haiti depremi 12 ocak 2010

HAİTİ DEPREMİ
12 OCAK 2010
O.Metin İLKIŞIK, Murat Türel TÜRK, M. Nilay ERGENÇ
Kentsel Risk ve Deprem İzleme Birimi
Şubat, 2010
Genel Bilgiler

Yer
: Haiti, (nüfusu 9.035.536)
Tarih
: 12 Ocak 2010
Saat
: 16:53 (Yerel)
Büyüklük (Mw) : 7.0
Derinlik : 13 Km

Dış Merkez Koordinatları: Enlem: 18.457 Boylam: 72.533



Genel Bilgiler
• Haiti köleler tarafından kurulmuş bir ülkedir.
• Eski bir Fransız sömürgesi olan Haiti’de anadil Fransızca iken, komşu
Dominik Cumhuriyeti’nde İspanyolca konuşulmaktadır.
• Haiti kuzey yarımkürenin en fakir ülkesidir.
• 2008 yılı verilerine göre; Haiti’de kişi başına düşen milli gelir günlük
2.14 $’dır (Türkiye: 28,60 $ ~13.5 kat).
• Ülke ekonomisinin % 66’sını tarım oluşturmaktadır.
• Dominik Cumhuriyeti 1844’te Haiti’den ayrılarak bağımsızlığını ilan
etmiş olmasına rağmen, Orta Amerika ve Karayiplerin en büyük 2.
ekonomisine sahiptir (Turizm temelli ekonomi, Kişi Başı Milli Gelir günlük
13,60 $’dır).
• Başkent Port-au-Prince’ın nüfus yoğunluğu Londra’nın nüfus
yoğunluğundan 6.4 kat, İstanbul’un nüfus yoğunluğundan ise 4.6 kat
daha fazladır.
Genel Bilgiler

Depremin dış merkezine en yakın şehirler
• 25 km ile Başkent Port-Au-Prince (Nüfus: 1.728.100)
• 120 km Les Cayes (Nüfus: 59.318)
• 150 km Cap-Haitien (Nüfus: 180.000)
Şehir merkezi bir vadi içerisinde olup, merkezden uzaklaştıkça ve
yamaçlara gidildikçe yapı kalitesi düşmekte ve şehir gecekondu
görüntüsünü almaktadır.
Kuzey
Kuzey
Artçı Sarsıntılar
Haiti’nin Depremselliği
Haiti’de meydana gelen büyük depremler;

18 Ekim 1751 Port-au-Prince depremi: Fransız kaynaklarında, kentte
yıkılmayan sadece bir duvar kaldığı bildiriliyor.

3 Haziran 1770 Port-au-Prince depremi: Depremin şehri tamamen yıktı ve
200'den fazla kişi öldü.
Haiti’nin Depremselliği


7 Mayıs 1842: Deprem Haiti'nin kuzeyindeki Cap-Haitien ve Dominik
Cumhuriyetinin kuzeyindeki diğer kasabaların ağır hasar gördü, 10.000 kişi
hayatını kaybetti.
4 Ağustos 1946 Dominik Cumhuriyeti depremi: 8.0 büyüklüğündeki
depremin ardından tsunami meydana geldi. 1.790 kişi hayatını kaybetti.
2010
Haiti’nin Depremselliği


Karayip Plakası ile Kuzey Amerika Plakası birbirlerine göre yılda 20 mm
hareket ederler.
Bu hareket yanal yer değiştirme şeklindedir.
Haiti’nin Depremselliği


Deprem doğrultu atımlı sol yönlü bir fay sistemi olan EnriquilloPlantain Garden fay sisteminde meydana gelmiştir.
Bu fay sistemi yaklaşık yılda 7 mm'lik bir yer değiştirme ile Karayip
Palakası ve Kuzey Amerika Plakası arasındaki tüm hareketin yaklaşık
yarısını karşılamaktadır (Kyn: USGS).
Haiti’nin Depremselliği


Deprem, Haiti ve Dominik Cumhuriyeti'nin tümünde, Turks and Caicos
Adaları'nda, Küba'nın güneydoğusunda, Jamaika'nın doğusunda, Bahamalar
ve Porto Riko'nun bazı bölgelerinin dahil olduğu bir alanda hissedildi
(Yaklaşık 550 km yarıçaplı bir alan).
Odak Mekanizması Çözümü (Oblik) ve Şiddet (MMI) Haritası (Maksimum
Şiddet 10 olarak hesaplanmıştır) aşağıda görülmektedir.
Haiti’nin Depremselliği

Oblik (hem yatay hem de düşey) faylanma şeklinde meydana gelen kırılma
hareketi sonrası, dış merkezin batısında düşey yer değiştirme maksimum 240
cm olarak hesaplanmıştır (Kyn: USGS).
Genel Durum





Depremle ilgili kesin rakamlar açıklanmamakla birlikte yaklaşık rakamlar
telaffuz edilmektedir.
Ölüm
: 230,000
Yaralı
: 300,000
Yaklaşık olarak 250,000 konut ile 30,000 ticari bina yıkıldı veya ağır
hasar gördü.
Yaklaşık 1,2 milyon kişi evsiz kaldı.
3 milyon kişi olumsuz etkilendi.
Yönetim


Başkanlık Sarayının depremde
yıkılması ve ilk gün Devlet
Başkanının öldüğü haberinin
yayılması yönetimsel açıdan
bir kaos ortamının oluşmasına
neden oldu.
Yıkılan Başkanlık Sarayı’nın
yeniden inşasını Fransa
üstlenirken, geçici olarak bir
sirk çadırının kullanılacağı
açıklandı.
Enkaz


İçişleri Bakanlığı Port-au-Prince,
Jacmel ve Leogane’deki binaların
yarısının yıkıldığını, 23 özel
hastanenin, ayrıca, okullar,
bankalar, sanayi ve ticaret
kuruluşlarının ağır hasar gördüğünü
açıkladı.
BM yetkilileri ise, Başkent Port-auPrince’nin %75’inin yeniden inşa
edilmesi gerektiğini belirtiyor.
Arama Kurtarma

Depremden sonraki 10. gün Hükümet arama kurtarma çalışmalarına
son verildiğini açıklandı. Fakat, o gün 2 kişi, 14. gün 1 kişi ve 15.
gün 1 kişi daha sağ olarak kurtarıldı. Toplam enkaz altından
çıkarılan kişi sayısı ise 134 olarak açıklandı.
Arama Kurtarma
Ölümler – Defin İşlemleri

Depremde hayatını
kaybedenlerin sayısının fazla
olması, özellikle sahipsiz
cesetlerin uzunca bir süre
sokak ortasında kalmasına
neden oldu.
Ölümler – Defin İşlemleri


Sahibi olmayan cesetlerden
bazıları halk tarafından
yakılırken, bazıları ile gösteri
amaçlı yollarda barikat yapıldı.
Toplanan cesetler ise toplu
mezarlara defnedildi.
Kayıplar


Uluslararası Kızılhaç Federasyonu, depremde kaybolan yakınlarını
bulmak isteyenler için açtığı www.icrc.org/familylinks web sitesine 6.
gün sonunda 22.000 den fazla kişinin kayıt yaptırdığını, 1.500 kişinin
yakınlarına ulaştığını duyurdu.
Ayrıca deprem bölgesinde resimli kayıp ilanlarının gösterildiği başvuru
masaları oluşturuldu.
Kayıplar




Haiti’deki BM Merkez binası depremde tamamen çöktü. BM bölge başkanı
Hedi Annabi’nin hayatını kaybettiği 4 gün sonra açıklandı.
BM, bir afet karşısında tarihinin en büyük can kaybını yaşadı. 94 ölü 8 kayıp.
BM aralarında Fransa’nında bulunduğu bir çok ülke tarafından Haiti’de yapılan
faaliyetlerde inisiyatifi ABD’ye kaptırmakla suçlandı.
Depremden bir hafta sonra, BM Güvenlik Konseyi Haiti’ye 3,500 takviye barış
gücü (MINUSTAH) göndermeyi oy birliğiyle kabul etti. Böylece, ülkedeki barış
gücü sayısı 12,500’e yükseldi. Ayrıca, Haiti’de depremden önce sivil olarak
çalışan 3,000 BM personelinin de olduğu bilinmektedir.
Şiddet ve Yağmacılık



Depremden bir hafta sonra, çadır alanlarıyla çevrilen Başkanlık Sarayının
yanına, güvenlik gerekçesiyle Amerikalı 50 özel eğitimli asker helikopterlerle
indi.
Haiti Hükümeti çeşitli ülkeler tarafından dillendirilen “Amerika Haiti’yi işgal
ediyor” söylemlerine karşılık, kendilerinin Amerikan kuvvetlerini davet ettiğini
açıkladı.
Depremin ardından başlayan şiddet ve yağma olaylarına karşı bölgeye, ağır
silahlı 22,000 Amerikan askeri gönderildi. Bu sayı bir ay sonra 13,000’e
düşürüldü.
Şiddet ve Yağmacılık


Kentte elektrik sisteminin çökmesi ve
şehrin karanlığa gömülmesi ve akşam
saatlerinde bir çok yerde silah
seslerinin duyulması nedeniyle,
yetkililer sokağa çıkılmaması
uyarısında bulundu.
Depremde yıkılan cezaevinden kaçan
4,500 mahkum da yağma ve şiddet
riskini artırıyor.
Şiddet ve Yağmacılık

BM’nin Dünya Gıda Programı’na
(WFP) ait Başkentteki 4, diğer
bölgelerdeki 6 depoda 15,000
ton gıda malzemesi yağmalandı.
Şiddet ve Yağmacılık



BM tarafından bir günde 60.000 olarak hedeflenen gıda yardımı 2. gün 2.000,
4. gün 6.000’de kalınca halk arasında huzursuzluk arttı ve yağmacılık olayları
başladı.
Depremin 5. gününde yağmacık yapan halka polisin ateş açması sonucu 1
kişi öldü.
BM yetkilileri, bu tür olayların olabileceğini, yardım miktarının artmasıyla
şiddet olaylarının azalacağını, en önemli problemin ise, yardım
malzemelerinin taşınması için kamyon bulunamaması olduğunu açıkladı.
Ulaşım Sorunları


Başkent Port-au-Prince’deki havaalanının kontrol kulesi depremde
hasar gördüğü için depremden sonraki 3 gün uçaklar kule olmadan
pisti görerek indiler.
Başkente en yakın havaalanı olan Jacmel Havaalanı (Başkente ~ 40
km uçuş mesafesi) depremden ancak 15 gün sonra tekrar hizmete
açıldı.
Ulaşım Sorunları


Yurtdışından gelen arama
kurtarma personelleri güvenlik
gerekçesiyle uzunca bir süre
havaalanında bekletildi.
Yurtdışından gelen yardımlar
havaalanında depolanırken,
yardımların nasıl dağıtılacağı
konusunda ise yerel
organizasyon eksikliği nedeniyle
büyük sıkıntı yaşandı.
Ulaşım Sorunları



Türkiye’den bölgeye giden Kızılay, Akut, GEA, İHH, Ümit Hekimleri
Derneği, Kimse Yok Mu Derneği gibi yardım ve arama-kurtarma
ekipleri önce uçakla Dominik Cumhuriyetine, daha sonra karayolu ile
Haiti’ye geçti.
Başkent Port-au-Prince’nin Dominik Cumhuriyeti sınırına yakın olması
(karayolu ile Jimani şehri ~ 55 km) ve dağlık değil de düz bir alanda
uzanıyor olması büyük bir avantaj oldu (Dağlık alanda heyelan riski
yüksek).
Yardım kurumlarının bir çoğu yapacakları yardımları bölgedeki yerel
kaynaklardan temin etme
yoluna gitmişler ve Dominik
Cumhuriyeti’nden satın aldıkları
yardım malzemelerini karayolu
ile Haiti’ye naklederek
dağıtmışlardır.
Yardım Dağıtımı



Depremin hemen ardından havadan yardım atmanın riskli olacağını savunan
Amerikan ordusu yetkilileri, bir hafta sonra 14,000 hazır gıda ve 15,000 lt
suyun başkent Port-au-Prince’nin kuzeydoğusunda havadan atıldığını açıkladı.
Yardımların halka ulaştırılmasında alt yapının çökmesi ve malzeme dağıtımı
için kamyon bulunamaması ve benzin sıkıntısı nedeniyle büyük sorunlar
yaşandığı bildirildi.
Yardım için bölgeye giden örgütlerin çalışanları, gazeteciler, doktorlar ve diğer
görevliler kalacak yer ve yiyecek bulma konusunda büyük sıkıntı yaşıyor.
Altyapı – Su


Depremden önce Port-au-Prince kentinin yarıdan fazlasına içme suyu
hizmeti verilmediği, geri kalan kısmının da yaklaşık %10-12’sine
aralıklarla su verildiği biliniyor.
Depremle birlikte şehir su şebekesi tamamen çöktü (sol altta) ve
Belediyenin 16 adet su deposundaki yaklaşık 45.000 metreküp su,
depremi takip eden 36 ila 48 saat içerisinde tükendi.
Altyapı – Su


Bölgede yaşanan ciddi su
sıkıntısı nedeniyle yurt dışından
gelecek yardımlarda özellikle su
talep edildi.
Bölgeye gemi ve uçaklarla
temiz su nakliyesi yapıldı.
Barınma Sorunları


Haiti’deki 492 geçici çadır
kampında yaklaşık 1 milyon kişi
yaşıyor.
BM yetkilileri, kamplardaki
çadırların sadece %30-35’inin su
geçirmez özellikte olduğunu ve bu
durumda Mayıs ayında başlayacak
kasırga döneminde daha büyük
sıkıntılar yaşanacağını belirtti.
Barınma-Sağlık


BM yetkilileri, çadır kamplarının en
büyük problemlerinden birinin de
tuvaletler olduğunu, bir çok
kampta tuvalet bulunmadığını ve
en az 25,000 tuvalete ihtiyaç
duyulduğunu bildirdi.
Kamplarda tetanoz, ishal ve bazı
ateşli hastalıklar görüldüğü fakat
bunun bir salgın şeklinde olmadığı
açıklandı.
Sağlık


Sokaklardaki cesetler ve başı boş
dolaşan hayvanlar salgın hastalıklara
davetiye çıkarmakta.
Yaralılar çoğu zaman ayakta ve derme
çatma çadırlarda tedavi edilirken,
yaralıların bir kısmı karayolu ile komşu
Dominik Cumhuriyeti’ndeki
hastanelere nakledildi.
Sağlık
Yardım Kampanyaları







ABD’de bir haftada kısa mesaj yoluyla 22.4 milyon dolar yardım
toplandı.
Özellikle Hollywood yıldızları tarafından büyük bağışlar yapıldı.
Türkiye’nin üç GSM operatörü olan Avea, Turkcell ve Vodafone’un
Kızılay ile ortaklaşa başlattığı yardım kampanyasında, kısa
mesajlardan bağış toplandı.
Depremzedeler için Dünyanın futbol, basketbol ve tenis yıldızları da
gösteri maçları düzenleyerek yüksek miktarlarda yardım topladı.
Suudi Arabistan 50 milyon dolar, Japonya 70 milyon dolar yardım
yapacağını açıkladı.
Dünya Bankası Haiti’nin borçlarını 5 yıl süreyle askıya aldığını ve 38
milyon dolarlık kısmının da silinmesi için çalışmalara başlandığını
açıkladı.
Avrupa Birliği Haiti’ye 92 milyon € direkt, 330 milyon € insani yardım
olmak üzere toplam 422 milyon € yardım taahhüdünde bulundu.
Türk Kızılayı





Kızılay bölgeye 200 çadır, 2,000 battaniye, 145 mutfak seti, 1,000 ceset torbası
gönderdi.
Türk Kızılayı Port-au-Prince’nin Tabarre bölgesinde yaklaşık 1,000 kişinin kaldığı
bir çadır kent kurdu.
Kızılay depremzedelerin su, gıda, mutfak ve temizlik seti ihtiyaçlarının
karşılanmasının yanı sıra psikolojik destek ve sağlık taraması gibi hizmetler
sunuyor.
Yaklaşık 6,000 kişiye ulaşan Kızılay, 2 ay içerisinde 20,000 kişiyi hedefliyor.
Başbakanlık Afet ve Acil durum Yönetim Başkanlığı Haiti’ye ayrıca 1 milyon $
nakit yardım yapılacağını açıkladı.


Her seçimde şiddet olaylarının yaşandığı ülkede
28 Şubat’ta yapılacak olan seçimler ertelendi.
Haiti Başbakanı depremden 12 gün sonra
resmi bir ziyaret için Kanada’ya gitti…
Çocuk Kaçırma



Amerikan hükümeti depremden bir hafta sonra, Haiti’de ebeveynsiz kalan
çok sayıda çocukların evlat edinilebilmesi için şartların kolaylaştırılacağını
açıkladı (Unicef: Çadırlarda kalanların %36’sı çocuk).
Fakat daha sonra meydana gelen çocuk kaçırma olayları nedeniyle evlat
edinme işlemleri için Haiti Hükümetinin ve BM onayının olması gerektiği
bildirildi.
Doktor veya gönüllü kılığında, yiyecek ve yatacak yer vaadiyle kandırılan
çocuklar havaalanına gelen charter uçaklarla kaçırılıyor.


ABD Başkanı Barack Obama, ABD eski başkanı Bill Clinton’dan Haiti
için yapılacak yardımları koordine etmesini istedi.
Bill Clinton depremden 6 gün sonra Haiti’ye içinde su, gıda, tıbbi
malzeme, güneş enerjili ampuller, radyolar ve elektrik jeneratörlerinin
bulunduğu bir uçakla gitti.
Depremden 10 gün sonra “Royal Caribbean International-Celebrity”
isimli lüks turist gemisi Haiti’nin kuzeyindeki Labadee limanına
yanaştı.
 Yerli halk “her gemiden 15 dolar kalıyor. Başka çaremiz yok” dedi.
 ...
 Haiti, yaşanan bu afet sonrasında yaralarını sarmaya, hayatın normale
döndürmeye çalışıyor.