Siyasallaşma Sürecindeki Etnilerin Bölgesel Güçlere Bakışı

Transkript

SİYASALLAŞMA SÜRECİNDEKİ ETNİLERİN BÖLGESEL
GÜÇLERE BAKIŞI: TAMİL ETNİSİTESİ– HİNDİSTAN ÖRNEĞİ
Dr. Övgü Kalkan KÜÇÜKSOLAK
.
Siyasallaşma Sürecindeki Etnilerin
Bölgesel Güçlere Bakışı:
Tamil Etnisitesi – Hindistan Örneği
Akademisyen
Özet: Etnilerin siyasallaşması, iç politika dinamiklerinin ötesine geçerek dış
güçlerin politikalarına konu olan çok yönlü bir sürece işaret etmektedir. Süreç
içerisinde taraflara sağladıkları destek üzerinden etkili olan dış güçler ile etnik
grupların mobilizasyonuna yön veren lider kadrolar önemli değişkenler olarak öne
çıkmaktadır. Bu çalışmada Sri Lanka’daki Tamil etnisitesinin liderliği rolünü
üstlenen Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları (TEKK)’nın bir bölgesel güç olarak
Hindistan ile etkileşimi örneği üzerinden etnik grupların bölgesel güçlere bakışı
ele alınmaktadır. Politik mobilizasyon sürecinde, hareketlerin içinde bulundukları
politik çevreden ve politik fırsatlardan etkilendiği var sayımından yola çıkarak,
TEKK’nin uluslararası desteğe olan ihtiyacı, içinde bulunduğu politik çevre ve
liderliğin yaptığı seçimler incelenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Etnilerin Siyasallaşması, Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları
(TEKK), Kaynak Mobilizasyonu, Politik Fırsatlar
Abstract: The politicization process of ethnies implies a multi-dimensional
process which goes beyond the dynamics of domestic politics and thus emerges
as a subject of foreign power politics. During the process both the foreign powers,
which are affective through the support they provide, and the leader cadres, which
direct the mobilization of ethnic groups, arise as the leading variables. In this study,
the approaches of ethnic groups to regional powers is analyzed through the
interaction of Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE), as a leader of the Tamil
ethnicity, with India as a regional power. With the proposition that movements
in the mobilization process are affected by the political environment and the
political opportunities they face, the LTTE’s need for international support, the
political environment it emerges in and the choices of the leadership are discussed.
Key Words: the Politicization of Ethnies, Liberation Tigers of Tamil Eelam
(LTTE), Resource Mobilization, Political Opportunity
21. Yüzyılda Sosyal Bilimler
Sayı: 1 / Eylül-Ekim-Kasım ‘12
123
Giriş
Etnilerin siyasallaşması süreci yalnızca etniler ile ulus devlet arasındaki ilişkiyi
değil, verdikleri destekle etnilerin mobilizasyonunda kritik bir öneme sahip olan
dış güçlerle etnilerin arasındaki etkileşimi de ilgilendirmektedir. Erin Jenne, Stephan Saideman ve Will Lowe’a göre mobilize olan etnilerin devletle pazarlığı, bu
grupların dış kaynak desteğinin etkili olduğu stratejik güçlerinin bir fonksiyonunu
teşkil etmektedir.1 Verilen destek etnilerin devletle pazarlığında stratejik konumlarını güçlendirirken, destek sağlayan dış güçler açısından da diğer devlete yönelik
stratejik çıkarlarını gerçekleştirmelerinde önemli bir politika aracını teşkil etmektedir. Etnilerin siyasallaşması sürecinde liderlik rolünü üstlenerek, kaynakların mobilizasyonuna ve dış güçlerle ilişkilerine yön veren kadroların son derece rasyonel
bir yaklaşımla seçimlerini şekillendirdikleri gözlenmektedir. Bu çalışmada güç politikaları çerçevesinde şekillenen ilişkilere örnek olarak, Sri Lanka’daki Tamil etnisitesinin politizasyonu sürecinde liderlik rolünü üstlenen Tamil Eelam Kurtuluş
Kaplanları’nın (TEKK) bir bölgesel güç olarak Hindistan’a yönelik yaklaşımı incelenmektedir.
TEKK’nin Hindistan’a bakışı Örgütün amaçları ve davranış biçimleri çerçevesinde, kaynaklarını mobilize ettiği koşullar kapsamında tartışılmaktadır. Hindistan’da yer alan ve yoğun bir Tamil nüfusuna ev sahipliği yapan Tamil Nadu
bölgesiyle var olan etnik bağların Örgütün bölgesel güce yönelik tutumunda nasıl
konumlandırıldığı irdelenmektedir. Nitekim bir bölgesel güç olarak Hindistan’ın
da hem kendi stratejik mülahazaları hem de Tamil Nadu bölgesinin duygusal yakınlığı üzerinden Örgüte destek sağladığı ve konuya müdahil olduğu görülmektedir.
Mobilize olan etnik grupların amaçları ve merkezle pazarlıkları çerçevesinde
incelendiğinde, dış kaynakların destekleriyle stratejik konumunu güçlendiren etnilerin radikal talepler seslendirme olasılıklarının arttığı belirtilmektedir.2 Bu noktada, kuruluş ve gelişim sürecinde Hindistan’dan destek gören TEKK’nin uç
taleplerini hangi mülahazalar çerçevesinde yapılandırdığı ve içinde bulunduğu koşulları nasıl değerlendirdiği önem kazanmaktadır. Nitekim politik mobilizasyon
sürecinde, hareketler içinde bulundukları politik çevreden ve politik fırsatlardan
etkilenmektedirler. Politik fırsatlar yaklaşımında ele alındığı ve Tarrow’un da belirttiği üzere politik çevrenin unsurları insanların zafer veya yenilgi beklentilerinde
etkili olarak kolektif eyleme yönelmelerinde teşvik edici bir rol oynamaktadır.3
Doug McAdam politik fırsatlar yaklaşımında incelenmesi gereken unsurları şu şekilde sıralamaktadır:4
1
2
3
4
Jenne Erin, Saideman Stephan ve Lowe, Will. (2007). “Separatism as a Bargaining Posture: The Role of Leverage in Minority Radicalization.” Journal of Peace Research, 44:5, s. 546.
Ibid.
Meyer, David ve Minkoff, Debra (2004). “Conceptualizing Political Opportunity.” Social Forces, 82:4,
s.1459.
Romano, David (2006). Opportunity, Mobilization and Identity. New York: Cambridge University Press, s. 19.
124
Siyasallaşma Sürecindeki Etnilerin Bölgesel Güçlere Bakışı: Tamil Etnisitesi – Hindistan Örneği
• Kurumsallaşmış politik sistemin göreceli açıklığı veya kapalılığı,
• Elitlerin işbirliği içerisinde olması,
• Genel çerçevesi itibariyle elitlerin yaptığı işbirliğinin bir topluluğun alanını
daraltması ve
• Devletin baskı yönündeki eğilimi ve kapasitesi
Bu dört unsura katılmakla birlikte David Romano dış unsurların da politik
fırsatlar yaklaşımı çerçevesinde incelenmesi gerektiğinin altını çizmiş ve beşinci
unsur olarak devleti veya muhaliflerini destekleyici karakterdeki dış etkileri eklemiştir.5 Romano’nun politik fırsatlar yaklaşımı çerçevesinde işaret ettiği devleti
veya muhaliflerini destekleyici dış etkiler unsurunu, TEKK’nin Hindistan’a yönelik bakışı çerçevesinde şu sorular üzerinden tartışmak mümkündür:
• Hangi unsurlar TEKK’nin başarı veya yenilgi beklentisini etkilemiştir?
• Bu beklenti Örgütün Hindistan’a yönelik bakışını nasıl şekillendirmiştir?
• Söz konusu ilişki ne tür bir politik çevre kapsamında gelişmiştir?
Yukarıdaki sorulara cevap ararken TEKK liderliğinin yaptığı seçimler ve yürütmüş olduğu mobilizasyon sürecinin kapsamı incelenmektedir. TEKK’nin başarı veya yenilgi beklentisini etkileyen unsurların analizini yapabilmek için
Örgütün taşıdığı amaçları ve bu amaçların hangi çerçevede şekillenerek hangi davranış biçimlerini doğurduğunu ele almak gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında
TEKK’nin Sri Lanka topraklarında bağımsız bir Tamil yurdu kurulması ve Tamil
davasında liderlik rolünün üstlenilmesi olmak üzere iki temel amacı ve bu amaçlar
doğrultusunda sergilediği davranış biçimleri incelenmektedir.
(1) Sri Lanka Topraklarından Bağımsız Bir Tamil Yurdu Kurulması
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından TEKK’nin diğer terör örgütleriyle bir arada
değerlendirildiği bir araştırmada terör örgütlerinin rejim değişikliği, politika değişikliği, sınırların değişikliği ve ayrılıkçılık gibi çeşitli amaçlar (bazı terör örgütleri
için birden fazla) taşıdığı belirtilmiştir. Araştırma kapsamında ele alınan 42 örgütten 31’i rejim değişikliği, 19’u sınır değişikliği, 4’ü politika değişikliği ve 1’i de
statükonun devamı amacıyla eylemler gerçekleştirmektedir.6 Söz konusu araştırmada da belirtildiği üzere, TEKK liderliğinin politik mobilizasyon sürecinde temel
hedef olarak belirttiği ve uluslararası kamuoyunca da bilinen temel amacı Sri Lanka
Adası’nın kuzey ve doğu kesimlerinde ayrı bir Tamil devleti (Tamil Eelam) kurmaktır.7
5
6
7
Romano, Opportunity, Mobilization.., s.20.
Kydd, Andrew ve Walter, Barbara (2006). “The Strategies of Terrorism.” International Security, 31:1, s.53.
Tamil anayurdu olarak ele alınan söz konusu bölge Puttalam, Mannar, Kilinochchi, Jaffna, Mullaitivu, Trincomalee, Batticaloa ve Ampara vilayetlerini kapsamaktadır. Bkz. Jane’s Information Group (2009). “Liberation Tigers of Tamil Eelam”. 3 Temmuz 2011 tarihinde
http://articles.janes.com/articles/Janes-World-Insurgency-and-Terrorism/Liberation-Tigers-of-Tamil-EelamLTTE-Sri-Lanka.html adresinden alındı.
125
Erin Jenne, Stephan Saideman ve Will Lowe dış destek gören etnik grupların
destek görmeyen gruplara oranla daha yoğun bir şekilde ayrılıkçı talepler seslendirdiklerini belirtmişlerdir. Araştırmacılar, özellikle de askeri anlamda güçlü bir
dış desteğe sahip olan etnik grupların diğer gruplara nazaran iki kat fazla oranda
ayrılıkçı veya irredentist talepler ortaya koyduklarını ifade etmişlerdir.8 Aşağıdaki
şekilde de görüldüğü üzere doğrusuyla belirtilen ayrılıkçı veya irredentist söylemlerin olasılığı, dış askeri desteğin artışıyla birlikte yükseliş göstermektedir.9 TEKK
örneği incelendiğinde, 1970’lerde10 kurulduğu halde 1980’lerden itibaren Hindistan’dan gördüğü yoğun desteğin de etkisiyle Sri Lanka’ya karşı silahlı mücadele
verme kapasitesine gelen (ve hatta 1980’lerin sonunda Hindistan’a yenilgi verdirme
aşamasına ulaşan) Örgütün ayrılıkçılık yönündeki taleplerini tırmandırdığı ve geri
adım atmadığı görülmektedir.
Şekil-1: 1990’ların Sonu İtibariyle Dış Askeri Yardımların Talepler Üzerindeki Etkisi11
Tamil etnisitesine mensup nüfusun taleplerini savunma ve Sri Lanka Adası’nda
ayrı bir devlet kurma amacıyla faaliyet gösteren TEKK’ye Hindistan’dan, özellikle
de ülkenin güneyinde yer alan ve 50 milyon Tamillinin yaşadığı Tamil Nadu böl8 Jenne Erin, Saideman Stephan ve Lowe Will, Separatism as a Bargaining..,, s. 552.
9 Jenne Erin, Saideman Stephan ve Lowe Will, Separatism as a Bargaining..,, s. 551.
10 Örgütün kuruluşu hakkında farklı tarihler ortaya konmaktadır. Gale Encyclopedia of Espionage & Intelligence kuruluş tarihini 1976 olarak bildirmektedir. Bkz. Gale Encyclopedia of Espionage & Intelligence
(t.y.). “Liberation Tigers of Tamil Eelam”. 2 Temmuz 2011 tarihinde http://www.answers.com/topic/liberation-tigers-of-tamil-eelam adresinden alındı. Örgüte ilişkin önemli çalışmalar yapan Rohan Gunaratna
ise, kuruluş tarihinin Örgüt tarafından 1972 olarak bildirildiğini ancak Örgütün Tamil’in Yeni Kaplanları
(Tamil New Tigers: TNT) adı altında 1974 yılında faaliyete geçtiğini ifade etmektedir. Bkz. Gunaratna,
Rohan (1997). International and Regional Security Implications of the Sri Lankan Tamil Insurgency. Colombo:
Unie Arts Ltd, s.8.
11 Jenne, Saideman ve Lowe, Separatism as a Bargaining..,, s. 551.
126
gesinden12 önemli derecede destek sağlanmıştır. Aveni’ye göre, herhangi bir organizasyonun toplumun önemli bir kesiminden kabul görmesi organizasyonla toplum arasındaki bağı ortaya koymaktadır.13 Diğer taraftan söz konusu bağın ne
şekilde işlerlik kazandığı ve aynı etnik nüfusa sahip diğer ülkeyle ilişkileri nasıl etkilediği soruları önem taşımaktadır. Nitekim Erin Jenne, Stephan Saideman ve
Will Lowe’ın da işaret ettiği üzere, diğer ülkede aynı etniye mensup bir nüfusun
yer alması unsuru tek başına, mobilize olan etnik gruba pazarlık avantajı kazandırmamaktadır.14 TEKK-Hindistan örneğinde bir taraftan Tamil Nadu aracılığıyla
etnisite ve duygusal unsurlar üzerinden tanımlanan bir bağ söz konusuyken, diğer
taraftan da rasyonel unsurlar üzerinden şekillenen ve etnik bağların işlerlik kazanmasında etkili olan politik seçimler söz konusu olmuştur. Politik seçimlerin rasyonalite boyutunu vurgularcasına, kaynak mobilizasyonu yaklaşımında da destek
veren dış güçlerin kendi çıkarları doğrultusunda davrandığı ve bazı durumlarda
hareketin amaçlarına yönelik bir taahhüt sergilemedikleri ifade edilmektedir.15
TEKK’nin yaptığı açıklamalarda Hindistan’ın ayrı bir Tamil devleti kurulması ve
egemenliğini kazanması amaçlarını desteklemeyerek, bu ülkenin kendi stratejik
çıkarlarını gerçekleştirmek maksadıyla Örgüte destek verdiğini belirtmesi söz konusu hipotezi destekler niteliktedir. Hint yönetiminin bir taraftan Tamil Nadu
bölgesindeki Tamil nüfusunun oylarını ve desteğini çekmek amacıyla Örgüte destek verdiği, diğer taraftan ise Örgüt davranışlarının Tamil Nadu’ya örnek olması
riskinin önüne geçmeye çalıştığı görülmektedir.
TEKK’nin kurmayı amaçladığı bağımsız Tamil yurdunun kapsamı, Tamil
Nadu ile var olan bağlar üzerinden bir risk unsuru yaratmış ve bu konudaki belirsizlik TEKK- Hindistan ilişkilerinde yansıma göstermiştir. Mobilize olan Tamil
topluluklarının seslendirdiği bağımsız Eelam fikrinin Tamil Nadu’yu içerip içermediği Hintli politika yapıcıları açısından soru işaretleri oluşturmuştur.16 Soğuk
Savaş sonrası dönemde kaydettiği ciddi büyümenin ve uluslararası alanda gördüğü
desteğin, Örgütün gizli bir gündemi olup olmadığı konusundaki belirsizliğe katkıda bulunduğu düşünülebilir. İlişkilerde gözlemlenen belirsizliğin ve barındırdığı
12 Internet FAQ Archives (t.y.). “World Directory of Minorities, Tamils of Sri Lanka”. 9 Ekim 2010 tarihinde
http://www.faqs.org/minorities/South-Asia/Tamils-of-Sri-Lanka.html adresinden alındı.
13 Aveni, Adrian (1978). “Organizational Linkages and Resource Mobilization: The Significance of Linkage
Strength and Breadth”. The Sociological Quarterly, 19:2, s.187.
14 Jenne, Saideman ve Lowe, Separatism as a Bargaining..,, s. 552.
15 McCarthy, John ve Zald, Mayer (1977). “Resource Mobilization and Social Movements: A Partial Theory”.
American Journal of Sociology 82:6, s. 1216.
16 Hindistan İçişleri Bakanı SB Chavan verdiği bir demeçte TEKK’nin amacının Sri Lanka’nın kuzeydoğusunda
bir devlet kurmanın ötesine geçerek Hindistan’ın egemenliği ve toprak bütünlüğü açısından tehdit oluşturduğunu ifade etmiştir. Chavan ayrıca TEKK’nin Tamil gençlerine eğitim vererek çeşitli ayrılıkçı örgütler
içerisinde yer almalarını sağladığını ve TEKK’nin faaliyetleriyle diğer ayrılıkçı ve illegal örgütlere örnek teşkil
ettiğini belirtmiştir. Bkz. Aryasinha, Ravinatha (2001). “Terrorism, the LTTE and the Conflict in Sri Lanka”.
Conflict, Security and Development, 1:2, s.31-47. TEKK’nin, Tamil Nadu’nun Hindistan’dan bağımsızlığını
savunan Tamil Nadu Bağımsızlık Ordusu ile bulunan sıkı bağları da Bölgeye yönelik amaçları konusundaki
belirsizliği perçinler niteliktedir. Bkz. South Asia Terrorism Portal (t.y.). “Tamil Nadu Liberation Army”. 5
Temmuz 2011 tarihinde http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/terroristoutfits/TNLA.htm adresinden alındı.
127
risk unsurunun ise, söz konusu ilişkiyi güvensiz bir zemine taşıdığı söylenebilir.
Dolayısıyla, Örgütün kuruluşundan itibaren Hindistan’dan gördüğü desteğin
1990’lardan itibaren mesafeli bir tutuma dönüşmesinin bir nedenini TEKK’nin
amaçlarının taşıdığı belirsizlik teşkil etmektedir.17
TEKK ile Hint Hükümeti’nin arasındaki ilişkinin duygusal unsurlardan ziyade
rasyonel mülahazalar çerçevesinde şekillendiği görülmektedir. Bir bölgesel güç olarak Hindistan TEKK’ye yönelik tutumunu sistemsel unsurların üzerinde etkili olduğu kendi jeopolitik mülahazaları çerçevesinde, bölgesel güç politikaları
kapsamında şekillendirmiştir.18 TEKK’nin de yaklaşımını kendi stratejik mülahazaları doğrultusunda biçimlendirdiği görülmektedir. Dolayısıyla Hint Hükümeti’nin TEKK’nin amaçlarına yönelik kuşkucu ve mesafeli tavrını bu stratejik ve
rasyonel düşünce biçimi çerçevesinde düşünmek mümkündür. Bu noktadan hareketle, TEKK’nin Hindistan’a yönelik bakışını ve destek ihtiyacını Örgütün karşılaştığı politik ve organizasyonel fırsatlar açısından değerlendirmek yerindedir.
a) Dış Gücün Yardımına Duyulan İhtiyaç
Idean Saleyhan dış güçler tarafından sağlanan barınma ve lojistik imkânının
grupların mobilizasyonu açısından çok önemli bir fırsat teşkil ettiğini ifade etmiştir.19 Kendi stratejik seçimleri doğrultusunda soruna müdahil olan Hindistan, çeşitli araçlar üzerinden TEKK’ye destek sağlamıştır. Hindistan’ın TEKK’ye destek
sağlaması Örgütün amaçlarını gerçekleştirmesi doğrultusunda kaynaklarını mobilize etmesinde etkili olmuştur.
C.R. Mitchell’a göre devletlerin müdahalede bulunması için iki unsurun varlığı
şarttır. Bu unsurlardan birini müdahale etmek için gerekli motivasyona ve kapasiteye sahip olan dış aktör teşkil ederken, diğerini de çatışma yaşayan taraflardan en
az birinin dış yardıma ihtiyaç duyması ve buna yönelmesi oluşturmaktadır.20 İç
çatışmaların uluslararası boyutunu inceleyen George Modelski de dış güçlerin desteğine yönelik talebin karşılanmasının sözkonusu çatışmaların uluslararasılaşmasında temel mekanizmayı oluşturduğuna işaret etmektedir.21
C.R. Mitchell, dış güçlerden yardım talep edilmesi durumunda iki unsurun
etkili olduğunu iddia etmektedir. Bu unsurları:
17 Kalkan Övgü (2011). Etnilerin Siyasallaşması Sürecinde Bölgesel Güçlerin Rolü: Hindistan-Sri Lanka İlişkisi,
Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul (Doktora Tezi).
18 Bir bölgesel güç olarak Hindistan’ın TEKK’ye yönelik politikalarını bölgesel gücün jeopolitik çıkarları,
ulusal güvenliği ve etnik bağlar başlıkları altında değerlendirmek mümkündür. Bkz. Ibid.
19 Salehyan, Idean (2007). “Transnational Rebels: Neighboring States as Sanctuary for Rebel Groups”. World
Politics, 59:2, s. 218.
20 Mitchell, Christopher (1970). “Civil Strife and the Involvement of External Parties.” International Studies
Quarterly,14:2, s.172.
21 Modelski, George (1964). “The International Relations of Internal War”, Rosenau (der.) içinde International
Aspects of Civil Strife (45-91). Princeton: Princeton University Press.
128
• Politik sistem içerisinde sağlanan sosyal entegrasyon düzeyi ve politik meşruluk,
• Mücadele içerisindeki tarafların bir dış gücün yardımının yükleyeceği maliyetler karşısında amaçlarına ulaşmalarına verdikleri göreli önem
teşkil etmektedir.22 Mitchell’a göre, tarafların amaçlarına ulaşmaları konusuna
verdikleri önem yaptıkları kâr-zarar analizleri çerçevesinde göreli olarak şekillenmektedir.23 Örgütler söz konusu analizler çerçevesinde yabancı güçlerden destek
arayışına girmekte ve bu çerçevede gerek mücadele ettikleri merkezle gerekse de
dış güçlerle ilişkilerini geliştirmektedirler. Dış güçlerin desteği bir taraftan örgütlerin mücadele kapasitesini ve imkânlarını olumlu yönde etkileyerek başarı beklentisini arttırırken, diğer taraftan da onlara bazı maliyetler yüklemektedir. Bu
maliyet ve kazanç arasındaki denge ise, rasyonel mülahazalarla kaynaklarını mobilize eden örgüt liderliğinin seçimleri üzerinde son derece önemli bir yer teşkil
etmektedir. Dolayısıyla dış güçler ve dış güçlerin yardımını talep eden taraflar itibariyle incelendiğinde sürecin çift yönlü olarak işlediği ve yardım talep eden tarafın
da rasyonel ve stratejik mülahazaları çerçevesinde şekillenen ihtiyaçları üzerinden
dış güçlerle ilişki kurduğu görülmektedir.
Örgütlerin kapasitelerinin ve imkânlarının gelişmesinde başlıca rol oynayan
dış devlet yardımlarından birini sınırları dahilinde örgüt kamplarına izin
vermesi/topraklarını operasyonların üssü olarak kullandırması teşkil etmektedir.
Idean Salehyan, operasyonlarında üs olarak diğer ülkenin topraklarını kullanan
örgütlerin kendi ülkelerinin yargı yetkisinden ve askeri önlemlerinden kaçarak
mücadele maliyetini düşürdüğünü ve pazarlık sürecinde avantaj kazandığını belirtmektedir.24 Uppsala/PRIO Armed Conflicts Dataset verilerinden yola çıkan
Salehyan, 291 isyancı örgütün (rebel groups) yüzde 55’inin komşu ülkelerdeki
kaynaklardan yararlandığını ifade etmektedir.25 Hindistan’ın Tamil Nadu’da faaliyet göstermesine izin verdiği kamplar ile sağladığı askeri desteğin Örgütün kapasitesini geliştirmesinde önemli fırsatlar sunduğunu ve Sri Lanka ile mücadelesinin
yüklediği maliyetlerin düşmesinde rol oynadığını söylemek mümkündür.
C.R. Mitchell, kâr-zarar analizini tarafların amaçlarına ulaşmaları konusuna
verdikleri önem kapsamında üç faktör üzerinden ele almaktadır. Bu faktörler şöyle
sıralanmaktadır;26
1- Tarafların amaçlarına ulaşamaması durumunda ortaya çıkacak olası maliyetler,
22
23
24
25
26
Mitchell, Civil Strife.., s.176.
Ibid.
Salehyan, Transnational Rebels.., s. 219.
Salehyan, Transnational Rebels.., s. 239.
Mitchell, Civil Strife.., s.176.
129
2- Mevcut politik ve sosyal sisteme zarar vermenin veya ortadan kaldırmanın
yükleyeceği maliyetler ve
3- Güçlü bir yabancı aktör/patron üzerinden kuvvetli bir nüfuz veya politik
hakimiyet davet etmenin yüklediği maliyetler
TEKK örneğinde incelendiğinde, sıralanan üç maliyet unsurundan amaçlara
ulaşılamaması ve yabancı bir gücün nüfuzu konularında Örgütün süreç içerisinde
geçirdiği gelişime paralel şekilde artış görüldüğünü söylemek mümkündür. Örgütün 1983 yılında Jaffna’daki bir askeri konvoya çok sayıda kayıp verdirmesiyle
başlayan saldırıları27 1980’lerin ortalarından itibaren hız kazanmış ve Sri Lanka
Devleti ile girdiği yoğun çatışmalar Hindistan’ın arabuluculuğuyla sonuçlanmıştır.
Rohan Gunarathna 1983 yılından önce diğer Tamil gruplarının olası bir mücadeleyi yürütecek finansal kaynağa sahip olmadığını belirtmiştir. Buna karşın
TEKK, etkili bir şekilde organize olmuş ve 1983 yılındaki çatışmalardan sonra
Tamil Nadu’ya göç eden 100.000 civarındaki sığınmacıyı da mobilize etmiştir.
Örgütün mobilize ettiği sığınmacıların yanı sıra ciddi miktarda finansal kaynak
sağlayan diasporanın28 ve Hindistan’ın da desteğiyle örgütsel varlığını güçlendirerek, birinci maddede ifade edilen olası bir yenilginin faturasını ağırlaştırdığını iddia
etmek mümkündür.
TEKK, özellikle de 1990’lardan itibaren Ada’nın kuzey ve doğu bölgelerinde
varlık gösteren polis gücü, hukuk ve vergi sistemleri ile Sri Lanka yönetimine alternatif bir de facto yönetim kurmuştur.29 Ordu gücüne ve deniz kuvvetlerine
sahip tek militan örgüt olarak, Sri Lanka ve Hindistan donanmalarından sonra
Palk Boğazı’nda üçüncü bir güç olarak varlık gösterme iddiası içerisine girmiştir.30
Örgütün sosyal, politik ve askeri anlamda kurmuş olduğu yapı itibariyle değerlendirildiğinde, ikinci maddede belirtilen mevcut politik ve sosyal sisteme zarar
vermenin veya ortadan kaldırmanın yükleyeceği maliyetlerin son derece düşük derecede kaldığını (hatta TEKK’nin sistem-karşıtı bir hareket olduğunu) söylemek
mümkündür.
Üçüncü maddede belirtilen güçlü bir yabancı aktörün yardımına başvurularak
dış etkiye açık hale gelmenin maliyetinin de Örgütün büyüyen askeri gücüne paralel yönde arttığı düşünülebilir.31 Nitekim Ada’da yaşanan çatışmalar üzerine Hin27 Buerk, Roland (2008). Sri Lankan Families Count Cost of War. 16 Temmuz 2011 tarihinde BBC News:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7521197.stm adresinden alındı.
28 Gunaratna, International and Regional Security…, s.11.
29 Nadarajah, Suthaharan ve Sriskandarajah, Dhananjayan (2005). “Liberation Struggle or Terrorism? The
Politics of Naming the LTTE”. Third World Quarterly, 26:1, s. 89.
30 Chalk, Peter (1999). “Commentary No: 77 Liberation Tigers of Tamil Eelam’s (LTTE) International Organization and Operations – A Preliminary Analysis”. 8 Mart 2011 tarihinde Canadian Security Intelligence
Service, http://www.csis-scrs.gc.ca/pblctns/cmmntr/cm77-eng.asp#N_24_ adresinden alındı.
31 Örgütün büyüyen askeri gücüne örnek olarak John C. Thompson’ın saptamaları incelenebilir. Örgütün
1990-2002 yılları arasındaki faaliyetlerini inceleyen John C. Thompson söz konusu dönem içerisinde 1994/95 hariç- Sri Lanka Ordusu ile TEKK arasındaki çatışmaların neredeyse kesintisiz sürdüğünü belirt-
130
distan’ın bölgeye gönderdiği Barış Gücü askerlerinin32 (Indian Peace Keeping
Force: IPKF) TEKK ile yaşadığı şiddetli çatışmalar neticesinde 1990 yılında çekilmesi ve Örgütün 1991 yılında Rajiv Gandhi’ye düzenlediği suikast gibi örneklerle ortaya konduğu üzere, Örgüt çıkarlarına aykırı gördüğü durumlarda
Hindistan karşısında açık bir tavır sergilemekten kaçınmamıştır. Dolayısıyla askeri
gücüyle de devlet benzeri bir yapılanma sergileyen Örgüt açısından yabancı bir
gücün etkisi altında kalmanın maliyetinin küçük çaplı örgütlere göre çok daha
fazla olduğu iddia edilebilir. Özellikle de kuruluş aşamasında Hindistan’da bulunan
kampların Örgütün insani ve lojistik destek tedarikinde kritik öneme haiz olduğu
görülmektedir. Ancak Örgütün ciddi bir ilerleme kaydettiği 1990’lardan itibaren,
organizasyonel ağlarının küresel çapta genişlemesi ve desteklenmesi gibi unsurların
neticesinde yabancı bir gücün nüfuzunu kabul etmenin maliyetinin arttığını söylemek mümkündür.
Diğer taraftan, Örgütün gerilemesi şeklinde düşünülebilecek olan süreçte terörist eylemleri ve suç örgütleriyle girdiği işbirlikleri nedeniyle uluslararası konjonktürde terörizm boyutunda değerlendirildiği, ABD başta olmak üzere
uluslararası sistemin önde gelen aktörleri tarafından faaliyetlerinin yasaklandığı33
ve Sri Lanka Ordusu’nun baskısını arttırdığı görülmektedir. Örgütün karşılaştığı
küresel çaplı baskı sonucunda ise, sürecin yüklemiş olduğu maliyetin ve buna paralel şekilde dış güce duyulan ihtiyacın artış göstermeye başladığını iddia etmek
mümkündür. Nitekim TEKK de bu hipotezi destekler şekilde uluslararası sistemde
baskıyla karşılaştığı dönemde Hindistan’dan yardım talebinde bulunmuş ve
Gandhi suikastinden dolayı özür dilemiştir.34 Buradan hareketle, bir dış gücün
yardımına duyulan ihtiyacın, örgütün organizasyonel kapasitesine ve içinde bulunduğu koşullara bağımlı olarak değişkenlik arz ettiğini iddia etmek mümkündür.
Dolayısıyla TEKK’nin Hindistan’a yönelik bakışını Örgütün kapasitesi ve içinde
bulunduğu koşullar üzerinden detaylı bir şekilde değerlendirmek anlamlıdır.
miştir. Örgütün Ada’nın kuzey bölgelerinde kontrolü ele geçirerek kendi yönetimini kurduğunu belirten
Thompson, sadece Sinhalaların değil Müslümanların da TEKK saldırısına maruz kaldığını ve saldırıların
bir anlamda “etnik temizlik” düzeyine ulaştığını ifade etmiştir. Bu dönem içerisinde Hindistan Başbakanı
Rajiv Gandhi ve Sri Lanka Devlet Başkanı Ranasinghe Premadasa suikastlerini gerçekleştiren Örgüt, deniz
gücü aracılığıyla bölgedeki korsanlık faaliyetlerini geliştirmiş ve kendi gemicilik hattını kurmuştur. Bkz.
Thompson, John (2009). “The Liberation Tigers of Tamil Eelam”. 20 Haziran 2011 tarihinde Mackenzie
Institute: http://www.mackenzieinstitute.com/2009/tamil-tigers-040609.htm adresinden alındı.
32 Tamil milisleri ile Sri Lanka arasında yaşanan yoğun çatışmalar üzerine Sri Lanka Hükümeti’nin isteği ve
Hindistan–Sri Lanka Anlaşması’nın hükümleri çerçevesinde Hindistan Ada’ya Barış Gücü askerlerini göndermiştir. Bkz. Kodikara, Shelton (1989). “The Continuing Crisis in Sri Lanka: The JVP, Indian Troops
and Tamil Politics”. Asian Survey, 29:7, s.719.
33 ABD tarafından 1997 yılında terörist örgüt ilan edilen TEKK, toplam 32 ülke tarafından yasadışı ilan edilmiştir. Bkz. Cronin, Audrey (2004). “Foreign Terrorist Organizations”. 1 Nisan 2012 tarihinde
http://www.fas.org/irp/crs/RL32223.pdf adresinden alındı. Acharya, A. (14 Haziran 2010). “Sri Lanka
LTTE: Diaspora Wars”. 4 Ekim 2010 tarihinde Eurasia Review:
http://www.eurasiareview.com/201006143193/sri-lanka-ltte-diaspora-wars-south-asia-intelligencereview.html adresinden alındı.
34 The Times (2006). “India Rejects Tamil Tiger Apology”. 21 Temmuz 2011 tarihinde http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article1095131.ece adresinden alındı.
131
(b) Çatışmaların Şiddeti
İki taraf arasında süregelen çatışmaların şiddeti, Örgütün içinde bulunduğu
koşulları ve organizasyonel kapasitesini etkilemektedir. Jenkins, hareketlerin oluşumunu memnuniyetsiz toplulukların statülerinde görülen artış çerçevesinde açıklamaktadır. Jenkins’e göre söz konusu artış, toplulukların mobilize olma
maliyetlerinin düşmesi ve başarı beklentilerinin artışıyla meydana gelmektedir.35
Çatışmaların şiddetinde görülen artış ise, bir taraftan amaçlara ulaşılması konusunda engel teşkil ederek başarı beklentisinde düşüşe sebebiyet vermekte, diğer taraftan da çatışmayı sürdürmenin ve kaynakları mobilize etmenin artan maliyetine
işaret etmektedir. Söz konusu maliyetin artışıyla tarafların tek başlarına hedeflerine
ulaşabilme olasılığının düştüğü, dış destek arayışlarında artış görüldüğü ve örgütlerin mücadeleyi sürdürebilmeleri bakımından kaynaklarını arttırma çabası içerisine girdiği görülmektedir.
C.R. Mitchell örgütlerin kâr-zarar analizini çatışmanın yoğunluğu ve bir dış
gücü yardıma çağırmanın olası maliyetleri arasındaki ilişki üzerinden değerlendirmektedir.36 Bu noktadan hareketle dış güçlerle kurulan ilişkinin çatışmanın yoğunluğundan ve örgütün mücadeleyi sürdürebilme koşullarının zorlaşmasından
etkilenerek bu unsurlarda görülen artışa paralel yönde geliştiğini söylemek mümkündür. Nitekim Mitchell çatışma yoğunluğunun yüksek olması durumunda
önemli değerlerin kaybı olasılığının yükseleceği, bunun karşısında ise bir dış gücün
nüfuzunun yükleyeceği maliyetin daha düşük, barındırdığı avantajların daha yüksek olarak görüleceği hipotezini öne sürmektedir.
TEKK’nin Hindistan’a yönelik bakışı incelendiğinde, Sri Lanka ile sürdürülen
mücadelenin yoğunluğunun bu iki aktörün ilişkisi üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Kuruluş aşamasında Hindistan’ın sunmuş olduğu fırsatları değerlendiren
TEKK, 1983 yılında Sri Lanka ile başlattığı çatışmaların tırmanması aşamasında
da bölgesel güçten yardım görmüş ve bir anlamda amaçlarına ulaşması konusunda
başarı şansını yükselterek çatışmaların yüklediği maliyeti düşürmüştür. Hindistan,
1987 yılında Sri Lanka Ordusu’nun TEKK’ye karşı başlattığı Özgürlük Operasyonu (Operation Liberation) karşısında müdahale etmiş ve Hava Kuvvetleri aracılığıyla Örgütün faaliyette bulunduğu bölgeye yardım göndermiştir.37 Bir görüşe
göre, bölgesel gücün müdahalesi Sri Lanka ile şiddetli çatışmalara giren TEKK’yi
topyekûn bir yenilgiden kurtarmada önemli paya sahiptir.38 Dolayısıyla Hindistan’ın müdahalesi Örgütün mücadele kapasitesinin güçlenmesi ve mücadeleyi sürdürebilmesi üzerinde etkili olmuştur. Şiddetli çatışmaların Hindistan’ın
arabuluculuğuyla sona ermesinden sonra ise, Örgütün toparlandığı ve IPKF ile
35 Jenkins, Craig (1983). “Resource Mobilization Theory and the Study of Social Movements.” Annual Review
of Sociology, 9, s. 532.
36 Mitchell, Civil Strife.., s.177.
37 Hagerty, Devin (1991). “India’s Regional Security Doctrine.” Asian Survey, 31:4, s. 355.
38 Crossette, Barbara (2002). “Sri Lanka: In the Shadow of Indian Elephant”. World Policy Journal, 19:1, s.
30.
132
mücadeleye girişerek destek aldığı bu ülkenin askeri gücünü Ada’dan geri çekilmek
zorunda bıraktığı görülmektedir.
2006 yılında barış sürecinin çökmesiyle başlayan süreçte39 çatışmaların yeniden
tırmanması üzerine TEKK’nin Hindistan’ın desteğine ihtiyaç duymasını ve bu
yönde yaptığı çağrıları40 da yine Mitchell’ın hipotezi çerçevesinde yorumlamak
mümkündür. Nitekim Mitchell çatışmanın devam etmesi ve yoğunlaşması durumunda, gelecek dönemdeki kayıpların artış göstereceği öngörüsünden hareketle
yardıma çağırılacak dış gücün yükleyeceği maliyetin göreli olarak daha düşük kalacağı yönünde bir algının şekilleneceğini ifade etmektedir.41 TEKK’nin Sri Lanka
ile şiddetlenerek devam eden mücadelesinin yanı sıra uluslararası alanda gördüğü
tepkiler de Örgütün yıpranmasına ve sürecin artan maliyetine paralel şekilde Hindistan’ın desteğine olan ihtiyacının yükselmesine sebebiyet vermiştir.
Şekil-2: Çatışmaların Şiddeti ve Maliyetler42
Sri Lanka Ordusu ile TEKK arasındaki çatışmaların şiddeti itibariyle düşünüldüğünde 1 ve 2 No’lu eşiklerin geçilmesi durumlarında TEKK’nin Hindistan’ın
desteğine ihtiyaç duyduğu gözlenmektedir. TEKK – Sri Lanka Ordusu arasındaki
çatışmaların yoğunlaştığı 1987 ve 2006 yıllarında eşiğe ulaşıldığını ve bu aşamalardan sonra Hindistan gibi güçlü bir dış aktörün varlığının yüklediği maliyetin
üstüne çıkılarak Örgütün destek talebinde bulunduğunu iddia etmek mümkün39 Pathirana, Saroj (2006). “Collapse of Talks”. 29 Temmuz 2011 tarihinde BBC News:
http://www.bbc.co.uk/sinhala/news/story/2006/06/060609_saroj-oslo.shtml adresinden alındı.
40 Indian Express (2009). “LTTE Look Towards India for Support”. 29 Temmuz 2011 tarihinde http://www.indianexpress.com/news/TEKK-look-towards-india-for-support/441268/ adresinden alındı.
133
dür. Aradaki süreçte, bir taraftan Örgüt organizasyonel ve finansal anlamda ciddi
bir gelişme kaydederek çatışmayı tek başına sürdürme kapasitesinde artış yaşamıştır
(A1’den A2’ye kayma doğrultusunda). Diğer taraftan ise, Örgütün uluslararası sistemde gördüğü baskı ve izolasyonun yanı sıra yoğunlaşan çatışmaların etkisiyle
(B1’den B2’ye doğru dış gücü yardıma çağırma maliyetinin kayması) kesişim noktasının değiştiği ve Eşik 2’ye kaydığı görülmektedir.
Çatışma şiddetinin TEKK’nin Hindistan’a yönelik bakışında etkili bir faktör
olması, Regan ve Aydın’ın öne sürdüğü bir dış gücün yardımına sahip olunmasının
(tarafların kapasitesi arasındaki yapısal dengeye müdahale etmesiyle) çatışmanın
süresi ve şiddetini arttıran unsurlar arasında yer aldığı hipotezini destekler niteliktedir.43 Nitekim şiddetlenen çatışmayı tek başına sürdürmenin maliyeti yükselirken, dış gücün desteğiyle kuvvetlenen tarafın kazanma yönündeki beklentisi ve
kapasitesi artarak çatışmayı sürdürebilir kılmaktadır. Şiddetli bir çatışmadan dış
gücün yardımı ile galip gelinmesi ihtimalinin de dış gücün söz konusu taraf üzerinde sahip olacağı etkinin maliyetinden daha yüksek bir getiriyi ortaya koyacağını
iddia etmek mümkündür. Ancak gerek başarıya ulaşılmasının maliyetinin, gerekse
dış gücün yardımları karşısında ona verilecek ödünlerin grup liderliğinin stratejik
seçimleri ve kaynakların mobilizasyonu doğrultusunda değişkenlik arz ettiği düşünülebilir. Çatışma şiddetinin hacminin ve etkisinin, Örgütün kapasitesine ve
yaptığı stratejik seçimlere bağımlı olarak farklılaştığını söylemek mümkündür.
TEKK’nin Hindistan’a yönelik yaklaşımı incelendiğinde, çatışmayı sürdürme maliyetinin yükselmesiyle birlikte Örgütün Hindistan ile yakınlaştığı ve destek arayışına girdiği görülmektedir.
(2) Tamil Davasında Liderlik Rolünün Üstlenilmesi
TEKK’nin Hindistan’a yönelik mülahazalarının şekillenmesinde, Örgütün bir
diğer amacı olan Tamil davasında liderlik rolünü üstlenmesi etkili olmuştur. Örgütün süreç içerisindeki davranışları bir taraftan Tamil gruplarına karşı üstünlük
sağlama, diğer taraftan ise Hindistan başta olmak üzere destek arayışında olduğu
uluslararası kamuoyuna karşı sorunun tek muhatabı olduğu mesajını verme doğrultusunda gelişmiştir.
1983 yılındaki çatışmalarla cereyan eden kriz durumunu, farklı Tamil gruplarının ortaya çıktığı bir hoşnutsuzluk ortamında TEKK’nin liderlik rolünü üstlenme iddiası çerçevesinde analiz etmek mümkündür. Mitchell’ın çatışma şiddeti
ve bir dış gücün yardıma çağırılmasına ilişkin hipotezi hareketlerin oluşumu ve
kaynakların mobilizasyonu üzerinden diğer bir açıdan değerlendirilebilir. Nitekim
Jenkins’e göre kriz durumları, hareketlerin oluşumu ve gelişimi aşamalarında
önemli yer kaplamaktadır.44 Kaynakları mobilize eden elitler söz konusu kriz du43 Regan, Patrick ve Aydın, Aysegul (2006). “Diplomacy and Other Forms of Intervention in Civil Wars”.
The Journal of Conflict Resolution, 50:5, s. 740.
44 Jenkins, Resource Mobilization..,s.531.
134
rumlarını örgütün toplumsal tabanının gelişimi ve bir harekete dönüşümü bakımından değerlendirmekte ve avantaja çevirebilmektedirler. Bu sebepten dolayı
kriz oluşumundan önce örgütlerin ve kaynakların var olduğu, elitlerin kriz durumunda bu kapasiteyi yönlendirdiği iddia edilmektedir. TEKK örneği incelendiğinde, sadece TEKK’nin değil Tamil Birleşik Kurtuluş Cephesi (Tamil United
Liberation Front: TULF) ve Eelam Devrimci Öğrenciler Örgütü (Eelam Revolutionary Organisation of Students: EROS) gibi militan örgütlerin de 1970’ler içerisinde faaliyet gösterdiği görülmektedir.45 Ancak TEKK 1970’lerin sonlarından
itibaren son derece organize bir şekilde uluslararası sistem içerisindeki bağlantılarını geliştirmiş, Londra başta olmak üzere Avrupa’daki irtibatlarını çeşitlendirmiş,
Ortadoğu ile sıkılaşan bağları üzerinden askeri unsurlarını güçlendirmiş ve Avrupa,
Nijerya, Yemen, Zambiya gibi farklı coğrafyalarda mali yardım arayışlarına girmiştir.46 Örgüt bu dönemde Hint istihbarat servisinden (Research and Analysis
Wing: RAW) eğitim görmeye başlamış47 ve Tamil Nadu’daki varlıklarını güçlendirerek burada kamplar edinmiştir. Ravinatha Aryasinha, Örgütün organizasyon
kapasitesinin ve uluslararası alanda sergilediği yarı diplomatik yapısının onu diğer
örgütlerden ayıran en önemli özelliklerden biri olduğunu ifade etmektedir.48 Dolayısıyla TEKK 1983 yılındaki çatışmalara 1970’lerden itibaren örgütlediği altyapısıyla girmiş ve söz konusu olaylarla birlikte toplumda ve diasporada gördüğü
desteği ciddi ölçüde arttırarak mobilizasyonda önemli bir ivme yakalamıştır.49
John D. McCarthy ve Mayer N. Zald, kaynak mobilizasyonu yaklaşımı çerçevesinde değerlendirdikleri hareketlerin misyonlarını şöyle özetlemektedirler:50
• destekçilerin mobilize edilmesi
• kamuoyunun ve elitlerin nötralize edilmesi veya sempatizan haline getirilmesi
TEKK’nin de liderlik rolünü üstlenerek destekçilerini mobilize etmeye, kamuoyunun ve elitlerin nötralize edilmesi veya sempatizan haline getirilmesine ve
kurduğu çeşitli organizasyonlar üzerinden sürdürdüğü propaganda yoluyla uluslararası kamuoyunu kendi mülahazaları yönünde etkilemeye çalıştığını söylemek
mümkündür.
Mesquita ve Dickson radikal hareketlerin amacını hoşnutsuz-dışlanmış toplumların liderliğini elde etmek şeklinde tanımlamakta ve bu çerçevede örgütlerin
radikalizmi tırmandırmaktan kaçınmadığını ifade etmektedirler. Mesquita ve
45 Tamil Tigers Net (t.y.). “Other Tamil Eelam Groups”. 2 Ağustos 2011 tarihinde
http://ttnet.bravehost.com/othergroups.html adresinden alındı.
46 Gunaratna, International and Regional Security.., s. 15.
47 Bajoria, Jayshree (2009). “The Sri Lankan Conflict”. 2 Ağustos 2011 tarihinde Council on Foreign Relations:
http://www.cfr.org/terrorist-organizations/sri-lankan-conflict/p11407#p4 adresinden alındı.
48 Aryasinha, Terrorism, the LTTE.., s.30.
49 Gunaratna, International and Regional Security.., s. 16.
50 McCarthy ve Zald, Resource Mobilization.., s.1217.
135
Dickson radikal hareketlerin toplumu radikalize edecek bir karşı saldırı beklentisiyle merkezi otoritelere saldırı düzenlediğini belirtmektedirler.51 Bu görüşü örnekler şekilde, TEKK’nin destekçilerini mobilize etmesi ve sempatizan kazanması
sürecinde radikalizmi tırmandırdığı ve terör yöntemlerine başvurduğu görülmektedir. Örgütün 1983 yılında başlattığı saldırılara ve sonuçlarına bakıldığında da
bu hipotezi güçlendirir yöndeki bulgular dikkat çekmektedir. Söz konusu bulguları
Thomas Thornton ve Martha Crenshaw’un ortaya koyduğu terör örgütlerinin
amaçları üzerinden tartışmak mümkündür. Thomas Perry Thornton teröristlerin
beş “kısa ve orta vadeli amacı” olduğunu belirtmekte ve şöyle sıralamaktadır;52
• Kitleler üzerinde moral inşası, inancın sağlanması,
• Davanın duyurulması,
• Hedef grubun dağılması, ayrışması,
• Muhalif güçlerin ortadan kaldırılması ve
• Provokasyon
Martha Crenshaw da teröristlerin “kısa ve orta vadeli amacı”nı benzer şekilde
açıklamıştır. Crenshaw’un işaret ettiği amaçlar şöyledir:53
• Davanın duyurulması,
• Provokasyon,
• Hükümetin zayıflatılması,
• Halkta itaatin sağlanması ve
• Rakiplerle sürtüşmeyi tırmandırma stratejisi
Thornton ve Crenshaw yukarıda belirtilen unsurları terör örgütlerinin “kısa
ve orta vadeli amaçları” şeklinde tanımlamışlardır. Örgütler kısa ve orta vadeli
amaçları üzerinden konuya ilişkin duyarlılık ve mobilizasyon sağlayarak “nihai
amaca” ulaşma çabası içerisindedirler. Söz konusu nihai amacı ise, Dr. Yücel Attila
Şehirli’nin ifade ettiği üzere “tasvip edilmeyen, şikayet edilen kurumların, süreçlerin ve ilişkilerin ortadan kaldırılarak savunulan düzenin kurulması” şeklinde
ifade etmek mümkündür.54Ancak araştırmacıya göre bu unsurlar amaçtan ziyade
51 Mesquita, Ethan Bueno ve Dickson, Erick (2007). “The Propaganda of the Deed: Terrorism, Counterterrorism and the Mobilization.” American Journal of Political Science, 51:2, s. 367.
52 Thornton, Thomas (1964). “Terror as a Weapon of Political Agitation”. Harry Eckstein (der.) içinde Internal
War: Problems and Approaches. London: Free Press of Glencoe, s.87
53 Crenshaw, Martha (1981). “The Causes of Terrorism”. Comparative Politics, 13:4, s. 379–399.
54 Şehirli, Yücel (2003). “Türkiye’ye ve Atatürkçülüğe Yönelen Tehditler”. 1 Ağustos 2011 tarihinde Atatürk
Araştırma Merkezi Başkanlığı: http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=197 adresinden alındı.
136
stratejiyi yani amaçlara ulaşılmasında izlenen yolu ifade etmektedir ve bu çalışma
kapsamında TEKK’nin amaçları doğrultusunda izlediği stratejiler şeklinde, bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmektedir. Nitekim bu görüşe paralel şekilde,
David Fromkin’in de sözkonusu araştırmacıların amaçlar çerçevesinde incelediği
provokasyonu ‘The Strategy of Terrorism’ başlıklı çalışmasında bir terör stratejisi
olarak ele aldığı görülmektedir.
TEKK örneğinde provokasyon stratejisi, Thomas Thornton ve Martha Crenshaw’un amaçlar altında belirttiği unsurların gelişimine sebebiyet verecek şekilde
kullanılmıştır. Nitekim liderlik rolünün elde edilmesi, provokasyon ile tırmandırılan çatışmalar kapsamında hükümetin zayıflatılması, hükümetin uluslararası kamuoyunda oluşan olumsuz imajı üzerinden davanın duyurularak bir baskı unsuru
oluşturulması, hükümet ile halk (veya toplumlar) arasında ayrışmaya sebebiyet verilerek halkın davaya ve Örgüte olan inancının perçinlenmesi ve rakip örgütlerle
tırmandırılan sürtüşme üzerinden kurulan baskı sonucunda mümkün olmuştur.
(a) Provokasyon Stratejisi
Andrew H. Kydd ve Barbara F. Walter, teröristlerin hedeflerine ulaşmak için
davranışlarını etkilemek istedikleri kitleye güçleri, inanılırlıkları ve davaları ile ilgili
güvenilir bilgi sağlamaları gerektiğini belirtmektedirler.55 Söz konusu bilginin ise,
sözlü anlatımdan ziyade eylemlerle somut bir biçimde ortaya konması gerekmektedir. Terör grupları eylemlerini mücadele ettikleri hükümet ve desteğini aradıkları
kitlelere yönelik olarak düzenlemektedirler.56 Örgütler hükümetlere karşı yönelttikleri saldırılar ile bir taraftan kitlelere ve hükümetlere karşı güçlerini, kapasitelerini ispat etmektedirler. Örneğin TEKK’nin sergilemiş olduğu güç kapasitesiyle
Tamil kökenli vatandaşların dikkatini çektiği ve Örgütü Sri Lanka Hükümeti karşısında ayakta durabilecek yegâne yapı olarak görmelerini sağladığı belirtilmektedir.57 Diğer taraftan ise, örgütler provokasyon sonucunda hükümeti karşı saldırı
ve baskıcı önlemler almaya iterek desteğini aradıkları kitlelere hükümetin yönetim
tarzı ile ilgili bilgi sağlamaktadırlar.58 Söz konusu bilgi mücadele edilen yönetimin
orantısız veya baskıcı önlemleri üzerinden verilmekte ve hükümet karşıtı bir kanının oluşarak teröristler yönünde halk desteğinin sağlanmasına sebebiyet vermektedir.59 Kydd ve Walter’ın da belirttiği üzere teröristler kitlelere hükümetlerin
55 Kydd ve Walter, The Strategies…, s.58
56 Ibid.
57 Kristian Stokke ve Anne Kristi Ryntveit’in araştırmaları kapsamında görüştükleri Tamil kökenli vatandaşlardan biri TEKK’nin politikalarını tümüyle onaylamadıklarını ancak Sri Lanka Hükümeti’nin baskıcı politikaları karşısında durabilen başka grup olmadığı için Örgüte bir anlamda tepki desteği verdiklerini ifade
etmiştir. Bkz. Stokke, Kristian ve Ryntveit, Anne (2000). “The Struggle for Tamil Eelam in Sri Lanka”.
Growth and Change, 31, s.297.
58 Lake, David (2002). “Rational Extremism: Understanding Terrorism in the Twenty-First Century”, Dialog-IO, s.20.
59 Merari, Ariel (1993). “Terrorism as a Strategy of Insurgency”, Terrorism and Political Violence, 5:4, s. 21.
137
olumsuz yönlerini göstererek, onları direnişin ve bağımsızlığın tek seçenek olduğu
konusunda iknaya çalışmaktadırlar.60
Paul Brooker provokasyon stratejisinin baskı veya hazırlık stratejilerinde yardımcı olarak kullanılabileceğini ifade etmiştir.61 Brooker baskı stratejisinde teröristlerin mücadele edilen devletin vatandaşları üzerinde korku ve acıya sebebiyet
vererek hükümet üzerinde dolaylı olarak politik baskı kurmaya çalıştıklarını ifade
etmiştir.62 TEKK örneğinde Hükümete karşı olarak, bir taraftan verilen kayıplar,
diğer taraftan ise halk ve uluslararası kamuoyu önünde edindiği olumsuz imaj aracılığıyla baskı unsurlarının türetilmeye çalışıldığı iddia edilebilir.63
Sri Lanka Hükümeti’nin 1983 yılındaki saldırılarla provoke edilerek verdiği
cevaplar üzerinden gerek Tamil kökenli vatandaşlar, gerekse uluslararası kamuoyu
önünde yıpratılmaya ve baskı altına alınmaya çalışıldığı iddia edilebilir. Nitekim
Kara Temmuz (Black July) olarak adlandırılan olaylarda Sri Lanka Hükümeti’nin
takındığı tutum Amnesty International başta olmak üzere çeşitli raporlara yansımış
ve insan hakları ihlalleri nedeniyle uluslararası kamuoyunda ve Tamil vatandaşları
nezdinde olumsuz bir imaj edinmesine yol açmıştır.64 Olayların sonucunda ortaya
çıkan kayıpların da Hükümetin zayıflatılmasında önemli bir etken olduğu söylenebilir. Askeri harcamalar başta olmak üzere pek çok alandaki kaybıyla ekonomik
sıkıntı yaşayan Sri Lanka, kredi veren ve yardımda bulunan ülkelerin sorunun çözülmesi doğrultusundaki artan uluslararası baskısıyla karşılaşmıştır.65 Sri Lanka’nın
uluslararası alanda oluşan olumsuz imajı karşısında, TEKK etkili bir propaganda
çalışması yürüterek davanın meşruiyet kazanması ve kamuoyunun nötralize edilmesi veya sempatizan haline getirilmesi konusunda önemli mesafe kat etmiştir.
Örgütün baskı ve mücadele unsurlarıyla faaliyet gösterdiği bölgelerde devlet
60 Kydd ve Walter, The Strategies…, s.69.
61 Brooker TEKK’nin yeni ve ayrılıkçı bir tür hazırlık stratejisi ortaya koyduğunu belirtmiştir. Hazırlık stratejisi
altında ele alınan söz konusu strateji yarı-devlet tarzı yapılanan alanlar içerisinde devlete karşı mücadele
edebilecek düzenli orduların kurulmasını içermektedir. Ancak Brooker’a göre bu modelde TEKK’nin kendi
bölgesinde yarı-devlet biçiminde örgütlenmesi, Sri Lanka devletinin toprakları (başkenti dahil olmak üzere)
için savaşarak bu devlete son verilmesi amacıyla düzenlenebilecek olan yarı-devlet tarzı savaşa geçişten ziyade
kendi içinde bir amaç olarak değerlendirilmiştir. Nitekim, Brooker TEKK’nin amacını kendi etnisitesinin
üzerinde yaşadığı topraklarda bir yarı-devlet kurarak ve gerektiği durumda savunmacı, yarı-devlet tarzı mücadeleye girişerek Sri Lanka devleti üzerinde söz konusu toprakların bağımsızlığı konusunda politik baskı
oluşturmak şeklinde detaylandırmaktadır. Bkz. Brooker, Paul (2010). Modern Stateless Warfare. UK: Malgrave
Macmillan, s.89, 51, 56.
62 Brooker, Modern.., s. 79.
63 SJ Tambiah, Sinhalaların TEKK’nin güvenlik güçlerine yönelik saldırılarını hesaplanarak yapılmış saldırılar
şeklinde nitelendirdiğini belirtmektedir. Tambiah, Sinhalaların saldırıların amacını Sinhalalı yöneticileri ve
görevlileri provoke ederek şiddetin tırmanması ve Ada’yı yabancı güçlerin müdahalesine açık bir konuma
getirmesi şeklinde yorumladıklarını ifade etmektedir. Bkz. Bloom, Mia (2005). Dying to Kill. New York:
Columbia University Press, s.52.
64 Pavey, Eleanor (2008). “The Massacres in Sri Lanka During the Black Riots of July 1983”. 14 Ağustos 2011
tarihinde Online Encyclopedia of Mass Violence: http://www.massviolence.org/PdfVersion?id_article=150
adresinden alındı. University Teachers for Human Rights, Sri Lanka (1988). “Broken Palmyra”. 14 Ağustos
2011 tarihinde http://www.uthr.org/BP/volume1/Chapter4.htm adresinden alındı.
65 Bloom, Dying.., s.56.
138
benzeri bir yapı kurması ve Paul Brooker’a göre 2002 yılında imzalanan Ateşkes
Anlaşmasının bu de facto yönetimi tanıması66 kaynakların mobilizasyonu ve liderliğin kabulü konularında bir başarı göstergesi olarak kabul edilebilir.67 Ancak
Brooker’ın da dikkat çektiği üzere bu başarı kalıcı olmamış, ne uluslararası organizasyonlar ne de 2002 tarihli Anlaşma resmi olarak Tamil Eelam yarı-devletine
bağımsızlık hakkı tanımışlardır. Hindistan açısından değerlendirildiğinde, bölgesel
gücün barış görüşmelerinde Örgüte karşı mesafeli tutumunu koruduğu ve Ateşkes
Anlaşması’nın Norveç’in arabuluculuğunda imzalandığı görülmektedir.
Süreç içerisinde incelendiğinde provokasyon stratejisinin mobilizasyon aşamasında başarılı olduğu, ancak Örgütün son döneminde politik hedeflerine ulaşmasında yeterli olmadığı iddia edilebilir. TEKK’nin 2000’ler boyunca izlediği
politikalar incelendiğinde, provokasyon stratejisini sürdürdüğü ve Sri Lanka ile
girişilen ateşkes sürecinde yaptığı ihlallerle bu ülkeyi askeri tedbirler alarak ateşkesi
ihlal etmeye zorladığı söylenebilir. Ateşkes dönemlerinde sivil görünümlü örgüt
militanları Sri Lanka askerlerine taş atmış, sokaklarda lastik yakma ve trafiği engelleme gibi sivil hayatı bozucu eylemler gerçekleştirmiş ve devriye gezen güvenlik
birimlerine saldırılar düzenlemiştir.68
Yıl
2002
2003
2004
2005
2006
Toplam
İhlal Sayısı
815
871
702
975
2098
5461
Tablo-1: TEKK’nin Gerçekleştirdiği Ateşkes İhlalleri69
66 2002 Anlaşması’nın TEKK’yi kuzey ve doğu bölgelerinin de facto yönetimi olarak kabul ettiğini iddia eden
bir diğer isim de Shawn Teresa Flanigan’dır. Bkz. Flanigan, Shawn Teresa (2008). “Nonprofit Service Provision by Insurgent Organizations: The Cases of Hizballah and the Tamil Tigers.” Studies in Conflict and
Terrorism, 31:6, s. 510. Ahmed S. Hashim’e göre de TEKK’nin statüsü 2002 Ateşkes Anlaşmasıyla genişlemiş
ve ‘sınır’ haline dönüşen kontrol hatları göçmen kontrolleri, vizeler, gümrükler ve vergilerle tamamlanmıştır.
Bu bölge içerisinde Eelam’ın başkenti olan Kilinochchi TEKK’nin idari merkezini teşkil etmiştir. Bir idarenin
varlığını tamamlayan başlıca unsurlar arasında yer alan çalışma ve ulaştırma daireleri, hastaneler, sığınma
evleri, klinikler, çocuk bakım evleri, rehabilitasyon merkezleri ile ilk ve orta dereceli okullar da bölgede faaliyet göstermişlerdir. Hashim, Ahmed (2010). “Aslanlar ve Kaplanlar Cennette: Sri Lanka’da Terörizm, Ayaklanma ve Devletin Yanıtı”. Defence Against Terrorism Review (3:1), s. 21-22.
67 Brooker, Modern.., s.57.
68 Ministry of Defence, Sri Lanka (2011). “Humanitarian Operation Factual Analysis”. 20 Ağustos 2011 tarihinde http://www.defence.lk/news/20110801_Conf.pdf adresinden alındı.
69 Ibid.
139
Şekil-3: TEKK’nin Gerçekleştirdiği Ateşkes ihlalleri70
Tabloda ve şekilde de görüldüğü üzere TEKK süreç ilerledikçe ateşkes ihlallerini
arttırmıştır. 2009 yılındaki nihai yenilgisine doğru gücünün azaldığı düşünüldüğünde, Sri Lanka’nın provoke edilerek karşı tedbirler almasının liderlik tarafından
Örgütün mobilizasyonuna katkı sağlayabilecek bir unsur olarak değerlendirilmiş
olduğu iddia edilebilir. Ancak Sri Lanka’nın vereceği askeri cevaplar üzerinden
uluslararası kamuoyunda insan hakları ihlalleri konusunda propaganda yapma niyeti taşıyan Örgütün hedefine ulaşamadığı görülmektedir.71
Ateşkes süreci içerisinde taleplerini kabul ettiremeyen ve provokasyon denemeleri başarısızlıkla sonuçlanan Örgüt, 2006 yılında ateşkesi feshetmiş ve çatışmaları yeniden başlatmıştır.72 Ancak 1980’lerde olaylara müdahil olan
Hindistan’ın 2006 yılında yeniden başlayan süreçte Örgüte karşı mesafesini koruduğu görülmektedir. Hintli yetkililer yaptıkları açıklamalarda TEKK’yi Tamil
çıkarlarının tek temsilcisi olarak görmediklerini ve savaşın çözüm getirmeyeceğini
ifade etmişlerdir.73 Provokasyon ve baskı stratejisinin başarısızlığa uğramasının
70 Ibid.
71 Ateşkes Anlaşmasının uygulanmasını denetlemek üzere görevlendirilen (İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka ve İzlanda’dan oluşan) Sri Lanka İzleme Misyonu (Sri Lanka Monitoring Mission)’nun verilerine
göre Şubat 2002 ile Nisan 2007 arasında gerçekleştirilen ateşkes anlaşması ihlallerinin 3830’u TEKK, 351’i
Sri Lanka güçlerince gerçekleştirilmiştir. Peace and Reconciliation (t.y.). “Ceasefire Violations, as Ruled by
the Monitoring Mission”. 15 Ağustos 2011 tarihinde http://www.peaceinsrilanka.org/negotiations/slmmstatistics adresinden alındı.
72 Nieto, Alejandro (2008). “A War of Attrition: Sri Lanka and the Tamil Tigers”. Small Wars and Insurgencies,
19:4, s. 580. TEKK Ateşkes Anlaşmasını 2006 yılında feshettiğini açıklamış, Sri Lanka Hükümeti ise gerek
TEKK gerekse diğer Tamil gruplarıyla diyalog kanallarını açık tutmak üzere Tüm Tarafların Temsilci Komitesi (All Party Representative Committee) gibi girişimlerini sürdürmüştür. Bunun karşılığında TEKK’nin
görüşmelere yeniden başlamayı reddetmesi ve diğer Tamil gruplarının da beklenen ilgiyi göstermemesi sonucunda Anlaşma resmi olarak Ocak 2008’de son bulmuş, 2006-2009 yılları arasındaki girişimler de sonuçsuz kalmıştır. Bkz. Peace and Reconciliation (t.y.). “2006 to 2009: All Party Talks”. 15 Ağustos 2011
tarihinde http://www.peaceinsrilanka.org/negotiations/all-party-talks adresinden alındı.
73 Tamil Guardian (2006). “War not Way to Peace – India”. 8 Nisan 2011 tarihinde http://www.tamilguardian.com/article.asp?articleid=810 adresinden alındı.
140
ardında yatan unsurlar arasında Örgütün kullandığı araçlar ile dikkati çekilmek
istenen kitlenin algısında yaşanan değişim yer almaktadır. Sistemsel bir yaklaşımla
ele alındığında, uluslararası kamuoyunda 11 Eylül sonrasındaki dönemde uluslararası güvenlik/terörizm konularına yönelik bakışta değişim yaşandığı ve
TEKK’nin de bu kapsamda değerlendirildiği görülmektedir.74 Nitekim ateşkes
sürecinin değerlendirilemeyerek çatışmaların tekrar başlaması uluslararası kamuoyunda 1983 yılından çok daha farklı bir tepkiye neden olmuştur. TEKK kullandığı terör yöntemleri nedeniyle insan hakları ihlalleri konusunda tepki toplamış75
ve bir anlamda bu unsur (eleştirilere konu olmakla beraber) terör örgütüyle mücadele eden Sri Lanka Hükümeti üzerinde baskı aracı olmaktan çıkmıştır. TEKK
mücadelesinin son evresinde önemli bir baskı unsurunu yitirirken, Sri Lanka
uluslararası sistem içerisindeki işbirliklerini çeşitlendirerek Örgüt ile mücadelesine
son noktayı koymuştur.
(b) Rakiplerle Sürtüşmeyi Tırmandırma Stratejisi
TEKK’nin liderlik hedefine ulaşmak amacıyla kullandığı bir diğer strateji rakiplerle sürtüşmeyi tırmandırma stratejisidir. Jannie Lilja rakiplerle sürtüşmeyi tırmandırma stratejisini rekabet içerisinde olan liderlerin çatışmacı ve etnisite temelli
söylemlerini tırmandırarak davaya olan inançlarını sergilemeleri şeklinde tanımlamaktadır. Bu strateji rakip politik-militan gruplara karşı kullanılmakta ve söz
konusu etnisiteye mensup kitlelere yönelik olarak sergilenmektedir.76 Andrew
Kydd ve Barbara Walter’a göre bu stratejinin gerçekleştiği koşullar:
• Davanın liderliği için mücadele eden birkaç grubun var olması ve birbirleri
karşısında rekabet baskısı hissetmeleri,
• Hitap edilen kitlenin, örgütlerin amaçları ve tercihleriyle ilgili yeterli bilgiye
sahip olmamaları
şeklinde sıralanmaktadır.77 Jannie Lilja’nın rakiplerle sürtüşmeyi tırmandırma
stratejisi çerçevesinde belirttiği tırmandırılan mücadelenin kamuoyu önünde ser74 ABD 1997 yılında örgütü “yabancı terörist örgütler” listesine dahil etmiştir. Ancak 11 Eylül ertesinde Örgüt,
küresel terör örgütlerine verdiği destekten ötürü “özel olarak belirlenmiş teröristler” (Specially Designated
Global Terrorist: SDGT) statüsüne yükseltilmiştir. Smith, Niel (2010). “Understanding Sri Lanka’s Defeat
of the Tamil Tigers”. 4 Nisan 2011 tarihinde Joint Force Quarterly, 59:4: http://www.ndu.edu/press/understanding-sri-lanka.html adresinden alındı.
75 Nieto, War of.., s.578. Avrupa Birliği, TEKK’yi Ateşkes Anlaşmasını feshettiği 2006 yılında terörist örgütler
listesine dahil etmiştir. Council of the European Union. Council Common Position 2009/67/CFSP. 1 Nisan
2012 tarihinde
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:023:0037:01:EN:HTML adresinden
alındı.
76 Lilja, Jannie (2011). “Ripening Within? Strategies Used By Rebel Negotiators to End Ethnic War”. Negotiation Journal, s.316-317.
77 Kydd ve Walter, The Strategies.., s.76-77. Kydd, Andrew ve Walter, Barbara (2009). “Outbidding and the
Overproduction of Terrorism”, s.2-3. 3 Eylül 2011 tarihinde School of International Relations and Pacific
Studies http://irps.ucsd.edu/assets/034/10689.pdf adresinden alındı.
141
gilenmesi unsuru Kydd ve Walter’ın stratejiyi gerekli kılan koşullarında da ön
planda yer almaktadır. Kydd ve Walter’ın ifade ettikleri gibi kamuoyunun örgütlere
ilişkin yeterli bilgisinin olmaması hangi örgütün gerçek anlamda çıkarlarını temsil
ettiği ve davayı sahiplendiği konularında belirsizlik yaratmaktadır.78 Nitekim örgütler bir taraftan davanın güçlü ve kararlı savunucuları pozisyonunda olabilecekken diğer taraftan ise, zayıf, etkisiz ve hatta düşmana yarayabilecek bir tutum
içerisinde olma riski barındırmaktadırlar.79 Dolayısıyla rekabet içerisinde olan örgütlerin davaya olan adanmışlıklarının ve güçlerinin diğer örgütlerden daha fazla
olduğunu ispatlamaları gerekmektedir. Örgütün gücünün ve kararlılığının sergilenmesi konusunda terör saldırıları ile tırmandırılan şiddet unsurları araçsalcı bir
rol oynamaktadır.80
TEKK, liderlik rolünü üstlenmesine kadarki süreçte Sri Lanka Ordusu’nun
yanı sıra rakip gruplara karşı da mücadele etmiştir. Örgütün diğer Tamil örgütleriyle olan mücadelesi davanın liderliği çerçevesinde toprak, destekçi, silah ve kaynak temini konularında sürmüştür.81 Süreç içerisinde Örgütün hem Sri Lanka’ya
hem de diğer örgütlere karşı saldırılarını arttırdığı görülmektedir. İntihar saldırıları
ile rakiplerle sürtüşmeyi tırmandırma stratejisi arasındaki ilişkiyi inceleyen Mia
Bloom, TEKK’nin intihar saldırılarının yoğunluğunun politik şartlara göre değişkenlik arz ettiğini belirtmiştir. Bloom, Örgütün intihar saldırılarına daha çok rakip
örgütlerle mücadele içindeki süreçte başvurduğuna ve 2002 yılında müzakerelere
oturduğunda güçlü bir rakibinin bulunmadığına dikkat çekmiştir.82
Rakip gruplara yönelik olarak çok sayıda saldırı düzenleyen TEKK, grup liderleri dahil olmak üzere pek çok rakip örgüt üyesinin ölümünden sorumlu tutulmuştur. Örgüt başlıca rakiplerinden olan TULF’un liderleri Appapillai
Amirthalingam ve Neelan Thiruchelvam’ın da aralarında olduğu üyelerine suikast
düzenlemiştir.83 Örgütün 1989 yılında TULF’un lideri Appapillai Amirthalingam
ve polit büro üyesi V. Yogeswaran’a karşı düzenlediği suikastin nedeni TULF’un
uzlaşma yanlısı tutumu olarak gösterilmektedir. Nitekim Amirthalingam 1989 tarihli Parlamento konuşmasında Hindistan-Sri Lanka Anlaşması kapsamında ülkede bulunan IPKF’nin Sri Lanka’daki mevcudiyetinin devamını talep etmiş ve
bu talep TEKK tarafından tepkiyle karşılanmıştır. Hindistan’a yönelik yakınlığıyla
bilinen Tamil Eelam Kurtuluş Örgütü (Tamil Eelam Liberation Organization:
TELO)’nün lideri Sri Sabarathnam da 1986 yılında Örgüt militanları tarafından
öldürülmüştür. TELO’nun Hindistan’a olan yakınlığının ve Hindistan’dan gördüğü desteğin TEKK’nin liderlik hedefine yönelik bir tehlike arz etmesinden do78
79
80
81
82
83
Kydd ve Walter, The Strategies.., s.76.
Ibid.
Ibid.
Bloom, Dying.., s.58.
Bloom, Dying.., s.45.
Tamil United Liberation Front (t.y.). “History”. 28 Ağustos 2011 tarihinde http://tamilunitedliberationfront.org/history/ adresinden alındı.
142
layı Sabarathnam’ın öldürüldüğü belirtilmektedir.84 Dolayısıyla TEKK’nin diğer
örgütlerle sadece liderlik mücadelesi içerisinde değil, Hindistan gibi güçlü bir dış
aktörün desteğini kazanma rekabeti içerisinde de olduğunu iddia etmek mümkündür.
Sonuç
Etnilerin siyasallaşması sürecinde dış güçlerin sağladığı destek önemli bir faktör
olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmada incelenen TEKK-Hindistan örneğinde Hindistan’ın Tamil Nadu bölgesi üzerinden tanımlanan duygusal bağlar söz konusu
olurken, rasyonel unsurlar üzerinden şekillenen ve etnik bağların işlerlik kazanmasında etkili olan politik seçimler ağırlık kazanmıştır. Hindistan bir bölgesel güç
olarak kendi stratejik çıkarlarını gerçekleştirmek amacıyla konuya müdahil olurken, TEKK liderliğinin bu güce karşı yaklaşımında başarı beklentisi rol oynamıştır.
TEKK’nin amaçları ve davranış biçimleri çerçevesinde incelenen yaklaşımı,
içinde bulunulan politik koşullar ile fırsatlar kapsamında değişkenlik arz etmiştir.
TEKK’nin uluslararası alanda destek sağlamak ve sorunun tek muhatabı olarak
gücünü ispatlamak üzere biçimlendirdiği politikaları değişen politik şartlar karşısında başarısızlığa uğramış, dış destek kaybına yol açmıştır. Örgütün ortaya koyduğu provokasyon ve baskı stratejilerinin başarısızlığa uğramasının başlıca
nedenlerini, kullandığı araçların topladığı tepki ile dikkati çekilmek istenen kitlenin algısında yaşanan değişim teşkil etmiştir. Örgüt özellikle de 11 Eylül sonrası
dönemde uluslararası terörizm boyutunda bir güvenlik konusu olarak değerlendirilmiş ve uluslararası kamuoyunun tepkisini çekmiştir.
TEKK’nin Hindistan ile ilişkileri değerlendirildiğinde, Örgütün gelişim aşamasında bölgesel gücün desteğini çekmek adına rakip gruplarla mücadele ettiği
görülmektedir. Ancak zaman içerisinde örgütsel açıdan ciddi bir gelişme kaydeden
TEKK’nin destek gördüğü bu ülkeye karşı tutum geliştirebildiği ve hatta bu ülke
konjonktüründe bir güvenlik sorunu haline geldiği gözlenmektedir. Son tahlilde,
değişen politik konjonktür, amaçlarındaki belirsizlik ve kullandığı terör yöntemleri
nedeniyle Hindistan’ın desteğini kaybeden TEKK ile bölgesel güç arasındaki ilişkinin şartlara göre değişkenlik arz ettiğini ve kırılgan bir zeminde yapılandığını
söylemek mümkündür.
84 Subramanian, T.S. (1999). “Chronicle of Murders”. 5 Eylül 2011 tarihinde Frontline:
http://www.hindu.com/fline/fl1617/16171020.htm adresinden alındı. TEKK’nin yükselen gücüne karşı
Sri Lanka Hükümeti’nin de Tamil Eelam Halkının Kurtuluş Örgütü (People’s Liberation Organization of
Tamil Eelam: PLOTE), TELO ve Eelam Halkının Demokratik Partisi (Eelam People’s Democratic Party:
EPDP) gibi TEKK’nin başlıca rakiplerini finansal yönden desteklediğine dair bilgiler bulunmaktadır. Sözkonusu grupların sadece mali olarak desteklendiği ve silahlı kuvvetlerin yetkisinin dışında tutulduğu belirtilmiştir. Bkz. Bloom, Dying..,, s.58. Nieto, War of.., s.578.
143
Kaynakça
Kitap ve Makale Kaynakları
Aryasinha, Ravinatha (2001). “Terrorism, the LTTE and the Conflict in Sri
Lanka”. Conflict, Security and Development, 1:2, s.25-50.
Aveni, Adrian (1978). “Organizational Linkages and Resource Mobilization: The
Significance of Linkage Strength and Breadth”. The Sociological Quarterly, 19:2,
s.185-202.
Bloom, Mia (2005). Dying to Kill. New York: Columbia University Press.
Brooker, Paul (2010). Modern Stateless Warfare. UK: Malgrave Macmillan.
Crenshaw, Martha (1981). “The Causes of Terrorism”. Comparative Politics, 13:4,
s. 379–399.
Crossette, Barbara (2002). “Sri Lanka: In the Shadow of Indian Elephant”. World
Policy Journal, 19:1, s. 25-35.
Flanigan, Shawn Teresa (2008). “Nonprofit Service Provision by Insurgent Organizations: The Cases of Hizballah and the Tamil Tigers.” Studies in Conflict
and Terrorism, 31:6, s. s. 499-519.
Gunaratna, Rohan (1997). International and Regional Security Implications of the
Sri Lankan Tamil Insurgency. Colombo: Unie Arts Ltd.
Hagerty, Devin (1991). “India’s Regional Security Doctrine.” Asian Survey, 31:4,
s. 351-363.
Hashim, Ahmed (2010). “Aslanlar ve Kaplanlar Cennette: Sri Lanka’da Terörizm,
Ayaklanma ve Devletin Yanıtı”. Defence Against Terrorism Review, 3:1, s. 1-24.
Jenkins, Craig (1983). “Resource Mobilization Theory and the Study of Social
Movements.” Annual Review of Sociology, 9, s. 527-553.
Jenne Erin, Saideman Stephan ve Lowe, Will. (2007). “Separatism as a Bargaining
Posture: The Role of Leverage in Minority Radicalization.” Journal of Peace Research, 44:5, s.539-558.
Kalkan, Övgü (2011). Etnilerin Siyasallaşması Sürecinde Bölgesel Güçlerin Rolü:
Hindistan-Sri Lanka İlişkisi, Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul (Doktora
Tezi).
Kodikara, Shelton (1989). “The Continuing Crisis in Sri Lanka: The JVP, Indian
Troops and Tamil Politics”. Asian Survey, 29:7, s. 716-724.
Kydd, Andrew ve Walter, Barbara (2006). “The Strategies of Terrorism.” International Security, 31:1, s.49-79.
144
Lake, David (2002). “Rational Extremism: Understanding Terrorism in the
Twenty-First Century”, Dialog-IO, s.15-29.
Lilja, Jannie (2011). “Ripening Within? Strategies Used By Rebel Negotiators to
End Ethnic War”. Negotiation Journal, s. s.311-342.
McCarthy, John ve Zald, Mayer (1977). “Resource Mobilization and Social Movements: A Partial Theory”. American Journal of Sociology 82:6, s. 1212-1241.
Merari, Ariel (1993). “Terrorism as a Strategy of Insurgency”, Terrorism and Political Violence, 5:4, s. 213-251.
Mesquita, Ethan Bueno ve Dickson, Erick (2007). “The Propaganda of the Deed:
Terrorism, Counterterrorism and the Mobilization.” American Journal of Political Science, 51:2, s. 364-381.
Meyer, David ve Minkoff, Debra (2004). “Conceptualizing Political Opportunity.”
Social Forces, 82:4, s.1457- 1492.
Mitchell, Christopher (1970). “Civil Strife and the Involvement of External Parties.” International Studies Quarterly,14:2, s.166-194.
Modelski, George (1964). “The International Relations of Internal War”, Rosenau
(der.) içinde International Aspects of Civil Strife (45-91). Princeton: Princeton
University Press.
Nadarajah, Suthaharan ve Sriskandarajah, Dhananjayan (2005). “Liberation
Struggle or Terrorism? The Politics of Naming the LTTE”. Third World Quarterly, 26:1, s. 87-100.
Nieto, Alejandro (2008). “A War of Attrition: Sri Lanka and the Tamil Tigers”.
Small Wars and Insurgencies, 19:4, s. 573-587.
Regan, Patrick ve Aydın, Aysegul (2006). “Diplomacy and Other Forms of Intervention in Civil Wars”. The Journal of Conflict Resolution, 50:5, s. 736-756.
Romano, David (2006). Opportunity, Mobilization and Identity. New York: Cambridge University Press.
Salehyan, Idean (2007). “Transnational Rebels: Neighboring States as Sanctuary
for Rebel Groups”. World Politics, 59:2, s. 217-242.
Stokke, Kristian ve Ryntveit, Anne (2000). “The Struggle for Tamil Eelam in Sri
Lanka”. Growth and Change, 31, s. 285-304.
Thornton, Thomas (1964). “Terror as a Weapon of Political Agitation”. Harry
Eckstein (der.) içinde Internal War: Problems and Approaches. London: Free
Press of Glencoe.
145
İnternet Kaynakları
Acharya, A. (14 Haziran 2010). Sri Lanka LTTE: Diaspora Wars. 4 Ekim 2010
tarihinde Eurasia Review: http://www.eurasiareview.com/201006143193/srilanka-ltte-diaspora-wars-south-asia-intelligence-review.html adresinden alındı.
Bajoria, Jayshree (2009). “The Sri Lankan Conflict”. 2 Ağustos 2011 tarihinde
Council on Foreign Relations: http://www.cfr.org/terrorist-organizations/srilankan-conflict/p11407#p4 adresinden alındı.
Buerk, Roland (2008). “Sri Lankan Families Count Cost of War”. 16 Temmuz
2011 tarihinde BBC News:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7521197.stm adresinden alındı.
Chalk, Peter (1999). “Commentary No: 77 Liberation Tigers of Tamil Eelam’s
(LTTE) International Organization and Operations – A Preliminary Analysis”.
8 Mart 2011 tarihinde Canadian Security Intelligence Service, http://www.csisscrs.gc.ca/pblctns/cmmntr/cm77-eng.asp#N_24_ adresinden alındı.
Council of the European Union. Council Common Position 2009/67/CFSP. 1
Nisan 2012 tarihinde
http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:023:0037:01:EN:
HTML adresinden alındı.
Cronin, Audrey (2004). “Foreign Terrorist Organizations”. 1 Nisan 2012 tarihinde
http://www.fas.org/irp/crs/RL32223.pdf adresinden alındı.
Gale Encyclopedia of Espionage & Intelligence (t.y.). “Liberation Tigers of Tamil
Eelam”. 2 Temmuz 2011 tarihinde http://www.answers.com/topic/liberationtigers-of-tamil-eelam adresinden alındı.
Indian Express (2009). “LTTE Look Towards India for Support”. 29 Temmuz
2011 tarihinde http://www.indianexpress.com/news/TEKK-look-towardsindia-for-support/441268/ adresinden alındı.
Internet FAQ Archives (t.y.). “World Directory of Minorities, Tamils of Sri
Lanka”. 9 Ekim 2010 tarihinde http://www.faqs.org/minorities/South-Asia/Tamils-of-Sri-Lanka.html adresinden alındı.
Jane’s Information Group (2009). “Liberation Tigers of Tamil Eelam”. 3 Temmuz
2011 tarihinde http://articles.janes.com/articles/Janes-World-Insurgency-andTerrorism/Liberation-Tigers-of-Tamil-Eelam-LTTE-Sri-Lanka.html adresinden alındı.
Kydd, Andrew ve Walter, Barbara (2009). “Outbidding and the Overproduction
of Terrorism”. 3 Eylül 2011 tarihinde School of International Relations and
Pacific Studies http://irps.ucsd.edu/assets/034/10689.pdf adresinden alındı.
146
Ministry of Defence, Sri Lanka (2011). “Humanitarian Operation Factual
Analysis”. 20 Ağustos 2011 tarihinde
http://www.defence.lk/news/20110801_Conf.pdf adresinden alındı.
Pathirana, Saroj (2006). “Collapse of Talks”. 29 Temmuz 2011 tarihinde BBC
News: http://www.bbc.co.uk/sinhala/news/story/2006/06/060609_sarojoslo.shtml adresinden alındı.
Pavey, Eleanor (2008). “The Massacres in Sri Lanka During the Black Riots of
July 1983”. 14 Ağustos 2011 tarihinde Online Encyclopedia of Mass Violence:
http://www.massviolence.org/PdfVersion?id_article=150 adresinden alındı.
Peace and Reconciliation (t.y.). “2006 to 2009: All Party Talks”. 15 Ağustos 2011
tarihinde http://www.peaceinsrilanka.org/negotiations/all-party-talks adresinden alındı.
Peace and Reconciliation (t.y.). “Ceasefire Violations, as Ruled by the Monitoring
Mission”. 15 Ağustos 2011 tarihinde http://www.peaceinsrilanka.org/negotiations/slmm-statistics adresinden alındı.
Smith, Niel (2010). “Understanding Sri Lanka’s Defeat of the Tamil Tigers”. 4
Nisan 2011 tarihinde Joint Force Quarterly, 59:4:
http://www.ndu.edu/press/understanding-sri-lanka.html adresinden alındı.
South Asia Terrorism Portal (t.y.). “Tamil Nadu Liberation Army”. 5 Temmuz
2011 tarihinde http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/terroristoutfits/TNLA.htm adresinden alındı.
Subramanian, T.S. (1999). “Chronicle of Murders”. 5 Eylül 2011 tarihinde Frontline: http://www.hindu.com/fline/fl1617/16171020.htm adresinden alındı.
Şehirli, Yücel (2003). “Türkiye’ye ve Atatürkçülüğe Yönelen Tehditler”. 1 Ağustos
2011
tarihinde
Atatürk
Araştırma
Merkezi
Başkanlığı:
http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=197 adresinden alındı.
Tamil Guardian (2006). “War not Way to Peace – India”. 8 Nisan 2011 tarihinde
http://www.tamilguardian.com/article.asp?articleid=810 adresinden alındı.
Tamil Tigers Net (t.y.). “Other Tamil Eelam Groups”. 2 Ağustos 2011 tarihinde
http://ttnet.bravehost.com/othergroups.html adresinden alındı.
Tamil United Liberation Front (t.y.). “History”. 28 Ağustos 2011 tarihinde
http://tamilunitedliberationfront.org/history/ adresinden alındı.
The Times (2006). “India Rejects Tamil Tiger Apology”. 21 Temmuz 2011 tarihinde http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article1095131.ece
adresinden alındı.
147
Thompson, John (2009). “The Liberation Tigers of Tamil Eelam”. 20 Haziran
2011 tarihinde Mackenzie Institute:
http://www.mackenzieinstitute.com/2009/tamil-tigers-040609.htm adresinden alındı.
University Teachers for Human Rights, Sri Lanka (1988). “Broken Palmyra”. 14
Ağustos 2011 tarihinde http://www.uthr.org/BP/volume1/Chapter4.htm adresinden alındı.
148

Siyasallaşma Sürecindeki Etnilerin Bölgesel Güçlere Bakışı

Transkript

Benzer belgeler

Tamil Elam Kurtuluş Kaplanları - Uluslararası İlişkiler Öğrenci Dergisi

toplumsal kinin çatışmalardaki rolü ve etkisi

Bir Sorunun Cevabı

Sri Lanka Çay kokan ada Aylin Öney Tan

Mayıs 2012 HĐNDĐSTAN VE NEPAL`DEKĐ

Hindistan Raporu

Gandhi Jayanti

Bülten 53 - Hindistan Gezi Rehberi