantýlýlýðý kontrol edilmelidir.
Aufenthaltsgestattung (Geçici oturum müsaadesi)
AsylVfG Kanunu Madde 55. Geçici bir oturum müsaadesi (Aufenthaltsgestattung) bir ikamet statüsü (oturum izni)
deðildir. Bu müsaade sýðýnma / iltica baºvurusunda bulunulduktan sonra verilir ve iltica baºvuru dilekçesinin Federal Göç
ve Mülteciler dairesinde iºlem gördüðü sürece veya mahkemede dava devam ettiði sürece geçerli kalýr.
Geçici oturum müsaadesi sýðýnmacýlar için çok sayýda ºarta ve sýnýrlamaya tabidir ve iltica baºvurusu hakkýndaki karar
kesinleºtiðinde daima geçerliliðini yitirir. ("Kesin olmayan ikamet statüsü").
Aufenthaltstitel (Ýkamet Statüsü / izni)
Federal Almanya Cumhuriyeti’ne yasal yoldan giriº ve burada ikamet için göçmenlerin bir izine ihtiyacý vardýr. Bu izin
verildiðinde Ýkamet statüsü (Aufenthaltstitel) adý verilen bir forma sahiptir.
Aºaðýdaki izinler ikamet statüsü olarak geçerlidir:
1) Yerleºim Ýzni:
Yerleºim izni süresizdir, mekansal sýnýrlamaya tabi deðildir ve çalýºma hakký tanýr.
2) Oturum/Ýkamet Ýzni/ Müsaadesi:
Oturum izni daima sürelidir ve çeºitli amaçlarla verilir ve amaç devam ettiði sürece uzatýlabilir:
- Çalýºma amaçlý oturum (§§ 18-21 AufenthG)
- Devletler hukuku, insani ve siyasi sebeplere dayanan ikamet (§§ 22-26 AufenthG)
- Ailevi sebeplere dayanan ikamet (§§ 27-36 AufenthG)
- Eðitim amaçlý ikamet (§§ 16-17 AufenthG)
3) Vize:
Ülkeye giriº, transit geçiº vs. için farklý vize formlarý mevcuttur. Vizeler diðer ülkelerdeki Alman Konsolosluklarý ve
Büyükelçilikleri tarafýndan düzenlenir veya vize baºvurularý reddedilir. Vizeler daima kýsa sürelidir ve ºartlara baðlýdýr.
Aufenthaltsgesetz (Ýkamet Yasasý)
Ýkamet yasasý yabancýlarýn Almanya’ya giriº, Almanya’dan çýkýº ve Almanya’da ikamet etmeleri ile ilgili önemli kanuni
esaslarý içerir. Bu kanun 01.Ocak 2005 tarihinden bu yana yürürlüktedir ve daha önceki yabancýlar kanununun
(Ausländergesetz) yerine geçmiºtir. Ýkamet yasasý ön yasasýnýn ana bölümünü oluºturur.
Bu (göçün sýnýrlandýrýlmasý ve kontrolü ve AB vatandaºlarýnýn ve yabancýlarýn ikamet ve entegrasyonunu düzenlemeye
yönelik) kanun Almanya’nýn yabancýlar hukukunun önemli bölümlerini yeniden düzenlemektedir.
3
Ausbildungsabschlussprüfung (Meslek Eðitimi Bitirme Sýnavý)
ikili sistemde bir meslek eðitimi sonunda öðrencinin gerekli becerileri ve pratik ve teorik bilgileri haiz olup olmadýðýnýn
tespit edildiði sýnavdýr. Öðrenci sýnavý kazandýðýnda kendisine bir kalifiye iºçi (Facharbeiterbrief), ticari asistan
(Kaufmannsgehilfenbrief) veya Kalfalýk sertifikasý (Gesellenbrief)
verilir. Sýnav söz konusu meslek eðitimi için yetkili kurum (Meslek / Ticaret odasý) tarafýndan yapýlýr ve yazýlý ve
uygulama olmak üzere iki bölümden meydana gelir.
Ausbildungsordnung (Meslek Eðitimi Yönetmeliði)
Ýkili sistem çerçevesinde kabul edilen bir eðitim mesleði için iºletmesel eðitimi düzenleyen hukuki yönetmeliktir. Meslek
Eðitimi Yönetmelikleri diðer alanlarda da mevcuttur (Örneðin kamu hizmetindeki meslek kariyerleri için).
Kaynak: Bakanlar Kurulu Toplantýsý Sekreterliði
Außerbetriebliche Ausbildung (ݺletme dýºý meslek eðitimi)
Serbest meslek eðitimi piyasasýnda meslek eðitimi yeri bulamayan gençlere yöneliktir. Kamu yararýna çalýºan iºletme
harici eðitim kurumlarý kamusal teºvikli meslek eðitimleri sunarlar.
Bachelor (Lisans)
Üniversitelerde ve eºdeðeri yüksek okullar ile meslek yüksek okullarýnda asgari 3 ve azami 4 yýllýk bir öðrenim süresi
sonunda elde edilen akademik bir derecedir. Bu derece birinci kalifiye meslek diplomasý saðlar ve geleneksel mezuniyet
türlerine (Diploma, Mastýr, Devlet sýnavý) paralel olarak mastýr diplomasý ile birlikte yeni uygulamaya sokulan bir
mezuniyet sistemine aittir.
BAföG (Federal Eðitimi Teºvik Yasasý)
Federal Eðitimi Teºvik Yasasý (BAföG) öðrencilerin eðitimi ile ilgili devlet desteðini içerir ve düzenler. Eðitim teºviki
öðrencilerin okul eðitimleri süresince geçimlerini saðlamada katkýda bulunulmasý amacýyla veya kýsmen faizsiz devlet
öðrenci kredisi ºeklinde saðlanýr.
Zorunlu eðitim sürelerini tamamlamýº yetiºkinler için 5 yýllýk bir yasal ikamet ve yasal çalýºma süresinden sonra okul
öðrenimi veya yüksek öðrenim için BAföG-Yardýmlarýndan yararlanma hakký doðar. BAföG yasasýna göre yardim almak
genelde oturum tarzýna baðlýdýr, faydalanma ºartlarý § 8 BAföG yasasýnda bulunmaktadýr. Esas itibarýyla Ýkamet
yasasýnýn (AufenthG) 25 (3) maddesi uyarýnca oturum izni ile yüksek öðrenim görmek mümkündür. Fakat bunun için
yüksek öðrenime hak kazandýran uygun bir Alman okul diplomasý veya buna denkliði kabul edilmiº bir yurtdýºý eðitim
diplomasýna sahip olunmasý ºarttýr.
Beglaubigte Übersetzung (Tasdikli Tercüme)
Örneðin yabancý diplomalarýn denkliðinin tanýnmasý gibi resmi iºlemler / amaçlar için yabancý dokümanlarýn tasdikli
tercümelerinin ibraz edilmesi gerekir. Tasdikli tercümeler Almanya’da sadece ilgili eyalet mahkemeleri tarafýndan bu
amaçla atanan, yetkilendirilen veya yeminli tercümanlar tarafýndan düzenlenebilir.
Berufliches Gymnasium (Meslek Lisesi)
Lise son sýnýflarýnda (gymnasiale Oberstufe) genel eðitim derleri yanýnda örneðin Ekonomi ve Teknik gibi meslek
derslerini de içeren üç yýllýk eðitim türüdür. Bu eðitimin sonunda Genel Yüksek Okul Yeterliliði elde edilir. Bu eðitime
baºvuranlarýn lise son sýnýflara (gymnasiale Oberstufe) giriº hakký kazandýran yüksek baºarý profilli ortaokul diplomasýna
sahip olmalarý gerekir.
Berufliche Weiterbildung (Mesleki ilerletme eðitimi)
Mesleki ilerletme eðitimi mevcut mesleki kalifikasyonun en yeni seviyeye getirilmesi veya tamamlanmasý amacýna
hizmet eder. Bu eðitimde kabul görmüº bir eðitim mesleði kapsamýnda bir meslek diplomasýnýn elde edilmesi deðil,
aksine, ek bilgi, beceri ve vasýflarýn kazanýlmasý söz konusudur. Meslek deðiºtirme eðitimleri (Umschulungen) burada
istisnadýr. Bu eðitim normal olarak bir meslek eðitimini tamamladýktan ve (uzun bir) çalýºma döneminden sonra
mümkündür.
Berufsakademie (Meslek Akademisi)
Bazý eyaletlerde bulunan Meslek akademisi, bir yüksek öðrenim akademisinde (Studienakademie) ikili sistemin ilkelerini
koruma baðlamýnda akademik eðitim ile uygulamalý iºletme için mesleki eðitimi birleºtiren ve yüksek öðrenim alanýna
dahil üç yýllýk bir akademik eðitim veren bir öðrenim kurumudur. Meslek akademilerine giriºin ön ºartý ilgili eyalet
hukukuna baðlý olarak Genel veya meslek lisesi diplomasý (Allgemeine / Fachgebundene Hochschulreife) ve de uygun
bir eðitim iºletmesi ile yapýlan bir meslek eðitimi sözleºmesidir.
4
Berufsausbildungsbeihilfe (BAB) (Meslek Eðitimi Yardýmý / Bursu)
Ayrý bir konuta taºýnmak isteyen veya taºýnmak zorunda olan meslek eðitimi öðrencilerine verilir.
Bu yardým meslek eðitimi devam ettiði sürece ödenir. Bu yardýmý almak için baºvuru yetkili iº ve iºçi bulma kurumuna
(Agentur für Arbeit) yapýlýr. Ödeme meslek eðitimine baºlama tarihinden veya baºvuru/dilekçe tarihinden itibaren yapýlýr.
Eðer dýºarýda (baºka ºehirde) bir barýnma gerekli ise ayda bir kez olmak üzere aile evine gidiº geliº yolculuðu finanse
edilir. Eðer bu seyahat masraflarý Tren kartý (BahnCard) ile daha ucuza geliyor ise, bunun yerine tren kartý ücreti iadesi
de yapýlabilir. Eðer kullanýlmýº bir tren kartý (BahnCard) ücreti iade edilmez ise, bu durumda normal fiyat ve indirimsiz
seyahat ücreti iadesi yapýlýr.
Bu yardým Federal Sosyal Kanununun III. Kitabýnýn (SGB III) 60. ve müteakip maddelerinde düzenlenmiºtir.
Berufsfachschule (Tam zamanlý meslek Okulu)
Ortaöðrenim (lise) öðrenimi alanýnda (Sekundarbereich II) çeºitli öðrenin sürelerine sahip çok geniº bir öðrenim dalý ve
bölümü yelpazesine sahip meslek okulu. Tam zamanlý eðitim yapan bu okul mesleðe hazýrlama veya farklý kalifikasyon
seviyelerinde meslek eðitimi sunmaktadýr. Bu okula giriºte aranan ºart seçilen meslek eðitimi hedefine baðlý olarak
temel eðitim diplomasý (Hauptschulabschluss) veya ortaokul diplomasýdýr (Realschulabschluss).
Berufsgrundbildungsjahr (Meslek Temel Eðitimi Yýlý)
Tam zamanlý okul olarak veya hem okul hem de iºletmede eðitimin kombinasyonu olarak birleºik formda yapýlabilen 13
meslek alanýndan birinde ortaöðrenim aºamasýnda (Sekundarbereich II) mesleki temel eðitim. Meslek Temel Eðitim Yýlý
ikili sistemde meslek eðitiminin birinci yýlý olarak kabul edilebilir.
Berufsoberschule (Meslek Yüksekokulu)
Ýkili sistemde mezunlarýna üniversite / yüksek okul yeterliliði (Hochschulreife) imkanýný veren ve bazý eyaletlerde sunulan
ortaöðrenim (Sekundarbereich II) meslek okulu. Ýki yýllýk tam süreli okul eðitimi veya kýsmi süreli (partime) okul eðitimi
sonunda meslek lisesi diplomasý (fachgebundene Hochschulreife) veya ikinci bir yabancý dil ile genel lise diplomasý
(allgemeine Hochschulreife) kazandýrýr.
Berufsqualifizierender Abschluss (Kalifiye ݺçi Meslek Diplomasý)
Ortaokul (Sekundarbereich I) sonunda genel zorunlu eðitimi tamamladýktan sonra ikili sistemde alýnan bir meslek eðitimi
diplomasýdýr. Bu diploma devletçe tanýnmýº yaklaºýk 350 eðitim mesleðinden birinde kalifiye/uzman iºçi olarak çalýºma
yetkisi kazandýrýr.
Genellikle orta öðrenim alanýnda (Sekundarbereich II) bir meslek ihtisas okulunda (Berufsfachschule) 2 yýllýk tam
zamanlý okul eðitimi sonunda elde edilir. Bu okula giriºin ön ºartý genellikle ortaokul diplomasýdýr (mittlere
Schulabschluss).
Berufsschule (Meslek Okulu)
Ortaöðrenim alanýndaki (Sekundarbereich II) mesleki okul. Bu okul normal olarak bir meslek eðitimi çerçevesinde ikili
sistemde kýsmi (partime) süreli genel ve meslek eðitimi derslerinden oluºur (2 yýl ila 3,5 yýl süreyle). Meslek eðitimine
baºlamada zorunlu eðitim süresi tamamlanmýº olmalýdýr. Bunun haricinde ikili sistemde meslek eðitimine giriº için
baºkaca bir ön ºart bulunmamaktadýr. Meslek okulu (Berufsschule) ve meslek eðitimine katýlan iºletmeler
(Ausbildungsstätte) aslýnda baðýmsýz birer
eðitim yerleridir ve eðitim süreci içinde ortaklaºa çalýºýrlar. Bu eðitim sonunda ayný zamanda odalarýn (meslek / ticaret
odalarýnýn) yaptýðý bir bitirme sýnavý ile meslek okulu tarafýndan verilen mezuniyet diplomasý, öðrencinin gerekli baºarýyý
saðlamýº olmasý halinde, ya temel eðitim diplomasýný (Hauptschulabschluss) ya da ortaokul diplomasýný
(Realschulabschluss) da birlikte kapsayabilir.
Berufsvorbereitungsjahr (Mesleðe Hazýrlýk Sýnýfý)
Meslek eðitimi sözleºmesi bulunmayan gençlerin tam zamanlý okul eðitimi ile bir ya da iki meslek alanýna giriº eðitimini
içeren meslek seçme ve meslek eðitimine hazýrlýk eðitimidir.
Beschäftigungsverfahrensverordnung (BeschVerfV) [Çalýºma Usul Yönetmeliði]
Bu yönetmelik farklý ºartlara tabi çalýºma (istihdam) iliºkilerine girme imkanýný düzenler.
Buna göre çalýºma iliºkileri (iº sözleºmeleri)
BeschVerfV 2. Maddesi uyarýnca yüksek vasýflý kiºiler, yönetici kadrolar vs. için,
BeschVerfV 3. Maddesi uyarýnca ayný evde oturan aile bireyleri için ve
BeschVerfV 4. Maddesi uyarýnca çalýºma iliºkisinin bir pedagojik, tedavi edici veya topluma yeniden kazandýrma
amacýný yerine getiriyor ise muvafakatten (onaydan) muaftýr.
Ayrýca buy yönetmelik öncelik kontrolü yapýlmadan bir çalýºma müsaadesi verilmesi imkanlarýný düzenlemektedir:
5
- BeschVerfV 6. Maddesi uyarýnca; bir yýl süreli bir çalýºma izninin sona ermesi ve ayný iºyerinde ayný iº için çalýºma
müsaadesinin uzatýlmasý baºvurusunda bulunulmasý halinde,
- BeschVerfV 7. Maddesi uyarýnca; "münferit vakada özel durumlarýn dikkate alýnmasý halinde çalýºma müsaadesi
baºvurusunun reddinin çok aðýr bir zorluk anlamýna gelecek olmasý halinde".
BeschVerfV 8. Maddesi oturum iznine sahip olunmasýný ve Almanya’ya 18. yaº doldurulmadan gelinmiº olmasýný ºart
koºar. Eðer bu durumda diðer ºartlar da yerine getirilmiº ise (Alman okul diplomasý vs.), BeschVerfV 13. Maddesi
uyarýnca çalýºma izni herhangi bir kýsýtlama getirilmeksizin verilebilir.
BeschVerfV 9. Maddesi de ayný ºekilde oturum iznine sahip olunmasýný ve öncesinde Federal Almanya’da uzunca bir
ikamet süresini [Kesintisiz 4 yýl; geçici ikamet müsaadeli (Duldung) veya müsaadeli) ya da Almanya’da üç yýllýk sigortalý
bir iºte çalýºýlmýº olmasýný ºart koºar. Bu durumda da BeschVerfV 13. Maddesi uyarýnca çalýºma izni herhangi bir
kýsýtlama getirilmeksizin verilebilir.
Beschäftigungsverordnung (BeschV) [Çalýºma Yönetmeliði]
Ülkeye yeni gelen yabancýlara çalýºma izni verilmesine dair 22 Kasým 2004 tarihli yönetmeliktir.
Burada ülke içindeki iºçilere iº bulunmasý (Ýkamet yasasý - AufenthG, Madde 39, Fýkra 2, Bent 1 b) önceliðini bakidir.
Yabancý iºgücünün iº piyasasýna katýlma izni verilmesinde bu iºgücünün entegrasyon kabiliyeti, Federal Almanya
Cumhuriyetinin ekonomik ve iº piyasasý politikasý çýkarlarý ve de iºsizlikle etkin mücadele dikkate alýnýr. Bu sebeple
üçüncü ülke vatandaºlarýnýn iº piyasasýna giriºi esas itibarýyla hem vasýflý, hem de daha az vasýflý kiºilerin istihdamýnda
bir yönetmelik düzenlemesine tabidir ve ݺ ve iºçi bulma idaresinin önceden onayýnýn alýnmasýna baðlýdýr.
BildungsinländerInnen (Alman Üniversite/Yüksek Okul Giriº Hakkýna sahip yabancý öðrenciler)
Alman Üniversite / Yüksekokul giriº (Abitur / Hochschulreife) hakkýný Almanya’da ya da yurtdýºýnda bulunan Alman
okullarýndan birinde elde etmiº yabancý uyruklu öðrencilerdir. Bu kiºiler Almanya’da üniversite ve yüksek okullara
öðrenime kabul edilmelerinde Almanlar ile ayný haklara sahiptirler. Ayrýca arzu ettiði öðrenim dalýnda yüksek öðrenim
hakkýný Almanya’da bir ilk yüksek öðrenim ile elde etmiº yabancýlar bu gruba girer.
Diplom (Diploma)
Hem üniversitelerde ve eºdeðeri yüksekokullarda (özellikle de sosyal ve iktisadi bilimlerde ve de doðal bilim ve
mühendislik bilimlerinde), hem de meslek yüksek okullarýnda (Fachhochschule) (“Fachhochschule – FH” ilavesi taºýyan
tüm öðrenim dallarýnda) ve de (“Berufsakademi – BA” ilavesi taºýyan) meslek akademilerinde (Berufsakademi) elde
edilebilen yüksek öðrenim mezuniyet ºeklidir.
Diplomprüfung (Diploma sýnavý)
Üniversitelerde ve eºdeðeri yüksekokullarda, meslek yüksek okullarýnda (Fachhochschule), sanat yüksekokullarýnda,
müzik yüksekokullarýnda ve meslek akademilerinde (Berufsakademi) diploma (diplom) alabilmek için girilen bitirme
sýnavýdýr.
Bu sýnav bir yazýlý bitirme tezinden (Diplomarbeit = diploma tezi), sözlü ve/veya yazýlý ders sýnavlarýndan ya da Sanat ve
Müzik fakültelerinde sanatsal – tasarýmsal sýnavlardan oluºur.
Drittstaatenangehörige (Üçüncü ülke vatandaºý)
Üçüncü ülke vatandaºlarý Avrupa Birliðine ya da Avrupa Ekonomik Bölgesine üye olmayan ülkelerin vatandaºlarýdýr.
Duales System (Ýkili sistem)
Ýki eðitim yerinde birden, yani ortaöðrenim alanýndaki (Sekundarbereich II) kuruluºlarda (Meslek okullarýnda) veya
yükseköðrenim alanýndaki kuruluºlarda (meslek akademilerinde veya meslek yüksekokullarýnda) ve iºletmelerde birlikte
verilen eðitim ºeklidir.
Duldung (Geçici ikamet izni, tahammül)
Ýkamet yasasý (AufenthG) madde 60 – Yurtdýºý edilme kararýnýn geçici olarak ertelenmesidir.
Hukuki anlamda tahammül (Duldung) herhangi bir ikamet müsaadesi deðildir ve sadece ilgili kiºinin yurtdýºýna gitmeye
yükümlü olduðunu, fakat yurtdýºý etme iºleminin henüz uygulanmadýðýný / ertelendiðini gösteren bir belgedir. Bu kesin
olmayan bir ikamet statüsüdür, çünkü tahammül edilen kiºi (Geduldete) daima yurtdýºý edilme riski altýnda yaºar ve bu
geçici ikamet belgesi birkaç günden altý aya kadar olmak üzere daima sürelidir.
EU Freizügigkeit (AB Serbest Dolaºým Hakký)
Çalýºma imkanýný düzenler.
Avrupa Birliði üye ülkeler listesi:
- Tam üyeler (AB-15) Belçika, Danimarka, Almanya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Ýrlanda, Ýtalya, Lüksemburg,
Hollanda, Avusturya, Portekiz, Ýsveç, Ýspanya, Birleºik Krallýk (Ýngiltere)
6
- 01. Mayýs 2004 tarihinde katýlan üye ülkeler (AB-8: sýnýrlý haklara sahiptirler) Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan,
Letonya, Litvanya, Polonya, Slovakya, Slovenya - Malta ve Kýbrýs vatandaºlarý sýnýrsýz serbest dolaºým hakkýna
sahiptirler.
- 01.01.2007 tarihinden itibaren yeni üyeler: Bulgaristan ve Romanya.
AB’ne üye olduktan sonra Bulgaristan ve Romanya vatandaºlarýnýn tam serbest dolaºým haklarý yoktur, Almanya’da
sadece iº ve iºçi bulma kurumundan (Agentur für Arbeit ) AB-Çalýºma Ýzni (Arbeitsgenehmigung-EU) adý verilen çalýºma
müsaadesini almalarý halinde çalýºabilirler.
Europäische Union (EU) [Avrupa Birliði (AB)]
Avrupa Birliði (AB) ortak bir iç pazara sahip bir devletler birliðidir ve 27 üye devletten oluºur. ªu andaki AB 1 Kasým 1993
tarihinde yürürlüðe giren sözleºmeye dayanmakta olup, Avrupa topluluklarýnýn, müºterek dýº ve güvenlik politikasýnýn ve
polis ve adli iºbirliðinin çatý organizasyonunu oluºturur.
Europäischer Wirtschaftsraum (EWR) [Avrupa Ekonomi Bölgesi (AEB)]
Avrupa Ekonomi Bölgesi (AEB, EEA, EWR) 1993 yýlýndan bu yana mevcuttur ve Avrupa Birliði (AB) üye ülkeleri ile
Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi (EFTA) üye ülkelerinden ve de, Ýsviçre hariç, Ýzlanda, Lichtenstein ve Norveç’ten oluºur.
Erweiterter Hauptschulabschluss (Geniºletilmiº Temel Eðitim Diplomasý)
Bazý eyaletlerde ortaokul (Sekundarstufe I) sonunda (Temel Eðitim Okulu, Hauptschule) 10’uncu sýnýfýn baºarýyla
tamamlanmasý üzerine verilen genel eðitim diplomasýdýr. Belirli ºartlar altýnda Meslek Ýhtisas Okullarýna
(Sekundarbereich II) giriº hakký kazandýrýr. Geniºletilmiº Meslek Eðitimi Yeterlilik Diplomasý (Erweiterte
Berufsbildungsreife) ile eº anlamlýdýr.
Erweiterter Realschulabschluss (Geniºletilmiº Ortaokul Diplomasý)
Bazý eyaletlerde 10. Sýnýfý bitirdikten sonra verilen genel eðitim okul diplomasýdýr. Bu diplomayý alabilmenin ön ºartý 10.
Sýnýfýn baºarýyla bitirilmesi ve gerekirse bitirme sýnavýna katýlým ve de belirli not seviyelerinin tutturulmasýdýr. Bu diploma
ortaokul diplomasý (mittleren Schulabschluss) yanýnda lise üst sýnýflarýna (gymnasialen Oberstufe) ve “Fachgymnasium”
adý verilen meslek lisesine giriº hakký kazandýrýr. Bazý eyaletlerde bu “Geniºletilmiº ortaokul diplomasý” (Erweiterter
Sekundarabschluss I) veya kalifiye ortaokul diplomasý (Qualifizierter Realschulabschluss) olarak adlandýrýlýr.
Externenprüfung (meslek eðitimi dýºarýdan bitirme sýnavý)
Meslek eðitimini dýºarýdan bitirme sýnavý düzenli okul eðitimi almadan belirli ºartlar altýnda bir meslek eðitimi diplomasý
kazanýlmasýný saðlar. Bu sýnava giriº için ön ºart ilgili meslekte uzun yýllara dayanak mesleki deneyime sahip
olunmasýdýr. Diðer ayrýntýlar meslek eðitimi kanununda (Berufsbildungsgesetz) ve Esnaf ve Sanatkarlar Tüzüðünde
(Handwerksordnung) belirlenmiºtir. Odalar nezdinde yapýlan bu dýºarýdan bitirme sýnavýna sistematik olarak
hazýrlanabilmek için çeºitli eðitim kurumlarý kurslar ve dersler vermektedirler.
Facharbeiterbrief (Kalifiye ݺçi Sertifikasý)
Ýkili meslek eðitimi (duales System) çerçevesinde kabul edilmiº eðitim mesleklerinden birinde meslek eðitimi bitirme
sýnavýnýn (Ausbildungsabschlussprüfung) kazanýlmasý sonucu verilen mesleki yeterlilik sertifikasýdýr. Bu sertifika daima
meslek okulu diplomasý ile birlikte düzenlenir ve meslekte kalifiye iºçi statüsü kazandýrýr. Bu diploma uygun mesleki
faaliyet ardýndan branº okuluna (Fachschule) giriº veya ustabaºý (Meister) eðitimine giriº için ön ºarttýr.
Fachaufsicht (Yerindelik denetimi, iºlevsel denetim)
Kamu görevlerinin icra edilmesinin devlet tarafýndan denetimi. Hukuki denetimin aksine bu denetim önlemlerin (icraatýn)
hukuka uygunluðunun haricindeki hususlarý, yani icraatýn / iºlemin yerindeliðini ve amaca uygunluðunu kontrol eder.
Eðitim alanýnda bu özellikle de eðitim müfredatýný ve öðretmenlerin danýºmanlýðýný kapsar.
Fachgebundene Hochschulreife (Meslek Lisesi diplomasý / Baðýmlý Abitur)
Lise alanýnda (Sekundarbereich II) bazý mesleki eðitim dallarýnda elde edilebilen belirli eðitim dallarý için üniversite /
yüksek okul giriº yeterlilik diplomasý.
Fachgymnasium (Meslek Lisesi)
Mesleki Lise
Fachhochschule (Meslek yüksekokulu)
Yetmiºli yýllarýn baºýnda kurulan ve görevi özellikle de mühendislik bilimleri, Ýdari ve iktisadi bilimler, Sosyal Bilimler ve
Tasarým dallarýnda olmak üzere, uygulamaya yönelik eðitim ve araºtýrma olan yüksekokul türüdür. Bu okullarda öðrenim
görebilmenin ºartý Genel Lise veya Meslek Lisesi Diplomasý (Allgemeine Hochschulreife, fachgebundene
7
Hochschulreife) veya Meslek yüksekokullarýna Giriº Diplomasýdýr (Zeugnis der Fachhochschulreife). Sanatsal dallarda
ayrýca sanatsal yeterlilik diplomasý / belgesi gerekir. Kýsýtlý kapasitelerinden dolayý neredeyse tüm meslek
yüksekokullarýnda, çeºitli öðrenim dallarýnda sýnýrlý sayýda öðrenci alýnmaktadýr (numerus clauses). Öðrenci alýmýnda not
ortalamasý ile bekleme süreleri belirleyici olur.
Fachhochschulreife (Fachhochschule yeterlik belgesi / meslek lisesi diplomasý)
Meslek yüksekokullarýna (Fachhochschulen) ve bazý eyaletlerde ayný zamanda meslek akademilerine
(Berufsakademien) giriº hakký. Bu diploma normalde ihtisas yüksek okullarýnda (Fachoberschule) veya – belirli ºartlara
baðlý olarak – diðer tam zamanlý meslek okullarýnda 12’inci sýnýf sonunda elde edilir.
Fachoberschule (Ýhtisas yüksek okulu)
Lise öðreniminde (Sekundarbereich II) çeºitli öðrenim dallarýnda 1 ya da 2 yýl sonunda meslek lisesi diplomasý
(Fachhochschulreife) kazandýran meslek okulu. Ýki yýllýk öðrenim dalýnda birinci yýl iºletmelerde ilgili meslek uygulamalý
eðitimi ve okul eðitimi ile birlikte yapýlýrken, ikinci eðitim yýlý genel ve ilgili meslekle ilgili okul eðitimini kapsar. Ortaokul
(Realschule) tamamlandýktan ve ortaokul diplomasý (Realschulabschlusses) veya eºdeðeri bir diploma kazanýldýktan
sonra öðrenciler iki yýllýk eðitim bölümüne baºlarlar. Bir yýllýk eðitim bölümüne ise halihazýrda bir meslek eðitimini
tamamlamýº olan öðrenciler girebilir.
Fachoberschulreife (Ýhtisas Yüksek Okulu Yeterlilik belgesi)
Ortaokul öðrenimi alanýnda (Sekunderbereich I) genel eðitim veren okullarýn 10. Sýnýfý sonunda elde edilen ortaokul
diplomasý veya Lise alanýnda (Sekundarbereich II) Meslek uzmanlýk okullarýnda (Berufsaufbauschulen) elde edilen
eºdeðeri diploma. Bu diplomaya bazý eyaletlerde: Sekundarabschluss I adý da verilmektedir.
Fachschule (Branº Okulu)
Mesleki ilerletme okulu.
Fernuniversität- Gesamthochschule (Açýk öðrenim üniversitesi – Çok amaçlý yüksek okul)
Sadece açýk öðrenim dallarýnda yüksek öðrenim sunan ve merkezi Hagen ºehrinde bulunan devlet üniversitesi. Bu
üniversitenin sunduðu öðrenim programý birici meslek uzmanlýk diplomalý (Diplom, Lisans, Mastýr) çýkýºlý öðrenim dallarý
ve lisans üstü öðrenim dallarý bulunmaktadýr.
Feststellungsprüfung (Tespit Sýnavý)
Federal Alman Yüksek Okul Giriº Yeterlilik belgesine sahip olmayan öðrenci adaylarýnýn iki yýllýk hazýrlýk sýnýfýndan sonra
(Studienkolleg) girdikleri bitirme sýnavýna verilen isimdir. Bu tespit sýnavý çerçevesinde öðrenim adaylarýnýn öðrenimle
ilgili alan derslerinden bilgi seviyelerinin Abitur düzeyinde olup olmadýðý imtihan edilir. Adaylar Almancada ise kurs tipine
göre asgari B 2 ve C 1 seviyesine sahip olmalarý gerekir.
Formale Gleichwertigkeit (ªekli denlik)
Yabancý eðitim sertifikalarýnýn / diplomalarýn denklik incelemesi çerçevesinde iºlevsel, materyal ve ºekilsel denlik
incelenir.ªekilsel denklik baºvuru sahibinin almýº olduðu eðitimin geldiði ülkedeki eðitim sisteminde yeri, bu eðitime giriº
ºartlarý ve de eðitimin ne kadar sürdüðü ile ilgilidir.
Funktionale Gleichwertigkeit (ݺlevsel denklik)
Yabancý eðitim sertifikalarýnýn / diplomalarýn denklik incelemesi çerçevesinde iºlevsel, materyal ve ºekilsel denlik
incelenir. ݺlevsel denklik baºvuru sahibinin elde ettiði diploma ile kendi ülkesinde neler yapabileceði ile ilgilidir. Eðer söz
konusu diploma alýndýðý ülkede Almanya’da eºdeðeri / benzer bir mesleði ifa etme hakký kazandýrmasý halinde iºlevsel
denlik mevcuttur.
Materielle Gleichwertigkeit (Materyal Denklik)
Yabancý eðitim sertifikalarýnýn / diplomalarýn denklik incelemesi çerçevesinde iºlevsel, materyal ve ºekilsel denlik
incelenir. Materyal denklik yurtdýºýnda alýnan diplomanýn Almanya’daki eðitime kýyasla eðitim ve öðretim içeriklerinin
kapsam ve konfigürasyon açýsýndan mahiyet (materyal) deðerlendirmesiyle ilgilidir. Örneðin Ýngiliz ve Amerikan
“Bachelor of Arts (B.A.)” diplomalarý Alman Üniversitelerinde sadece önlisans (Vordiplom) olarak kabul edilmektedir.
Gesellenbrief (Kalfalýk Sertifikasý)
Ýkili sistemde meslek eðitimi sonunda odalar nezdinde yapýlan el zanaatlarýnda meslek eðitimi bitirme sýnavýnýn
kazanýldýðýna dair belgedir. Bu sertifika daima meslek okulu bitirme diplomasý ile birlikte düzenlenir ve mesleki yeterlilik
saðlar. Kalfalýk sertifikasý müteakip ustalýk kalifikasyonu (Ustalýk sertifikasý / Meisterbrief) için ön ºarttýr.
8
Gymnasium (Lise)
Orta ve lise kýsýmlarýný kapsayan(Sekundarbereich I ve II) okul türüdür (Genelde 5 ila 13. veya 5 ila 12 sýnýflarý kapsar)
ve bitirildiðinde genel üniversite / yüksekokul yeterlik belgesi (Allgemeinen Hochschulreife / Abitur) hedefleyen
derinleºtirilmiº bir genel eðitim verir.
Hartz IV
Bakýnýz: Sosyal Yasa Kitap II (SGB II) / ݺsizlik Yardýmý II (Arbeitslosengeld II)
Habilitation (Doçentlik Diplomasý)
Doktoranýn üzerine alýnan araºtýrmada ve öðretimde bilimsel bir dalý temsil sertifikasý (Öðretme / ders verme yeterliliði).
Öðretme yeterliði üniversitelerin ilgili fakülteleri veya eºdeðeri yüksekokullar tarafýndan bir doçentlik tezine veya eºdeðeri
bilimsel baºarýlara dayalý olarak tevdi edilir.
Hauptschulabschluss (Temel Eðitim Diplomasý)
Temel eðitim okullarýnda ve de orta okul alanýndaki (Sekundarbereich I) diðer okullarda 9. Sýnýf sonunda elde edilen
genel eðitim okul diplomasý. Bu ilk genel eðitim diplomasý genellikle ikili sistemde bir meslek eðitimine baºlamada
kullanýlýr.
Hauptschule (Temel Eðitim Okulu)
orta okul alanýnda (Sekundarbereich I) bir okul türü olup, temel genel eðitim verir; Bu okul, eðer herhangi baºka bir okul
türüne devam edilmiyorsa 5 ila 9. sýnýflarda zorunlu eðitime dahildir.
Hochschule (Yüksekokul)
Meslek akademileri, meslek yüksekokullarý ve genel üniversiteler için genel kavramdýr.
Hochschulprüfung (Yüksekokul sýnavý)
Yüksekokul eðitimini tamamlayan bitirme sýnavýdýr ve devlet sýnavýnýn aksine ilgili yüksekokul tarafýndan yapýlýr. Diploma
sýnavý (Diplomprüfung), Lisans (Bachelor), Mastýr sýnavý (Magisterprüfung), Doktora (Promotion).
Hochschulreife (Üniversite / Yüksekokul yeterlilik belgesi / Abitur)
Lise alanýnda (Sekundarbereich II) 12. Veya 13. Sýnýftan sonra elde edilen üniversite / yüksek okul yeterlik belgesidir.
Ayrýca bakýnýz; Genel yüksekokul yeterliliði (Allgemeine Hochschulreife), Meslek Lisesi Diplomasý (Fachgebundene
Hochschulreife).
Integrationskurs (Entegrasyon kursu)
Devlet tarafýndan sunulan ve bir dil kursundan ve bir de oryantasyon kursundan oluºan entegrasyon programýdýr.
Ülkeye yeni göç edenler için sunulan bu entegrasyon kursunun hedefi yeterli Almanca bilgisi edinilmesi, genel bilgi ve de
Almanya’da hukuk düzeni, Alman kültürü ve tarihi ile bilgilerin ve özellikle de Federal Almanya Cumhuriyetinin
demokratik devlet sistemi deðerlerinin, hukuk devleti, eºitlik, tolerans ve din özgürlüðü ilkelerinin aktarýlmasýdýr.
Integrierte Haupt- und Realschule (Birleºtirilmiº temel eðitim okulu ve ortaokul)
Hamburg eyaletinde ortaokul alanýnda (Sekundarbereichs I) okul türüdür ve temel eðitim ve ortaokul eðitimi
(Hauptschule ve Realschule) dersleri sunulur.
Kammern (Odalar)
Genellikle kamu hukukuna tabi olarak örgütlenmiº ve kendi kendine mesleki idare görevlerini yürüten ve üyelerinin
çýkarlarýný savunan / temsil eden mesleki kuruluºlardýr. Odalara örnek olarak ºunlar verilebilir: Tabipler Odasý, Eczacýlar
Odasý, Baro, Mali Müºavirler Odasý, Mimarlar Odasý, Mühendisler Odasý; Sanayi ve Ticaret odalarý, Esnaf ve
Sanatkarlar odasý ve Ziraat odasý.
Kaufmannsgehilfenbrief (Ticari Asistan Sertifikasý)
Ýkili sistemde meslek eðitimi sonunda odalar nezdinde yapýlan ticari alanda meslek eðitimi bitirme sýnavýnýn
kazanýldýðýna dair belgedir. Bu sertifika daima meslek okulu bitirme diplomasý ile birlikte düzenlenir ve mesleki yeterlilik
saðlar. Ticari Asistan sertifikasý, diðerlerinin yanýnda branº okullarý (Fachschule) olmak üzere, mesleki ilerletme eðitimi
için ön ºarttýr.
Kenntnisprüfung (Yeterlik Sýnavý)
Bazý meslekler yasa uyarýnca ancak yeterlik sýnavý kazanýldýktan sonra ifa edilebilir. Örneðin alternatif tedavi
uygulayýcýlarý (Heilpraktiker) bu mesleklerini ifa etmeye baºlamadan önce saðlýk müdürlüðünde yeterlik sýnavýný
9
geçmeleri gerekir). Fakat ayný zamanda örneðin bir dil sýnavý veya bir meslek eðitimi kapsamýnda yapýlan ara sýnav gibi
sýnavlarda da yeterlik sýnavý ifadesi kullanýlýr.
Kindergeld (Çocuk yardýmý)
Çocuk yardýmý ebeveynlere / velayet hakký sahiplerine çocuk sayýsýna ve yaºýna baðlý olarak ödenen devlet yardýmýdýr.
Almanya’da çocuk yardýmý tutarý birinci, ikinci ve üçüncü çocuk için aylýk 154,-€, dördüncü ve sonrasý çocuklar için ise
aylýk 179,0 €’dur (1 ªubat 2007 itibarýyla).
Kirchliche Abschlussprüfung (Ruhbani Mezuniyet Sýnavý)
Bu sýnav ilahiyat fakültelerinde / yüksekokullarýnda dört yýllýk akademik Katolik veya Protestan ilahiyatý öðrenimi sonunda
düzenlenir. Bu sýnav kilise hizmetine giriºin ön ºartýdýr. Bu sýnavda sýnav komisyonu üyeleri kilise temsilcilerinden ve
yüksekokul öðretim üyelerinden oluºur. Bu sýnav kazanýldýktan ve diploma alýndýktan sonra doktora derecesini
kazandýran doktora eðitimine (Promotion) baºlanabilir. Ýlahiyat öðreniminde diðer mezuniyet türleri: devlet sýnavý,
diploma sýnavý (Diplomprüfung), Mastýr Sýnavý (Magisterprüfung) Lisans (Bachelor) ve de Katolik ilahiyatý öðreniminde
Lisanslý sýnavýdýr (Lizentiatenprüfung). Tüm bu sýnavlar: Üniversite/Yüksekokul (Bitirme) sýnavý (Hochschulprüfung)
genel kavramý altýnda toplanýr.
Kirchliche Hochschule (Ruhban Yüksekokulu)
Ýlahiyatçý yetiºtiren ve üniversite dengi yükseköðrenim okuludur. Okulun sahibi Protestan Kilisesidir.
Kolleg (Kolej)
Yetiºkinlerin tam zamanlý okul eðitimi ile yüksekokul yeterlik belgesi alabildikleri, sonradan okul bitirmek üzere 2. Eðitim
yolu kuruluºudur. Kolej akºam lisesi ile benzerlik gösterir, fakat kolejde tam zamanlý eðitim verilir ve buradaki eðitime
katýlan yetiºkinler herhangi bir iºte çalýºmamaktadýrlar.
Kultusministerium (Eðitim Bakanlýðý)
Eðitim, bilim ve kültür konularýnda en üst eyalet makamý. Bu kurumun görev alanlarý içine özellikle de okul, yüksekokul
ve yetiºkin eðitimi, genel sanat ve kültür hizmetleri ve de devlet ile dini cemaatler arasýndaki iliºkiler (kültürel iliºkiler)
girer. Eyaletlerin çoðunluðunda okul eðitimi bakanlýklarý yanýnda bilim ve araºtýrma alanlarý için ayrý bakanlýklar
kurulmuºtur.
Magistergrad (Mastýr derecesi)
Üniversite ve dengi yüksekokullar tarafýndan kazanýlan mastýr sýnavý sonunda tevdi edilen akademik derecedir. Mastýr
öðrenimi 2 ana öðrenim dalýndan veya 1 ana dal, 2 yan daldan oluºur.
Master (Mastýr)
Üniversite ve dengi yüksekokullarda ve de meslek yüksekokullarýnda (Fachhochschule) lisans (Bachelor) diplomasý
ardýndan tamamlanan 1-2 yýllýk mastýr öðrenim programý sonunda ileri düzey meslek uzmanlýðý olarak elde edilen
akademik derecedir. Lisans diplomasý (Bachelorabschluss) ile birlikte geleneksel mezuniyet türlerine (Diploma, Mastýr,
Devlet Sýnavý) paralel olarak yeni uygulamaya konulan kademeli mezuniyet sistemine dahildir.
Meisterbrief (Ustalýk Sertifikasý)
Normalde ticaret odalarý tarafýndan verilen ve ustalýk sýnav komisyonu huzurunda kazanýlan ustalýk sýnavýný belgeleyen
sertifikadýr. Bu sertifika ile sertifika hamilinin bir el zanaatý iºletmesini kendi baºýna yürütmeye ve meslek eðitimi
öðrencilerini eðitmeye yetkin olduðu tasdik edilir. Ustalýk sýnavýna hazýrlanma mesleðe paralel olarak (odalarýn
düzenledikleri akºam kurslarýnda) veya branº okullarýnda (Fachschule) tam veya kýsmi zamanlý eðitim ºeklinde olabilir.
Sýnava kabul ºartý için daha önceden kalfalýk sýnavýnýn kazanýlmýº olmasý ve uzun yýllara dayanan meslek deneyimidir.
Mittlerer Bildungsabschluss (Orta Eðitim Diplomasý)
Ortaokul diplomasý için eyaletlere özgün taným.
Nachrangiger Arbeitsmarktzugang (Önceliksiz iº piyasasýna giriº hakký)
Çalýºma izni için belirli bir iºyeri için yabancýlara dairesine baºvuruda bulunulmasý gerekir. Yabancýlar dairesi bu çalýºma
iznini sadece Federal ݺ ve ݺçi Bulma Kurumu muvafakat vermesi halinde verir (Ýkamet Yasasý – AufenthG – Madde 39)
ve bu kurum söz konusu iºyeri için iº piyasasýný ve Almanlarýn ve diðerlerinin önceliðini inceler (Öncelik – sonralýk
kontrolü). ݺletmede meslek eðitimi için de çalýºma izni gerekir.
Pädagogische Hochschule (Pedagojik Yüksekokul)
Üniversiteler ile denk, ilkokul öðretmenliði ve belirli ortaokul öðretmenliði öðrenim programlarý sunan yüksekokul türüdür.
10
Philosophisch-Theologische Hochschule (Felsefe-Ýlahiyat Yüksekokulu)
Üniversitelere denk ve ilahiyat eðitimi veren yüksekokul kurumudur. Bu okulun sahibi Katolik Kilisesidir.
Polizeiliches Führungszeugnis (Adli sicil sureti / Ýyi Hal belgesi / Temiz kaðýdý)
14 yaºýndan itibaren tüm kiºiler için Bonn’da bulunan Federal Merkez Adli Sicili (Bundeszentralregister) tarafýndan
dilekçe üzerine düzenlenen bir belgedir. Ýyi hal belgesinde kiºinin tam kimlik bilgilerinin belirtilmesi suretiyle söz konusu
kiºinin herhangi bir adli sicil kaydýnýn bulunup bulunmadýðý belirtilir. Bu belgeye kiºinin yeni iºe gireceði iºverene daha
önceden herhangi bir adli sicil kaydýnýn bulunmadýðýný belgelemesi gerekmesi halinde ihtiyaç duyulur. Bu belgenin
düzenlenmesi için bizzat yerel ikamet kayýt dairesine (Meldebehörde) baºvuruda bulunulmasý gerekir.
Postgraduale Studiengänge (Lisansüstü Öðrenim Programlarý)
Birinci yüksek okul diplomasý üzerine devam edilen ve bu diplomayý tamamlayan öðrenim programlarýdýr (Ýhtisas, ek ve
tamamlayýcý öðrenim programlarý). Lisansüstü öðrenim programlarý sonunda bir üst yüksek okul derecesi (Diploma,
Magister, Mastýr) elde edilir, fakat doktora derecesi alýnamaz.
Praxissemester (Staj semestrisi)
Yüksekokul sorumluluðu altýnda gerçekleºtirilen meslek yüksekokullarýnda (Fachhochschulen) devam edilen bir eðitim
çerçevesinde mesleki uygulamalý eðitim aºamasýdýr.
Promotion (Doktora)
Adayýn kendi baºýna bilimsel araºtýrma yapmaya eðil olduðunu kanýtlamasý gereken, doktora derecesini kazanmak için
yürütülen öðrenim sürecidir. Doktora öðrenimi yapabilmenin ön ºartý normalde önceden, örneðin Diploma, Magister,
Mastýr veya birinci devlet sýnavý gibi bir temel yüksek öðrenim programýnýn tamamlanmýº olmasýdýr. Bilimsel çalýºma
yeterliliði bilimsel bir konu üzerine yapýlan yazýlý bir tezin (Dissertation: doktora tezinin) sunulmasý ve sözlü sýnav
(Rigorosum, Kolloquium veya Disputation) ile kanýtlanýr.
Prüfungsordnung (Sýnav Yönetmeliði)
Okul ve yüksekokul sisteminde farklý türlerdeki hukuki yönetmelikler olup, bunlar sýnavlarýn ºartlarýný, içeriklerini ve
yöntemlerini düzenlerler. Bu yönetmelikler sýnavýn türüne göre bakanlýklar tarafýndan, yüksekokul/üniversite sýnavlarýnda
ise üniversiteler/Yüksekokullar (Hochschule) tarafýndan çýkarýlýr ve normal olarak ilgili eyaletin bilim bakanlýðý tarafýndan
onaylanýr.
Rahmenlehrplan (Çerçeve öðretim planý)
Ýkili sistemde bir meslek eðitimi çerçevesinde meslek okulunda meslekle ilgili eðitimin (derslerin) öðretim planýdýr.
Çerçeve öðretim planlarý iºletme eðitimi için eðitim yönetmeliklerine uygun ºekilde uyarlandýktan sonra Eðitim Bakanlarý
Kurulunda kararlaºtýrýlýr ve eyaletler tarafýndan eyalet öðretim planlarý olarak uygulamaya alýnýr.
Realschule (Ortaokul)
Ortaokul öðrenimi alanýnda (Sekundarbereich I) bir okul türü olup, normalde 5 ila 10. Sýnýflarý kapsar. Bu okul
geniºletilmiº genel eðitim veriri ve lise alanýnda (Sekunderbereich II) meslek eðitimi ve yüksek okul öðrenimi dallarýna
geçilebilmesini saðlar.
Regelstudienzeit (Normal Yükseköðrenim Süresi)
Üniversite/Yüksekokul ve meslek akademilerinde elde edilebilen ve meslekte uzmanlýk getiren birinci yüksekokul
mezuniyet derecesini (diplomasýný) kazandýran öðrenim süresidir. Bu öðrenim süresi sýnav yönetmeliklerinde belirlenir
ve üniversite/yüksekokullarda normalde 8 – 10 semestriyi (4 – 5 yýlý) aºmamalýdýr. Lisans öðrenim programlarý için bu
süre 3 ila 4 yýl, Mastýr programlarý için de 1 ila 2 yýl arasýndadýr.
Reglementierte Berufe (Düzene tabi Uzmanlýk Mesleði)
1) Çalýºmaya baºlanmanýn, gerekli vasýflarýn belgelenmesi suretiyle, resmi olarak ve bazen de daha ileri
düzenlemelerle denetlendiði uzmanlýk meslekleridir. Söz konusu vasýflar belgelenmeden bu meslekler icra edilemez.
Schulordnung (Okul tüzüðü)
Öðrenciler ve okul arasýndaki hukuki iliºki hususlarýný (örneðin okula kabul, sýnýf geçme, sývan yöntemleri, baºarý/not
deðerlendirmesi gibi konularý) ve de okul yönetimi ve yönetime katýlým ile ilgili konularý düzenler.
SGB III/Arbeitlosengeld I (Sosyal Yasa, Kitap III / ݺsizlik Parasý I)
Hukuki esaslar: ݺsizlik Parasý I (ALG I) ile ilgili hukuki esaslar sosyal yasanýn üçüncü kitabýnda (SGB III) düzenlenmiºtir.
Bu iºsizlik parasýna hak kazanmanýn ºartlarý ºunlardýr:
11
Bir iºçinin iºsiz kalmasý halinde iºsizlik parasý almaya hak kazanabilmesi için: 1. iºsiz olmasý, 2. ݺ ve iºçi bulma
kurumuna (Agentur für Arbeit) kayýtlý olmasý ve 3. Bu yardýma hak kazanabilmek için gerekli süreyi tamamlamýº olmasý
gerekir. ݺsizlik parasýna hak kazanmak için gerekli süre SGB III 123. Madde uyarýnca bir iºçinin iºsiz kalmadan önceki
son iki yýlda 360 gün süreyle iºsizlik primine tabi bir iºte çalýºmýº olmasý veya baºka sebeplerden dolayý iºsizlik
sigortasýnda sigorta mükellefiyeti bulunmuº olmasý gerekir (Örneðin çocuk büyütme süreleri, askerlik hizmeti, sivil hizmet
süreleri gibi).
SGB II/Arbeitslosengeld II (Sosyal Yasa, Kitap II / ݺsizlik Parasý II)
ݺsizlik parasý II (ALG II) çalýºabilir, fakat yardýma muhtaç kiºilere ödenen temel güvence yardýmýdýr. Almanya’da 1. Ocak
2005 tarihinden itibaren „Hartz-IV“ adý verilen yasa yürürlüðe girmiº olup, bu sebeple halk dilinde sýk sýk “Harzt IV” olarak
anýlmaktadýr. ALG II– buna temel olan Hartz-konseptinde (2002) öngörüldüðü ºekilde – daha önceki iºsizlik yardýmýný
sosyal yardým ile sosyo-kültürel asgari geçim ücreti yardýmý seviyesinde birleºtirmektedir. Adýnýn iºsizlik parasý olmasýna
raðmen bu yardýmý (ALG II) alabilmek için mutlaka iºsiz olunmasý gerekmez; Bu yardým diðer gelirlere ek olarak ta
alýnabilir (Örneðin asýl iºsizlik parasýna ilave olarak).
Hukuki esaslar: ALG II’nin hukuki esaslarý „Sosyal Yasa, Ýkinci Kitap – ݺ arayanlarýn temel güvencesi” altýnda
düzenlenmiºtir “.
SGB XII (Sosyal Yasa, Kitap XII)
Sosyal Yasanýn Onikinci kitabý (SGB XII veya Sozialgesetzbuch XII) Almanya’daki sosyal yardýmla ilgili kural ve
hükümleri içerir. “Çalýºma piyasasýnda modern hizmetler hakkýndaki dördüncü yasa” (Hartz IV) çerçevesinde daha
önceki federal sosyal yardým yasasý SGB XII’den çýkarýlmýº ve 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere eski
iºsizlik parasý ile sosyal yardým parasý birleºtirilmiºtir.
SpätaussiedlerInnen (Doðu Avrupadan Gelen Alman Kökenli Göçmenler)
Yurtlarýndan edilenlerle ilgili Federal Kanununda [Bundesvertriebenengesetz (BVFG)] 31. Aralýk 1992 tarihine kadar
kýsmen nesiller boyu Doðu Orta Avrupa, Doðu Avrupa, Güney Avrupa ve Asya'da yaºamýº olan ve Almanya’ya göç
etmek isteyen Alman kökenli azýnlýklar (Aussiedler) olarak nitelendirilmiºtir. 1. Ocak 1993 tarihinden itibaren ise alman
kökenli tüm göçmenler “Spätaussiedler” olarak nitelendirilmeye baºlanmýºtýr.
Staatliche Abschlussprüfung (Devlet bitirme sýnavý)
Branº okulunu (Fachschule, 1, 2 veya 3 yýl süreli) veya Bavyera eyaletinde Branº akademisi (Fachakademie) okulunu
(Asgari 2 yýl süreli) bitirirken girilen mezuniyet sýnavýdýr. Bu sýnav yazýlý, sözlü ve uygulamalý sýnav bölümlerinden oluºur.
Bu sýnavý baºarýyla geçenler branºlarýna göre devlet sýnavlý tekniker, devlet sýnavlý iºletmeci, devletçe tanýnan eðitmen
vs. (Staatlich geprüfte/r Techniker/in, Staatlich geprüfte/r Betriebswirt/in, Staatlich anerkannte/r Erzieher/in) gibi meslek
unvanýný kullanmaya hak kazanýrlar.
Staatsangehörigkeitsgesetz (StAG) (Vatandaºlýk Yasasý)
En son 15 Temmuz 1999 tarihinde vatandaºlýk hukukunda reform yasasý ile deðiºtirilen 22. Temmuz 1913 tarihli yasadýr.
Vatandaºlýk doðumla birlikte (Madde 4 ), beyanla (Madde 5 ), evlatlýk edinme suretiyle (Madde 6 ), Federal Yurtlarýndan
Edilenler Kanununun (Bundesvertriebenengesetzes) 15 Madde 1. veya 2. Fýkralarý uyarýnca düzenlenen belgeyle
(Madde 7), Anayasanýn 116. Maddesi 1. Fýkrasý uyarýnca Alman vatandaºlýðý olmadan geçme suretiyle (Madde 40a) ve
yabancýlar için vatandaºlýða kabul etme (Madde 8 ila 16 ve Madde 40b) suretiyle kabul edilir.
Staatsprüfung (Devlet sýnavý)
Üniversite öðrenim programlarýnda uygulanan bir mezuniyet sýnavý olup, kamunun özel çýkarlarýnýn bulunduðu
mesleklerde mezuniyet getirir (Týp, diº hekimliði, veterinerlik, eczacýlýk, gýda maddeleri kimyasý, hukuk bilimleri ve de tüm
öðretmenlik bölümleri). Ýlk devlet sýnavýnýn kazanýlmasý ile normalde bir akademik ve meslekte yeterlilik saðlayan
mezuniyet diplomasýna ulaºýlmýº olur. Fakat öðretmen ve hukukçu adaylarý için bu birinci devlet sýnavýnýn ardýndan
zorunlu bir hazýrlýk süresi (staj süresi) söz konusu olup, bu staj süresi sonunda ikinci devlet sýnavýna girilir.
Stipendium (Burs)
Burs yüksekokul öðrencileri ve genç bilim adamlarý için maddi bir destektir. Burslar ya siyasi veya sosyal kriterlere, ya da
üstün baºarýlara baðlý olarak saðlanýr. Almanya’da bir burs için genellikle yetenekli kiºilere teºvik saðlayan bir vakfa
baºvuruda bulunulmasý gerekir.
Studienkolleg (Yeterlilik tespit sýnavýna hazýrlýk okulu)
Bu kurumda, Almanya’daki bir üniversitede / yüksekokulda (Hochschule) yüksek öðrenim görmek için, Alman
yüksekokullarýna giriº yeterliliðine sahip olmayan öðrenci adaylarýna, yüksek öðrenime hazýrlýk kurslarý sunulur.
12
Kurslardaki aðýrlýk noktalarý arzu edilen yüksek öðrenim dalýna yöneliktir ve sonunda tespit sýnavý (Feststellungsprüfung)
ile tamamlanýr.
Studium (Yüksek öðrenim)
Bir Alman Üniversitesinde / Yüksekokulunda öðrenim görebilmek için yüksek okul yeterliliði gerekir: Bu yeterlilik bir
üniversitede okumak için genel lise veya meslek lisesi (allgemeine veya fachgebundene Hochschulreife) diplomasý –
Abitur, bir meslek yüksekokullarýnda (Fachhochschule) okumak için ise bu okullara giriº yeterlilik belgesi
(Fachhochschulreife) gereklidir. Belirli yüksekokullarda ve belirli dallarda yüksekokul yeterlilik belgesi yerine baºka
diplomalarla da (mesleki faaliyet, sanatta yeterlilik vs. gibi) yüksek öðrenime kabul edilmek mümkündür.
Akademilerde ve üniversitelerde ºartlara baðlý olarak genel Lise veya meslek lisesi diplomasý (Fachabitur, Abitur)
olmadan da öðrenim görmek mümkündür, bunun için kýsmen bir üniversitelerarasý öðrenci seçme ve yerleºtirme
sýnavýnýn kazanýlmýº olmasý gerekir. Bu özellikle yüksek yetenekli, fakat belirli yaºam ºartlarý nedeniyle yüksek okul giriº
yeterliliði (Abitur) alamamýº geç insanlara yükseköðrenim görme imkaný tanýmaktadýr.
Bir çok öðrenim dalýnda sýnýrlý sayýda öðrenci kabul edilmektedir: Örneðin numerus clauses yönteminde lise bitirme notu
ortalamasý(Abiturnotedurchschnitt) öðrenci seçiminde esas alýnýr. Almanya çapýndaki çok sayýda üniversitede /
yüksekokulda öðrenci sýnýrlamasýna tabi öðrenim dallarýnda hak eºitliðini saðlamak amacýyla Merkezi Dortmund’ta
bulunan (ZVS) (Öðrenci seçme ve yerleºtirme merkezi) tarafýndan öðrenci seçilmekte ve yerleºtirilmektedir. Fakat son
zamanlardaki eðilim yüksek okullarýn kendi öðrencilerini kendileri seçmesi yönündedir. Bunun yanýnda üniversite ve
meslek yüksekokullarýnda (Fachhochschule) bazý bölümlerde yerel akseptans sýnýrlamalarý mevcuttur.
Subsidiär Geschützte (Tali korumalý kiºiler)
Geldikleri ülkeye geri gönderilmeleri halinde bariz bir ºekilde iºkence görme veya ölüm cezasýna çaptýrýlma tehlikesi,
bariz ºekilde can, mal ve özgürlük tehlikesi altýnda olduklarý (örneðin bir mahkeme veya Federal daire tarafýndan) kabul
edilmiº olmasýndan dolayý Almanya’da sýnýr dýºý edilmeye karºý koruma (sýnýr dýºý edilme korumasý / yasaðý) hakký
tanýnmýº tüm kiºilerdir, çünkü Avrupa Ýnsan Haklarý Konvansiyonu uyarýnca bu durumda sýnýr dýºý etme yasaktýr..
Böyle durumlarda ikamet yasasýnýn - AufenthG - 60 Madde 2-7. fýkralarý uyarýnca sýnýr dýºý etme yasaðý mevcuttur ve
yabancýlar dairesinin bu kiºilere ikamet yasasýnýn - AufenthG - 25. Madde 3. fýkrasý uyarýnca bir oturum müsaadesi
vermesi zorunludur. Bu müsaade söz konusu kiºinin güvenli baºka bir ülkeye gönderilmesinin mümkün olmasý halinde
verilmez. Bu ülke söz konusu kiºinin legal olarak giriº yapabileceði veya kendisini kabul eden, fakat yukarýda anýlan
tehlikelerin bulunmadýðý ve ayrýca da ilgili kiºinin oradan tekrar kendi ülkesine gönderilme tehlikesi bulunmadýðý bir
ülkedir.
Tabellarischer Lebenslauf (Özgeçmiº, CV)
Curriculum Vitae (CV) adý da verilen özgeçmiº, kiºinin o güne kadarki eðitim ve meslek kariyerinin bir özetidir. Özgeçmiº
genellikle tablo ve kronolojik ºekilde düzenlenir. Bir özgeçmiº genellikle ºunlardan meydana gelir: Fotoðraf; Kiºisel
bilgiler; Devam ettiði okullar, yüksek okul ve meslek eðitimi diplomalarý; Ýlerletme eðitimi, ilave vasýflar/sertifikalar; meslek
deneyimi; Diðer vasýflar / sertifikalar, bilgi ve beceriler (Bilgisayar, yabancý dil, ehliyet).
Technische Hochschule (Teknik Yüksekokul)
Geleneksel aðýrlýk noktalarý doðal bilimler ve mühendislik bilimleri olan üniversite dengi yüksek okul türüdür.
Tertiärer Bildungsbereich (Yükseköðrenim Alaný)
Yüksek öðrenim alaný genel yüksekokul yeterliði (allgemeine Hochschulreife) veya meslek yüksekokullarý yeterliliði
(Fachhochschulreife) üzerine yüksek kalifiyeli mesleklere hazýrlayan tüm eðitim programlarýný kapsar. Yükseköðrenim
alanýnýn kurumlarý üniversite / yüksekokullardýr (Hochschulen).
Universität (Üniversite)
Tam zamanlý eðitim programlarý sunan yükseköðrenim kurumudur. Üniversitelerde sunulan eðitim programlarý genelde
ilahiyat, beºeri bilimler, hukuk, iktisat, týp, doðal bilimler, mühendislik bilimleri ve eðitim gibi fakültelere ayrýlýr.
Üniversiteler giriºin ön ºartý genel veya meslek lisesi diplomasý (allgemeine Hochschulreife, Fachgebundene
Hochschulreife) veya dengi diplomalardýr. Genel lise diplomasý / Genel yüksekokul yeterlilik belgesi esas itibarýyla
üniversitelerde sunulan tüm dallara öðrenim görme hakký sunar. Fakat sanat, müzik veya spor gibi bazý münferit dallarda
ayrýca bir yeterlilik sýnavýnýn verilmesi gerekir. Meslek lisesi diplomasý (fachgebundene Hochschulreife) ise sadece belirli
bölümlerde öðrenim görme hakký saðlar. Bunun haricinde mesleki olarak kalifikasyonlu adaylar belirli ºartlara baðlý
olarak okuldan alýnmýº yüksek okul giriº yeterlilik belgesi olmadan da yükseköðrenime kabul edilebilirler.
13
Vereidigte ÜbersetzerInnen (yeminli tercüman / mütercim)
Tercüman ve mütercimler mahkemeler ve resmi makamlar için çalýºmak istediklerinde yemin etmeleri gerekir. Normalde
diplomalar, evlenme cüzdanlarý vs. gibi dokümanlarýn çevirileri ancak yeminli bir tercüman tarafýndan düzenlenmiº
olmalarý halinde kabul edilir.
Verwaltungsfachhochschule (Ýdari Bilimler Yüksek Okulu)
Federasyon veya bir eyalet tarafýndan iºletilen ve kamu yönetiminde belirli bir sektör için kýdemli devlet hizmetine idareci
yetiºtiren meslek yüksekokullarýdýr (Fachhochschule). Bu okula devam eden öðrenciler stajyer memur (Beamte auf
Widerruf) sayýlýrlar.
Visum - Visa – Sichtvermerk (Vize)
Almanya’da vize zorunluluðu vardýr. Vize zorunluluðunda bazý istisnalar mevcut olup, bazý ülkelerin vatandaºlarýndan
Almanya’ya giriº için vize istenmez (Örneðin diðer AB ülkeleri vatandaºlarý). Vizenin çok çeºitli türleri mevcuttur (Ýkamet
yasasý – AufentG – Madde 6).
- 3 aya kadar süreli vize (kýsa süreli vize), ayný zamanda Schengen-vizesi adý da verilir.
- Uzun süreli ikametler için ve çalýºma izini saðlayan ikamet vizeleri (3 aydan uzun süreli – milli vize).
- Milli vize ile uzun ikamet süreli ve/veya çalýºma amaçlý ülkeye giriº mümkündür, fakat bunun için normalde yabancýlar
dairesinin onayý gerekir. Bu konuda yetkili yabancýlar dairesi kiºinin müstakbel ikamet yerindeki yabancýlar dairesidir ve
vize iºlemleri uzun ikamet süreli taleplerde birkaç ay sürebilir.
Vizenin daima Almanya’ya giriºten veya Almanya’dan transit geçiºten önce talep edilmesi gerekir. Vize baºvurusu
Federal Alman Dýº temsilciliklerine (Konsolosluk veya Büyükelçilik) yapýlabilir. Bu temsilciliklerde vize ya da Almanya’ya
giriºe izin verilip verilmeyeceði kontrol edilir.
Volkshochschule (Yüksek Halkokulu)
Normalde kamu tarafýndan iºletilen, geniº bir yelpazede genel ve mesleki ilerletme eðitimi sunan yetiºkin eðitimi
kurumudur.
Vorbereitungsdienst (Hazýrlýk hizmeti, stajyerlik)
Birinci devlet sýnavýndan sonraki mesleki uygulamada eðitim aºamasý. Ýkinci devlet sýnavý ile sona erer. Özellikle de
öðretmenlikler için olmak üzere kamu hizmetindeki diðer meslekler için de geçerlidir.
Vorrangprüfung (Öncelik kontrolü)
Bireysel öncelik kontrolü
Yabacý Çalýºabilen kiºilere süreli bir çalýºma izni ancak iº piyasasýnýn durumunun buna müsait olmasý halinde verilebilir.
Bu çalýºma izni sadece söz konusu yabancý iºçinin istihdamýnýn iº piyasasýnda istihdam yapýsýna, bölgelere ve ekonomi
dallarýna olumsuz etkileri olmamasý (global iº piyasasý kontrolü) ve herhangi bir Alman iºçinin (öncelikli iºçiler) veya
öncelik hakkýna sahip bir yabancýnýn bu iºe talip olmamasý halinde verilir (Münferit vakaya baðlý öncelik kontrolü). Ayrýca
yabancý iºçi Almanlara kýyasla daha olumsuz ºartlarda çalýºamaz.
Bireysel öncelik kontrolü belirli bir iºyeri için öncelik hakkýna sahip bir adayýn bulunup bulunmadýðýný tespit etmeye
çalýºýr. Öncelik hakkýna sahip kiºiler ºunlardýr: Almanlar, AB Vatandaºlarý, AEB vatandaºlarý, Baðlý devletler
vatandaºlarý, çalýºma hakkýna sahip yabancý iºçiler ve de Almanya’da süresiz oturum iznine veya oturum hakkýna sahip
yabancýlar.
Weiterbildung (Ýlerletme eðitimi)
Genellikle yetiºkin eðitimi olarak ta anýlan bu eðitim (Weiterbildung) ileri düzey eðitim ve meslek deðiºtirme eðitimi için
üst kavramdýr. Genel ilerletme eðitimi ve mesleki ilerletme eðitimi olarak ikiye ayrýlýr.
Weiterführende Schule (Ýlkokul sonrasý okul)
Temel eðitimden sonraki okullar.
Zeugnis der Allgemeinen Hochschulreife (Genel Yüksekokul Yeterlik Diplomasý)
Genel eðitim veren lise (Sekundarbereich II) diplomasý, (genelde 12. Veya 13. Sýnýfýn sonunda) girilen olgunluk sýnavýnýn
(Abiturprüfung) baºarýyla verilmesi üzerine alýnýr. Bu diplomada sýnavda alýnan notlarýn yanýnda son iki lise sýnýfýnda
elde edilen not baºarýsý da gösterilir. Tüm üniversite / yüksek okullarda tüm bölümlerde yükseköðrenim hakký verir.
Zeugnis der Fachgebundenen Hochschulreife (Meslek lisesi diplomasý)
Lise (Sekundarbereich II) sonunda meslekle ilgili aðýrlýða sahip çeºitli eðitim programlarýnda girilen sýnavýn baºarý ile
geçenlere verilen diplomadýr. Bu diploma üniversitelerde ve dengi yüksek okullarda belirli dallarda okumaya hak
kazandýrýr. Baðýmlý abituru onaylar.
14
ZVS (Öðrenci seçme ve yerleºtirme merkezi)
Öðrenci seçme ve yerleºtirme merkezinin (Zentralstelle für die Vergabe von Studienplätzen, ZVS) görevi devlet
üniversitelerinde / yüksek okullarýndaki birinci sömestri boº öðrenim yerlerine daðýtma veya seçme yöntemiyle öðrenci
yerleºtirmektir. Bu kurumun merkezi Dortmund ºehrindedir. ZVS halen Almanya çapýnda aºaðýdaki yükseköðrenim
dallarýna öðrenci yerleºtirmektedir: Biyoloji, Týp, Eczacýlýk, Psikoloji, Veterinerlik, Diº Hekimliði.
Zweiter Bildungsweg (Ýkinci Eðitim Yolu)
Yetiºkinlere sonradan genel eðitim okullarý diplomalarý alabilmeleri için imkan sunan eðitim kurumlarýdýr (Temel Eðitim
Akºam Okulu, Akºam Ortaokulu, Akºam Lisesi, Kolej)
15