Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü

Transkript

ASAGEM AİLE EĞİTİM PROGRAMI (ASAGEM-AEP)
EDAM
Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi
Kısıklı Mah. Alemdağ Cad. Yanyol Sok.
No:19, No:5/3, 34692, Üsküdar, İstanbul
Tel/Faks: (+90 216) 481 3023
www.edam.com.tr
[email protected]
İstanbul, 2009
2
Ġçindekiler
1.
ASAGEM-AEP’in Hazırlanma Süreci ............................................................................ 8
1.1.
ASAGEM-AEP Proje Ġzleme ve Değerlendirme Grubunun OluĢturulması ve ÇalıĢmaları ..................... 8
1.2.
ASAGEM-AEP GeliĢtirme Komisyonunun OluĢturulması ve ÇalıĢmaları ............................................. 9
1.2.1.
ASAGEM-AEP GeliĢtirme Komisyonunun Eğitimi .............................................................................. 10
1.2.2.
AEP Program GeliĢtirme Modeli ........................................................................................................... 11
1.2.3.
Literatür AraĢtırması/Aile Eğitim Ġhtiyaçlarının Belirlenmesi ............................................................... 13
1.2.4.
ASAGEM-AEP’nin Amaçlarının / Hedeflerinin Belirlenmesi .............................................................. 13
1.2.5.
ASAGEM-AEP Atölye ÇalıĢmaları ....................................................................................................... 14
1.2.6.
ASAGEM-AEP’nin Ġçeriğinin GeliĢtirilmesi ......................................................................................... 15
1.3.
DanıĢma Komisyonunun OluĢturulması ve ÇalıĢmaları......................................................................... 16
1.4.
Aile Eğitim Programı ÇalıĢtayı .............................................................................................................. 17
1.5.
ASAGEM-AEP’nin Denenmesi ve Değerlendirilmesi .......................................................................... 18
2.
ASAGEM-AEP’in Vizyonu........................................................................................... 19
3.
ASAGEM-AEP’in Temelleri......................................................................................... 21
3.1.
ASAGEM-AEP’in Genel Amaçları ....................................................................................................... 21
3.2.
ASAGEM-AEP’in Temel YaklaĢımı ..................................................................................................... 21
3.3.
ASAGEM-AEP’in Hedef Kitlesi ve Eğitim Paketleri ............................................................................ 23
3.3.1.
Evli ve Çocuklu Aileler Ġçin Eğitim Paketi ............................................................................................ 25
3.3.2.
Evli ve Çocuksuz Aileler Ġçin Eğitim Paketi .......................................................................................... 31
3.3.3.
Evlilik Hazırlığı Yapan Bireyler Ġçin Eğitim Paketi .............................................................................. 36
3.3.4.
Evli ve Çocukları Evden AyrılmıĢ Aileler Ġçin Eğitim Paketi ............................................................... 41
3.3.5.
Tek Ebeveynli Aileler Ġçin Eğitim Paketi .............................................................................................. 46
3.3.6.
YetiĢkin Bekârlar Ġçin Eğitim Paketi ...................................................................................................... 51
3.3.7.
Ebeveynlik Odaklı Eğitim Paketi ........................................................................................................... 55
3.3.8.
Çift ĠliĢkisi Odaklı Eğitim Paketi ........................................................................................................... 56
3.3.9.
Temel Beceriler Paketi ........................................................................................................................... 57
4.
ASAGEM-AEP’in Yapısı.............................................................................................. 60
4.1.
Programın Ġçeriği ................................................................................................................................... 60
4.1.1.
Aile Eğitimi ve ĠletiĢimi Alanı ............................................................................................................... 60
3
4.1.2.
Ġktisat Alanı ............................................................................................................................................ 61
4.1.3.
Hukuk Alanı ........................................................................................................................................... 61
4.1.4.
Medya Alanı ........................................................................................................................................... 62
4.1.5.
Sağlık Alanı ............................................................................................................................................ 62
4.2.
Hedefler .................................................................................................................................................. 63
4.3.
Ünite ve Konular .................................................................................................................................... 63
4.4.
Kazanımlar ............................................................................................................................................. 63
4.5.
Açıklamalar ............................................................................................................................................ 64
4.6.
Periyodu / Zaman Takvimi ..................................................................................................................... 64
4.7.
Önerilen Kaynaklar ................................................................................................................................ 64
4.8.
Etkinlikler ............................................................................................................................................... 65
4.9.
Değerler .................................................................................................................................................. 65
5.
Öğrenme-Öğretme Süreci ............................................................................................. 66
5.1.
Öğretme Yöntemleri ..................................................................................................... 67
5.2.
Öğretme Teknikleri ...................................................................................................... 74
6.
Ölçme ve Değerlendirme............................................................................................... 78
6.1.
Ölçme ve Değerlendirme Süreçlerinden Beklenen ĠĢlevler .................................................................... 79
6.2.
Ölçme Değerlendirme Sürecindeki Temel Ġlkeler .................................................................................. 79
6.3.
Kullanılacak Ölçme Teknikleri .............................................................................................................. 80
7.
ASAGEM-AEP’in Denenmesi ve Değerlendirilmesi ..................................................... 81
7.1.
ASAGEM-AEP’nin Denenmesi ve Değerlendirilmesine ĠliĢkin YaklaĢım ........................................... 81
7.2.
ASAGEM-AEP’in Denenmesi ve Değerlendirilmesi ÇalıĢmaları ......................................................... 83
8.
ASAGEM-AEP’in Uygulanmasına ĠliĢkin Ġlke ve Açıklamalar .................................... 84
8.1.
ASAGEM-AEP Önerilen Eğitimci Profili ..................................................................... 86
8.2.
ASAGEM-AEP’in Uygulama Platformları ................................................................... 90
8.3.
ASAGEM-AEP’in UlaĢtırma Mecraları ....................................................................... 92
8.4.
ASAGEM-AEP’in Ġzlenip Değerlendirilmesi ................................................................ 94
4
8.4.1.
ASAGEM-AEP’i Ġzleme ve Değerlendirme Süreci ..................................................... 95
9.
Aile Eğitimi Programının Modül Organizasyonu ......................................................... 97
9.1.
Aile Eğitimi Programında Aile Eğitim ve ĠletiĢimi Alanı ...................................................................... 97
9.1.1.
Aile Eğitim ve ĠletiĢimi Alanının Genel Amaçları ................................................................................. 97
9.1.2.
Aile Eğitim ve ĠletiĢimin Alanının Modülleri ........................................................................................ 98
9.2.
Aile Eğitimi Programında Hukuk Alanı ............................................................................................... 120
9.2.1.
Hukuk Alanının Genel Amaçları .......................................................................................................... 120
9.2.2.
Hukuk Alanının Modülleri ................................................................................................................... 120
9.3.
Aile Eğitimi Programında Ġktisat Alanı ................................................................................................ 141
9.3.1.
Ġktisat Alanının Genel Amaçları........................................................................................................... 141
9.3.2.
Ġktisat Alanının Modülleri .................................................................................................................... 141
9.4.
Aile Eğitimi Programında Medya Alanı............................................................................................... 167
9.4.1.
Medya Alanının Genel Amaçları ......................................................................................................... 167
9.4.2.
Medya Alanının Modülleri ................................................................................................................... 167
9.5.
Aile Eğitimi Programında Sağlık Alanı ............................................................................................... 182
9.5.1.
Sağlık Alanının Genel Amaçları .......................................................................................................... 182
9.5.2.
Sağlık Alanının Modülleri .................................................................................................................... 182
10.
Kaynakça.....................................................................................................................224
Ekler…………………………………………………………………………………………………..241
5
Kısaltmalar Listesi
AEP: Aile Eğitim Programı
AEP-GEK: Aile Eğitimi Programı GeliĢtirme Komisyonu
ASAGEM: Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü
ASAGEM-AEP: Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü Aile Eğitim Programı
Bkz.: Bakınız
Çev.: Çeviren
Der.: Derleyen
Diğ.: Diğerleri
Ed.: Editör
Eds.: Editörler
Edt.: Edition
GSM: Global System for Mobile Communications
MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
n.d.: No date
Örn: Örnek
ÖSYM: Öğrenci Seçme ve YerleĢtirme Merkezi
PĠDG: Proje Ġzleme ve Değerlendirme Grubu
RTÜK: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
SHÇEK: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
T.C.: Türkiye Cumhuriyeti
t.y.: Tarih yok
TÜĠK: Türkiye Ġstatistik Kurumu
Vb.: Ve buna benzer
Vol.: Volume
Yay.: Yayınları
6
ĠĢaretler Listesi
 Alan içi atıfları göstermektedir.
 Alan dıĢı atıfları göstermektedir.
7
1. ASAGEM-AEP’in Hazırlanma Süreci
ASAGEM-AEP
program
geliĢtirme
ilkelerine
bağlı
kalınarak
özgün
bir
süreçte
geliĢtirilmiĢtir. Ülkemizin kendine özgü toplumsal ve kültürel Ģartları dikkate alınarak
hazırlanan ASAGEM-AEP’nin geliĢtirme süreci yapılandırılırken Ģu temel prensiplere bağlı
kalınmıĢtır:

Uzun yıllardır yaptığı araĢtırmalarla ve diğer çalıĢmalarıyla ülkemiz ailesinin sorunlarının
çözümüne katkı sağlayan T. C. BaĢbakanlık Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel
Müdürlüğü’nün kurumsal birikiminden faydalanılması,

Alanında uzman ve yetkin akademisyenlerin tecrübelerinden ve birikimlerinden
yararlanılması,

Alan uzmanlarının ve proje ekibinin bilgilerinin güncellenmesi ve çalıĢma uyumunun
sağlanması,

Aile eğitimi konusunda farklı ülkelerde yapılmıĢ çalıĢmalardan azami ölçüde
yararlanılması,

Aile eğitimiyle doğrudan ve/veya dolaylı bir biçimde iliĢkide olan kamu kurum ve
kuruluĢlarının, özel sektör temsilcilerinin, akademisyenlerin ve sivil toplum kuruluĢlarının
tecrübelerinden ve birikimlerinden yararlanılması,

ASAGEM-AEP’in muhatapları olan ailelerin programın içeriği, baĢlıkları vb. süreçleri ile
ilgili değerlendirmelerinin alınması.
Bahsedilen prensipleri program hazırlama sürecinin baĢlangıcından sonuna kadar gözetmeye
çalıĢan proje ekibi, zaman planının elverdiği ölçülerde farklı uygulamaları yapmaya özen
göstermiĢtir. Söz konusu süreçlerin bütününün görülebilmesi için program hazırlanma süreci
ayrıntılı bir biçimde sunulmuĢtur:
1.1.
ASAGEM-AEP Proje İzleme ve Değerlendirme Grubunun Oluşturulması
ve Çalışmaları
ASAGEM-AEP’in felsefesini oluĢturan, geliĢtirme aĢamalarını yönlendiren, sevk ve idare
eden, karar veren ve ASAGEM’in kurumsal birikimini programa yansıtan bir Proje İzleme ve
8
Değerlendirme Grubu (PĠDG) oluĢturulmuĢtur. Proje amaç ve hedefleri doğrultusunda Aile
Eğitimi Programı Geliştirme Komisyonunun (AEP-GEK) çalıĢmasını denetleyen ve 6 kiĢiden
oluĢan PĠDG, ASAGEM’le AEP-GEK arasındaki bilgi alıĢ-veriĢini sağlayıcı organ olarak
görev yapmıĢtır.
Proje
süresince
PĠDG
ile
AEP-GEK’in
üç
üyesinin
katıldığı
aylık
toplantılar
gerçekleĢtirilmiĢtir. Toplantıların sonunda toplantı tutanağı AEP-GEK tarafından PĠDG
üyelerine sunulmuĢtur. Ayrıca AEP-GEK hazırladığı aylık raporlarla PĠDG üyelerini düzenli
olarak bilgilendirmiĢtir. Bunun yanı sıra proje çerçevesinde yapılacak her uygulamadan önce
PĠDG üyeleri hazırlanan bilgi notlarıyla bilgilendirilmiĢ ve uygulamaların sonunda hazırlanan
raporlar kendilerine ulaĢtırılmıĢtır. Diğer taraftan AEP-GEK, projenin ana geliĢme
aĢamalarında dört ayrı geliĢme raporunu PĠDG üyelerine göndermiĢtir.
PĠDG
üyeleri
AEP-GEK
tarafından
gönderilen
her
dokümanla
ilgili
olarak
değerlendirmelerini paylaĢmıĢ ve gerekli düzenleme ve düzeltmelerin yapılmasını sağlamıĢtır.
Ayrıca ASAGEM’in kurumsal birikimlerini aktararak ASAGEM-AEP’e önemli katkılar
sağlamıĢtır.
1.2.
ASAGEM-AEP Geliştirme Komisyonunun Oluşturulması ve Çalışmaları
ASAGEM-AEP komisyonu, programın hazırlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve
geliĢtirilmesi aĢamalarında sürekli olarak çalıĢan uzman komisyondur. Literatürde de
önerildiği gibi (Demirel, 2007: 69) komisyon Ģu üyelerden oluĢturulmuĢtur:

Program geliĢtirme uzmanı,

Ölçme ve değerlendirme uzmanı,

Konu-alanı uzmanı ve

Konu-alanı eğitimcileri.
ASAGEM-AEP geliĢtirme sürecinde bu üyelere ilaveten –programın odaklandığı hedef kitle
dikkate alınarak– Ģu üyeler de yer almıĢtır:

YetiĢkin eğitimi uzmanı

Aile danıĢmanı

Eğitim yönetimi ve planlamacısı
9

AraĢtırmacı ve

Sekreter.
Anılan üyeler, ASAGEM-AEP geliĢtirme komisyonunun daimi üyeleri olmuĢtur. Sadece alan
uzmanı olan üyeler, alana göre değiĢim göstermiĢtir. Dolayısıyla aile eğitim programı
geliĢtirme komisyonunda aĢağıda yerilen alanlarda toplam 14 kiĢi görev almıĢtır:

Program geliĢtirme uzmanı (1),

Ölçme ve değerlendirme uzmanı (1),

Konu-alanı uzmanı (5),

Konu-alanı eğitimciler (1),

YetiĢkin eğitimi uzmanı (1),

Aile danıĢmanı (1),

Eğitim yönetimi ve planlamacısı (1),

AraĢtırmacı (2) ve

Sekreter (1).
AEP-GEK üyeleri dört ay boyunca haftada bir olmak üzere toplantılar gerçekleĢtirmiĢtir.
Sadece konu-alanı uzmanının değiĢtiği bu toplantıların her biri ortalama üç saat sürmüĢtür. Bu
çerçevede komisyon üyeleri haftada en az on beĢ saat birlikte çalıĢmıĢlardır. Komisyon
üyeleri proje çerçevesinde gerçekleĢtirilen her bir uygulamaya (danıĢma komisyonu
toplantıları, atölye çalıĢmaları vb.) katılarak hazırladıkları program içeriğini doğrudan
katılımcılarla paylaĢmıĢlar ve gelen eleĢtiri ve önerileri kayıt altına alarak programlarına
yansıtmıĢlardır. Projenin son üç aylık diliminde komisyon üyeleri ihtiyaç duyuldukça toplantı
yapmıĢlardır.
1.2.1. ASAGEM-AEP Geliştirme Komisyonunun Eğitimi
Ailelerin eğitimi gibi çok önemli ve kapsamlı bir konuda geliĢtirilecek eğitim programı
sürecini sağlıklı bir biçimde yürütebilmek ve eğitim, aile, program geliĢtirme vb. konularda
ortak bir bakıĢ açısı oluĢturabilmek amacıyla AEP-GEK eğitimi düzenlenmiĢtir. Böylelikle
mevcut bilgilerin güncellenmesi, ortak bir dil ve anlayıĢ oluĢturulması, AEP-GEK üyelerinin
süreçler hakkında bilgilendirilmesi ve uyumluluğun sağlanması, komisyonların uygulanacak
10
aĢamaları birlikte öğrenmesi, yapılandırması ve tartıĢması sağlanmıĢtır.
Ġki gün süren bu eğitim programında Ģu baĢlıklarda seminerler yer almıĢtır:

Türkiye’de Aile Yapısı: ASAGEM tarafından 2006’da yapılan araĢtırmanın sonuçlarının
paylaĢılması, katılımcıların Türk ailesinin yapısı hakkında bilgi sahibi olmasını
sağlamıĢtır. AEP-GEK üyelerinin önemli bir kısmı sosyal bilimler alanında uzman olan
ve bu bağlamda aile ve aile değerlerini tanıyan kiĢiler olmasına rağmen ASAGEM’in son
dönemde yaptığı bu önemli araĢtırmanın sonuçları ailenin ve aile değerlerinin değiĢen
boyutlarının güncel bağlamda görülebilmesine imkân sağlamıĢtır.

Dünyada ve Türkiye’de Aile Eğitimi: Proje kapsamında yürütülen literatür araĢtırmasının
sonuçları katılımcılara sunularak dünyada ve ülkemizdeki aile eğitimlerine iliĢkin genel
bilgiler paylaĢılmıĢtır.

Eğitimde Program Geliştirme: Farklı uzmanlık alanlarına sahip katılımcıların eğitimde
program geliĢtirme konusunda bilgilenmeleri ve katılımcılar arasında ortak bir dil
oluĢturmak amacıyla eğitimde program geliĢtirme süreci katılımcılarla paylaĢılmıĢtır.

Yetişkinlerin Öğrenme Özellikleri: ASAGEM-AEP ve materyalleri doğrudan yetiĢkinlere
yöneliktir. Bu sebeple bu seminerle programı geliĢtirecek kiĢilerin yetiĢkinlerin öğrenme
özellikleri konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlamak amaçlanmıĢtır.
Söz konusu seminerlerde AEP-GEK üyeleri sunum yapmıĢtır. AEP-GEK ve PĠDG üyelerinin
katıldığı eğitim programı 29-31 Mayıs 2009 tarihinde gerçekleĢtirilmiĢtir.
1.2.2. AEP Program Geliştirme Modeli
ASAGEM – AEP program geliĢtirme modeli olarak ülkenin varolan program geliĢtirme
birikim, tecrübe ve anlayıĢını yansıtması bakımından 2004 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın
belirlediği ve uyguladığı modeli temel almaktadır.
11
12
1.2.3. Literatür Araştırması/Aile Eğitim İhtiyaçlarının Belirlenmesi
Bir eğitim programının geliĢtirilmesinde –özellikle yetiĢkin eğitiminde– en önemli
aĢamalardan biri ihtiyaçların belirlenmesidir. Bu ihtiyaçlar programın bir anlamda temelini
oluĢturmakta ve sonraki süreçlerin nasıl yapılandırılacağını belirlemektedir. Aile eğitim
programı geliĢtirilirken ilk olarak ihtiyaçlarının tespit edilmesi gerekliliğinden hareket eden
AEP-GEK üyeleri ilk olarak hazırlanan “Program Ġnceleme Tablosu” nun yardımı ile gerek
yurt içinde gerekse yurt dıĢında yapılmıĢ benzer çalıĢmaları taramıĢtır. Taranan programların
önemli bir kısmı “Program Ġnceleme Tablosu” çerçevesinde Türkçeye çevrilerek AEP-GEK
üyelerine sunulmuĢtur. Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi aĢamasında kapsamlı bir literatür
araĢtırması temel dayanağı oluĢturmuĢtur. Proje kapsamında yurtdıĢında ve ülkemizde aileye
yönelik geliĢtirilen eğitim programları ve materyalleri ve bunların geliĢim süreçlerini ele alan
ve/veya uygulamalarının değerlendirildiği kuramsal çalıĢmalar, alan araĢtırmaları, meta
analitik çalıĢmalar ve benzeri bilimsel literatür incelenmiĢtir. Böylelikle hem bugüne kadar
yapılmıĢ çalıĢmalardan istifade edilmiĢ hem de hedef kitlenin ihtiyaçlarına doğrudan
ulaĢılabilmeye çalıĢılmıĢtır.
Hedef kitlenin ihtiyaçlarını tespit edebilmek hususunda Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel
Müdürlüğü Aile ve Sosyal Sorunları AraĢtırma Dairesinin 2009 yılında yürüttüğü “Türkiye’de
Ailelerin Eğitim Ġhtiyaçları AraĢtırması” eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesine ayrıca katkı
sağlamıĢtır.
Diğer taraftan alan uzmanları program içeriklerinin gerekçelerini, amaçlarını, hedeflerini
belirlemek üzere alanlarıyla ilgili yapılmıĢ çok sayıda teorik çalıĢmayı ve alan araĢtırmasını
incelemiĢlerdir. Bu süreçte araĢtırmacılar da benzer bir araĢtırmayı yürütmüĢ ve sonuçlarını
komisyon üyeleri ile paylaĢmıĢtır ve komisyon üyelerinin talep ettikleri hususlarla ilgili daha
ayrıntılı etütler hazırlamıĢlardır.
1.2.4. ASAGEM-AEP’nin Amaçlarının / Hedeflerinin Belirlenmesi
Eğitim programlarının hedeflerinin sağlıklı bir biçimde belirlenmesi önemli ve olmazsa olmaz
ön gerekliliklerden biridir. Diğer taraftan eğitim programlarının icrası için –özellikle yetiĢkin
eğitim programlarında daha da sık olmak üzere– ayrılan zamanın sınırlı olduğu dikkate
alınırsa, eğitimle kazandırılması gereken özelliklerin belirlenmesi ve bu özelliklerin öncelikler
göz önünde bulundurularak yapılandırılmasının gerekliliği görülebilecektir. Eğitimde
13
hedefler, içeriği belirlemekte, öğretme-öğrenme süreçlerini yapılandırmakta ve nihayetinde
ölçme ve değerlendirme yapılabilmesine imkân tanımaktadır. Dolayısıyla her eğitim
programının geliĢtirilmesinde hedeflerin belirlenmesi zorunludur. Hedefler, eğitim alacak
kiĢilere kazandırılmak istenen özellikler (bilgiler, beceriler, tutumlar, ilgiler, alıĢkanlıklar vb.)
olarak tanımlanabilir (Demirel, 2007: 105).
Bu çerçeveden hareketle proje kapsamında ASAGEM-AEP’nin uzun erimli hedefleri
belirlenmiĢtir. Bu süreç “Nasıl bir aile hedefliyoruz?”, “Türk ailesine dair ulusal vizyonumuz
ne olmalıdır?”, “Hangi bilgi, beceri, tutum ve davranıĢları kazandırmalıyız?”, “Tanımlanan
bilgi, beceri, tutum ve davranıĢları kazandırmak için nasıl bir eğitim yapılandırılmalıdır?” vb.
soruların cevaplarını teĢkil etmektedir. Genel hedefler ise bu uzun erimli hedeflerin somut
çerçevesini belirlemiĢtir. Bu anlamda uzun erimli hedefler, aile ve aile eğitiminin felsefesini
yansıtmakta; genel hedefler ise uzun erimli hedefleri somut hâle getirmektedir. Özel hedefler
ise eğitim programlarının açık, tanımlanabilir, ulaĢılabilir ve ölçülebilir hedeflerini
kapsamaktadır. Bu yönüyle özel hedefler, hedeflerin davranıĢa/kazanıma dönüĢtürülmesini
pratikte gözlenebilir ve izlenebilir olmasını içermektedir.
AEP-GEK üyeleri yukarıda söz edilen çerçevede uzun erimli, genel ve özel hedefleri
belirlemiĢtir. Ardından bu hedefler çerçevesinde modül konuları, üniteleri ve konu baĢlıklarını
belirlemiĢtir. Komisyon üyeleri gerek kendi araĢtırmalarında elde ettikleri verilerle gerekse
araĢtırmacılar tarafından sağlanan bilgilerle alanlarıyla ilgili modülleri “Program GeliĢtirme
Tablosu” çerçevesinde geliĢtirmiĢtir. Daha sonra alan uzmanlarınca bireysel olarak geliĢtirilen
içerikler her hafta düzenli olarak yapılan toplantılarda AEP-GEK tarafından birlikte gözden
geçirilmiĢ ve gerekli düzeltmeler yapılmıĢtır.
ASAGEM-AEP kapsamında hazırlanan genel hedefler, özel hedefler, modül konuları, ünite
ve konu baĢlıkları ilk olarak DanıĢma Komisyonu üyelerine sunulmuĢ ve onların görüĢleri
çerçevesinde revize edilmiĢtir. Ardından atölye çalıĢmaları yapılarak söz konusu içerikler
katılımcılarla paylaĢılmıĢ ve görüĢler çerçevesinde tekrar revize edilmiĢtir. Bu iki çalıĢmaya
iliĢkin bilgiler aĢağıda detaylı bir biçimde ele alınacaktır.
1.2.5. ASAGEM-AEP Atölye Çalışmaları
ASAGEM-AEP kapsamında atölye çalıĢmaları düzenlenerek konuyla doğrudan ya da dolaylı
olarak ilgili, takım çalıĢmasına yatkın, alanı ile ilgili geliĢmelere hâkim, kamu ya da özel
sektörde faaliyet gösteren kuruluĢlardan, sivil toplum kurumlarından kiĢilerin görüĢleri
14
programa yansıtılmaya çalıĢılmıĢtır. 30 kiĢinin katıldığı atölye çalıĢmaları, 18-19 Ağustos
2009 tarihlerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Atölye çalıĢmalarından bir hafta önce bütün
katılımcılara hazırlanan dokümanlar gönderilmiĢtir. Ayrıca atölye çalıĢmalarında proje
yöneticisinin ve alan uzmanlarının onar dakikalık kendi alanlarında yer alan modülleri
takdimlerinin ardından katılımcılar daha önce kendilerine gönderilmiĢ olan dokümanlarla
ilgili görüĢlerini diğer katılımcılarla paylaĢmıĢtır. Toplantı raportörü dile getirilen görüĢleri
kayıt altına almıĢ, atölye çalıĢmalarında dile getirilen görüĢler AEP-GEK üyeleri tarafından
yapılan toplantılarla tek tek incelenerek gerekli görülen düzeltmeler gerçekleĢtirilmiĢtir.
1.2.6. ASAGEM-AEP’nin İçeriğinin Geliştirilmesi
ASAGEM-AEP alan ve modüllerinin içerikleri AEP-GEK tarafından geliĢtirilmiĢtir. Ġçerik,
belirlenen hedefleri sağlayacak Ģekilde öğrenme alanlarının; her bir alanın kavramlarının,
ilkelerinin
ve
becerilerinin;
alanın
kapsamına
giren
konuların/ünitelerin/temaların
belirlenmesi ve düzenlenmesidir (MEB, 2005). Diğer bir deyiĢle içerik, programın öğreteceği
bilgi, beceri ve tutumları kapsamaktadır. Bu bağlamda dikkat edilecek temel nokta içeriğin
hedeflere ulaşmayı sağlamasıdır.
Bu projede ASAGEM-AEP’nin içeriğinin geliĢtirilmesi aĢamasında modüler programlama
yaklaşımı kullanılmıĢtır. Modüler program yaklaĢımı, değiĢikliklere hızlı bir biçimde cevap
veren, esnek bir yapıya sahip olması nedeniyle tercih edilir. Modüler programlar, modüllerden
oluĢur. Modül, baĢlangıcı ve sonu olan, bireysel öğretimi esas alan, kendi içinde bütünlük
gösteren, bir sistematik çerçevesinde düzenlenmiĢ öğretim yaĢantıları düzeneğidir.
Öğrenenlerin belirli hedefe ulaĢmasını sağlamaya dönük olarak her modül, birbiri ile uyumlu
olarak çalıĢan belirli parçalardan oluĢur. Modül, öğrenenin kendi hızında ilerlemesine ve
kaydettiği öğrenmelerin, kendisine anında bildirilmesine olanak sağlar. Bu yaklaĢımın
özellikleri aile eğitimi programı geliĢtirilmesinde önemli imkânlar sağlamaktadır. Bu
bağlamda söz konusu yaklaĢımın öne çıkan özellikleri Ģu Ģekilde özetlenebilir (Demirel, 2007:
127):

Konular modüller hâlinde düzenlenir.

Modüllerin birbiriyle doğrudan/dolaysız iliĢkili olması beklenmez.

Öğretim sonunda alınacak sonuçlar bellidir.

Modüller arasında aĢamalılık aranmaz.
15

Modüller sıralama açısından esnektir.

Program çıktısı açısından kontrollü bir yaklaĢım özelliği taĢır.

Öğrenme üniteleri modüllere ayrılır.

Her modül kendi içinde doğrusal, sarmal ya da farklı yaklaĢım(lar)la düzenlenebilir.

Her modülün kendi içinde anlamlı bir bütün oluĢturması yeterlidir.
Nispeten ayrıntısı sunulan bu modüler programlama yaklaĢımı kullanılarak belirlenecek
içerikler,
hedefler
tablosuyla
karĢılaĢtırmalı
olarak
analiz
edilmiĢtir.
Bu
analizi
gerçekleĢtirmek için hedefler ve içerik arasındaki iliĢkiyi/bağlantıyı gösteren bir tablo
(belirtke) hazırlanmıĢtır.
Bir sonraki aĢamada ise eğitimi alacak kiĢilere istenen davranıĢların kazandırılmasını
sağlayacak
öğrenme
yaĢantılarından
örnekler
hazırlanmıĢtır.
Böylece
programı
uygulayacaklara öğrenme ve öğretme yaşantıları düzeneğine dair bir perspektif sunulmuĢtur.
ASAGEM-AEP kapsamında hazırlanan hedeflerin ve içerik konularının yanı sıra belirtke
tabloları, etkinlik örnekleri, ölçme ve değerlendirme örnekleri, eğitimcilere önerilen kaynaklar
vb. çalıĢmalar çalıĢtay katılımcılarına sunulmuĢ ve onların görüĢleri çerçevesinde program
revize edilmiĢtir. Ardından ikinci DanıĢma Komisyonu toplantısı yapılarak söz konusu
materyaller katılımcılarla paylaĢılmıĢ ve görüĢler çerçevesinde tekrar revize edilmiĢtir. Bu iki
çalıĢmaya iliĢkin bilgiler aĢağıda detaylı bir biçimde ele alınacaktır.
1.3.
Danışma Komisyonunun Oluşturulması ve Çalışmaları
ASAGEM-AEP kapsamında geliĢtirilen programlara farklı alanlarda çalıĢma yapan sosyal
bilimcilerden oluĢan uzmanların katkılarının alınması amacıyla DanıĢma Komisyonu
oluĢturulmuĢtur. Zira AEP-GEK içerik çalıĢmalarını yaparken, zaman zaman danıĢabileceği
bir komisyona ihtiyaç duymuĢtur. Bu çerçevede belirlenen 5 ana alanın her biriyle (eğitimiletiĢim, iktisat, sağlık, medya ve hukuk) ilgili iki uzman danıĢma komisyonuna dâhil
edilmiĢtir. Diğer taraftan program geliĢtirme komisyonunda yer alan uzmanlar danıĢma
komisyonunun da üyesi olarak çalıĢmıĢlardır. Bu bağlamda alan uzmanları ilgili oldukları
alanda doğrudan katkı sağlarken, diğer konulara danıĢman olarak katkı sağlamıĢlardır. Ġki
sosyolog ve bir psikolojik danıĢma ve rehberlik uzmanının da yer aldığı DanıĢma
komisyonunda toplam 21 kiĢi görev yapmıĢtır.
16
Komisyonun ilk toplantısı 30 Haziran 2009 tarihinde İstanbul’da gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu
toplantıda ASAGEM-AEP’nin genel amaçları, alanların genel amaçları, modüllerin
hedefleri, üniteler ve ders başlıkları hakkında danıĢma komisyonu üyelerinin görüĢleri ve
değerlendirmeleri alınmıĢtır.
Komisyonun ikinci toplantısı 17 Kasım 2009 tarihinde İstanbul’da gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu
toplantıda ise hazırlanan ASAGEM-AEP’nin tüm baĢlıkları hakkında danıĢma komisyonu
üyelerinin nihai görüĢleri ve değerlendirmeleri alınmıĢtır. DanıĢma Komisyonu toplantıları
dıĢında da ilgili alan uzmanları ve diğer AEP-GEK üyeleri danıĢmanlarla e-posta, telefon
aracılığıyla ve/veya yüz yüze görüĢerek program içerikleri ve geliĢtirme süreciyle ilgili sürekli
bilgi alıĢ veriĢinde bulunmuĢlardır.
Her iki danıĢma komisyonu toplantısından bir hafta önce hazırlanan tüm dokümanlar üyelere
e-posta aracılığıyla ulaĢtırılmıĢtır. Bir gün süren danıĢma komisyonu toplantılarında her bir
alan hakkında özel oturumlar gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu özel oturumlarda komisyon üyeleri,
daha önce kendilerine gönderilmiĢ olan dokümanlarla ilgili görüĢlerini diğer katılımcılarla
paylaĢmıĢtır. Her bir alan uzmanı kendi alanıyla ilgili değerlendirme notlarını almıĢtır. Bunun
yanı sıra toplantı raportörü dile getirilen görüĢleri kayıt altına almıĢtır. Bu toplantılarda dile
getirilen görüĢler ve öneriler AEP-GEK üyeleri tarafından gerçekleĢtirilen toplantılarda
tartıĢılmıĢ ve gerekli görülen kısımlar programa yansıtılmıĢtır.
1.4.
Aile Eğitim Programı Çalıştayı
ASAGEM-AEP çalıĢmasının en önemli adımlarından biri “Aile Eğitim Programı
ÇalıĢtayı”dır. Aile eğitim alanları ve modülleri belirlendikten ve içerik geliĢtirildikten sonra
konuyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili, takım çalıĢmasına yatkın, alanı ile ilgili
geliĢmelere hâkim; kamu kurum ve kuruluĢlarından, akademik kurumlardan, özel sektörde
faaliyet gösteren kuruluĢlardan, sivil toplum kurumlarından kiĢilerin katıldığı bir çalıĢtay
düzenlenmiĢtir. 16-18 Ekim 2009 tarihlerinde TÜBĠTAK Türkiye Sanayi Sevk ve Ġdare
Enstitüsü (TÜSSĠDE)’nde gerçekleĢtirilen bu çalıĢtayda geliĢtirilen programın tüm süreçleri
değerlendirilmiĢ ve dile getirilen öneriler ve eleĢtiriler ıĢığında program yeniden gözden
geçirilmiĢtir.
Farklı disiplinlerden ve perspektiflerden hareket eden uzman kiĢilerin görüĢlerinin alındığı
çalıĢtayda ASAGEM-AEP tartıĢmaya açılmıĢtır. Böylelikle geliĢtirilen program tasarısının
eksiklikleri giderilmiĢ ve program iyileĢtirilmiĢtir. Her konuyla ilgili en az iki uzmanın
17
katıldığı çalıĢtaya toplamda 71 kiĢi katılmıĢtır.
Hazırlanan dokümanların tümü çalıĢtaydan iki hafta önce katılımcılara e-posta aracılığıyla ve
matbu olarak ulaĢtırılmıĢtır. ÇalıĢtayda ilk olarak her bir ana alan hakkında ilgili alan
uzmanlarının katıldığı özel oturumlar gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu özel oturumlarda alan
uzmanlarının 10 dakikalık sunumlarının ardından katılımcılar daha önce kendilerine
gönderilmiĢ olan dokümanlarla ilgili görüĢlerini diğer katılımcılarla paylaĢılmıĢtır. Her bir
alan uzmanı kendi alanıyla ilgili değerlendirme notlarını almıĢtır. Bunun yanı sıra toplantı
raportörü de dile getirilen görüĢleri kayıt altına almıĢtır. Özel grup çalıĢmalarının ardından her
bir alan için genel oturum düzenlenmiĢ ve farklı disiplinlerden uzmanların görüĢleri alınmaya
çalıĢılmıĢtır. Bu oturumlarda dile getirilen görüĢler de kayıt altına alınarak programın revize
edilmesinde kullanılmıĢtır.
1.5.
ASAGEM-AEP’nin Denenmesi ve Değerlendirilmesi
ASAGEM-AEP’nin denenmesi ve değerlendirilmesi için farklı sosyo-ekonomik bölgelerde
yer alan okullarla birlikte 26 Ekim-08 Kasım 2009 tarihleri arasında Ġstanbul’da 4, Siirt’te 1
olmak üzere toplam 5 çalıĢma gerçekleĢtirilmiĢtir. Farklı sosyo-ekonomik ve kültürel yapıya
sahip öğrenenlerin bulunduğu bu okullarla iĢbirliği yapılarak değiĢik profillere sahip
ebeveynlerin çalıĢmaya katılımı sağlanmıĢtır. Ayrıca gruplara evlenme çağında bulunan
yetiĢkinler, eĢi vefat etmiĢ ve/veya eĢinden boĢanmıĢ yetiĢkinlerin yer almasına çalıĢılmıĢtır.
Her bir grupta ortalama 20-25 kiĢi hazır bulunmuĢtur. Alanların ve bu alanlar içerisinde yer
alan
modüllerin
katılımcılara
tanıtılmasını
programı
geliĢtiren
alan
uzmanları
gerçekleĢtirmiĢtir. Eğitimciler aile eğitimi programının genel olarak kısa öyküsünü anlattıktan
sonra katılımcılara, aile eğitim programının genel özellikleri ve ilgili alanın genel amaçları,
kazanımları, içeriği, gerekçeleri, öğrenme ortamları, materyalleri, etkinlik örnekleri
çerçevesinde ayrıntılı özellikleri tanıtılmıĢtır. Bir sonraki aĢamada ise alanın hedefindeki
katılımcıların özellikleri, öne çıkan konular katılımcılarla paylaĢılmıĢtır. Diğer taraftan ilgili
alanın (etkinlikleri ve içeriği yansıtan) örnek bir öğretim uygulaması gerçekleĢtirilmiĢtir.
Katılımcıların genel olarak aile eğitim programıyla özel olarak alan ve ilgili öğretim
uygulamayısına iliĢkin düĢünceleri hem nitel hem de nicel olarak tespit edilmiĢ ve
raporlanmıĢtır. Ayrıca uygulamaya katılan uzmanlar çalıĢmayı gözlemlemiĢ ve kayıt altına
almıĢtır. Katılımcılardan ve uzmanlardan elde edilen veriler ıĢığında programda gerekli
düzeltmeler yapılmıĢ ve nihai halini almıĢtır.
18
2. ASAGEM-AEP’in Vizyonu
Aile eğitim programının vizyonunu anayasa, kanunlar ve bu kanunlardan hareketle kurulan
kamu kurumlarının mevzuatı, hükûmet programları ve kalkınma planlarında aileyle ilgili
idealler, tespit ve öngörüler ile bilimsel çalıĢmaların bulguları belirlemektedir.
Anayasamızın 41. maddesinde ailenin Türk toplumunun temeli olup eĢler arasında eĢitliğe
dayandığı, devletin ailenin huzur ve refahı ile anne ve çocukların korunmasını sağlamak üzere
gerekli tedbirleri alacağı belirtilmektedir. Bu açıdan aile eğitim programı aileyi koruyan,
ailenin huzur ve refahını geliştirmeyi amaçlayan bir perspektifle hazırlanmıĢtır.
Medeni kanunumuzda aileyle ilgili zımnî ve açık vizyon ifadeleri yer almaktadır. Yirminci
yüzyılda yapılan birçok medeni kanun düzenlemesinde kadın ve erkeğin biyolojik ve
psikolojik olarak farklı yapılara sahip olduğu düĢüncesinden hareketle aile içinde kadın ve
erkeğin farklı rol ve sorumlulukları üstlendiği bir aile yapısı öngörülmüĢtür. Bu açıdan
dünyada ve Türkiye’de medeni kanunlarda ailede eĢler arasında nisbî bir eĢitlik söz
konusudur. Dünyada kadın-erkek eĢitliği konusunda son yıllarda yaĢanan geliĢmeler medeni
kanunlarda da dönüĢüme yol açmıĢtır. Medeni kanunların temel ilkelerinden biri olarak
zayıfların korunması ilkesi de eĢitsizlik doğurduğu gerekçesiyle terk edilerek ailede kadın ve
erkeğe sabit rollerin verilmediği bir yapıya ulaĢılmıĢtır. Yeni medeni kanunumuz da böyle bir
yaklaĢımla hazırlanmıĢtır. Medeni kanunun 185. maddesi evlilikle eĢler arasında bir birlik
kurulmuĢ olacağını, eĢlerin görevinin bu birliği koruyup sürdürerek çocukların bakımı,
eğitimi ve gözetimi konusunda beraberce sorumluluk almalarını öngörmektedir (Doğan,
2003). Özetle medeni kanunumuz ailenin birliği, sürekliliği, eşler arasında dengeli bir
sorumluluk paylaşımı ile kadın erkek eşitliğini sağlama vizyonu içermektedir.
1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nda öngörülen kişilik yapısı aile eğitim programında
da dikkate alınmıştır. Aile eğitim programı içeriği açısından değerlendirildiğinde programa
katılacak yetiĢkinlerin özellikle kanunun 2. maddesinin ikinci bendinde belirtildiği üzere
“Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş”, “insan
haklarına saygılı”, “topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli” bireyler
olmalarına katkıda bulunacaktır.
5256 sayılı Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü TeĢkilât ve Görevleri Hakkında
Kanunda aileyle ilgili olarak gözetilen aĢağıdaki amaçlar ASAGEM-AEP’in de vizyonunda
gözetilmiĢtir:
 Ailenin bütünlüğünün korunması, güçlendirilmesi ve sosyal refahının artırılması.
19
 Aileyi ve aile bireylerini tehdit eden, aileden veya aile dıĢından kaynaklanan
sorunların çözülmesi, aile içi şiddet ve istismarın, töre cinayetlerinin, kötü
alıĢkanlıklar ve bağımlılıkların önlenmesi.
 Ailelerin maddî kaynaklarının rasyonel kullanımı.
Devlet Planlama TeĢkilatı Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) 2009 yılı programında yer
alan önceliklerden biri de “ailenin bütünlüğünün korunması, bilinçlendirilmesi ve ekonomik
olarak desteklenmesine yönelik çalıĢmaların etkinleĢtirilmesi” olmuĢ, aile eğitim programının
hazırlanması da 2009 yılı içerisinde gerçekleĢtirilmiĢtir.
Bu çerçeveden hareketle ASAGEM-AEP’in vizyonu;

Sağlam, güçlü, iĢlevsel ve uyumlu bir aile birlikteliği sağlanarak ailelerin huzur ve
refahının geliĢtirilmesine,

Aile kaynaklarının rasyonel kullanımının sağlanmasıyla ailelerin ekonomik olarak
desteklenmesine,

haklarını ve sorumluluklarını bilen,

demokratik değerlere ve insan haklarına saygılı,

beden, zihin, ahlâk, duygu bakımından dengeli ve sağlıklı geliĢen;

yaĢadığı çevreye duyarlı,

yapıcı, yaratıcı ve verimli
bireylerin yetiĢmesine katkıda bulunmaktır.
20
3. ASAGEM-AEP’in Temelleri
Bu program, evlilik sürecine girmiĢ veya aile üyesi bireylerin çağın gerektirdiği temel aile
yaĢam becerilerine yönelik bilgi, beceri ve tutumları kapsamlı olarak edinebilmeleri için
hazırlanmıĢtır. Program, aile yaĢamı için temel sayılan eğitim-iletişim, iktisat, hukuk, medya
ve sağlık alanlarında hazırlanan modüllerden oluĢmaktadır. Programda, Türk Millî Eğitiminin
Genel
Amaçları
ve
Temel
Ġlkelerine
uygun
olarak
aĢağıdaki
genel
amaçların
gerçekleĢtirilmesi hedeflenmiĢtir.
3.1.
ASAGEM-AEP’in Genel Amaçları
ASAGEM-AEP’te yer alan eğitim-iletiĢim, sağlık, hukuk, iktisat ve medya alanlarındaki
modüller yukarıda programın vizyonunda ele alınan aileyle ilgili ulusal vizyona ulaĢmada
özellikle aĢağıdaki genel amaçların gerçekleĢtirilmesine hizmet etmektedir.
ASAGEM-AEP ülkemizde sağlıklı, mutlu ve müreffeh ailelerin oluĢması için ailelerin;
 sağlık, eğitim, hukuk, iktisat ve medya alanlarındaki hizmetlerden daha etkili biçimde
yararlanmalarına,
 aile içi süreçlerini iĢlevselleĢtirerek aile yaĢam kalitesinin artmasına,
 sahip olduğu her türlü kaynağı etkili bir Ģekilde yönetmelerine ve
 karĢılaĢabilecekleri çeĢitli risklere yönelik önlemler almalarına katkıda bulunmayı
amaçlamaktadır.
3.2.
ASAGEM-AEP’in Temel Yaklaşımı
Günümüzde ailelere genelde üç tür hizmet sunulmaktadır. Bunlar; Aile tedavi ve danışması,
aile yaşamı açısından eğitim ve ailenin sosyal kurumlarla ilişkilerini düzenlemedir (Nazlı,
2000). Bu programın temel yaklaĢımı önleyicilik, bilgilendiricilik ve eğiticilik yönü ön planda
olan aile [yaşamı] eğitimidir. Bu nedenle AEP sorun, tedavi veya kriz odaklı değil vizyon
odaklıdır; eğitimle geliĢtirici bir nitelik taĢımaktadır. AEP aile eğitiminde sağlıklı, huzurlu ve
mutlu aile olma sürecinde pasif/edilgen değil aktif/üretken aile dinamiklerini temel
almaktadır.
21
Hızla değiĢen dünyadaki değiĢimleri; ülkemizde de ailenin yaĢam biçimlerinde, tüketim
kalıplarında, toplumsal cinsiyet alanında, iĢ iliĢkilerine yansımalarında görmek mümkündür.
Bu yansımaları pozitif bir uyum birlikteliğine dönüĢtürmede aile yaĢam eğitimi programları
önemli bir sosyal destek hizmeti hâline gelmiĢtir.
Bu çerçevede, program geliĢtirilirken esas alınan temel anlayıĢ ve yaklaĢımlar Ģöyle
sıralanabilir:
 AEP’in felsefî, psikolojik, tarihi, sosyolojik, ekonomik ve eğitimsel açıdan sağlam ve
tutarlı temelleri vardır.
 AEP’in aile eğitimine genel ve uygun bir çerçeve oluĢturmasına özen gösterilmiĢtir.
 AEP her birey ve ailenin kendine özgü olduğunu kabul eder.
 AEP öğrenenlerin aktifliğini önemsemekte ve öğrenenlerin soruları/sorunları merkezli bir
yaklaĢımı esas almaktadır.
 AEP bilişsel ve yapılandırmacı (constructivist) öğrenme yaklaĢımı dikkate almaktadır. Bu
yaklaĢıma göre aileler uzak ya da yakın geçmiĢte deneyim, gözlem ve akıl yürütmeleriyle
bilgiye dönüĢtürdüğü verileri bu program uygulamasında kazandıklarıyla iliĢkilendirecek,
böylelikle yeni bazı bilgi, beceri, tutum ve değerlere ulaĢacaktır.
 AEP’te konular sorunları önleyici niteliktedir.
 AEP ailelerin geleceğine ıĢık tutarak, bireylerden beklenen nitelikleri kazanmalarını
hedefler.
 AEP bilgi, beceri ve tutumların geliĢmesini sağlayarak, öğrenmenin, görüĢ alıĢveriĢinin
aile yaĢamındaki önemini ön planda tutar.
 AEP’le kazandırılacak bilgi ve beceriler doğru karar verme, sorun çözme becerilerini
destekleyici ve geliĢtirici bir yaklaĢımla tasarlanmıĢtır.
 AEP’te
hedef
katılımcıların
algı
düzeyleri
ve
diğer
özellikleri
göz
önünde
bulundurulmuĢtur.
 AEP’te yetiĢkin eğitiminin doğası gereği temel bilgi, beceri ve tutumlardan hareket
edilmiĢtir. Zira yetiĢkinler genellikle, bir iĢ ortamı veya gündelik yaĢamda kullanılabilecek
iĢe yarar bilgi ve becerileri bir an önce kazanmak isterler.
22
 AEP katılımcılara öz bilgilendirmeler sunmakla birlikte, sunulan bilginin eğiticinin
rehberliğinde birey tarafından aile yaĢamında aktif uygulamalara dönüĢtürmesi
hedeflenmiĢtir.
 AEP sadece öğrenme ortamını değil öğrenme ortamı dıĢı günlük hayat etkinliklerini de
kapsamaktadır.
 AEP birey ve ailenin var olan deneyimlerini, farklılıklarını dikkate alarak etkin
katılımlarını sağlayacak biçimde yapılandırılmıĢtır.
 AEP’te aileler için öğrenme sürecinin dikkat çekici, katılımlı, etkili ve zevkli hâle
gelmesini sağlayıcı öneriler geliĢtirilmiĢtir. Ayrıca AEP’in aile üyelerinin öğrenme
sürecinde deneyimler kazanmasına ve çevreyle etkileĢim kurmasına olanak sağlaması
hedeflenmiĢtir.
 AEP her aileye ulaĢabilmek için öğrenme-öğretme yöntem, teknik ve materyal çeĢitliliğini
önemsemiĢtir.
Bu
bağlamda,
öğrenenlerin,
problem
çözebilecekleri,
çözüm
ve
yaklaĢımlarını paylaĢıp tartıĢabilecekleri ortamların oluĢmasını sağlayıcı öneriler
geliĢtirilmiĢtir.
 AEP’te geleneksel ölçme-değerlendirme yöntemleri ile birlikte alternatif ölçme-
değerlendirme yaklaĢımları dikkate alınmıĢtır.
3.3.
ASAGEM-AEP’in Hedef Kitlesi ve Eğitim Paketleri
ASAGEM-AEP modern bir bireyin kazanması gereken temel yetkinlikleri içermektedir. Bu
sebeple her bir modülü her bir bireyin alması önerilir. Dolayısıyla programda yer alan
modüllerin büyük bölümünde hedef kitle bütün aile üyeleri, dolayısıyla bütün toplumdur.
Ancak aĢağıdaki tablolarda yer alan eĢleĢtirmeler belirtilen programları öncelikli olarak
alması gerektiği düĢünülen hedef grupları belirtmektedir. Eğitimlerde bazı üniteler daha özel
sosyal ya da ekonomik durumlarına göre farklılaĢan gruplar için tasarlanmıĢtır. Programa
katılacak yetiĢkin aile üyeleri ana hatlarıyla aĢağıdaki tanımlamalardan birisi içerisinde yer
alacaktır:

Yetişkin Bekâr: Yasal evlenme yaĢına gelmiĢ hâlihazırda herhangi bir evlilik hazırlığı
içerisinde olmayan yetiĢkin bireyler (boĢanmıĢ çocuksuz kiĢiler dâhil).

Evlilik hazırlığı yapanlar: NiĢanlı, sözlü veya evlenmeye karar vermiĢ bireyler.
23

Evli ve çocuksuz: Evli olup hâlihazırda çocuk sahibi olmayan bireyler.

Evli ve çocuklu: Evli olup hâlihazırda her yaĢtan çocuk sahibi olan bireyler (evlat
edinmiĢ, bakıcı ebeveynlik veya koruyucu ailelik yapan bireyler de bu baĢlık altındadır.).

Evli ve çocukları evden ayrılmış: Özellikle yaĢam döngüsü içerisinde son dönemde yer
alan çocukları eğitim, evlenme, çalıĢma gibi nedenlerle evden ayrılmıĢ olan çiftlerin her
biri.

Tek ebeveynli: Herhangi bir sebeple çocuğunu annesi veya babası olmadan büyüten tek
ebeveyn olma durumu.
24
3.3.1. Evli ve Çocuklu Aileler İçin Eğitim Paketi
Alan: Eğitim-ĠletiĢim
Modül: 01. Hayatın İlk Çeyreği
Ünite 1
Anne Baba Olmak ve GeliĢimde Temel Kavramlar
Ünite 2
0-2 YaĢ Çocuğundan Neler beklenebilir? Ebeveyn Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?
Ünite 3
Ünite 4
6-11, 12 YaĢ Çocuğundan Neler Beklenebilir? Ebeveyn Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?
Ünite 5
Çocuk YetiĢtirmede Güncel Konular
Ünite 6
11, 12-18 YaĢ Çocuğundan Neler beklenebilir? Ebeveyn Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?
Ünite 7
Çocukluk ve Gençlik Yıllarında Görülen Yaygın DavranıĢ Problemlerini Anlamak ve BaĢa Çıkmak
Modül: 02. Evlilik ve Aile Hayatı
Ünite 3
Evliliğin Ġlk Yılları
Ünite 4
Anne Baba Olmaya GeçiĢ
Ünite 5
Sağlıklı Çift ĠliĢkisinin Temel Faktörleri
Ünite 6
Kadın, Erkek ve Cinsellik
Ünite 7
Evlilik ÇatıĢmasına Sebep Olan Faktörler ve Çözüm Yolları
Ünite 8
Ailede Rol Dağılımı
Ünite 9
Çiftlerin Birlikte Kaliteli Zaman Geçirmeleri
Ünite 10
Akrabaların Evlilik ĠliĢkisine Etkileri
Ünite 11
Sağlıklı-Fonksiyonel Ailenin Temel Özellikleri
Ünite 12
Ailenin Sağladığı Ġmkânlar ve Güçler
Ünite 13
Aile Birlikteliğinin Önemi ve Desteklenmesi
Modül: 03. Aile Yaşam Becerileri
Ünite 1
Aile Ġçi ĠletiĢimin Temel Unsurları
Ünite 2
Ailenin Kendi Doğal Kaynaklarını Kullanma Yoluyla Problem Çözme Becerisinin Kazanılması
Ünite 3
Bir Kriz Durumu Olarak BoĢanma Olgusu
Ünite 4
Etkili ve Yetkin Ebeveynlik
Ünite 5
YaĢam Boyu DeğiĢen Rollere Uyum
Modül: 04. Okul ve Aile
Ünite 1
Okul Aile ĠliĢkileri
Ünite 2
Evde Öğrenme
Ünite 3
Evde Kitap ve Okuma
Ünite 4
Okul Problemleri
Ünite 5
Günlük Aktivitelerle Öğrenme
25
Alan: Hukuk
Modül: 01. Hukuk Okuryazarlığı
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Mülki Amirler, Mahkemeler, Emniyet ve Kolluk Güçleri
Ünite 3
Ġhtilafın Tarafları ve Tarafların Sıfatları
Ünite 4
Hukuki Sonuç Doğuran Belgeler
Modül: 02. Kişi Hakları
Ünite 1
YaĢama ve Sağlık Hakkı
Ünite 2
Özel Hayatın Gizliliği
Ünite 3
Konut Dokunulmazlığı
Ünite 4
Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
DüĢünce ve Kanaat Hürriyeti
Ünite 8
Basın Özgürlüğü
Ünite 9
Din ve Vicdan Özgürlüğü
Modül: 03. Aile Hukuku
Ünite 1
Hukuken Aile ve Evlilik
Ünite 3
Evliliğe Bağlı Mali Konular
Ünite 4
Aile ve Çocuklar
Ünite 5
Aile Ġçi ġiddet
Ünite 6
Soy Bağı
Ünite 7
Evlat Edinme
Ünite 8
BoĢanma
Modül: 04. İş Hayatı ve Hukuk
Ünite 1
ÇalıĢma Durumları
Ünite 2
ĠĢçi Hakları
Ünite 3
ĠĢveren Hakları
Ünite 4
ĠĢ Güvenliği ve ĠĢçi Sağlığı
Ünite 5
Emekli Olmak
26
Alan: Ġktisat
Modül: 01. Aile Bütçesi ve Kaynak Yönetimi (Alt gelir grubu aileler için)
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
Finansman Olanakları
Ünite 3
Kredi Kartı Kullanımı
Ünite 4
Gerçekçi Bir Finansal Planlama
Modül: 02. Finansal Okuryazarlık (Orta ve üst gelir grubu aileler için)
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Modül: 03. Enerji Tasarrufu
Ünite 1
Enerji Kullanımı, Ülke Ekonomisi ve Çevre
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
TaĢıtlarda Enerji Verimliliği
Modül: 04. Aile ve Alışveriş
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
AlıĢveriĢin Temel Kavramları
Ünite 3
Mesafeli AlıĢveriĢ
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Sorun Çözme Mekanizmaları
Modül: 05. Küçük (Mikro) Ölçekli İşletme Girişimciliği
Ünite 1
GiriĢimciliğe GiriĢ
Ünite 2
Yeni ĠĢ Kurma Süreci
Ünite 3
Sıfırdan BaĢlamak
Ünite 4
ĠĢ Stratejileri
Ünite 5
ĠĢ Planı
Ünite 6
ĠĢin Finansmanı
Ünite 7
Ülkemizde GiriĢimciliğe Destek Veren Kurumlar ve Destek KoĢulları
Ünite 8
ĠĢletmenin Büyümesi
27
Alan: Medya
Modül: 01. Medyayı Tanıyalım
Ünite 1
Kitle ĠletiĢimi ve Medya
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Medya Okuryazarlığı: Nedir, Ne ĠĢe Yarar?
Modül: 02. Medyayı Kavramak
Ünite 1
Medya Ġçeriğinin OluĢum Süreci ve AĢamaları
Ünite 2
Ġçerik OluĢumunda Belirleyici Ulusal ve Küresel Etkenler
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ġnternet ve Yeni Medya
Ünite 5
Reklamın Amaç ve Stratejileri
Ünite 6
Medya, ġiddet ve Cinsellik
Ünite 7
Medya ve Toplum
Modül: 03. Bilinçli Medya Kullanımı
Ünite 1
Bir Ġhtiyaç Olarak Medya Kullanımı
Ünite 2
Bilgi Kaynağı Olarak Medyanın Kullanımı
Ünite 3
Eğlence Aracı Olarak Medyanın Kullanımı
Ünite 4
Medya ve Çocuk
Ünite 5
Reklam, Tüketim ve Aile
Ünite 6
ġikayet ve Denetim Mekanizmaları
Alan: Sağlık
Modül: 01. Sağlık Okuryazarlığı
Ünite 1
Temel Kavramlar
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Kas–Ġskelet Sistemi
Ünite 7
Üreme ve Ġdrar Yolları Sistemi
Ünite 8
Kan ve BağıĢıklık Sistemi
Ünite 9
Görmek ve ĠĢitmek
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
28
Ünite 11
Normal Beden Fonksiyonları
Ünite 12
Sağlık ÇalıĢanlarının Dilini Anlamak
Ünite 13
Sağlık Sistemini ve Sağlık ÇalıĢanlarını Tanımak
Modül: 02. Sağlıklı Yaşama ve Hastalıklardan Korunma
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 3
Kronik Hastalık Yönetimi
Ünite 4
Meslek Hastalıkları ve ĠĢ Kazasından Korunma
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Sağlıklı Ürün Tercih Prensipleri
Ünite 9
Fizik Aktivite/Egzersiz
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
Aile Ġçi ġiddetin Neden Olduğu Akut ve Kronik Sağlık Sorunları
Modül: 03. Çocuk ve Ergen Sağlığı
Ünite 1
Doğumsal Hastalık ve Sakatlıkların Saptanması
Ünite 2
Sağlam Çocuk ve Ergen Takibi
Ünite 3
AĢılama
Ünite 4
Sıvı Dengesinin Korunması
Ünite 5
Döküntülü Hastalıklar Bilgisi
Ünite 6
Beslenme
Ünite 7
Ev Ġçi Solunan Hava Temizliği
Ünite 8
Dönemler
Modül: 04. Üreme Sağlığı ve Sağlıklı Annelik
Ünite 1
Üreme ve Cinsel Sağlık
Ünite 2
Gebeliğin OluĢumu
Ünite 3
Aile Planlaması
Ünite 4
Ġnfertilite ve Yardımcı Üreme Teknikleri
Ünite 5
Gebelik Öncesi Hazırlık
Ünite 6
Gebelik Süreci
Ünite 7
Doğum
Ünite 8
Doğumdan Sonra
Ünite 9
Menapoz
Ünite 10
Andropoz
Modül: 05. Yaşlı Sağlığı
29
Ünite 1
YaĢlılıkta Sağlığı Koruma
Ünite 2
Acil Tıbbi Durumlar
Ünite 3
Nörolojik ve Psikiyatrik Sağlık
Ünite 4
Cinsellik
Ünite 5
Hastalık Yönetimi
Modül: 06. İlkyardım
Ünite 1
Ġlk Yardımın Temelleri
Ünite 2
Ev Kazaları
Ünite 3
Bilinç Bozukluklarında Ġlk Yardım
Ünite 4
Solunum Yolu Tıkanıklıklarında Ġlk Yardım
Ünite 5
Kanamalı Durumlarda Ġlk Yardım
Ünite 6
Suda Boğulmalarda Ġlk Yardım
Ünite 7
Kesici Delici Alet Yaralanmalarında Ġlk Yardım
Ünite 8
Elektrik Çarpmalarında Ġlk Yardım
Ünite 9
Sıcak Çarpmalarında Ġlk Yardım
Ünite 10
Yanıklarda Ġlk Yardım
Ünite 11
Donmalarda Ġlk Yardım
Ünite 12
Kırıklarda Ġlk Yardım
Ünite 13
Zehirlenmelerde Ġlk Yardım
Ünite 14
Havalede Ġlk Yardım
Ünite 15
Hayvan Zararlarında Ġlk Yardım
Ünite 16
Organ Kopmalarında Ġlk Yardım
30
3.3.2. Evli ve Çocuksuz Aileler İçin Eğitim Paketi
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 5
Alan: Hukuk
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
31
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 1
Ünite 3
Ünite 5
Aile Ġçi ġiddet
Ünite 6
Soy Bağı
Ünite 7
Evlat Edinme
Ünite 8
BoĢanma
Ünite 1
Ünite 2
ĠĢçi Hakları
Ünite 3
ĠĢveren Hakları
Ünite 4
Ünite 5
Emekli Olmak
Alan: Ġktisat
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Ünite 1
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
32
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
ĠĢ Stratejileri
Ünite 5
ĠĢ Planı
Ünite 6
ĠĢin Finansmanı
Ünite 7
Ünite 8
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Medya ve Toplum
Ünite 1
Ünite 2
33
Ünite 3
Ünite 5
Ünite 6
Alan: Sağlık
Ünite 1
Temel Kavramlar
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 4
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
Ünite 1
Ünite 2
Gebeliğin OluĢumu
Ünite 3
Aile Planlaması
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Gebelik Süreci
34
Ünite 7
Doğum
Ünite 8
Doğumdan Sonra
Ünite 9
Menapoz
Ünite 10
Andropoz
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Cinsellik
Ünite 5
Hastalık Yönetimi
Ünite 1
Ünite 2
Ev Kazaları
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 14
Ünite 15
Ünite 16
35
3.3.3. Evlilik Hazırlığı Yapan Bireyler İçin Eğitim Paketi
Ünite 1
Ġkili ĠliĢkiler: AĢk ve Sevgi Üzerine
Ünite 2
Hayat ArkadaĢımı Nasıl Seçebilirim?
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Ünite 2
Alan: Hukuk
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
36
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 1
Ünite 2
NiĢanlılık
Ünite 3
Ünite 5
Aile Ġçi ġiddet
Ünite 6
Soy Bağı
Ünite 7
Evlat Edinme
Ünite 8
BoĢanma
Ünite 1
Ünite 2
ĠĢçi Hakları
Ünite 3
ĠĢveren Hakları
Ünite 4
Ünite 5
Emekli Olmak
Alan: Ġktisat
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Ünite 1
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
37
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
ĠĢ Stratejileri
Ünite 5
ĠĢ Planı
Ünite 6
ĠĢin Finansmanı
Ünite 7
Ünite 8
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Medya ve Toplum
Ünite 1
38
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 5
Ünite 6
Alan: Sağlık
Ünite 1
Temel Kavramlar
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
Ünite 1
Ünite 2
Gebeliğin OluĢumu
Ünite 3
Aile Planlaması
Ünite 4
39
Ünite 5
Ünite 9
Menapoz
Ünite 10
Andropoz
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Cinsellik
Ünite 5
Hastalık Yönetimi
Ünite 1
Ünite 2
Ev Kazaları
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 14
Ünite 15
Ünite 16
40
3.3.4. Evli ve Çocukları Evden Ayrılmış Aileler İçin Eğitim Paketi
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Alan: Hukuk
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
Ünite 8
41
Ünite 9
Ünite 1
Ünite 3
Ünite 4
Aile ve Çocuklar
Ünite 5
Aile Ġçi ġiddet
Ünite 6
Soy Bağı
Ünite 7
Evlat Edinme
Ünite 8
BoĢanma
Ünite 1
Ünite 2
ĠĢçi Hakları
Ünite 3
ĠĢveren Hakları
Ünite 4
Ünite 5
Emekli Olmak
Alan: Ġktisat
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Ünite 1
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
42
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
ĠĢ Stratejileri
Ünite 5
ĠĢ Planı
Ünite 6
ĠĢin Finansmanı
Ünite 7
Ünite 8
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Medya ve Toplum
Ünite 1
Ünite 2
43
Ünite 3
Ünite 5
Ünite 6
Alan: Sağlık
Ünite 1
Temel Kavramlar
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
Ünite 9
Menapoz
Ünite 10
Andropoz
44
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Cinsellik
Ünite 5
Hastalık Yönetimi
Ünite 1
Ünite 2
Ev Kazaları
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 14
Ünite 15
Ünite 16
45
3.3.5. Tek Ebeveynli Aileler İçin Eğitim Paketi
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 1
Ünite 2
Evde Öğrenme
Ünite 3
Evde Kitap ve Okuma
Ünite 4
Okul Problemleri
Ünite 5
Alan: Hukuk
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
46
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 4
Aile ve Çocuklar
Ünite 5
Aile Ġçi ġiddet
Ünite 6
Soy Bağı
Ünite 7
Evlat Edinme
Ünite 1
Ünite 2
ĠĢçi Hakları
Ünite 3
ĠĢveren Hakları
Ünite 4
Ünite 5
Emekli Olmak
Alan: Ġktisat
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Ünite 1
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
47
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
ĠĢ Stratejileri
Ünite 5
ĠĢ Planı
Ünite 6
ĠĢin Finansmanı
Ünite 7
Ünite 8
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Medya ve Toplum
Ünite 1
48
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Medya ve Çocuk
Ünite 5
Ünite 6
Alan: Sağlık
Ünite 1
Temel Kavramlar
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
Modül: 03. Çocuk ve Ergen Sağlığı
Ünite 1
Doğumsal Hastalık ve Sakatlıkların Saptanması
Ünite 2
Sağlam Çocuk ve Ergen Takibi
Ünite 3
AĢılama
49
Ünite 4
Sıvı Dengesinin Korunması
Ünite 5
Döküntülü Hastalıklar Bilgisi
Ünite 6
Beslenme
Ünite 7
Ev Ġçi Solunan Hava Temizliği
Ünite 8
Dönemler
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Cinsellik
Ünite 5
Hastalık Yönetimi
Ünite 1
Ünite 2
Ev Kazaları
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 14
Ünite 15
Ünite 16
50
3.3.6. Yetişkin Bekârlar İçin Eğitim Paketi
Ünite 1
Ġkili ĠliĢkiler: AĢk ve Sevgi Üzerine
Ünite 2
Hayat ArkadaĢımı Nasıl Seçebilirim?
Alan: Hukuk
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 1
Ünite 2
ĠĢçi Hakları
Ünite 3
ĠĢveren Hakları
Ünite 4
Ünite 5
Emekli Olmak
Alan: Ġktisat
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
51
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Ünite 1
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
ĠĢ Stratejileri
Ünite 5
ĠĢ Planı
Ünite 6
ĠĢin Finansmanı
Ünite 7
Ünite 8
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
52
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Medya ve Toplum
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 5
Ünite 6
Alan: Sağlık
Ünite 1
Temel Kavramlar
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
53
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Cinsellik
Ünite 5
Hastalık Yönetimi
Ünite 1
Ünite 2
Ev Kazaları
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 14
Ünite 15
Ünite 16
54
3.3.7. Ebeveynlik Odaklı Eğitim Paketi
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Evde Öğrenme
Ünite 3
Evde Kitap ve Okuma
Ünite 4
Okul Problemleri
Ünite 5
Alan: Hukuk
Ünite 4
Aile ve Çocuklar
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Medya ve Çocuk
Ünite 5
Ünite 6
55
3.3.8. Çift İlişkisi Odaklı Eğitim Paketi
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 5
Alan: Hukuk
Ünite 1
Ünite 3
Ünite 5
Aile Ġçi ġiddet
Ünite 8
BoĢanma
Alan: Sağlık
Ünite 1
Ünite 9
Menapoz
Ünite 10
Andropoz
56
3.3.9. Temel Beceriler Paketi
Ünite 1
Ünite 2
Alan: Hukuk
Ünite 1
Temel KiĢiler
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Eğitim Hakkı
Ünite 6
Dilekçe Hakkı
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Alan: Ġktisat
Ünite 1
Finansal Planlama
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 1
Finansa GiriĢ
Ünite 2
Bütçeleme
Ünite 3
57
Ünite 4
Tasarruf
Ünite 5
Borç Yönetimi
Ünite 6
Finansal Müzakere
Ünite 1
Ünite 2
Konutlarda Enerji
Ünite 3
Ünite 1
Ġhtiyaç Analizi
Ünite 2
Ünite 3
Ünite 4
Kapıdan SatıĢ
Ünite 5
Alan: Medya
Ünite 1
Ünite 2
Medyanın Türleri
Ünite 3
Medya ve Etik
Ünite 4
Temel Kavramlar
Ünite 5
Haber ve Unsurları
Ünite 6
Ünite 1
Ünite 2
Ünite 3
Medya Dili
Ünite 4
Ünite 5
Ünite 6
Ünite 7
Medya ve Toplum
Alan: Sağlık
Ünite 1
Temel Kavramlar
58
Ünite 2
Solunum Sistemi
Ünite 3
DolaĢım Sistemi
Ünite 4
Sindirim Sistemi
Ünite 5
Sinir Sistemi
Ünite 6
Ünite 7
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
Cilt ve Ekleri
Ünite 11
Ünite 12
Ünite 13
Ünite 1
Sağlık Bilgisi
Ünite 2
Hastalık Bilgisi
Ünite 3
Ünite 4
Ünite 5
Koruyucu Hekimlik
Ünite 6
KiĢisel Hijyen
Ünite 7
Beslenme
Ünite 8
Ünite 9
Ünite 10
YaĢam Biçimi
Ünite 11
59
4. ASAGEM-AEP’in Yapısı
Aile eğitim programının her modülü hedefler, kazanımlar, ünite ve konu başlıkları,
açıklamalar ve kaynaklardan oluĢmaktadır.
 Programın etkin ve esnek bir Ģekilde uygulamaya dönüĢebilmesi için AEP modüller
Ģeklinde tasarlanmıĢtır.
 AEP farklı, yer ve zamana göre bir bütün olarak uygulanabileceği gibi ihtiyaç ve ilgiye
göre seçilen modüllerinin birbirinden bağımsız olarak uygulanabilir olmasına dikkat
edilmiĢtir.
 AEP’in modülleri bütünlük içerisinde tasarlanmıĢtır. Uygun olan yerlerde, iĢlenen konuda
daha ayrıntılı bilgi içeren modüllere yönlendirmeler yapılmıĢtır.
 AEP’in bazı alanlarında (örn. eğitim-iletiĢim) sarmallık ilkesi esas alınmıĢ, böylece yeterli
sıklıkla geriye ya da ileriye gönderme yapılarak öğrenilenlerin pekiĢtirilmesi ve daha etkili
öğrenmeler hedeflenmiĢtir.
4.1.
Programın İçeriği
Bu program ailelerin, aile eğitimiyle ilgili temel ihtiyaçları dikkate alınarak geliĢtirilmiĢ 5
alanda toplam 23 modülden oluĢmaktadır.
4.1.1. Aile Eğitimi ve İletişimi Alanı
Aile eğitimi ve iletiĢim alanında yer alan modüllerle, aile hayatını bütüncül ve güce dayalı bir
anlayıĢla ele almak, yaĢamın farklı dönemlerinde yaĢanabilecek sorunlar hakkında bilgi
vermek ve bu sorunların çözümüne hizmet edecek farkındalık ve becerileri kazandırmak, aile
kurma ve aile olma sürecinde problem ortaya çıkmadan önce yapılan müdahaleler aracılığıyla
toplumsal yararı yüksek, zararı önleyici bir hareketi yaĢama geçirmek amaçlanmaktadır. Bu
amaçla oluĢturulan programda yer alan modüller Ģunlardır:
(1) Hayatın Ġlk Çeyreği (0-18 YaĢ GeliĢimi)
(2) Evlilik ve Aile Hayatı
(3) Aile YaĢam Becerileri
60
(4) Okul ve Aile
4.1.2. İktisat Alanı
Ġktisat alanında yer alan modüllerle, aile yaĢamının en önemli bileĢenlerinden biri olan
iktisadi süreçlerle ilgili ailelere farkındalık kazandırmak, ailelerin mevcut iktisadi
kaynaklarını verimli ve etkili kullanabilmesini sağlamak ve küçük giriĢimler konusunda
temel bilgileri edinmesini temin etmek, harcama ve tüketimlerini ihtiyaca uygun olarak
yapabilmelerine katkıda bulunmak, tasarruf alıĢkanlığını kazanarak çevreye karĢı duyarlı bir
yaĢam sürebilmelerini desteklemek amaçlanmaktadır. Bu amaçla oluĢturulan programda yer
alan modüller Ģunlardır:
(1) Aile Bütçesi ve Kaynak Yönetimi
(2) Finansal Okuryazarlık
(3) Enerji Tasarrufu
(4) Aile ve AlıĢveriĢ
(5) Küçük (Mikro Ölçekli) ĠĢletme GiriĢimciliği
4.1.3. Hukuk Alanı
Hukuk alanında yer alan modüllerle, yaĢamsal pratiğin aile için en çok gerektirdiği hukuk
bilgisini belirlemek, bu bilgiyi en sade ve anlaĢılır dilde aktarmaya hazır hâle getirmek, bu
sayede hak ve ödevlerinin farkında aile bireyleri oluĢmasını desteklemek ve nihayetinde
böylece daha az ihtilaf ve daha çok uzlaĢı sağlanmasına katkıda bulunmak amaçlanmaktadır.
Bu amaçla oluĢturulan programda yer alan modüller Ģunlardır:
(1) Hukuk Okuryazarlığı
(2) KiĢi Hakları
(3) Aile Hukuku
(4) ĠĢ Hayatı ve Hukuk
(5) Özel Gereksinim Grupları
61
4.1.4. Medya Alanı
Medya alanında yer alan modüllerle, aile üyelerinin ve aile olmaya aday bireylerin medya
karĢısında hem "biliĢsel" hem "duyuĢsal" hem de "estetik ve etik" açıdan donanımlı ve güçlü
olabilmelerini sağlamak, medya imkânlarından en üst seviyede faydalanmaları ve gelebilecek
zararları da en aza indirebilecek bilgi ve beceriye sahip olmalarına katkıda bulunmak
amaçlanmaktadır. Bu amaçla oluĢturulan programda yer alan modüller Ģunlardır:
(1) Medyayı Tanımak
(2) Medyayı Kavramak
(3) Bilinçli Medya Kullanımı
4.1.5. Sağlık Alanı
Sağlık alanında yer alan modüllerle, tıp bilimini kullanarak aile sağlığını korumayı ve
geliĢtirmeyi, dolayısıyla ailenin ömrünü uzatmaya ve yaĢam kalitesini yükseltmeyi
hedeflemektedir. Ailenin sağlığını iyileĢtirerek ve geliĢtirerek; toplum sağlığını iyileĢtirmek
hastalıklarla daha etkin savaĢmak, sağlık maliyetlerini en aza indirerek ve verimliliği artırarak
daha güçlü toplum hâline gelmek diğer bir amaçtır. Bu amaçlarla oluĢturulan programda yer
alan modüller Ģunlardır:
(1) Sağlık Okuryazarlığı
(2) Sağlıklı YaĢama ve Hastalıklardan Korunma
(3) Çocuk ve Ergen Sağlığı
(4) Üreme Sağlığı ve Sağlıklı Annelik
(5) YaĢlı Sağlığı
(6) Ġlk Yardım
Böylece bu programı bitiren ailelerin aile eğitim ve iletişimi, iktisat, hukuk, medya ve sağlık
alanlarıyla ilgili temel bilgi ve becerileri kazanmıĢ öğrenenler olması hedeflenmiĢtir.
62
4.2.
Hedefler
Eğitim, bireylerde kendi yaĢantıları ya da tekrar yoluyla, çevreyle karĢılıklı etkileĢimde
bulunarak bilgi, tutum, beceri ve davranıĢlarında meydana gelen oldukça kalıcı olan,
gözlenebilir davranıĢ değiĢiklikleridir. Modüllerin her birinin ayrı bir eğitim programı olarak
geliĢtirildiği AEP’te hedefler de modül bazında ele alınmıĢtır. Hedefler, bir modülde yer alan
tüm kazanımların toplamında ortaya çıkması beklenen sonuçlardır. Hedef ifadeleri
kazanımlara göre daha genel ifadelerdir ve eğitime katılacak bireylerde geliĢmesi beklenen
kompleks ve bütüncül sonuçları göstermektedir.
4.3.
Ünite ve Konular
ASAGEM-AEP’te eğitim programının konu içerikleri üniteler ve konular bölümünde
gösterilmektedir. Program tablolarında ünite baĢlıkları büyük temel harflerle yazılmıĢtır. Bir
modül birden fazla üniteden oluĢmaktadır. Bir ünite ise çoğunlukla birden fazla konu baĢlığını
içermektedir. Program için geliĢtirilecek materyallerde konunun çerçevesi bu bölümde yer
alan baĢlıklara göre oluĢturulacaktır. Ayrıca program uygulamalarında konuların iĢlenme
sırası ve ayrıntı düzeyi bu bölümde yer alan sistematiğe göre verilecektir. Ünitelerin her biri
yer aldığı modüldeki diğer ünitelerden bağımsız bir Ģekilde uygulanabilir.
4.4.
Kazanımlar
Kazanımlar, eğitim sürecinin sonunda katılımcıların edinecekleri bilgi, davranıĢ, beceri ve
tutumları kapsamaktadır. Bu nedenle, öğrenenlerin geliĢmeleri, modüllerdeki kazanımların
edinilmesine bağlıdır. Kazanımlar, programda modüllerin içerik yapısına ve öğrenenlerin
geliĢim düzeyine göre verilmiĢ olup kazanımların yazılımında bir mantık bütünlüğü ve
tutarlılığı gözetilmiĢtir. Kazanımlar ölçülebilirlik, dolayısıyla gözlenebilirlik kriterlerine
uygun olarak hazırlanmıĢtır. Program uygulamalarında kazanımlar eğitimcilerin konuları
hangi amaçla ele alması gerektiğini göstermektedir. ASAGEM-AEP’te kazanımlar program
tablosunda numaralarla gösterilmiĢ, daha sonra her ünitenin yanında ünite ile ilgili
kazanımların numaraları verilmiĢtir.
63
4.5.
Açıklamalar
Programın, açıklamalar bölümü uygulamacılara ve materyal geliĢtireceklere ilgili ünitenin
sınırlarını ve vurgularını göstermek amacıyla tasarlanmıĢtır. Ayrıca farklı modüllerde yer alan
ve birbirleriyle iliĢkili olan ünitelere göndermeler yapılarak modüller arası iliĢkiler
vurgulanmıĢtır. Böylece uygulamacılar bir modül kapsamında belli bir konunun bir kısmına
değinirken bir baĢka modül kapsamında bir baĢka kısmına değinmeyi planlayabileceklerdir.
Bu da hem içeriğin belli bir hiyerarĢi içinde sunulmasını hem de tekrarlar aracılığıyla
pekiĢtirilmesini sağlayacaktır.
4.6.
Periyodu / Zaman Takvimi
Bu baĢlıklar altında belirtilen süreler ünitelerin yapısı ve içerdiği kazanımların niteliğine bağlı
olarak uygulamacı uzmanların görüĢlerine göre tespit edilmiĢtir. Her bir ünite için belirtilen
süreler ilgili kazanımların gerçekleĢtirilmesi için öngörülen asgari sürelerdir ve ASAGEMAEP’in materyal geliĢtirme aĢamasına kılavuzluk etmesi amacıyla sunulmuĢtur. Programı
uygulayacak olan kurumlar ve eğitimcileri, katılımcıların ilgi ve gereksinimlerine göre bu
süreleri daha uzun tutabileceklerdir. Katılımcıların ünitelerde yer alan konularla ilgili bilgi,
davranıĢ, tutum ve beceri düzeylerinin ortalamanın üzerinde olması durumunda ise belirtilen
süreleri kısa tutabileceklerdir. Üniteler için tespit edilen süreler ortalama süreler olarak
verilmiĢtir. Ünitelerin konu yoğunluğunun önemli ölçüde değiĢtiği durumlarda süreler üniteler
arasında ikame edilebilecektir.
4.7.
Önerilen Kaynaklar
ASAGEM-AEP’te yetiĢkinlerin kendi deneyimlerinden ve bireysel öğrenme süreçlerinden
yüksek verim elde ettiği gerçeğinden yola çıkılarak örgün eğitim müfredatlarında pek yer
verilmeyen “önerilen kaynaklar” baĢlıklı bir bölüm oluĢturulmuĢtur. Bu bölüm (1) eğitimcinin
yararlanabileceği kaynaklar, (2) eğitimcinin katılımcıları yönlendirebileceği kaynaklar, (3)
eğitimcinin baĢvurabileceği kurum ve kuruluĢlar ve (4) eğitimcinin
katılımcıları
yönlendirebileceği kurum ve kuruluĢlar Ģeklinde dört alt bölümden oluĢmaktadır. Birinci ve
ikinci bölümde sıralanan kaynaklar, eğitimci ve katılımcılara fikir vermesi açısından
programda yer almıĢtır. Alan uzmanları tarafından yapılan araĢtırmalarda belirlenen ya da
yararlanılan kitap, makale, broĢür vb. kaynaklar arasından kura usulü ile 15 adet seçilerek
sınırlandırılmıĢtır. ASAGEM-AEP’in internet üzerinden yayımlanması sonrasında aile eğitimi
64
ilgilileri, modüller için kaynak önerisinde bulunabilecek, bunlar da programın web sitesinde
yayınlanabilecektir.
4.8.
Etkinlikler
Programda uygulamacılara ve materyal geliĢtireceklere birer öneri ve rehberlik niteliğinde
etkinlik örnekleri sunulmuĢtur. Eğitici, bu etkinlikleri olduğu gibi kullanabilir veya ekleme,
çıkarma, değiĢtirme yapabilir. Bunun dıĢında baĢka etkinlikler de üretebilir. Etkinlik
hazırlanırken hangi kazanımlara yönelik olduğuna, kazanımların sınırlarına ve içeriğine
dikkat edilmelidir. Bununla birlikte çevre özellikleri, öğrenenlerin ilgi ve ihtiyaçları da göz
önünde bulundurulmalıdır. Son olarak tekrar vurgulanmalıdır ki AEP kapsamında sunulan
etkinlikler “örnek” olmaktan ibarettir. Nicel ve nitel olarak daha fazla etkinlik, materyal
geliĢtirme
sürecinde
hazırlanacak
ve
bunlar
eğitimciler
tarafından
zamanla
zenginleĢtirilecektir (Örnek etkinlikler için bkz. Ek 1.).
4.9.
Değerler
Değer, bir toplumun kendi varlık, birlik, iĢleyiĢ ve devamını sağlayan ve üyelerinin çoğunluğu
tarafından kabul edilmiĢ ortak düĢünce, amaç, temel ahlaki ilke ya da inançlardır. Herhangi
bir kiĢinin, modelin, amacın ve sosyo-kültürel olgunun önemini ölçmeye yarayan ölçütler
olarak değerler, insanların hayat görüĢü ve hayat felsefelerini oluĢturur; amaçlarına,
ideallerine, düĢünce biçimine ve davranıĢlarına rehberlik eder; isteyen, ihtiyaç duyan bir
varlık olarak nesne ile bağlantısında ortaya çıkarlar. Ġnsanların ihtiyaç ve istemeleri farklı
olduğundan sayısız değer türü vardır: Estetik, teorik (bilimsel), ekonomik, siyasal, sosyal ve
dinsel değerler (Güngör, 1998). ASAGEM-AEP’in kiĢisel bakımdan, insan iliĢkileri
bakımından, ekonomik hayat bakımından ve toplum hayatı bakımından gözettiği ve
vurguladığı değerler programda içkin olarak bulunmaktadır. Örneğin adalet, azim,
bağımsızlık, bağıĢlayıcılık, bilimsellik, bireysel farklılıkları kabullenme, cesaret, cömertlik,
çalıĢkanlık, dayanıĢma, demokrasi bilinci, diğerkâmlık, doğa sevgisi, doğruluk-dürüstlük,
dostluk, duyarlı olmak, fedakârlık, görev bilinci, hoĢgörü, iyi niyet, kanaat, kardeĢlik,
merhamet, nezaket, ölçülülük, özdenetim, özgürlük, sadelik, samimiyet, saygı, sevgi,
sorumluluk, temizlik, tutumluluk, üretkenlik, vefa, verimlilik, yapıcı olmak, yardımseverlik.
Bu ve benzer değerlerden hangilerinin vurgulanacağı, programın uygulandığı zamana,
mekâna ve yapılan araĢtırmaların verilerine bağlı olarak uygulama ekibince belirlenecektir.
65
5. Öğrenme-Öğretme Süreci
Aile eğitim programında yer alan modül veya ünitelerin büyük bölümü ders ortamında
uygulanabilecek niteliktedir. Kazanımların elde edilmesinde dersin iĢleniĢinin belli bir
sistematik ve standartta olması öğrenmeyi kolaylaĢtırarak verimi artıracaktır. Bir dersin
iĢleniĢi ana hatlarıyla üç aĢamalı bir süreçtir. Bunlar sırasıyla öğreneni derse hazırlama, dersin
sunumu ve dersin özetlenmesidir.
 Derse Hazırlama: Derse hazırlama öğrenenin duygusal ve zihinsel yönden derse
yöneltilmesidir.
YetiĢkinler
genellikle,
bir
iĢ
ortamı
veya
gündelik
yaĢamda
kullanılabilecek bilgi ve becerileri bir an önce kazanmak isterler. Bu açıdan karĢılaĢtıkları
problemleri hızla çözebilecek eğitimlere ilgi duyarlar. Bu nedenle programa katılacakların
gereksinimleri ve ilgileri ile iĢlenecek konu arasındaki bağlantının sıkı biçimde kurulması
gereklidir. Öğretim etkinliklerinin baĢında katılımcıların bu programa neden katıldıkları,
genel anlamda ve özel olarak neler bekledikleri tartıĢılmalı, eğitim sonunda elde edilecek
bilgilerin nasıl kullanılabileceğine dair örnekler verilmelidir.
 Dersin Sunulması: Dersin sunulması aĢaması kazanımların elde edileceği aĢamadır. Bu
süreçte konunun özellikle öğrenenlerin algı düzeyine uygun, açık, anlaĢılır ve sistematik
biçimde sunulması önem arz etmektedir. Öğrenenlerin aktif biçimde derse katılmaları
açısından grubun yapısına bağlı olarak seçilip uygulanacak öğretim yöntem ve teknikleri
dersin sunulmasında anahtar bir iĢlev icra eder. YetiĢkinlerin ilgi odağının sorun çözme,
gündelik hayat problemlerinin üstünden gelme olduğu düĢünüldüğünde bu süreçte bütün
katılımcıların konuya dâhil olmasını sağlayıcı etkinlikler özellikle tercih edilmelidir.
 Dersin Özetlenmesi: Öğrenmenin kalıcılığını sağlayan baĢlıca yöntem tekrardır. Derste
öğrenilen konuların büyük bölümü öğrenmenin gerçekleĢmesinin hemen ardından
unutulmaktadır. Bazen de dersin iĢleniĢi sırasında ayrıntılara boğulan katılımcılar konular
arasındaki bütünlüğü kaybedebilmektedir. Bu nedenle ders sonlarında iĢlenen konunun en
kolay hatırlanabilecek ana hatları tekrar sunulmalıdır.
Bu genel çerçevenin ardından programın öğrenme-öğretme sürecinde etkinliklere temel
oluĢturan anlayıĢlar aĢağıdaki gibi özetlenebilir:
 Öğrenme etkinlikleri/yaĢantıları, öğrenenler/eğitilenler için anlamlı ve önemli olmalıdır.
66
 Öğrenme etkinlikleri/yaĢantıları, öğrenenlerin/eğitilenlerin psiko-sosyal, biliĢsel ve
duyuĢsal geliĢimlerine uygun olmalıdır.
 Etkili bir öğrenme etkinliği, öğrenenlerin gönüllü ve istekli katılımını gerektirir. Bu
nedenle öğrenenlerin beklenti ve gereksinimleri dikkate alınmalıdır.
 Öğrenme etkinliklerinin düzenlenmesinde, yöntem ve tekniklerin seçiminde, öğrenenlerin
özellikleriyle varsa görüĢ ve önerileri değerlendirilmelidir.
 Eğitimlerde yalnızca bilgiyi aktarmak değil bilginin hangi durumlarda, nerede ve nasıl
kullanılacağıyla, yeni durumlara transferi temel amaç olarak alınmalıdır.
 Eğitici, öğrenenlere öğrenmeyi öğretmeyi, temel almalıdır.
 Öğrenenlerin, bireysel özellik ve farklılıklarına saygı gösterilmelidir.
 Öğrenenlerin ilgili ön bilgileri açığa çıkarılmalı ve kendi düĢüncelerinin farkında olmaları
sağlanmalıdır.
 Öğrenenlerin ileri sürülen alternatif düĢünceler üzerinde düĢünmeleri, bu düĢünceleri
tartıĢmaları ve değerlendirmeleri teĢvik edilmelidir.
 TartıĢmalar ve etkinlikler, öğrenenlerin bilimsel olarak kabul edilen bilgi ve anlayıĢları
kendilerinin içselleĢtirmelerine fırsat verecek Ģekilde yönlendirilmelidir.
 Aile eğitim programının uygulamasında öğrenmelere uygun ve destekleyici bir ortam
oluĢturulmalıdır.
 Öğrenme süreci, neyin ne kadar öğrenildiğiyle nelerin neden öğrenilmediğini belirlemeye
yönelik bir anlayıĢla ele alınarak değerlendirilmelidir.
5.1.
Öğretme Yöntemleri1
Ailelerle çalıĢılırken kullanılabilecek çeĢitli metotlardan söz etmek mümkündür. Seçilen
tekniklerin grup içerisinde var olabilecek çeĢitli öğrenme stillerine sahip bireylere hitap
1
Literatürde zaman zaman birbirlerinin yerine kullanılan strateji, yöntem ve teknik kavramlarının program
geliĢtirme ve öğretim uzmanlarınca birbirlerinden farklı anlamlar taĢıdığının altı çizilmektedir. Belirlenen
öğretimsel hedeflere ulaĢma kapsamında iĢe koĢulan en özel uygulamalar teknik, bu uygulamalara rehberlik eden
düzenli tasarımlama / planlama yolları yöntem, düzenli yol planlarına yön veren en genel aĢamalardan oluĢan
iĢlem basamakları stratejilerdir. Bir baĢka deyiĢle öğrenme öğretme kuram, yaklaĢım ve modelleri stratejileri,
stratejiler yöntemleri, yöntemler teknikleri belirler ve kapsar.
67
edebilecek yeterlikte olmasına, farklı kültürlerden bireylerin kullanımına uygun olmasına
dikkat etmek önemlidir. Bu teknikler arasında en çok kullanılanları Ģunlardır:
 Grup tartışmaları: Katılımcıların fikirlerini beyan ettikleri serbest tartıĢma ortamlarıdır. Bu
tartıĢma ortamlarında aĢağıdaki teknikler uygulanmaktadır:
Yapılandırmacı tartıĢma: Amacı ve hedefi belli olan ve uygulamacı tarafından
yönlendirilen tartıĢma.
Bağlantılandırma: Grubun soruları, fikirleri ve yorumları arasındaki ortak kanılara dikkat
çekme.
Özetleme: Öğrenmeyi desteklemek amacıyla oturum boyunca sergilenen en önemli
fikirlerin vurgulanması.
Soruları cevaplandırma: Gelen her soruyu yanıtlamak değil, iĢbirlikçi ve kolaylaĢtırıcı bir
yaklaĢımla soruları yönetebilmek.
 Hayat Hikâyeleri: Didaktik öğretme çabalarından ziyade katılımcıların duygularını
harekete geçirerek öğrenmeyi kolaylaĢtırıcı gerçek yaĢam deneyimleri aktarması. Bunun
için kullanılan yöntemler arasında;
Becerilerin Model Alınması: Eğitimcinin örneğin bir ebeveyn davranıĢını anlatırken
kendisini ebeveyn katılımcılardan birini de çocuk rolüne sokarak kazandırmak istediği
beceriyi canlandırması ve bu yolla model alınmasını kolaylaĢtırması.
Gerginlikten uzak bir ortamda becerilerin denenmesi: katılımcıların birbirleriyle veya grup
olarak kazandırılmaya çalıĢılan beceriler üzerinde uygulamalar yapmaları.
PekiĢtirmeler ve doğrulayıcı geri dönütler vermek: özellikle uygulamalar esnasında
kullanılmaktadır.
Becerilerin gerçek ortamlarda denenmesi: Özellikle ev ödevleri yoluyla ders esnasındaki
kazanımların günlük hayata yansıtılması.
 Aile Toplantıları: Genelde aileye ev ödevi olarak verilen ve aile içi duyguların
paylaĢımlarını desteklemek amacıyla düzenlenen haftalık özel aile toplantılarını içerir. Aile
üyeleri haftanın önceden kararlaĢtırılmıĢ belirli bir gün ve saatinde bir araya gelerek,
önceden belirlenmiĢ kurallar dahilinde birbirleriyle paylaĢımlarda bulunurlar, ailenin ortak
kararlar almaları desteklenir ve kendilerini birbirlerine ifade etme Ģansı elde ederler.
Böylesi bir ev ödevine ailenin tümünün katılması ve iletiĢimlerinin desteklenmesi
önemlidir. Aile üyeleri toplantılar esnasında önceden belirlenmiĢ bazı basit kurallara
68
uymaları konusunda bilgilendirilirler. Katılımcıların duygularını rahatça ifade ederek
problemlerine çözüm bulabilmeleri için kendilerini rahat hissetmeleri ve sözleri
kesilmeden konuĢmaları en önemli kuraldır (Smith, Stevens-Smith, 1992).
Bu toplantılar, amaç oluĢturmak, ev iĢlerinin paylaĢılması, aile problemlerinin
çözümlenmesi,
aile
üyelerinden
birinin
baĢarısını
kutlamak
gibi
amaçlarla
kullanılabilmektedir.
 Rol oynama: Rol oynama çalıĢması, katılımcılara belirli durumlarda insanların nasıl
davrandıklarını görebilme Ģansı sunabilmek için kullanılmaktadır. Katılımcılar oyuna
katıldıklarında davranıĢları izleme veya sergileme yoluyla duygular hakkında farkındalık
kazanmaktadırlar.
 Film sahneleri: Popüler filmlerden evlilik ve aile iliĢkilerindeki önemli noktaları iĢaret
eden bölümlerden kısa klipler kullanmak yoluyla katılımcıların izledikleri rollerle empati
ve özdeĢim kurabilmeleri sağlanabilmektedir.
 Eğitim amaçlı videolar: Programı desteklemek amacıyla özel olarak hazırlanmıĢ oldukça
etkileyici ve eğitimsel videolar sıklıkla kullanılmaktadır.
 Müzik ve resimler: Müziğin terapötik ve rahatlatıcı gücünden faydalanmak, müzik yoluyla
konunun etkisini ve anlaĢılabilirliğini arttırmak, kiĢilerin kendileri ve baĢkaları hakkında
farkındalıklarını arttırmak hedeflenmektedir. Ayrıca zaman zaman Ģarkı sözlerinden de
faydalanmak mümkündür.
 Obje kullanımları: Dersler esnasında konuların etkililiğini arttırabilecek her türlü obje
metaforik olarak kullanılmaktadır.
 Ev ödevleri ve öğrenme kontratları: Katılımcıların oturumlardaki kazanımlarını
pekiĢtirmek amacıyla ev ödevleri verilmekte, gelecek haftaki oturumların baĢında ise ev
ödevleriyle ilgili raporlar veya yorumlar yoluyla yaĢantılar paylaĢılabilmektedir. Bazen ise
öğrenme kontratları kullanma yoluyla oturumlar boyunca katılımcıların verilen ödevleri
yapacaklarına dair anlaĢma imzalamaları da istenebilmektedir.
 Düşünce Pekiştireçleri: Katılımcıların ev ödevlerini kolaylaĢtırmak ve etkinliğini arttırmak
amacıyla, seanslarda veya sunumlarda yer alan anahtar fikirler tek sayfalık hatırlatma
kağıtları veya kartları Ģeklinde hazırlanarak katılımcılara verilebilmektedir (Örn:
Çocuğunla etkili iletiĢim kur. Onu izle, onu dinle, zihnini okuma, eleĢtirme...).
69
 Mitlere karşılık gerçek: Katılımcıların zihinlerinde yer alan ve onların sağlıklı
düĢünmelerini engelleyen mitler rasyonel gerçekliğe çevrilmek üzere çalıĢılır. Mitlerin
doğurduğu irrasyonel düĢünceler üzerinde durulur. Örneğin evlilik iliĢkisini geliĢtirmeyle
ilgili bir oturumda “evlendiler ve sonsuza dek mutlu yaĢadılar” mitinin kiĢide yarattığı
gerçek dıĢı beklenti tartıĢılabilir (Parrott & Parrott, 1995; Stahmann & Hiebert, 1997).
Bahsedilen yöntemlerin yanı sıra Aile Eğitimi Programının uygulanması sürecinde gerekli
beceri, bilgi ve kavramların kazanımında iĢe koĢulabilecek ve etkinliklere temel
oluĢturabilecek bazı öğretim yöntem ve teknikleri ise aĢağıda özetlenmiĢtir.
70
Öğretme Yöntemleri ve Belli Başlı Özellikleri
Yöntem-
Tanımı
Uygulaması
Eğiticinin konuya ilişkin
bilgileri, karşısında
genelde pasif bir şekilde
dinleyen öğrenenlere
iletmesi biçiminde
uygulanan bir öğretim
yöntemidir.
Derse giriş yaparken, konuyu
özetlerken ya da bir konuyla
ilgili bilgiyi aktarırken
kullanılır. Ders formu
esnektir. Belli bir dinleyici
kesimine, belli bir içerik
alanına, belli bir zaman
sınırına, belli bir cihaz
donanımına yönelik
uygulanabilir.
Temel Özellikleri
Dikkat Edilecek Noktalar
Anlatım Yöntemi
ler
Eğitici merkezlidir.
Aynı anda çok sayıda kişiye bilgi aktarılır.
Dinleyenler konu ile ilgili organize bir görüş
kazanır.
Öğrenenlere kısa sürede çok bilgi verilir.
Öğrenenlere dinleme alışkanlığı kazandırılır,
not alma becerilerini geliştirilir.
Diğer bütün öğretim yöntemleriyle birlikte
kullanılabilir.
Öğrenme ortamındaki bütün öğrenenlere anlatılanları rahatlıkla işitebilmeleri için eğiticinin sesi
açık ve net olmalıdır.
İçerik tek tek ve anlamlı bir sıra ile anlatılmalı, anlatma belli bir plana göre ve bilinenden
bilinmeyene, basitten karmaşığa doğru bir sıra izlemelidir.
Eğitici kişi hitap ettiği öğrenenlerin seviyesini bilmeli ve anlatma sırasında bunu göz önünde
bulundurmalıdır.
Plân, kroki, grafik, diyagram, slayt, çalışma kâğıtları ve benzeri öğretim araçları sağlanmalı, bu
türden araçlarla anlatım zenginleştirilmelidir.
Ara sıra sınıf tartışmalarına yer verilmeli, öğrenenlere sorular sorulmalı ve gelen yanıtlara göre
konu genişletilmelidir.
Tartışma Yöntemi
Anlatımdan sonra mutlaka bir değerlendirme yapılmalıdır.
Bir konu üzerinde
öğrenenleri düĢünmeye
yöneltmek, iyi
anlaĢılmayan noktaları
açıklamak ve verilen
bilgileri pekiĢtirmek
amacıyla kullanılan
yöntemdir.
Daha çok bir konumun
kavranması aĢamasında karĢılıklı
olarak görüĢler ortaya konurken,
bir problemin çözüm yollarını
ararken ve değerlendirme
çalıĢmaları yaparken kullanılır.
Eğitici – öğrenen etkileĢimi söz konusudur,
Eğitici tartıĢma ortamı hazırlarken tartıĢılacak konu ya da sorunu önceden belirlemeli,
Öğrenenlerin geçmiĢ yaĢantılarından örnekler
vermesi için imkan sağlar,
Sınıfta topluca tartıĢma yapılacaksa eğitici soruyu sorup bunu tüm sınıfın tartıĢmasını istemeli,
Öğrenenlerin bir konu üzerinde kendi düĢüncelerini
söylemesini ve yorum yapmasını sağlar,
Analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazandırır.
Grup tartıĢması yapılacaksa aynı konu sınıfta oluĢturulacak küçük gruplar içersinde tartıĢmalı, daha sonra
topluca tartıĢmaya geçilmeli,
TartıĢma yapılırken önemli hususlar tahtaya yazılmalı,
Bütün öğrenenlerin tartıĢmaya katılmaları sağlanmalı.
71
Örnek Olay Yöntemi
Gösterip Yaptırma
Yöntemi
Problem Çözme Yöntemi
Gerçek hayatta karĢılaĢılan
problemlerin sınıf
ortamında incelenmesi,
çözülmesi yoluyla
öğrenmenin sağlanması
amacıyla kullanılan
yöntemdir.
Öğrenenlere bir konuyu ya da bir
beceriyi kazandırmak ve o
konuda uygulama yaptırmak
amacıyla kullanılır. Günlük
hayatta karĢılaĢılan gerçek bir
problemin çözümü içinde
kullanılır.
Öğrenen merkezlidir,
Öğrenme ortamına getirilecek örnek olayda temel ayrıntılar iyi belirlenmiĢ olmalı,
Öğrenenler, bildiklerini ve kavradıklarını gerçek bir
duruma uygulama Ģansına sahip olurlar,
Seçilen örnek olay katılımcıların ihtiyaç ve düzeyine uygun olmalı,
Örnek olayda temel bir sorun bulunmalı,
Öğrenenleri, daha önce öğrendiklerini yeni alanlara
transfer ederler,
Bu sorunun analiz edilmesi istenmeli, böylece sorun iyice anlaĢılmalı,
Bir problemi çözmeyi, analiz edip sonuca ulaĢmayı
öğrenirler.
Örnek olay için yönlendirici tartıĢma soruları önceden belirlenmeli; olayın nedeni, oluĢ Ģekli ve sonuçları
üzerinde tartıĢmalar yoğunlaĢmalı,
Örnek olayda elde edilen sonuçlardan ve deneyimlerden ne Ģekilde yararlanılacağı konusu üzerinde
durulmalıdır.
Bir iĢlemin uygulamasını,
bir araç gerecin
çalıĢtırılmasını önce
gösterip açıklama; sonra da
öğrenene alıĢtırma ve
uygulama yaptırarak
öğretme yoludur.
Ġstenilen hedefe
varabilmek bir problemi
çözebilmek için etkili ve
yararlı olan araç ve
davranıĢları türlü olanaklar
arasından seçme ve
düzenleme ve
sonuçlandırma amacıyla
kullanılan yöntemdir.
Bir konuya iliĢkin bilginin
açıklanması ve bu bilgilerin
beceriye dönüĢtürülmesi için
gerekli uygulamaların yapılması
aĢamasında kullanılır.
Bir problemin çözümünde,
genelleme ve sentez yapmada
kullanılır.
Gösteri eğitici merkezli yapma iĢlemi de öğrenen
merkezlidir,
Bu iĢlem daha çok öğrenenlerin deviniĢsel
(psikomotor) becerileri kazanmalarında etkilidir,
Kazandırılacak beceriler önce eğitici tarafından yapılarak öğrenenlere gösterilmeli,
Her öğrenene istenilen beceriyi kazanması için yeterli zaman ve tekrar yapma Ģansı verilmeli,
Beceriler sırayla ve aĢamalı olarak öğretilmeli, bir beceri tam öğrenilmeden diğerine geçilmemeli,
Bu yöntem görerek hem iĢiterek öğrenme olanağı
sağladığı için öğrenenlere güven aĢılar,
Öğrenenlere önce basit, kolay ve yapabilecekleri iĢler yaptırılmalı,
Öğrenenler, beceri yaparak yaĢayarak öğrenirler.
Dersin yapılacağı yer önceden kontrol edilip öğretime hazır hale getirilmelidir.
Problem çözmede izlenilen yollar, tümevarım, tümdengelim, analiz ve sentezdir.
Öğrenenlerde ilgi, istek ve motivasyonu arttırır,
Bir problemi çözmede izlenilen yol:
Daha kalıcı izli öğrenmeleri oluĢturur,
a-
Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel
tutum kazandırır.
b- Problemin ne olduğunu tanımlama ve sınırlama
Seyredenlerin görebileceği ve iĢitebileceği bir oturma düzeni sağlanmalı,
c-
Problemin farkına varma
Problem çözümü için hipotezler oluĢturma
d- Veri toplama, toplanan verileri analiz edip yorumlama
e-
Denenceleri test edip kabul ya da ret etme
f-
Sonuçlandırma ve raporlama
72
Bireysel Çalışma Yöntemi
Bir öğrenenin bireysel
olarak yaparak,
yaşayarak öğrenme
yoludur.
Bir öğrenenin bir konuyu
kendi başına öğrenme isteği
ya da kendi başına çalışma
yapmak isteği olduğu zaman
kullanılır.
Amaç iyi belirlenmeli,
Öğrenen, yaparak ve yaşayarak öğrenir,
Zaman en iyi şekilde kullanılmalı,
Her öğrenen öğrenme durumunu kendine göre
ayarlar,
İyi planlama yapılmalı,
Öğrenme, öğrenenin ilgi, yetenek ve
ihtiyaçlarına uygun olarak yapılır.
Basılı araçlardan bilgi elde edilirken;
a- Önemli hususların altı çizilip not alınmalı
b- Özet çıkarılmalı
c-
Okuduğu kitaplardan not almasına katkı getirmesi için kartoteks düzenlenmelidir.
73
5.2.
Öğretme Teknikleri
Teknikler
Öğretim Teknikleri ve Belli Başlı Özellikleri
Tanımı
Bir konuya çözüm
getirmek, karar vermek ve
çok yönlü düşünce ve fikir
üretmek için kullanılan bir
yaratıcı düşünme
tekniğidir.
Uygulaması
Hayal yolu ile öğrenmeye
imkan vererek öğrenenin aktif
ve canlı olması yaratıcı
fikirlerinin ortaya çıkması için
kullanılır.
Toplantının amacı ya da sorunun ne olduğu
belirtilmeli,
Zaman sınırı belirlenmeli, bu süre içinde herkesin
özgürce katkı getirmesi istenmeli, söylenenler kayda
alınmalı
Toplantının hedefi açıklanmalı ve problem tanımlanmalı,
Süre belirlenmeli, her türlü görüş eleştiriden önce not edilmeli,
Sonunda söylenenlerin analizi, eleştirisi, değerlendirilmesi ve çözüm
yolunun kararlaştırılması gerekir.
Beyin Fırtınası
Tartışma süresi bitince söylenenler işe yararlık,
ekonomiklik ve kullanılabilirlik açılarından analiz
edilmeli, değerlendirilmeli
Toplantı sonunda tartışmalara devam edilip
edilmeyeceğine karar verilmelidir.
İzleyici grubun önünde bir
işin nasıl yapılacağını
göstermek ya da genel
ilkeleri açıklamak için
başvurulan bir tekniktir.
Gösteri
Temel Özellikleri
Öğrenene verilecek olan
bilginin daha kolay anlaşılıp
uzun süreli akılda kalması için
kullanılır. Hem göze hem
kulağa hitap ettiği için
öğrenmenin kalıcılığını arttırır.
Eğitim ortamında genellikle eğitici ya da varsa kaynak Dersle ilgili gösterilerin hedeflerinin belirlenmesi,
kişilerce yapılır,
Gösteri için yeterli araç gereç olması,
Gerektiğinde öğrenenlerden de yararlanılır,
Gösteri için yeterli zaman ayrılmış olması,
Gösteri tekniğini sınıf içinde etkili bir şekilde
Öğrenenleri hazırlamada en önemli husus, onlara bu gösterinin
uygulayabilmek için dikkatli bir hazırlık gerekir.
hedeflerinin ne olduğunu iyice anlatmaktır.
Öğrenenlerin ilgisini çekebilmek için hedefler açık seçik ortaya
konmalıdır. Ayrıca bunun önemini ve niçin öğrendiklerini de
anlamalıdırlar.
74
Teknikler
Tanımı
Öğrenenlerin drama
aracılığıyla kişisel duygularını
anlatmak, bedenini, sesini,
heyecanlarını ve hatta sosyal
ilişkilerini disipline sokma
olanağı kazandırmak için
kullanılır.
Eğitici Drama
Öğrenenlerin hangi
durumlarda nasıl
davranmaları gerektiğini
yaşayarak öğrenmelerini
sağlayan bir öğretme
tekniğidir.
Uygulaması
Etkili ve dikkatli dinleme yeteneğini geliştirir,
Öğrenenler drama etkinliğine ilgi duymalıdır,
Kişinin kendine olan güvenini arttırır,
Dramada rol alan öğrenenler rollerini ve sorunu iyi biçimde anlamış
olmalıdır,
Öğrenenlerin yaratıcı tutum ve davranışları gelişir.
Akıcı konuşmayı geliştirir,
Sosyal becerileri geliştirmek için faydalıdır.
Öğrenenlere yalnızca durumu kavrama yerine aynı
zamanda hissetme imkânı sağlar.
Dramada seyircisi yoktur. Tüm grubun dramaya katılması esastır.
Dramada performanslar eleştirilmez. Esas olan süreçtir.
Drama hoşça vakit geçirmek için değil bir şeyler öğrenmek için oynanır.
Bu nedenle drama sonunda “tanımsal, duygusal, bilişsel, yaşantısal” olmak
üzere dört düzey için geliştirilecek sorularla grup tartışması yapılır.
Bilgilerin etkin kullanımını sağlayarak onları pekiştirir.
Öğrenenin kendi duygu ve
düşüncelerini başka bir
kişiliğe girerek ifade
etmesini sağlayan bir
öğretme tekniğidir.
Rol Yapma
Temel Özellikleri
Öğrenenin, insan ilişkileri
konusunda daha çok bilgi,
beceri ve anlayış kazandırmak
için kullanılır.
İletişim ve harekete dayanır.
Öğrenenlere rol dağıtırken dikkatli olunmalıdır,
Özellikle ilk uygulama için gönüllü ve başarılı öğrenenlerin rol almasına
özen gösterilmelidir,
Rol yaparken doğal olunmalıdır,
Sahne iyi hazırlanmalıdır,
Genel bilgileri olmadıkları konularda öğrenenlerden rol yapmaları
istenmemelidir.
75
Teknikler
Tanımı
Cevap almak amacıyla
soru sormak demektir.
Eğiticinin bir konu ile ilgili
öğrenenlere bir takım
sorular sorması ve bu
sorulara aldığı cevapları
yorumlayarak öğretim
yapmasıdır.
Öğrenenlere düşünme ve
konuşma alışkanlıklarını
kazandırma bakımından
oldukça önemlidir ve her
dersin öğretiminde kullanılır.
Öğretim sürecinde eğitici için
geribildirim sağlar.
Bilgi, kavrama, uygulama, analiz,
sentez ve değerlendirme
düzeylerindeki öğrenmeyi
ölçme amacıyla kullanılabilir.
Soru-cevap
İkili ve Grup Çalışması
Uygulaması
En az 2 ve en çok 8-10
kişinin bir araya gelerek
aynı konu üzerinde ortak
amaçlarla yaptıkları
çalışmaya denir.
Grup üyelerinin birlikte
düşünmelerini, karşılıklı fikir
alışverişi içinde olmalarını ve
rahat bir ortamda çalışmalarına
olanak sağlamak için kullanılır.
Temel Özellikleri
Öğrenenleri güdüler ve dikkati arttırır, istekli
katılımlarını sağlar,
Öğrenenin, başkalarını dinlemesini, kendi fikirlerini
üretmesini ve bunu nazik, mantıklı, etkili bir tarzda
ifade etmesini sağlar.
Soru sorma tekniğine uygun sorular hazırlanmalıdır.
Soru önce bütün sınıfa sorulmalı, bir süre sonra cevap istenmeli,
Cevaplar hep aynı öğrenenlerden istenmemelidir,
Öğrenenlere ad ve soyadları ile hitap edilerek cevap istenmeli,
Öğrenenin, problem çözme, eleştiri, ifade etme, analitik
düşünme becerilerini kazanacak şekilde yetişmesine
olanak sağlanır.
Sorular sık sık tekrarlanmamalıdır,
Öğrenenler, serbest konuşarak daha iyi fikirler ortaya
koyabilir,
Eğitici tüm etkinlikler hakkında öğrenene bir ön bilgi vermelidir,
Öğrenenleri değerlendirmek, daha iyi beceriler
kazanmalarına imkan sağlar,
Öğrenenler soru sormaya cesaretlendirilmeli ve isteklendirilmelidir.
Grup üyeleri sürekli değiştirilerek, öğrenenlerin diğer kişilerle de teması
sağlanmalıdır. Bu etkinliklerin uzunluğu 5-20 dakikayı geçmemelidir,
Bu etkinlikler esnasında eğitici dıştan bir gözlemci olarak sınıfta
Öğrenenlerin, başkalarının fikirlerine saygı duymalarını dolaşmalı ve gördüğü hataları ders bittikten sonra tartışmalıdır,
sağlar,
Tüm etkinlikler herkesin eşit süre ile ve katılımı ile yapılmalıdır,
Başkalarını dikkatli dinlemeyi ve toplulukta konuşmayı
Eğitici, etkinliğin sonunda amacına ulaşmak için farklı çalışmalar
öğrenir.
gerçekleştirmelidir.
76
Teknikler
Tanımı
Öğrenilen bilgilerin
pekiştirilmesini ve daha
rahat bir ortamda tekrar
edilmesini sağlayan bir
öğretim tekniğidir.
Uygulaması
Temel Özellikleri
Derste konuları ilgi çekici
duruma getirebilmek, en pasif
öğrenenlerin bile bu
etkinliklere katılmaları
sağlayabilmek için kullanılır.
Öğrenenlere neşeli ve rahat bir ortam sağlamakta, sınıfiçi çalışmalara da değişiklik getirmektedir,
Bütün öğrenenlerin rahatça anlayıp, katılabilecekleri düzeyde basit,kolay
ve gerçekten ilginç olmalı,
Derse ilgi uyandırır,
Oyunun kuralları sınıftaki herkesin katılımına izin verebilmeli,
Güdeleyicidir,
Oyunun belli bir amacı olmalı,
Dikkatlerin en yoğun olduğu
anlar kullanılarak öğrenme
kolaylaştırılır.
Etkin katılımı özendirir.
Oyunun kuralları açık seçik anlaşılmalı.
Öğrenenler bizzat katıldıkları ve hoşlandıkları
eylemlerden daha fazla tecrübe edinirler.
Katılımcılar oyunun içinde
doğal bir biçimde öğrenirler.
Eğitsel Oyunlar
Birden fazla duyu öğrenme
sürecine katılır.
Oyunların dinamik yapısı
eğitime katılmış olur.
Dolayısıyla öğrenme sıkıcı
olmaktan çıkar.
77
6. Ölçme ve Değerlendirme
Ġster geleneksel davranıĢçı yaklaĢım, ister biliĢsel yaklaĢım isterse günümüzün popüler
yaklaĢımı olarak yapılandırmacı yaklaĢım açısından bakılsın, eğitimle hedef kitlede veya onun
bir özelliğinde arzu edilen yönde bir değiĢiklik meydana getirilmeye çalıĢılmaktadır. Bu
nedenle belirli yönde bir değişiklik hedefi ile hazırlanmış eğitim programlarının sorun
alanlarından biri, programın uygulanmasının ardından istenen değişikliklerin meydana gelip
gelmediğini ve/veya bunun gerçekleşme düzeyini belirlemek ve buradan bir yargıya
ulaşmaktır. Çoğu kez bu yargıyı bir karar izlemektedir (yeterli, yetersiz, geçer, kalır, tekrar
programa katılmalı gibi). Belirtilen bu hususların eğitim bilimleri içerisinde tartıĢıldığı alan
ölçme ve değerlendirme alanıdır. Ölçme ve değerlendirme, öğrenme ve öğretmenin etkililiğini
belirlemek amacı ile yapılan, eğitimle ilgili verilerin toplanmasını ve yorumlanmasını içeren
çok adımlı, sistematik bir süreçtir. Diğer bir ifadeyle değerlendirme, öğrenme, öğretme ve
planlamayı doğrudan etkileyen ve eğitim sisteminin temel ögelerinden biridir.
Ölçme, tanım olarak belli bir nesnenin veya nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup
olmadıklarının, sahiplerse sahip oluĢ derecelerinin sembollerle –özellikle sayı sembolleriyle–
gösterilmesidir (Tekin, 1991; Turgut, 1995; Yıldırım, 1983). Ölçme bir betimleme iĢidir
(Tekin, 1991) ve herhangi bir yargı içermez. Yargılama ya da yargıda bulunma değerlendirme
iĢlemlerinin bir sorunudur. Belirlenmeye çalıĢılan özellik [kiĢi veya nesne değil, kiĢi veya
nesnenin bir özelliği] sadece betimlenir. Ölçme için bir diğer ve önemli özellik “fark”
kavramıdır. Bir yönü ile ölçme farklılıkları belirleme iĢidir ve farklılıkları belirleme açısından
duyarlı olan bir ölçme aracı oluĢturulmaya çalıĢılmalıdır (Turgut, 1995; Turgut ve Baykul,
1992).
Değerlendirme ise bir karĢılaĢtırma iĢlemidir, yani bir yargılamadır. Ölçme iĢlemlerinden
sonra elde edilen sayısal sembollerden bir anlam çıkarmak bir değer yargısına ulaĢmaktır
(Bahar ve diğerleri, 2006; ĠĢman, 1998, Karaca, 2008; Tekin, 1991). Elde edilen ölçümlerin
bir anlam kazanması için bir kritik değerle [ölçütle] karĢılaĢtırılması gerekir. Değerlendirme
yapılabilmesi için kesinlikle bir ölçütün bulunması gerekir. Kullanılan ölçüte göre ölçme
sonuçları (ölçümler) belli bir değer kazanır, bir anlam ifade ederler. Söz gelimi 50 notunun
geçme notu olduğu bir sistemde öğrenenlerin puanları 50 ile karĢılaĢtırılır ve karar verilir.
Değerlendirme kesin olarak bir ölçümü ve ölçütü gerektirir. Değerlendirmenin hatasız olması
için doğru ölçüm yapılmalı ve doğru ölçüt belirlenmelidir. Öyleyse, değerlendirmelerin ve
buna bağlı olarak verilen kararların sağlıklı olabilmesi için ölçme ve araçlarının ve
78
belirlenen ölçütün sağlıklı olması şarttır (Sönmez, 1993). Ölçmede kullanılan araçlar
gözlemin duyarlılığını arttırır ve ölçmeyi kolaylaĢtırır. Her ölçme aracı belli nitelikleri
taĢımak zorundadır (Ölçme-değerlendirme örnekleri için bkz. Ek 1.).
6.1.
Ölçme ve Değerlendirme Süreçlerinden Beklenen İşlevler
GeliĢtirilmeye
çalıĢılan
program
bağlamında
ölçme
değerlendirme
iĢlemlerinin
gerçekleĢtirilmesinin birincil nedeni, uygulamaların ardından, programın uygulandığı hedef
kitlenin, beklenen değiĢimleri kazanıp kazanmadığının belirlenmesidir. Bu durumun
belirlenmesinin ardından ikincil olarak programın etkililiği, aksayan yönleri gibi
mükemmelleĢme süreci bağlamında tespitlerde bulunmak da mümkün olabilecektir. BaĢka bir
deyiĢle hem nelerin öğrenildiği, hem de nelerin öğrenilmediği belirlenerek programın daha
etkili olmasını sağlayacak bilgilere ulaĢılması da önemsenmektedir. Bunların dıĢında ölçme
değerlendirme iĢlemlerinin aĢağıdaki iĢlevlere yönelik olmasına da özen gösterilecektir
(Bahar ve diğ., 2006; Çelik, 2000; Karaca, 2008; Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], 1961;
Pellegrino, Chudowsky ve Glaser, 2001):

Amaçlara ulaĢılıp ulaĢılmadığını, ulaĢılmıĢsa bunun düzeyini belirleme,

Yöntem ve malzemenin amaca uygunluğunu denetleme,

Programı hedef kitlenin özelliklerine göre esnek ve etkili hâle getirmeye yönelik olarak
izleme,

Öğrenenlerin durumları hakkında düzenli Ģekilde bilgilendirilmelerini sağlama,

Ġsteklilik ve motivasyon sağlama.
6.2.
Ölçme Değerlendirme Sürecindeki Temel İlkeler
ASAGEM-AEP yetiĢkinleri hedef kitle olarak görmektedir. Bu nedenle program
uygulamalarındaki ve eğitimindeki temel prensipler ölçme için de belirleyicileridir. Ölçme ve
değerlendirme sürecinde sorular ve uygulamalar hazırlanırken aĢağıdaki hususlar öncelikli
olarak dikkate alınacaktır:

Bireylerin geliĢim düzeyleri ve özellikleri (biliĢsel, sosyal ve duygusal özellikler) (bkz.
Ülgen, 1997; Ünver, 2003; Bransford, Brown ve Cocking 1999; Pinter, 1991).

YetiĢkinlerin öğrenme özellikleri (kiĢisel tercihleri, hazır bulunuĢlukları) (bkz. Okçabol,
1994; KiĢmir, 2006).
79

Edinilmesi
beklenen
kazanımların
içeriği
(sözel
bilgiler,
zihinsel
beceriler,
kavramsallaĢtırma ve soyutlamalar, tutumlar, motor beceriler vb.) (bkz. Senemoğlu,
1997).

Farklı eğitim ve ölçme modelleri (geleneksel ve/veya yapılandırmacı yaklaĢım) (bkz.
Bahar ve diğ., 2006).

Geçerlik, güvenirlik ve kullanıĢlılık gibi ölçme araçlarında bulunması gereken yeterlikler
(bkz. Osterlind, 1998; Öncü, 1995; ġirin, 2002; Tekin, 1991; Turgut, 1995; Yıldırım,
1983).

Süreklilik (değerlendirmeyi eğitim programının sürekli ve bütünleyici bir parçası olarak
görme) (bkz. Kısakürek, 1988).
6.3.
Kullanılacak Ölçme Teknikleri
Bu baĢlıkta kullanılan “Teknik” ifadesi soru türü, sınav ve uygulamaları içermektedir. Eğitim
programlarının uygulanmasının ardından ölçülecek özelliğin hangi tekniğin kullanılması ile
ölçülebileceği belirleyen pek çok kriter bulunmaktadır. Bunları Ģu Ģekilde özetlemek
mümkündür:

Hedef kitlenin gelişim düzeyi: Örneğin okul öncesi dönem çocuklarına test verip
uygulama imkânı yoktur.

Kazanım ve/veya hedefin özelliği ve düzeyi: PatlamıĢ bir araba lastiğini tamir etmenin
öğrenilip öğrenilmediğini ölçmek çarpım tablosunun ezberlenip ezberlenmediğini
ölçmekten daha farklı teknikler ister. Öte yandan analiz gerektiren bir öğrenme ile sadece
ezberlenmiĢ bilginin yoklanması aynı teknikler üzerinden ölçülmezler.

Öğrenmenin nasıl tanımlandığı: Söz gelimi geleneksel davranıĢçı mantığın önerdiği
ölçme yöntemleri ile yapılandırmacı yaklaĢımın önerdiği ölçme yöntemleri farklılaĢır.
Ġlkinde sonuç önemli iken ikincisinde süreç önemsenir.
Programda bu hususların tamamı dikkate alınarak her bir modülde farklı tekniklere yer
verilecektir. Bunlardan baĢlıcaları aĢağıda sunulmuĢtur2:
2

Kısa cevaplı sorular

Sınıflama gerektiren sorular (doğru-yanlıĢ soruları)

Seçme gerektiren (çoktan seçmeli) sorular
Örnekler için program kitabının sonunda sunulan örneklere bakınız. Ayrıca bkz. Marzano ve Haystead, 2008.
80

EĢleĢtirme soruları

Vaka (örnek olay) incelemeleri

YapılandırılmıĢ grid

Kelime iliĢkilendirme

Gözlem formu ve gözlem listeleri

Kavram haritaları

Öz değerlendirme ve akran değerlendirme formları

Tutum ölçekleri
7. ASAGEM-AEP’in Denenmesi ve Değerlendirilmesi
7.1.
ASAGEM-AEP’nin Denenmesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Yaklaşım
Program geliĢtirme sürecinin son ve tamamlayıcı aĢaması ihtiyaçlar göz önünde
bulundurularak geliĢtirilen program taslağının/ürünün denenmesi ve değerlendirilmesidir.
Nitelikli olarak planlanan bir program tasarısının uygulamada bütünüyle kullanılma Ģansı
yüksek olmakla birlikte zaman, kaynak, materyal, politik veya ani geliĢen beklenmedik durum
vb. çeĢitli faktörlere bağlı olarak, tasarlanan ile yaĢanan arasında farklılıklar olabilmektedir.
Bu nedenle program tasarısının uygulamada ne derece etkili olacağı önceden kesin olarak
belirlenemez. Program tasarısı ile ilgili kesin yargı, ancak tasarı denendikten sonra
verilebilmektedir. Bu nedenle, deneme süreci boyunca diğer girdi değiĢkenleri ile tasarım
iliĢkisi dikkate alınarak, tasarının tüm elemanları değerlendirilir (Saylan, 2001: 4). Program
deneme ve ardından değerlendirme, öğretim bileĢenlerinin değerlendirilmesiyle geliĢtirilen
programın değerlendirilmesiyle iliĢkilidir.
GeliĢtirilen program taslağının deneme çalıĢması ve değerlendirilmesinin en önemli gerekçesi
hazırlanan programın ülke çapında yaygınlaĢtırılmasına karar vermeden ve yeni uygulamalara
dönüĢmeden önce programın var olan olası eksikliklerinin, aksayan yönlerinin, fazlalık ya da
gereksiz kısımlarının görülerek ekonomik zaman ve çaba sarfıyla gerekli düzeltme ve
iyileĢtirmelere imkân tanımasıdır. Bilimsel ve sistematik olarak, program geliĢtirme süreçleri
izlenmek suretiyle hazırlanmıĢ bir program taslağı/ürünü uygulama aĢamasına gelene kadar
çeĢitli süzgeçler ve program paydaĢlarının görüĢ, inceleme ve katkılarının program tasarısına
yansıma süreciyle belirli bir nitelik/olgunluk düzeyine eriĢir. Bu nedenle programın deneme
çalıĢması daha çok bir rötuĢ niteliğindedir (Demirel, 2008: 171-194). Program geliĢtirme
81
ilkeleri açısından denenen ve uygulanan her program üzerinde değerlendirme ve geliĢtirme
çalıĢmaları birbirini izler. Bu süreç döngüsel olarak tasarla, dene, değerlendir, geliştir
Ģeklinde sonlanmayacak Ģekilde devam eder, etmelidir. Zira programın değerlendirilmesi, bu
Ģekilde program geliĢtirmenin yönünü ve miktarını belirler. Böylece program geliĢtirme
sürecine süreklilik kazandırılmıĢ olur.
Program değerlendirme, gözlem ve çeĢitli ölçme araçları ile eğitim programlarının etkililiği
hakkında veri toplama, elde edilen verileri programın etkililiğinin referansı olan ölçütlerle
karĢılaĢtırıp yorumlayarak, programı kabul etme, değiĢtirme ya da bitirme kararı verme
sürecidir (Erden, 1995: 10). Program geliĢtirmedeki çeĢitlilik nedeniyle program
değerlendirme için de her koĢulda geçerli tek bir model önermek doğru değildir. Program
değerlendirme sürecinde değerlendirmeciler kendi amaç ve koĢullarına en uygun modeli seçer
ya da bu modellerden faydalanarak yeni bir model geliĢtirebilirler (Erden, 1995: 11; Stake,
1975; Stufflebeam, 1999). Bu noktada gözlenmesi gereken izlenen değerlendirme modeli ile
benimsenen program planlama modelinin birbirlerine uygun olmasıdır.
Değerlendirme programın tasarımı, kapsamı, etkinliklerin uygulamada iĢleyiĢi, öğretim
materyalleri, eğiticiler, öğrenenler (baĢarı, öğrenme, geliĢim, motivasyon vb.), kurum,
öğrenme ortamı, personel gibi çok farklı yönlerine odaklandığı gibi sınıf, okul, Ģehir, bölge ve
ülke gibi çeĢitli düzeylerde de yapılabilir (Demirel, 2008; Erden, 1995; Ertürk 1982;
Fitzpatrick, Sanders, & Worthern, 2004; Stufflebeam, 1999). Program değerlendirme ile ilgili
belli baĢlı en önemli standartlar literatürde fayda, yapılabilirlik, uygunluk ve doğruluk
gruplarında toplanmaktadır (Stufflebeam, 1999: 72).
Aile eğitim programının değerlendirilmesinde kullanılacak değerlendirme modeli olarak
programın dayandığı modüler programlama yaklaĢımının getirdiği esnekliği, yer aldığı
bağlam temelinde en iyi değerlendirmeye fırsat vereceği öngörülen Robert Stake tarafından
1970’li yıllarda geliĢtirilmiĢ katılımcı yönelimli ihtiyaca cevap verici program değerlendirme
modelidir. Bu model Stufflebeam tarafından (1999: 51) “program değerlendirmeye
etkileĢimli, esnek, bütünsel, çoğulcu, yapılandırmacı, öznel ve hizmet odaklı yaklaĢır”
Ģeklinde değerlendirilmektedir.
Stake’in program değerlendirmeye getirdiği en değerli katkı programın uygulanma evresinde
daha önceden belirlenen/öngörülen hedeflerin programa katılan öğrenenler, eğiticiler ve diğer
personel tarafından tartıĢılıp değerlendirilebilir olmasının önemine iĢaret etmesinde yatar
(Fitzpatrick, Sanders, & Worthern, 2004: 133-134). Değerlendirme uzmanının odağında
değerlendirme yapılacak kiĢilerin ihtiyaçları vardır. Böylelikle model programa paydaĢların
82
beklentileri, kaygıları, programın kendi içinde sorunları, programın mantığı, arka planı,
iĢlemler, çıktılar, standartlar ve kararlar gibi farklı bakıĢ açılarından bakarak geniĢ kapsamlı
zengin bir değerlendirme seçeneği önerir (Fitzpatrick, Sanders, & Worthern, 2004: 135-139;
Stufflebeam, 1999: 54).
Bu modeli savunan program değerlendirme uzmanları, sonuç ve çıktılardan daha çok
programın mantığı, arka planı, katılımcılara duyarlılığı, güçlü ve zayıf yönleri, standartlar,
süreç ve etkinlikleriyle ilgilidir (Stufflebeam, 1999: 55). Programın uygulanmasında
etkinlikler ve süreçler sırasında düzenli ve standart iletiĢimden ziyade düzenli olmayan, doğal
iletiĢimin önemi üzerinde durulur. Stake’e göre değerlendirme uzmanı Ģu çalıĢmaları yapar:
(1) Programın öyküsünü anlatır, (2) programın özelliklerini sunar, (3) müĢterilerini ve
personelini tanımlar, (4) önemli konuları ve problemleri belirtir ve (5) baĢarılarını rapor eder
(Demirel, 2008: 182-186). Stake’in modelini karakterize eden iki ana bileĢen tanımlama ve
yargılamadır. O’na göre program değerlendirme uzmanı katılımcıların (öğrenenler, eğiticiler
vb.) programa farklı bakıĢ açılarının neler olduğunu belirler ve bunları raporlar. Bu sürece
farklı konumdaki insan ve uzmanlar da programı değerlendirerek katkı getirebilirler. Modelin
yapısına göre değerlendirmeci program etkinliği ve içeriği ile ilgili bir plan hazırlar. Planda
gözlem yapacak, programın öykü ve betimlemelerini aktaracak ve program tasarısının
sunumunu gerçekleĢtireceklere yer verilir (Fitzpatrick, Sanders, & Worthern, 2004: 129-139;
Stufflebeam, 1999: 53-60).
7.2.
ASAGEM-AEP’in Denenmesi ve Değerlendirilmesi Çalışmaları
ASAGEM-AEP’nin denenmesi ve değerlendirmesi için tanıtılan model kapsamında
programın değerlendirme aĢaması Ģu Ģekilde yapılandırılmıĢtır:

Programın deneme ve değerlendirme uygulamalarını gerçekleĢtirmek amacıyla alanlar
için mekân/lar ve çalıĢma zamanı belirlenmiĢtir.

Deneme ve değerlendirme uygulamalarını gerçekleĢtirecek eğiticiler belirlenmiĢtir.

Deneme ve değerlendirme çalıĢmalarına katılacak her alan için farklı sosyo-ekonomik
düzeyleri yansıtan aileler ve/veya aile kuracak bireyler belirlenmiĢtir.

Her alanın katılımcılarına eğiticilerce hazırlanan aile eğitim programının genel olarak
kısa öyküsü anlatılmıĢtır.

Katılımcılara, hazırlanan aile eğitim programının genel özellikleri ve ilgili alanın genel
83
amaçları ve bu alanda yer alan modüllerin kazanımları, içeriği, gerekçeleri, öğrenme
ortamları, materyalleri, etkinlik örnekleri çerçevesinde ayrıntılı özellikleri tanıtılmıĢtır.

Alanın hedef katılımcılarının (öğrenenler ve eğitimciler) özellikleri tanıtılmıĢtır.

Alanın katılımcılarına ASAGEM-AEP’nin ve ilgili alanının önemli konuları ve
problemleri belirtilmiĢtir.

Alan katılımcılarının genelde ASAGEM-AEP ve özelde katıldıkları alana dair farklı
bakıĢ açıları ortaya koymalarını sağlayacak ortam sağlanarak görüĢleri tespit edilmiĢtir.

Katılımcılar bağlamında aile eğitim programı ve ilgili alana karĢı farklı bakıĢ açılarında
gözlenenlerden yola çıkılarak programın/alanın ihtiyaca cevap verme durumu rapor
edilmiĢtir.

Ayrıca ailelere katıldıkları alanla ilgili örnek (etkinlik ve içeriği yansıtan) bir öğretim
uygulaması yapılmıĢtır. Bu sürecin de katılımcılar tarafından değerlendirilmesi
istenmiĢtir.

Deneme
uygulaması
süresince
gerekli
izleme
ve
değerlendirme
iĢlemleri
gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu bağlamda Ģu teknikler kullanılmıĢtır:
o Bir ve/veya iki uzman tarafından deneme ve değerlendirme uygulaması
gözlemlenmiĢ ve kayda alınmıĢtır.
o Uygulama sonunda katılımcılar genelde programı ve özelde katıldıkları alanı
değerlendirmeye yönelik anket formlarını doldurmuĢlardır.

Elde edilen bu veriler ıĢığında aile eğitimi programı gözden geçirilip gerekli düzeltmeler
yapılmıĢtır.
8. ASAGEM-AEP’in Uygulanmasına ĠliĢkin Ġlke ve Açıklamalar
ASAGEM-AEP’in uygulanmasında,

Modüllerde yer alan kazanımlar, aile eğitim programının genel amaçlarına ulaĢmayı
sağlayacak Ģekilde belirlenmiĢtir.

Modüllerin uygulanması için belirtilen süreler modüldeki kazanımların ortaya çıkması
için gereken asgari süreyi göstermektedir. Modüllere ayrılacak süreler, modül iĢleniĢ
sırası, öğrenen seviyesi, ortam ve çevre etkenlerine göre eğiticilerce belirlenir.
84

Programın ilgili modül uygulamalarında katılımcıların yaĢları, aile yapıları, çevre
koĢulları, cinsiyetleri vb. özelliklerinin uygunluğunu dikkate almak önemlidir.

Programın tanıtımı, yaygınlaĢtırılması ve düzenlenecek eğitimler kadar, modüle uygun
aile eğitimcilerinin seçilmesi gerekirse yetiĢtirilmesi ve standartlarının değerlendirilmesi
programın etkililiği açısından önemlidir.

Öğrenme-öğretme etkinliklerinde öğrenen düzeyine, eğitim ortamına ve çevre etkenlerine
göre öğrenenleri
aktif
kılan öğrenme-öğretme
yöntem, teknik
ve stratejileri
kullanılmalıdır.

Öğrenme-öğretme etkinliklerinde, kazanımların edinilmesine yardımcı olabilecek uygun
ve etkili görsel, iĢitsel ve basılı materyallerden yararlanılmalıdır.

Öğrenenlere konuların kendisi ve aile hayatı açısından önemi, etkileri kavratılarak,
eğlendirici ve öğretici bir tarzda verme benimsenmeli, özellikle de ilgili içerik güncel
durumları yansıtabilmelidir.

Öğrenenlerin ileri sürülen alternatif düĢünceler üzerinde düĢünmeleri, bu düĢünceleri
tartıĢmaları ve değerlendirmeleri teĢvik edilmelidir.

Programın baĢarıyla uygulanabilmesi için felsefesinin, temel aldığı anlayıĢların ve
öngörülen kazanımların / etkinliklerin uygulayıcılar tarafından iyi anlaĢılması gerekir.

Eğiticiler, programı uygulamadan önce ASAGEM-AEP’i ve temellerini, felsefesini,
öğrenme, öğretme ve değerlendirme ile ilgili anlayıĢ ve düĢünceleri, programın modül
organizasyon yapısını özümsemelidir.

Program uygulanırken esas amaç öğrenenlerin programdan azamî bir Ģekilde
yararlanmasını sağlamaktır.

Eğiticiler; öğrenme ortamını düzenlemede, öğrenme ve öğretme sürecini yönlendirmede
ve değerlendirme etkinliklerini planlamada program felsefesine uygun hareket etmelidir.

Program uygulanırken kazanımların en iyi Ģekilde öğrenilebileceği öğrenme ortamlarının
hazırlanması önemlidir.

Eğiticilerin, öğrenenlerin baĢarısı ve katılımı için ilgili, sabırlı ve teĢvik edici olması son
derece önemlidir.

Eğiticiler, tüm öğrenenlerin ihtiyaçlarını gözetmeli ve aktif öğrenme yaklaĢımına
olabildiğince uygun, çeĢitli öğretim stratejileri ve materyaller kullanmaya özen
göstermelidir.
ASAGEM-AEP’in uygulama sürecinde ASAGEM’in dikkate alması gereken hususlar bir
kontrol listesi olarak hazırlanmıĢtır. Bu listede programın uygulanması öncesinde,
uygulamasına baĢlarken ve uygulama sırasında ve sonrasında yapılması gerekenlere yer
85
verilmiĢtir (bkz. ek 2). Diğer taraftan uygulayıcı kurumlar için de benzer niteliklere sahip bir
kontrol listesi de hazırlanmıĢtır (bkz. ek 3).
8.1.
ASAGEM-AEP Önerilen Eğitimci Profili
Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür yeterliliğine ilâve olarak özel alan ve pedagojik
formasyon eğitimleriyle sağlanır. AEP’te görev alacak eğitimciler de anılan üç alanı kuĢatan
akademik bir süreçten geçmiĢ ve profesyonel olarak eğitimcilik mesleğini icra eden kiĢiler
olacaklardır. Ancak kendileri gibi yetiĢkin olan insanların yeni bilgi, davranıĢ, beceri, tutum
ve değerleri geliĢtirmelerine yardımcı olacak, alanındaki yetkinliğine istinaden belli bir alanda
uzmanlığa sahip kiĢiler de AEP’te görev alabilir. Her iki durumda da eğitimciler, eğitimlerde
üstlenecekleri görevi etkili ve verimli bir biçimde yerine getirebilmeleri için sahip olunması
gereken bilgi, beceri ve tutumların tanımlanması ve bunların kazandırılması amacıyla bir
“eğitimci eğitimi” sürecinden geçeceklerdir. Bu programlara katılacak eğitimci adaylarının
modüllere göre özel alan kökenlerinin Ģunlar olması öngörülmektedir:
 Alan: Eğitim-İletişim / Modül 01. Hayatın İlk Çeyreği: Biyoloji öğretmenliği, biyoloji ve
biyomühendislik, biyosistem mühendisliği, çocuk geliĢimi ve eğitimi öğretmenliği, ebelik,
hemĢirelik ve sağlık hizmetleri, moleküler biyoloji ve genetik, psikiyatri, psikoloji,
rehberlik ve psikolojik danıĢmanlık, sosyal hizmet, tıp fakültesi, üstün zekalılar
öğretmenliği, zihin engelliler öğretmenliği vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Eğitim-İletişim / Modül: 02. Evlilik ve Aile Hayatı: Psikoloji, psikiyatri, rehberlik ve
psikolojik danıĢmanlık vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Eğitim-İletişim / Modül: 03. Aile Yaşam Becerileri: Psikoloji, psikiyatri, rehberlik ve
psikolojik danıĢmanlık vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Eğitim-İletişim / Modül: 04. Okul ve Aile: Basın ve yayın, bilgi ve belge yönetimi,
çocuk geliĢimi ve eğitimi öğretmenliği, edebiyat, rehberlik ve psikolojik danıĢmanlık,
rekreasyon, sınıf öğretmenliği, sosyal hizmet, Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği, Türk
dünyası Türk dili ve edebiyatı, Türkçe öğretmenliği vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
86
 Alan: Hukuk / Modül: 01. Hukuk Okuryazarlığı: Hukuk, siyaset bilimi ve kamu yönetimi,
sosyal ve siyasal bilimler, uluslararası iliĢkiler, uluslararası iliĢkiler ve Avrupa Birliği vb.
ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Hukuk / Modül: 02. Kişi Hakları: Hukuk, siyaset bilimi ve kamu yönetimi, sosyal ve
siyasal bilimler, uluslararası iliĢkiler, uluslararası iliĢkiler ve Avrupa Birliği vb. ön lisans
ya da lisans mezunları.
 Alan: Hukuk / Modül: 03. Aile Hukuku: Hukuk, siyaset bilimi ve kamu yönetimi, sosyal
hizmet, sosyal ve siyasal bilimler vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Hukuk / Modül: 04. İş Hayatı ve Hukuk: ÇalıĢma ekonomisi ve endüstri iliĢkileri,
ekonomi, ekonomi politik ve toplum felsefesi, ekonomi-yönetim bilimleri programları,
hukuk fakültesi, iktisat, insan kaynakları yönetimi, iĢletme, iĢletme mühendisliği, iĢletme
öğretmenliği, muhasebe ve finans yönetimi, muhasebe ve finansman öğretmenliği,
uluslararası iĢletmecilik ve ticaret vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Hukuk / Modül: 05. Özel Gereksinim Grupları: ÇalıĢma ekonomisi ve endüstri
iliĢkileri, hukuk fakültesi, siyaset bilimi ve kamu yönetimi, sosyal hizmetler vb. ön lisans
ya da lisans mezunları.
 Alan: İktisat / Modül: 01. Aile Bütçesi ve Kaynak Yönetimi: Aile ekonomisi ve beslenme
öğretmenliği, aile ve tüketici bilimleri öğretmenliği, aktüerya bilimleri, bankacılık ve
finans, bankacılık ve sigortacılık, çalıĢma ekonomisi ve endüstri iliĢkileri, ekonomi,
ekonomi ve finans, ekonomi-yönetim bilimleri programları, iktisat, insan kaynakları
yönetimi, iĢletme, iĢletme mühendisliği, maliye, muhasebe ve finans yönetimi, muhasebe
ve finansman öğretmenliği, pazarlama öğretmenliği, sigortacılık ve risk yönetimi,
uluslararası ticaret ve iĢletmecilik vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: İktisat / Modül: 02. Finansal Okuryazarlık: Aile ekonomisi ve beslenme
öğretmenliği, aile ve tüketici bilimleri öğretmenliği, aktüerya bilimleri, bankacılık ve
finans, bankacılık ve sigortacılık, çalıĢma ekonomisi ve endüstri iliĢkileri, ekonomi,
ekonomi ve finans, ekonomi-yönetim bilimleri programları, iktisat, insan kaynakları
yönetimi, iĢletme, iĢletme mühendisliği, maliye, muhasebe ve finans yönetimi, muhasebe
87
ve finansman öğretmenliği, pazarlama öğretmenliği, sigortacılık ve risk yönetimi,
uluslararası ticaret ve iĢletmecilik vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: İktisat / Modül: 03. Enerji Tasarrufu: Aile ve tüketici bilimleri, aile ve tüketici
bilimleri öğretmenliği, biyokimya, çevre bilimleri ve yönetimi, çevre mühendisliği, ekoloji,
elektrik mühendisliği, elektrik öğretmenliği, elektrik ve elektronik mühendisliği, endüstri
mühendisliği, endüstri ürünleri tasarımı, endüstriyel teknoloji öğretmenliği, enerji
öğretmenliği, enerji sistemleri mühendisliği, fizik mühendisliği, fizik öğretmenliği, jeofizik
mühendisliği, maden mühendisliği, nükleer enerji mühendisliği, petrol ve doğalgaz
mühendisliği, üretim mühendisliği vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: İktisat / Modül: 04. Aile ve Alışveriş: Aile ekonomisi ve beslenme öğretmenliği, aile
ve tüketici bilimleri öğretmenliği, bankacılık ve finansman, bankacılık ve sigortacılık,
beslenme ve diyetetik, çalıĢma ekonomisi ve endüstri iliĢkileri, hukuk fakültesi, iktisat,
maliye, muhasebe ve denetim, muhasebe ve finans yönetimi, muhasebe ve finansman
öğretmenliği, pazarlama, pazarlama öğretmenliği vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: İktisat / Modül: 05. Küçük (Mikro) Ölçekli İşletme Girişimciliği: Aile ve tüketici
bilimleri, aktüerya, bankacılık ve finans, bankacılık ve sigortacılık, çalıĢma ekonomisi ve
endüstri iliĢkileri, ekonomi-yönetim bilimleri programları, iktisat, insan kaynakları
yönetimi, iĢletme, iĢletme bilgi yönetimi, iĢletme mühendisliği, iĢletme öğretmenliği,
maliye, muhasebe ve denetim, muhasebe ve finans yönetimi, pazarlama, pazarlama
öğretmenliği, sermaye piyasası, sigortacılık ve risk yönetimi, sigortacılık ve risk yönetimi,
tarım iĢletmeciliği, turizm iĢletmeciliği, uluslararası iĢletmecilik ve ticaret, uluslararası
ticaret ve finansman, yiyecek-içecek iĢletmeciliği vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Medya / Modül: 01. Medyayı Tanıyalım: Görsel iletiĢim tasarımı, görsel sanatlar ve
iletiĢim tasarımı, halkla iliĢkiler ve reklamcılık, halkla iliĢkiler ve tanıtım, iletiĢim
bilimleri, iletiĢim sanatları, kültür yönetimi, medya ve iletiĢim sistemleri, radyo, sinema ve
televizyon, radyo, televizyon ve sinema, reklam tasarımı ve iletiĢimi, reklamcılık ve halkla
iliĢkiler, rekreasyon, telekomünikasyon mühendisliği, telekomünikasyon öğretmenliği,
televizyon haberciliği ve programcılığı vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
88
 Alan: Medya / Modül: 02. Medyayı Kavramak: Görsel iletiĢim tasarımı, görsel sanatlar ve
iletiĢim tasarımı, halkla iliĢkiler ve reklamcılık, halkla iliĢkiler ve tanıtım, iletiĢim
bilimleri, iletiĢim sanatları, kültür yönetimi, medya ve iletiĢim sistemleri, radyo, sinema ve
televizyon, radyo, televizyon ve sinema, reklam tasarımı ve iletiĢimi, reklamcılık ve halkla
iliĢkiler, rekreasyon, telekomünikasyon mühendisliği, telekomünikasyon öğretmenliği,
televizyon haberciliği ve programcılığı vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Medya / Modül: 03. Bilinçli Medya Kullanımı: Görsel iletiĢim tasarımı, görsel
sanatlar ve iletiĢim tasarımı, halkla iliĢkiler ve reklamcılık, halkla iliĢkiler ve tanıtım,
iletiĢim bilimleri, iletiĢim sanatları, kültür yönetimi, medya ve iletiĢim sistemleri, radyo,
sinema ve televizyon, radyo, televizyon ve sinema, reklam tasarımı ve iletiĢimi,
reklamcılık
ve
halkla
iliĢkiler,
rekreasyon,
telekomünikasyon
mühendisliği,
telekomünikasyon öğretmenliği, televizyon haberciliği ve programcılığı vb. ön lisans ya da
lisans mezunları.
 Alan: Sağlık / Modül: 01. Sağlık Okuryazarlığı: Biyoloji öğretmenliği, biyomedikal
mühendisliği,
ebelik,
eczacılık
fakültesi,
fen
bilgisi
öğretmenliği,
genetik
ve
biyomühendislik, hemĢirelik ve sağlık hizmetleri, tıp vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Sağlık / Modül: 02. Sağlıklı Yaşama ve Hastalıklardan Korunma: Beslenme ve
diyetetik, biyoloji öğretmenliği, biyomedikal mühendisliği, ebelik, eczacılık fakültesi, fen
bilgisi öğretmenliği, genetik ve biyomühendislik, hemĢirelik ve sağlık hizmetleri, tıp vb. ön
lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Sağlık / Modül: 03. Çocuk ve Ergen Sağlığı: Biyoloji öğretmenliği, biyomedikal
mühendisliği,
ebelik,
eczacılık
fakültesi,
fen
bilgisi
öğretmenliği,
genetik
ve
 Alan: Sağlık / Modül: 04. Üreme Sağlığı ve Sağlıklı Annelik: Biyoloji öğretmenliği,
biyomedikal mühendisliği, ebelik, eczacılık fakültesi, fen bilgisi öğretmenliği, genetik ve
89
 Alan: Sağlık / Modül: 05. Yaşlı Sağlığı: Biyoloji öğretmenliği, biyomedikal mühendisliği,
ebelik, eczacılık fakültesi, fen bilgisi öğretmenliği, genetik ve biyomühendislik, hemĢirelik
ve sağlık hizmetleri, tıp vb. ön lisans ya da lisans mezunları.
 Alan: Sağlık / Modül: 06. İlkyardım: HemĢirelik ve sağlık hizmetleri, tıp vb. ön lisans ya
da lisans mezunları.
8.2.
ASAGEM-AEP’in Uygulama Platformları
Bir yaygın eğitim türü olarak ailelere yönelik bilgilendirme ve eğitim faaliyetleri farklı
kurumlar tarafından çok çeĢitli Ģekillerde uygulanmaktadır. Konuyla ilgili kamu kurumları,
STK'lar, vakıf veya devlet üniversiteleri baĢta olmak üzere eğitim kurumlarını, yerel veya
ulusal düzeyde çalıĢan medya organları, sosyal sorumluluk çerçevesinde hareket eden ticari
iĢletmeler,
yerel
yardım
kuruluĢları
ve
benzeri
kurumlar
programın
tanıtımı,
yaygınlaĢtırılması ve uygulama pratiği açılarından AEP’in platformları arasında yer alacaktır.
AEP’in doğrudan uygulamalarının yapılabileceği veya iĢbirliği yapılabilecek baĢlıca
platformlar Ģu Ģekilde sıralanabilir:

Sivil Toplum Kuruluşları: AEP’in ana platformlarından biri de STK’lardır. STK’lar
halka en etkili biçimde ulaĢabilen kurumların baĢında gelmektedir. Gönüllülüğe ve
liderliğe dayalı olarak iĢleyen ve artık çok farklı alanlarda uzmanlaĢmıĢ olan STK’lar
AEP ile iletiĢimde oldukları ailelere ve bireylere daha sistematik bir eğitim programı
sunmuĢ olacaktır.

Kültür Merkezleri: Kamu ve yerel yönetimlere ait çok sayıda kültür merkezi özellikle
geniĢ katılımlı toplantılar için ana platform olacaktır.

Kamu Kurum ve Kuruluşları: Bütün kamu kurumları çalıĢanlarına yönelik olarak iĢ
çıkıĢları veya hafta sonlarında AEP uygulaması yapabilecektir.

Okulöncesi, İlköğretim ve Ortaöğretim Düzeyinde Eğitim Veren Kurumlar: Örgün
Eğitim kurumları vatandaĢlarımızın en sık iletiĢim kurduğu, bu sebeple AEP
uygulamaları açısından stratejik öneme sahip kuruluĢların baĢında gelmektedir. Kamu
ya da özel örgün eğitim kurumları personel, ekipman ve donanım açısından AEP’in
uygulamalarını en kolay yürütecek kurumlardır. Bu kurumlarda yalnızca öğrenci
velileri değil bölge sakinlerine de ulaĢmak mümkün olabilecektir.
90

Yaygın Eğitim Kurumları: Halk eğitim merkezleri baĢta olmak üzere, yerel yönetimler
tarafından yürütülen meslek eğitim merkezlerinde eğitimlere katılanlara ya da diğer
mahalle sakinlerine ulaĢılabilir. Bu kurumlar özellikle yetiĢkinlerin gönüllülük
ilkesinin daha belirgin olduğu mekânlar olması sebebiyle çok sayıda yetiĢkine ulaĢma
potansiyeline sahiptir.

Yükseköğretim Kurumları: Özellikle çalıĢma yaĢamına katılma ve aile kurma sürecinin
hemen öncesinde bulunan üniversite öğrencilerine AEP uygulaması sunulabilir.

Dinî Kurumlar: BaĢta camiler ve Kur’an kursları olmak üzere ilgili bölgede yaĢayan
ailelerin inanç ve ibadetlerini yaĢadıkları mekânlarda AEP modülleri sunulabilir.

Sağlık Kuruluşları: BaĢta halka en yakın sağlık birimleri olan sağlık ocakları olmak
üzere poliklinik, hastane, dispanser gibi her türde kamu ve özel sağlık kuruluĢunda
özellikle sağlık modülleri uygulanabilir. Bunların yanı sıra yerel yönetimlere bağlı
sağlık merkezleri de gene AEP uygulamaları için kolay eriĢilebilir platformlardan
biridir.

Alışveriş Merkezleri: Özellikle büyük Ģehirlerde vatandaĢların akĢamları ve hafta
sonları en çok vakit geçirdiği mekânlar olarak alıĢveriĢ merkezleri AEP açısından
önemli platformlar arasında yer alabilir.

Özel İşletmeler: Büyük ölçekli iĢletmeler AEP’in uygulanabileceği kurumlar arasında
yer alabilecektir. Personelin yanı sıra bu kuruluĢlar sosyal sorumluluk kapsamında
AEP’in uygulamasını yaygınlaĢtırmada destek sağlayabilir.

Bankalar: Halkın en çok iletiĢim kurduğu kurumlardan biri de bankalardır. Özellikle
son yıllarda bankaların müĢterileri ile olan iliĢkileri sürekli artmaktadır. AEP Ġktisat
modüllerinde yer alan konuların bir kısmının bankacılar tarafından sunulması da
oldukça faydalı olacaktır.

Özel Kurslar: Ülkemizde sayısı oldukça fazla olan sürücü kursları, yabancı dil ve
bilgisayar eğitimi veren merkezler de AEP uygulamalarında iĢbirliği yapılabilecek
kurumlar arasında yer alabilecektir.

Psikolojik Danışma ve Terapi Merkezleri: Rehberlik AraĢtırma Merkezleri, SHÇEK’e
bağlı danıĢma merkezleri, yerel yönetimler ve özel iĢletmelere bağlı danıĢma
merkezleri de özellikle eğitim iletiĢim alanına ait modüllerin uygulanmasında baĢlıca
platformlar arasında yer alacaktır.
91

Yerel Yönetimlere Ait Merkezler: Semt Konakları, Bilgi Evi vb. çok sayıda farklı
isimle mahalle sakinlerinin bir araya geldiği platformlardan biri olarak yerel
yönetimlerin kontrolündeki bu merkezler, ailelerin kendilerini rahat hissettikleri ve
kolay ulaĢabildikleri ortamlar arasında yer almaktadır. Bu mekânlarda sıcak ve uygun
bir eğitim atmosferi oluĢturmak mümkün olabilir.

Meslek Odaları, Birlik, Sendika, Kooperatif vb Kuruluşlar: Doğrudan kamu yararına
çalıĢan STK’ların yanı sıra üyelerinin menfaatini ön planda tutan bu kuruluĢlar da
AEP’in aile üyelerine ulaĢmasında önemli platformlardan biri olacaktır.
8.3.
ASAGEM-AEP’in Ulaştırma Mecraları
Bireylerin bilgilenme kaynaklarının oldukça çeĢitlendiği günümüzde eğitimlerin etkinliğini
arttırmada çok yönlü ve çok boyutlu kanalların kullanılması bir zorunluluk hâline
gelmektedir. Bu nedenle sınıf/derslik/salon gibi geleneksel eğitim ortamlarında sunulan
eğitimlerin, alternatif mecralarla sunulacak bilgilerle desteklenmesi gerekmektedir. Bu
mecralara aĢağıdaki örnekler verilebilir:

Geleneksel Medya: Radyo, TV, gazete, dergi gibi geleneksel medyalarda yer alacak
haber, bilgi notu, kısa film, reklam, radyo ve TV programları ailelerin AEP
programlarına yönlendirilmesinde kullanılabilecek baĢlıca mecralar olmalıdır.

İnternet: ASAGEM-AEP eğitim modülleri, bilgilendirme, malzeme vb. hususlarda
web sitesi tarafından desteklenmelidir. Programa katılacak ailelerin web sitesi
üyelikleri gerçekleĢtirilerek program sonrasında da desteklenmeleri ve bilgilenmeleri,
yeni programlardan haberdar olmaları sağlanmalıdır. Elektronik ortamda yayımlanan
bültenler, internete eriĢimin ve internet uygulamalarının oldukça iyi bir noktaya
ulaĢtığı ülkemizde, vazgeçilmez bir “bilgi kaynağına ulaĢım aracı” olarak internetten
yararlanmanın önemli bir aracıdır. Sayfa sayısı, baskı adedi, zaman, mekân gibi
kısıtlılıklardan bağımsız olarak üretilip dağıtımı yapılabilecek bir üründür. Tüm aile
bireyleriyle iletiĢim kurma seçeneklerini içermesi ve pratikliği açısından önemli bir
iletiĢim ve paylaĢım kanalıdır. Bu bültenlerde belirli bir konuyla ilgili özel bir hedef
grubu esas alan bilgilendirici yazılara, AEP ile ilgili haberlere, yeni eğitim paketlerine,
alandaki geliĢmelere, farklı uzmanların bilgi ve deneyimlerine vb. yer verilebilecektir.
Böylece AEP kapsamındaki konularla ilgili olarak sürekli bir gündem oluĢturmak ve
bilgi, deneyim ve davranıĢları sürekli güncel tutmak sağlanabilecektir. Zamanla
92
oluĢacak mail veri tabanı ve RSS imkânlarıyla hedef kitleye seri bir Ģekilde
ulaĢtırılması mümkün olacaktır.

Ebeveyn Eğitim Kaynakları Merkezi: Ebeveynlerin birbirleriyle konuĢmak ve etkili
ebeveyn uygulamalarını yaymak amacıyla video, kitap ve diğer araçların derlendiği
kaynakların sağlanarak daha etkili ebeveyn olmayı öğrenmek için toplandıkları kolay
ulaĢılabilen yerler oluĢturulmaya çalıĢılacaktır. Bu bağlamda yerel yönetimlerin
oluĢturdukları bilgi merkezlerinde, il-ilçe halk kütüphanelerinde, okullarda vb.
yerlerde bununla ilgili oluĢturulacak mekânlara hazırlanmıĢ “ürün kutuları”
ulaĢtırılacaktır. Aynı zamanda bu ürünlere elektronik ortamdan da ASAGEM-AEP
sitesinden ulaĢılabilir olacaktır.

Ev Ziyaretleri: Ev ziyaretlerinin doğasında olan yüz yüze iliĢkiler, özellikle
ayrımcılığa uğradığını düĢünen ve izole yaĢayan ebeveynler için çok güçlü bir strateji
olabilmektedir. Ebeveynleri kendi yaĢam alanları içinde gözlemlemek, ebeveyn
eğitimcilerine özel ilgi ve ihtiyaçları belirlemek için de yol gösterici olmaktadır. Bu
ziyaretler
hem
uzmanların
hem
de
gönüllü
ebeveynlerin
katılımıyla
gerçekleĢtirilecektir.

Destek Programları: GeliĢim izleme ve değerlendirmenin önemli bir süreç olarak yer
aldığı kuruluĢlar olarak hastane ve okul gibi kurumlar tarafından sunulacak destek
programları ailelere ulaĢmada önemli mecralardan biridir. Örneğin, doğumdan hemen
sonra oluĢan fırsat penceresini kullanarak ebeveynlere ebeveynlik bilgisi vermek
mümkündür. Yenidoğan ebeveynleri ebeveynlik konusunda bir Ģeyler öğrenmeye daha
açıktır. Bu bağlamda hastaneler de yeni ebeveynlere ulaĢılması için güvenilir
mekânlardır.

Görsel ve İşitsel Materyaller: Ġnternet ortamında veya CD’ler içinde katılımcılara arz
edilecek olan sunular, grafikler, videolar, sesli kitaplar, animasyonlar vb. görsel ve
iĢitsel materyaller bilgisayar kullanımının yaygın olduğu ülkemizde etkili eğitim
araçları olacaktır.

Basılı Ürünler: AEP kapsamında olan konulara dair hedef kitleye göre farklılaĢtırılmıĢ
içeriklerde kitap, kitapçık, broĢür ve benzeri basılı materyaller üretilecektir. Bunlar
katılımcılara konuları kendi kendilerine incelemeleri ve gözden geçirmeleri imkânı
verecek birer ders materyali olarak kullanılacaktır. Aynı zamanda internetten
93
“indirilebilir” olarak ASAGEM-AEP sitesinde yayımlanacak, AEP uygulayıcısı farklı
kurum ve kuruluĢlar tarafından da kullanılabilecektir.

Yaygınlaştırma Ürünleri: AEP’in yaygınlaĢtırılması, içeriğinin sürekli geliĢtirilmesi,
yaĢam boyu öğrenme yaklaĢımına uygun olarak daima güncel kalmasını sağlamak ve
etki hâlesini geniĢletmek üzere çeĢitli doğrudan olmayan ürünler de kullanılmalıdır.
Bu çerçevede örnek olarak Ģunlar sayılabilir:3
o AEP kapsamındaki eğitimlere dair tanıtımların yer alacağı kataloglar;
o AEP uygulaması yapacak kurum ve kuruluĢların çalıĢmalarını duyurmak ve
tanıtmak üzere kullanabilecekleri davetiye, afiĢ, poster, pankart, dönkart, vb.
duyuru malzemeleri;
o AEP uygulaması yapacak kurum ve kuruluĢların basınla yapacakları duyuru
çalıĢmalarında kullanacakları basın ilan, banner ve reklam tasarımları;

Kurumsal Kimlik Ürünleri: Ayrıca AEP’in kurumsal kimliğinin oluĢturulmasında da
mektup, takvim, ajanda, tebrik kartı, flama / kırlangıç, kapı kulpluğu, katılım belgesi,
kısa notlar (memo), kitap ayracı, kitapçık, not kâğıdı / el notu, risale / broĢür vb.
materyallerin kullanılması oldukça yararlı olacaktır.
8.4.
ASAGEM-AEP’in İzlenip Değerlendirilmesi
Herhangi bir konuda yapılan değerlendirmeler, eksiklik, aksaklık ve yetersizliklerin
giderilmesi için önemli bir baĢvuru kaynağıdır. Zira “ölçülemeyen Ģey geliĢtirilemez”. Bir
programın değerlendirme çalıĢmasında –hele de bu program bir yetiĢkin eğitimi programıysa–
program ve programın ögeleri hakkında açık ve kesin bir bilgi sağlanması her zaman mümkün
olamaz. Ancak ASAGEM bünyesindeki AEP koordinasyon ve uygulamasından sorumlu
birim uzmanları, AEP uygulamalarında hem ürünleri hem de süreci izleyip sürekli
değerlendirme içinde olacak, mümkün olan en doğru bilgiye ulaĢmaya çalıĢacaklardır. Bu,
programın etkililiği hakkında yargıda bulunarak, aksayan yönlerin programın hangi öge ya da
ögelerinden kaynaklandığının belirlenmesine ve gerekli düzeltmelerin yapılmasına fırsat
sağlayacaktır (Erden, 1995: 5-10). Böylelikle programın değeri, kalitesi, faydalılığı ve
3
Anılan bu ürünlere dair örnekler ASAGEM-AEP sitesinden uygulanabilir formatlarda yayımlanacaktır.
94
etkililiğinin sürmesi sağlanabilecek, araĢtırma geliĢtirme yaklaĢımıyla sürekli geliĢtirme
mümkün olacaktır.
Program hedeflerine ulaĢılıp ulaĢılmadığı, hangi sonuçların elde edildiği ve ihtiyaçların hangi
oranda karĢılandığı soruları bu sürecin sorularıdır. Bu sorularla ürün değerlendirilmiĢ,
program ile ilgili alınan kararların tekrar iĢlenip gözden geçirilmesine imkân sağlanmıĢ
olacaktır. Bu bağlamda uygulamacı kurumlardaki yönetici, eğitimci ve katılımcılar ile
ASAGEM adına bu kurumlarda gözlemci olacak AEP koordinasyon ve uygulamasında
görevli uzmanların nitel ve nicel kayıtları değerlendirilecektir.
Gerek ASAGEM, gerekse uygulayıcı kurumlar yaptıkları “iĢ” ve “ürünler” hakkında veri
toplarken, değerlendirmelerde bulunurken programın yürütme kararlarının iyileĢtirilmesine,
program geliĢtirme iĢleminde yapılan hataların saptanmasına ya da programın ileriki
uygulamalarında ortaya çıkabilecek eksiklerin öngörülmesine hizmet edeceklerdir. Bunu
sağlamak üzere programlanan kararların uygulanması aĢamasında ilerlemeler gözlenip hem
nicel hem de nitel kayıtlar tutulacaktır. Bu kayıtlar uygulayıcı kurumlarda ASAGEM adına
görev yapan gözlemci/ler ve uygulayıcı kurumun kendi görevlilerinin gözlemlerinden,
uygulayıcı kurumların yöneticilerinin, eğitimcilerinin, katılımcılarının değerlendirme anket ve
raporlarından elde edilecektir. Anket, rapor ve formların kayıt altına alınması hususu
ASAGEM’in uygulayıcı kurumlarla hazırlayacağı protokollerde de yer alacaktır.
8.4.1. ASAGEM-AEP’i İzleme ve Değerlendirme Süreci
ASAGEM-AEP’i izleme ve değerlendirme süreci planlama, uygulama ve sonuç olmak üzere
üç temel aĢamada yapılandırılmıĢtır:
 Planlama Aşamasında: Planlama aĢaması izleme ve değerlendirme çalıĢmaları iki düzeyde
yapılandırılmıĢtır: (1) Programın geliĢtirilme aĢamasında ve (2) Programın uygulanması
öncesinde.
Programın geliĢtirilmesi aĢamasında AEP üzerine çok çeĢitli kaynaktan kimselerin
görüĢleri formal ve informal yollarla sürekli alınmıĢtır. Program geliĢtirme sürecinde görev
alan uzmanlar kiĢisel çevreleriyle ve süreç içinde ortaya çıkan fırsatları değerlendirerek
AEP’le ilgili informal değerlendirmeleri almıĢlardır. Ancak bunun ötesinde bilimsel
süreçleri dikkate alan ve devreye sokan formal bir izleme ve değerlendirme çalıĢması da
yapılandırılmıĢtır (Bu süreçle ilgili olarak bkz. bu kitapçığın “1.2.5. ASAGEM-AEP
95
Atölye ÇalıĢmaları”, “1.3. DanıĢma Komisyonunun OluĢturulması ve ÇalıĢmaları”
ve “1.5. ASAGEM-AEP’nin Denenmesi ve Değerlendirilmesi” baĢlıklı bölümleri).
Programın uygulanması öncesi için yapılandırılan izleme ve değerlendirme çalıĢmasında
program (ürün) ve programın uygulamasının (süreç) değerlendirilmesine yönelik iki boyut
göz önünde bulundurulmuĢtur. Programın (ürün) değerlendirilmesi bu aĢamada
ASAGEM’in kurumsal evrenine, program geliĢtirme sürecine katkısı olanlara, olası
uygulayıcı kurumlara yönelik tanıtım çalıĢmalarında yapılacak bilgi akıĢı ile sınırlı
görülmektedir. Bir tür uzmanlar arası değerlendirme olarak kabul edilebilecek bu süreçle
geri
bildirimler
uygulamanın
hemen
öncesinde
alınmıĢ
olacaktır.
Programın
uygulamasında da ASAGEM için öz değerlendirme boyutları ve uygulayıcı kurumları
değerlendirme boyutları oluĢturulmuĢtur (bkz. Ek 2 ASAGEM-AEP Uygulama Kontrol
Listesi). Ayrıca AEP’in uygulama aĢamasındaki etkililiğini ve verimliliğini doğrudan
etkileyecek olan uygulayıcı kurum, materyal ve eğitici ögelerine dair izleme ve
değerlendirme araçlarının geliĢtirilmesi de bu aĢamaya özgülenmiĢtir.
 Uygulama Aşamasında: Uygulayıcı kurumların AEP’i uygulamaları sürecinde planlama
çerçevesinde belirlenmiĢ kaynaklar ve araçlar kullanılarak bilgiler toplanıp periyodik
olarak ASAGEM’e raporlanacak ve uygulayıcı kurumlardan gelen raporlar ASAGEM’de
konsolide edilerek yılda iki kez topluca analiz edilecektir. Bu aĢama bağlamında
yapılandırılan izleme ve değerlendirme çalıĢmasında da program (ürün) ve programın
uygulamasının
(süreç)
değerlendirilmesine
yönelik
iki
boyut
göz
önünde
bulundurulmuĢtur. Birinci boyutla ilgili olarak yapılan eğitimlerin içeriklerini, eğitimcileri,
ders araç-gereçlerini, yardımcı materyalleri, mekânı değerlendirmeye yönelik işlemsel
düzeyle ilgili bilgileri derlemeye yönelik Seminer Değerlendirme Formu ve gözlem
kayıtları gibi nitel ve nicel araçlar geliĢtirilmiĢtir. Ayrıca uygulama aĢamasının sonunda,
geliĢtirilmiĢ olan Aile Eğitim Programı Tutum Belirleme Ölçeği ile daha genel bir bakıĢla
programın katılımcılar tarafından değerlendirilmesini ASAGEM’e verecektir. Bu aĢamada
son olarak uygulayıcı kurumların yöneticisi tarafından toplanacak eğitimcilerin ve
kendisinin değerlendirmelerini içeren rapor da bir diğer veri kaynağı olacaktır.
 Sonuç Aşamasında: Uygulama aĢamasında derlenen veriler ASAGEM tarafından konsolide
edilerek analize tabi tutulacak ve programda öngörülen düzeltmeleri tartıĢmak üzere yıllık
olarak bir atölye gerçekleĢtirilecektir. Bu atölye çalıĢması öncesinde yapılan analizler ve
önerilen değiĢiklikleri içeren dokümanlar ASAGEM-AEP ilgililerine ulaĢtırılacak, atölyede
ilgililerin katılımıyla alınacak kararlara göre AEP üzerinde gerekli düzenleme ve
değiĢiklikler yapılacaktır.
96
9. Aile Eğitimi Programının Modül Organizasyonu
9.1.
Aile Eğitimi Programında Aile Eğitim ve İletişimi Alanı
9.1.1. Aile Eğitim ve İletişimi Alanının Genel Amaçları
Aile bireylerinin,

YaĢantılarını geliĢtirip zenginleĢtirmelerinde,

YaĢam boyu değiĢen rollerine ve geliĢim görevlerine uyum sağlamalarında,

Sahip oldukları bireysel ve çevresel kaynakları fark edip bunları aktif olarak
kullanmalarında,

Problemleri önlemelerinde ve oluĢmuĢ olanlarına da çözüm üretmelerinde

Kendilerine gerekli olacak bilgi, farkındalık ve becerileri kazanmalarına katkıda
bulunmaktır.
97
9.1.2. Aile Eğitim ve İletişimin Alanının Modülleri
EĞĠTĠM-ĠLETĠġĠM I
1. Modül
Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi)
Hedefler
Bu modül ile anne babaların;

çocuklarının hareket (motor), duygusal, sosyal, dil ve zihin geliĢimlerini
destekleyebilecek bilgi, beceri ve tutumlara sahip olmaları,

beklenen geliĢim seyri dıĢında oluĢabilecek durumları gözden kaçırmamaları için
belli bir farkındalık düzeyi oluĢturmaları,

davranıĢ problemleri ile daha iyi baĢ edebilmeleri için gerekli bilgi, beceri, tutum
ve stratejilere sahip olmaları
hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Anne baba olmanın kendisi için taĢıdığı anlamı açıklar.
2.
GeliĢimin temel kavram ve ilkelerini belirtir.
3.
Her çocuğun kendine özgü bir geliĢim seyri olduğunu öngörür.
4.
Doğumdan itibaren çocuğun fiziksel, duygusal, sosyal her türlü ihtiyaçlarının
karĢılanmasının temel bir gereklilik olduğunu savunur.
5.
Çocuğun ihtiyaçlarının karĢılanmasında kendi rolünü sorgular.
6.
Güvenli bağlılık geliĢimini sağlayan koĢullarla, çocuğun geliĢim alanları arasında
iliĢki kurar.
7.
Farklı geliĢim dönemlerindeki (0-2, 2-6, 6-11-12 ve 11-12-18 yaĢ) çocukların motor,
sosyal, dil ve zihin geliĢimlerinin genel hatlarını açıklar.
8.
Çocuklarının karĢılaĢabilecekleri geliĢim dönemlerine özgü özel durumlara iliĢkin
çözümler önerir.
9.
Çocuğun geliĢim dönemi özelliklerine ve geliĢim hızına uygun beklenti oluĢturur.
10. Çocuklarının farklı geliĢim dönemlerindeki motor, sosyal, dil ve zihin geliĢimini nasıl
destekleyeceğini açıklar.
11. Çocuklarında profesyonel yardım almayı gerektirecek durumları listeler.
12. Çocukluk yıllarında görülen yaygın davranıĢ problemleri ile iliĢkili ailesel özellikleri
özetler.
98
13. Çocuğun “kiĢisel, bedensel sınır”kavramına sahip olduğunu ve bunu nasıl
koruyacağını söyler.
14. Ergenlik yıllarında görülen yaygın davranıĢ problemleri ile iliĢkili ailesel özellikleri
özetler.
15. Çocukluk yıllarında görülen yaygın davranıĢ problemleri ile baĢa çıkmada
kullanılabilecek yaklaĢım biçimlerine örnekler verir.
16. Ergenlik yıllarında görülen yaygın davranıĢ problemleri ile baĢa çıkmada
kullanılabilecek yaklaĢım biçimlerine örnekler verir.
99
Ünite ve Konular
1.
ANNE BABA OLMAK
Kazanımlar
1–5
Açıklama
Anne baba olmanın kiĢisel anlamı üzerinde düĢünmek,
VE GELĠġĠMDE TEMEL
çocuk
geliĢimini
anlayabilmek,
dönemler
arasında
KAVRAMLAR
bütüncül ve çok yönlü karĢılaĢtırmalar yapabilmek için
geliĢimle ilgili temel kavramlar ve ilkeler ile geliĢimi
1.1. Anne Baba Olmanın
etkileyen faktörler hakkında bilgi verilir.
KiĢisel Anlamları
1.2. GeliĢimle Ġlgili Temel
Kavramlar
1.3. GeliĢim Ġlkeleri
1.4. GeliĢimi Etkileyen
Faktörler
2.
0-2 YAġ
6–15
Bebeğin genel geliĢim seyri ve bu döneme özgü, bebek ya
ÇOCUĞUNDAN NELER
da
BEKLENEBĠLĠR?
vurgulanır.
EBEVEYN ÇOCUĞU
anne
Bebeklik
ĠÇĠN NELER
babanın
döneminde,
beklentilerinin
YAPABĠLĠR?
karĢılaĢabileceği
ve
özel
durumlar
ilgili
cinsiyet
cinsiyetinin
ebeveyn
bebekle
bebeğin
davranıĢları üzerindeki etkileri, doğum sonrası dönemde
hem annenin hem de bebeğin yaĢamını etkileyebilecek
2.1. Cinsiyet ve Bebek
doğum sonrası depresyon, bebekle kurulan iliĢkinin
2.2. Genel Özellikler
niteliği ile bebeğin geliĢimsel ihtiyaçları arasındaki iliĢki
2.3. Doğum Sonrası
ele alınır.
Depresyon
 “0-2 YaĢ Çocuğundan Neler Beklenebilir? Ebeveyn
2.4. Duyarlı Tepkisellik
Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?” konusu için Çocuk ve
Ergen modülü Dönemler ünitesi.
2.5. Anne-Bebek Arasında
Bağlılık GeliĢimi
2.6. Bebek Bakımında Bakıcı
Desteği Almak
3.
2-6 YAġ
7–16
Çocuğun genel geliĢim seyri ve bu döneme özgü, çocuk
ÇOCUĞUNDAN NELER
ya da anne babanın karĢılaĢabileceği özel durumlar
BEKLENEBĠLĠR?
vurgulanır.
EBEVEYN ÇOCUĞU
ĠÇĠN NELER
YAPABĠLĠR?
Ġlk çocukluk döneminde, iki-iki buçuk yaĢ krizi sırasında
çocuğun davranıĢlarında meydana gelen değiĢimler, bu
değiĢimler karĢısında ailenin uygun yaklaĢım biçimleri,
100
3.1. Genel Özellikler
temel alıĢkanlıkların kazandırılması (öz bakım becerileri,
tuvalet, uyku, yemek vb.) sırasında gözetilmesi gereken
3.2. 2 – 2:6 YaĢ Krizi
konular, okul öncesi eğitim deneyimi ve çocuğun okula
3.3. Çocuğa Temel
hazır olup olmadığını anlamanın bazı yolları ele alınır.
AlıĢkanlıkların
 “Televizyon ve Çocuk” konusu için Bilinçli Medya
Kazandırılması
Kullanımı modülü Medya ve Çocuk ünitesi.
3.4. Okul Öncesi Kurum
 “2-6 YaĢ Çocuğundan Neler Beklenebilir? Ebeveyn
Deneyimi
Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?” konusu için Çocuk ve
3.5. Okul Olgunluğu ve
Ergen Sağlığı modülü Dönemler ünitesi.
Okula Hazırlanma
4.
6-11, 12 YAġ
7–16
Çocuğun genel geliĢim seyri ve bu döneme özgü, çocuk
ÇOCUĞUNDAN NELER
ya da anne babanın karĢılaĢabileceği özel durumlar
BEKLENEBĠLĠR?
vurgulanır.
EBEVEYN ÇOCUĞU
Son çocukluk döneminde, çocuğun benlik, sorumluluk ve
ĠÇĠN NELER
öz güven ve geliĢimi ile ilgili konular, okul, aile ve çocuk
YAPABĠLĠR?
arasındaki
4.1. Benlik, Benlik Kavramı,
iliĢkiler
ve
bu
iliĢkilerin
niteliğinden
doğabilecek sonuçlar, sorumluluk geliĢtirme konusu
Benlik Saygısı,
çerçevesinde çocuğa harçlık verme konuları ele alınır.
Sorumluluk ve Özgüven
 “Çocuk, Aile ve Okul Üçgeni” konusu için Okul ve
GeliĢimi
Aile modülü Evde Öğrenme ünitesi.
4.2. Çocuk, Aile ve Okul
 “Çocuğa Harçlık Verme” konusu için Aile ve Alışveriş
Üçgeni
modülü İhtiyaç Analizi ünitesi.
4.3. Çocuğa Harçlık Verme
 “6-11, 12 YaĢ Çocuğundan Neler Beklenebilir?
Ebeveyn Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?” konusu için
Çocuk ve Ergen Sağlığı modülü Dönemler ünitesi.
5.
ÇOCUK
7 – 16
Çocuğun “ekran”la kurduğu iliĢkide dikkat edilmesi
YETĠġTĠRMEDE
gereken hususlar, cinsel eğitimin temel prensipleri ve
GÜNCEL KONULAR
oyunun çocuğun hayatındaki yeri ele alınır. Ayrıca
5.1. Ekran ve Çocuk
günümüz ailelerinin ihtiyaçları doğrultusunda güncel
konular açıklanır.
5.2. Çocuklara Cinselliği
Anlatmak
5.3. Çocuk ve Oyun
101
6.
11, 12–18 YAġ
7–16
Çocuk ve gencin genel geliĢim seyri ve bu döneme özgü,
ÇOCUĞUNDAN NELER
çocuk, ergen ya da anne babanın karĢılaĢabileceği özel
BEKLENEBĠLĠR?
durumlar vurgulanır.
EBEVEYN ÇOCUĞU
ĠÇĠN NELER
YAPABĠLĠR?
Ergenlik dönemine ait temel geliĢimsel görevlerin
desteklenmesi, karĢı cinsle iliĢkiler, meslek seçimi
konuları ergen ebeveyni olmak ekseninde ele alınır.
6.1. Erinlik, Ergenlik
 “11, 12-18 YaĢ Çocuğundan Neler Beklenebilir?
6.2. Ergenlikte AyrıĢma-
Ebeveyn Çocuğu Ġçin Neler Yapabilir?” konusu için
BireyselleĢme
Çocuk ve Ergen Sağlığı modülü Dönemler ünitesi.
6.3. Ergenlikte Kimlik
GeliĢimi
6.4. Ergenlikte Kız-Erkek
ArkadaĢlıkları
6.5. Ergen Anne Babası
Olmak
6.6. Ergenlik ve Meslek
Seçimi
102
7.
ÇOCUKLUK VE
7–16
Çocukluk ve gençlik yıllarında görülen yaygın davranıĢ
GENÇLĠK
problemleri ile iliĢkili ailesel özellikler, anne babaların bu
YILLARINDA
problemleri
GÖRÜLEN YAYGIN
kullanabilecekleri yaklaĢım biçimleri ile profesyonel bir
DAVRANIġ
yardım almayı gerektirebilecek durumlar vurgulanır.
PROBLEMLERĠNĠ
ANLAMAK VE BAġA
ÇIKMAK
7.1. AlıĢkanlık Bozuklukları
anlama
ve
bunlarla
baĢa
çıkmada
 “Çocukluk ve Gençlik Yıllarında Görülen Yaygın
DavranıĢ Problemlerini Anlamak ve BaĢa Çıkmak”
konusu için Çocuk ve Ergen Sağlığı modülü Dönemler
ünitesi.
7.2. Öfke Nöbeti
7.3. Sorumsuzluk
7.4. Madde Kullanımı
7.5. Marka ve Tüketim
Çılgınlığı
7.6. ÇeteleĢme ve Alternatif
ArayıĢlar
7.7. Kurban ya da Saldırgan
Olmak Açısından Okulda
Zorbalık
Her bir ünite için ortalama 1-1.5 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar
1. Eğitimcinin Yararlanabileceği Kaynaklar
 Atalay Yörükoğlu, Çocuk Ruh Sağlığı, Özgür Yayıncılık, Ġstanbul, 2002.
 Atalay Yörükoğlu, Değişen Toplumda Aile ve Çocuk, Özgür Yayıncılık, Ġstanbul, 1997.
 AyĢe Esra Aslan, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlikte Çocuk ve Aile, (Ed. Beyza BölükbaĢı), Hayat
Yayınları, Ġstanbul, 2004.
 Bekir Onur, Çocuk ve Ergen Gelişimi, Ġmge Kitabevi, Ankara, 1993.
 Grace Ketterman, Anne Babaların En Çok Sorduğu Soruların Cevapları, (çev. Hande Gürel), HYB
Yayıncılık, Ankara, 1998.
 Haluk Yavuzer, Ana Baba Çocuk, Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 1986.
 Haluk Yavuzer, 0-6 yaş çocuğunun Gelişimi, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2005.
 Kayıhan AydoğmuĢ, Acar BaltaĢ ve diğerleri, Ana-Baba Okulu, Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 1999.
103
 Özcan Köknel, Kimliğini Arayan Gençliğimiz, Altın Kitaplar Yayınevi, Ġstanbul, 2001.
 Yazgan Kuzgun, Zeynep Hamamcı, Anababa Eğitim Programları, Maya Akademi Yayınları, Ankara,
2007.
2. Eğitimcinin Katılımcıları Yönlendirebileceği Kaynaklar
 Elizabeth Pantley, Çocuğunuzla İş Birliği Yapabilme, (çev. Hande Gürel), HYB yayıncılık, Ankara,
1997.
 Haluk Yavuzer, Çocuk Eğitimi El Kitabı, Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 1995.
 Lynn Clark, SOS Ana Babalara Yardım, (çev :Gültekin Yazgan), Evrim Yayınevi, Ġstanbul, 1996.
 Steven W. Vannoy, Çocuklarınıza verebileceğiniz en büyük 10 armağan, BZD Yayımcılık, Ġstanbul,
1997
 Yazgan Yazgan, Düşe Kalka Büyümek, Epsilon Yayıncılık, Ġstanbul, 2004.
3. Eğitimcinin BaĢvurabileceği Kurum ve KuruluĢlar
 Üniversitelerin ilgili bölümleri
 Rehberlik ve AraĢtırma Merkezleri (RAM)
 Çocuk-ergen-genç odaklı çalıĢan terapi ve danıĢmanlık kurumları
 Aile-çocuk odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
4. Eğitimcinin Katılımcıları Yönlendirebileceği Kurum ve KuruluĢlar
 Okul rehberlik servisleri
 Aile-çocuk odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Üniversite hastanelerinin Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Ana Bilim Dalları
 Yerel yönetimlere bağlı aile danıĢma merkezleri
 SHÇEK Aile DanıĢma Merkezleri
104
EĞĠTĠM-ĠLETĠġĠM II
2. Modül
Evlilik ve Aile Hayatı
Hedefler
Bu modülle katılımcıların;

evlilik öncesi dönemde ikili iliĢkiler, eĢ seçimi, evlilik ve
ebeveynliğe dair farkındalık,

sağlıklı bir evlilik iliĢkisinin gerektirdiği becerileri,

evlilik kalitesini zenginleĢtirecek ve aile bağlarını kuvvetlendirecek
becerileri
kazanmaları hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Ġkili iliĢkinin oluĢumu ve bu süreçte aĢk ve sevginin rolünü açıklar.
2.
EĢ seçimini etkileyen faktörleri belirtir.
3.
EĢ seçiminde göz önünde tutulması gereken hususları ifade eder.
4.
Evliliğin ilk yıllarında güç paylaĢımının önemini açıklar.
5.
Evliliğin ilk yıllarında kayınvalide ve kayınpeder iliĢkileri
düzenlenirken hangi kaynakları kullanabileceğini listeler.
6.
Anne babalık rolünün aile hayatında ne denli kapsamlı değiĢimler
doğurabileceğine dair tahminlerde bulunur.
7.
Sağlıklı bir beraberliğin özelliklerini listeler.
8.
Sağlıklı çift iliĢkisinde cinselliğin konumunu açıklar.
9.
EĢlerin evlilik iliĢkisinden farklı beklentileri de olabileceğini kabul
eder.
10. Evlilik çatıĢmasına sebep olan faktörleri betimler.
11. EĢini incitebilecek iletiĢim hatalarının neler olabileceğini sorgular.
12. Evlilik çatıĢmalarını azaltan faktörleri belirtir.
13. ÇatıĢmayı çözümlemenin yollarına örnekler verir.
14. ĠliĢki sorunlarına alternatif çözümler üretir.
15. EĢle birlikte zaman geçirmenin evlilik iliĢkisi üzerindeki önemini kendi
cümleleri ile ifade eder.
16. EĢle birlikte zaman geçirme konusunda plan yapar.
105
17. Ailedeki farklı görev ve sorumlulukların dengeli dağılımı ile sağlıklı bir
evlilik ve aile hayatı arasında bağlantı kurar.
18. Ev iĢlerinin paylaĢımı konusunda eĢe destek vermenin önemini
vurgular.
19. Ev iĢlerinin paylaĢımı konusunda sorumluluk alır.
20. Çocukların bakımıyla ilgili sorumluluk paylaĢımının evlilik iliĢkisine
olası etkilerini açıklar.
21. Çocukların bakımıyla ilgili sorumlulukları eĢiyle paylaĢmak üzere plan
yapar.
22. Akrabaların evlilik iliĢkisine yansımalarını fark eder.
23. Akrabaların evlilik iliĢkisine olumsuz yansımalarını azaltmak üzere
hangi önlemlerin alınabileceğini gösterir.
24. Kendi kurduğu ailesini köken ailesinden ayırt edebilmesinin önemini
açıklar.
25. Sağlıklı ailenin özelliklerine örnekler verir.
26. Sağlıksız ailenin özelliklerine örnekler verir.
27. Aile olmanın sağladığı güç ve imkânları söyler.
28. Ailenin kendisi için önemini açıklar.
29. Aile üyelerinin her birisinin kendisi için önemini fark eder.
30. Aile bireylerinin birbirlerine destek olmalarının önemini vurgular.
31. Ailesiyle birlikte ortak amaç oluĢturur.
32. Aile üyeleriyle duygularını paylaĢır.
33. Aile içindeki muhabbet ve yakınlığın önemini açıklar.
34. Aile içindeki muhabbet ve yakınlığın artmasını sağlayan ortamlar
düzenler.
35. Aile içindeki muhabbet ve yakınlığı destekler.
36. Ailenin birlikte kaliteli zaman geçirmesinin önemini ifade eder.
37. Ailenin birlikte kaliteli zaman geçirmesine yönelik plan yapar.
106
Ünite ve Konular
1. AġK VE SEVGĠ
Kazanımlar
1
ÜZERĠNE
2. HAYAT ARKADAġIMI
Ġkili iliĢkilerin doğası, oluĢumu, geliĢimi ile iki insanı bir
araya getirip bir arada tutan özel duygular ele alınır.
2, 3
NASIL SEÇEBĠLĠRĠM?
3. EVLĠLĠĞĠN ĠLK
Açıklama
EĢ seçiminde belirleyici olan etmenler, eĢ seçerken
gözetilmesi gereken konular vurgulanır.
4, 5
Evliliğin ilk yıllarında baĢarılması gereken geliĢimsel
görevler, evlilik iliĢkisinde gücün paylaĢılması ve evli
YILLARI
çiftin kendi ve eĢlerinin anne babaları ile iliĢkileri ele
alınır.
4. ANNE BABA
6
OLMAYA GEÇĠġ
Karı-kocalık rolünde ek olarak anne-babalık rolünü
üstlenme sürecinde ele alınması gereken konular ile bu
yeni
role
sağlıklı
uyum
gösterebilmek
için
yapılabilecekler üzerinde durulur.
5. SAĞLIKLI ÇĠFT
7
Sağlıklı çift iliĢkisinin temel faktörleri açıklanır.
8
Sağlıklı cinsellik, kili iliĢkide cinselliğin önemi konuları
ĠLĠġKĠSĠNĠN TEMEL
FAKTÖRLERĠ
6. KADIN, ERKEK VE
CĠNSELLĠK
ele alınır.
 “Kadın, Erkek ve Cinsellik” konusu için Yaşlı Sağlığı
modülü Cinsellik ünitesi
7. EVLĠLĠK
ÇATIġMASINA SEBEP
9–14
Evlilik çatıĢmasına sebep olan faktörler ve evlilikte
çatıĢma çözme yolları vurgulanır.
OLAN FAKTÖRLER VE
ÇÖZÜM YOLLARI
7.1. Evlilik ÇatıĢmasına
Sebep Olan Faktörler
7.2. EĢi Ġncitebilecek ĠletiĢim
Hataları
7.3. Evlilik ÇatıĢmalarını
Azaltan Faktörler
7.4. ÇatıĢmayı
107
Çözümlemenin Yolları
7.5. ĠliĢki Sorunlarına
Alternatif Çözümler
8. ÇĠFTLERĠN BĠRLĠKTE
KALĠTELĠ ZAMAN
15, 16, 35,
EĢlerin birlikte kaliteli zaman geçirmelerinin iliĢkileri
36,37
üzerindeki olumlu etkisi vurgulanır, bu konuda etkili plan
GEÇĠRMELERĠ
yapma ve uygulama yolları açıklanır.
8.1. EĢle Birlikte Zaman
Geçirme
8.2. Birlikte Geçirilecek
Zamanın Planlanması
9. AĠLEDE ROL
17–21
DAĞILIMI
Ailede herkesin sahip olduğu farklı roller ve
sorumlulukların olduğu ve bunların dengeli dağılmasının
önemi vurgulanır.
9.1. Ailede Görev ve
Sorumluluk Dağılımı
9.2. Ev ĠĢlerinin PaylaĢımı
9.3. Çocukların Bakımı
10. AKRABALARIN
22–24
Akrabaların çiftin evlilik iliĢkisi üzerindeki olumlu ve
EVLĠLĠK ĠLĠġKĠSĠNE
olumsuz etkileri, çiftin bir yandan aile desteklerini almayı
ETKĠLERĠ
sürdürürken diğer yandan kendi kurdukları ailenin
sorumluluğunu üstlenecek kadar sağlıklı bir Ģekilde kendi
10.1. Akrabaların Evlilik
köken ailelerinden ayrıĢmaları vurgulanır.
ĠliĢkisine Olumsuz
Yansımalarını Azaltma
10.2. Köken Aileden
ÖzerkleĢme
11. SAĞLIKLI-
25, 26, 30–34
FONKSĠYONEL AĠLENĠN
Sağlıklı-fonksiyonel ailenin temel özellikleri, aileyi
sağlıksız kılan faktörler vurgulanır.
TEMEL ÖZELLĠKLERĠ
12. AĠLENĠN SAĞLADIĞI
27–34
ĠMKÂNLAR VE GÜÇLER
13. AĠLE
Ailenin önemli yönleri, bireylere sağladığı imkânlar ve
güçler, ailedeki her bireyin kıymeti vurgulanır.
24–37
Ortak amaçlılığın aile birlikteliğini destekleyici özelliği,
BĠRLĠKTELĠĞĠNĠN
aile tarihi, aile içi sinerji, aile içi muhabbet ve yakınlık,
ÖNEMĠ VE
aile
üyelerinin
birlikte
kaliteli
zaman
geçirmeleri
108
DESTEKLENMESĠ
vurgulanır.
13.1. Aile Ġçi Yardım ve
Destek
13.2. Aile Ġçin Ortak Amaç
OluĢturma
13.3. Muhabbet ve Yakınlık
13.4. Birlikte Kaliteli Zaman
Geçirme
Önerilen Kaynaklar
 Aliye Mavili AktaĢ, Aile İçi Şiddet ve Önleme, Somgür Yayıncılık, Ankara, 1996.
 Aliye Mavili AktaĢ, Aile Terapisinin GeliĢimi ve Ruh Sağlığı Alanındaki Yeri, Toplum ve Sosyal
Hizmet, HÜ.SHYO Yayını, Cilt 13, Sayı 1-4, 2002, ss. 116-122.
 Aliye Mavili AktaĢ, Evlilik DanıĢması, Toplum ve Sosyal Hizmet, Ocak 2001, ss..53-68.
 Arıkan & Aliye Mavili AktaĢ, Türkiye’de Kadın Sağlığını etkileyen Sosyo-Ekonomik Faktörler ve
Yoksulluk, Çiğdem Aile ve Toplum, Ocak-ġubat-Mart 2008, Yıl 10,Cilt: 4, Sayı:13, ss: 21-28.
 Haluk Yavuzer, Evlilik Okulu, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2009.
 IĢıl Bulut, Ruh Sağlığının Aile İşlevlerine Etkisi, BaĢbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler
MüsteĢarlığı Yayınları, Ankara, 1993.
 Murat Dokur & Yael Profeta, Aile ve Çift Terapisi, (Dizi Editörü: A.Esra Aslan). Morpa Kültür
 Serap Nazlı, Aile Danışması, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2000.
 Yazgan Kuzgun, Zeynep Hamamcı, Anababa Eğitim Programları, Maya Akademi Yayınları,
Ankara, 2007.
 Alev Önder, Ailede İletişim Konuşarak ve Dinleyerek Anlaşalım, Morpa Kültür Yayınları, Ġstanbul,
2007.
 Fitzhugh Dodson, Doğumdan Yirmi Bir Yaşa Kadar Sevgiyle Disiplin, (çev. Ġpek van den Born),
KuraldıĢı Yayınevi, Ġstanbul, 1998.
109
 Ġbrahim Dönmezer, Ailede İletişim ve Etkileşim Sağlıklı İnsan Sağlıklı Aile, Sistem Yayıncılık,
Ġstanbul, 1999.
 Üstün Dökmen, Deniz Kabukları Küçük Şeyler, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2008.
 Üstün Dökmen, İletişim Çatışmaları ve Empati, Sistem Yayıncılık, Ġstanbul, 1994.
 Evlilik ve aile odaklı çalıĢan terapi ve danıĢmanlık kurumları
 Evlilik ve aile odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
110
EĞĠTĠM-ĠLETĠġĠM III
3. Modül
Aile Yaşam Becerileri
Hedefler
Bu modülle bireyin ve ailenin;

etkili yaĢam becerileri geliĢtirmeleri yoluyla beklenen ve beklenmeyen yaĢam
olayları karĢısında dayanıklılıklarını koruyabilmesi,

sağlıklı bir etkileĢim ortamının bireyi ve aileyi geliĢtirici ve zenginleĢtirici
atmosferinden faydalanması,

aile bireyleri arasındaki açık ve net iletiĢimin aileyi güçlü kılan özelliğinden
yararlanabilmesi,

yaĢamdaki geçiĢ noktalarını daha az problemli geçirmesini sağlayacak gerekli bilgi
ve becerileri kazanması
hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Etkili iletiĢimin aileyi güçlü kılmadaki önemini vurgular.
2.
ĠletiĢim engellerinin listeler.
3.
Aktif dinlemenin etkili iletiĢim açısından önemini açıklar.
4.
Empati kurmanın etkili iletiĢim içerisindeki yerini açıklar.
5.
Sözsüz mesajları okur.
6.
ĠletiĢimde beden dilinin etkisini söyler.
7.
Stresin bireysel sağlık ve aile iliĢkileri üzerindeki etkilerine örnekler verir.
8.
Aile yaĢantısında strese sebep olabilecek değiĢimleri listeler.
9.
Aile bireylerinin strese karĢı birbirinden farklı cevaplar verebileceklerini tahmin eder.
10. Etkili problem çözebilme yollarına örnekler verir.
11. Problem çözebilmenin etkili yollarının neler olduğunu açıklar.
12. Aile üyeleriyle uzlaĢma yollarına örnekler verir.
13. DüĢüncelerini etkili bir Ģekilde ifade etmenin yollarına örnekler verir.
14. Öfkesini kontrol etmenin yollarına örnekler verir.
15. Duygularını pozitif bir Ģekilde boĢaltabilmenin yollarını açıklar.
16. Problemleri çözmede ailenin sahip olduğu gücü açıklar.
17. Problem durumlarında aileye destek olabilecek çözüm yolları önerir.
18. Beklenmeyen aile krizlerini ifade eder.
19. Krizlerle baĢa çıkmanın yollarını açıklar.
20. BoĢanmanın çocuklar ve çift üzerindeki olası etkilerini özetler.
21. BoĢanmanın çocuklar ve çift üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltıcı yollara örnekler
verir.
111
22. Yaygın ebeveyn tutumlarına örnekler verir..
23. Kendi ebeveyn tutumunu sorgular.
24. Kendi ebeveyn tutumunu ve yaygın ebeveyn tutumları arasındaki benzerlik ve
farklılıkları belirler.
25. Etkili ve yetkin ebeveynliğin çocuk üzerindeki olası etkilerini irdeler.
26. KardeĢler arasında çatıĢma yaratacak durumları öngörür.
27. KardeĢlerin çatıĢmalarını çözümleyebilmelerinde onlara nasıl rehberlik edebileceğini
açıklar.
28. Çocuğun temel haklarını belirtir.
29. Hangi davranıĢlarının çocuk ihmali ve istismarı olabileceğini tespit eder.
30. Birey ve aile yaĢamında yer alan geçiĢleri açıklar.
31. GeçiĢleri özel yapan nedenleri tespit eder.
32. Çocuklar evden ayrıldıktan sonra çift iliĢkisinin ve yaĢamın kalitesini artırmak için
yapabileceklerine örnekler verir.
33. Ailedeki yaĢlı bireylerle iletiĢim kurmanın etkili yollarını belirler.
34. Ailedeki yaĢlı bireyin duygusal ihtiyaçlarını listeler.
35. Emekliliğe hazırlanmanın önemini ifade eder.
36. Etkili büyük ebeveynlik tutumlarını belirtir.
112
Ünite ve Konular
1.
AĠLE ĠÇĠ ĠLETĠġĠMĠN
Kazanımlar
1–6
Açıklama
Aile içi etkili iletiĢimin temel unsurları, sağlıklı
iletiĢim modelleri, iletiĢim engelleri ve çatıĢma
TEMEL UNSURLARI
1.1. Ailede Etkili ĠletiĢim
faktörleri vurgulanır.
1.2. Ailede ÇatıĢma Yaratan
 “Aile Ġçi ĠletiĢimin Temel Unsurları” konusu için
Faktörler
Medyayı Tanımak modülü Kitle İletişimi ve Medya
ünitesi
2.
AĠLENĠN KENDĠ DOĞAL
7–19
Ailenin etkili problem çözme becerisini kazanması,
KAYNAKLARINI
ailenin sahip olduğu gücü ve doğal kaynakları fark
KULLANMA YOLUYLA
etmesi ve bu kaynakların stres ve kriz yaratan
PROBLEM ÇÖZME
durumların giderilmesinde kullanılması vurgulanır.
BECERĠSĠNĠN
 “Ailede Stresle BaĢa Çıkma” konusu için Sağlıklı
KAZANILMASI
Yaşama ve Hastalıklardan Korunma modülü Yaşam
2.1. Ailede Stresle BaĢa Çıkma
Biçimi ünitesi.
2.2. Aile Gücü ve Kaynakları
3.
BĠR KRĠZ DURUMU
20, 21
BoĢanmayı
kolaylaĢtıran
koĢullar,
boĢanmanın
OLARAK BOġANMA
çocuklar üzerindeki etkisi ve boĢanma sonrasında
OLGUSU
yapılabilecekler vurgulanır.
3.1. BoĢanma Süreci ve Etkileri
3.2. Sağlıklı BoĢanma Süreci
4.
ETKĠLĠ VE YETKĠN
22–29
EBEVEYNLĠK
Yaygın ebeveyn tutumları, etkili ebeveynliğin temel
unsurları (pozitif disiplin, çocukla olumlu iletiĢim,
4.1. Yaygın Ebeveyn Tutumları
ergenle
4.2. Etkili Ebeveynliğin Temel
durumunda ebeveynlerin sergileyebilecekleri doğru
Unsurları
olumlu
iletiĢim),
kardeĢ
çatıĢması
davranıĢlar, çocuk ihmali ile istismarını doğuran
4.3. KardeĢ Kıskançlığı ve
durumlar ve çocuk hakları vurgulanır.
Ailenin Rolü
 “Çocuk Hakları, Çocuk Ġhmali ve Ġstismarı”
4.4. KardeĢ ÇatıĢması
konusu için Aile Hukuku modülü Aile ve Çocuklar
Durumunda Ebeveynin
ünitesi.
Arabuluculuğu
4.5. Akrabaların Çocuk
YetiĢtirmeye Etkileri
4.6. Çocuk Hakları, Çocuk Ġhmali
ve Ġstismarı
5.
YAġAM BOYU DEĞĠġEN
ROLLERE UYUM
5.1. YaĢamda Sistemik DeğiĢimler
ve GeçiĢler
30–36
YaĢam geçiĢ noktalarının farklı özellikleri ve bu
evrelerde aile üyeleri arasında değiĢen iliĢki, rol ve
beklentiler vurgulanır.
“BoĢ Yuva” Evresinde EĢ ĠliĢkileri
113
5.2. “BoĢ Yuva” Evresinde EĢ
ĠliĢkileri
5.3. YaĢlılık Dönemi ve Ailenin
 “BoĢ Yuva” Evresinde EĢ ĠliĢkileri” konusu için
Yaşlı Sağlığı modülü Nörolojik ve Psikiyatrik Sağlık
ünitesi.
YaĢlılığa/YaĢlıya Uyumu
5.4. Etkili Büyük Ebeveynlik
Her bir ünite için ortalama 2.5-3 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar
 Aliye Mavili AktaĢ, Evlilik DanıĢması, Toplum ve Sosyal Hizmet, Ocak 2001, ss..53-68.
 Armağan Yıldız, Ebeveynin Problem Çözme Becerisi Eğitimi Programı, Ana-Baba Eğitim
Programları, (Ed. Z. Hamamcı & Y. Kuzgun), Maya Akademi, Ankara, 2006.
 Armağan Yıldız, Evlilikte YaĢanılan Sorunlar ve BaĢa Çıkma Yolları, Evlilik Okulu, (Ed: Haluk
Yavuzer), Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2004.
 Atalay Yörükoğlu, Değişen Toplumda Aile ve Çocuk, Özgür Yayıncılık, Ġstanbul, 1997.
 Doğan Cüceloğlu, İletişim Donanımları, Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 2002.
 Haluk Yavuzer, Evlilik Okulu, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2009.
 Murat Dokur & Yael Profeta, Aile ve Çift Terapisi, (Dizi Editörü: A.Esra Aslan). Morpa Kültür
 Thomas Gordon, Etkili Anne-Baba Eğitimi, (çev. Dilek Tekin), Profil Yayıncılık, Ġstanbul, 2009.
 Alev Önder, Ailede İletişim Konuşarak ve Dinleyerek Anlaşalım, Morpa Kültür Yayınları, Ġstanbul,
2007.
 Ġbrahim Dönmezer, Ailede İletişim ve Etkileşim Sağlıklı İnsan Sağlıklı Aile, Sistem Yayıncılık,
Ġstanbul, 1999.
 Leyla Navaro, Gerçekten Beni Duyuyor musun? Sevdiklerinizi Gerçekten Duyun, Kendinizi Daha
İçtenlikle Duyurun, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2008.
 Üstün Dökmen, Deniz Kabukları Küçük Şeyler, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2008.
114
115
EĞĠTĠM-ĠLETĠġĠM IV
4. Modül
Okul ve Aile
Hedefler
Bu modülle anne babaların; çocuklarının okul deneyimlerini geliĢtirecek bilgi ve becerilere
sahip olmaları hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Okul seçiminde dikkate alınması gereken hususları sıralar.
2. Çocuğun okuluyla nasıl etkileĢime gireceğini açıklar.
3. Evde olumlu öğrenme ortamını nasıl oluĢturabileceğini tasarlar.
4. Çocuğu sınavlara hazırlanırken anne baba olarak nasıl bir yaklaĢım içerisinde olacağını
ifade eder.
5. Çocuğun ev ödevlerine ne Ģekilde yardımcı olacağını belirtir.
6. Çocuğunun programlı çalıĢması için gerekli düzenlemelerin yapılmasına rehberlik eder.
7. Çocukla birlikte kitap okumanın önemini vurgular.
8. Çocukla birlikte okur-yazarlık aktiviteleri düzenler.
9. Farklı yaĢlardaki çocuklara uygun kitap seçiminde dikkat edeceği konuları belirtir.
10. Okul öğrenmeleriyle ilgili karĢılaĢtığı problemlerini açıklar.
11. Okula iliĢkin karĢılaĢılan davranıĢ problemlerinin çözümüne iliĢkin önerilerde bulunur.
12. Günlük aktiviteleri çocuğu için eğlendirici-eğitici faaliyetler olarak organize eder.
116
Ünite ve Konular
1. OKUL AĠLE ĠLĠġKĠLERĠ
Kazanımlar
1, 2
Açıklama
Ailenin çocuğu için okul tercihini oluĢturmasında dikkate
alması gereken hususlar, çocuğun okula baĢlama ve uyum
1.1. Okul Seçimi, Okula
sürecine
BaĢlamak ve Okula Uyum
dair
sorumluluklar,
Sağlamak
ailenin
okul
yüklenmesi
ve
ailenin
gereken
bir
araya
rol
ve
gelerek
oluĢturacakları sinerjinin çocukların okul yaĢantısını daha
1.2. Bir Kaynak Olarak Okul-
iyi hâle getireceği vurgulanır.
Aile ĠĢbirliği
 “Okul ve Aile” konusu için Hayatın İlk Çeyreği (0-18
1.3. Okul Etkinlikleri ve
Yaş Gelişimi) modülü 6-11, 12 Yaş Çocuğundan Neler
Ebeveynler
Beklenebilir? Ebeveyn Çocuğu İçin Neler Yapabilir?
ünitesi.
2. EVDE ÖĞRENME
3–6
Öğrenmeyi kolaylaĢtırmak ve okul baĢarısını artırmak için
ev ortamında yapılabilecek düzenleme ve uygulamalar
2.1. Evde Olumlu Öğrenme
vurgulanır.
Ortamı OluĢturmak
2.2. Ders ÇalıĢmak
Konusunda Çocuğun Sesine
Kulak Vermek
2.3. Çocuğun Programlı
ÇalıĢmasına Rehberlik Etmek
2.4. Ev Ödevlerine Yardımcı
Olmak
2.5. Sınavlara Hazırlık
Sürecinde Ebeveynlerin
Yapabilecekleri
3. EVDE KĠTAP VE
OKUMA
3.1. Okumanın Önemi
7–9
Ailede okuma ortamı hazırlamanın çocukların geliĢimine
katkısı, okuma faaliyetlerinin desteklenmesi ve uygun kitap
seçiminde dikkat edilecek hususlar vurgulanır.
3.2. Evde Okur-Yazarlık
Aktiviteleri Düzenleme
3.3. Çocuklara Okumayı
Sevdirecek Stratejiler
117
4. OKUL PROBLEMLERĠ
10, 11
Okul temelli öğrenme ve davranıĢ problemleri ile bunlarla
baĢa çıkma yolları vurgulanır.
4.1. Okul Temelli Öğrenme
Problemleri ve Aile
4.2. Okul Temelli DavranıĢ
Problemleri ve Aile
5. GÜNLÜK
12
AKTĠVĠTELERLE
Günlük yaĢamda çocukla yapılabilecek eğlendirici-eğitici
faaliyetler vurgulanır.
ÖĞRENME
5.1. Ev Ortamında Eğlenme
ve Öğrenme
5.2. Ev DıĢında Eğlenme ve
Öğrenme
Önerilen Kaynaklar
 Ali Yıldırım, Ahmet Doğanay & Adil Türkoğlu, Okulda Başarı için Ders Çalışma ve Öğrenme
Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2000.
 Doğan Cüceloğlu, Başarıya Götüren Aile. Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 2006.
 Feyzi Uluğ, Okulda Başarı. Etkili Öğrenme ve Ders Çalışma Yöntemleri. Remzi Kitabevi, 2001.
 Haluk Yavuzer, Okul çağı çocuğu. Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 2006.
 Hatice Günayer ġenel, Eyvah! Çocuğum Okula Başlıyor. Özgür Yayınları, Ġstanbul, 2006.
 Kayıhan AydoğmuĢ, Acar BaltaĢ ve diğerleri, Ana-Baba Okulu. Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 1999.
 Olcay Güner, Hani Okulu Sevecektim. Morpa Kültür Yayınları, Ġstanbul, 2006.
 Sedat Sever, Çocuk ve Edebiyat. Kök Yayıncılık, 2003.
 Selahattin Dilidüzgün, Çağdaş Çocuk Yazını. Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul, 1996.
 Yazgan Kuzgun, Zeynep Hamamcı, Anababa Eğitim Programları. Maya Akademi Yayınları, Ankara,
2007.
 Ali Yıldırım, Ahmet Doğanay & Adil Türkoğlu, Okulda Başarı için Ders Çalışma ve Öğrenme
Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2000.
118
 Doğan Cüceloğlu, Başarıya Götüren Aile, Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 2006.
 Feyzi Uluğ, Okulda Başarı. Etkili Öğrenme ve Ders Çalışma Yöntemleri, Remzi Kitabevi, 2001.
 Hatice Günayer ġenel, Eyvah! Çocuğum Okula Başlıyor, Özgür Yayınları, Ġstanbul, 2006.
 Olcay Güner, Hani Okulu Sevecektim, Morpa Kültür Yayınları, Ġstanbul, 2006.
 Rehberlik ve AraĢtırma Merkezleri (RAM)
 Eğitim, basın-yayın ve aile-çocuk odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Okul rehberlik servisleri
 Eğitim ve aile-çocuk odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
119
9.2.
Aile Eğitimi Programında Hukuk Alanı
9.2.1. Hukuk Alanının Genel Amaçları
Aile üyelerine;

Birey olarak hakları ve yükümlülükleri,

Birbirlerine karĢı olan hakları ve yükümlülükleri,

Aile dıĢındaki kiĢi ve kurumlara karĢı hakları ve yükümlülükleri
konusunda bilgi ve farkındalık kazandırmaktır.
9.2.2. Hukuk Alanının Modülleri
HUKUK I
1. Modül
Hukuk Okuryazarlığı
Hedefler
Bu modülde katılımcılar tarafından hukuk pratiğinin temel kavramları, kurumları ve
iĢleyiĢinin kavranması hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Hukuki süreçlerde görevli baĢlıca kiĢileri ifade eder.
2. Mahkemeleri birbirinden ayırt eder.
3. Adliye, baro, polis merkezi, jandarma ve emniyet müdürlüğüyle iliĢkilerini belirtir.
4. Dava taraflarını ve sıfatlarını açıklar.
5. Hukuken anlam ifade eden belgeleri tespit eder.
6. Hukuken anlam ifade eden belgelerin doğurabileceği sonuçları öngörür.
120
Ünite ve Konular
1. TEMEL KĠġĠLER
Kazanımlar
1
Açıklama
Hukuki problemlerde karĢılaĢılan kiĢiler ve
bu kiĢilerin genel olarak görevleri vurgulanır.
1.1. Avukat, Hâkim, Savcı
1.2. Gerçek KiĢi
1.3. Tüzel KiĢi
2. MÜLKĠ AMĠRLER, MAHKEMELER,
2, 3
EMNĠYET VE KOLLUK GÜÇLERĠ
Uygulamadan örneklerle baĢta aile ve çocuk
mahkemeleri olmak üzere mahkemeler ve
konu ile ilgili belli baĢlı diğer kurumların
2.1. Hukuk Mahkemeleri
genel yapısı ve iĢleyiĢleri vurgulanır.
2.2. Ceza Mahkemeleri
2.3. Ġdare Mahkemeleri
2.4. Avrupa Ġnsan Hakları Mahkemeleri
2.5. Adliye ve Kolluk Güçleri ile ĠliĢkiler
2.6. Barolar
3. ĠHTĠLAFIN TARAFLARI VE
TARAFLARIN SIFATLARI
3.1. Dava Öncesinde
4
Hukuki süreçte baĢlıca tarafların (Ģüpheli,
sanık, tanık, müdafi, Ģikâyetçi, müdahil,
müvekkil-vekil vs.) kimler olduğu ve hangi
sıfatların kullanıldığı vurgulanır.
3.2. Dava Sürecinde
3.3. Dava Sonrasında
121
4. HUKUKĠ SONUÇ DOĞURAN
5, 6
BELGELER
4.1. Ġmzanın Önemi
KiĢilere hak sahipliği kazandıran ve kiĢileri
borç veya yükümlülük altına sokan belgeler
ile talep içeren belgelerin nasıl hazırlanacağı,
bu
belgelerden
günlük
hayatta
sıklıkla
4.2. Tebligat
karĢılaĢılma olasılığı olan belgeler (ev alım,
4.3. Adi Yazılı Belge
kira, taĢıt alım sözleĢmeleri; senet, çek,
4.4. Dilekçe
poliçe örnekleri vb) tanıtılır. Ayrıca bu
belgelere iliĢkin itiraz süreleri ve iptal
4.5.1. Nasıl Dilekçe Yazılır?
prosedürü hakkında bilgi verilir.
4.5.2. Bilgi Edinme Hakkı
 “Çek, Senet ve Poliçe” konusu için Aile ve
4.5. SözleĢme
Alışveriş modülü Alışverin Temel Kavramları
4.6. Çek, Senet ve Poliçe
ünitesi.
4.7. Hisse Senedi
Her bir ünite için ortalama 1–1,5 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar
 Ali Osman Özdilek ve Beyza Banu Özdilek, A’dan Z’ye Sözleşme Örnekleri, Vedat Kitapçılık,
Ġstanbul, 2005.
 Aydın Zevkliler, Borçlar Hukuku (Özel Borç İlişkileri), Seçkin Yayınları, Ankara, 2007.
 Bahri Öztürk ve Ruhan Erdem, Ceza Hukuku, Ġstanbul, 2004.
 Bahri Öztürk, DurmuĢ Tezcan ve diğerleri, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yay., Ankara, 2009.
 Çağlar Özel ve Erol Cansel, Hukuk Başlangıcı: Hukukun Temel Kavram ve Kurumları, Seçkin
Yayınları, Ankara, 2008.
 Erdener Yurtcan, Ceza Avukatının El Kitabı, Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 2004.
 Kemal Gözler, Genel Hukuk Bilgisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2008.
 Mehmet Emin Ertuk, Ahmet Gökçen, Ahmet Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Turhan
Kitabevi, Ankara, 9. Basım, 2008.
 Turgut Akıntürk, Borçlar Hukuku (Genel Hükümler), Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 1999.
 Turhan Esener, Hukuk Başlangıcı Genel Hukuk Bilgisi, Ġstanbul, 2004.
 Ali Osman Özdilek ve Beyza Banu Özdilek, A’dan Z’ye Sözleşme Örnekleri, Vedat Kitapçılık,
122
Ġstanbul, 2005.
 Çağlar Özel ve Erol Cansel, Hukuk Başlangıcı: Hukukun Temel Kavram ve Kurumları, Seçkin
 Esat ġener, Hukuk Sözlüğü, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2001.
 Evrim Uzunsoy, Mustafa Uzunsoy, Evde İşyerinde Pratik Hukuk Kılavuzu, Seçkin Yayıncılık, Ankara,
2000.
 Turhan Esener, Hukuk Başlangıcı Genel Hukuk Bilgisi, Alkım Yayınları, Ġstanbul, 2001.
 Türkiye Barolar Birliği
 Adalet Bakanlığı
 Türkiye Noterler Birliği
 Emniyet Müdürlükleri
 Hukuk odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Ġl veya bölge barosu
 Hukuk odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Ġl ve Ġlçe Ġnsan Hakları Kurulları
123
HUKUK II
2. Modül
Kişi Hakları
Hedefler
Bu modülde kiĢilerin sahip oldukları temel haklar konusunda bilgi edinmeleri
hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Temel hak ve hürriyetlerini ifade eder.
2. Temel hak ve hürriyetlerini ihlal niteliğindeki fiillere örnekler verir.
3. Temel hak ve hürriyetlerinin ihlali durumunda nereye baĢvuracağını ifade eder.
4. Temel hak ve hürriyetlerinin ihlali durumunda baĢvuru sürecini açıklar.
Ünite ve Konular
1. YAġAMA VE SAĞLIK
Kazanımlar
1–4
Açıklama
YaĢama ve sağlık hakkının tanımı, kapsamı (madde
bağımlısı olanların tedavisi, süregen hastalığı olanların
HAKKI
bakım ve tedavisi vb.), yaĢama ve sağlık hakkını ihlal
1.1. Bedensel Zararlar
niteliğindeki davranıĢlar (örneğin yanlıĢ tedaviye, insan
1.2. Trafik Kazaları
ticaretine maruz kalma vb.), bu davranıĢların yaptırımı,
Ģikâyette bulunulabilecek yerler ve iletiĢim bilgileri
1.3. Tıbbi Hata
vurgulanır.
1.4. Hasta Hakları
 “Bedensel Zararlar” konusu için Aile Hukuku modülü
1.4.1. Rehin Tutma Yasağı
2. ÖZEL HAYATIN
Aile İçi Şiddet ünitesi.
1–4
GĠZLĠLĠĞĠ
Özel hayat ve gizliliği kavramı ve kapsamına giren
konular,
istisnai
haller,
ihlal
halinde
Ģikâyette
bulunulabilecek yerler ve iletiĢim bilgileri açıklanır.
3. KONUT
1–4
DOKUNULMAZLIĞI
Konut ve dokunulmazlığı kavramı, ihlalinin ne olduğu,
hakkında bilgi sunulur. Ayrıca ev sahibi, kiracı, komĢu
olarak sahip olunan temel haklar açıklanır.
4. ÖZEL HAYATIN VE AĠLE
HAYATININ KORUNMASI
1–4
Özel hayat ve aile hayatı kavramı, buna müdahale teĢkil
eden davranıĢlar, Ģikâyette bulunulabilecek yerler ve
iletiĢim bilgileri açıklanır.
124
5. EĞĠTĠM HAKKI
1–4
Eğitim hakkının tanımı ve kapsamı, bu hakkı engelleyen
davranıĢlar,
engellenme
durumunda
Ģikâyette
bulunulabilecek yerler ve iletiĢim bilgileri hakkında bilgi
verilir.
6. DĠLEKÇE HAKKI
1–4
Dilekçe
Hakkı’nın
Ģikâyetlerini
ve
tanımı
isteklerini
ve
kapsamı,
yetkili
kiĢilerin
makamlara
ve
TBMM’ye iletme hakları hakkında bilgi verilir.
7. DÜġÜNCE VE KANAAT
1–4
HÜRRĠYETĠ
8. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
DüĢünen bir toplum olmanın önemi, kiĢilerin düĢünce ve
kanaat hürriyetlerinin hukuki sınırları açıklanır.
1–4
Devletin, basının haber verme hürriyetini sağlayacak
önlemler alma yükümlülüğüne ve Anayasa’da, basın ve
yayın özgürlüğüne getirilen sınırlar açıklanır.
9. DĠN VE VĠCDAN
1–4
ÖZGÜRLÜĞÜ
Din ve ahlâk eğitim ve öğretiminin ancak, kiĢilerin
isteğine, küçüklerin ana baba ya da yasal koruyucularının
isteğine bağlı olduğu, laik toplumun gereği olan bu
özgürlüğün önemi ve neleri kapsadığı açıklanır.
Önerilen Kaynaklar
 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
 Ayhan Döner, İnsan Haklarının Uluslararası Alanda Korunması ve Avrupa Sistemi, Seçkin
 Gültezer Hatırnaz, Özel Hastanelerin Hukuki Sorumluluğu ve Hasta Hakları, Seçkin Yayıncılık,
Ankara, 2009.
 Kolektif, Pusula Gençlerle İnsan Hakları Eğitimi Kılavuzu, Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,
Ġstanbul, 2008.
 Mustafa SütlaĢ, Hasta ve Hasta Yakını Hakları, Chiviyazıları Yayınevi, Ġstanbul, 2000.
 Oktay Ekinci, İnsan Hakları ve Çevre, Anahtar Kitaplar Yayınevi, Ġstanbul, 1992.
 Oktay Uygun, 1982 Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlüklerin Temel Rejimi, Kazancı Hukuk Yay.,
Ġstanbul, 1992.
 Osman Doğru, İnsan Hakları Uluslararası Mevzuatı. Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 1998.
125
 Suat Parlar, Mihriban Kırdök, A. Tuncel Yazgan ve diğerleri, Çocuk Hakları, Chiviyazıları Yayınevi,
Ġstanbul, 1998.
 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
 Kolektif, Pusula Gençlerle İnsan Hakları Eğitimi Kılavuzu, Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,
Ġstanbul, 2008.
 Vecihi Timuroğlu, İnsan Hakları Sözlüğü, ArkadaĢ Yayınları, Ankara, 2007.
 Ayhan Döner, İnsan Haklarının Uluslararası Alanda Korunması ve Avrupa Sistemi, Seçkin
 TBMM Ġnsan Hakları Komisyonu
 T. C. BaĢbakanlık Ġnsan Hakları BaĢkanlığı
 Hukuk ve insan hakları odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
126
HUKUK III
3. Modül
Aile Hukuku
Hedefler
Bu modülde katılımcıların aile olmaya ve aileyi sonlandırmaya yönelik hukuki
düzenlemeleri öğrenmeleri hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Evlilikten doğan hak ve yükümlülüklerini belirtir.
2. Kanunen evlenmesi yasak olan kiĢileri ifade eder.
3. NiĢanlılıktan doğan hak ve yükümlülüklerini açıklar.
4. Evliliğin sona ermesi durumundaki hak ve yükümlülüklerini ifade eder.
5. Çocuk haklarını sayar.
6. Ailenin çocuğa karĢı yükümlülüklerini belirtir.
7. Soy bağı kurma ve evlat edinme sürecini açıklar.
8. ġiddet durumunda ne yapması gerektiğini örneklerle açıklar.
127
Ünite ve Konular
1. HUKUKEN EVLĠLĠK VE
Kazanımlar
1, 2
AĠLE
Açıklama
Hukuk düzeninde aile tanımı, resmî nikâhın önemi, birden
çok kiĢiyle evlenme, evliliğin butlanı, yurtdıĢında
evlenme, evlenmeleri yasaklanmıĢ kiĢiler gibi konular
1.1. Evlenme Yasağı Olanlar
vurgulanır. Ayrıca gayrı resmî nikâh sonucu gündeme
1.2. Evlilik Birliğinin
gelebilecek mağduriyetlere dikkat çekilir.
Korunması
Hukuk düzeninin evlilik birliğini korumaya yönelik
1.3. Medeni Durumun
düzenlemeleri vurgulanır. Soyadı ile ilgili evlilik ve
DeğiĢmesi Sonucu Kadının
sonrasındaki çeĢitli hukuki düzenlemeler ile eĢlerin
ve Çocuğun Soyadı
evlilikten doğan yükümlülükleri, evlilik dolayısıyla sahip
1.4. EĢlerin Hak ve
oldukları haklar, 4320 sayılı kanun ve medeni kanun gibi
Yükümlülükleri
mevzuat göz önünde bulundurularak vurgulanır.
2. NĠġANLILIK
3
Hukuken
niĢanlılığın
ne
olduğu,
niĢanlılığın
gerçekleĢmesi ve sonlanması durumunda tarafların sahip
oldukları hak ve yükümlülükler hakkında bilgi verilir.
3. EVLĠLĠĞE BAĞLI
MALĠ KONULAR
3.1. Aile Konutu
1, 4
Evliliğin gerçekleĢmesiyle veya sonlanmasıyla birlikte
kiĢilerin malvarlığında meydana gelen ve gelebilecek
(karı kocanın birlikte yaĢadığı ev, eĢin borcundan diğer
eĢin sorumluluğu vb.) değiĢiklikler vurgulanır.
3.2. Evlilikte Mal Rejimi
3.3. Miras
128
4. AĠLE VE ÇOCUKLAR
5
Çocuğun, çocuk ve küçük olarak hakları (eğitim, yaĢam,
sağlık, barınma, fiziksel/cinsel saldırılara karĢı korunma
4.1. Çocuk Hakları
hakkı), bu haklarda meydana gelebilecek olan ihlaller,
4.2. Kürtaj
ailenin çocuğa karĢı sorumlulukları ve yükümlülükleri
4.3. Velayet Hakkı
(velinin hak ve yükümlükleri, velayet hakkı, velayet hakkı
olmayan ebeveynin çocuğu kaçırması, öz anne baba-
4.4. Çocuğa Kötü Davranma
çocuğa bakan kiĢi ayrımı) vurgulanır.
4.4.1. Okul Ġçi ġiddet
 “ÇalıĢan Ana – Baba Olmak” konusu için İş Hayatı ve
4.4.2. Aile Üyelerinin
Hukuk modülü Çalışma Durumları ünitesi.
Çocuğa Uyguladığı ġiddet
 “Çocuk Hakları” konusu için Aile Yaşam Becerileri
4.4.3. ġiddet Türleri
modülü, Etkili ve Yetkin Ebeveynlik ünitesi.
4.5. Suç ĠĢleyen Çocuk, Suça
TeĢvik Edilen Çocuk ve Islah
Süreci
4.6. Çocuğun ÇalıĢması
4.6.1.
ĠĢçi Çocuklar
4.6.2.
Çıraklık
4.7. ÇalıĢan Ana – Baba
Olmak
4.7.1.
Sosyal Güvenlik
4.7.2.
Süt Ġzni
5. AĠLE ĠÇĠ ġĠDDET
8
Aile içi Ģiddet kavramının kapsamı (fiziksel, psikolojik,
cinsel, ekonomik, sosyal vb.), Ģiddetin varlığı halinde
5.1.EĢe KarĢı ġiddet
5.2.Çocuğa KarĢı ġiddet
açıklanır.
5.3.Nereye ġikâyet Edilmeli?
 “Aile Ġçi ġiddet” konusu için Kişi Hakları modülü
Yaşama ve Sağlık Hakkı ünitesi.
 “Aile Ġçi ġiddet” konusu için Evlilik ve Aile Hayatı
modülü Evlilik Çatışmasına Sebep Olan Faktörler ve
Çözüm Yolları ünitesi.
6. SOY BAĞI
7
Soy bağının ne olduğu, nasıl kurulduğu, evlilik dıĢı
129
6.1. Soy bağının Kurulması
çocuğun soy bağının oluĢturulması, miras paylaĢımına
etkisi ve babalık davası vurgulanır.
6.2. Evlilik DıĢı Çocuk
7. EVLAT EDĠNME
6
Evlat edinme Ģartları, yaĢı, evlatlığın hakları, evlatlığın
mirasçılık durumu, evlatlığın kendisine kötü davranılması
7.1. Evlat Edinmenin ġartları
hâlinde baĢvurabileceği yerler ve iletiĢim bilgileri
7.2. Bekâr KiĢinin Evlat
açıklanır.
Edinmesi
7.3. Evlatlığın Miras Hakkı
8. BOġANMA
4
8.1. BoĢanma Türleri
BoĢanma, anlaĢmalı boĢanmanın ne demek olduğu,
evliliğin sonlanmasına bağlı olarak eĢlerin birbirlerine
karĢı talepleri, malvarlığında meydana gelen değiĢikliler
8.2. Genel Olarak BoĢanma
ve genel olarak boĢanma sebeplerinin (evlilik birliğinin
Sebepleri
temelden sarsılması, terk, zina, pek kötü muamele vb.)
8.3. Mal Rejimi Tasfiyesi
neler olduğu vurgulanır.
8.4. Velayet
8.5. Çocuklarla ġahsi ĠliĢki
8.6. Nafaka
8.6.1. Yoksulluk Nafakası
8.6.2. ĠĢtirak Nafakası
8.6.3. Nafaka Miktarının
Arttırılması veya Azaltılması
8.7. Tazminat
Önerilen Kaynaklar

Cengiz Otacı, Genel Adap ve Aile Düzenine Karşı İşlenen Suçlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara,
2000.

Hakkı Dinç, Uygulamada Aile Hukuku ve Çocuk Haklarına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler,
Adalet Yayınevi, Ankara, 2004.

M. BeĢir Acabey, Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları,
Ġzmir, 1998.
130

Mehmet IĢık, Yeni Türk Medeni Kanun Hükümlerine Göre Evlat Edinme, Adalet Yayınevi,
Ankara, 2005.

Mustafa Alper, Türk Medeni Kanununun Getirdiği Yeni Şerhler, GümüĢ, Vedat Kitapçılık,
Ġstanbul, 2007.

Nihat Ġnal, Örnek Dilekçe ve Kararlarla Açıklamalı Aile Mahkemeleri Davaları, Sözkesen
Matbaacılık, Ankara, 2004.

Nihat Ġnal, Örnek Dilekçe ve Kararlarla Açıklamalı Nüfus, Babalık, Evlat Edinme, Yabancı
Kararların Tenfizi, Velayet, Vesayet Davaları, Adalet Yayıncılık, Ankara, 2001.

Osman Oy, Boşanmanın Hukuki Neticeleri, Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 2008.

Rona Serozan, Medeni Hukuk, Vedat Yayınları, Ġstanbul, Ġkinci baskı, 2008.

Turgut Akıntürk, Türk Medeni Hukuku - Aile Hukuku, Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 2008.

AyĢe Nuhoğlu, Aile Düzenine Karşı Suçlar, Beta Yay., Ġstanbul, 2009.

Bob Franklin, Çocuk Hakları, (çev. Alev Türker), Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul, 1993.

Mustafa Dural, Tufan Öğüz, Mustafa Alper GümüĢ, Aile Hukuku, Yetkin Basım ve Yayımcılık,
Ankara, 2008.

Suat Parlar, Mihriban Kırdök, A. Tuncel Yazgan ve diğerleri, Çocuk Hakları, Chiviyazıları
Yayınevi, Ġstanbul, 1998.

Turgut Akıntürk, Aile Hukuku, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2006.
 TBMM Ġnsan Hakları Komisyonu
 Türkiye Noterler Birliği
 Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
 Aile Mahkemesi Uzmanları
 SHÇEK
131
 Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
 SHÇEK
132
HUKUK IV
4. Modül
İş Hayatı ve Hukuk
Hedefler
Bu modülle katılımcıların, çalıĢan ve çalıĢtıran olarak, iĢ hayatını Ģekillendiren bazı temel
düzenlemeleri öğrenmesi hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Belli baĢlı çalıĢma durumlarını vurgular.
2. ÇalıĢma durumuna göre hak ve yükümlülüklerini vurgular.
3. Emekli olma sürecini belirtir.
4. Emeklilik haklarını açıklar.
133
Ünite ve Konular
1. ÇALIġMA DURUMLARI
Kazanımlar
1
Açıklama
Memur, ev kadını, iĢçi, kendi hesabına çalıĢan (esnaf,
sanatkâr, çiftçi vb.) türlerindeki çalıĢma durumlarını ve
1.1. Memur
bunların dıĢında herhangi bir iĢle iĢtigal etmeyen kiĢilerin
1.2. Ev Kadını
tabi oldukları baĢlıca mevzuat açıklanır.
1.3. ĠĢçi
 “ĠĢçi” konusu için Aile Hukuku modülü Aile ve
1.4. Kendi Hesabına ÇalıĢan
Çocuklar ünitesi.
1.5. ĠĢsiz
2. ĠġÇĠ HAKLARI
1, 2
ĠĢçinin kanundan doğan hakları ve iĢçi sıfatına sahip
olmaktan doğan haklar (asgari ücret, sigorta pirimi, yıllık
2.1. ĠĢ SözleĢmesi
izin, tazminat hakkı vb.) ve yükümlülükler, vurgulanır.
2.2. Ücret
2.3. Sosyal Güvenlik Hakları
2.4. ĠĢten Çıkarılırsam Ne
Yapabilirim?
2.5. Sendika
3. ĠġVEREN HAKLARI
1, 2
ĠĢverenin kanundan doğan hakları, yükümlülükleri ve
iĢveren olmaya bağlanan sonuçlar vurgulanır.
4. Ġġ GÜVENLĠĞĠ VE ĠġÇĠ
1, 2
SAĞLIĞI
ĠĢ güvenliği ve iĢçi sağlığı konusunda iĢverenin ve
iĢçilerin
hak
ve
yükümlülüklerinin
neler
olduğu
vurgulanır.
5. EMEKLĠ OLMAK
3, 4
5.1. Nasıl Emekli Olunur?
5.2. Emekliye Tanınan Haklar
Emekli olma yaĢı, süreci ve emekli olanlara sağlanan
imkânlar vurgulanır.
 “Emekliye Tanınan Haklar” konusu için Özel
Gereksinim Grupları modülü Yaşlı Hakları ünitesi.
Önerilen Kaynaklar
134

Akın ġimĢek, Sosyal Güvenlik Hukuku, YaklaĢım Yayıncılık, Ankara, 2008.

Cevdet Ġlhan Günay, İş Kanunu Şerhi, Yetkin Yay., Ankara, 2009.

Cumhur Sinan Özdemir, Sendikalar Kanunundan Doğan Haklarımız, YaklaĢım Yayıncılık,
Ankara, 2006.

Gürbüz Erdoğan, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Detay Yayıncılık, Ankara, 2006.

Haluk Hadi Sümer, İş Hukuku, Mimoza Yayınları, Konya, 2008.

Öcal Kemal Evren, İş Hukukunda Ücret ve Uygulaması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007.

Özkan Ertekin, İş Güvencesi Hukuku İşe İade Davaları, Kartal Yayınevi, Ġstanbul, 2005.

Sarper Süzek, İş Hukuku, Beta Basım Yayım Dağıtım, Ġstanbul, 2006.

SavaĢ TaĢkent, 4857 Sayılı İş Kanunu, Legal Yayınevi, Ġstanbul 2008.

ġükran Ertürk, İş İlişkisinde Temel Haklar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.

A. Nevzad Odyakmaz, Çalışma Hukuku Sözlüğü, Beta Yay., Ġstanbul, 2007.

A. Samim Ünan, Ahmet Karayazgan, Bireysel Emeklilik Hukuku (Kanun, Sistem Yönetmeliği ve
Yıllık Gelir Sigortası Şerhi), Scala Yayıncılık, Ġstanbul, 2009.

Aydın Zevkliler, M. BeĢir Acabey, AyĢe Havutçu, Medeni Hukuk Pratik Çalışmaları Başlangıç
Hükümleri / Kişiler Hukuku / Aile Hukuku / Miras Hukuku / Eşya Hukuku / Borçlar Hukuku
(Özel-Genel Hükümler), BarıĢ Yayınları, Ġzmir, 1997.

Cumhur Sinan Özdemir, Sendikalar Kanunundan Doğan Haklarımız, YaklaĢım Yayıncılık,
Ankara, 2006.

ġükran Ertürk, İş İlişkisinde Temel Haklar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.
 ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
 ÇalıĢma ve iĢ hayatı odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları ve meslek örgütleri
 ĠĢ-Kur Büroları
 ÇalıĢma ve iĢ hayatı odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları ve meslek örgütleri
135
HUKUK V
5. Modül
Özel Gereksinim Grupları
Hedefler
Bu modülle katılımcıların, bulundukları özel durum dolayısıyla sahip oldukları özel hakları
öğrenmesi hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. YaĢlı haklarını belirtir.
2. ġehit yakınlığından doğan haklarını ifade eder.
3. Engelli haklarını vurgular.
4. Hükümlü haklarını açıklar.
136
Ünite ve Konular
1.YAġLI HAKLARI
Kazanımlar
1
Açıklama
YaĢlının kanundan doğan hakları (emeklilik, bakım
hizmetleri, miras düzenlemesi) ve “65 YaĢını DoldurmuĢ
1.1. Emekliye Ne Gibi
Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk VatandaĢlarına Aylık
Ġmkânlar Sağlanıyor?
Bağlanması Hakkında Kanun (2022)”
1.2. Darülaceze / Huzur Evleri
hakkında bilgi
verilir.
1.3. Ölünceye Kadar Bakma
 “Emekliye Ne Gibi Ġmkânlar Sağlanıyor?” konusu için
SözleĢmesi
İş Hayatı ve Hukuk modülü Emekli Olmak ünitesi.
1.4. Miras
1.4.1. Vasiyetname
1.4.2. Mirastan çıkarma
1.5. Aylık Bağlanması
2. ENGELLĠ HAKLARI
2.1. Farklı Öğrenenlerin
Eğitim Hakkı
2
Engelliler
için
yapılmıĢ
özel
düzenlemeler,
örgün
(bebeklik ve erken çocukluk, ilköğretim, ortaöğretim,
yükseköğretim) ve yaygın eğitim hakkı, engellilikten
kaynaklanan kanunen sağlanan imkânlar vurgulanır.
2.1.1. Örgün Eğitim
2.1.2. Yaygın Eğitim
2.2. Özürlü Kimlik Kartı
2.3. Sosyal YardımlaĢma ve
DayanıĢma Vakıfları
137
3. ġEHĠT YAKINLARININ
3
ġehit olmuĢ kiĢilerin yakınlarının sahip olduğu imkânlar
ve öncelik hakları vurgulanır.
HAKLARI
3.1. ġehit Yakınlarına ĠĢ
Temini
3.2. Hastanelerden
Yararlanma
3.3. Askeri Kimlik Kartı
Verilmesi
3.4. UlaĢım Araçlarından
Ücretsiz Ġstifade
3.5. Elektrik Ġndirimi
Uygulanması
3.5. ġehit Çocuklarının
Okullara Öncelikli Alınması
ve Üniversitelere Katkı Payı
Ödememesi
4. HÜKÜMLÜ HAKLARI
4
4.1. Hükümlü ÇalıĢtırma
Yasaların hükümlülere yönelik olarak sağladığı özel haklar
vurgulanır.
Zorunluluğu
Önerilen Kaynaklar
 Aysel Çelikel, Cemal ġanlı, Türk Milletlerarası Özel Hukuk Mevzuatı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.ġ.,
Ġstanbul, 2007.
 B. Tunç Demiralp, Mustafa ġimĢek, Yasalardaki En Son Değişikliklerle Uygulamada Miras Davaları ve
Veraset Vergisi (Açıklamalı-Örnekli-İçtihatlı), Alfa Basım Yayım Dağıtım, Ġstanbul, 1998.
 Baki Ġlkay Engin, Rona Serozan, Miras Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
 Erol Cansel, Çağlar Özel, Hukuk Başlangıcı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
 Faruk Acar, Aile Hukukumuzda Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, Seçkin Yayıncılık, Ankara,
2007.
138
 Mehmet Aysoy, Avrupa Birliği Sürecinde Özürlüler Politikası. Açı Kitaplar, Ġstanbul, 2004.
 Selda Çağlar, Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuk Sisteminde Engellilerin Eğitim Hakkı ve Devlet
Yükümlülükleri. Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 2009.
 Selda Çağlar, Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuk Sisteminde Engellilerin Eğitim Hakkı ve Devlet
Yükümlülükleri, Beta Basım Yayım Dağıtım A.ġ., Ġstanbul, 2009.
 Vahit Doğan, Musa Aygül, Hasan Eseli, Milletlerarası Özel Hukuk Mevzuatı, Seçkin Yayıncılık,
Ankara, 2008.
 Vahit Doğan, Türk Vatandaşlık Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
 Mehmet Aysoy, Avrupa Birliği Sürecinde Özürlüler Politikası. Açı Kitaplar, Ġstanbul, 2004.
 Baki Ġlkay Engin, Rona Serozan, Miras Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
 Faruk Acar, Aile Hukukumuzda Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, Seçkin Yayıncılık, Ankara,
2007.
 Vahit Doğan, Musa Aygül, Hasan Eseli, Milletlerarası Özel Hukuk Mevzuatı, Seçkin Yayıncılık,
Ankara, 2008.
 Erol Cansel, Çağlar Özel, Hukuk Başlangıcı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
 Özürlüler Ġdaresi Genel Müdürlüğü
 Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Genel Müdürlüğü
 SHÇEK
 Sosyal Hizmetler Ġl Müdürlüğü Aile DanıĢma Merkezleri
 Askerlik ġubesi
 Yerel Yönetimler
 Engellilere, yaĢlılara, Ģehit yakınlarına ve hükümlülere yönelik faaliyet gösteren sivil toplum
kuruluĢları
139
 Özürlüler Ġdaresi Genel Müdürlüğü
 Yerel Yönetimler
 SHÇEK
 Sosyal Hizmetler Ġl Müdürlüğü Aile DanıĢma Merkezleri
 Askerlik ġubesi
 Engellilere, yaĢlılara, Ģehit yakınlarına ve hükümlülere yönelik faaliyet gösteren sivil toplum
kuruluĢları
140
9.3.
Aile Eğitimi Programında İktisat Alanı
9.3.1. İktisat Alanının Genel Amaçları
Ailenin;

Sürdürülebilir bir finansal güvenliğe kavuĢmasına,

Refah seviyesinin artırılmasına,

Harcama ve tüketiminin rasyonelleĢmesine,

Tasarruflarını artırmasına,

Tüketici olarak ihtiyacına uygun ve düĢük maliyetli seçimler yapmasına,

Çevreye duyarlı bir tüketim alıĢkanlığı kazanmasına
katkıda bulunmaktır.
9.3.2. İktisat Alanının Modülleri
ĠKTĠSAT I
1. Modül
Aile Bütçesi ve Kaynak Yönetimi
Hedefler
Bu modülde ailelerin;

değiĢik dönem ve düzeydeki ihtiyaçlarını belirlemelerini,

gelirlerini artıracak finansal olanaklar ile tasarruf ve yatırım araçlarını fark
etmelerini,

gerçekçi bir finansal planlamayı uygulayarak harcamalarını denetim altına
almalarını
desteklemek hedeflenmektedir.
141
Kazanımlar
1.
Finansal planlamanın önemi ve gereğini vurgular.
2.
Mevsimsel ihtiyaçlarını belirler.
3.
YaĢam-döngüsel ihtiyaçlarını tespit eder.
4.
Acil ihtiyaçlarını öngörür.
5.
Günlük harcamalarını analiz eder.
6.
Aile bütçesini hazırlar.
7.
Gelirini artırma seçeneklerini ifade eder.
8.
“Akıllı borçlanma” stratejilerine örnekler verir.
9.
Kredi anlaĢmasının içeriğini özetler.
10. Kredi almadan önce doğru sorular sorar.
11. Geri ödeme kapasitesini sorgular.
12. Kredinin doğrudan ve dolaylı maliyetlerini hesaplar.
13. Borç-gelir oranını hesaplar.
14. Kredi geri ödeme planı yapar.
15. Farklı tasarruf ve yatırım araçlarını karĢılaĢtırır.
16. Yaygın kredi tuzaklarını ve yatırım dolandırıcılıklarını ifade eder.
17. Finansal planlamanın unsurlarını ifade eder.
18. Ġhtiyaç ve istekleri arasındaki farklılıkları söyler.
19. Kredi kartını doğru kullanımına örnekler verir.
142
Ünite ve Konular
1.
FĠNANSAL PLANLAMA
Kazanımlar
1–6, 18
Açıklama
Sürdürülebilir bir refah seviyesi için finansal planlamanın
gereği ile kısa ve uzun dönemli finansal planlamanın
1.1. Neden Finansal Planlama?
aileler için geçerli ve önemli bir seçenek olduğu
1.2. Günlük Para Ġdaresi
vurgulanır.
1.3. Gelecekteki Ġhtiyaçlara
Yönelik Planlama
2. FĠNANSMAN
7–16
Ailelerin
gelirlerini
artırabilmek
yönünde
meslek
edindirmeye yönelik kurum ve kuruluĢlarının, mikro kredi
OLANAKLARI
kurum ve kuruluĢlarının (STK’lar, gönüllü yardım
2.1. Alternatif Kredi ve Destek
kuruluĢları,
Olanakları
yerel
yönetim
birimleri,
çeĢitli
kamu
kuruluĢları) sağladığı hizmet ve desteklerden yararlanma
2.2. Borç ve Kredi Ġdaresi
olanakları ile tasarrufun yaĢam döngüsel kullanım alanları,
2.3. Tasarruf ve Yatırım
bunlara uygun tasarruf strateji ve araçları vurgulanır.
Yöntemleri
Ayrıca yaygın kredi tuzakları ve yatırım dolandırıcılıkları
hakkında bilgi sunulur.
2.4. Yaygın Kredi Tuzakları ve
 “Finansman Olanakları” konusu için Küçük (Mikro)
Yatırım Dolandırıcılıkları
Ölçekli İşletme Girişimciliği modülü Ülkemizde
Girişimciliğe Destek Veren Kurumlar ve Destek Koşulları
ünitesi
3. KREDĠ KARTI
19
Kredi kartının ne olduğu, avantajları ve dezavantajları,
çeĢitleri, kredi kartlarının unsurları (faiz oranları, limit
KULLANIMI
aĢımı ücretleri, kullanım ücretleri, borcun tamamını
3.1. Kredi Kartı ve ÇeĢitleri
öde[ye]meme durumundaki sonuçları, ödülleri, cezai
3.2. Kredi Kartının Avantaj ve
durumlar vb.) ve kimlik hırsızlığına karĢı korunma yolları
Dezavantajları
vurgulanır.
3.3. Kredi Kartı Kullanırken
Dikkat Edilmesi Gereken
Hususlar
4. GERÇEKÇĠ BĠR
FĠNANSAL PLANLAMA
17, 18
Ġhtiyaç ve hedefleriyle uyumlu bir finansal planlama
uygulaması yapılır.
143
Her bir ünite için ortalama 4-5 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar

Emine Gönen, Özlem Özgen, Aile Ekonomisi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay.: 1517, A.Ü.
Basımevi, Ankara, 2001.

Fikret Adaman, Tuğçe Bulut, Diyarbakır’dan İstanbul’a 500 Milyonluk Umut Hikayeleri: Mikrokredi
Maceraları, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 2007.

Hamil Nazik, Seher Ersoy, Aile Ekonomisi, Gazi Yayınevi, Ankara, 2000.

Hasan Eken, Tüketicilerin Aşırıborçluluk ve Finansal Dışlanma Nedenleri. H, Tüketicilerin Finansal
Yetkinliğinin GeliĢtirilmesi Konferansında sunulan bildiri, 8 Kasım 2006,
www.finanskulup.org.tr/.../M_Hasan_Eken_Bireylerin_Asiri_Borclulugu.pdf, EriĢim tarihi:
13.06.2009.

ĠSEDAK, Yoksulluğun önlenmesinde mikrokredi uygulamaları ve Türkiye,

James J. Asher, 21. Yüzyılın Süper Okulu, (çev. Ġdil Güpgüpoğlu), Ġnkılâp Kitabevi, Ġstanbul, 1997.

Muhammed Yunus, Yoksulluğun Bulunmadığı Bir Dünyaya Doğru, (çev. Gülden ġen), Doğan
Kitapçılık, Ġstanbul, 1999.

T.C. BaĢbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadın ve Yoksulluk, Fersa Ofset, Ankara, Eylül
2008.

Werner Tiki Küstenmacher, Lothar J. Seiwert ,Hayatı Kolaylaştır, (çev. Canan Çiğdem Dikmen),
Kaknüs Yayınları, Ġstanbul, 2009.
www.comcec.org/EN/belge/.../TURKEY%2023-07%20CR(1)TR.pdf, EriĢim tarihi:19.06.2009.

Yıldız Güngen, ġadan Tokyürek, Nedime ġanlı, Ev ve Ailede Yaşam Yönetimi. PegemA Yayıncılık,
Ġstanbul, 2002.
 Emine Gönen, Özlem Özgen, Aile Ekonomisi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay.: 1517, A.Ü.
 Hamil Nazik, Seher Ersoy, Aile Ekonomisi, Gazi Yayınevi, Ankara, 2000.
 James J. Asher, 21. Yüzyılın Süper Okulu, (çev. Ġdil Güpgüpoğlu), Ġnkılâp Kitabevi, Ġstanbul, 1997.
 Werner Tiki Küstenmacher, Lothar J. Seiwert, Hayatı Kolaylaştır, (çev. Canan Çiğdem Dikmen),
 Yıldız Güngen, ġadan Tokyürek, Nedime ġanlı, Ev ve Ailede Yaşam Yönetimi. PegemA Yayıncılık,
Ġstanbul, 2002.
144
 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
 Küçük ve Orta Ölçekli ĠĢletmeleri GeliĢtirme ve Destekleme Ġdaresi BaĢkanlığı
 Ġstihdamı GeliĢtirme Yüksek Koordinasyon Kurulu
 Ekonomik ve Sosyal Konsey
 Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Ġdaresi BaĢkanlığı (GAP Ġdaresi)
 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
 Türkiye Bankalar Birliği
 Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü
 BirleĢmiĢ Milletler Kalkınma Programı
 Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları BaĢkanlığı Hayat Boyu Öğrenme Programı
 Mikrofinasman sağlayan, kalkınma ve tüketici odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Mikrokredi veren ticari bankalar
145
ĠKTĠSAT II
2. Modül
Finansal Okuryazarlık
Hedefler
Bu modülde ailelerin;

değiĢik dönem ve düzeydeki ihtiyaçlarını belirlemelerini,

harcamalarını denetim altına almalarını,

ihtiyaçlarına yönelik finansal ürün ve araçları fark etmelerini,

aĢırı borçlanma ve finansal dıĢlanma gibi potansiyel sorunları fark etme ve bu
sorunlara karĢı önlem almalarını,

olası ekonomik darboğaz ya da kriz durumlarına hazırlıksız yakalanmamalarını
desteklemek hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Finansal sistemin iĢleyiĢini açıklar.
2.
Finansal sistemde rol oynayan aktörleri ifade eder.
3.
Finansal sistemin ürün ve servislerini açıklar.
4.
YaĢam-döngüsel ihtiyaçlarını belirler.
5.
Acil ihtiyaçları öngörür.
6.
Aile bütçesi hazırlar.
7.
Gelirinin sınırları içinde harcama yapmanın gereğini ifade eder.
8.
Kredi kartı kullanımına dair baĢlıca hususları listeler.
9.
Farklı kredi kartlarının özelliklerini karĢılaĢtırır.
10. Kimlik hırsızlığına karĢı korunma yollarını öngörür.
11. Dönemsel hedef ve ihtiyacına uygun tasarruf planı yapar.
12. Hedef ve ihtiyacına uygun tasarruf araçlarını belirler.
13. “Akıllı borçlanma” stratejilerini sayar.
14. Kredi anlaĢmasının içeriğini çözümler.
15. Kredi almadan önce doğru soruları sorar.
16. Kredi geri ödeme kapasitesini hesaplar.
17. Kredinin doğrudan ve dolaylı maliyetlerini hesaplar.
146
18. Borç-gelir oranını hesaplar.
19. Kredi geri ödeme planı yapar.
20. Kredi tuzaklarını ve yatırım dolandırıcılıklarını öngörür.
21. Finansal kurumlarla müzakerede bulunma becerisini sorgular.
147
Ünite ve Konular
1. FĠNANSA GĠRĠġ
Kazanımlar
1–3
Açıklama
Sürdürülebilir bir refah seviyesi için finansal planlamanın
gereği ve bu çerçevede finansal kurumların çeĢitleri,
1.1. Temel Finans Kavramları
fonksiyonları
ve
bu
kurumların
piyasaya
sunduğu
1.2. Finansal Kurumlar
harcama, tasarruf, kredi ve sigortalamaya yönelik servis
1.2.1. Finansal Kurumların
ve ürün çeĢitleri vurgulanır.
ÇeĢitleri ve ĠĢlevleri
1.2.2. Finansal Kurumların
Hizmet ve Ürünleri
2. BÜTÇELEME
4–8, 11–13
Bütçenin amacı, kalemleri, beklenmeyen ve/veya acil
ihtiyaçlar için bütçe oluĢturulması, nakit akıĢının takibi,
2.1. Finansal Hedefler
gelire ve ihtiyaca uygun harcama planlarının yapılması ve
2.2. Harcama Planları
finansal hedeflerin belirlenmesi konuları vurgulanır.
2.3. Niçin Bütçeleme Yapılır?
2.4. Bütçe Kalemleri
2.5. Acil Ġhtiyaçlar Ġçin Bütçe
OluĢturulması
3. KREDĠ KARTI
7–10
Kredi kartının ne olduğu, avantajları ve dezavantajları,
çeĢitleri, kredi kartlarının unsurları (faiz oranları, limit
KULLANIMI
aĢımı ücretleri, kullanım ücretleri, borcun tamamını
3.1. Kredi Kartı ve ÇeĢitleri
öde[ye]meme durumundaki sonuçları, ödülleri, cezai
3.2. Kredi Kartının Avantaj ve
durumlar vb.) ve kimlik hırsızlığına karĢı korunma yolları
Dezavantajları
vurgulanır.
3.3. Kredi Kartı Kullanırken
Hususlar
4. TASARRUF
4.1. Tasarruf Planlama
3–5, 7, 11, 12
Tasarrufun yaĢam-döngüsel kullanım alanları, tasarrufun
amacı, farklı tasarruf strateji ve araçları ile bu araçların
seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar (ulaĢılabilirlik,
4.1.1. Tasarrufun Amacı
güvenlik, maliyet vb.) vurgulanır.
4.1. 2. YaĢam-döngüsel
Ġhtiyaçlara Uygun Tasarruf
4.2. Tasarruf Yolları
148
5. BORÇ YÖNETĠMĠ
13–21
Kredinin ne olduğu, kredinin avantaj ve dezavantajları,
bireysel kredi çeĢitleri (konut, taĢıt, tüketici, eğitim
5.1. Kredi ÇeĢitleri
kredisi, vb.) borçlanma kaynakları ve seçenekleri, anapara
5.2. Kredi Kaynakları
ve faiz arasındaki fark, kredilerin esasları (faiz oranları,
kredi Ģartları,
5.3. Akıllı Borçlanma
harçlar, cezai durumlar
vb.), kredi
anlaĢmasının bağlayıcılığı, gecikme ve öde[ye]meme
5.3.1. Kredi AnlaĢmasını
durumunda yarattığı sonuçlar, borç yönetimi stratejileri
Anlamak ve Yapmak
(yüksek orandaki borcun öncelikle kapatılması, kredi
5.4. Kredi Tuzakları ve
miktarının sınırlanması, sürekli ve zamanında geri ödeme),
Yatırım Dolandırıcılığı
borç
seviyesini
düĢürme
stratejileri
(düĢük
kredi
maliyetlerine refinansman, geri ödemeler için tasarruf vb.),
yaygın kredi tuzakları ve yatırım dolandırıcılıkları
vurgulanır.
6. FĠNANSAL MÜZAKERE
21
6.1. Müzakerenin Tanımı
Müzakere ilkeleri, müzakere teknikleri ve müzakere
öncesi atılması gereken adımlar vurgulanır.
6.2. Müzakere Öncesi
Hazırlıklar
6.3. Müzakere Kuralları
Her bir ünite için ortalama 3-4 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar
 Bankalararası Kart Merkezi, BKM Kart Monitör Araştırması 2008, Orhan Matbaacılık, Ġstanbul,
2008.
 Emine Gönen, Ev İdaresi İlkeleri II, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay.: 1440, A.Ü.
 Hakan Özerol, Finansçı Olmayanlar İçin Finans, Elma Yayınevi, Ankara, 2002
 Hamil Nazik, Seher Ersoy, Aile Ekonomisi, Gazi Yayınevi, Ankara, 2000.
 Hasan Eken, Tüketicilerin Aşırıborçluluk ve Finansal Dışlanma Nedenleri. H, Tüketicilerin Finansal
Yetkinliğinin GeliĢtirilmesi Konferansında sunulan bildiri, 8 Kasım 2006,
www.finanskulup.org.tr/.../M_Hasan_Eken_Bireylerin_Asiri_Borclulugu.pdf, EriĢim tarihi:
13.06.2009.
149
 Mahfi Eğilmez, Küresel Finans Krizi, Remzi Kitapevi, Ġstanbul, 2008.
Ġstanbul, 2002.
 Hakan Özerol, Finansçı Olmayanlar İçin Finans, Elma Yayınevi, Ankara, 2002
 James J. Asher 21. Yüzyılın Süper Okulu, (çev. Ġdil Güpgüpoğlu), Ġnkılâp Kitabevi, Ġstanbul, 1997.
Ġstanbul, 2002.
150
151
ĠKTĠSAT III
3. Modül
Enerji Tasarrufu
Hedefler
Bu modülde; enerjinin verimli kullanımının, aile bütçesine ve sürdürülebilir kalkınmaya
katkısıyla çevreye etkilerini katılımcıların fark etmeleri hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Yenilenemez enerji kaynaklarının karakteristiklerini ifade eder.
2. Yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye verdiği zararlara örnekler verir.
3. Enerjinin Türkiye ekonomisindeki gerçek maliyetine örnekler verir.
4. Enerji tasarrufunun ekonomik kalkınmaya katkısını açıklar.
5. Enerji faturalarının içeriğindeki unsurları açıklar.
6. Konutlarda enerji tasarrufu yöntemlerini açıklar.
7. Mevcut teknolojiler arasında karĢılaĢtırma yapar.
8. Enerji verimli (enerji verim sınıfı yüksek) ürünlere örnekler verir.
9. TaĢıtların yakıt verimliliği ve karbondioksit emisyonu ile ilgili özelliklerini ifade eder.
10. TaĢıtlarda yakıt tasarrufu yöntemlerine örnekler verir.
11. Yenilenebilir enerji kaynaklarını ifade eder.
12. Yenilenebilir enerji kaynaklarının konut ve taĢıtlardaki kullanım alanlarını tespit eder.
152
Ünite ve Konular
1.
ENERJĠ KULLANIMI,
Kazanımlar
1–4
Açıklama
Yenilenemez enerji kaynaklarının (petrol, doğalgaz,
ÜLKE EKONOMĠSĠ VE
kömür vb.) hızla tükenmekte olduğu, çevresel sorunlar,
ÇEVRE
enerji verimliliğinin sağlanmasının gereği, Türkiye’nin
1.1. Yenilenemez Enerji
Kaynakları
enerji kaynaklarının profili ve enerji tüketimi, enerji
kullanımında belli alıĢkanlıkların değiĢtirilmesi suretiyle
günlük ihtiyaçlardan kısıtlama yapılmadan enerjinin
1.2. Enerji Tüketimi ve Çevre
Sorunları
1.2.1. Hava Kirliliği
1.2.2. Sera Gazı Emisyonu ve
Ozon Tabakasının Ġncelmesi
verimli kullanımının mümkün olduğu, enerjiden verimli
Ģekilde faydalanmanın aile bütçesinin yanı sıra, çevre
korunmasına ve ülke ekonomisine sağlayacağı katkı
vurgulanır,
konuya
dair
farkındalık
ve
duyarlılık
geliĢtirilmesi desteklenir.
1.3. Türkiye’de Enerji
Kullanımı
1.3.1. Türkiye’nin Enerji
Kaynakları
1.3.2. Türkiye’de Enerji
Tüketimi ve Maliyeti
1.4. Enerji Tasarrufunun Ülke
Ekonomisine Katkısı
153
2.
KONUTLARDA ENERJĠ
5–8, 11, 12
Enerji faturalarının içeriği, konutlarda dıĢ ve iç cephe ısı
yalıtım yöntemleri ile havalandırma, ısıtma-soğutma,
2.1. Enerji Faturaları ve Ġçeriği
aydınlatma ve ev aletlerinin kullanımı alanlarında enerji
2.2. Konutlarda Enerji
tasarrufuna yönelik tedbirler, enerji verimli yeni teknoloji
Tasarrufu
ürünlerinin
2.2.1. Konutlarda Isı Yalıtımı
katkılar ve bu ürünlerin etiketlerinde yer alan (enerji verim
özellikleri,
ev
ekonomisine
sağlayacağı
sınıfı, çevre ödülü, enerji tüketimi vb.) bilgilerin anlamı,
2.2.2. Konutlarda Isıtma –
yeni bir eve taĢınırken ya da ev/apartman tadilat iĢlemleri
Soğutma
sırasında enerji verimliliğinin azami ölçüde sağlanması
2.2.3. Konutlarda Aydınlatma
için
2.2.4. Ev Aletlerinin
yenilenebilir
dikkat
edilmesi
enerji
gereken
hususlar,
kaynaklarının
konutlarda
kullanım
alanları
vurgulanır.
Kullanımı
2.2.5. Enerji Verimli Ev
Ürünleri ve Etiket Anlamları
2.3. Ev TaĢıma ve Tadilatında
Enerji Verimliliği
2.4. Konutlarda Yenilenebilir
Enerji Kaynaklarının Kullanımı
3.
TAġITLARDA ENERJĠ
8–12
VERĠMLĠLĠĞĠ
3.1. Araçlarda Kullanılan
Yakıtlar ve Çevreye Zararları
TaĢıtların sera gazları oluĢumundaki payı, araçların yakıt
tüketimi ve karbondioksit emisyon değerlerinin ne anlama
geldiği, araçlarda benzine ve motorine alternatif olan
yakıtlar (LPG, CNG, etanol, hidrojen, elektrik, güneĢ
enerjisi) ve bu yakıtlardan bazılarına dönüĢümde dikkat
3.2. Enerji Verimli Yakıtlar
3.3. TaĢıtlarda Enerji Tasarrufu
edilmesi gereken hususlar vurgulanır. TaĢıtın özelliğinden
ve kullanımından kaynaklanan bazı yakıt israflarının
nedenleri ve bu çerçevede yakıt tasarrufu sağlanabilmesi
için uygulanabilecek yöntemler vurgulanır.
Önerilen Kaynaklar
 Cristopher Flavin, Nicholas Lenssen, Enerjide Arayışlar-Yaklaşan Enerji Devriminin El Kitabı. (çev.
Yaman Köseoğlu), Tema Vakfı Yayınları, Ġstanbul, ts.
154
 Elektrik ĠĢleri Etüt Dairesi Genel Müdürlüğü, Enerji Bakanlığı ENVER (Enerji Verimliliği) Projesi,
www.eie.gov.tr/duyurular/tan-bil_subesi/...enver.../ENVER.pps, EriĢim tarihi: 02.07.2009.
 Enes Fakıoğlu, Güneş Enerjisi ve Enerji Verimliliği, 1. Uluslararası Enerji Verimliliği Forumunda
yapılan sunum, 16 Ocak 2009, http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12, EriĢim tarihi:
03.07.2009.
 Mustafa Acaroğlu, Alternatif Enerji Kaynakları. Atlas Yayın Dağıtım, Ġstanbul, 2003.
 Niyazi Özgür, Enerji Verimliliği ve Suyun Verimli Kullanılması, Ankara, Mart 2008,
https://www.sanayi.gov.tr/download/tuketici/enerji_verimliligi.zip?, EriĢim tarihi: 01.10.2009.
 Örgen Uğurlu, Çevresel Güvenlik ve Türkiye’de Enerji Politikaları. Örgün Yayınevi, Ġstanbul, 2009.
 Tamer Afacan, Dünyada ve Türkiye’de Biyoyakıt Uygulamaları, (2009, Ocak 16).. 1. Uluslararası Enerji
Verimliliği Forumunda yapılan sunum, 16 Ocak 2009,
http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12, EriĢim tarihi: 03.07.2009.
 Tanzer Tunçalp, Beyaz Eşyada Enerji Verimliliği, 1. Uluslararası Enerji Verimliliği Forumunda yapılan
sunum, 16 Ocak 2009, http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12, EriĢim tarihi:
03.07.2009.
 TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Kılavuzu,
http://www.mmo.org.tr/resimler/ekler/325478b06878cf1_ek.pdf, EriĢim tarihi: 02.07.2009.
 Zekai ġen, Temiz Enerji ve Kaynakları. Su Vakfı Yayınları, Ġstanbul, 2002.
 Cristopher Flavin, Nicholas Lenssen, Enerjide Arayışlar-Yaklaşan Enerji Devriminin El Kitabı. (çev.
Yaman Köseoğlu), Tema Vakfı Yayınları, Ġstanbul, ts.
 Ġsmet Akova, Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2008.
 Larry Gonick, Alice Outwater, Karikatürlü Çevre Rehberi. (çev. AyĢe BaĢçı Sander), Beyaz Yayınları,
Ġstanbul, 2001.
 Marion A. Brisk, Çevre Dostu 1001 Proje-Öğrenenler İçin Uygulamalı Çevrecilik Eğitimi. (çev.
Komisyon), Beyaz Yayınları, Ġstanbul, 2000.
 Örgen Uğurlu, Çevresel Güvenlik ve Türkiye'de Enerji Politikaları. Örgün Yayınevi, Ġstanbul, 2009.
 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
 Çevre ve Orman Bakanlığı
 Milli Prodüktivite Merkezi
 Yerel yönetimler
155
 Çevre ve enerji odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
 Çevre ve Orman Bakanlığı
 Çevre ve enerji odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
ĠKTĠSAT IV
4. Modül
Aile ve Alışveriş
Hedefler
Bu modülde katılımcıların; mal ve hizmet satın alırken güvenli, etkin, hak ve sorumluluklarının
bilincinde hareket etmelerine katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Tasarruf bilinci içinde hareket eder.
2. Gerekli ve sözde ihtiyaçları arasında ayrım yapar.
3. AlıĢveriĢ konusunda özgüven sergiler.
4. Satın alacağı hizmet ve/veya ürün ile ilgili piyasa araĢtırması yapar.
5. Satın alacağı hizmet ve/veya ürünü gözden geçirir.
6. Satın alacağı hizmetler ve/veya ürünleri birbirleriyle karĢılaĢtırır.
7. BaĢlıca alıĢveriĢ yöntemlerini (mağaza, online, telefonla sipariĢ, kapıdan satıĢ vb.) ifade
eder.
8. Tüketici olarak belli baĢlı hak ve sorumluluklarını belirtir.
9. Satın alınan mal ve hizmet ile ilgili herhangi bir memnuniyetsizlik durumunda atılması
gereken adımları öngörür.
156
Ünite ve Konular
1.
ĠHTĠYAÇ ANALĠZĠ
Kazanımlar
1, 2, 3
Açıklama
AĢırı ve gereksiz tüketimin ailenin finansal yapısına
olumsuz etkileri, gerçek ihtiyaçlara uygun bir alıĢ veriĢ
listesi hazırlamanın püf noktaları vurgulanır.
 “Çocuğa Harçlık Verme” konusu için Hayatın İlk
Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) modülü 6-11, 12 Yaş
Çocuğundan Neler Beklenebilir? Ebeveyn Çocuğu İçin
Neler Yapabilir? ünitesi
2. ALIġVERĠġĠN TEMEL
KAVRAMLARI
2.1. Etiket Okuma
3–5, 8, 9
Alım ve satım iĢlemlerinde kullanılan anahtar kavramlar,
etiketlerdeki ögeler (fiyat, üretim yeri, son üretim tarihi,
son kullanma tarihi, ayırıcı özellikleri vb.), bir mal ya da
hizmetin
2.2. Kalite ve Fiyat
KarĢılaĢtırması
2.3. Kampanyaları Anlamak
2.4. Vadeli AlıĢveriĢ
kalitesinin,
fiyatının
alternatifleriyle
karĢılaĢtırılması, bir mal ya da hizmete en düĢük fiyatla
ulaĢma yolları, kampanyalardaki ve vadeli satıĢlardaki
mal ve hizmetlerin gerçek fiyatlarını hesaplama, malların
garanti belgelerinin içerdiği/içermesi gereken unsurlar,
alıĢveriĢte ödeme araçları (para, kredi kartı, banka kartı,
2.5. Garanti Belgesini Okumak
senet, çek vb.), alıcıların hak ve sorumlulukları (özellikle
2.6. Kullanma Klavuzunu
fiĢ, fatura gibi alıĢveriĢ belgeleri), alıcı ve satıcıların
Okumak
sorunu aralarında çözemediği durumlarda tüketicilerin
2.7. Hak ve Sorumluluklar
baĢvurulabilecekleri
merciler,
baĢvuru
süreci
ve
yöntemleri açıklanır.
 Ödeme araçları hakkında Hukuk Okuryazarlığı modülü
Hukuki Sonuç Doğuran Belgeler ünitesi.
157
3. MESAFELĠ ALIġVERĠġ
3–5, 8, 9
Yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer
iletiĢim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karĢı karĢıya
gelinmeksizin yapılan mesafeli alıĢveriĢin avantajları ve
dezavantajları,
online
güvenilirliğini
denetleme
satıĢ
yapan
yolları,
Ģirketlerin
online
alıĢveriĢ
güvenliğinin unsurları, online alıĢveriĢ ile ilgili anahtar
kavramlar, online alıĢveriĢte kullanılan ödeme çeĢitleri ve
bunların özellikleri, online alıĢveriĢin maliyet kalemleri
(vergi, ebata bağlı olarak posta ücreti, hediye paketi vb.),
online açık artırmalarda güvenli alım ve satım yapma
yöntemleri,
online
alıĢveriĢte
tüketicilerin
hak
ve
sorumlulukları açıklanır.
 “Mesafeli AlıĢveriĢ” konusu için Medyayı Kavramak
modülü Reklamın Amaç ve Stratejileri ünitesi
4. KAPIDAN SATIġ
3–5, 8, 9
Kapıdan
satıĢ
sözleĢmeleri,
gereken
unsurlar,
cayma
sözleĢmede
bildirimi
bulunması
gibi
hususlar,
tüketicilerin hak ve sorumlulukları ile bu tür satıĢlarda
karĢılaĢılan yaygın aldatıcı ve yanıltıcı satıĢ yöntemleri
açıklanır.
5. SORUN ÇÖZME
7, 8, 9
MEKANĠZMALARI
Ayıplı mal kavramı, ayıptan doğan haklar ile baĢlıca
alıĢveriĢ yöntemlerinde ve sık sorunlar yaĢanan bir takım
alıĢveriĢ tarzlarında (ev alımı, taĢıt alımı, ikinci el
alıĢveriĢ, kiralama ve kiracılık vb) alıcı ve satıcıların
sorunu aralarında çözemediği durumlarda tüketicilerin
baĢvurabilecekleri
merciler,
baĢvuru
süreci
ve
mekanizmaları açıklanır.
Önerilen Kaynaklar
 Bankalararası Kart Merkezi, BKM Kart Monitör Araştırması 2008, Orhan Matbaacılık, Ġstanbul, 2008.
 Bill Quain Üretken Tüketici. (H. Betül Çelik), Sistem Yayınları, Ġstanbul, 2002.
 Emrah Cengiz, Tüketicinin Korunması. Beta Basım Yayım Dağıtım A.ġ., Ġstanbul, 2007.
158
 Kolektif, Tüketici Hakları Mevzuatı. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007.
 Mehmet Akif Tutumlu, Tüketici Mahkemelerinin Görev ve Yetki Sınırları. Seçkin Yayıncılık, Ankara,
2006.
 Mehmet Akif Tutumlu, Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin Yapısı, İşleyişi, Sorunları ve Çözüm
Önerileri, Seçkin Yayıncılık, 2006.
 Oğuzhan Buhur, Tüketici Kredisi Açısından Kredi Kartı Uygulaması. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
 Werner Tiki Küstenmacher, Lothar J. Seiwert, Hayatı Kolaylaştır, (çev. Canan Çiğdem Dikmen), Kaknüs
Ġstanbul, 2002.
 Bill Quain, Üretken Tüketici. (H. Betül Çelik), Sistem Yayınları, Ġstanbul, 2002.
 Emrah Cengiz, Tüketicinin Korunması. Beta Basım Yayım Dağıtım A.ġ., Ġstanbul, 2007.
 Werner Tiki Küstenmacher, Lothar J. Seiwert, Hayatı Kolaylaştır, (çev. Canan Çiğdem Dikmen), Kaknüs
Ġstanbul, 2002.
 Tüketici odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Meslek odaları ve birlikleri
 Reklam Özdenetim Kurulu
 Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
 Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri
 Üniversitelerin ilgili programları
 Tüketici odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
159
 Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
 Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri
160
ĠKTĠSAT V
5. Modül
Küçük (Mikro) Ölçekli İşletme Girişimciliği
Hedefler
Bu modülde; katılımcıların küçük ölçekli iĢletme kurabilme, örgütleyebilme, finansman
sağlayabilme ve pazarlayabilme bilgi ve becerilerini artırmak hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. GiriĢimcilik ile ilgili temel kavramları belirtir.
2. GiriĢimcilikle ilgili dünyada ve Türkiye’deki güncel uygulamalara örnekler verir.
3. ĠĢ kurma yöntem ve süreçlerini açıklar.
4. ĠĢletmelerin hukuki yapılarını vurgular.
5. ĠĢ modellerine örnekler verir.
6. ĠĢ stratejisi oluĢturma yöntemlerine örnekler verir.
7. ĠĢ planının bölümlerini ve ayrıntılarını tespit eder.
8. Pazarlama planı oluĢturur.
9. Finansman planı oluĢturur.
10. KarĢılaĢılan belli baĢlı sorunlara örnekler verir.
11. KarĢılaĢılan belli baĢlı sorunlara çözüm yolları önerir.
12. Finansman kaynaklarını ifade eder.
13. GiriĢimciliğe destek veren kuruluĢları belirtir.
14. GiriĢimciliğe destek veren kuruluĢların destek koĢullarını vurgular.
15. Sürdürülebilir bir büyüme için gerekli stratejileri açıklar.
161
Ünite ve Konular
1. GĠRĠġĠMCĠLĠĞE GĠRĠġ
Kazanımlar
1, 2
Açıklama
GiriĢimciliğin tanımı, bileĢenleri, giriĢimcilik özellikleri,
günümüzde giriĢimciliğin önemi, giriĢimcilik süreci,
iĢlevleri ve giriĢimcilikte yaratıcılık ve yenilik süreçleri
üzerine bilgi verilir.
2. YENĠ Ġġ KURMA SÜRECĠ
3, 4
GiriĢimin türüne uygun hukuki yapı (limited, Ģahıs Ģirketi
vb.), bir giriĢim öncesinde cevaplanması gereken sorular,
2.1. GiriĢimin Türüne Uygun
mevcut bir iĢletmeyi satın almadan önce incelenmesi
Hukuki Yapının Belirlenmesi
gereken konular, mevcut bir iĢletmeyi satın almanın
2.2. Mevcut Bir ĠĢletmeyi Satın
avantaj ve dezavantajları vurgulanır.
Alma
3. SIFIRDAN BAġLAMAK
5
ĠĢ modelinin tanımı, giriĢimin gelir kaynakları, maliyet
unsurları, yatırımın boyutları, kritik baĢarı etmenleri,
3.1. ĠĢ Modeli
giriĢimin iĢ modelini oluĢtururken dikkate alınması
3.1.1. ĠĢ Modeli Nedir?
gereken hususlar ve iĢ modelinin uygulamaya geçirilme
sürecindeki adımlar aktarılır.
3.1.2. ĠĢ Modelinin
Belirlenmesi
3.1.3. ĠĢ Modelinin
Uygulamaya Konması
4. Ġġ STRATEJĠLERĠ
4.1. ĠĢ Stratejisi Nedir?
6
ĠĢ stratejisinin tanımı, farklı stratejik konumlandırma
yöntemleri
(çeĢitlilik
zemininde,
zemininde, ihtiyaca göre
4.2. Stratejik Konumlandırma
ve Türleri
kolay
ulaĢılabilme
konumlanma vb.) ve iĢ
stratejisinin formüle edilme süreci (tehlike ve fırsatları
saptamak için dıĢarıya bakmak, kaynaklar, kapasite ve
4.3. ĠĢ Stratejilerinin
uygulamalar için içeriye bakmak, tehlike ve fırsatları
Belirlenmesi
hedef alan stratejiler, stratejiyi destekleyici faaliyetler
arasında tam uyum sağlamak, çalıĢanların stratejiyi
kavraması ve stratejinin yürümesi için kendi üzerine düĢen
görevi anlamasını sağlamak, stratejiyi uygulamaya hazır
olmak vb.) hakkında bilgi sunulur.
162
5. Ġġ PLANI
5.1. ĠĢ Planı Nedir?
7–11
ĠĢ planının tanımı, plan yazma eyleminin giriĢimciye
kazandırdıkları, iĢ planının bölümleri (uygulama özeti, iĢ
fırsatını
5.2. ĠĢ Planının Amaçları
5.3. ĠĢ Planının Bölümleri
5.3.1. ÇalıĢma Ekibi
ortaya
çıkaran
pazar
etmenleri,
pazarın
hâlihazırdaki ve gelecek yıllarda ulaĢması beklenen
boyutu, ürün ya da hizmetlerin içeriği, ürün ya da hizmeti
farklı kılan özellikleri, giriĢimin amacı, organizasyon
Ģeması, maaĢ tablosu, çalıĢanların özellikleri, pazarlama
5.3.2. Pazarlama Planı
planı yapılırken dikkate alınması gereken noktalar,
5.3.3. Faaliyet Planı
müĢterileri tanımak, potansiyel müĢterilerin sayısı ve
5.3.4. Finansal Planlama
potansiyel
satıĢ
geliri,
çeĢitli
müĢteri
kesimlerinin
gereksinimleri, satın alma kolaylığı, hızlı teslimat, kiĢiye
5.4. Etkili Bir ĠĢ Planının
özel ürün hazırlamanın önemi, her kesime etkin bir ulaĢma
Ġlkeleri
yolu bulmak, uygun bir satıĢ ve promosyon yaklaĢımı,
5.5. Örnek Bir ĠĢ Planı
satın
Uygulaması
konusundaki duyarlılığı, uygun fiyatlama stratejileri,
alma
kararlarının
analizi,
müĢterinin
fiyat
müĢteri kazanma ve elde tutma maliyeti, rakiplerin gücü
ve zayıflığı, Ģirket pazara girerken rakiplerin nasıl tepki
verecekleri vb.), faaliyet planı hazırlanırken sorulması
gereken sorular (Üretim ihtiyaçları nelerdir? Tedarikçi
iliĢkileri ne durumda veya ne gibi bağlantılar öngörülüyor?
Ne kadar stoka ihtiyaç olacak? SipariĢe göre mi
çalıĢılacak, yoksa sürekli bir akıĢ operasyonu mu
kurgulanacak?
yürütülecek,
Hangi
hangileri
rutin
faaliyetler
dıĢarıdan
temin
içeriden
edilecek?
Potansiyel sorunlar, engeller ve riskler nelerdir? Zaman
çizelgesi nasıl hazırlanır? vb.) finansal planın unsurları ile
bütçeleme (giriĢimin baĢlangıç maliyetleri, giriĢim için
kullanılan/kullanılabilecek kaynaklar ve fonlar, bilanço,
gelir tablosu, nakit akıĢı tablosu vb.) ve etkili bir iĢ
planının içermesi gereken noktalar vurgulanır.
163
6. ĠġĠN FĠNANSMANI
12
KuruluĢ aĢamasında finansman kaynakları (mikrokredi,
vadeli alım Ģeklinde kredi, ticari banka kredisi, kiĢisel
6.1. KuruluĢ AĢamasında
birikim, aile ve dost çevresinden alınan borçlar, ipotek vb.)
Finansal Kaynaklar
ve kredi kurumlarının giriĢimciden cevap beklediği
6.2. GeliĢme AĢamasında
sorular; geliĢme aĢamasındaki sermaye kaynakları (iç
Finansal Kaynaklar
faaliyetten elde edilen nakit akıĢı, borç sermaye temini,
6.3. Olgunluk AĢamasında
risk sermayesi, birincil halka arz vb.) ve bunların
Finansman Kaynakları
kullanımının avantaj ve dezavantajları, bankaların kredi
verirken dikkate aldığı oranlar (borçluluk oranı, gelirlerin
6.4. ĠĢ Melekleri
faizleri karĢılama oranı vb.); geliĢme sürecinin sınırları,
olgunluk aĢamasında finansman kaynakları (halka açık
sermaye piyasaları, ikincil halka arz, ticari evrak, bono
vb.); İş Meleklerinin tanımı, ĠĢ Meleklerinden finansman
almak için ipuçları ile Türkiye’deki İş Melekleri Ağı
hususlarında bilgi verilir.
7. ÜLKEMĠZDE
13, 14
Meslek edindirme kursları veren, mikro ölçekli giriĢimlere
GĠRĠġĠMCĠLĠĞE DESTEK
finansal destek sağlayan özel kurumlar, kamu kurum ve
VEREN KURUMLAR VE
kuruluĢları ile STK’lar ve söz konusu kurumların destek
DESTEK KOġULLARI
koĢulları açıklanır.
 “Ülkemizde GiriĢimciliğe Destek Veren Kurumlar ve
Destek KoĢulları” konusu için Aile Bütçesi ve Kaynak
Yönetimi modülü Finansman Olanakları ünitesi.
8. ĠġLETMENĠN BÜYÜMESĠ
15
8.1. Sürdürülebilir Strateji
KuruluĢ
aĢaması
atlatılarak,
büyümenin
eĢiğine
gelindiğinde giriĢimci tarafından gözden geçirilmesi
gereken hususlar, hızlı bir büyüme karĢısında kalan
8.2. BaĢka Pazarlara Yayılma
8.3. Talebi KarĢılama
8.4. Yönetim Tarzı Seçenekleri
giriĢimcinin önündeki yönetim sorunları ve bu sorunları
aĢabilmek için uygulamaya koyabileceği yönetim tarzı
seçenekleri (içerik yönetimi, davranıĢ yönetimi, sonuç
yönetimi, ortam yönetimi) ile bu tarzların zamanlaması,
profesyonel yönetimi gerektiren durumlar vurgulanır.
Önerilen Kaynaklar
164
 Gazanfer Sanlıtop, Girişimcilik. Boyut Yayın Grubu, Ġstanbul, 2009.
 Ġbrahim Öztürk, 2008 Girişimcilik Raporu, ĠGĠAD Yayınları, Ġstanbul 2008.
 M. Tınaz Titiz, Girişimcilik Rehberi. Beyaz Yayınları, Ġstanbul, 2002.
 M. Tınaz Titiz, Girişimcilik Ulusça Zenginliğe Açılan Kapı. Ġnkılap Kitabevi, Ġstanbul, 2005.
 Richard Luecke, Girişimcinin El Kitabı, (çev. Ümit ġensoy), Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları, Ġstanbul,
2008.
 Semra Güney, Girişimcilik, Temel Kavramlar ve Bazı Güncel Konular, Ankara: Siyasal Kitapevi,
Ankara, 2008.
 Serpil Döm, Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, Detay Yayınları, Ankara, 2006.
 T.C. BaĢbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadın ve Yoksulluk, Fersa Ofset, Ankara, Eylül
2008.
 Tamer Müftüoğlu, Tülin Durukan, Girişimcilik ve Kobi'ler, Gazi Kitabevi, Ankara, 2004.
 Zafer Erdoğan, Girişimcilik ve Kobi'ler: Teori ve Uygulama, Ekin Kitabevi, Bursa, 2008.
 M. Tınaz Titiz, Girişimcilik Rehberi. Beyaz Yayınları, Ġstanbul, 2002.
 Peter Lynch, John Rothchild, Kazanmayı Öğren-Yeni Başlayanlar İçin Yatırım ve İşletme Rehberi. (çev.
Levent Cinemre, Hasan Ataol), Scala Yayıncılık, Ġstanbul, 1999.
 Robert L. Hershey, Zengin Olmak İçin Gereken Tüm Matematik: Finansal Başarı İçin Sayılarla
Düşünmek. (çev. Erkan Kızılocak), Güncel Yayıncılık, Ġstanbul, 2003.
 Semra Güney, Girişimcilik, Temel Kavramlar ve Bazı Güncel Konular, Ankara: Siyasal Kitapevi,
Ankara, 2008.
Ġstanbul, 2002.
165
 Mikrofinasman sağlayan ve kalkınma odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
 Mikrofinasman sağlayan ve kalkınma odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
166
9.4.
Aile Eğitimi Programında Medya Alanı
9.4.1. Medya Alanının Genel Amaçları
Aile üyelerine,

Medya imkânlarından azami düzeyde yararlanabilme,

Medyadan gelebilecek zararları en aza indirebilme,
bilgi ve becerisini kazandırabilmektir.
9.4.2. Medya Alanının Modülleri
MEDYA I
1. Modül
Hedefler
Medyayı Tanımak
Bu modülde katılımcıların;

iletiĢim, kitle iletiĢimi ve medya hakkında temel bilgileri ve kavramları
öğrenmeleri

medya ürünleri, kuruluĢları ve çalıĢanlarını daha iyi tanımaları,
hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Kitle iletiĢimi ve ögelerinin ne olduğunu açıklar.
2.
ĠletiĢim ile kitle iletiĢimi arasındaki farkı ayırt eder.
3.
Medya kavramının içeriğini belirtir.
4.
Medyanın iĢlevlerini açıklar.
5.
Medya türlerini birbirinden ayırt eder.
6.
Medya türlerinin iĢlevlerini birbirinden ayırt eder.
7.
Medya ürünlerine örnekler verir.
8.
Belli baĢlı medya profesyonellerini ifade eder.
9.
Haber ve unsurlarını vurgular.
10. Haberin güvenirliliğini sağlayan unsurları ifade eder.
167
11. Medyanın görev ve sorumluluklarına örnekler verir.
12. TaĢınabilir bilgi iletiĢim araçlarının iĢlevlerini açıklar.
13. Medya okuryazarlığının iĢlevlerini vurgular.
Ünite ve Konular
1. KĠTLE ĠLETĠġĠMĠ VE
Kazanımlar
1-4
Açıklama
ĠletiĢim (çok-yönlü), kitle iletiĢimi (tek-yönlü) ve
medyanın kuĢattığı anlam çerçevesi, birey ve aile
MEDYA
yaĢamındaki yeri ekseninde açıklanır.
1.1. ĠletiĢim Nedir?
 Aile içi, sosyal ve toplumsal iletiĢim konuları için
1.2. Kitle ĠletiĢimi Nedir?
Aile Eğitimi ve İletişimi alanı Aile Yaşam Becerileri
1.3. Medya Nedir?
2. MEDYANIN TÜRLERĠ
modülü Aile İçi İletişimin Temel Unsurları ünitesi.
5–7, 11, 12
Medya türleri, iĢlevleri, her bir medya çeĢidinin arz ettiği
hizmet ve ürünler ile bunların birbirlerine göre
2.1. Görsel Medya
farklılıkları hakkında bilgi verilir.
2.2. ĠĢitsel Medya
2.3. Basılı Medya
2.4. Ġnternet
2.5. TaĢınabilir Bilgi-ĠletiĢim
Teknolojileri
3. MEDYA VE ETĠK
8, 11
Medyanın organizasyonel yapısı, iĢleyiĢi ve bunu
sağlayan kiĢiler (medya patronu, muhabir, editör, yazı
3.1. Medyanın ĠĢleyiĢi
iĢleri, genel yayın yönetmeni vs.) ile tabi oldukları etik
3.2. Medya ĠĢleyiĢini Sağlayan
ilkeler hakkında temel bilgi verilir.
Aktörler
4. TEMEL KAVRAMLAR
4.1. Haber
7, 9, 10
Medya tarafından üretilen ürünlerin anlaĢılması ve
yorumlanması için gerekli olacak temel kavramlara
odaklanılır ve bunların birbirinden farkı belirtilir.
4.2. Yorum
4.3. Haber-Ġnceleme ve HaberAnaliz
4.4. Reklam-Ġlan
4.5. Program
168
5. HABER VE UNSURLARI
7, 9, 10
Haberin
üretim
süreci,
aĢamaları,
unsurları
ve
güvenilirlik hususları (mahreç, kaynak, imza vb.), habere
5. 1. Haber Nedir, Nasıl Yazılır,
etki eden faktörler çerçevesinde “haber” ele alınarak
Unsurları Nelerdir?
iĢlenir/sunulur.
5. 2. Haber, Kurgu ve Gerçek
5. 3. Haberin Güvenilirliği
5. 4. Haber Sonrası: Etki-leĢim
6. MEDYA
11, 13
Medya okuryazarlığının ne olduğu açıklanır, medyayla
OKURYAZARLIĞI: NEDĠR,
etkileĢime geçen birey ve aile üyelerinin medya içeriğini
NE ĠġE YARAR?
anlama, analiz etme ve katkıda bulunmalarının önemi
vurgulanır.
Önerilen Kaynaklar
 21.Yüzyıl Okuryazarlığı-Medya Okuryazarlığına Genel Bir Bakış ve Sınıf İçi Etkinlikler:
http://www.medialit.org/pdf/mlk/turkish.pdf
 Armand -Michele Mattelart, İletişim Kuramları Tarihi. (çev. Merih Zıllıoğlu), ĠletiĢim Yay., Ġstanbul,
1998.
 Atilla Girgin, Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik'i, Ġstanbul, Ġnkılap Kitabevi, 2000.
 Ġrfan Erdoğan ve Korkmaz Alemdar, Öteki Kuram –Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel
ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi–.Erk Yay., Ankara, 2005.
 Johne Fiske İletişim Çalışmalarına Giriş. (çev. Süleyman Ġrvn), Ark Yay., Ankara, 1996.
 Martin Eslin, TV: Beyaz Camın Arkası, (çev. Murat Çiftkaya), Pınar Yay., Ġstanbul, 1991.
 Medya Okuryazarlığı: http://www.medyaokuryazarligi.org.tr/
 Neil Postman, Televizyon Öldüren Eğlence-Gösteri Çağında Kamusal Söylem-. (çev. Osman
Akınhay), Ayrıntı Yay., Ġstanbul, 1994.
 Nurdoğan Rigel, İleti Tasarımında Haber. Der Yay., Ġstanbul, 2000.
 Pierre Bourdieu, Televizyon Üzerine, (çev. Turhan Ilgaz), YKY, Ġstanbul, 1997.
 UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, Bir Çok Ses Tek Bir Dünya-İletişim ve Toplum: Bugün/Yarın-.
Ankara, 1993.
 W. Lance Bennett, Politik İllüzyon ve Medya, (çev. Seyfi Say), Nehir Yay., Ġstanbul, 2000.
169
 Herbert Schiller, Zihin Yönlendirenler, (çev. Cevdet Cerit), Ġstanbul, Pınar Yayınları, 1993.
 Medya Okuryazarlığı: http://www.medyaokuryazarligi.org.tr/
 Neil Postman, Çocukluğun Yokoluşu, (çev. Kemal Ġnal), Ġmge Yay., Ankara, 2008.
Akınhay), Ayrıntı Yay., Ġstanbul, 1994.
 RTÜK Akıllı İşaretler: http://www.rtukisaretler.gov.tr/RTUK/index.jsp
 Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu
 Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)
 Basın Yayın Genel Müdürlüğü
 UlaĢtırma Bakanlığı-Ġnternet Kurulu
 Ulusal Bilgi Güvenliği Programı
 Medya odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
170
MEDYA II
2. Modül
Medyayı Kavramak
Hedefler

medyanın nasıl iĢlediğinin,

medya içeriğinin oluĢum sürecinin,

medyanın kendine has dilinin,

medyanın birey, aile ve toplum üzerindeki etkilerinin
farkına varmaları hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Medya içeriğinin nasıl oluĢtuğunu ifade eder.
2.
Medya içeriğini oluĢturmada belirleyici olan ulusal etmenleri saptar.
3.
Medya içeriğini oluĢturmada belirleyici olan uluslararası etmenleri saptar.
4.
Her medya türünün kendine has bir dili olduğunu ayırt eder.
5.
Medya içeriğinde kurgusallığı ayırt eder.
6.
Her medya içeriğinin bir değer ve dünya görüĢü barındırdığını vurgular.
7.
Haber içeriklerinde eğlence ağırlıklığını ifade eder.
8.
Haberlerde belirleyici olan etkenleri sıralar.
9.
Medyaya eleĢtirel bakıĢın önemini vurgular.
10. Ġnternet ve taĢınabilir yeni bilgi iletiĢim teknolojilerinin sahip olduğu imkânlar ile
doğurabileceği riskleri karĢılaĢtırır.
11. Reklam sektörü ile medya arasında bağlantı kurar.
12. Haber ve eğlence programlarında yer alan örtük/gizli reklamları tespit eder.
13. Reklamların kendine has bir dili, felsefesi ve sunduğu dünya algısı olduğunu vurgular.
14. Tüketim ihtiyacı algısının oluĢmasında medyanın rolünü açıklar.
15. Aile ihtiyaçlarının belirlenmesinde reklamlara eleĢtirel bakmanın önemini vurgular.
16. Ġhtiyaçların belirlenmesinde reklamların etkisini aile üyeleriyle tartıĢır.
17. Medyada yer alan her türlü Ģiddet içeriğini tespit eder.
18. Medyada yer alan her türlü cinsel içeriği ayırt eder.
19. Görsel medya takibinde sembol iĢaretlerini (akıllı iĢaretler) ifade eder.
171
20. Riskli medya içeriğinden korunmada aile içi iletiĢimin ve paylaĢmanın önemini açıklar.
21. Medyanın sosyalleĢme sürecinde ne kadar etkili olduğunu açıklar.
22. Gündelik hayatta kullanılan dil ve davranıĢların oluĢumunda medyanın etkisini ayırt
eder.
23. Medyanın aile içi iletiĢimi ve davranıĢları nasıl etkilediğini tespit eder.
24. Medyanın zihin dünyasını Ģekillendirmede etkili olduğunu vurgular.
25. Medyanın modern toplumdaki iĢlevlerine örnekler verir.
26. Medyanın iĢlevlerini yerine getirip getirmediğini bir okur-izleyici olarak denetlemenin
önemini vurgular.
27. Medya gündemi ile toplumsal gündem arasındaki uyumu/uyumsuzluğu ifade eder.
172
Ünite ve Konular
1. MEDYA ĠÇERĠĞĠNĠN
Kazanımlar
1
Açıklama
Medya içeriğinin oluĢumu, haber (ajanslar, TV,
OLUġUM SÜRECĠ VE
gazete, internet) ve eğlence programları üzerinden
AġAMALARI
örnek etkinliklerle iĢlenir.
1.1. Bir Olayın HaberleĢtirilmesi
1.2. Türkiye'deki Haber
Sektörünün ĠĢleyiĢi
1.3. Bir Eğlence Program
Ġçeriğinin OluĢturulması
1.4. 7/24’lük Yayın Zorunluluğu
ve Ġçeriğin Niteliği
2. ĠÇERĠK OLUġUMUNDA
2, 3
Medyada gündem oluĢturucu etkiye sahip ve ona
BELĠRLEYĠCĠ ULUSAL VE
yöne veren ulusal ve küresel kurumlar, kuruluĢlar ve
KÜRESEL ETKENLER
aktörlerin yanı sıra medya profesyonellerinin (zihin
dünyaları, mesleki alıĢkanlıklar, aile algıları) medya
2.1. Gündem OluĢturucu Etki
içeriğinin oluĢumuna etkileri anlatılarak medya
Nedir?
metinlerinin
2.2. Siyasi-Bürokratik Aktörler
eleĢtirel
bir
gözle
çözümlenmesi
üzerinde durulur.
2.3. Eğlence Dünyasının
Aktörleri
2.4. Reklam Sektörü
2.5. Uluslararası Medya
Organizasyonları
2.6. Uluslararası KuruluĢlar
2.7. Medya Profesyonelleri
3. MEDYA DĠLĠ
3.1. Medya Dilinin Kendine
Özgülüğü
4–9
Medya dilinin kendine özgü amaçlarına, kurgusuna ve
değerlerine
dikkat
çekilerek
eğlence
odaklılığı
vurgulanır. Böylece aile üyelerinin dıĢ dünyayı
anlamalarında belirleyici olabilen medya dilinin,
3.2. Medya Ġçeriklerinin
Kurgusallığı
yapısal özellikleri çözümlenerek örnek etkinliklerle
eleĢtirel bir okuma yapmaları sağlanır.
3.3. Medya Metinlerinin
Amaçsallığı
173
3.4. Medya Metinlerinde
Değerler
3.5. Ġçeriğin EğlenceleĢtirilmesi
4.
ĠNTERNET VE YENĠ
10
Ġnternet, alternatif medya (kiĢisel web, bloglar, yerel
medya vb.) ve taĢınabilir yeni bilgileĢim ve iletiĢim
MEDYA
teknolojilerinin aile açısından sahip olduğu imkânlar
4.1. Alternatif Medya
ile olası riskler iĢlenir.
4.2. TaĢınabilir Bilgi ĠletiĢim
Teknolojileri
4.3. Ġnternet ve Bilgi
4.4. Güvenli Ġnternet
4.5. Ġnternet ve Çocuk
5.
REKLAMIN AMAÇ VE
11 – 16
STRATEJĠLERĠ
Reklam sektörü ile medya arasındaki iliĢki, bu
iliĢkinin
içeriğe
etkisi
ve
aile
içi
tüketim
alıĢkanlıklarına etkileri üzerinde durulur.
5.1. Reklam Verenler ile
Program ve Ġçerik Tercihleri
 Pazarlama amaçlı programlar için İktisat alanı Aile
Arasındaki ĠliĢki
ve Alışveriş modülü Mesafeli Alışveriş ünitesi.
5.2. Tüketim Kültürü, Medya ve
Aile
6.
MEDYA, ġĠDDET VE
17 – 20
CĠNSELLĠK
Medya içeriğinde –özellikle– Ģiddet ile cinsellik
unsurları ve olası etkileri üzerinde durularak aileye
yansımalarının analizleri yapılır.
6.1. Medya Ġçeriğinde ġiddet
6.2. Medya Ġçeriğinde Cinsellik
7.
MEDYA VE TOPLUM
7.1. Medyanın Modern
Toplumdaki ĠĢlevi
21 – 27
Medyanın modern toplumdaki iĢlevi, bireylerin
sosyalleĢme sürecine, değerlerine, diline ve zihinsel
yapılarına
etkisi,
aile
ve
toplum
gündeminin
oluĢmasındaki rolü vurgulanır.
7.2. Medyanın SosyalleĢme
Sürecinin Belirleyici Aktörü
Olmaya BaĢlaması
7.3. Medyanın Kendine Has
Dilinin KitleselleĢmesi
7.4. Medyanın Zihinlere Ektiği
Formlar
174
7.5. Medya ve Toplum Gündemi
Uyumu/Uyumsuzluğu
Önerilen Kaynaklar
 21.Yüzyıl Okuryazarlığı-Medya Okuryazarlığına Genel Bir Bakış ve Sınıf İçi Etkinlikler:
http://www.medialit.org/pdf/mlk/turkish.pdf
 Armand -Michele Mattelart, İletişim Kuramları Tarihi. (çev. Merih Zıllıoğlu), ĠletiĢim Yay., Ġstanbul,
1998.
 Atilla Girgin, Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik'i, Ġstanbul, Ġnkılap Kitabevi, 2000.
 Füsun Alver, Basında Yabancı Tasarımı ve Yabancı Düşmanlığı, Ġstanbul, Der Yayınları, 2003.
 G. Yasemin Ġnceoğlu, Uluslararası Medya "Medya Eleştirileri", Ġstanbul, Der Yayınları, 2004.
 Johne Fiske, İletişim Çalışmalarına Giriş. (çev. Süleyman Ġrvn), Ark Yay., Ankara, 1996.
 Judith Lazar, İletişim Bilimi, (çev. Cengiz Anık), Ġstanbul, Vadi Yayınları, 2001.
 UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, Bir Çok Ses Tek Bir Dünya-İletişim ve Toplum: Bugün/Yarın-.
Ankara, 1993.
 Ünsal Oskay, Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş, (derl. ve çev.), Der Yay., Ġstanbul, 1992 (ilk baskı
1969).
 Çocuklarımız İçin İnternet Güvenliği (RTÜK):
http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=7d886e32-58ba-4e95-af95-5ac4efc38b9c
 Ġrem Barutçu, Babıâli Tanrıları Simavi Ailesi, Ġstanbul, Agora Kitaplığı, 2004.
 Martin Eslin, TV: Beyaz Camın Arkası, (çev. Murat Çiftkaya), Pınar Yay., Ġstanbul, 1991.
 BiliĢim Suçları ġube Müdürlüğü
175
 Basın Yayın Genel Müdürlüğü
 Sanayi Bakanlığı Reklam Kurulu
 Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu Telekomünikasyon ĠletiĢim BaĢkanlığı Bilgi Ġhbar Merkezi
 Çocuklarımız Ġçin Ġnternet Güvenliği (RTÜK)
176
MEDYA III
3. Modül
Hedefler
Bilinçli Medya Kullanımı

medya içeriğini eleĢtirel bir süzgeçten geçirme,

medya ile iliĢkilerini belli bir program dâhilinde ve ihtiyaçlara göre düzenleme,

medyanın yanlıĢ kullanımı ile oluĢabilecek risklerden korunma,

pasif bir izleyici olmak yerine medyaya aktif katılma
becerilerini kazanmaları hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Hangi medya ürününe ihtiyacı olduğunu saptar.
2.
Medyaya ayırdığı zamanı ihtiyaçlarına göre düzenler.
3.
Ġhtiyaç duyduğu bilgilere hangi medya aracılığıyla ulaĢacağını söyler.
4.
Bilgi kirliliğinden korunma ve güvenli bilgiye ulaĢma yollarını ifade eder.
5.
Bilgi ve enformasyon kaynaklarının seçiminde dikkat edeceği noktaları seçer.
6.
Bilgilendirici medya içeriklerine karĢı eleĢtirel bir yaklaĢım geliĢtirir.
7.
Haberleri, güvenilirliğini sağlayan unsurlara göre inceler.
8.
Eğlendirici medya ürünlerinin seçiminde dikkat edeceği noktaları vurgular.
9.
Eğlendirici medya ürünlerinin, aile ile birlikte kullanımında dikkat edilecek noktaları
vurgular.
10. Dizi, oyun, internet vb. medyanın bağımlılık düzeyindeki kullanımından korunma
yollarına örnekler verir.
11. Farklı türdeki medya içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini tespit eder.
12. Bilgi-iletiĢim teknolojilerinin çocuklar üzerindeki etkilerini saptar.
13. Bilgi-iletiĢim teknolojilerini aile içinde programlı ve denetimli kullanır.
14. Reklamın sunduğu hayat felsefesini analiz eder.
15. Reklamda sunulanlar ile gerçek arasındaki farkı ayırt eder.
16. Medya içeriği konusunda editöryal kadroya geri bildirimde bulunur.
17. Medya içeriği konusunda mesleki ve resmî kurumlar nezdinde Ģikâyet mekanizmalarını
iĢletir.
177
Ünite ve Konular
1.
BĠR ĠHTĠYAÇ OLARAK
Kazanımlar
1–3
Açıklama
Haber, eğlence ve iletiĢim aracı olarak medya ve
ürünlerini seçerken ihtiyaçların ve ayrılacak zamanın bu
MEDYA
ihtiyaçlara göre saptanması iĢlenir.
1.1. Medya Kullanım
Ġhtiyaçlarının Belirlenmesi
1.2. Medya Ürünlerine UlaĢım
2. BĠLGĠ KAYNAĞI
4–7
Bilgi ve enformasyon kaynağı olarak medyanın rolü, bu
OLARAK MEDYANIN
bağlamda uygun medyanın seçimi, bilgilendirici medya
KULLANIMI
içerikleri ve haberlerin güvenilirlik unsurları eleĢtirel bir
yaklaĢımla vurgulanır, bunlara yönelik eleĢtirel bir bakıĢ
2.1. Bilgi ve Enformasyon
geliĢtirilmesi desteklenir.
Kaynaklarının Seçimi
2.2. Bilgi Kirliliği ve Medya
2.3. Haberlerin Güvenilirliğini
Sağlayan Unsurları Takip
2.4. EleĢtirel Bir YaklaĢım
GeliĢtirme
3. EĞLENCE ARACI
Medyanın
eğlendirici
OLARAK MEDYANIN
ürünlerinin
seçimi,
KULLANIMI
ürünlerinin bilinçli, etkili ve kontrollü kullanımının önemi
8–10
özelliği,
aile
eğlendirici
üyeleriyle
birlikte
medya
medya
üzerinde durularak, bağımlılık riskine (dizi-oyun-internet
3.1. Eğlendirici Medya
vb.) dikkat çekilir ve farkındalık geliĢtirilmesi desteklenir.
Ürünlerinin Seçimi
3.2. Aile ile Birlikte Kullanım
3.3. Bağımlılık ve Farkındalık
4. MEDYA VE ÇOCUK
4.1. Farklı Türdeki Medya
Ġçeriklerinin Çocuklar
Üzerindeki Etkileri
11–13
Medya ve taĢınabilir bilgi-iletiĢim teknolojilerinin (oyun,
internet, GSM vb.)
“yeni bin yıl öğrenenleri” olan
günümüz çocukları üzerindeki etkileri vurgulanır. Medya
ürünlerinin doğru kullanımını destekleyici bilgiler ve
düzenlemeler açıklanır. Ailelerin medya ve taĢınabilir
4.2. Televizyon ve Çocuk
bilgi-iletiĢim
teknolojileri
ile
çocukların
iliĢkisini
4.3. Akıllı ĠĢaretler
düzenlemede kullanabilecekleri yöntemler açıklanır.
4.4. Ġnternet ve Çocuk
 “Medya ve Çocuk” konusu için Hayatın İlk Çeyreği (018 Yaş Gelişimi)
modülü 0-2 Yaş Çocuğundan Neler
178
4.5. TaĢınabilir Bilgi-ĠletiĢim
Teknolojileri ve Çocuk
ünitesi.
4.6. Bilgi ĠletiĢim
Teknolojilerinin Doğru
Kullanımı
5. REKLAM, TÜKETĠM VE
14, 15
AĠLE
Reklam ile sunulan hayat anlayıĢı (dili, kurgusu, görseliĢitsel içerik vb.)
ve gerçeklik üzerinden oluĢturulan
“algı” çözümlenerek bireyin gerçek ihtiyaçları arasındaki
5.1. Reklamın Büyülü
farklar vurgulanır.
Dünyası ve Tüketim
5.2. Reklam ile Gerçek
5.3. Reklamlarda Sunulan
Hayat AnlayıĢı
6. ġĠKÂYET VE DENETĠM
16, 17
MEKANĠZMALARI
6.1. Editöryal Kadroya Geri
Bildirim
Medya içeriği ile ilgili Ģikâyet ve denetim imkânları
hakkında bilgi verilerek –özellikle–editöryal kadroya geri
bildirimde bulunulması, mesleki ve resmi kurumlar (örn.
Adli Kurumlar, RTÜK: 444 1178, ihbarweb.org.tr)
nezdinde Ģikâyet mekanizmalarının nasıl iĢletileceği
6.2. Mesleki Örgütler
açıklanır.
Nezdinde GiriĢimler
6.3. Resmi Örgütler Nezdinde
GiriĢimler
Önerilen Kaynaklar
 Gürsel Öngören, Medya ile Mücadele Rehberi, Ġstanbul, Çınar Yayınları, 1998.
 Ġrfan Erdoğan ve Korkmaz Alemdar, Öteki Kuram –Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel
ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi–.Erk Yay., Ankara, 2005.
 Marilyn J. Matelski, TV Haberciliğinde Etik, (çev. Bahar Öcal Düzgören), Ġstanbul, YKY, 1996.
 Mehmet Küçük, Medya, İktidar, İdeoloji, (derl.), Ark Yay., Ankara, 1999.
 Nilüfer Timisi, Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Dost Yay., Ankara, 2003.
 Ortegay Gasset, Kütlelerin İsyanı, (çev. Nejat Muallimoğlu), Ġstanbul, Bedir Yayınevi, 1992.
179
 Raymond Williams, Televizyon, Teknoloji ve Kültürel Biçim, (çev. Ahmet Ulvi Türkbağ), Dost Yay.,
Ankara, 2003.
 ġahinde Yavuz , Medya ve İzleyici-Bitmeyen Tartışma-. (derl.), Vadi Yay., Ankara, 2005.
 Yalçın Akdoğan, Görsel İktidar, Ġstanbul, Ġnsan Yayınları, 1995.
 Gürsel Öngören, Medya ile Mücadele Rehberi, Ġstanbul, Çınar Yayınları, 1998.
Akınhay), Ayrıntı Yay., Ġstanbul, 1994.s
 Vedat Demir, Türkiye'de Medya ve Özdenetimi, Ġstanbul, ĠletiĢim Yayınları, 1998.
 126 Bilgi ve DanıĢma Hattı
 http://www.guvenliweb.org.tr
 http://www.uydunet.net
 http://www.teledunya.com
 Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu Telekomünikasyon ĠletiĢim BaĢkanlığı Bilgi Ġhbar Merkezi
 Çocuklarımız Ġçin Ġnternet Güvenliği (RTÜK)
180
 126 Bilgi ve DanıĢma Hattı
 http://www.guvenliweb.org.tr
 http://www.uydunet.net
 http://www.teledunya.com
181
9.5.
Aile Eğitimi Programında Sağlık Alanı
9.5.1. Sağlık Alanının Genel Amaçları
Ailelerin;

Sağlığın yaĢam kalitesindeki yeri ve önemine dair farkındalık oluĢturmalarına,

Sağlıkla ilgili problem çözebilme etkinliklerini artırmalarına,

Hastalıklardan ve sakatlıklardan korunma becerisi geliĢtirmelerine,

Hastalıklarla baĢ etmeyi öğrenmelerine,

Tıbbi geliĢmeleri takip ederek sağlıklı ve daha uzun yaĢamalarına,

Sağlık hizmet sunucularının kullandığı temel kavramları anlamalarına
katkıda bulunmaktır.
9.5.2. Sağlık Alanının Modülleri
SAĞLIK I
1. Modül
Sağlık Okuryazarlığı
Hedefler
Bu modülde katılımcıların; vücudun temel yapı, sistem, iĢlev ve iĢleyiĢi ile ilgili temel
bilgileri edinerek normal dıĢı durumların ayırdına varmaları hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Hücre, doku, organ, sistem gibi temel kavramları açıklar.
2.
Vücuttaki organları belirtir.
3.
Vücuttaki organların görevlerini belirtir.
4.
Vücuttaki sistemleri belirtir.
5.
Vücuttaki sistemlerin iĢleyiĢlerini açıklar.
6.
Vücuttaki sistemlerde meydana gelen normal dıĢı durumları tespit eder.
7.
Normal beden fonksiyonlarını sayar.
8.
Sağlık çalıĢanlarıyla iletiĢim kurar.
9.
Sağlık sistemini ve sağlık çalıĢanlarını açıklar.
182
Ünite ve Konular
1. TEMEL KAVRAMLAR
Kazanımlar
1
Açıklama
Vücudun yapı ve fonksiyonlarının anlaĢılmasında temel
teĢkil eden kavramlar açıklanır.
1.1. Hücre
1.2. Doku
1.3. Organ
1.4. Sistem
2. SOLUNUM SĠSTEMĠ
2–6
Dokulara temiz kan sağlamak için gaz değiĢiminin
yapıldığı, burun boĢluğundan baĢlayıp hava keseciklerine
2.1. Burun BoĢluğu
kadar uzanan tüpler ve özelleĢmiĢ keseciklerden oluĢan
2.2. Paranazal Sinüsler
solunum sistemi açıklanır.
2.3. Gırtlak (Larynx)
2.4. Nefes Borusu (Trachea)
2.5. BronĢ Ağacı ve Mukosilier
Sistem
2.6. Hava Keseciği ve
Kanalları (Alveoller ve Alveolar
Kanallar)
2.7. Akciğerleri Çevreleyen
Zar (Plevra)
3. DOLAġIM SĠSTEMĠ
2–6
Vücuttaki hücresel düzeyde doku beslenmesini sağlayan
ve kalp ve damarlardan oluĢan dolaĢım sistemi açıklanır.
3.1. Kalp
3.2. Atardamar (Arter),
Toplardamar (Ven) ve Kılcal
Damar (Kapiller) DolaĢımı
3.3. Lenfatik Damar Sistemi
4. SĠNDĠRĠM SĠSTEMĠ
4.1. Ağız BoĢluğu, DiĢler ve
Dil
2–6
Vücudun enerji kaynaklarını sağlamak için besinleri
sindiren ve ağız boĢluğundan baĢlayıp anüse kadar devam
eden sindirim kanalı boyunca besinleri kolayca emilecek
(absorption) hâle getiren sindirim sistemi açıklanır.
4.2. Yutak (Pharynx)
183
4.3. Yemek borusu
4.4. Mide
4.5. Pilor (Onikiparmak
Bağırsağı) ve Ġnce Bağırsaklar
4.6. Kalınbağırsak ve
Appendix
4.7. Rektum ve Anus
4.8. Karaciğer, Safra Kesesi ve
Yolları ve Dalak
4.9. Pankreas
5. SĠNĠR SĠSTEMĠ
2–6
Vücuttaki tüm sistemlerle armonik bir Ģekilde çalıĢan,
istemli ve istemsiz eylemlerin baĢlatılması, sürdürülmesi
5.1. Anatomik Ayrım (Merkezi
ve sonlandırılmasında gerekli uyarıların oluĢturulması ve
Sinir Sistemi–Periferik Sinir
ilgili organlara iletilmesi ile düĢünme, algılama, bellek,
Sistemi)
yorumlama, karar verme gibi entelektüel iĢleyiĢi sağlayan
5.2. Fizyolojik Ayrım (Somatik
sinir sistemi açıklanır.
Sinir Sistemi–Otonom Sinir
Sistemi)
5.3. Uyarı OluĢumu ve Ġletimi
5.4. Beyin Omurilik Sıvısı
(BOS)
5.5. Beyindeki Merkezler
5.6. Beyincik ve Denge
Kavramı
6. KAS–ĠSKELET SĠSTEMĠ
2–6
Hareket
etmeyi
ve
vücudun
dıĢ
darbelere
karĢı
korunmasını sağlayan kas ve kemiklerden oluĢan kas–
6.1. Kas Tipleri
iskelet sistemi açıklanır.
6.2. Kemik Yapısı
6.3. Kas–Tendon–Kemik
Bağlantıları
6.4. Sinir–Kas EtkileĢimi ve
Kasılma
6.5. Eklemler ve Eklem Tipleri
7. ÜREME VE ĠDRAR
2–6
Kadın ve erkek cinslerinde farklılık gösteren insan
184
YOLLARI SĠSTEMĠ
neslinin devamı ve cinsel iliĢki için gerekli organlar
bütünü olan üreme sistemi ve vücutta oluĢan atık ve
7.1. Erkek Üreme Sistemi
toksik maddelerin vücut dıĢına atılmasını sağlayan idrar
(Testisler, Penis, Prostat ve
yolları sistemi açıklanır.
Diğer Yardımcı Bezler)
7.2. Kadın Üreme Sistemi (Ġç
Genital, DıĢ Genital Organlar)
7.3. Adet Döngüsü
7.4. Ġdrar Yolları Sistemi
(Böbrek, Üreterler, Mesane,
Üretra)
8. KAN VE BAĞIġIKLIK
2–6
SĠSTEMĠ
Besin ve oksijen taĢıyan, kanama olduğunda pıhtılaĢmayı
sağlayan ve hücrelerden artık maddeleri böbreklere,
akciğere taĢıyan kanı ve vücudu enfeksiyonlara ve zararlı
8.1. Kırmızı Hücreler
etkenlere karĢı koruyan bağıĢıklık sistemi açıklanır.
(Eritrosit)
8.2. Beyaz Hücreler (Lökosit,
Lenfosit)
8.3. Kan Pulcukları
(Trombosit)
8.4. Plazma Sıvısı
8.5. PıhtılaĢma Mekanizması
9. GÖRMEK VE ĠġĠTMEK
2–6
Görsel ve duyusal uyarıların algılanmasını sağlayan
görme ve iĢitme sistemleri açıklanır.
9.1. Göz
9.2. Kulak
10.CĠLT VE EKLERĠ
2–6
Su kaybını önleyerek karasal yaĢamayı, çevre ile sürekli
haberleĢmeyi, iç organları çarpma ve sürtünme ile
10.1. Epidermis
oluĢabilecek
yaralanmalarla
güneĢ
ıĢınlarına
karĢı
10.2. Dermis
korunmayı ve D vitamini üretilmesini sağlayan cilt ve
10.3. Kıllar ve Saçlar
ekleri açıklanır.
10.4. Yağ ve Ter Bezleri
10.5. Tırnaklar
11. NORMAL BEDEN
FONKSĠYONLARI
7
Organ ve sistemlerin normal bedendeki fonksiyonları
açıklanır.
185
12. SAĞLIK
8
Sağlık çalıĢanlarının kullandığı temel kavramları açıklanır
ÇALIġANLARININ DĠLĠNĠ
ve onlarla doğru iletiĢim kurmanın temel prensipleri ele
ANLAMAK
alınır.
13. SAĞLIK SĠSTEMĠNĠ VE
9
SAĞLIK ÇALIġANLARINI
Sağlık sisteminin temel unsurları açıklanır ve sağlık
çalıĢanları ve görevleri tanıtılır.
TANIMAK
Her bir ünite için ortalama 30 dakika-1 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar

Helmut Leonhardt Anatomi Atlası Karın ve İç Organlar, (çev. Aykut Kazancıgil), ArkadaĢ Tıp
Kitapları, Ġstanbul, 1986.

Fahri Dere, Anatomi Atlası ve Ders Kitabı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 1999.

Aykut Kazancıgil & K. Hüseyinoğlu, Anatomi Atlası, Beta Basım Yayın.

Abdurrahman Aktümsek, Anatomi ve Fizyoloji (İnsan Biyolojisi), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara,
2009.

Robert M. Klein & James C. McKenzie, Anatomi, Histoloji ve Hücre Biyolojisi, Alfa Yayınları,
2003.

Mustafa Sarsılmaz, Anatomi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.

Bedia Sancak & Meserret Cumhur, Fonksiyonel Anatomi Baş, Boyun ve İç Organlar, ODTÜ
GeliĢtirme Vakfı Yayıncılık ve ĠletiĢim A.ġ. Yay., Ankara, 1999.

Okan Bilge, Pratik Anatomi, Asya Tıp Kitabevi, Ġzmir, 2005.

Komisyon, Ailenizin Tıp Ansiklopedisi. (çev. Komisyon), ArkadaĢ Yayıncılık, Ankara, 2008.

Michael B. Jacobs, Ailenizin Sağlık Kılavuzu, (çev. AyĢe Bilge Dicleli), Kontent Yayıncılık,
Ġstanbul, 2000.

Abdurrahman Aktümsek, Anatomi ve Fizyoloji (İnsan Biyolojisi), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara,
2009.

Aykut Kazancıgil & K. Hüseyinoğlu, Anatomi Atlası, Beta Basım Yayın.

Helmut Leonhardt, Anatomi Atlası Karın ve İç Organlar, (çev. Aykut Kazancıgil), ArkadaĢ Tıp
Kitapları, Ġstanbul, 1986.

Mustafa Sarsılmaz, Anatomi, , Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.
186

Okan Bilge, Pratik Anatomi, Asya Tıp Kitabevi, Ġzmir, 2005.
 Sağlık Bakanlığı
 Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Hizmet Birimleri (hastane, dispanser, poliklinikler vb.)
 Sağlık Hizmetlerini Destekleme ve GeliĢtirme Forumu
 Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Temsilciliği
 Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi BaĢkanlığı
 Yerel Yönetimlere Bağlı Sağlık Hizmet Birimleri (kadın ve aile sağlığı merkezi, poliklinik vb.)
 Sağlık odaklı çalıĢan sivil toplum kuruluĢları
187
SAĞLIK II
2. Modül
Hedefler
Sağlıklı Yaşama ve Hastalıklardan Korunma

sağlığın ne olduğunu ve sağlığı etkileyen faktörleri,

sağlığın kaybedilmesiyle ortaya çıkan hastalıkların nedenlerini,

hastalık ortaya çıkmadan hastalıklardan korunma yollarını,

hastalıkların erken teĢhis edilme yöntemlerini

gündelik yaĢam aktivitelerini daha sağlıklı biçimde organize etmeyi

yararlı alıĢkanlıklar geliĢtirmelerine yardımcı olacak bilgileri edinmeyi,
öğrenmeleri hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Sağlıkla ilgili temel kavramları açıklar.
2. Sağlığı etkileyen faktörlere örnekler verir.
3. Belli baĢlı hastalık belirtilerini tespit eder.
4. Belli baĢlı hastalık sebeplerine örnekler verir.
5. Belli baĢlı hastalık türlerine örnekler verir.
6. Koruyucu hekimliğin faydalarını açıklar.
7. KiĢiye ve çevreye yönelik koruyucu sağlık hizmetlerini belirtir.
8. Kamu ve bireysel koruyucu hekimlik uygulamalarının önemini vurgular.
9. Sağlığın sürdürülmesinde kiĢisel temizliğin (hijyenin) önemini vurgular.
10. Sağlığın sürdürülmesinde kiĢisel hijyenin sağlanması için yapılması gerekenlere
örnekler verir.
11. Kanserden korunmanın belli baĢlı yollarına örnekler verir.
12. Kanserden korunmada erken teĢhis ve tedavinin önemini vurgular.
13. Kronik hastalığı olan bireylerin sağlıklarını koruma ve sürdürmelerine yardımcı olacak
temel bilgilere örnekler verir.
14. Belli baĢlı meslek hastalıklarını ve nedenlerini açıklar.
15. ĠĢ kazalarından korunmada dikkat edilecek hususların önemini vurgular.
16. Sağlığa uygun tüketim malzemelerinin özelliklerini tarif eder.
188
17. Sağlığa uygun tüketim malzemeleri temininde dikkat edilmesi gerekenleri sıralar.
18. Yeterli ve dengeli beslenmenin önemini vurgular.
19. Yeterli ve dengeli beslenme için besin grupları ve besin ögelerini belirtir.
20. Sağlıklı yaĢam tarzı geliĢtirmede fizik aktivitenin çeĢitlerini belirtir.
21. Sağlıklı yaĢam tarzı geliĢtirmede fizik aktivitelerin risklerini ve faydalarını özetler.
22. Sağlığın korunması ve sürdürülmesinde sağlıklı yaĢam biçiminin önemini vurgular.
23. Aile içi Ģiddetin neden olduğu akut ve kronik sağlık sorunlarını açıklar.
189
Ünite ve Konular
1. SAĞLIK BĠLGĠSĠ
Kazanımlar
1–3
Açıklama
Sağlığın ne olduğu, sağlığı etkileyen faktörler, sağlığın
korunmasında erken teĢhisin önemi ve yöntemleri
1.1. Sağlık Kavramı
vurgulanır.
1.2. Sağlığın Belirleyicileri
1.3. Sağlığı Korumanın
Düzeyleri
1.4. Sağlık Kontrolleri
2. HASTALIK BĠLGĠSĠ
2.1. Hastalık Kavramı
4, 5, 11, 12
Sağlığın
hastalıklar
kaybedilmesiyle
sebeplerine
ortaya
ve
etki
çıkan
belli
baĢlı
süreçlerine
göre
sınıflandırılmıĢ biçimde açıklanır.
2.2. Hastalık Belirtileri ve
Bulguları
 Sigara ve Kanser konusu için Sağlıklı Yaşama ve
Hastalıklardan Korunma modülü, Yaşam Biçimi ünitesi.
2.3. Yapısal ve Fonksiyonel
Hastalıklar Ayrımı
 Sigara ve Kanser konusu için Sağlıklı Yaşama ve
Hastalıklardan Korunma modülü Yaşam Biçimi ünitesi.
2.4. Akut / Kronik Hastalık
Tanımı
2.5. Genetik Hastalıklar /
Akraba Evliliğinin Etkisi
(Örn: Akdeniz anemisi)
2.6. Çevresel Etmenlere
Bağlı Meydana Gelen
Hastalıklar (Örn: Silikozis)
2.7. Beslenme hataları
nedeniyle meydana gelen
hastalıklar (Örn: Obezite,
demir eksikliği anemisi)
2.8. Kültürel/Sosyal
Etmenlere Bağlı Meydana
Gelen Hastalıklar
2.9. BulaĢıcı Hastalıklar
(Örn: Viral hepatitler, grip)
2.10. Romatizmal
Hastalıklar (Örn: Behçet
190
hastalığı)
2.11. Travmalar
2.12. Acil Hastalıklar
2.13. Alerjik Hastalıklar
(Örn: Astım, ürtiker, saman
nezlesi)
2.14. Diabet ġeker Hastalığı
2.15. Kalp Hastalıkları (Örn:
Koroner kalp hastalığı, kalp
yetmezliği, kapak hastalıkları)
2.16. Kronik Akciğer
Hastalıkları (Örn: KOAH,
Pnömokonyozlar)
2.17. Sinir sistemini
etkileyen hastalıklar:
Multiple Skleroz
2.18. Sindirim sistemi
hastalıkları: Gastrit ve Mide
Ülseri, Kanamalar
2.19. Psikiyatrik hastalıklar
2.20. Endokrin sistem
hastalıkları: Tiroid Bezi
Hastalıkları
2.21. Genitoüriner Sistem
Hastalıkları
(Örn: Üriner Sistem TaĢları
selim prostat büyümesi)
2.22. Jinekolojik Hastalıklar
(önr: menstruasyon
bozuklukları, polikistik over)
2.23. Göz Hastalıları
(Örn: miyopi, hipermetropi,
astigmatizma)
2.24. KBB Hastalıkları
191
(Örn: ĠĢitme zorluğu, sinüzit,
geniz eti, otoskleroz)
2.25. Kanser
(Örn: Lösemi, Lenfoma,
Meme Kanseri, Rahim Ağzı
Kanseri, Prostat Kanseri)
2.25.1. Çevresel Faktörlere
Maruziyetin Kanser
OluĢumuna Etkisi
(örn: kirli hava, sigara,
beslenme)
2.25.2. Sık Görülen
Kanserlerin Belirtileri
2.25.3. Kim Ne Zaman Hangi
Tarama Testlerini
Yaptırmalıdır?
3.
KRONĠK HASTALIK
YÖNETĠMĠ
3.1. Sık Raslatlanılan Kronik
Hastalıklar ve Özellikleri,
Korunma ve Ġzlenmesi?
3.2. Sık Rastlanan Çocukluk
Çağı Kronik Hastalıkları ve
Özellikleri, Korunma ve
15
Kronik hastalığı (ġeker hastalığı, Kronik Obstruktif
Akciğer Hastalığı, Hipertansiyon, Koroner Kalp Hastalığı,
Osteoartrit, Multiple skleroz, Kronik böbrek yetmezliği)
olan bireylerin sağlıklarını koruma ve sürdürmelerine
yardımcı olacak temel bilgiler açıklanır.
3.7.  “Kronik Hastalığı Olanlar Ġçin Faydalı Pratik
Bilgiler” konusu için Sağlıklı Yaşama ve Hastalıklardan
Korunma modülü Fizik Aktivite/Egzersiz ünitesi.
Ġzlenmesi (Örn: ATip I
Diabetes Mellitus,
Epilepsiyle Seyreden Kronik
Hastalıklar, Kistik Fibroz,
Juvenil Romatoid Artrit)
3.3. Düzenli Tıbbi
Kontrollerin Önemi
3.4. Etkin Ġlaç Kullanımı
3.4.1. Doğru Zamanda
Doğru Dozda Ġlaç Kullanımı
3.4.2. Özel Ġlaç Tedavileri
192
3.4.3. Ġlaç Prospektüsü Nasıl
Okunmalıdır?
3.5. Kronik Hastalığı Olanlar
Ġçin Faydalı Pratik Bilgiler
3.6. Felçli ve Engelli Bakımı
4.
MESLEK
14–15
HASTALIKLARI VE Ġġ
Meslek hastalıkları ve iĢ kazalarından korunmada dikkat
edilecek hususlar vurgulanır.
KAZALARINDAN
KORUNMA
4.1. Meslek Hastalığı
Tanımı
4.2. Meslek Hastalığı
ÇeĢitleri ve Sınıflandırılması
(Örn: Kimyasal, Fiziksel,
Biyolojik Ajanların Neden
Olduğu Meslek Hastalıkları)
4.3. Meslek Hastalıklarından
Korunmada Temel Ġlkeler
Korunmada Alınacak Sağlık
Önlemleri
Korunmada Alınacak Teknik
Önlemler
4.6. ĠĢ Kazası Tanımı
4.7. ĠĢ Kazası OluĢ
Nedenleri
4.8. ĠĢ Kazalarının Sonuçları
4.9. ĠĢ Ortamı Güvenliği
5.
KORUYUCU
HEKĠMLĠK
6–10
Koruyucu hekimliğin tanımı, faydaları ile kamu ve
bireysel koruyucu hekimlik uygulamaları açıklanır.
5.1. Koruyucu Hekimliğin
Tanımı, Faydaları
5.2. Kamunun Sorumlulukları
193
5.3. Temel Sağlık Hizmetleri
5.4. Bireysel Sorumluluklar
(Örn: YetiĢkin aĢılaması)
6. KĠġĠSEL HĠJYEN
6.1. KiĢisel Hijyenin Tanımı
ve Önemi
6.2.Beden Temizliği
9-10
Sağlığın sürdürülmesinde kilit rolü olan kiĢisel hijyenin
sağlanması için yapılması gerekenler vurgulanır.
 “KiĢisel Hijyen” konusu için Sağlıklı Yaşama ve
Hastalıklardan Korunma modülü Yaşam Biçimi ünitesi.
6.2.1. El, Tırnak Temizliği ve
Bakımı
6.2.2. Yüz, Göz, Burun,
Kulak, Boyun ve Koltukaltı
Temizliği
6.2.3. Saç Temizliği ve
Bakımı
6.2.4. Ayak Temizliği
6.2.5. Genital Bölge
Temizliği
6.2.6. Tuvalet AlıĢkanlığı ve
Temizliği
6.2.7. Banyo Yapma ve
Giyecek Hijyeni
6.3. Ağız ve DiĢ Sağlığı
6.3.1. DiĢ Çürümesi ve Vücut
Sağlığıyla Ġlgisi
6.3.2. DiĢ Eti Hastalıkları ve
Vücut Sağlığıyla Ġlgisi
6.3.3. DiĢlerin GeliĢim
Bozuklukları
6.3.4. Ağız ve DiĢ Sağlığı
Nasıl Korunur?
6.4. Akıl Sağlığı ve Hijyen
6.5. YaĢadığımız Çevre
Hijyeni (Ev, ĠĢ Yeri, Okul)
194
6.6. EĢya Hijyeni (KiĢisel
eĢya, ortak eĢya)
7.
BESLENME
18, 19
Yeterli ve dengeli beslenme ekseninde, besin grupları ve
besin ögeleri vurgulanır.
7.1. Beslenme Nedir
 “Hijyenik Beslenme” konusu için Çocuk ve Ergen
7.2. Yeterli ve Dengeli
Sağlığı modülü Beslenme ünitesi.
Beslenme Tanımı ve Önemi
 “Beslenme” konusu için Çocuk ve Ergen Sağlığı
7.3. Besin Piramidi ve
modülü Beslenme ünitesi
Önemi
7.3.1. Ekmek ve Tahıl
Grubu
7.3.2. Süt Grubu
7.3.3. Sebze ve Meyve
Grubu
7.3.4. Et ve Kurubaklagil
Grubu
7.4. Besin Ögeleri
7.4.1. Proteinler
7.4.2. Yağlar
7.4.3. Karbonhidratlar
7.4.4. Vitaminler
7.4.5. Mineraller
7.4.6. Su
7.5. Hijyenik Beslenme
7.5. Pratik Beslenme
Bilgileri (Örn: öğün
hazırlama, yemek piĢirirken
besin değerini koruma)
8.
SAĞLIKLI ÜRÜN
16–17
Sağlığa uygun tüketim malzemelerinin temini için dikkat
TERCĠH
edilmesi gereken hususlar (Örn: denetlenmemiĢ ürün
PRENSĠPLERĠ
kullanılmaması,
8.1. Kalite Kurum Onayı,
Tanım ve Önemi
sağlıklı
olduğu
sertifikasyonla
kanıtlanmamıĢ mekanlardan hizmet alınmaması, ambalajlı
ürün kullanımı, son kullanma tarihi geçmiĢ ilaç ve
gıdaların kullanılmaması) vurgulanır.
195
8.2. Hizmet veya Ürün
Alırken Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar
9.
FĠZĠK
AKTĠVĠTE/EGZERSĠZ
20, 21
Sağlıklı yaĢam tarzı geliĢtirmede fizik aktivitenin çeĢitleri,
riskleri ve faydaları vurgulanır.
9.1. Fizik Aktivite Tanımı
 “Egzersizin kronik hastalıklara etkisi” konusu için
ve ÇeĢitleri
Sağlıklı Yaşama ve Hastalıklardan Korunma modülü
9.2. Egzersizin Faydaları
Kronik Hastalık Yönetimi ünitesi.
9.2.1. Beden Sağlığı
9.2.2. Ruh Sağlığı
9.2.3. Sosyal Sağlık
9.3. Egzersiz ġiddet EĢikleri
9.3.1. Emniyet Aralığı
9.3.2. Fitness/Zindelik
Aralığı
9.3.3. Aerobik Aralık
9.3.4. Anaerobik Aralık
9.3.5. Kırmızı Bölge
9.4. Egzersiz Tipleri
9.4.1. Aerobik Egzersiz
9.4.2. Direnç Egzersizleri
9.4.3. Esneme ve Germe
Egzersizleri
9.5. Egzersiz öncesinde,
Sırasında ve Sonrasında
Hususlar
9.6. Obezite Tedavisinde
Egzersiz
9.7. YaĢam Dönemlerine
Göre Egzersizin Önemi
(Çocukluk, Ergenlik,
EriĢkinlik, YaĢlılık, Gebelik)
196
9.8. Egzersizin Kronik
Hastalıklara Etkisi
9.9. KiĢiye Özel Egzersiz
Reçeteleri
10. YAġAM BĠÇĠMĠ
22
Sağlığın korunması ve sürdürülmesinde yaĢam biçiminin
önemi vurgulanır.
10.1.Düzenli Uyku
 “Düzenli Uyku” konusu için Sağlıklı Yaşama ve
10.2.Stres Yönetimi
Hastalıklardan Korunma modülü Kişisel Hijyen ünitesi.
10.3.Sigarasız Hayat
 “Sigarasız Hayat” konusu için Sağlıklı Yaşama ve
10.4.Alkol Sağlığımıza
Hastalıklardan Korunma modülü Hastalık Bilgisi ünitesi.
Zararı
 “Stres Yönetimi” konusu için Aile Yaşam Becerileri
10.5.Madde Kullanımının
Modülü Ailenin Kendi Doğal Kaynaklarını Kullanma
Sağlık ve Sosyal Etkisi
11. AĠLE ĠÇĠ ġĠDDETĠN
Yoluyla Problem Çözme Becerisinin Kazanılması ünitesi.
23
NEDEN OLDUĞU AKUT
Aile içi Ģiddet sonucunda meydana gelen akut ve kronik
sağlık sorunları açıklanır.
VE KRONĠK SAĞLIK
SORUNLARI
Önerilen Kaynaklar

Ali Dülger & M.K. Gupta, Kronik Hastalıklar, Platform Yayınları, Ġstanbul, 2003.

Ali Gür, Beden Sağlığı ve Egzersiz, Epsilon Yayınları, Ġstanbul, 2005.

Aysel Kavas, Sağlıklı Yaşam İçin Doğru Beslenme, Literatür Yayıncılık, Ġstanbul, 2000.

Aytül Kasapoğlu, Madalyonun İki Yüzü: Hastalık ve Sağlık, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2008.

Kellie Collins, Sağlıklı Yaşam için 501 Öneri, (çev. Mehmet Gürsel), Ġnkılap Kitabevi, Ġstanbul,
2008.

Sevim Dursun, Hastalıklar Bilgisi Ders Kitabı Mikrobiyoloji / Enfeksiyon Hastalıkları /
Hastalıklar Bilgisi, Eser Sahibinin Kendi Yayını, 1997.

Stephen Davies & Alan Stewart, Hastalanmadan Yaşamak Bizim Elimizde, (çev. Suna Güler),
Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1995.

Turhan Akbulut, İşçi Sağlığı Prensip ve Uygulamaları, Sistem Yayıncılık, Ġstanbul, 1996.

Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni arĢivi: http://www.korhek.org/arsiv.php
197

Yıldız Güngen, ġadan Tokyürek, Nedime ġanlı, Ev ve Ailede Yaşam Yönetimi, PegemA
Yayıncılık, Ġstanbul, 2002.

Ali Gür, Beden Sağlığı ve Egzersiz, Epsilon Yayınları, Ġstanbul, 2005.

Aysel Kavas, Sağlıklı Yaşam İçin Doğru Beslenme, Literatür Yayıncılık, Ġstanbul, 2000.

Hüsrev Hatemi, Hastalıkta ve Sağlıkta Beslenme, Altın Kitaplar, Ġstanbul, 1984.

Kellie Collins, Sağlıklı Yaşam için 501 Öneri, (çev. Mehmet Gürsel), Ġnkılap Kitabevi, Ġstanbul,
2008.

Turhan Akbulut, İşçi Sağlığı Prensip ve Uygulamaları, Sistem Yayıncılık, Ġstanbul, 1996.
198
SAĞLIK III
3. Modül
Çocuk ve Ergen Sağlığı
Hedefler
Bu modülde katılımcıların; çocuk ve ergen sağlığıyla ilgili temel geliĢim evrelerini ve bu
evrelere özgü sağlık ihtiyaçlarını öğrenerek doğru zamanda gerekli hazırlıkları yapmalarına
katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Yeni doğandan ergenlik dönemine kadar olan geliĢim evrelerini belirtir.
2.
Yeni doğandan ergenlik dönemine kadar olan geliĢim evrelerinin temel özelliklerini
belirtir.
3.
AĢılamanın çocuk sağlığındaki önemini vurgular.
4.
Hangi hastalıklardan korunmak için aĢı uygulanması gerektiğini saptar.
5.
AĢıların ne zaman uygulanacağını belirtir.
6.
AĢıların ne zaman uygulanmayacağını belirtir.
7.
Sıvı dengesinin sağlık için önemini vurgular.
8.
BaĢlıca sıvı kaybı nedenlerini listeler.
9.
Sıvı kaybıyla seyreden hastalıklarda kaybedilen sıvının hangi yollarla yerine konması
gerektiğine örnekler verir.
10. Sık görülen döküntülü hastalıklara örnekler verir.
11. Döküntülü hastalıklarda yapılması gerekenleri sıralar.
12. Döneme özgü beslenme ihtiyaçlarını tespit eder.
13. Sağlıklı gıda hazırlamanın temel ölçütlerini açıklar.
14. Ergenlik dönemine özgü geliĢim evrelerinin temel özelliklerini belirtir.
15. Ergenlik dönemine özgü sorunları ayırt eder.
16. Doğumsal hastalık ve sakatlıkları açıklar.
17. Sağlam çocuk takibinin gerekçe ve unsurlarını ifade eder.
18. Ergen takibinin gerekçe ve unsurlarını belirtir.
19. Ev içi solunan hava temizliğininin unsurlarını sıralar.
199
Ünite ve Konular
1. DOĞUMSAL HASTALIK
Kazanımlar
16
Açıklama
Doğumla birlikte ortaya çıkan hastalık ve sakatlıklar
açıklanır.
VE SAKATLIKLARIN
SAPTANMASI
2. SAĞLAM ÇOCUK VE
17, 18
ERGEN TAKĠBĠ
Sağlam çocuk ve ergen takibinin gerekçeleri ve unsurları
(örn: okul öncesi göz taraması vb.) açıklanır.
2.1. Sağlam Çocuk Takibinin
Gerekçeleri ve Unsurları
2.2. Ergen Takibinin Gerekçeleri
ve Unsurları
3.
AġILAMA
3–6
AĢılamanın özel olarak çocuk sağlığındaki gereği ve
önemi açıklanır.
3.1. AĢının ve AĢılamanın
Anlamı
3.2. AĢılamanın Önemi ve
Gerekçeleri
3.3. AĢı Takvimi
3.4. AĢı Nasıl Üretilir?
4. SIVI DENGESĠ/SUYUN
7 -9
YAġAMSAL ÖNEMĠ
Sıvı dengesinin vücut açısından önemine ve çeĢitli
sebeplerle kaybedilen sıvının yerine konması konularına
odaklanılır.
4.1. Sıvı Dengesinin Anlamı ve
Korunması
4.2. BaĢlıca Sıvı Kaybı
Nedenleri
4.3. Sıvı Kayıplarıyla BaĢ Etme
5. DÖKÜNTÜLÜ
HASTALIKLAR BĠLGĠSĠ
10-11
Sık görülen döküntülü hastalıkların tanımı, temel
özellikleri, anne–babanın yapabilecekleri açıklanır.
5.1. Sık Görülen Döküntülü
Hastalıklar
200
5.2. Anne–Babanın
Yapabilecekleri
6. BESLENME
12, 13
Döneme özgü dengeli ve sağlıklı beslenmenin önemi ve
gıda hazırlamada dikkat edilmesi gerekenler açıklanır.
6.1. Anne Sütünün Önemi
 “Beslenme” konusu için Sağlıklı Yaşama ve
6.2. Dengeli ve Sağlıklı
Hastalıklardan Korunma modülü Beslenme ünitesi
Beslenme
6.3. Sağlıklı Gıda Hazırlama ve
Muhafaza Etme
6.4. Mevsimine Göre Yiyecek
Tüketimi
7. EV ĠÇĠ SOLUNAN HAVA
19
TEMĠZLĠĞĠ
Ev içi solunan havanın temizliğini sağlayacak hususlar
açıklanır, meydana gelecek risk unsurları ve yapılması
gerekenler vurgulanır.
7.1. Sigara ve Pasif Ġçicilik
7.2. Boya ve Diğer Kimyasal
Maddelerin Etkisi
7.3. Alerjen Tanımı
7.4. Ev Ġçi Allerjenler
7.4.1. Ev Tozu Akarları
7.4.2. Evde Çiçek
7.4.1. Evcil Hayvan
8. DÖNEMLER
8.1. Yeni doğan Dönemi
1-2, 14,15
Yeni doğandan baĢlayarak ergenlik dönemine kadar farklı
geliĢim dönemlerinde; sağlıklı fiziksel geliĢim ve iĢleyiĢle
ilgili konular açıklanır.
8.2. Süt Çocukluğu Dönemi
8.3. Oyun Çocukluğu Dönemi
8.4. Okul Çocukluğu Dönemi
8.5. Ergenlik Dönemi
8.5.1. Ergenlik Döneminin
Cinsel Sağlık Sorunları
8.5.2. Erken Evlilikler ve Ergen
Gebelikleri
8.5.3. Ergenlikte Zararlı
 “Dönemler” konusu için Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş
Gelişimi) modülü 0-2 Yaş Çocuğundan Neler
ünitesi.
Gelişimi) modülü 2-6 Yaş Çocuğundan Neler
ünitesi.
Gelişimi) modülü 6-11, 12 Yaş Çocuğundan Neler
201
AlıĢkanlıklar
8.5.4. Ergenlikte AĢılama ve
ünitesi.
Önemi
8.5.5. Sağlıklı Giyinme
Gelişimi) modülü 11, 12–18 Yaş Çocuğundan Neler
ünitesi.
Gelişimi) modülü Çocukluk ve Gençlik Yıllarında Görülen
Yaygın Davranış Problemlerini Anlamak ve Başa Çıkmak
ünitesi.
 “Dönemler” konusu için Üreme Sağlığı ve Sağlıklı
Annelik modülü Doğumdan Sonra ünitesi.
Her bir ünite için ortalama 1-1.5 dakika süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar

Bengi Semerci, Ergen Ruh Sağlığı, Alfa Yayın Basım, Ġstanbul, 2007.

Doğu Erker, Çocuk Sağlığı Kılavuzu, Papatya Yayıncılık, Ġstanbul, 2004.

Gülbin Gökçay, Yaşamın İlk 2 Yılında Çocuk Sağlığı ve Bakımı, Gülbin Gökçay, Saga Yayınları,
Ġstanbul, 2008.

Hakan Turan, Sedat Cömert, Anne Çocuk Sağlığı, Kök Yayınevi, Ankara, 2005.

K. Filiz Sasaoğlu, Anne ve Çocuk Sağlığı, Esin Yayınevi, Ġstanbul, 1999.

Komisyon, Ailenizin Tıp Ansiklopedisi, (çev. Komisyon), ArkadaĢ Yayıncılık, Ankara, 2008.

Ġstanbul, 2000.

Murat Tuncer, Çocuk Sağlığı Rehberi, Aura Kitapları, Ġstanbul, 2007.

YaĢar Kuzucu, Küçükler İçin Büyüklere Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı, Nobel Yayın Dağıtım,
Ankara, 2008.

Yıldız Güngen, ġadan Tokyürek, Nedime ġanlı, Ev ve Ailede Yaşam Yönetimi, PegemA
Yayıncılık, Ġstanbul, 2002.

Bengi Semerci, Ergen Ruh Sağlığı, Alfa Yayın Basım, Ġstanbul, 2007.
202

Doğu Erker, Çocuk Sağlığı Kılavuzu, Papatya Yayıncılık, Ġstanbul, 2004.

Gülbin Gökçay, Yaşamın İlk 2 Yılında Çocuk Sağlığı ve Bakımı, Gülbin Gökçay, Saga Yayınları,
Ġstanbul, 2008.

Murat Tuncer, Çocuk Sağlığı Rehberi, Aura Kitapları, Ġstanbul, 2007.

YaĢar Kuzucu, Küçükler İçin Büyüklere Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı, Nobel Yayın Dağıtım,
Ankara, 2008.
203
SAĞLIK IV
4. Modül
Üreme Sağlığı ve Sağlıklı Annelik
Hedefler

sağlıklı bir cinsel yaĢam için gerekli bilgi ve anlayıĢlara sahip olmalarına ,

sağlıklı çocuk sahibi olma sürecinde gebelik öncesi, gebelik, doğum ve doğum
sonrası anne ve bebeğin sağlıklı bir süreç geçirmelerine
katkı sağlamak hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
Cinsel sağlık ve sağlıklı cinsel iliĢkinin ne olduğunu açıklar.
2.
Cinsel iĢlev performansını etkileyen sorunlara örnekler verir.
3.
Cinsel iĢlev performansını etkileyen sorunların çözüm yolları önerir.
4.
Cinsel yolla bulaĢan enfeksiyonları ve korunma yollarını açıklar.
5.
Sorumlu cinsel davranıĢın gereklerini vurgular.
6.
Aile planlamasının gerekçelerini belirtir.
7.
Aile planlamasının yöntemlerine örnekler verir.
8.
Aile planlaması yöntemlerinin avantajlarını/dezavantajlarını ifade eder.
9.
Kısırlığa sebep olan baĢlıca hastalıklara örnekler verir.
10. Yardımcı üreme tekniklerini açıklar.
11. Aile içi kadına yönelik Ģiddetin yarattığı sonuçlara iliĢkin tahminlerde bulunur.
12. Gebelik evrelerini ve sürecini açıklar.
13. Yüksek riskli gebelikleri tanımlar
14. Yüksek riskli gebeliklerin anne ve çocuk sağlığına olası etkilerine örnekler verir.
15. Gebelik öncesi yapılması gerekenleri listeler.
16. Genetik danıĢma hakkında bilgi edinir.
17. Gebe adayının çalıĢma Ģartlarını düzenleme gereklerini vurgular.
18. Gebelik öncesi hangi aĢıların yapılması gerektiğini belirtir.
19. Alkol, sigara ve madde kullanımının gebeliğe olumsuz etkilerini açıklar.
20. Sağlıklı bir gebelik ile için beslenme tarzı arasında iliĢki kurar.
204
21. Kan uyuĢmazlığını açıklar.
22. Gebeliğin doktor/ebe tarafından düzenli aralıklarla izlenmesi gerektiğini belirtir.
23. Gebelik evrelerine özgü baĢlıca sağlık sorunlarını tespit eder.
24. Gebelik sürecinde sağlık sorunları yaĢamamak için alınması gereken önlemlerine
örnekler verir.
25. Gebelik sürecinde sık görülen Ģikâyetlerle baĢa çıkma yöntemlerine örnekler verir.
26. Acil tedavi gerektiren durumları belirtir.
27. Doğumun sağlık kuruluĢunda/sağlık personeli yardımıyla yapılması gerektiğinin
farkındadır.
28. Doğum Ģekillerini ifade eder.
29. Lohusalık sürecinde anne sağlığı için yapılması gerekenleri listeler.
30. Doğum sonrası bebek sağlığı için yapılması gerekenleri listeler.
31. Emzirme için gerekli becerileri edinir.
32. Meme bakımının nasıl olması gerektiğini açıklar.
33. Doğum sonu kullanacağı aile planlaması yöntemini belirtir.
34. Menopoz boyunca geçilecek aĢamaları ve bu süreçte gündeme gelebilecek sorunları
açıklar.
35. Andropoz boyunca geçilecek aĢamaları ve bu süreçte gündeme gelebilecek sorunları
ifade eder.
205
Ünite ve Konular
1.
ÜREME VE CĠNSEL SAĞLIK
Kazanımlar
1–5
Açıklama
Sağlıklı cinsel iliĢki sürecinin tanımlanmasına ve
sağlıklı cinsel iliĢkiyi etkileyen vajinismus ve
1.1. Sağlıklı Cinsel ĠliĢki
sertleĢememe gibi kadın ya da erkek cinsel iĢlev
1.2. Cinsel ĠliĢki Evreleri
performansını etkileyen faktörlere odaklanılır. Ayrıca
sorumlu cinsel davranıĢ çerçevesinde bilgi verilir.
1.3. Erkek Cinsel ĠĢlev Performansı
1.4. Kadın Cinsel ĠĢlev Performansı
1.5. Cinsel Birlikteliği Engelleyici
Rahatsızlıklar ve Çözüm Yolları
1.6. Sorumlu Cinsel DavranıĢ
1.7. Cinsel Yolla BulaĢan
Enfeksiyonlar ve Korunma Yolları
2. GEBELĠĞĠN OLUġUMU
13-27
Gebeliğin oluĢumu ve sürdürülmesi açıklanır.
2.1. Adet Döngüsü (Menstrüel
Siklüs)
2.2. Ovulasyon
2.3. Fertilizasyon
2.4. Gebelik Ürününün Rahime Göç
Etmesi
2.5. YerleĢme (Ġmplantasyon) ve
Plasenta OluĢumu
2.6. Gebelik Ürünün Bebek
Oluncaya Kadar Rahim Ġçindeki
Serüveni
3. AĠLE PLANLAMASI
3.1. Geleneksel Yöntemler
6–9
Ġstenilen zamanda ve istenilen sayıda sağlıklı çocuk
sahibi olmak için baĢvurulabilecek çeĢitli yöntemler,
avantaj ve dezavantajları çerçevesinde açıklanır.
3.2. Bariyer Yöntemleri
3.3. Hormonal Yöntemler
3.4. Rahim Ġçi Araçlar
3.5. Cerrahi Yöntemler
206
3.6. Postkoital Korunma
3.7. Kürtaj/Gebeliğin
Sonlandırılması
4. ĠNFERTĠLĠTE VE YARDIMCI
10–11
ÜREME TEKNĠKLERĠ
Kısırlığın (infertilite) tanımı, sebep olan hastalıklar ve
çözüm yolları açıklanır.
4.1. Ġnfertilitenin Tanımı
4.2. Ġnfertilitileteye Sebep Olan
Hastalıklar
4.3. Yardımcı Üreme Teknikleri
4.4. Çocuk Sahibi Olamama
5. GEBELĠK ÖNCESĠ HAZIRLIK
13–27
Gebelik öncesi yapılması gerekenlerle ilgili bilgi
verilir.
5.1. Gebelik Öncesi DanıĢma ve
BağıĢıklama
5.2. Uygun Beslenme ve Egzersiz
5.3. Gebe Adayının ÇalıĢma ġartları
BağıĢıklama
5.4. Alkol, Sigara ve Madde
Kullanımını Terk Etmek
5.5. Yüksek Riskli Gebelikler
5.6. Kan UyuĢmazlığı
6. GEBELĠK SÜRECĠ
6.1. Gebeliğin Evreleri ve
BağıĢıklama
13–28
Gebelik boyunca geçilecek aĢamalar ve bu süreçte
gündeme gelebilecek mide yanması, hâlsizlik gibi sık
görülen ya da gebelik toksemisi, yüksek tansiyon gibi
acil tedavi gerektiren durumlarla ilgili bilgi verilir.
6.2. Rutin Doktor/Ebe Kontrolleri
6.3. Doğum Öncesi Tanı Yöntemleri
6.4. ġikâyetlerle BaĢ Etme
6.5. Gebelikte Cinsel YaĢam
6.6. Gebelikte Tehlike ĠĢaretleri ve
Acil Tedavi Gerektiren Durumlar
6.7. Gebelikte Psikoljik
DeğiĢiklikler ve Aile Ġçi Destek
207
7. DOĞUM
29-30
Doğum sürecinde gündeme gelen doğum Ģekilleri
hakkında bilgi verilir.
7.1. Normal Vaginal Doğum
7.2. Suni Sancıyla Doğum
7.3. Ağrısız Doğum
7.4. Müdahaleli Doğum
7.5. Sezaryen Ameliyatı
8. DOĞUMDAN SONRA
31–33
Doğum sonrasında anne ve bebek sağlığı hakkında
bilgi verilir.
8.1. Lohusalık
 “Doğumdan Sonra” konusu için Çocuk ve Ergen
8.2. Erken ve Geç Dönem Bebek
Sağlığı modülü Dönemler ünitesi
Bakımı
8.3. Emzirme Bilgisi ve Meme
Bakımı
8.4. Sağlıklı Babalık
8.5. Doğum Sonu Aile Planlaması
8.6. Doğum Sonrası Cinsel YaĢam
9. MENOPOZ
34
Menopoz boyunca geçilecek aĢamalar ve bu süreçte
gündeme gelebilecek sorunlar hakkında bilgi verilir.
10. ANDROPOZ
35
Andropoz boyunca geçilecek aĢamalar ve bu süreçte
gündeme gelebilecek sorunlar hakkında bilgi verilir.
Önerilen Kaynaklar

AÇSAP Genel Müdürlüğü, Üreme Sağlığına Giriş, Eğitici Rehberi, Türkiye Üreme Sağlığı
Programı, Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2007.

Ali Ġhsan TaĢçı, Cinsel Eğitim, Ġz Yayıncılık, 2002.

Gülfidan CoĢar, Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Aile Planlaması, Somgür Eğitim Hizmetleri
Yayıncılık Ticaret Limited ġirketi, Ġstanbul, 1997.

H. Gül Akay, Aile Planlaması, Esin Yayınevi, Ġstanbul, 1999.
208

Hatice Toker, Gebelik Doğum ve Bebek Bakımı, Dharma Yayınları, Ġstanbul, 2006.

Kağan Kocatepe, Hafta Hafta Gebelik, Papatya Yayıncılık, Ġstanbul, 2009.

Komisyon, Ailenizin Tıp Ansiklopedisi, (çev. Komisyon), ArkadaĢ Yayıncılık, Ankara, 2008.

Ġstanbul, 2000.

Naciye Akyıldız, Kadının Sağlık Kılavuzu, Aile Eğitim Klavuzları, Cilt 14, Seha NeĢriyat,
Ġstanbul, 1995.

ġevkat Bahar ÖzvarıĢ ve diğerleri, Aile Planlaması ve Sağlığı, Uluslararası Aile Yılı Özel Ġhtisas
Komisyon Raporları” Kitabı içinde, BaĢbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler MüsteĢarlığı
Yayınları, Genel Yayın No:82, Ankara, 1994, Sayfa No: 335-424

Ali Ġhsan TaĢçı, Cinsel Eğitim, Ġz Yayıncılık, 2002.

Gülfidan CoĢar, Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Aile Planlaması, Somgür Eğitim Hizmetleri
Yayıncılık Ticaret Limited ġirketi, Ġstanbul, 1997.

Hatice Toker, Gebelik Doğum ve Bebek Bakımı, Dharma Yayınları, Ġstanbul, 2006.

Kağan Kocatepe, Hafta Hafta Gebelik, Papatya Yayıncılık, Ġstanbul, 2009.

Naciye Akyıldız, Kadının Sağlık Kılavuzu, Aile Eğitim Klavuzları, Cilt 14, Seha NeĢriyat,
Ġstanbul, 1995.
209
210
SAĞLIK VI
5. Modül
Yaşlı Sağlığı
Hedefler

yaĢam döngüsü içinde kendilerinin de yaĢayacağı/yaĢadığı bir evre olarak yaĢlılık
dönemi hakkında bilgi sahibi olmalarına,

bakmakla yükümlü oldukları yaĢlıların sağlıklarını korumalarına,

hastalandıklarında bu kiĢilerin tedavisine yardım etmelerine,

bu kiĢilerin bağımsız olarak yaĢamlarını sürdürmelerine katkı sağlayabilecek bilgi
ve becerileri edinmeleri
hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1.
YaĢlılığa bağlı vücutta geliĢen değiĢiklikleri belirtir.
2.
Vücutta meydana gelen değiĢikliklerin olumsuz etkileriyle baĢ etmek için gerekli
hazırlıkları ifade eder.
3.
YaĢlanmayla iliĢkili acil olmayan sağlık sorunlarını belirtir.
4.
YaĢlanmayla iliĢkili acil sağlık sorunlarını belirtir.
5.
YaĢlanmayla iliĢkili sağlık sorunlarından nasıl korunabileceğini vurgular.
6.
YaĢlının cinsel organ ve iĢlevlerinde meydana gelen değiĢiklikleri belirtir.
7.
YaĢa özgü cinsel yaĢam kalitesini düĢüren tıbbi durumlara örnekler verir.
8.
YaĢa özgü cinsel yaĢam kalitesini artırıcı hususları açıklar.
9.
YaĢlılıkta sıklıkla yaĢanan süregen hastalıklara örnekler verir.
10. Süregen hastalıklar varlığında sağlıklı yaĢama prensiplerini belirtir.
211
Ünite ve Konular
1. YAġLILIKTA SAĞLIĞI
Kazanımlar
1–3, 5
Açıklama
Doğrudan yaĢlanmayla iliĢkili (birincil) olarak ya da
yaĢlanma sonucunda (ikincil) meydana gelen sağlık
KORUMA
sorunlarından korunmaya dair bilgi verilir.
1.1. Kazalardan Korunma ve
Çevresel Düzenlemeler
1.2. Görme ve ĠĢitmenin
Korunması
1.3. BağıĢıklık ve AĢılama
1.4. Kanserden Korunma
1.5. Beslenme
1.6. Ağız ve DiĢ Bakımı
1.7. Ayak Bakımı
1.8. Egzersiz
1.9. Osteoporozdan Korunma
2. ACĠL TIBBĠ DURUMLAR
1, 2, 4, 5
YaĢlılığa
bağlı
vücutta
geliĢen
değiĢiklikler,
bu
değiĢikliklerin olumsuz etkileriyle baĢ etmek için gerekli
2.1. Göğüs Ağrısı
hazırlıklar, yaĢlanmayla iliĢkili acil sağlık sorunları ve
2.2. Bayılma
bu sorunlardan korunma yolları açıklanır.
2.3. Mide–Bağırsak Kanaması
2.4. Ġnfeksiyonlar
2.5. Yüksek veya DüĢük Vücut
Isısı
2.6. DüĢme, Çarpma ve
Yaralanmalar (Travmalar)
3.
NÖROLOJĠK VE
PSĠKĠYATRĠK SAĞLIK
3.1. Bellek ve Bunama
3.2. Alzheimer ve Diğer
Demansla Seyreden Hastalıklar
1–9
YaĢlılıkta sık rastlanan yaĢlanmayla iliĢkili nörolojik ve
psikiyatrik sağlık sorunları ve bu sorunlardan korunmaya
dair bilgi verilir.
 “Nörolojik ve Psikiyatrik Sağlık” konusu için Aile
Yaşam Becerileri modülü Yaşam Boyu Değişen Rollere
Uyum ünitesi.
3.3. Depresyon
3.4. Anksiyete Bozuklukları
212
3.5. Psikotik Rahatsızlıklar
3.6. Bağımsızlığın Yitirilmesi
3.7. Uyku Problemleri
4.
CĠNSELLĠK
1–8
YaĢlının cinsel organ ve iĢlevlerinde meydana gelen
değiĢiklikler ve sık rastlanan durumlar ile yaĢa özgü
4.1. Erkek ve Kadın Cinsel
cinsel yaĢam kalitesini artırıcı hususlarda bilgi verilir.
Organlarında YaĢa Özgü
 “Cinsellik” konusu için Evlilik ve Aile Hayatı modülü
Meydana Gelen DeğiĢimler
Kadın, Erkek ve Cinsellik ünitesi.
4.2. Erkekte Sık Görülen
Durumlar (Prostat, Andropoz)
4.3. Kadında Sık Görülen
Durumlar (Menopoz, Genital
Organ Problemleri)
4.4. Partner Olmaması
4.5. YaĢlılık ve Mahremiyete
Saygı
5. HASTALIK YÖNETĠMĠ
5.1. Diabet (ġeker) Hastalığı
9,10
YaĢlılıkta sıklıkla yaĢanan süregelen hastalıklarla ilgili
bilgi verilir.
5.2. Kronik Hastalıklar
5.3. KOAH (Böbrek Yetmezliği,
Kronik Karaciğer Hastalığı,
Kalp Yetmezliği)
5.4. Hipertansiyon
5.5. Koroner Kalp Hastalığı
5.6. Romatizmal Hastalıklar
5.7. Kanserler
5.8. Ġlaç Kullanım Ġlkeleri ve
Püf Noktaları
Önerilen Kaynaklar
213

Ali Dülger & M. K. Gupta, Kronik Hastalıklar, Platform Yayınları, Ġstanbul, 2003.

Aysel Kavas, Sağlıklı YaĢam Ġçin Doğru Beslenme, Literatür Yayıncılık, Ġstanbul, 2000.

Bekir Onur, Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm, Ġmge Kitabevi Yayınları, Ankara,
2008.

Charles Fox, Peter Sönksen, Sue Judd, Sorular ve Cevaplarla Diyabet, Kapital Yayınları,
Ġstanbul, 2001.

Kolektif, Romatizmal Hastalıkların Tanı ve Tedavisi, Yüce Yayımları, Ġstanbul, 2002.

Komisyon, Ailenizin Tıp Ansiklopedisi (çev. Komisyon), ArkadaĢ Yayıncılık, Ankara, 2008.

Marve L.Williamson, 40'ından Sonra Sağlıklı Cinsellik (çev. Deniz Atlas),, Phoenix Yayınevi,
Ankara, 2004.

Melek Kalkan, Servet Arıoğul & YaĢar Barut ve diğerleri, Psikolojik, Sosyal ve Bedensel
Açıdan Yaşlılık, Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2008.

Michael B. Jacobs, Ailenizin Sağlık Kılavuzu (çev. AyĢe Bilge Dicleli), Kontent Yayıncılık,
Ġstanbul, 2000.

Stephen Davies & Alan Stewart, Hastalanmadan Yaşamak Bizim Elimizde (çev. Suna Güler),
Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1995.

Marve L.Williamson, 40'ından Sonra Sağlıklı Cinsellik (çev. Deniz Atlas),, Phoenix Yayınevi,
Ankara, 2004.

Bekir Onur, Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm, Ġmge Kitabevi Yayınları, Ankara,
2008.

Melek Kalkan, Servet Arıoğul & YaĢar Barut ve diğerleri, Psikolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan
Yaşlılık, Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2008.

Komisyon, Ailenizin Tıp Ansiklopedisi (çev. Komisyon), ArkadaĢ Yayıncılık, Ankara, 2008.

Michael B. Jacobs, Ailenizin Sağlık Kılavuzu (çev. AyĢe Bilge Dicleli), Kontent Yayıncılık,
Ġstanbul, 2000.
214
215
SAĞLIK VII
6. Modül
İlk Yardım
Hedefler
Bu modülde, katılımcıların çevresindeki kiĢilerin hayati tehlike arz eden acil sağlık
sorunlarıyla karĢılaĢmaları durumunda;

tıbbi yardım gelene kadar hasta veya kazazedeyi hayatta tutabilecek,

kötüye gitmesini engelleyebilecek,

iyileĢmesine katkıda bulunabilecekleri
bilgileri edinmeleri hedeflenmektedir.
Kazanımlar
1. Ġlk yardıma ilĢkin temel kavramları ifade eder.
2. Ġlk yardımın önemini vurgular.
3. Ġlk yardım uygulamalarının temel prensiplerini belirtir.
4. Hayati tehlike arz eden acil sağlık sorunlarıyla karĢılaĢıldığında yapılacak ön
değerlendirmeleri açıklar.
5. Hayati tehlike arz eden acil sağlık sorunlarıyla karĢılaĢıldığında yapılacak ilk
müdahaleleri açıklar.
6. Solunum yolları tıkanıklığı ile karĢılaĢılması durumunda solunum yolunu açık tutacak
tekniklere örnekler verir.
7. Bilinci bulanık veya kapalı Ģahısla karĢılaĢılması durumunda takip edilecek ilk yardım
prensiplerini açıklar.
8. Kanamalı durumu olan Ģahısla karĢılaĢılması durumunda kanamanın yerine göre
kanamayı durdurucu tekniklere örnekler verir.
9. Yanık vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak ilk yardım
10.Donma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak ilk yardım
11.Kırığı olan kazazede ile karĢılaĢıldığında kazazedenin zarar görmeden acil sağlık
merkezine ulaĢtırılması gerektiğinin önemini vurgular.
12.Zehirlenme vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak ilk yardım
13.Havale vakası karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak veya zarar
216
görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini açıklar.
14.Evde yaĢanan belli baĢlı kazaları belirtir.
15.Ev içinde fiziksel, kimyasal ve biyolojik ajanların neden olabileceği hastalıklardan
korunmak için dikkat edilmesi gerekenleri listeler.
16.Suda boğulma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak veya
zarar görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini açıklar.
17. Kesici ve delici alet yaralanma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını
sağlayacak veya zarar görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini ifade eder.
18. Elektrik çarpma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak veya
zarar görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini ifade eder.
19.Sıcak çarpma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak veya
zarar görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini belirtir.
20. Hayvanların neden olduğu yaralanma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta
kalmasını sağlayacak veya zarar görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini açıklar.
21.Organ kopma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak veya
zarar görmesini engelleyecek ilk yardım prensiplerini özetler.
217
Ünite ve Konular
1.
ĠLK YARDIMIN
TEMELLERĠ
Kazanımlar
1–5
Açıklama
Ġlkyardımın
tanımı
ve
önemi
ilk
yardım
uygulamalarında temel prensipler vurgulanır.
1.1. Ġlk Yardım Tanımı ve Önemi
Hayati tehlike arz eden acil sağlık sorunlarıyla
1.2. Ġlk Yardımın Amaçları
karĢılaĢıldığında yapılacak ön değerlendirme ve ilk
1.3. Ġlk Yardım Eğitimi ve
müdahale vurgulanır.
Sertifikasyonu
Sağlık
1.4. Ġlk Yardımcı
gereğinden
fazla
1.5. Ġlk Yardım Uygulamada
durumlarda
kazazede
Temel Prensipler
tekniklerle
1.5.1. Koruma
ulaĢtırılacağı vurgulanır.
personelinin
olay
geç
taĢınarak
yerine
olması
veya
acil
intikalinin
riski
yaralının
sağlık
taĢıdığı
hangi
merkezine
1.5.2. Bildirme
1.5.3. Kurtarma
1.6. Ön Değerlendirme ve Ġlk
Müdahale
1.6.1. Durum Tespiti
1.6.2. Uygun Pozisyon Verme
1.6.3. Kalp Masajı ve Suni
Teneffüs (Kardiyopulmoner
Resüsitasyon)
1.7. Acil Tıbbi Yardım Ġle Ġlk
Yardım Ayrımı
1.8. Ġlk Yardımın Hayat Kurtarıcı
Olduğu Durumlar
1.9. Kazazede ve Yaralı
TaĢınması
218
2.
EV KAZALARI
14, 15
Evde yaĢanan kazalar ve ev içi fiziksel kimyasal ve
biyolojik ajanların neden olabileceği hastalıklardan
2.1. Ev Kazası Tanımı
korunmak için dikkat edilmesi gereken konular
vurgulanır.
2.2. Acil Durum Telefon
Numaraları
2.3. Sık Rastlanan Ev
Kazalarından Korunma
2.4. Çocuklarda Dikkat Edilmesi
Gereken Ev Kazaları
2.5. YaĢlılarda Dikkat Edilmesi
Gereken Ev Kazaları
2.6. Ev Kazalarında Ġlk
Müdahalenin Önemi
3. BĠLĠNÇ
7
Bilinci bulanık veya kapalı Ģahısla karĢılaĢılması
BOZUKLUKLARINDA ĠLK
durumunda takip edilecek ilk yardım prensipleri
YARDIM
vurgulanır.
3.1. Bayılmalar
3.2. Bilinci Kapalı KiĢiye Ġlk
Yardım
3.2.1. Bilinç Bulanıklığı
Sebepleri
3.2.2. Ġpuçlarını Değerlendirme
4. SOLUNUM YOLU
6
Solunum
yolları
tıkanıklığı
ile
karĢılaĢılması
TIKANIKLIKLARINDA ĠLK
durumunda solunum yolunu açık tutacak teknikler
YARDIM
vurgulanır.
4.1. Belirtileri Tanıma
4.2. Heimlich Manevrası
4.2.1. YetiĢkin
4.2.2. Çocuk
219
5. KANAMALI DURUMLARDA
8
Kanamalı durumu
olan Ģahısla
karĢılaĢılması
ĠLK YARDIM
durumunda kanamanın yerine göre kanamayı
5.1.
durdurucu teknikler vurgulanır.
Harici Kanamalar
5.1.1. Kompres Metodu
5.1.2. Elevasyon
5.2.
Ġç Kanama
5.3.
Burun Kanaması
5.3.1. Tansiyon Ölçümü
5.3.2. Uygun Kompres
5.4.
Kulak Kanaması
5.4.1. Kanama Bölgesinin Tespiti
6. SUDA BOĞULMALARDA
16
ĠLK YARDIM
Suda boğulma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın
hayatta kalmasını sağlayacak ilk yardım prensipleri
açıklanır.
7. KESĠCĠ DELĠCĠ ALET
17
Kesici
delici
alet
yaralanma
YARALANMALARINDA ĠLK
karĢılaĢıldığında
YARDIM
sağlayacak ilk yardım prensipleri vurgulanır.
8. ELEKTRĠK
18
Elektrik
kurbanın
çarpma
vakası
hayatta
vakası
ile
ile
kalmasını
ÇARPMALARINDA ĠLK
kurbanın hayatta kalmasını sağlayacak ilk yardım
YARDIM
prensipleri açıklanır.
9. SICAK ÇARPMALARINDA
19
ĠLK YARDIM
Sıcak çarpma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın
açıklanır.
10. YANIKLARDA ĠLK
9
Yanık vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta
YARDIM
kalmasını
10.1. Yanık Derecelendirme
vurgulanır.
sağlayacak
ilk
yardım
prensipleri
10.2. Yanma ġekilleri
10.2.1. Isı Yanıkları
10.2.2. Kimyasal Yanıklar
10.2.3. Elektrik Çarpmaları
11. DONMALARDA
10
Donma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta
ĠLKYARDIM
kalmasını
11.1. Derecelendirme
vurgulanır.
sağlayacak
ilk
yardım
prensipleri
11.2. Donmada ilk yardım
uygulaması
220
12. KIRIKLARDA ĠLK
11
Kırığı
olan
kazazede
ile
YARDIM
kazazedenin zarar görmeden acil sağlık merkezine
12.1. Kırık Belirtilerini Tanıma
ulaĢtırılması vurgulanır.
12.2. Kırık ÇeĢitleri
12.2.1. Açık Kırık
12.2.2. Kapalı Kırık
12.2.3. Parçalı Kırık
12.2.4. Kanama Kontrolü
12.2.5. Uç nabız Kontrolü
13. ZEHĠRLENMELERDE ĠLK
12
Zehirlenme vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın
YARDIM
13.1. Sindirim Yoluyla
vurgulanır.
13.1.1. Ġlaç
13.1.2. Koroziv (TahriĢ Edici)
Madde
13.2. Solunum Yoluyla (ġofben ve
Soba Zehirlenmesi)
13.3. Cilde Temas Yoluyla
13.4. Zehir DanıĢma Merkezi
14. HAVALEDE ĠLK YARDIM
13
Havale vakası karĢılaĢıldığında kurbanın hayatta
14.1. AteĢli Havale
kalmasını
14.2. Epilepsi Nöbeti
engelleyecek ilk yardım prensipleri vurgulanır.
15. HAYVAN
20
sağlayacak
veya
zarar
görmesini
Hayvanların neden olduğu yaralanma vakası ile
ZARARLARINDA ĠLK YARDIM
kurbanın
hayatta
kalmasını
15.1. Böcek Sorunları
sağlayacak ilk yardım prensipleri açıklanır.
15.2. Hayvan Isırmaları
16. ORGAN KOPMALARINDA
21
ĠLK YARDIM
Organ kopma vakası ile karĢılaĢıldığında kurbanın
vurgulanır.
Her bir ünite için ortalama 1.1.5 saat süre ayrılması önerilir.
Önerilen Kaynaklar

Ahmet Erdem, Ġlkyardım Kılavuzu, Aile Eğitimi Dizisi, Seha NeĢriyat, Ġstanbul, 1995.

Aygören Dirim, İlk Yardım Deprem ve Depremden Korunma Yolları Kanamalar, Boğulmalar,
Yaralanmalar, Yanıklar, Zehirlenmeler, Yapay Solunum, Esin Yayınevi, Ġstanbul, 1999.
221

AyĢen Hovardaoğlu & Leyla ġenocak, İlkyardım ve Acil Bakım Esasları ve Uygulama
Teknikleri, Hatiboğlu Yayınları, Ankara, 1997.

H. Ġbrahim Somyürek, İlk Yardım ve Acil Bakım, Palme Yayıncılık, Ankara, 1997.

Kurt Pollack, Ev Doktoru Aile İçin Sağlık Danışmanı, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1991.

KürĢat Karacabey & Recep Özmerdivenli, Sağlıklı Yaşam Bilgisi ve İlkyardım, Ġlpress Basım ve
Yayın, Ġstanbul, 2007.

Loraine Marianne Stern, Çocuk Ne Zaman Doktora Götürülmeli? Anne ve Babalar için Bir
Kılavuz (çev. Necip Sonlu), Doruk Yayınları, Ġstanbul, 1997.

Necmettin Erkan, İlk Yardım Kırık ve Çıkıklar / Boğulmalar / Sun'i Teneffüs / Bayılmalar /
Yaralanmalar / Her Türlü Yanıklar / Trafik Kazaları / Zehirlenmeler, Altın Kitaplar, Ġstanbul,
1995.

ġevkat Bahar ÖzvarıĢ ve diğerleri, Temel İlkyardım Bilgileri ve İlkyardım Eğitimi Becerileri
Rehberi (Eğitici ve Katılımcılar İçin), GeniĢletilmiĢ Üçüncü Baskı, Hacettepe Halk Sağlığı
Vakfı, Yayın No: 04/20, Ankara, 2004.

Thomas Seiler, Bebeklere ve Çocuklara İlkyardım, (çev. ÇağdaĢ Özkan), Optimist Yayın
Dağıtım, Ġstanbul, 2007.

Ahmet Erdem, Ġlkyardım Kılavuzu, Aile Eğitimi Dizisi, Seha NeĢriyat, Ġstanbul, 1995.

AyĢen Hovardaoğlu & Leyla ġenocak, İlkyardım ve Acil Bakım Esasları ve Uygulama
Teknikleri, Hatiboğlu Yayınları, Ankara, 1997.

KürĢat Karacabey & Recep Özmerdivenli, Sağlıklı Yaşam Bilgisi ve İlkyardım, Ġlpress Basım ve
Yayın, Ġstanbul, 2007.

Necmettin Erkan, İlk Yardım Kırık ve Çıkıklar / Boğulmalar / Sun'i Teneffüs / Bayılmalar /
Yaralanmalar / Her Türlü Yanıklar / Trafik Kazaları / Zehirlenmeler, Altın Kitaplar, Ġstanbul,
1995.

Thomas Seiler, Bebeklere ve Çocuklara İlkyardım, (çev. ÇağdaĢ Özkan), Optimist Yayın
Dağıtım, Ġstanbul, 2007.
222
223
10. Kaynakça4
2.
el
oto
alacaklar
dikkat!,
Sabah
Gazetesi,
13
http://www.sabah.com.tr/Otomobil/2009/07/13/2_el_oto_alacaklar_dikkat,
Temmuz
2009,
13-07-2009
tarihinde eriĢilmiĢtir.
A. Nilgün Canel, Ailede Problem Çözme, Evlilik Doyumu Ve Örnek Bir Grup Çalışmasının
Sınanması, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nde HazırlanmıĢ Doktora Tezi,
2007.
A. ġeref Gözübüyük, Açıklamalı Türk Anayasaları 1876, 1921, 1924, 1961, 1982 Yapılışları,
Özellikleri ve Yapılan Değişiklikler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007
Abdulvahap Yiğit, İş Güvenliği ve Sağlığı, Aktüel Yayınları, Bursa, 2008.
Adnan Yılmaz, İçişleri Bakanlığınca yapılan çalışmalar, 1. Uluslararası Enerji Verimliliği
Forumunda yapılan sunum, 2009, http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12
internet adresinden 03-07-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Akın ġimĢek, Sosyal Güvenlik, YaklaĢım Yayıncılık, Ankara, 2008
Ali Ġhsan Özuğur, Boşanma Ayrılık ve Evlenmenin İptali Davaları, Adalet Yayınevi, Ankara,
2008.
Ali Parlar & Muzaffer Hatipoğlu, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Yorumu, Adalet
Yayınevi, Ankara, 2009.
Alina Morawska, Leanne Winter & Matt R. Sanders, Parenting Knowledge and Its Role in
The Prediction of Dysfunctional Parenting and Disruptive Child Behaviour, Child: Care,
Health and Development, 2009, 35, 2, pp. 217–226.
Andrew Belsey & Ruth Chadwick, Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar, (çev. Nurçay
Türkoğlu), Ayrıntı, Ġstanbul, 1998.
Angela C Lyons, Yunhee Chang, & Erik M Scherpf, Translating Financial Education Into
Behavior Change For Low-Income Populations, Financial Counceling and Planning, 2006,
17(2), pp. 27-45.
Ann Douglas &. Elizabeth Lewin, Family Finance: The Essential Guide for Parents,
Chicago, Dearborn Trade Publishing, 2001.
4
Bu kaynakça, müfredat oluşturulurken yararlanılan ve/veya metinde atıf yapılan kaynaklardan oluşmaktadır.
224
Arif Künar, Elektrikli ev aletleri ve tüketici hakları, 1. Uluslararası Enerji Verimliliği
Armand Mattelart, Beyin İğfal Şebekesi Uluslar arası Reklamcılık, (çev. IĢın Gürbüz),
Ayrıntı, Ġstanbul, 1995.
Armand Mattelart, İletişim Kuramları Tarihi, (çev. Merih Zıllıoğlu), ĠletiĢim, Ġstanbul, 1998.
Armand Mattelart, İletişimin Dünyasallaşması, (çev.Halime Yücel), ĠletiĢim, Ġstanbul, 2001.
ASAGEM, Çocuklara Yönelik Programlar ve Bu programlarda Yayımlanan Reklamların
Ġçerik Analizi AraĢtırması, T. C. Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları,
Ankara, 2008.
ASAGEM, Medya Profesyonellerinin ve Medyanın Aile Algısı, T. C. Aile ve Sosyal
AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2008.
Atilla Girgin,Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik'i, Ġnkılap Kitabevi, Ġstanbul, 2000.
Aviva Silver, A European Approach to Media Literacy: Moving toward an Inclusive
Knowledge Society, Mapping Media Education Policies in the World, United Nations,
Alliance of Civilizations (Ed. Divina Frau-Meigs & Jordi Torrent), UNESCO, European
Commission, Grupo Comunicar, New York, 2009.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
Aygül Kıssal & AyĢe BeĢer, YaĢlı Ġstismar ve Ġhmalinin Değerlendirilmesi, TAF Prev Med
Bull, 2009, 8(4), ss. 357-364.
Aytekin ĠĢman, Türk Eğitim Sisteminde Ölçme ve Değerlendirme: Genel Kavramlar,
Uygulamalar, Sorunlar, Çözüm Önerileri ve Yeni Bir Model, DeğiĢim Yayınları, Adapazarı,
1998.
Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Cilt 1-2-3-4-5-6, Demir Yayınevi, Ġstanbul, 2001.
Bankalararası Kart Merkezi, BKM Kart Monitör Araştırması, Ġstanbul, Orhan Matbaacılık,
2008.
BaĢbakanlık Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü, 2006 Aile Yapısı Araştırması,
2006, http://www.aile.gov.tr/tr/?Sayfa=Detay&Id=2006122862127, 06.07.2009 tarihinde
eriĢilmiĢtir.
BaĢbakanlık
Aile
ve
Sosyal
AraĢtırmalar
Genel
Müdürlüğü,
İstatistikler,
2005,
225
http://www.aile.gov.tr/aileist.htm#05, 06.07.2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
BDDK. Türkiye’de mikrofinansın yasal çerçevesinin düzenlenmesi, Uluslararası Mikrofinans
Konferansında
yapılan
sunum,
2005,
UNDP,
www.undp.org.tr/undp/docs/.../BDDK%2013%20aralik%20sunum.ppt
adresinden
Istanbul.
03-07-
2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Beybin Kejanlıoğlu, Türkiye’de Medyanın DönüĢümü ve Medya Okuryazarlığı Zemini,
Medya Okuryazarlığı, (Ed. Nurçay Türkoğlu & Melda Cinman ġimĢek), Kalemus Yayınları,
Ġstanbul, 2007.
Bülent Tanör & Nemci YüzbaĢıoğlu, Türk Anayasa Hukuku, Beta Basım Yayım, Ġstanbul,
2009.
Carrie M. Coghill & Evan M. Pattak, The Newlyweds' Guide To Investing & Personal
Finance, New Jersey, The Career Pres, 2002.
Cemal Yıldırım, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (Öğretmenler İçin El Kitabı). ÖSYM
Eğitim Yayınları, Ankara, 1983.
Charles Jackson, Active Investment Management: Finding And Harnessing Învestment Skill,
West Sussex, Wiley, 2003.
Chris Segrın, Family Communication, Lawrence Erlbaum Associates, Incorporated, Mahwah,
NJ, USA, 2004.
Constance R. Dunham, The Role Of Banks And Nonbanks In Serving Low- And ModerateIncome Communities, (Eds. J. L. Blanton, S. L. Rhine, & A. Williams), Changing Financial,
2001.
Damian Miller, Selling Solar: The Diffusion Of Renewable Energy In Emerging Markets,
London, Earthscan, 2009.
Daniel L. Stufflebeam, Foundational Models for 21st Century Program Evaluation (the
evaluation center occasional papers series), 1999, MI: Western Michigan University
Evaluation Center, Kalamazoo, http://www.wmich.edu/evalctr/pubs/ops/ops16.pdf, internet
sitesinden 16-05-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
David M. Lawson, Love Attitude and Marital Adjustment in the Family Lifecycle,
Sociological Specturum, 1989, 8, pp. 391-406.
Debbie Harrison, Personal Financial Planning: Theory And Practice, Essex, Pearson
226
Education Limited, 2005.
Deniz Erol Er, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Hukukumuzda Sanık Hakları,
Yetkin Basım, Ankara, 2002.
Diana Baumrind, Authoritarian Versus Authoritative Parental Control, Adolescence, 1968, 3,
pp. 255–272.
Dilek Çetindamar, Türkiye’de girişimcilik, Ġstanbul, TÜSĠAD, 2002.
Divina Frau-Meigs & Jordi Torrent, Mapping Media Education Policies in the World, United
Nations Alliance of Civilizations, UNESCO European Commission, Grupo Comunicar, José
Ignacio Aguaded-Gómez, 2009.
Douglas K. Synder, Marital Satisfaction Inventory, Revised (MSI-R) Manual. Western
Psychological Services, Los Angeles, 1997.
Douglas R. Powell, Emerging Directions in Parent-Child Early Ġnterventions, Parent
Education As Early Childhood İntervention: Emerging Directions in Theory, Research and
Practice, Norwood, NJ: Ablex, 1988, pp. 1-22.
Duran Çelik, Okullarda Ölçme Değerlendirme Nasıl Olmalı? Millî Eğitim Bakanlığı
Elektrik ĠĢleri Etüt Dairesi Genel Müdürlüğü, Enerji Bakanlığı ENVER Projesi, t.y.,
www.eie.gov.tr/duyurular/tan-bil_subesi/...enver.../ENVER.pps,
02-07-2009
tarihinde
eriĢilmiĢtir.
Elektrik
ĠĢleri
Etüt
Dairesi
Genel
Müdürlüğü,
Enerjini
BoĢa
Harcama,
t.y.,
http://www.eie.gov.tr/duyurular/tanbil_subesi/cocuklarda_enver_bilinci/enerji_verimliligi_kit
abi.pdf , 02-07-2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Enis Fakioğlu, Güneş enerjisi ve enerji verimliliği, 1. Uluslararası Enerji Verimliliği
Ercan Türkan, Özel Tüketim Talebinin İzlenmesinde Kartlı Alışveriş: Yeni bir tüketim endeksi
önerisi,
2008,
www.tbb.org.tr/turkce/gruplar/makroekonomiacg/ette.pdf,
10-06-2009
Erdem Rıfat Özcan ve Selçuk Kayman, Enerji Tüketimindeki Değişimin Küresel Isınmaya
Etkisi: ABD, AB ülkeleri, Japonya, Çin ve Türkiye Karşılaştırması, 12. Ġktisat Öğrencileri
227
Kongresinde sunulan bildiri, Ġzmir, Mayıs 2008.
Erica De’Ath, Teaching Parenting Skills, Journal of Family Therapy, 1983, 5, pp. 321-335.
Erica Lawrence, Kathleen Eldrıdge, Andrew Chırıstensen, The Enhancement of Tradational
Behavioral Couples Therapy: Consideration of Individual Factors and Dyadic Development,
Clinical Psychology Review, 1998, Vol.18, No: 6, pp. 745-764.
Erol Güngör, Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar, Ötüken Yayınları, Ġstanbul, 1998.
Erol Karaca, Ölçme ve Değerlendirme Temel Kavramlar, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme
(Ed. Serdar Erkan & Müfit Göleksiz), Nobel Yayınları, 2008, ss. 1-35.
Ersan ġen, Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması, Kazancı Hukuk Yayımevi, Ġstanbul, 1999.
Esme E. Faerber, The Personal Finance Calculator: How To Calculate The Most Important
Financial Decisions In Your Life, NewYork, McGraw-Hill, 2003.
Esra ĠĢmen Gazioğlu, Parent School within Lifelong Education: A Case of Turkey, 1th
International Conference on “Further Education in the Balkan Countries” Konya (Ed. Ö.
Demirel, A. M. Sünbül), Sayı: 1, ss. 521-528, Eğitim Akademi Yayınları, Konya, 2009.
Fahrettin Aral, Borçlar Hukuku, Yetkin Basım, Ankara, 2002.
Federal Reserve Bank of Chicago, Delivery Of Financial Literacy Programs, December 2000,
http://www.chicagofed.org/publications/publicpolicystudies/ccapolicystudy/pdf/cca-20007.pdf, 13-07-2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Federal Reserve Bank of Richmond, Markets and Community Development: A Federal
Reserve
System
Research
Conference,
pp.
31-58,
http://www.occ.treas.gov/sfaa/role_bks_nonbks.pdf, 12-07-2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Fikret Eren, Borçlar Hukuku, Beta Basım Yayım, Ġstanbul, 2009.
Financial Literacy & Education Commission, Taking Ownership Of The Future: The National
Strategy for Financial Literacy, 2006, from www.mymoney.gov/pdfs/ownership.pdf, 29-072009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Frédéric Delmar & Carin Holmquist, Women’s entrepreneurship: Issues and Policies, 2004,
Paris: OECD Publications. www.oecd.org/dataoecd/6/13/31919215.pdf internet adresinden
09-06-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Füsun Alver, Basında Yabancı Tasarımı ve Yabancı Düşmanlığı, Der Yayınları, Ġstanbul,
2003.
228
George Ritzer, Toplumun McDonaldlaştırılması, (çev. ġen Süer Kaya), Ayrıntı, Ġstanbul,
1998.
GFK
Türkiye.
Enerji
Verimliliği
Araştırması
Basın
Bülteni,
2009,
http://www.gfk.com/imperia/md/content/gfkturkiye/pressreleases/gfk_turkiye_enerji_verimlil
igi_arastirmasi_bb_mart_09.pdf internet adresinden 17-06-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Ginny Wilmerding, Smart Women And Small Business: How To Make The Leap From
Corporate Careers To The Right Small Enterprise, Hoboken, NJ, Wiley Publishing, Inc.,
2006.
GSA Federal Citizen Information Center. (2009). 2009 Consumer action handbook: Be a
smarter consumer. www.consumeraction.gov internet sitesinden 15, 06, 2009 tarihinde
edinilmiĢtir.
Gül BatuĢ, Füsun Alver, Bilal Arık, BarıĢ Çoban & Ünsal Çığ, Kadife Karanlık 2: 21. Yüzyıl
İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar, Su Yayınları, Ġstanbul, 2006.
Gülçin Elçin Grassınger, Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler, On Ġki
Levha Yayınları, Ġstanbul, 2009.
Gülsen Ünver ve diğerleri, Gelişim ve Öğrenme, (Ed. Ayten Ulusoy), Anı Yayıncılık, Ankara,
2003.
Gülten Ülgen, Eğitim psikolojisi, Alkım Yayınevi, Ġstanbul, 1997.
Gürsel Öngören, Medya ile Mücadele Rehberi, Çınar Yayınları, Ġstanbul, 1998.
Hakan KarataĢ, Yıldız Teknik Üniversitesi Modern Diller Bölümü İngilizce II Dersi Öğretim
Programının Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Bağlam, Girdi, Süreç ve Ürün (CIPP)
Modeli İle Değerlendirilmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul, 2007.
Halil Tekin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Yargı Yayınları, Ankara, 1991.
Haluk Yavuzer, Evlilik Okulu, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2009.
Hamdi Mollamahmutoğlu, İş Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
Hamilton I. Mc Cubin, Marital and Family Satisfaction, Families: What Makes Them Work,
Updated Edition, Sage Publition, London, 1990.
Hanno Hardt, EleĢtirelin Geri DönüĢü ve Radikal Muhalefetin Meydan OkuyuĢu: EleĢtirel
Teori, Kültürel ÇalıĢmalar ve Amerikan Kitle ĠletiĢimi AraĢtırması, Medya İktidar ve İdeoloji,
229
(der. Mehmet Küçük), Ark Yayınları, Ankara, 1999.
Hasan Eken, Tüketicilerin Aşırıborçluluk ve Finansal Dışlanma Nedenleri, Tüketicilerin
Finansal Yetkinliğinin GeliĢtirilmesi Konferansında sunulan bildiri, Kasım 8 2006,
www.finanskulup.org.tr/.../M_Hasan_Eken_Bireylerin_Asiri_Borclulugu.pdf,
13-06-2009
Heather Weiss, Family Support and Education Programs: Working Through Ecological
Theories of Human Development, Evaluating Family Programs, New York, Aldine de
Gruyter, 1988, pp. 3-36.
Herbert Schiller, Zihin Yönlendirenler, (çev. Cevdet Cerit), Pınar Yayınları, Ġstanbul, 1993.
http://www.aocmedialiteracy.org/
http://www.ofcom.org.uk/advice/media_literacy/
Hüseyin Öncü, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, 72TDFO Ltd. ġti, Ankara, 1995.
Hüseyin ġirin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Öğrenci odaklı eğitim için… içinde, Millî
Eğitim Vakfı Yayınları, Ankara, 2002, ss. 75-103.
Ġbrahim Ethem Özgüven, Evlilik ve Aile Terapisi, PDREM Yayınları, Ankara, 2000.
Ġbrahim Öztürk, 2008 Girişimcilik Raporu, ĠGĠAD, Ġstanbul, 2008.
Ġdris Adil, Haberde Dışa Bağımlılık, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, Ġstanbul, 1991.
Ġhsan Çakmak, Hizmet Tespit Davaları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2005.
Ġrfan Erdoğan & Korkmaz Alemdar, Öteki Kuram – Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının
Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Erk Yayınları, Ankara, 2005.
Ġsa KarakaĢ, SGK İş Kazası Uygulamaları ve Davaları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009.
ĠSEDAK Ġslam Konferansı TeĢkilatı, Yoksulluğun Önlenmesinde Mikrokredi Uygulamaları ve
Türkiye. (OIC/COMCEC/23-07/CR(1), t.y. www.comcec.org/EN/belge/.../TURKEY%202307%20CR(1)TR.pdf, 19-06-2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
J.S. Kırby, A Study of The Marital Satisfaction Levels of Participants in a Marriage Education
Course,
Unpublished Doctoral Dissertation, Department of Educational Leadership and
Counseling Department, University of Louisiana, Monroe, 2005.
James J. Asher, 21. Yüzyılın Süper Okulu, Ġnkılap Kitabevi, Ġstanbul, 1997.
230
James W. Pellegrino, Naomi Chudowsky & Robert Glaser (Eds.), Knowing What Students
Know: The Science And Design Of Educational Assessment. National Academy Pres,
Washington, DC, 2001.
Jean Baudrillard, Tam Ekram, (çev. Bahadır Gülmez), YKY, Ġstanbul, 2002.
Jeffry H. Larson, Innovations in Marriage Education: Introduction and Challenges Family
Relations, Proquest Psychology Journals, October 2004, 53, 5, Pp. 421-424.
Jody L. Fitzpatrick, James R. Sanders, & Blaine R. Worthern,. Program Evaluation:
Alternative Aproaches and Practical Guidelines (3rd Edt.), United States, Allyn & Bacon,
2004.
John Berger, Görme Biçimleri, (çev. Yurdanur Salman), Metis, Ġstanbul, 2002.
John D. Bransford, Ann L. Brown & Rodney R. Cocking. (Eds.), How People Learn: Brain,
Mind, Experience, And School, Committee On Developments In The Science of Learning,
National Research Council, USA, Washington, 1999.
John Gray, Reklam Yasakları ve İfade Özgürlüğü, (çev. Ataç Ünlü), LDT Yayınları, Ġstanbul,
1997.
John Ventura & Mary Reed, Good Aavice For Bad Economy, New York, Berkley Boks,
2001.
Johne Fiske, İletişim Çalışmalarına Giriş, (çev. Süleyman Ġrvn), Ark Yayınları, Ankara,
1996.
Judith Lazar, İletişim Bilimi, (çev. Cengiz Anık), Vadi Yayınları, Ankara, 2001.
Kadriye Bakırcı, Çocuk ve Genç İşçilerin Haklarının Korunması, Beta Basım Yayım,
Ġstanbul, 2004.
Kaoru Sakado, Tetsuya Kuwabara, Satoshi Sato, Toru Uehara, Miwako Sakado at all, The
Relationship Between Personality, Dysfunctional Parenting in Childhood, and Lifetime
Depression in a Sample of Employed Japanese Adults, Journal of Affective Disorders, 2000,
60, pp. 47–51.
Karl Erik Rosengren & Klaus Bruhn Jensen, Medya ve İzleyici: Bitmeyen Tartışma, (Der.
ġahinde Yavuz), Vadi Yayınları, Ankara, 2005.
Kayıhan AydoğmuĢ, Acar BaltaĢ ve diğerleri, Ana-Baba Okulu, Remzi Kitapevi, Ġstanbul,
1999.
231
Kemal ġenocak & Mustafa Kılıçoğlu, İş Güvencesi Hukuku, Legal Yayıncılık, Ġstanbul, 2007.
Ken Clark, The Comlete Idiot’s Guide To Gettin Out Of Debt, Indianapolis, Alpha, 2009.
Kerim Tosun & Çetin Akaya, Ceza Muhakemesi Kanunu ve CGİK, Adalet Yayınevi, Ankara,
2009.
Kirby Deater–Deckard, Kenneth A. Dodge, John E. Bates & Gregory S. Pettit, Multiple Risk
Factors in The Development of Externalizing Behavior Problems: Group and Individual
Differences, Development and Psychopathology, 1998, 10, pp. 469–493.
Korkmaz Alemdar & Ġrfan Erdoğan, Popüler Kültür ve İletişim, Ümit Yayınları, Ankara,
1994.
Leslie Parrott & Les Parrott III, Saving Your Marriage Before It Starts: Seven Questions to
Ask Before (and After) You Marry (Hardcover), Zondervan Publishing, Michigan, 1995.
Lewis Mandell, Improving Financial Literacy: What Parents Can And Cannot Do.
Washington, Jump$tart Coalition for Personal Financial Literacy, 2001.
M. Fatih UĢan, Çıraklık Sözleşmesi, Mimoza Yayınları, Konya, 1994.
M. Fuat Turgut & YaĢar Baykul, Ölçekleme Teknikleri. ÖSYM Yayınları, Ankara, 1991.
M. Fuat Turgut, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları, Yargı Matbaası, Ankara, 1995.
M. Sadık Arslan, Emine Genç, Niyazi Kaya & Hikmet Azer, Medya Okuryazarlığı Dersi
Öğretmen Kılavuz Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 2008.
Marc Levinson, The Economist Guide To Financial Markets, (4th ed.), London, Profiler
Books Ltd. & The Economist, 2006.
Marco Habschick, Britta Seidl, Jan Evers, Survey Of Fınancıal Literacy Schemes In The
EU27, VT Markt/2006/26H - Final Report, Hamburg, Evers & Jung, November 2007.
Margaret E. Arcus, Jay D. Schvanefeldt & J. Joel Moss, Handbook of Family Life Education,
Volumes
I
and
II.
Newbury
Park,
CA:
Sage. http://www.sagepub.com/booksProdDesc.nav?prodId=Book4236
Marilyn J Matelski, TV Haberciliğinde Etik, (çev. Bahar Öcal Düzgören), YKY, Ġstanbul,
1996.
Martin Esslin, TV: Beyaz Camın Arkası, (çev. Murat Çiftkaya), Pınar, Ġstanbul, 1991.
Martin Hoyles (ed.), The Politics of Literacy, Writers and Readers, London, 1982.
232
Matthew Record, Protecting Your İdentity: A Practical Guide To Preventing Identity Theft
And Its Damaging Consequences, Oxford, UK. How To Boks, 2008.
Mehmet Ali Kısakürek,). Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi. A. Hakan (Ed.), Eğitim
önlisans programı eğitim bilimleri içinde, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
Yayınları, EskiĢehir, 1988, ss. 114-124.
Mehmet Bahar ve diğerleri, Geleneksel - Alternatif Ölçme ve Değerlendirme, Pegem A
Mehmet IĢık, Yeni Türk Medeni Kanun Hükümlerine Göre Evlat Edinme, Adalet Yayınevi,
Ankara, 2005.
Mehmet Küçük (der.), Medya, İktidar, İdeoloji, Ark Yayınları, Ankara, 1999.
Michacel Ryan & Douglas Kellner, Politik Kamera-Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi
ve Politikası, (çev. Elif Özsayar), Ayrıntı, Ġstanbul, 1997.
Michele Cagan, The Everything Accounting Book: Balance Your Budget, Manage Your Cash
Flow, And Keep Your Books In The Black, Avon, Adams Media, 2007.
Millî Eğitim Bakanlığı, Değerlendirme ve Ölçme Komitesi Raporu, Millî Eğitim Basımevi,
Ankara, 1961.
Min Zhan, Steven G. Anderson & Jeff Scott, Financial Knowledge Of The Low-Income
Population: Effects Of A Financial Education Program, Journal of Sociology and Social
Welfare, 2006, 33(1), pp. 53-74.
Mine Tan, Yıldız Ecevit, Serpil Sancar ÜĢür, Selma Acuner, Ceren ĠĢat, Türkiye’de toplumsal
cinsiyet eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve çözüm önerileri, Ġstanbul, TÜSĠAD & KAGĠDER,
2008.
Monique Cohen & Jennefer Sebstad, Financial Education For The Poor, (Working Paper No.
1.), 2003, http://www.globalfinancialed.org/documents/WP1_FinEd4Poor.pdf, 18-07-2009
Monique Cohen, Danielle Hopkins, Julie Lee, Financial Education: A Bridge Between
Branchless Banking And Low-Income Clients, (Working Paper No. 4.), August 29 2008,
http://microfinanceopportunities.org/docs/FE_for_Branchless_Banking.pdf,
02-07-2009
Monique Cohen, Elizabeth McGuiness, Jennefer Sebstad, & Kathleen Stack, Market Research
233
For
Financial
Education,
(Working
Paper
No.2.),
2006,
http://www.microfinanceopportunities.org/docs/Market_Research_for_Financial_Education.
pdf, 18-07-2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Monique Cohen, Elizabeth McGuiness, Jennefer Sebstad, & Kathleen Stack, Assesing The
Outcomes
Of
Financial
Education,
(Working
Paper
No.3.),
2006,
http://www.microfinanceopportunities.org/docs/Assessing%20the%20Outcomes%20of%20Fi
nancial%20Education.pdf, 18-07-2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Murat Özcan, Kobi'lerde pazarlama, Bursa, Ekin Kitabevi, 1996.
Mustafa Aparcı, Zekeriya Arslan, Zafer IĢılak ve diğerleri, Gençlerde Sigara Ġçiminin
Aterosklerotik Risk Faktörleri Üzerine Olumsuz Etkisi, TAF Prev Med Bull, 2009, 8(3), ss.
193-198.
Dilek Sevimli & Fuat Koçyiğit, Çocuklarda Aerobik Egzersizin Kardiopulmoner Sistemdeki
Etkileri, TAF Prev Med Bull, 2009, 8(2), ss. 125-130.
Mustafa Dural, Tufan Öğüz & Mustafa Alper GümüĢ, Aile Hukuku, Yetkin Basım, Ankara,
2008.
Münire Erden, Eğitimde Program Değerlendirme, Pegem Yayınları, Ankara, 1995.
Neil Postman, Çocukluğun Yokuluşu (çev. Kemal Ġnal), Ġmge Yayınları, Ankara, 2008.
Neil Postman, Televizyon Öldüren Eğlence-Gösteri Çağında Kamusal Söylem, (çev. Osman
Akınhay), Ayrı, Ġstanbul, 1994.
Nevin Saylan, Ortaöğretim Öğretmenlerinin Program Tasarısı Ġle Ġlgili GörüĢleri Ve Tasarı
Süreçlerindeki DavranıĢlarının Belirlenmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
6, 2001, ss. 1-13.
Nevzat Koç, Türk-İsviçre Hukukunda Nişanlanma Sözleşmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi
Yayını, Ġzmir, 2002.
Nihara Choudhri, What To Do Before “I Do”: The Modern Couple’s Guide To Marriage,
Money And Prenups, Naperville, Sphinx Publishing, 2004.
Nilüfer Timisi, Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Dost, Ankara, 2003.
Niyazi
Özgür,
Enerji
verimliliği
ve
suyun
verimli
kullanılması,
https://www.sanayi.gov.tr/download/tuketici/enerji_verimliligi.zip?
Mart
12-07-2009
2008,
tarihinde
eriĢilmiĢtir.
234
Nuray Senemoğlu, Kuramdan Uygulamaya Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Gazi Kitabevi,
Ankara, 1997.
Nurdoğan Rigel, İleti Tasarımında Haber, Der Yayınları, Ġstanbul, 2000.
Nurten Yetik, Nüfus Velayet Vesayet Nafaka, Bilge Yayınları, Ankara, 2007.
OECD, Promoting Consumer Education: Trends, Policies And Good Practices, Paris, OECD
Publishing, 2009.
Oğuz AkgümüĢ, Küçük ev aletleri. 1. Uluslararası Enerji Verimliliği Forumunda yapılan
sunum, 2009, http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12, 03-07-2009 tarihinde
edinilmiĢtir.
Osman Doğru, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, Cilt1-2-3-4, Legal Yayıncılık,
Ġstanbul, 2004.
Ömer Uğur Gençcan, Miras Hukuku, Yetkin Basım, Ankara, 2008.
Ömer Uğur Gençcan, Soybağının Kurulması Reddi-Düzeltilmesi Ġtiraz Davaları ve
Soybağının Hükümleri, Yetkin Basım, Ankara, 2002.
Öner Eyrenci, SavaĢ TaĢkent & Devrim Ulucan, Bireysel İş Hukuku, Legal Yayıncılık,
Ġstanbul, 2006.
Özcan Demirel, Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, (11. baskı), Ankara:
Pegem A Yayıncılık, 2008.
Özcan Demirel, Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, Pegem A Yayıncılık,
Ankara, 2007.
Pamela J. Winton, Sally Sloop & Patricia Rodriguez, Parent Education: A Term Whose Time
Past, Topics in Early Childhood Special Education, 1999, 19(3), pp.157-161.
Patricia Noller, Judith A. Feeney, Communication, Relationship Concerns and Satisfaction in
Early Marriage, Stability and Change in Relationships, (Edt.: Harry T. Reis) Cambridge
University Press, New York, 2002, pp. 129-155.
Paul Edwards, Sarah Edwards, & Peter Economy, Home-based business for dummies, (2nd
ed.). New Jersey, Wiley Publishing, Inc, 2005.
Peter Cerexhe, It’s Never To Late To Achieve Financial Security: Start Today, Sydney,
Allen&Unwin, 2006.
235
Pierre Bourdieu, Televizyon Üzerine, (çev. Turhan Ilgaz), YKY, Ġstanbul, 1997.
Ragıp Duran, Süleyman Irvan & Fikret Ġlkiz, Medya, Etik ve Hukuk, (Der. Sevda AlankuĢ),
IPS ĠletiĢim Vakfı Yayınları, Ġstanbul, 2003.
Ray Moynihan & Alan Cassels, Satılık Hastalıklar, Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul, 2006.
Serap Ejder Apay & Türkan Pasinlioğlu, Obezite ve gebelik, Taf Prev. Med. Bull, 2009, 8(4),
ss. 345-350.
Rebecca P. Ang, Dysfunctional Parenting Behaviors and Parenting Stress Among Mothers of
Aggressive Boys, Child & Family Behavior Therapy, Vol. 30(4) 2008, pp. 319-336.
Recep ġahin, Enerji Verimliliği ve İklim Değişikliği, 1. Uluslararası Enerji Verimliliği
Forumunda
yapılan
sunum,
16
Ocak
2009,
http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12 internet adresinden 03, 07, 2009
tarihinde edinilmiĢtir.
Rıfat Okçabol, Halk Eğitimi (Yetişkin Eğitimi), Der Yayınları, Ġstanbul, 1994.
Richard Luecke, Girişimcinin el kitabı, Ġstanbul, Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları, 2008.
Robert E. Stake, Program Evaluation, Particularly Responsive Evaluation (Occasional paper
no. 5). 1975, MI, Western Michigan University Evaluation Center, Kalamazoo,
http://www.wmich.edu/evalctr/pubs/ops/ops05.pdf, internet sitesinden 16-05-2009 tarihinde
edinilmiĢtir.
Robert F. Stahmann & William J. Hiebert, PreMarital and ReMarital Counseling: The
Professional’s Handbook, Jossey-Bass A Wiley Company, San Francisco, 1997.
Robert L. Smith & Patricia Stevens-Smith, Basic Techniques in Marriage and Family
Counseling and Therapy: Eric Digest, ERIC Clearinghouse on Counseling and Personel
Services Ann Arbor MI, Michigan, 1992.
Ron Benioff, Energy efficiency and renewable energy programs, 1. Uluslararası Enerji
Verimliliği
Forumunda
yapılan
http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12
sunum,
internet
adresinden
2009,
03-07-2009
Rudolf Pinter, Eğitim psikolojisi (çev. Sabri Akdeniz). Marmara Üniversitesi Ġlahiyat
Fakültesi Vakfı Yayınları, Ġstanbul, 1991.
Ruth Thomas, Reflective Dialogue Parent Education Design Focus On Parent Development,
236
Family Relations, 45, pp. 189-200, 1996.
Saim Üstündağ, İcra Hukukunun Esasları, Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları,
1975.
Sean Macbride, Bir Çok Ses Tek Bir Dünya: İletişim ve Toplum, Bugün ve Yarın, UNESCO
Türkiye Milli Komisyonu, Ankara, 1993.
Sedat Bakıcı, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Cilt 1-2, Adalet Yayınevi, Ankara, 2008.
Selahattin Ertürk, Eğitimde Program Geliştirme, Meteksan Ltd. ġti., Ankara, 1982.
Selcen ÇalıĢkan ġahin, Gazi Üniversitesi Finansman Yüksek Lisans-Finansal Kurumlar Dersi
Araştırma
Notu:
Mikro
Finans
ve
Mikro
Finans
Kurumları,
http://www.sonergokten.com/supportingdocuments/RN/RN_mikrofinans.pdf,
2008,
03-07-2009
Selena Maranjian, The Motley Fool Money Guide, Virginia, The Motley Fool, 2001.
Semra Güney, Girişimcilik, temel kavramlar ve bazı güncel konular, Ankara, Siyasal
Kitapevi, 2008.
Serap Nazlı, Aile danışması, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.
Serpil Döm, Girişimcilik ve küçük işletme yöneticiliği, Detay Yayınları, Ankara, 2006.
SEWA Bank, Financial Education For SEWA Bank Members: A Facilitator’s Guide, 2003,
www.coady.stfx.ca/.../SEWA%20Financial%20Literacy%20Manual.pdf,
17-06-2009
Shawn Cole & Nimal Fernando, Assessing The Importance Of Financial Literacy, Finance
For The Poor: A Quarterly Newsletter of the Focal Point For Microfinance, September 2008,
9(3), http://www.adb.org/Documents/Periodicals/Microfinance/finance-200803.pdf, 05-072009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
Somnath Basu, Financial Literacy and the Life Cycle, Paper presented at the White House
Conference
on
Aging,
Washington,
D.C.,
2005,
http://www.fpanet.org/docs/assets/WhitePaperonFinancialLiteracy.pdf, 11-06-2009 tarihinde
eriĢilmiĢtir.
Steven B. Smith, Money For Life: 12 Weeks For Financial Fitness. South Jordan, USA, In2M
Corporation, 2003.
237
Steven J. Osterlind, Constructing Test Items: Multiple-choice, Constructed-Response,
Performance, and Other Formats, Kluwer Academic Publishers, Boston, 1998.
Suat Sarı, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, BeĢir Kitabevi, Ġstanbul, 2007.
Suzanne Murphy, Doris Bryant, The Effect of Cross-Cultural Dialogue on Child Welfare
Parenting Classes: Anecdotal Evidence in Black and White, Child Welfare, 2002, Vol. 51(2),
pp. 385-405.
ġükran ġıpka, Aile Konutuyla İlgili İşlemlerde Diğer Eşin Rızası, Beta Basım Yayım,
Ġstanbul, 2004.
T.C. BaĢbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadın ve Yoksulluk, Ankara: Fersa
Ofset, 2008.
T.C. BaĢbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Kadın ve Ekonomi, Ankara: Fersa Ofset,
2008.
T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü,
Enerji
verimliliği
ve
suyun
verimli
kullanılması,
2008,
https://www.sanayi.gov.tr/download/tuketici/enerji_verimliligi.zip?, internet adresinden 0207- 2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Tamer Afacan, Dünyada ve Türkiye’de biyoyakıt uygulamaları. 1. Uluslararası Enerji
Verimliliği
Forumunda
yapılan
http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12
sunum,
internet
2009,
adresinden
03-07-2009
Tamer Müftüoğlu ve Tülin Durukan, Girişimcilik ve Kobi'ler, Ankara, Gazi Kitabevi, 2004.
Tanju KiĢmir, Eğitimin psikolojisi ve yetiĢkin öğrenmesi: “Andragoji”, Kaynak Dergisi, 26,
2006.
Tanzer Tunçalp, Beyaz eşyada enerji verimliliği 1 /Beyaz eşyada enerji verimliliği 2. 1.
Uluslararası
Enerji
Verimliliği
Forumunda
yapılan
sunum,
2009,
http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12, 03-07-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Ted Benna, Stephen R. Bucci, James P. Caher, et al., Managing Your Money All-in-One For
Dummies, Hoboken, NJ, Wiley Publishing, Inc., 2009.
Terri Orbuch, Marital Quality Over the Life Course, Social Psychology Quarterly,
1996, 59(2), pp.162-171.
238
Tessa Jols & Elizabeth Thoman, 21.yüzyıl medya okuryazarlığı, (çev.Cevat Elma&Alper
Kesten), Ekinoks, Ankara, 2008.
Tevfik Özlü, Hekiminizi Nasıl Alırdınız?, Kaknüs Yayınları, Ġstanbul, 2003.
The Urban Institute, Financial Literacy Strategies: Where Do We Go from Here?, August
2006,
http://www.urban.org/UploadedPDF/311352_financial_literacy.pdf,
17-07-2009
TĠSVA,
Türkiye
Grameen
Mikro
Kredi
Projesi:
Bilgi
Notu,
2004,
www.israf.org/.../TURKIYEGRAMEENMIKROKREDIPROJESIBILGINOTU.pdf,
03-07-
2009 tarihinde eriĢilmiĢtir.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası. Enerji verimliliğinde binbir olanak, 2008, Elektrik
Mühendisliği Dergisi, 433, 82-86.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası. (n.d.). Enerji verimliliği ve tasarrufu kılavuzu,
http://www.mmo.org.tr/resimler/ekler/325478b06878cf1_ek.pdf internet adresinden 02-072009 tarihinde edinilmiĢtir.
Todd Risley, Hewitt B. Clark & Michael F. Cataldo, Behavioral Technology For The Normal
Middle Class Family, Behavior Modification and Families. New York, Brunner/Mazel, 1976,
pp. 34-60.
Touchstone
Energy
Cooperatives.
(n.d.).
Home
energy
savings
www.touchstoneenergysavers.com/.../TSE_HomeEnergySavingsGuide.pdf,
guide,
internet
adresinden 02-07-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
TÜĠK & ASAGEM, Aile yapısı araştırması, Ankara, Türkiye Ġstatistik Kurumu Matbaası,
2006.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
TÜSĠAD-Koç Üniversitesi Ekonomik AraĢtırma Forumu, Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2008,
http://www.ku.edu.tr/ku/images/EAF/20122008-1.pdf
internet
adresinden
13-06-2009
TÜSĠAD-Koç Üniversitesi Ekonomik AraĢtırma Forumu, Hanehalkı bütçe anketi, 2008
http://www.ku.edu.tr/ku/images/EAF/20122008-2.pdf,
internet
adresinden
13-06-2009
TÜSĠAD-Koç Üniversitesi Ekonomik AraĢtırma Forumu, TÜİK yoksulluk çalışmaları, 2008,
239
http://www.ku.edu.tr/ku/images/EAF/20122008-3.pdf,
internet
adresinden
1-06-2009
U.S. Department of Energy, Office of Energy Efficiency and Renewable Energy, Energy
efficiency & renewable energy, 2008, Washington, DC. (Kitapçığı indirmek için;
www.eere.energy.gov/consumer/tips/)
U.S. Department of Energy, Office of Energy Efficiency and Renewable Energy, Fuel
Economy Guide 2009. (DOE/EE-0325).
Germantown, MD. (Kitapçığı indirmek için;
www.fueleconomy.gov)
Ümit Ġzmen, Onur Varol ve Zeynep, 2008 yılına girerken Türkiye ekonomisi, Ġstanbul,
TÜSĠAD, 2008.
Ünsal Oskay (der.), Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş, Der Yayınları, Ġstanbul, 1992.
W.Lance Bennett, Politik İllüzyon ve Medya, (çev. Seyfi Say), Nehir, Ġstanbul, 2000.
www.amlainfo.org
www.medyaokuryazarligi.org.tr
Yasemin Ġnceoğlu, Uluslararası Medya "Medya Eleştirileri", Der Yayınları, Ġstanbul, 2004.
Yazgan Kuzgun, Zeynep Hamamcı, Anababa Eğitim Programları, Maya Akademi Yayınları,
Ankara, 2007.
Yunus Çengel, Eski buzdolaplarının yüksek verimli yenileriyle değiştirilmesi, 1. Uluslararası
Enerji
Verimliliği
Forumunda
yapılan
sunum,
2009,
http://www.sektorelfuarcilik.com/uevf/index.asp?sf=12, 03-07-2009 tarihinde edinilmiĢtir.
Zafer Erdoğan, Girişimcilik ve Kobi'ler: Teori ve uygulama, Ekin Kitabevi, Bursa, 2008.
Yavuz OdabaĢı, Girişimcilik, EskiĢehir, Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları, 2004.
Zafer Yükseler ve Ercan Türkan, Türkiye’de hanehalkı: İşgücü, gelir, harcama ve yoksulluk
açısından analizi, Ġstanbul, TÜSĠAD, 2008.
240

Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü

Transkript

Benzer belgeler

Playtime B Vocabulary Turkish

Playtime A Vocabulary Turkish

Broşür - Modern Klima Teknolojileri

DAHA FAZLA BİLGİ ve AIPHONE GH SERİSİ ÜRÜN BROŞÜRÜ

İndirmek İçin Tıklayınız.. - Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı

Kumanda paneli TouchCenter Tuxedo

x70a