docEGITIM, BILIM VE TEKNOLOJI BAKANLIGI
download 
Şikayet Transkript
EGITIM, BILIM VE TEKNOLOJI BAKANLIGI
EĞİTİM, BİLİM VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Yaygin Eğitim Alt Seviye Ortaöğretim Dokuzuncu Sınıf ÖĞRETİM PLAN VE PROGRAMI Priştine, nisan 2007 1 Redaktör: Ramush Lekaj Nazan Safçı Lektör ve düzeltme: Nazan Safçı 2 UNMIK INSTITUCIONET E PËRKOHSHME VETËQEVERISËSE PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELF-GOVERNMENT PRIVREMENE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLJANJA GEÇİCİ ÖZYÖNETİM KURUMLARI QEVERIA E KOSOVËS GOVERNMENT OF KOSOVO VLADA KOSOVA KOSOVA HÜKÜMETİ MINISTRIA E ARSIMIT, E SHKENCËS DHE E TEKNOLOGJISË Kabineti i Ministrit MINISTRY OF EDUCATION, SCIENCE & TECHNOLOGY MINISTARSTVO ZA OBRAZOVANJE, NAUKU I TEHNOLOGIJU EĞİTİM, BİLİM VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Offise of the Minister Kancelarija Ministra Bakanlık Ofisi GENELGE KONU: DOKUZUNCU SINIF DERS PROGRAMININ UYGULANMASI SAYI: MASHT 17/2006 Tarih: 26.05. 2006 Kosova Geçici Özyönetim Kurumları Yürütme Birimi ile ilgili 2001/19 sayılı UNMIK Kararı 1.3 maddesi (d) bendi ve Kosova Geçici Özyönetim Kurumları Yürütme Birimi ile ilgili 2001/19 sayılı UNMIK Kararı VI. Eki (iii) fıkrası, İlk ve Ortaöğretim Kanunu 4, 42 maddeleri, Yetişkinlerin Eğitim ve Yetiştirilmesi Kanunu 1. maddesi gereğince Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı işbu genelgeyi yayımlar. Madde 1 Amaç Bu genelgenin amacı eğitim sisteminin yeniden yapılanması sonucu olarak hazırlanan yaygın eğitim dokuzuncu sınıflara yönelik ders programının uygulanmasıdır. 3 Madde 2 Öğretim Plan ve Programı Dokuzuncu sınıflara yönelik ders programı, bu genelgenin ekinde sunulmuştur. Madde 3 Uygulama Dokuzuncu sınıflara yönelik ders programı 2006/2007 öğretim yılında uygulamaya girer. Dokuzuncu sınıflara yönelik ders programının uygulamaya girmesiyle, şimdiye kadarki tüm diğer ders programları uygulamadan kaldırılır. Madde 4 Bu genelge Bakanın imzasıyla yürürlüğe girer. Agim Veliu, Bakan 4 İÇİNDEKİLER Genelge, 3 DERS PROGRAMININ UYGULAMA ESASLARI, 7 I. Giriş, 7 II. Uzak Hedefler, 8 III. Değerlendirme, 8 IV. Öğretim yöntem ve teknikleri, 12 V. Öğretim araç ve gereçleri, 13 VI. Ders planı, 13 DİLLER VE İLETİŞİM TÜRKÇE, 17 İNGİLİZCE, 26 MATEMATİK, 41 5 FEN BİLİMLERİ BİYOLOJİ, 55 FİZİK, 71 KİMYA, 85 COĞRAFYA, 95 SOSYAL BİLİMLER YURTTAŞLIK EĞİTİMİ, 111 TARİH, 120 TEKNOLOJİ, TEKNOLOJİ, 137 SANATLAR MÜZİK EĞİTİMİ, 149 RESİM-İŞ EĞİTİMİ, 157 BEDEN EĞİTİMİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR, 167 6 DERS PROGRAMININ UYGULANMA ESASLARI I. GİRİŞ Eğitim, Kosova’nın toplumsal, siyasi ve ekonomik gelişmesinin etki alanını temsil eder. Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (EBTB) savaşın bitiminden sonra başlayan, en gelişmiş uluslar arası standartlar düzeyinde bir okulun yaratılması fikrini, bütün çalışma sahalarında çok yönlü ve pratik adımlar atarak gerçekleştiriyor. Kosova toplumunun kalkınması ve gelişmesi için tarihi öneme haiz bu yapılanmada EBTB bakış açısını, kendi geleceği ve ülkesi hakkında somut görüşe sahip bireyleri yetiştirecek şekilde, değiştirmeyi amaç edinmiştir. Bu gelişme Kosova insanını ve toplumunu, gelişmiş Avrupa ve dünya ülkelerinin siyasi etkinlik, ekonomik, entelektüel, bilimsel ve teknolojik ve de sosyal-kültürel gelişmelerde yer almasının ön koşullarını sağlamaktadır. Bu ders programının geliştirilmesi şekil, metodolojik yaklaşım, ders yönetimi ve kapsamı, ders araçları, yöntemler, değerlendirme teknik ve araçları açısından gelişmiş bir bilimsel süreci temellerine dayanmaktadır. Program geliştirme grubu, eğitimdeki yeni gelişmeleri takip edip uluslar arası uzmanlarla sürekli temas halindeydiler. EBTB’nin uzun vadeli stratejisi olan program geliştirme sürecine UNICEF ve bazı ülke kuruluş ve hükümetlerinin önemli katkıları olmuştur. Ders programı geliştirilirken öğrencilerin öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmek, okul hayatına katılımını doğru bir şekilde sağlamak için yüreklendirme ve günlük alışkanlıklarını geliştirmelerine özellikle dikkat edilmiştir. Onuncu sınıf ve ortaöğretim ile yükseköğretim süresince öğrenciler akademik bilgiler, bilimsel veriler ve farklı kültürel alanlarla karşı karşıya kalacaklardır. Öğretmenlerimize adanmış olan bu programın hayata geçirilmesi, kendilerinin görevlerine verdikleri önem derecesinde gerçekleşecektir. 7 Ders programının uygulanmasını kolaylaştırmak için Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, ek talimatların verileceği, alan uzmanları tarafından yönetilen hizmet içi eğitim kursları düzenleyecektir. II. UZAK HEDEFLER Dokuzuncu sınıf ders programının hedefleri: · Öğrencilerin zihinsel, estetik, bedensel, toplumsal, ahlaki ve manevi gelişimi için imkanlar sağlayabilme · Öğrenim arzularını gerçekleştirilmesi için öğrencilerin, meslek seçiminde doğru ve eğilimleriyle uyumlu yönlendirmeyi sağlayabilme · Bilgilerini pekiştirerek geleceklerini hazırlayacak eğilim ve becerilerini geliştirip yönlendirebilme · Bilgi sağlayacak ve bilgileri işleyecek ve de bilgi ve kanıtlara eleştirel bir yaklaşımı geliştirecek şartları sağlayabilme · Katıldıkları etkinliklere bağlı, grup içinde davranış kurallarına uyarak öğrencilerin bağımsız sorumluluk ve eylem üstlenmelerine fırsat tanıyabilme Müfredat geliştirme grupları içeriğe uygun olan, yukarıda belirtilen hedeflerden yedinci sınıfın sonunda geliştirilecek davranışları temin etmek için genel ve özel amaçları seçmişlerdir. III. DEĞERLENDİRME Değerlendirme, öğrencilere kazandırılmaya çalışılan davranışlar hakkında bilgileri algılama, sistematik derleme, inceleme ve yorumlama sürecidir. Değerlendirme, ders programında belirlenen davranışların kazanılma derecesi esasına dayanır. Bu süreç aşağıda belirtilen bazı temel ilkelere dayanır: · Değerlendirme sürecinde hedef ve öncülüklerin tespiti; · Ölçülmek istenen amaca uygun araçların uygulanması; · Sürekli ölçme ve değerlendirme aracılığıyla öğrencinin başarı derecesi hakkında nitelikli verilerin sağlanması; 8 9 · Ders programını kapsayacak şekilde ölçme ve değerlendirmenin dengelenmesi; · Öğrencinin başarı derecesi verilerinin doğru ve kalıcı olması; · Öğrencilerin başarıları arasındaki farkları belirleyecek doğru tekniklerin uygulanması. III.1. Değerlendirme Araçları Okul yönetimi ve öğretmen yeterli ölçme ve değerlendirme aracı seçip uygulamalıdır. Bu araçlar şöyle sıralanabilir: · Algılama · Soru sorma · Uygulama veya deney raporu · Sözlü ifade · Yazılı ifade · Belirtke tablosu · Ölçüt ve amaçlara dayalı testler · Soru sorarak oluşturulan başarı testleri o çoktan seçmeli o kısa açık cevaplı o uzun açık cevaplı testler ve öğretmenin uygun gördüğü diğer araçlar olabilir. III.2. Başarı Derecesi Okul yılı sonunda her öğrenci aşağıdaki başarı derecesi ile değerlendirilir: - Pek iyi (başarı derecesi çok yüksek) - İyi (başarı derecesi yüksek) - Orta (başarı derecesi orta) - Yeter (başarı derecesi sınırlı) - Zayıf (başarı derecesi zayıf) Başarı derecesi, genel hedeflerde belirlenen öğrencilerin kazanacakları davranışlar esasına dayanır. 10 Genel amaçlar Ders bilgisi Çok yüksek başarı % 90 Ders bilgilerini basit durumlarda bilme ve uygulamada çok yüksek başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada çok yüksek anlama ve uygulama yeteneği Yüksek başarı % 80 Orta başarı % 60 Sınırlı başarı % 40 Ders bilgilerini basit durumlarda bilme ve uygulamada yüksek başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada yüksek anlama ve uygulama yeteneği Ders bilgilerini basit durumlarda bilme ve uygulamada sınırlı başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada sınırlı anlama ve uygulama yeteneği Eleştirel düşünme Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık durumlarda eleştirel düşünce geliştirmede çok yüksek başarı. Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık durumlarda eleştirel düşünce geliştirmede yüksek başarı. Ders bilgilerini basit durumlarda bilme ve uygulamada orta başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada orta anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık durumlarda eleştirel düşünce geliştirmede orta başarı. Manevra becerisi Manevra becerisi yüksek Bilimsel süreçleri anlama Yetersiz başarı Ders bilgilerini basit durumlarda bilme ve uygulamada yetersiz. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada yetersiz anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip Doğru bilgiye olma, uygulanabilir sahip olma, ilke ve deneyler uygulanabilir ilke yardımıyla ve deneyler problemlerin yardımıyla çözümü gibi problemlerin karmaşık çözümü gibi durumlarda eleştirel karmaşık durumdüşünce larda eleştirel dügeliştirmede sınırlı şünce geliştirmede başarı. yetersiz başarı. Manevra becerisi düşük 11 IV. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğretim yöntemi seçiminde öğretmen kendi yetkisini kullanır. Seçim, öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda ders kapsamı özellikleri, öğretim esasları, öğrencilerin seviyesi vb. hususlar göz önünde bulundurularak yapılır. Dersin daha hareketli olması, tekdüzeliğin kırılması ve öğrencilerin katılımının sağlanması için yöntem ve tekniklerin uygun bir şekilde harmanlanması gerekir. Öğretim yöntem ve teknik türleri öğrenmenin kendisi kadar farklılık arz eder. Öğretim sürecinde en yüksek başarı derecesini yakalayabilmek için öğretmen, birkaç yöntem ve teknikten kombinasyonlar yapabilir. Daha nitelikli bir öğrenimin temini için uygulanacak muhtemel yöntem ve tekniklerin başlıcaları şöyle sıralanabilir: - Anlatma yöntemi - Sözlü ifade - Yazılı ifade - Problem çözme - Tartışma - Grupta çalışma - Gösterme ve yorumlama - Eleştirel düşünme - Beyin fırtınası - Araştırma yöntemleri Çok sayıda bilgiyi kapsayan konular için etkileşimli teorik ve uygulamalı yöntemler de uygulanabilir. Belli konular için doğada öğrenme, teknik gezi, kurum ve kuruluşları ziyaret vb. yöntemler başarıyla uygulanabilir. Arzu edilen sonuçların elde edilmesi için yukarıda sözü edilen yöntemlerin uygulanması, uygun öğretim araç ve gereçleri eşliğinde yapılmalıdır. 12 V. ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ Bu programın etkin öğretim ve öğrenimi için öğretmenler ve öğrenciler farklı bilgi kaynaklarına başvurmalıdırlar. Şimdiye kadar temel bilgi kaynağı olarak ders kitapları kullanıldı. Ders kitaplarının yanı sıra aşağıda belirtilen bilgi kaynaklarının da kullanımı faydalı olacaktır: - el kitabı, atlas, broşür; - resim, poster, afiş, şema, diyagram, harita, tabela; - model, şekil, maket; - slayt, saydam (asetat), video kayıtları; - bilgisayar yazılımları, Internet, CD vb. Öğrenilmek istenen bilginin türüne göre öğretmen sözel, görsel, işitsel ve görsel- işitsel bilgi kaynaklarından herhangi birinin önemini vurgulayarak okuldan temin edebilir. Bilgi seçimi hakkı öğrenciye de tanınmalıdır. VI. DERS PLANI No Dersin Adı Ders sayısı 9. Sınıf 1. Türkçe 2. Arnavutça 3. İngilizce 72 4. Matematik 72 5. Biyoloji 36 6. Fizik 36 7. Kimya 36 8. Tarih 36 9. Coğrafya 18 % 90 13 10. Yurttaşlık eğitimi 18 11. Müzik eğitimi 18 12. Resim eğitimi 18 13. Teknoloji BİT 36 14. Beden ve spor eğitimi (*) Toplam: (36) 486 + (36) (*) Yapılan başvurular göz önünde bulundurularak, okulun yönetimi karar verir. 14 DİLLER VE İLETİŞİM · TÜRKÇE · İNGİLİZCE 15 16 TÜRKÇE Haftalık ders sayısı 4, yıllık toplam 72 ders saati GİRİŞ Altıncı sınıftan itibaren ders programları dikkate alındığında, Türkçe dersinde dört temel iletişim becerisi (dinleme, okuma, konuşma ve yazma) üzerinde durulduğu gözden kaçmamaktadır. Bazı dilbilgisi konularının tekrar edildiği izlenimini veren program yapısı, aslında bu bilgilerin kademeli olara bilgi, anlama, uygulama ve eleştirel düşünce geliştirme şeklinde çeşitlendiğini görürüz. Başka bir deyişle, altıncı sınıfta bilgi seviyesinde öğretilen kimi dilbilgisi kavramlarının sekizinci sınıfta artık eleştirel düşünce boyutuna taşınmıştır. Bu yüzden öğretmenlerimizi bu hususun herhangi bir tereddüde düşürmemesi gerekir. Yaşadığımız çok etnili ve çok dilli ortamda gençlerimizin sağlıklı sosyal ilişkiler kurabilmeleri, kendine güvenebildikleri ve kendilerini ifade edebildikleri ölçüde gerçekleşir. Dünya ve ortam dillerini öğrenmeleri de anadillerinde oluşturdukları bilgi ve beceri altyapısına bağlı olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden gençlerimizin anadillerini güvenle ve gururla konuşmaları, diğer dilleri de öğrenmeye ve konuşmaya gayret etmeleri gerekir. Geliştirilen bu programda dil ve iletişim becerileri ortam koşullarına hitap edecek şekilde oluşturulmaya çalışılmıştır. UZAK HEDEFLER 1. Standart Türkiye Türkçesini kullanabilme. 2. Okuduğu edebi metnin türünü belirleyebilme. 3. Dünya Edebiyatı klasiklerini tanıyabilme. 4. Okuduğu metinleri dil açısından değerlendirebilme. 17 5. Kendi yaratıcılığını geliştirecek metinler oluşturabilme. 6. Özgüvenini geliştirecek yararlı yapıtlar seçip, okuyabilme. GENEL HEDEFLER 1. Türkçenin estetik ve anlatım zenginliğinden yararlanarak konuşabilme. 2. Okuduğu şiir, hikaye ve roman gibi edebi metinleri konu ve içerik yönünden inceleyebilme. 3. Seviyesine uygun Dünya Edebiyatı örnekleri aracılığıyla okuma kültürünü geliştirebilme. 4. Okuduğu metinleri anlam açısından değerlendirebilme. 18 KATEGORİLER 1. Dinleme ALT KATEGORİLER 1.1 Dinleme Kuralları 1.2 Anlama 1.3 Tür, Teknik ve Yöntemler 2. Okuma 2.1 Okuma Kuralları 2.2 Anlama 2.3 Anlam Kurma 2.4 Sözcük ÖZEL HEDEFLER KAZANIMLAR § Not alarak dinleyebilme. § Yazılı özet çıkararak dinleyebilme. § Dinlerken zihninde veya yazılı soru hazırlayabilme. § Etrafındaki seslerden etkilenmeden, yoğunlaştığı konuşmayı takip edebilme. § Dinlediklerinin ve izlediklerinin ana fikrini kavrayabilme. § Dinlediği, izlediği bir konuşmanın, izlediği bir oyunun, filmin yardımcı fikirlerden belli başlılarını kavrayabilme. § Dinlediklerini olay sırası, mekanı, sebep ve ilişkilerini takip edebilme. § Sözcüklerin değişik anlamlarını kavrayabilme. § Okuduğu metinlerin ana ve yardımcı fikirleri ile konusunu belirleyebilme. § Sözlük ve ansiklopedilere başvurarak, sözcük çalışmaları yapabilme. Öğrenci: Þ Not alarak yazar. Þ Dinlediklerine özet çıkartır. Þ Dinlerken, zihninde veya yazılı soru hazırlayarak, sözün kendine verilmesini bekler. Þ Yoğunlaştığı konuşmayı dikkatle takip edebilir. Þ Dinlediklerinin ana ve yardımcı fikirlerini belirleyebilir. Þ Olay sırası, mekan, sebep-sonuç ilişkisi gibi unsurları takip edebilir. Þ Dinleme sırasında sözcüklerin kullanıldıkları bağlam, vurgu ve ton farklılıklarından farklı anlamlarını kavrayabilir. Þ Okuduklarının ana ve yardımcı fikirlerini ile konusunu belirleyebilir. Þ Metinlerde geçen anlamlarını bilmediği sözcüklerin anlamlarını, çeşitli kaynaklarda bulur. Þ Okuduklarıyla ilgili sorulabilecek Ne, Nerde, 19 Servetini Geliştirme 2.5 Tür, Teknik ve Yöntemler 2.6 Görsel Okuma 3. Konuşma 3 4 5 20 Konuşma Kuralları Sözlü Anlatım Tür, Teknik ve Yöntemler § Okuduğu metinlerde 5N+1K sorularına yanıt arayabilme. § Sözcük servetini geliştirebilme. § Okuduğu metinlerle, belli başlı Türk Edebiyatı yaratıcılarını tanıyabilme. § Okuduğu Dünya Edebiyatı klasiklerinden, dünyaca ün yapmış roman ve hikaye kahramanlarını tanıyabilme. § Tümce öğelerini belirleme çalışmaları yapabilme. § Sözcüklerin kullanıldıkları bağlama göre anlamlarını belirleyebilme. § Konuşurken ses tonunu kontrol edebilme § Konuşurken sözcüklerin temel, deyim ve terim anlamlarından yararlanabilme. § Konuşmasını atasözü, deyim ve mecazi anlatımla zenginleştirebilme. § Okuduğu metinlerin kişiliğine etkilerini açıklayabilme. Þ Þ Þ Þ Þ Þ Þ Þ Þ Þ Þ Nasıl, Ne zaman, Niçin ve Kim sorularına yanıt hazırlar. Metinlerin tür, biçim ve dil özellikleriyle ilgili çalışmalar yapar. Okuduğu hikaye, roman, şiir gibi metinlerin yaratıcı hakkında bilgi toplayıp, onları tanımaya çalışır. Metinleri paragraf, tümce, sözcük öbekleri, sözcük gibi kısımlara ayırıp, analiz edebilir. Sözcük çeşitlerini tümce içindeki görevlerini belirler. Sesteş, anlamdaş, zıt anlamlı gibi sözcüklerin kullanıldıkları bağlam içerisindeki anlam ve özelliklerini belirler. Sözcüklerin anlam daralması ve kayması gibi özelliklerinden haberdar olur. İşitilebilir rahat bir ses tonuyla konuşmaya gayret eder. Konuşmasında sözcüklerin anlam özelliklerinden yararlanır. Konuşmasını çeşitli anlatım olanaklarıyla zenginleştirir. Okuduğu, gördüğü, yaşadığı olayların kendinde bıraktığı izlenimleri analiz edip, anlatabilir. Olayları akış sırası, zaman, mekan gibi unsurları dikkate alarak, özet halinde aktarabilir. 4. Yazma 4 5 6 Yazma Kuralları Yazılı Anlatım Tür, Teknik ve Yöntemler § Düzgün not tutabilme. § Okudukları ve dinlediklerine özet yazabilme. § Okudukları ve dinlediklerini eleştirebilme. § Herhangi bir olay veya konu ile ilgili yorum yazabilme. § Gezi, ziyaret, anma ve kutlamalarla ilgili gördüklerini ve izlenimlerini rapor edebilme. § Yazarken imla kılavuzu, sözlük, ansiklopedi ve diğer yazılı kaynaklara başvurabilme. § Yazıma ve noktalamaya özen gösterebilme § Kendini, ailesini ve çevresini tanıtan metinler oluşturabilme. § Herhangi bir atasözü, deyim, özdeyiş gibi örneklerin çağrışımlarından kompozisyon yazabilme. § Yazılı anlatımda düzgün paragraflar oluşturabilme. § Kosova Türk Ağızları yazılı örneklerini, Standart Türkiye Türkçesine aktarabilme. Þ Konuşurken Standart Türkiye Türkçesini bilinçli bir şekilde gururla kullanabilme. Þ Dinlerken önemli bulduğu bilgileri not eder. Þ Okudukları veya dinlediklerine özet yazar. Þ Okudukları, dinledikleri veya izlediklerini tür, biçim, kapsam, konu ile ilgi ve dil açısından nesnel biçimde eleştirebilir. Þ Yaşantıları veya gözlemleriyle ilgili yorum yapabilir. Þ Çeşitli durumlarla ilgili rapor ve tutanak yazar. Þ Doğru bilgi, yazım ve noktalama için ilgili kaynaklara başvurur. Þ Yararlandığı kaynakları dipnot ve kaynakça listesi şeklinde gösterir. Þ Olaylar, insanlar ve mekanla ilgili tasvir kompozisyonları yazar. Þ Belli bir konuyla ilgili (giriş, gelişme, sonuç kısımlarını içeren) anlamlı kompozisyonlar oluşturur. Þ Çeşitli konu ve türlerde anlamlı paragraflar oluşturur. Þ Mahalli konuşma örneklerinden Standart Türkiye Türkçesine anlamlı aktarmalar yapar. Þ Yaptığı aktarmaları dilbilgisi unsurları açısından karşılaştırır. 21 DERSLER ARASI İLİŞKİ İnsan kelimelerle düş ünür düş üncesinden yola çıkarak, en basit ihtiyaçlarımızdan en karmaş ık duygu ve düş üncelerimizi, başkalarına açıklamak istediklerimizi ancak kelimelerden oluş turulan konuş mayla mümkün olmaktadır. Hal böyle iken bütün kavramlar kelimelerle ifade edildiklerinden, dil her alanla sıkı ilişkidedir. Örneğin, hesap yaparken matematik, şarkı söylerken müzik, geçmişte geçen olaylar anlatılırken tarih, dünyanın şekil ve hareketi anlatılırken coğrafya, gezilen bir sergi anlatılırken resim ve heykel sanatı ve akala gelebilecek diğer sanat ve bilim dalları ile sıkı ilişkidedir. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Türkçe dersi öğretimi sırasında aşağıda işaret edilmiş yöntemlerden en verimli olanı seçilir. Bu seçim öğretmenin kendi inisiyatifi doğrultusunda veya meslektaşlarına danışarak yapılabilir. Uygulanabilecek belli başlı yöntemler: a. Anlatma yöntemleri b. Soru cevap yöntemi c. Problem çözme yöntemleri · Tümevarım yöntemi · Tümdengelim yöntemi · Çözümleme yöntemi · Birleşim yöntemi d. Grupta çalışma yöntemi e. Tartışma yöntemi (Münazara, Panel, Zıt panel, Sempozyum, Açık oturum, Forum, Beyin fırtınası Öğretmen, iyi bir anadili altyapısı olan bir öğrencinin diğer derslerde de başarılı olacağı gerçeğinden hareketle öğrencilere anadili öğreniminin önemini vurgulayarak bu bilinç ile yetiştirmelidir. Öğretmen, ilgi uyandırma, özendirme, cesaretlendirme görevini hiçbir zaman aklından çıkarmamalıdır. Öğrenci, öğretmenin dilediğinden çok, yaptığından etkilenir. Onun içindir ki öğretmen, bir öğrenci için en canlı ve etkili örnek olduğunu hiçbir zaman unutmayacak ve anadilini o yönde güzel kullanmaya özen gösterecektir. 22 Öğretmen, klasik öğretim anlayışında olduğu gibi “Öğretmen merkezli” öğretim yönteminden kaçınmalı, öğrenciyi ders ile ilgili tartışmaya katılması için özendirmeli, cesaretlendirmelidir. Türkçe dersi öğretimi anlama, anlatım ve dilbilgisi etkinlikleri kaynaştırılmış olarak, birbirlerinden soyutlanmadan işlenmelidir. Özellikle dilbilgisi okuma, dinleme, anlama ve anlatım etkinliklerinin kusursuz olması için bir araç olarak kullanılmalıdır. O halde aşağıda belirtilen çalışmalar metinler üzerinde uygulanmalıdır: q Metin Üzerinde Çalış malar v Hazırlık çalış maları v Metnin okunması v Metnin incelenmesi v Metinde kelime çalış maları v Metnin konusu ile ilgili sorular v Metin tahlili ile ilgili sorular q Metnin Özelliğine Göre Sorular v Plan ve paragraf kavramını kazandırma v Metnin türü üzerinde çalış malar v Metnin yazarı hakkında bilgi verilmesi v Yazarın eserleri hakkında bilgilendirme ile öğrencilerin okumaya teş vik edilmesi v Dilbilgisi çalış maları v Düzyazı çalış maları ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ a. Türkçe dersi kitapları b. Öğretmenlerin kılavuz ve yöntem kitapları c. Sözlükler d. Ansiklopediler 23 e. Dilbilgisi ve yazımla ilgili başvuru kitapları f. Klasik eserler ve öğrencilerin düzeylerine göre uyarlanmış kitaplar g. Antolojiler h. Metinlerle ilgili resimler i. Plak, bant ve kasetler j. Film ve slaytlar k. Konuşma ve anlatımı geliştirecek küçük, büyük resimler l. Canlı kaynaklar (yazar, şair, tiyatrocu vb) m. Bilgisayar, Internet n. Çeşitli görsel ve işitsel araçlar vb. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Değerlendirme, yapılan bir gözlemin belirlenen kriterlerle uygunluğunun karşılaştırılması işlemidir. Değerlendirme işi, öğretimin kendisi kadar zor ve karmaşık bir olaydır. Onun içindir ki değerlendirme, önceden belirlenen değerlendirme amacına yönelik ölçme teknikleriyle yapılır. Değerlendirme sadece öğrencilerin başarı seviyesini ölçmek için yapılmaz. Her ne kadar hedef kitle öğrenciler olsalar bile, yapılan öğretimin niteliği, programın uygunluğu ve verimliliği, uygulanan teknik ve yöntemlerin başarı derecesi, eksikliklerin giderilmesi gibi hedeflere yönelik değerlendirmeler, her öğretmenin göz önünde bulundurması gereken değerlendirme türleridir. Değerlendirme tanımındaki belirlenen kriterlere uygunluk derecesi ölçme ile tespit edilir. Başka bir deyişle ölçme, değerlendirmenin temel aracıdır. Ancak bazı kazanımlar, ölçülemez niteliktedirler. Bu kazanımlar da öğrencinin duyuşsal (affective) alan gelişimini belirler. Örneğin, insan hak ve özgürlüklerine karşı saygı, çevreye karşı duyarlılık, çok topluluklu bir ortamda uyumlu yaşama alışkanlığı gibi. Bu kazanımlar izleme yoluyla değerlendirilir. Bloom Taksonomisindeki bilişsel (cognitive) alan kazanımları olan – Bilgi – Kavrama 24 – Uygulama – Analiz – Sentez – Değerlendirme gibi kazanımlar değişik test teknikleriyle ölçülüp değerlendirilir. Ölçme işleminden önce, ölçme konusu olan (bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme) kazanımların belirtildiği bir belirtke tablosu yapılmalıdır. Bu belirtke tablosu ışığında yapılacak ölçme çeşitlerinin başlıcaları aşağıda verilmiştir. F Sözlü Testler F Yazılı Testler – Kısa Cevaplı Çok Sorulu Testler – Uzun Cevaplı Az Sorulu Testler F Objektif Testler – Çoktan Seçmeli Testler – Doğru Yanlış Cevaplı Testler – Boşluk Doldurmalı Testler – Eşleştirmeli Testler o Öğrencilerin serbest çalışmaları Öğrencilerin ilgi alanlarına göre değişik etkinliklere katılmalarını teşvik etmek, başka bir deyişle değişik yazın ve sanat etkinliklerine yönlendirmek, bilgi ve becerilerini geliştirmeye yardımcı olmak öğretmenin ve velilerin yardım edebilecekleri bir konudur. Bu etkinlikler yazın saati, duvar gazetesi, okul dergisi, tiyatro, bilgi yarışmaları, kardeş okul ziyareti vb. olabilir. Bu etkinlikler sayesinde öğrenciler, kendilerini ifade etmekte daha rahat, fikirlerinde daha özgün ve eleştirici, bilgiyi aramada daha istekli olacakları muhakkaktır. Ancak bazı durumlarda ilgisiz oldukları alanlara da ilgilerini çekmek onları yeni keşiflere götürebilir. 25 ENGLISH LANGUAGE CURRICULUM (3 hours per week, 18 weeks in total) INTRODUCTION Learning is a complex process of discovery, collaboration, and inquiry facilitated by language. Composed of interrelated and rule governed symbol systems, language is a social and uniquely human way of representing, exploring, and communicating meaning. Language is an essential tool for forming interpersonal relationship, understanding social situations, extending experiences, and reflecting on thought and action. Language is the principal instrument of thought and the primary basis of all communication. PHILOSOPHY The program of English language will emphasize the importance of experiencing language in context. Learners’ background knowledge, skills and attitudes will be used as means of developing communicating abilities. As the learners develop communication skills, they also increase their linguistic accuracy and develop language learning strategies. In the English language program learners will acquire various kinds of knowledge, skills and attitudes about: 1. Interpreting, expressing and negotiating meaning (communication). 2. Sounds, written symbols, vocabulary, structure and discourse (language). 3. Cognitive, socio-cognitive and meta-cognitive process (general language education). 4. Patterns of ideas, behaviours, manifestations, cultural artefacts and symbols (culture). 26 Acquiring the language incorporates communication skills such as listening, speaking, reading, writing, viewing and showing. Learners develop these communication skills by using knowledge of the language, including grammar, and culture, communication and learning strategies, technology, and content from other subject areas to socialise, to acquire and provide information, to express feelings and opinions. Knowledge of other cultures, connections to other disciplines, comparisons between language and cultures, and community interaction all contribute to and enhance the communicative language learning experience, but the communication skills are the primary focus of language acquisition. AIMS In order to communicate effectively and increase their language and cultural understanding, in grade nine learners should: · Use the four language skills in real life situations both inside and outside of school; · Demonstrate an understanding of the traditions, practices, and products of the cultures other than their own;. · Demonstrate understanding of the nature of language through comparisons of the target language and the mother tongue; · Demonstrate comprehension of information from making connection with other disciplines in the school setting and further; 27 The Scope of Grade Nine English Language Curriculum COMMUNICATION Enable learners to increase confidence and fluency in all language skills and use the language with both native and non-native speakers. Listening General objective: Enable learners to listen to peers and teachers to establish, maintain and enhance personal relationship in school and to some extent in the community. Specific objectives Suggested language activities Attainment targets Learners should be able to: · Listen and fill in the gaps; Learners can: · Listen to, tell and/or re-tell familiar stories; · Listen and respond to short, · Listen and match; simple stories, songs and poems; · Distinguish between statements, questions and · Listen to recorded short commands and respond appropriately; · Respond to vocabulary, stories; questions and instructions in a · Listen to and take notes from teacher’s lessons · Dictation familiar context; presented orally; · Listen to a tape(dialogue, · Listen and respond to messages · Listen to discussions and ask questions to clarify conversations) and answer; spoken in English at a normal meaning; · Listen to songs, poems; speed; · Listen to a dialogue and determine probable · Role play; relationship between the speakers, i.e. family members , friends, doctor/patient; Reading General objective: Enable learners to increase fluency, comprehension, and insights of written English by using effective reading strategies. Specific objectives: Suggested language activities Attainment targets Learners should be able to: · Jigsaw reading; Learners can: · Make simple inferences, using information from · Read and understand · Read and retell; texts; instructions; · Preview the story; 28 · Summarise, compare, contrast, and synthesize significant ideas in a text; · Read a variety of texts for a variety of purposes; · Read simple texts for pleasure; · Understand and use new vocabulary words from context to share information about topic. · · · · Read aloud; Label the paragraphs; WH questions; Poetry. · Retell stories (e.g. traditional and fairy tales); · Read short stories with the ending omitted; then predict the ending for it; · Read and interpret graphic and pictorial information; Speaking General objective: Enable learners to engage in conversation, provide and obtain information in a variety of personal and social context. Specific objectives: Suggested language activities Attainment targets Learners should be able to: · Story-telling; Learners can: · Participate in short conversations; · Give and follow instructions by · Oral presentation; participating in various games or · Offer and respond to greetings, farewells, · Debate; activities with partners or compliments, and apologies independently; · WH questions; groups; · Participate in class discussions; · Role play; · Perform dialogues/role plays, · Recognise the difference between formal and · Answer the question; and recite poems; informal speech; · Giving opinions. · Express their likes and dislikes · Ask questions to clarify meaning and seek regarding various people, information; objects, events present in their · Exchange opinions about people, activities and everyday environments; events in their personal lives or communities; Writing General objective: Enable learners to write in English for a variety of purposes with increasing independence and accuracy. Specific objectives: Suggested language activities Attainment targets 29 Learners should be able to: · Take notes; Learners can: · Write using appropriate word choice; · Copy blackboard notes and text · Put the word/sentences in a accurately; · Organise ideas into sentences, paragraphs and correct order; whole texts; · Check spelling and punctuation; · Correct mistakes on spelling, · Write to inform, instruct, explain, describe, capitalisation and · Write messages to friends narrate and persuade; punctuation; (postcards, letters, or email) · Write in a range of forms, e.g. notes, diaries, · Replace the underlined word; · Take notes on familiar topics; personal letters, short essays, advertisements, · Complete sentences. · Use paragraphs when writing autobiography etc; descriptions and narratives; · Write simple summaries, dialogues, letters, short essay answers; UNDERSTANDING AND USING ENGLISH General objective: Enable learners to further develop their independence in learning of particular aspects of language system and in using the language communicatively. Specific Objectives Suggested language activities Attainment targets Learners should be able to: · Use appropriate dictionary to find the correct spelling; · Correct the spelling of frequently used words; · Begin to demonstrate an awareness of the sound and spelling systems of the target language and the mother tongue. · Use commonly used vocabulary to maintain conversations with peers and teacher; · Begin to incorporate newly acquired vocabulary into their written work; 30 · · · · · Find the word Crossword Complete the conversation; Discuss in a group; Put the words in the right order; · Listen and repeat; · Dictation; Learners can: · Spell the frequently used words with some accuracy; · Correct the text by using capitalisation and punctuation; · Engage in conversations using commonly used vocabulary; · Use and spell correctly the vocabulary appropriate for the grade-level. · Use newly acquired structures in · Recognise and use language structures; · Use common grammatical rules with some accuracy · Apply knowledge of tenses and language structure conventions; conversations, narrations and presentations; · Describe present, past and future actions and events with greater confidence; · Initiate, maintain and end conversations with peers and teachers; Making Connections General objective: Enable learners to reinforce and extend their knowledge of other learning areas and make connection with other disciplines through the study of English. Specific objectives Suggested language activities Attainment targets Learners should be able to: Learners can: · Identify and understand the links between the · Read labels and ads in · Translate age-appropriate texts mother tongue and English, (e.g. in grammar) English and translate them into English and/or the mother into the mother tongue; tongue; · Begin to translate and adapt simple texts from · Read a folk tale/story in · Listen to a text in English and English into their mother tongue and vice versa; mother tongue and translate it summarise the main points in the · Begin to explore texts of interest to them and to into English and vice versa; mother tongue; compare it to the one in the mother tongue. · Group discussion; · Use bilingual dictionaries. · Recognise common themes, ideas, and perspectives of their peers from different countries; · Role play. · Use age appropriate vocabulary to talk about familiar topics lear· Communicate information about the main events ned in other subjects (e.g., from the world of sport, music and fine arts using talking about weather, historical age appropriate vocabulary; events); · Use technical equipment to exchange and share · Use familiar vocabulary to information, both directly and through electronic talk/write about their favourite media; famous personalities; · Develop an awareness of the diversity of social 31 customs and values(family life, folklore, holidays, traditions and similar); · Make posters on topics of mutual interest (art, sport, music and science). English in the World General objective: Learners should be given opportunities to demonstrate understanding for cultural similarities and differrences inherent in the study of a target language in order to develop respect and tolerance for cultures other than their own. Comparison of language and cultures General objective: Enable learners to demonstrate understanding for the nature of English language and the concept of culture through comparisons between other cultures and their own. Specific objectives Suggested language activities Attainment targets Learners should be able to : · Use appropriate oral expressions for greetings, farewells and common or familiar classroom interactions; · Participate in activities enjoyed by other cultures such as games, sports, music, dance, drama, birthday celebrations, songs, cultural events and food. · Identify cultural similarities and differences observed while viewing a film of the target language; · Communicate through letters, emails and video tapes with students around the world at an introductory level. · Exchange basic information about events such as classes, meetings and meals; 32 · · · · · · · · · Exchange letters; Eating and drinking; Puzzles and quizzes; Picture stories; Story telling; Role play; Write character sketches; Dialogues; Poster presentations. Learners can: · Discuss similarities and differences between their life and that of their peers in different parts of the world; · Write short stories, emails, letters, greetings, invitations on special occasions; · Write or speak about clothes (national and modern); · Present short plays (dialogues), recite selected poems, and perform songs in the target language. · Greet and respond to greetings. Listen to music, sing songs, from the target culture. Grade Nine Topical Content o Lifetime events o Sports · The most popular sport in the world · Living as a champion o School · My classroom · School competition o Around the world · Travelling around the world in eighty days · At the hostel o Media · If I were a cartoon character I would… · Say no to drugs-a media campaign · A memory from my childhood · Meeting with a celebrity o Making friends · The end of term party · My chat friend o Holidays · After a Vacation · Halloween o Weather · Be a weather reporter · Bathing under the sun Note to the teachers: In order to achieve the targeted aims and objectives of Grade nine Curriculum, and cover the topical content of Grade nine syllabus, teachers should select teaching materials from course-book(s) and other sources of elementary level for young adults. These materials should primarily be age-appropriate, which means that they should be dedicated to young teenagers. On the other hand, teachers should use supplementary materials according to the time available and dedicated to the English language within the school curriculum, in order to suit their learners’ needs and to meet the attainment requirements. Although it is estimated that within a school year, approximately 8 content areas should be covered, it is the teachers’ responsibility to plan the number of topical areas (units) and the composition of it, in accordance with the total amount of hours dedicated to English. 33 METHODOLOGY The Communicative Approach and Task – Based Learning The overall aim of the English Language Curriculum is to enable learners to communicate successfully. Successful communication means getting our message across to others effectively. The communicative approach to language learning aims at facilitating genuine interaction with others, regardless whether they live in the neighbourhood, in a distant place, or on another continent. In language learning, the attention of the learners may be focused on particular segments, or on the language as a whole. In cases when we want to focus learners’ attention on particular segments, then a segment may be a grammatical structure (a tense), a language function (expressing gratitude), a vocabulary area (food and drinks), or a phonological feature (stress or particular sounds). On the other hand, when attention is focused on the language as a whole, learners, through a wide range of language activities, use the language for practical and realistic purposes. In other words, they act as genuine users of the language. Participating actively in communicative language activities, they in fact play roles, simulate situations related to real life, and learn through personalisation. In the earlier stages of learning, learners should be allowed to use gestures, body language, facial expressions, mime, drawings and so on. When they learn by doing, they realise that language is a powerful means of communication and will use it as such. Since communication basically means sending and receiving messages, learners should develop the four language skills, which are the core of communication. Development of receptive skills, that is of listening and reading skills, will enable learners to receive messages and, depending on tasks they are expected to fulfil, select essential information. However, since language skills do not occur in isolation, but are normally integrated for communicative purposes, after having received a message, learners should be able to make decisions, and respond appropriately. In a situation which involves language, their response is a communicative function, which is performed by one of the productive skills either by speaking or by writing. The Learning - Centred Classroom The objective of learning centred teaching is to make teachers aware of the importance of learner autonomy in the classroom. The teacher is 34 required to do more preparation before the lesson, and less stand up teaching in the classroom. But it doesn’t mean that the teacher should sit back and relax. The teacher has a role, to support and help learners. The learners learn more actively and with enjoyment. The environment requires a learning centred approach that relies on participant’s share in the learning, and responsibility for furthering discussion. In all cases learners need clear guidelines and preparation for effective discussion participation. The major aims, or set of aims will relate to the development of learning skills. Such aims may include the following: · To provide learners with efficient learning strategies; · To assist learners identify their own preferred ways of learning; · To develop skills to negotiate the curriculum; · To encourage learners to adopt realistic goals and a timetable to achieve these goals; · To develop learners’ skills in self-evaluation. The Use of the Mother Tongue in the Classroom Contrary to the principles of the direct method and natural approach in language learning, which favour exclusive use of the target language, excluding the mother tongue completely from the classroom, most recent approaches today suggest that the use of the mother tongue at particular stages of foreign language learning may prove useful. While there is clearly a place for the mother tongue in the classroom, teachers should make efforts to keep the use of the mother tongue to a minimum. Instead of translating words and/or asking learners to translate, they should demonstrate, act, use simple drawings and/or pictures, explain, and give simple definitions. If teachers readily intervene with translation, as soon as learners are provided with an ‘equivalent’ word or expression, as soon as their curiosity is satisfied, they may lose interest in that particular item. In consequence, the English word or expression is easily forgotten and cannot be easily recalled. This method is easiest for teacher and learner, but may be the least memorable. 35 The Role of Grammar If we see language as a building, the words as building blocks or bricks, and grammar as the architect’s plan, than we must admit that without a plan, even a million bricks do not make a building. Similarly, one may know a million English words, but if s/he does not know how to put them together, s/he cannot speak English ( Sesnan, 1997). In the light of this statement, the question is not whether to teach grammar or not, but how to teach it. We should consider which approach to adopt in teaching grammar, whether to teach form before meaning, or meaning before form, and what strategies and techniques to use in order to enable learners to put their knowledge of grammar into use and communicate effectively. It is the teacher’s responsibility to estimate which approach would yield best effects at a particular stage of learning, or with a particular class. At this level of education, learners should be ready not only to notice the regularities in language, but also to make a conscious effort to work out the rules. They should be ready to deal with more complex sentences, including coordinated and subordinated clauses. Therefore, teachers should increase the learners’ awareness about their progress in learning, as well as to encourage them to work independently and keep record of their own learning. Teachers should constantly bear in mind the fact that grammar is knowledge in the mind, and not rules in a book. Assessment and Evaluation There are many reasons for assessing learners. Some of them are: · to compare learners with each other; · to see if learners have reached a particular standard; · to help the learners’ learning; · to check if the teaching programme is successful. Teaching means changing the learner. Teachers will always want to know how effective their teaching has been - that is, how much their pupils have changed. This change can be in the amount of English learners know, in the quality of the English they use, and in their ability to use English. 36 The general word for measuring the change is assessment. Naturally if we want to asses how much pupils have changed, we have to know exactly what they already know and what they can already do. There are different types of assessment (or evaluation): Self assessment (self - evaluation) relies on: · The amount of effort spent in research; · The amount of organization; · The amount of effort spent on writing. Group assessment (group - evaluation) can be done by: · Evaluating individual learner progress within the group; · Awarding group and individual marks. This fosters cooperation among the learners; they promote higher achievement, greater motivation, and a more positive attitude towards the subject area and greater social skills. Individual assessment (evaluation) is more readily accepted by learners, shows learners activity, his/her participation level in the group activity, willingness to respect the viewpoints of others. Combination of group and individual assessment - the group component may foster the spirit of cooperation, and the individual component may permit the recognition of individual contributions. The use of work samples, portfolios and projects. These folders or portfolios may be used to collect samples of a range of learners’ work over the course of a term or a year. All these may reflect the learners’ overall development and show learners’ progress. If teachers want to find out how effective their teaching has been, or if they want to evaluate the learners’ progress the tests are used. Tests are conducted in class by the teacher. They measure the results of learners’ performance. Teaching and testing always go hand- in- hand. Questions are often asked to check if the learners have understood what has been said. Equally, they may be asked to find out whether a particular point needs to be taught. We instinctively know why we ask a question: whether it is to teach or to test something. Evaluation is seen as wider than testing. Testing may be a successful tool in evaluation, but we also think there are other criteria for assessing someone’s performance. Evaluation is not limited to numbers or just 37 giving learners marks. Instead of trying to count or measure learner’s ability to make useful contribution to the class, we can simply judge whether s/he makes a contribution or not, and sometimes we will have to justify, negotiate, and possibly modify our opinions. Evaluation looks for illumination: How did you learn that? Why did you learn that? This means that we are doing something with the learner, rather than to the learner. By asking these questions, we learn a lot of extra information, such as: What the learner thinks s/he is learning; what the learner thinks is easy / difficult; what the learner enjoys / hates doing in the class; where the teaching programme and the learner don’t meet; where the teaching programme need re-designing. With evaluation we attempt to help the learner to learn, so it is not an assessment, in fact it is aid to learning. In other words, we can use assessment procedure to develop and improve not only the learner, but also the teaching programme and even the school. 38 MATEMATİK 39 40 MATEMATİK (haftalık ders sayısı 3, yıllık toplam 54 ders saati) GİRİŞ Matematik bilimi sayılar, şekiller ve uzay gibi büyüklükler arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalı olarak tanımlanabilir. Bilgisayar çağında yaşadığımızdan günümüzde matematik bilimi, aritmetik ve geometri sınırlarını aşmış verileri, büyüklükleri, modelleri, bilimsel gözlemleri ve doğa olaylarını genel olarak inceleyen, tümdengelim (deduktif) olarak ispatlayan bir bilim dalı haline gelmiştir. Matematiğin evrensel dili olan semboller, diyagramlar ve grafikler olarak da tanımlanabilir. Matematikte öneriler ve toplumsal süreçler semboller, diyagramlar ve grafikler yardımıyla anlatılır. Günümüzün çağdaş yaşamı her yönüyle karmaşık bir hal almaktadır. İnsanoğlu çağdaş yaşamda her geçen gün çabuk ve doğru çözüm isteyen bir çok farklı problemle karşılaşmaktadır. O halde 9. sınıf matematik programı önceki yıllarda edinilen bilgilerin yalnız pekiştirme, genişletme ve derinleştirmesini değil aynı zamanda fiziki dünya ve toplumsal süreçlerin açıklamasında bağımsız ve sistematik çalışmayı, ayrıca öğrencilerin düşünme yeteneklerinin ve becerilerini geliştirmesinde olanak sağlaması gerekir. Aynı şekilde 9.sınıf matematik programı öğrencilerin eleştirel düşünmeye yöneltmeli, onların hareketlerini düşünerek ve muhakeme ederek düzenlemelerini, sorumluluk duygularını, bağımsız çalışmalarını, işbirliği yapmalarını olanak sağlar. Öğrencilerde sorumluluk kavramının artması, bağımsız ve başkalarıyla birlikte çalışma alışkanlığı kazanmak kendilerini topluma ve hayata bir işçi ve vatandaş olarak hazırlamış olurlar. 41 UZAK HEDEFLER Dokuzuncu sınıf matematik müfredat programının amacı: Öğrenciler: · matematiği bir bilim olarak anlayabilmeleri ayrıca matematiğe karşı olumlu tutum ve estetik duygularını geliştirebilmeleri; · düşüncelerini doğru, tarafsız, bağımsız, ön yargısız ve işbirliği yapma özelliğini geliştirebilmeleri; · matematik deresinde edindikleri bilgi ve becerileri diğer derslerde ve ileriki eğitim yıllarında kullanabilmeleri gerekir. GENEL HEDEFLER Öğrenciler: · Bilgi açısından Matematiğin özgü konuları olan terminoloji, özel konular, konu ve ilkeler, reel sayılarla yapılan işlem ve süreçler, uzunlukların ölçülmesi, dönüşümlerin incelenmesi ve deneysel verilerle yapılan işlemler. · Anlama açısından Sözlü bilgilerin matematik sembollere dönüşümü ve ters işlemler, verilerin yeni olayların açıklamasında uygulaması, diyagramların okunması ve açıklanması, reel sayılarla yapılan işlemlerde yeni metodların ve süreçlerin ispatı, şekiller, dönüşümler ve istatistik modeller. · Uygulama açısından Modelerden ve ölçmelerden elde edilen bilgileri günlük yaşamda karşılaşılan problemlerin çözümünde kullanabilmeleri; · Çözümleme açısından Matematik problemlerin çözümünde uygun çözümlerin ve süreçlerin saptamasını yapabilmeleri. 42 · Değerlendirme açısından Deney ve ölçülere dayanarak matematiğin teknoloji ve diğer doğa bilimler ile olan ilişkisini, ayrıca günlük hayatta karşılaşılan problemelerin çözümünden yararlanarak sonuçların uygulamasını yapabilmeleri gerekir. DERS PROGRAMININ İÇERİĞİ Kategoriler Altkategoriler Ders sayısı % 30 54 % 18 32 % 6 14 % Reel sayılar Harfli rasyonel ifadeler ARİTMETİK VE CEBİR İki bilinmeyenli lineer denklem sistemleri Üç bilinmeyenli lineer denklem sistemleri Oran ve orantı Düzlemde geoemetrinin esas kavramları GEOMETRİ VE ÖLÇME Vektörler Homoti ve benzerlik İSTATİSTİK VE İstatistik ve olasılık- a giriş OLASILIK 43 ARİTMETİK VE CEBİR Alt kategoriler REEL SAYILAR HARFLİ RASYONEL SAYILAR 44 Program içeriği · · · · doğal sayılar kümesi rasyonel sayılar kümesi irasyonel sayılar reel sayılar ve mutlak değer · rasyonel ifadeler · rasyonel sayıların tanım aralığı · rasyonel sayıların kısaltılması · rasyonel sayılarla yapılan işlemler · bileşik rasyonel ifadeler · bir bilinmeyenli lineer denklemler · bir bilinmeyenli ve mutlak değerli lineer denklemler · bir bilinmeyenli lineer eşitsizlikler · bir bilinmeyenli ve mutlak değerli lineer eşitsizlikler Kazanımlar Öğrenciler: · kesir olarak yazılabilen ondalık sayıları ayırt edebilmeleri · irasyonel sayıları ayırt edebilmeleri · iki reel sayıyı karşılaştırabilmeleri · reel sayıları sayı ekseninde gösterebilmeleri · reel sayılarda mutlak değer kavramının tanımını yapabilmeleri · reel sayılarla yapılan esas işlemleri yapabilmeleri · tek, iki ,… çok terimli (monom, binom…polinom.) gibi harfli matematik ifadelerin tanımlarını yapabilmeler. · Rasyonel matematik ifadelerin tanım aralığının tanımını yapabilmeler. · rasyonel matematik ifadeleri kısaltabilmeleri. · metinli matematik ifadeleri cebirsel anlatım şekline ve cebirsel matematik ifadeleri metinli hale yazabilmeleri · rasyonel matematik ifadeleri çarpanlara ayırabilmeleri · rasyonel matermatik anlatımlarla yapılan işlemleri yapabilmeleri · harfli matematik ifadelerde cebirsel formüleri kullanabilmeleri. · harfli rasyonel matematik ifadeleri geometrik şekilde gösterebilmeleri · harfli matematik ifadeleri çözebilmeler. · mutlak değerli denklemleri çözebilmeleri · matematik problemlerin çözümünde denklemleri kullanabilmeleri. · denklem ve eşitsizliklerin çözümlerinin irdelemesini yapabilmeleri İKİ BİLİNMEYENLİ LİNEER DENKLEM SİSTEMLERİ · dik koordinat sistemi, · y =k x+ m şeklindeki iki bilinmeyenli lineer denklemler · iki bilinmeyenli lineer denklemlerin grafiği · doğrunun eğimi kavramını anlamaları LİNEER DENKLEM SİSTEMLERİ · iki bilinmeyenli denklem sistemleri · iki bilinmeyenli denklem sistemlerin çözüm metotları · iki bilinmeyenli lineer denklem sistemlerin uygulaması · üç bilinmeyenli lineer denklem sistemleri sistemi · üç bilinmeyenli lineer · eşitsizliklerin çözümlerini sayı ekseninde gösterebilmeleri · mutlak değerli eşitisizlikleri çözebilmeleri ve grafik olarak çözüm kümesini gösterebilmeleri. · Denklemleri ve eşitsizlikleri fizik, kimya ve diğer doğa bilimlerinde kullanabilmeleri ayrıca günlük hayatta karşılaşılan problemlerin çözümünü de uygulayabilmeleri · koordinatı verilen noktanın yerini dik koordinat sisteminde gösterebilmeleri ayrıca koordinat sisteminde verilen bir noktanın koordinatını yazabilmeleri · iki bilinmeyenli lineer denklemlerin grafik çözümlerini yapabilmeleri · k ve m parametrelerine bağlı olarak ikili bilinmeyenli denklem sistemlerin irdelemesini yapabilmeleri · iki bilinmeyenli denklem sistemlerini matematik problemlerin çözümünde ve günlük hayatta kullanabilmeleri. · doğru denkleminin konumunu eğim ve noktanın koordinatlarına göre belirlemeleri · bir denklem sisteminin çözümü bir sıralı ikili olduğunu belirlemeleri · denklem sistemlerini farklı metodlarla çözebilmeleri. · denklem sisteminin çözümünün provasını yapabilmeleri, · parametreye bağlı olarak denklem sistemlerinin çözümlerinin irdelemesini yapabilmeleri · lineer denklem sistemlerini pratikte uygulayabilmeleri 45 denklem sistemlerin çözüm metotları ORAN VE ORANTI · · · · · oran ve orantı doğru ve ter orantı basit ve bileşik orantı paylaşma ve karışım oranları yüzdelik hesap, yüzde hesabı, Yüzde hesabında yüzdeliğin, faizin ve yüzdelik oranın hesabı. · · · · · · · · oran ve orantının tanımını yapabilmeleri doğru ve ters orantıyı belirleyebilmeleri basit ve bileşik orantının tanımını yapabilmeleri doğru ve ters orantılı büyüklükleri ayırt edebilmeleri. yüzde, faiz ve yüzdelik oranını hesaplayabilmeleri orantı özelliklerini pratikte uygulayabilmeleri. yüzde, faiz ve yüzdelik katsayısı formülerini kullanabilmeleri. hesap makinesini ve bilgisayarı farklı problemlerin çözümünde kullanabilmeleri. GEOMETRİ VE ÖLÇME DÜZLEMDE ESAS GEOMETRİ KAVRAMLARI 46 · düzlem geometrinin esas kavramları (tanımlar ve aksiomlar) · yarı doğru, doğru parçası, açı ve yarı düzlem · eşlik aksiyomları · dik doğrular, paralelik aksiyomu · düzlemde eş şekiller, üçgende eşlik aksiyomları · üçgende özel doğru ve noktalar · · · · · · · · geometrinin esas ve türetilmiş kavramlarının tanımını yapabilmeleri geometrinin esas ojelerini saptamaları, geometrinin esas klavramlarını tanımını yapabilmeleri geometrinin esas kavramlarının ispatında aksiyomları kullanabilmeleri iki üçgenin eşlik konumlarını belirleyebilmeleri üçgenlerde eşlik kavramlarını problemlerin çözümünde uygulayabilmeleri. düzlemde bazı noktaların konumlarını gösterebilmeleri vektörlerin tanımını ayrıca toplama çıkarma ve bir vektörün skalerle çarpma işlemi gibi işlemleri yapabilmeleri HOMOTETİ VE BENZERLİK · noktaların bazı geometrik konumları · vektörler · iki doğru parçasının oranı · homoteti ve Tales teoremleri · düzlemde iki cismin benzerliği · üçgende benzerlik kuralları · homoteti ve benzerliğin farklı problemlerin çözümüne uygulaması · iki doğru parçası arasındaki oranın tanımını ve Tales teoremini benimsemeleri · problemlerin çözümünde orantının özelliklerini uygulayabilmeleri; · üçgenlerde benzerlik kurallarının adlarını söyleyebilmeleri; · homoteti ve özelliklerini pratikte problemlerin çözümünde uygulayabilmeleri; · çizim problemlerin çözümünde benzerlk özelliklerini uygulayabilmeleri; · üçgenlerin çözümünde eşlik kurallarını uygulayabilmeleri;. İSTATİSTİK VE OLASILIK İSTATİSTİK VE OLASILIK- a GİRİŞ · kitle ve örneklem · istatistik verilerin grafik olarak gösterimi · ortalama değer, mod ve medyan · tesadüfi olaylar · tesadüfi olaylarla ve tesadüfi olaylarla yapılan işlemler. · Olasılığın klasik tanımı · Olasılığın istatistik tanımı · Olasılık özellikleri · bir bilimsel araştırmada kitle ve örneklem özelliklerini uygulayabilmeleri; · ölçme değerlerini liste halinde gösterebilmeleri; · istatistik verileri farklı şekillerde anlatabilmeleri; · ortalama, mod ve medyanı hesaplayabilmeleri; · olaylardaki örneklemlerin sıralamasını yapabilmeleri; · tesadüfi olayları ve bağıntıların uygulamasını yapabilmeleri; · istatistiğin klasik ve olasılık tanımını yapabilmeleri; · olasılık kurallarını saptamaları ve matematik problemlerin çözümünde uygulayabilmeleri gerekir 47 METODOLOJİK YÖNERGE Öğrencilerin kazanması gereken hedef ve davranışlar 9. sınıf matematik müfredat programında öngörülmüştür. Öğretmen kendisini bir hedefteki davranışların hepsini öğrencilere kazandırabilmeyi ilke edinmek zorundadır. Eğitim deneyimleri bize öğrencilerin aynı şekilde, aynı zamanda ve aynı ritimde çalıştıklarını göstermektedir. Bu nedenle eğitimin amaçlarına ulaşmasında kullanılacak metod ve tekniklerin çok önemlidir. Programda düzenlenen üniteler ve seçilen konular işlenirken izlenecek yollar, baş vurulacak etkinlikler, öğrencide beklenen davranış değişikliğin meydana gelip gelmiyeceğini, dolayısıyla eğitim amaçlarının gerçekleştirilmesinde önemli bir etkendir. Öğrencileri, programda öngörülen amaçlara ulaştıracak metod ve etkinlikleri benimsenmeli ve uygulanmalıdır. Yöntem ve teknikler öğrencilerin, yaratıcı ve eleştirel düşünme yeteneğini geliştirir, problemleri çözmeye yarayacak şekilde düşünme yolu geliştirecek ve matematik dersinde edindikleri bilgi ve becerileri günlük hayatta karşılaştıkları problemlerin çözümünde ve matematik araştırmalarında önemli bir etkendir. Öğretmen yöntem ve tekniklerin seçiminde bir çok etkenden başka aşağıda belirtilen sorulara açık bir şekilde cevap vermesi gerekir. · Matematik dersinde neler öğrenilecektir? Öğrencilerin bilmesi gereken bilgiler nelerdir? Öğrencilere aktarılması gereken bilgilerin içeriği nedir? Öğrencilerin kazanacakları beceriler nelerdir? · Ders birimerin planlaması ve etkinliği nasıl gerçekleşecektir? Hangi metot ve stratejiler kullanılacaktır? Hangi kaynaklardan yararlanılacaktır? Nasıl çalışılıcaktır? (gruplar ya da bireysel çalışma) · Beklenen sonuçlar nasıl öğrenilecektir? Eğitim sürecinin değerlendirmesi nasıl yapılacaktır? Bu şekilde eğitim süreci: · Öğretmenin ders anlatımı; · Öğretmen ile öğrenciler ve öğrenciler arasındaki tartışma; · Pratik çalışmalara alışkanlık kazandırma; · Esas becerilerin pekiştirmesi ve alıştırmalar; 48 · Problemlerin çözümü ve matematiğin günlük hayatta uygulaması; · Bilimsel araştırmaların yapılması şeklinde düşünülebilir. Problemlerin çözümü öğrenciler düşünme yeteneğini geliştirdiğinden matematikte önemli bir yer alır. Matematikte problemlerin çözümü program içeriğinin her ünite ve alt ünitesinde yer alır. Dokuzuncu sınıfta öğrenciler matematik eğitimini bir üst düzeyde sürdürür, problem çözmede edindikleri bilgi ve becerilerinin kalitesini değerlendirir, daha bileşik ve karmaşık çözüm metodların sonuçlarını değerlendirirler. Problem çözme tekniği bir başlangıcı ve sonu olan, başarıyı ve başarısızlığı, ispatlama ve bazı sonuçların yanlış olduğunu bildiren bir “deneme” sürecidir. Öğretmen problem çözme tekniğini derste denemeli ve problemlerin çözümünde öğrencilerle işbirliği içinde olmalıdır. Öğretmen mümkün olduğu kadar öğrencilerin, problemleri kendi kendilerine çözmelerine olanak vermeli, gerekmedikçe müdahale etmemelidir. Ancak öğrenciler herhangi bir zorlukla karşılaştığında onlara yardım etmelidir. Problemlerin çözümünde en kısa çözüm yolları tercih edilmeli, farklı çözüm yolları da değerlendirilmeli. Sınıfta öğretmen öncülüğünde yürütülen problem çözme etkinliği bireysel ve gruplar halinde çalşmaları güdülemelidir. Söz konusu çalışmalar öğrencilerin düşünme gücünü geliştirir. Soru ve soru sorma teknikleri öğretmenin çalışma metodunda önemli bir yer tutar. Eğer öğrencilerin düşünme gücünü artırmak istiyorsak her düzeyde kesinlik isteyen sorular hazırlamak zorundayız. Eğer sorulan sorular öğrencinin düşünme gücünü geliştirmiyorsa bu tür sorular sorulmamalıdır. Yüksek düzeyde sorular “Nasıl ... ? ”, “ Neden .... ? “ ve “ Hangi ... ? “ şeklinde olur. Söz konusu teşvik soruları öğrenciden düşünmesini ve bildiklerini yansıtma özelliğine sahiptir. İletişim matematik müfredat programının en önemli amaçlarından biridir. İletişim öğrencilerin matematik diliyle anlaşmasına olanak sağlar. Eğitim sürecinde öğrencilerin dinleme alışkanlığı kazanmaları, soru sormaları, tartışabilmeleri, okuyabilme ve yazabilmeli alışkanlıklar kazanmaları önemlidir. Düşünme güçleri ve tartışma özellikleri öğrencinin öğrenme eğilimde önemli kavramlardır. Matematikte semboller ve diyagramlar öğrencilerin sözlüğünü, anlatma gücünü artırır, öğrencinin her alanda iletişimini kolaylaştırır. Dersler arası ilişkiler matematik dersinin en önemli özelliğidir. Öğrenciler matematik dersinde kazandıkları bilgi ve becerilerin diğer derslerle ilişkilerini anlamalarına yardımcı olur. Bu şekilde öğrenciler 49 matematik biliminin genel ilkelerini anlamaya olanak sağlar. Aynı şekilde matematik biliminin diğer derslerle ve günlük hayatta karşılaştığı yakın ilişki, matematik dersini zor ve anlaşılması güç bir bilim dalı haline getirmektedir. Beden eğitimi dersi ölçme konusunda serbest etkinliklerin birçok alanında örneğin zamanın ya da uzunlukların ölçülmesinde uygulama alanı vardır. Aynı şekilde simetrik ve simetrik olmayan şekillerin elde edilmesi beden eğitimi dersinin gerçek matematik kavramlarının kullanımına ait örnekleri oluşturur. Matematik dili her alanda örneğin müzikte notaların okunması ya da görsel sanata geometrik şekillerin betimlenmesinde de uygulama alanı bulmuştur. Matematikte metinli problemlerin çözümü aynı zamanda fizik ve kimyadaki problemlerin çözümüne olanak sağlar. Bu şekilde matematik dersinin diğer doğa dersleri arasındaki ilişkilerin var olması öğrencilerde matematik dersine karşı ilgiyi artırır. Gerçeklerin ortaya açık bir şekilde ortaya konulması, uygun metodların, etkin bilgilerin bağımsız kullanımı öğrencilere edindikleri bilgileri doğru olarak kullanımına olanak sağlar. Ayrıca öğrenciler bilgilerini genişletirler ve farklı problemlerin çözümünde uygulama olanağı bulurlar. DEĞERLENDİRME Değerlendirme, eğitim etkinliklerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Eğitimde değerlendirme, öğrencilerin bilgi eksikliklerini tespit etmek, başarılarını saptamak, başvurulan öğretim metodunun etkinliğini anlamak, kullanılan eğitim programının uygun olup olmadığını belirlemek gibi amaçlarla yapılır. Öğrenci eksikliklerini saptamak ve kullanılan öğretim metodların etkinliğini anlamak, öğrenciden çok öğretimi ilgilendirir. Öğrencilerde 9. sınıfta matematik eğitimi, akılcılık ve duygusal bakımından büyük değişmeler gözlenir. Bu nedenle öğrencilerinin bilgileri değerlendirilirken sadece ne bildikleri değil ne yapabildiğini, ne düşündüğünü, duygu ve inançlarını da belirlenir. Tüm bu bilgiler öğretmene öğrencilerin derse karşı ilgilerini artırmak için organize bir dersin istemleri doğrultusunda dersin organize gelişmesine yardımcı olur. Ayrıca sonuçlar öğrenciyi mekanik çalışmalardan kurtarır, güdüler, matematik dersine karşı olumlu tutumunu geşliştirir. Değerlendirme sürecinde problem çözmenin önemi büyük olduğundan, öğrencilerin matematik dilini doğru olarak kavramaları 50 gerekir. Bu nedenle matematik dersinde farklı metodlar kullanılır. Aşağıda matematikte kullanılan kimi değerlendirme metodları verilmiştir. Gözlem ile derste öğrencilerin davranışları, hareketleri bilgi becerileri değerlendirilir. Ev çalışmalarının denetimi öğrencilerin derste ilgili etkinliklerinde ilerleme ve güçlükler saptanır. Proje tekniği, öğrencilere yaratıcılık, bilimsel çalışma alışkanlığı ve porblem çözme nitelikleri kazandırır. Proje tekniği, öğrencilerin işbirliği ve yaratıcılık niteliklerini geliştirir. Test tekniği öğrencilerin bilgi değerlendirmesinde kullanılan çok amaçlı bir tekniktir. Öğretmen tarafından hazırlanan testler, öğrencilerin bilgi değerlendirmesinde çok etkili bir değerlendirme sürecidir. Öğretmen, öğrencinin ilerleme derecesini ve net verme sürecini değerlendirmek için bir çok metod kullanılır. Öğrencilere bilgileri için verilen not, öğrenci hakkında iyi bir bilgi sahibi olmamıza olanak sağlar. Söz konusu bilgiler öğrencinin ilerki çalışmalarıda güdüleme unsuru oluşturur, verileri ve kamuyu öğrenci hakkında bilgilendirir. 51 52 FEN BİLİMLERİ · BİYOLOJİ · FİZİK · KİMYA · COĞRAFYA 53 54 BİYOLOJİ (Haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 34 ders saati) GİRİŞ Dokuzuncu sınıf Biyoloji dersi öğretim programında üç kategori ile dört alt kategori yer almaktadır. Birinci kategori (Canlıların Yapısı) sadece bir alt kategori (Doku, Organ ve Organik Sistemler), ikinci kategori (Hayatsal Olaylar) iki alt kategori (1. İnsanın Hayat Devri ve 2. İnsan Genetiği), üçüncü kategori (Canlılar ve Çevre) ise bir alt kategori (İnsanın Evrimi) içermektedir. Biyoloji dersi öğretim programı tutarlı, mantıklı ve zamanın ihtiyaçlarına uygun bir şekilde hazırlanmıştır. İnsan biyolojisinin değişik alanlarına (anatomi, fizyoloji, biyokimya, embriyoloji, genetik ve evrim) ait konuların “karıştırılması” öğrencilere, insanın yapısı, gelişimi ve evrimi hakkında gereken bilgileri daha kolay benimsemelerinde yardımcı olur ve aynı zamanda çeşitli hastalıklara karşı önlem almalarını, toksikomani sonucunda ortaya çıkan belirtileri değerlendirmelerini, toplumsal tutum ve değerleri geliştirmelerini sağlar. Söz konusu öğretim programı bu yaştaki öğrencilerin bilgi, beceri, alışkanlık, tutum ve değer sahibi olmalarını, ayrıca hayati sorunların çözümünde daha başarılı olmalarını da sağlayacaktır. Program içeriklerinin öğretim amaçlarına uygun olup olmadığını değerlendirmede son söz öğrenci ve öğretmenlerindir; oysa hakemlik işini zaman görecektir. UZAK HEDEFLER · İnsanın yapı ve yaşayışını (doku, organ ve organik sistemler, evrim vb.), ayrıca hayatsal olaylara (kalıtım, hayat devri) ait temel konuları kavrayabilme; · İnsan organizmasını oluşturan doku, organ ve organik sistemlerin bir bütün olarak görev yaptığını ve insanın biyolojik ve toplumsal bir canlı olduğunu kavrayabilme; 55 · Kişisel temizliği ve edinilen bilgileri somut durumlarda (kanama, kemik kırıkları) uygulayabilme; · Öğrencilerin hayati önem taşıyan olay, görev ve gösterilerde bilinçli davranmalarını sağlayabilme; · Öğrencilerde, değişik sorunları çözebilmek için, kararlı ve öz eleştirel bir kişilik geliştirebilme. GENEL HEDEFLER O Tutum ve değerlerin geliştirilmesi açısından * Kişisel ve toplumsal sağlığın korunması için bilinç ve sorumluluğu geliştirebilme; * Kişisel davranışları (iş birlikçi, açık, hoşgörülü, saygılı, gönüllü, eleştirel, ırklar konusunda psödobilimsel görüşlere karşı koyma) geliştirebilme. O Bilgi açısından * İnsanda doku, organ ve organik sistemlerin yapısını kavrayabilme; * İnsan biyolojisi alanında terimleri (biyolojik terminoloji) kavrayabilme; * Alana ait kavram ve ilkeleri kavrayıp aralarında ilişki kurabilme; * Alana ait işlem ve yöntemleri uygulayabilme. O Anlama açısından * İnsanın vücut yapısında bulunan doku, organ ve organik sistemlerde hayatsal olay, görev ve gösterileri açıklayabilme; * Doku, organ ve organik sistemlerin normal çalışmasının homeostasinin sağlanmasındaki önemini anlayabilme; 56 * İnsanın biyolojik ve toplumsal bir canlı olduğunu anlayabilme; * Ü r e m e n i n insan türünün devam ettirilmesindeki önemini anlayabilme. O Uygulama açısından * Beslenmedeki çeşitliliğin insan sağlığındaki, ayrıca temizliğin günlük yaşamdaki önemini kavrayabilme; * Bazı araçları (manometre, mikroskop) kullanabilme; * Değişik durumlarda biyolojik sorunları (kanama, kemik kırıkları, besin zehirlenmeleri, istenmeyen gebeliğin önlenmesi) çözebilme. O Analiz açısından * Doku, organ ve organik sistemlerde anormallikler sonucu olarak meydana gelen homeostasi bozukluklarını kavrayabilme; * İnsanın ontojenik gelişimi süresince meydana gelen aksaklık ve hastalıkların nedenlerini kavrayabilme; * Ağrıların (paradoksal olmasına rağmen) insan organizmasının dostu olduğunu kavrayabilme. O Değerlendirme açısından * Beslenmedeki çeşitliliğin ve temizliğin önemini kavrayabilme; * Duyu organlarının organizmanın yaşam ve savunmasındaki (bozuk besinleri ayırt edip kullanmama) önemini kavrayabilme; * Gerçek ve deneylere dayanarak doğru yargılarda bulunabilme. O Sentez açısından * Hayatsal olay, görev ve gösterileri açıklamada teori ve pratik arasında bağlılık kurabilme; 57 * Organizmayı oluşturan organ ve organik sistemlerin çalışmasının sinir sistemi ve hormonal sistem tarafından düzenlendiğini kavrayabilme. O Bilgi alış verişi açısından * Pratik bir çalışma ya da incelemeye ait rapor (bir populasyonda ABO sistemine göre kan gruplarının sıklığı) yazabilme; * Değişik bilgi kaynaklarından yararlanarak inceleme sonuçlarını sunabilme; * Değişik konulara (toksikomani, AİDS, bulaşıcı hastalıklar) ait tartışmalarda katkıda bulunabilme. O Eleştirel düşünme açısından * Gerçek olan ve gerçek olmayan bilgileri (örneğin, gezegenimizde sadece bir insan türünün yaşadığı görüşünü savunma ve ırklar konusunda psödobilimsel görüşlere karşı koyma) birbirinden ayırt edebilme; * Gerçekleri (örneğin, eşey tayininin X ve Y kromozomlarındaki genlere bağlı olduğu) yargılardan ayırt edebilme. PROGRAM İÇERİKLERİNİN ORGANİZASYONU Biyoloji dersi öğretim programının, dokuzuncu sınıf uzak ve genel hedeflerine uygun olarak haftada 2, yılda 34 ders saatinde gerçekleştirilmesi gerekir. Biyoloji dersi programı birkaç bölüme ayrılarak verilmiştir: · Kategori · Alt kategori · Program İçerikleri · Öğrenci Kazanımları · Dersler Arası İlişki 58 Kategori I. Canlıların Yapısı II. Hayatsal Olaylar III. Canlılar Ve Çevre Ders saatleri % I.1. İnsanda Doku, Organ ve Organik Sistemler 17 50 II.1. İnsanda Hayat Devri 4 11.7 II.2. İnsanda Kalıtım 3 8.88 III.1. İnsanın Evrimi 2 5.88 Uygulama Dersleri 4 11.7 Serbest Ders saatleri 4 11.7 Toplam 34 100 % Alt Kategori 59 Kategori Alt kategori I.Canlıların I.1. İnsanda Yapısı Doku, Organ ve Organik Sistemler Program İçerikleri Kemik ve Kasların Birlikte Çalışması Pasif Hareket Sistemi – Kemikler: - Kemiğin Yapısı - Eklemler - Kemik Hastalıkları Aktif Hareket Sistemi – Kaslar: - Kasların Yapısı, Sınıflandırılması ve Görevleri - Kasların Zedelenmesi ve Kas Hastalıkların En Önemlileri 60 Kazanımlar Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: - Hücre, doku, organ ve organik sistem kavramlarını tanımlar. - İnsanın vücut yapısında bulunan dokuları adlandırır, yapı ve görevlerini açıklar. - Kemik ve kasların birlikte çalışmasını inceler ve açıklar. - Kemiklerin bağlanma şekillerini açıklar ve eklemleri adlandırır. - İnsanın vücudundaki kasları sınıflandırır, istemli ve istemsiz hereketleri açıklar. - Düz ve çizgili kasların bulunduğu organları belirler. - Hareket sisteminin bakım ve sağlığının önemini açıklar. - Hareket sisteminin zedelenmesi durumunda ilk yardımın nasıl sunulduğunu açıklar. Dersler Arası İlişki Fizik, Kimya, Anatomi, Fizyoloji, Hijyen I.Canlıların I.1.İnsanda Yapısı Doku, Organ ve Organik Sistemler Beslenme ve Sindirim - Besin Çeşitleri - Sindirim Organları - Ağızda Sindirim - Midede Sindirim - Bağırsaklarda Sindirim - Karaciğer ve Pankreasın Görevleri - Sindirim Hastalıkları Kan ve Dolaşım Sistemi - Kanın Yapısı ve Önemi - Büyük ve Küçük Kan Dolaşımı - Dolaşım Hastalıkları - Organizmanın Savunma Yeteneği - Bağışıklık ve Allerji - Kan ve Kan Nakli - Besin çeşitlerini sayar ve besinlerin biyolojik önemini açıklar. - Sindirim organlarını sayar ve onların yapı ve görevlerini açıklar. - Karaciğer ve pankreasın görevlerini sayar ve açıklar. - Sindirim sistemine ait aksaklık ve hastalıkları sayar ve açıklar. Fizik, Kimya, Anatomi, Fizyoloji, Hijyen - Kanın kimyasal ve hücresel yapısını açıklar; alyuvar, akyuvar ve kan pulcuklarının biyolojik önemini değerlendirir. - Lenf sisteminin yapısını açıklar ve biyolojik önemini değerlendirir. - Kalp ve kan damarlarının yapı ve görevlerini açıklar. - Kan, kalp ve kan damarlarına ait bazı hastalıkları sayar ve açıklar. -Kan naklinin nasıl yapıldığını açıklar ve ABO sistemine göre kan gruplarını tayin eder. 61 I.Canlıların I.1.İnsanda Yapısı Doku, Organ ve Organik Sistemler Solunum Sistemi - Solunum Yollarının Yapı ve Görevleri - Gazların Alışverişi ve Solunumun Mekanizması - Solunum Hastalıkları. Reanimasyon. Boşaltım Sistemi - Boşaltım Sistemi Organlarının Yapı ve Görevleri - Boşaltım Sisteminin Bazı Hastalıkları I.Canlıların I.1. İnsanda Yapısı Doku, Organ ve Organik Sistemler 62 Vücut Örtüsü - Deri - Derinin Yapı ve Görevleri, ayrıca Temizliği ve Bakımı - Solunum yollarının yapı ve görevlerini açıklar. - Solunumun mekanizmasını açıklar. - Alveol ve hücrelerdeki gaz alışverişini karşılaştırır. - Hava yolu ile bulaşan bazı solunum hastalıklarını adlandırır. - Kalp masajı ve yapay solunumun nasıl yapıldığını, ayrıca reanimasyonu açıklar. Fizik, Kimya, Anatomi, Fizyoloji, İmmünoloji, Hijyen - Boşaltım kavramını tanımlar ve Fizik, Kimya, boşaltım sistemi organlarını sayar. Anatomi, Böbreğin boyuna kesidindeki yapısını Fizyoloji, Hijyen açıklar ve görevlerini sayar. - Nefronun yapısını ve sidiğin oluşumunu açıklar. - Sidiğin boşaltımını açıklar. - Boşaltım sistemine ait bazı has-talıkları sayar. - Derinin yapı ve görevlerini açıklar. - Derinin korunmasını ve termoregülasyondaki rolünü açıklar. - Deri, özellikle el temizliğinin önemini değerlendirir. Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler -Merkezi ve Çevresel Sinir Sisteminin Yapı ve Görevleri - Sinir Sisteminin Bakım ve Hastalıkları I.Canlıların II.2. İnsanda Yapısı Doku, Organ ve Organik Sistemler Duyu Organları - Duyu Organlarının Yapı ve Görevleri - Duyu Organlarının Görme, Koklama, Tadalma, İşitme ve Denge, Soğuk ve Sıcak Algılamadaki Önemi - Duyu Organlarının Bakımı ve Bazı Hastalıkları - Sinir hücresinin yapı ve görevini açıklar. - Sinir sisteminin iki önemli özelliği olan uyarılma ve uyartıların iletimini açıklar. - Sinir sisteminin iki bölümde (MSS ve ÇSS) incelendiğini açıklar. Merkezi sinir sisteminin kısmlarını adlandırır. - Beyin ve omuriliğin biyolojik önemini açıklar. - Sempetik ve parasempatik sinir sisteminin görevlerini açıklar. - Duyu organlarını sayar ve kısımlarını adlandırır. - Görme, işitme ve denge, tadalma, koklama ve dokunma duyu organlarının yapı ve görevlerini açıklar. - Koklama ve tadalma duyu organlarının korunmalarının önemini açıklar. - Derinin dış etkenlerden (soğuk, sıcak, mikroorganizmalar) korunmasının önemini açıklar. - Sinir sistemi ve duyu organlarına ait hastalıkların birkaçını sayar. Fizik, Kimya, Anatomi, Fizyoloji, İmmünoloji, Genetik, Evrim, Hijyen Fizik, Kimya, Anatomi, Fizyoloji, İmmünoloji, Genetik, Evrim, Hijyen 63 Endokrin Sistem - İç Salgı Bezleri: Hipofiz, Tiroit, Endokrin Pankreas, Böbrek Üstü Bezi, Üreme Bezleri - Hormonal Hastalıklar ve Tedavisi II. Hayat Devri II.1. İnsanda Hayat Devri İnsanın Çoğalması - Cinsel Özellikler, Üreme Bezlerinin Yapısı - Üreme Hücrelerinin Oluşması (Mayoz ve Gametogenez) - Döllenme ve Dölütün Gelişmesi (Gebelik ve Kontrasepsiyon) - İnsanda Embriyonal ve Postembriyonal Gelişim - Üreme Organlarının Temizliği 64 - Endokrin sistem kavramını tanımlar. - İç salgı bezlerini dış salgı bezlerinden ayırt eder. - İnsanda iç salgı bezlerini adlandırır ve vücuttaki yerlerini belirler. - Organların hormonlar tarafından nasıl çalıştırıldıklarını açıklar. – İç salgı bezleri hormonlarının birkaçını adlandırır ve fizyolojik rollerini açıklar. - İç salgı bezlerine ait hastalıkların birkaçını sayar. - İnsanda üreme bezlerinin yapı ve görevlerini açıklar. - Üreme bezlerinin çoğalmadaki rolünü açıklar. - Dişi ve erkek üreme hücrelerini birbirinden ayırt eder ve meydana gelmelerini açıklar. - İnsanın ontogenetik gelişimini açıklar. - Cinsel hastalıklarının nedenlerini ve kişisel temizliğin önemini açıklar. Fizik, Kimya, Anatomi, Fizyoloji, İmmünoloji, Genetik, Evrim II.2. İnsanda Kalıtım İnsanda Kalıtımın Temelleri - Kromozom ve Genler - Mutasyon ve Mutagenler - Kalıtsal Hastalıklar - Eşeye Bağlı Kalıtım III.Canlılar III.1. İnsanın ve Çevre Evrimi Antropogenez - Paleontolojik Kanıtlar ve Antropogenezin Temel Safhaları - Biyolojik ve Toplumsal Bir Canlı Olarak İnsan - Irkların Meydana Gel-mesi - Temel ve Karışık İnsan Irkları - Kromozom ve gen kavramlarını tanımlar, vücut ile üreme hücrelerindeki kromozom sayısını belirler. - Eşey tayinini açıklar. - Özelliklerin ve kalıtsal hastalıkların genlerle dölden döle aktarıldığını açıklar. - Mutasyon kavramını tanımlar ve Mutagenlerin birkaçını sayar. - Eşeye bağlı hastalıkların birkaçını sayar ve kalıtımını açıklar. - İnsanın kökenini ve atalarını açıklar. - Temel insan ırklarını sayar ve psödobilimsel görüşleri açıklar. - Dünyada, fenotipleri farklı olmasına rağmen, sadece bir insan türünün yaşadığını açıklar. - İnsanın toplumsal yaşam düzenini (toplumsal, moral ve hukuki normlar) açıklar. Fizik,Kimya, Anatomi, Fizyoloji, İmmünoloji, Genetik, Evrim, Antropoloji, Paleontoloji vb. 65 PRATİK ÇALIŞMA Pratik çalışma ya da laboratuvar çalışmaları, ayrı bir öğretim yöntemi olmaktan çok öğretmenin öğrencilerle birlikte yapması gereken çalışmalardır. Örneğin, çeşitli oluşumların, süreç ve olayların gözlenmesi. Laboratuvarların olmayışı halinde pratik çalışmalar dersliklerde de yapılabilir (pratik çalışma için gereken araç ve gereçler dersliğe taşınır). Dokuzuncu sınıf Biyoloji dersinde gerçekleştirilmesi mümkün olan bazı pratik çalışmalar aşağıda verilmiştir: · Deri yapısının mikroskopta gözlenmesi (hazır preparat). · Kemik ve eklem yapısının gözlenmesi. · Kan hücrelerinin hazır preparatlarda incelenmesi. · Vuru ve kan basıncının ölçülmesi. · Böbrek yapısının modelde incelenmesi. · Gözün diseksiyonu ve kısımlarının incelenmesi (koyun ya da öküz gözü). · Böbrek, kalp ya da başka bir organın diseksiyonu (koyun ya da öküz organı). ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Biyoloji dersi programı, birçok diğer etkinlikler olduğu gibi, değişik yöntemlerin uygulanması ile gerçekleştirilebilir. Örneğin, yeni bilgilerin edinilmesi, yineleme, pekiştirme, alıştırma, pratik çalışma gibi yöntem ve teknikler. Çalışmalarda bilgisayar ve internet de kullanılabilir. Değişik yöntemlerin uygulandığı dersler, sadece bir yöntemin uygulandığı derslerden daha başarılı olduğu bilinir. Derslerde uygulanacak olan yöntemlerin seçimi bizzat öğretmenin kendisine bırakılmıştır.Yöntem seçiminde didaktik esaslar gözönünde bulundurulmalıdır. Öğretim yöntemleri program içeriklerinin daha kolay bir şekilde benimsenmesini, ayrıca bilgilerin, yetenek ve alışkanlıkların, tutum ve değerlerin uygulanmasını sağlamalıdır. Biyoloji dersinde uygulanabilecek bazı yöntem ve teknikler aşağıda verilmiştir: 66 - Okuma ve metin üzerinde çalışma yöntemi; - Laboratuvar yöntemi; - Etkileşim yöntemi (multimedyal araçların ve bilgisayar kullanımı); - Tartışma ve iş birliği yöntemi (grup çalışması); - Gözlem, gösteri ve deney yöntemi. Yöntem ve teknikleri uygularken değişik araç ve gereçlerin kullanılması gerekir. Araç ve gereçler olmadığında istenen sonuçların elde edilmesi mümkün değildir. KAYNAK VE DERS ARAÇ İLE GEREÇLERİ Onüçüncü sınıf öğretim plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için öğretmen ve öğrencilerin değişik bilgi kaynak ve araç ile gereçleri kullanmaları gerekir. Örneğin: · Uygun ders kitapları; · Mesleki ve bilimsel dergi, sözlük ve ansiklopediler; · Fotoğraf, model, anatomik, histolojik ve embriyolojik atlas, diyagramlar, preparat ve şemalar; · Multimedyal araçlar( bilgisayar, internet, CD v.b.); · Video rekorderli TV, grafoskop, grafofolya, insan biyolojisine ait videokasetler. İNTERNET KAYNAKLARI http://curry.edschool.virginia.edu/go/frog/home.html, This site has a virtual frog dissection, Organik Sistemler http://arbl.cvmbs.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/basics/co ntrol.html, endokrinoloji, feed-back, http://www.psych.umn.edu/psylabs/mtfs/special.htm. Hayvanlarda Gelişim, Zigot,Embriyon,Fetüs http://vector.cshl.org/dnaftb/DNA , Nükleik Asitler http://www.biology.arizona.edu/cell_bio.html c e l l c ycle tutorial, Üreme 67 http://www.stg.brown.edu/webs/Mendelweb/links to mendels, Kalıtım http://www.massinteraction.org/html/genome/sickle cell information-Kalıtım Derslerde kullanılacak olan kaynak ve ders araç ile gereçleri okuldaki koşullara, program içeriklerine ve öğrenci gereksinmelerine uygun olması şartiyle, öğretmen tarafından seçilir. Ders araç ve gereçlerinin ayrı önem taşıyanları görsel, işitsel ve görsel- işitsel araçlardır. DEĞERLENDİRME Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların oluşması beklenir. Bu davranışların oluşup aluşmadığını, oluştu ise de ne derecede oluştuğunu saptamak için değerlendirmeye ihtiyaç vardır. Eğitimin sonunda öğrencilerde gözlenen davranışların (öğrenci kazanımları) değerlendirilmesi, gerek öğrenciler hakkında, gerekse öğretim programları hakkında önemli bilgiler verir. Ders birimlerinin sonunda yapılan değerlendirmeler iyi sonuçlar vermektedir. Bu tür değerlendirmeler gerek öğrenci kazanımları, gerekse öğrenci kişiliğinin oluşmasında önemli rol oynayan eğitim sürecinin ne derecede gerçekleştiği konusunda bilgi verir. Son değerlendirme öğrencinin öğretim yılı süresince gösterdiği tüm aktiviteleri (sözlü anlatımlar, grup çalışmalarındaki aktiviteler, deneysel çalışmalar sırasında edinilen beceriler, test sonuçları, yazılı sınav sonuçları) kapsamaktadır. Değerlendirme aynı zamanda öğrencilerin sahip oldukları bilgileri, anlama, analiz ve sentez yapma yeteneklerini, ayrıca duyusal ve psikomotorik yeteneklerini de içine alır. ”Öğrenci 100 dil bilir”deyimi öğrencilerin sahip olduğu bütün yetenekleri (sözlü anlatım, yazılı anlatım, deney yapma vb.) içermektedir. Bu nedenden değerlendirme yapılırken bütün bu “diller” değerlendirilmelidir. Sadece bir ”dilin” (örneğin, önceki değerlendirmelerde gelenek haline gelmiş olan sözlü anlatım) değerlendirilmesi yetersiz ve yanlıştır. Değerlendirmede uygulanan ilkelerin birkaçı aşağıda verilmiştir: · Değerlendirmeye ait amaç ve önceliklerin saptanması; · Amaca uygun ölçmenin uygulanması; 68 · Verilen bilgilerin kaliteli olmasının sağlanması; · Değerlendirme ile tüm program içeriklerinin kapsanması; · Verilen bilgilerin kalıcı olmasının sağlanması; · Değişik değerlendirme tekniklerinin uygulanması. Değerlendirme Araçları Öğrencilerin sahip olduğu bilgi ve beceriler ölçme ile değerlendirilir. Değerlendirme yapılırken uygun ölçme araçları kulanılmalıdır. Öğrencilerin bilgi ve becerilerini sadece bir araçla ölçmek mümkün değildir. Değerlendirmenin daha gerçekçi olabilmesi için değişik ölçme araçları kullanılır. Örneğin: · Gözlem; · Sormaca; · Yazılı rapor ( pratik bir çalışma ya da inceleme ); · Sözlü anlatım; · Yazılı anlatım; · Kontrol kağıdı; · Dosya (öz değerlendirme); · Kriter ve davranışların değerlendirilmesi; · Test değerlendirmesi: - Alternatif cevaplı testler; - Kısa cevaplı testler; - Çoktan seçmeli testler vb. Kazanımlar derecesi Dersler başlar başlamaz öğrencilerin bilgi ve becerileri not ya da harflerle değerlendirilir (konu değerlendirilmesi, bölüm sonu değerlendirme, yarıyıl ya da yıl sonu değerlendirme). 69 Kazanımlar derecesi şöyle değerlendirilebilir: · Pekiyi (bilgi seviyesi çok yüksek); · İyi (bilgi seviyesi yüksek); · Orta (bilgi seviyesi orta); · Geçer (bilgi seviyesi sınırlı); · Geçmez (bilgi seviyesi yetersiz). Değerlendirme sonuçları öğrenci, veli, eğitim görevlileri ve toplum için açık olmalıdır. 70 FİZİK (haftalık ders sayısı 1, yıllık toplam 36 ders saati) GİRİŞ Öğrencilerin yaş ve psikofizik yeteneklerini göz önünde bulundurarak fizik dersi bu yıl daha üst bilimsel bir düzeye çıkartılmıştır. Bu yıl örenciler bazı yeni fizik konuları ve kanunları ile tanışacaklardır. Öğrenciler bu yıl ilk kez akışkanların dinamiği, dairesel hareket, cisimlerin dengesi, çağdaş fizik gibi yeni fizik olay ve kanunları ile tanışacaktır. Cisimler ve özellikleri, elektrik ve manyetik olaylar gibi fizik konuları ise 7.ve 8. sınıf derslerinin devamını oluşturmaktadır. Dokuzuncu sınıfta söz konusu dersler daha geniş bir şekilde anlatılır, betimlenir ve açıklanır. Görülecek olan fizik derslerin önemini göz önünde bulundurarak fizik konularını daha iyi anlamaları, pekiştirmeleri ve daha üst bir düzeye çıkartmaları gerekir. Öğrenciler insanoğlunun fizik kanunları yardımıyla, doğayı değiştirebilecek güçte olduğunu, fizik dersinde öğrendiklerinden nasıl yararlanacağını ve nasıl uygulayabileceğini öğrenecektir. Bu şekilde öğrenciler hayat ortamın korunması, enerji tasarrufu, beceriklilik ve iş alışkanlığı kazanmış olacaktır. Fizik ve diğer doğa bilimler yardımıyla insanoğlu, kişisel, kültür ve profesyonel yapısının yükselmesinde güçlü bir rol oynamaktadır. UZAK HEDEFLER Dokuzuncu sınıf fizik müfredat programının amacı: Öğrenciler: · Gözlem yapma yeteneklerini geliştirmeleri, günlük hayatta karşılaştıkları pratik problemleri çözebilmeleri, genelleştirmeleri ve uygulayabilmeleri; 71 · Farklı fiziksel büyüklükleri ölçme yeteneklerini geliştirmeleri, deneysel verilerin işlenmesi ve bunları somut (konkre) hallerde uygulayabilmeleri; · Enerji tasarrufunun önemini ve rasyonel bir şekilde kullanımını geliştirmeleri; · Eleştirel düşünceyi geliştirmeleri, çalışmada literatür ve diğer kaynakların kullanabilme alışkanlığı kazanmaları; · Yaşam ortamının korunması hakkında bilinçlenmeleri ve yeteneklerini geliştirmeleri gerekir. GENEL VE ÖZEL HEDEFLER Dokuzuncu sınıf fizik müfredat programını aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür. Öğrenciler Bilgi açısından: · Periyodik ve dairesel hareketi, serbest titreşim hareketi ve çeşitlerini, aralarındaki farkı ve benzerliği, fiziksel büyüklükleri ve birimleri anlamaları; · Büyüteç, göz, mikroskop ve dürbün gibi optik araçları kullanabilmeleri; · Dalgalarda girişim (interference) ve kırınım (difraction) olaylarını anlamaları; · Radyoaktif olayını, radyoaktif ışınların çeşitlerini ve özelliklerini anlamaları; · Atom ve atom çekirdeğin yapısını anlamaları gerekir. Anlama açısından · Periyodik fizik olayları anlamaları; · Kuvvetlerin toplanması ve bileşenlere ayrılması, denge koşullarını anlamaları; 72 · Hava koşuları, hava akımları, havanın nemi, atmosferde meydana gelen yağışları anlamaları; · Yaşam ortamının kirlenmesinin yerel ve global etkilerini anlamaları; · Gazlarda meydana gelen esas süreçleri anlamaları; · Sığa elektriksel potansiyel, mutlak sıcaklık (F,V, 0K vb.) gibi fiziksel büyüklüklerin birimleri ve sembolik gösterimini anlamaları; · Farklı fiziksel büyüklükler arasında nicel (quantitative) ve nitel (qualitative) ilişkileri anlamaları, kondansatörlerin seri ve paralel bağlanması; · Ölçme süreçlerini, verilerin birikimi, sınıflandırması ve işlenmesini anlamaları gerekir. Uygulama açısından · Farklı fiziksel büyüklerin ölçülmesinde edinilen bilgileri, günlük yaşamda karşılaşılan problemlerin çözümünde uygulayabilmeleri; · Edinilen teorik ve deneysel bilgileri, günlük yaşamda ve pratikte karşılaşılan problemlerin çözümünde uygulayabilmeleri; · Farklı fizik süreçlerine ait diyagramların çiziminde kullanılan verileri uygulayabilmeler gerekir. Çözümleme açısından · Farklı fizik olayların deneysel ölçmelerden istenilen bilgileri elde edebilmeleri; · Fiziksel olayları yada bir süreci birinci ve ikinci dereceden bileşenlere ayırtabilmeleri gerekir. Sentez açısından: · Teorik ve deneysel sonuçlardan elde edilen bilgilerin fizik olayların açıklamasını yapabilmeleri; · Maddenin moleküler yapısını göz önüne alarak katı, sıvı ve gaz halindeki cisimler arasındaki farkı, maddenin moleküler yapısı modeli ile açıklayabilmeleri; 73 · Bir fizik sistemde değişiklik meydana getiren hız, kuvvet ve sıcaklık gibi fizik faktörlerini sınıflandırmaları, ayrıca cisimlerde dış kuvvetler yada enerji değişirse ne gibi değişiklikler meydana gelebileceğini tahmin edebilmeleri gerekir. Değerlendirme açısından · Çağdaş hayatı daha iyi ve daha güzel sürdürmemizi sağlayan araç ve gereçlerin yapımlarını fizik dersinde edinilen bilgilerin bir uygulaması olarak anlamaları; · Önermeleri doğruluğunu deneysel yollardan belirlemeleri gerekir. Tutum ve değer açısından · Fizik dersinin önemini ve sınırlarını anlamaları; · Kişisel davranışlara göre saygılı, hoşgörülü, açık, çalışkan, işbirlikçi, estetik ve eleştirel olmaları gerekir. PROGRAM İÇERİĞİ (haftada 1, yılda toplam 36 ders) Kategoriler Altkategoriler I. Cisimlerin konumu ve hareketi I.1. Cisimler ve özelikleri II. Düzensiz hareketler ve termik olaylar 74 I.2. Tekdüze (homojen) ortamlarda peryodik olaylar II.1. Maddenin yapısı ve moleküller kinetik teori Ders üniteleri I.1.1. Akışkanların dinamiği _________________ I.1.2. Dairesel ve peryodik hareket _________________ I.1.3. Cisimlerin dengesi _________________ I.2.4. Mekanik dalgalar II.1.5. Gazların moleküller kinetik teorisi _________________ Ders sayısı Yüzdelik % 2 _____ 5,54 ________ 2 _____ 5,54 ________ 4 _____ 4 11,08 ________ 11,08 2 _____ 5,54 ________ III. Elektrik ve magnetik olaylar IV. Geometrik optiğin esasları V. Çağdaş fizik VI. Astronomi III.1. Elektrik ve magnetik olayların özellikleri IV.2. Optik araçlar V.1. Atom ve atom çekirdeği V.2. Katı cisimlerin mikroskopik özellikleri II.1.6. Termodinamik _________________ II.1.7. Hava durumu ve yaşam ortamın kirlenmesi III.1.8. Elektrik alan ve elektrostatik potansiyel 4 _____ 11,08 ________ 2 5,54 3 8,31 IV.2.9. Geometrik optik 4 11,08 V.1.10. Atom ve çekirdeğinin yapısı _______________ 2 _____ 5,54 ________ 2 5,54 3 8,31 _____ ________ Yıldız ve galaksiler 2 5,54 Toplam 36 99,72 V.2.11. Katı cisimlerin yapısı VI.1.12. Yerçekimi ve Uzay _________________ 75 KATEGORİLER ALTKATEGORİLER I.1. Cisimler ve özellikleri. I. KONUMU VE CİSİMLERİN HAREKETİ (17 ders) (2+2+4) I. I.2. Tekdüze KONUM VE CİSİMLERİN HAREKETİ (üniform) ortamlarda periyodik 76 DERS İÇERİĞİ KAZANIMLAR I.1.1. Akışkanlar dinamiği 1.1. Akışkanların hareketi. Öğrenciler: Akım çizgileri. Akım borusu. - ideal akışkanların Süreklilik denklemi. hareketlerini ve viskozluğu (iç sürtünmeyi) farklı 1.2. Viskozluk örneklerle anlatabilmeleri; ___________________ ___________________ I.1.2. Dairesel ve periyodik - pratik olarak ve hareket. doğada dairesel 2.1. Dairesel hareket ve hareketin meydana nedeni. Merkezkaç kuvvet. gelişini anlatabilmeleri; 2.2. Periyodik hareket. - pratikte ve doğada Sarkaç. dairesel hareketlere ait 2.3. Titreşim hareketi farklı bir kaç örnek (basit harmonik hareket.). saymaları; Sarkaç. I.1.3 Cisimlerin dengesi 3.1. Kuvvetlerin dengesi, bileşenleri ve bileşenlere ayrılması. - örneklerle kuvvetlerin dengesini anlatabilmeleri; - “Mekaniğin altın DERSLER ARASI İLİŞKİLER Kimya ve matematik _______________ Astronomi, teknoloji, endüstri ve matematik Makine endüstrisinde, kimya ve matematik olaylar (4 ders) II. 3.2. Kütle merkezi. Denge çeşitleri. 3.3. Kuvvetin momenti. Kaldıraç ve kaldıracın denge koşullu. 3.4. Basit makinelerin verimi “ Mekaniğin altın kuralı” kuralını” anlatabilmeleri; - basit makinelerin verimini hesaplayabilmeler; - Kuvvetlerin bileşenlere ayrılması ve bileşenlerini hesaplayabilmeleri. __________________ __________________ I.2.4. Mekanik Dalgalar. 4.1. Tekdüze (üniform) ortamlarda mekanik dalgaların yayılması. Haygens ilkesi ve uygulaması. 4.2. Ultra ve infra ses. 4.3. Mekanik dalgaların girişimi (interferansı) ve kırınımı (difraksiyonu). Öğrenciler: - Haygens prensibini anlatbilmeleri; - Ultra sesin pratikteki uygulaması anlatılmalı; - mekanik dalgalarda girişim ve kırınım olaylarını saptayabilmeleri. II.1. II.1.5. Gazların moleküler DÜZENSİZ Maddenin kinetik teorisi HAREKETLER moleküler 5.1 Maddenin yapısı ve VE TERMİK kinetik yapısı. molekülerin düzensiz Öğrenciler: - kendi sözleriyle ideal (mükemmel) ve gerçek gazları anlatmaları; Teknoloji ve tıpta. Kimya 77 OLAYLAR (14 ders) (2+4+2) hareketleri 5.2. İdeal ve gerçek gazlar 5.3. Gazlarla yapılan esas süreçler - Maddenin parçacık yapısını ve parçacıkların adlarını söylemeleri. __________________ __________________ II.1.6 Termodinamik 6.1. İç enerji ve ısı. 6.2. Gazların genişlemesi ve iş. Termodinamiğin birinci kanunu. 6.3. Ters yönelir ve ters yönelmez süreçler.İkinci termodinamik kanunu 6.4. İç yanmalı motorlar. - İç enerjinin sıcaklıkla ilişkisini Kimya, endüstri, anlatabilmeleri; teknoloji, - İdeal gazların genleşmesi ve yapılan iş matematik. arasındaki ilişkiyi anlatabilmeleri.; - Atmosferde meydana gelen birkaç olay anlatabilmeleri. __________________ II.1.7. Atmosferdeki olaylar ve hava kirliliği 7.1. Havanın nemi.Yağışlar. Hava durumu nedir? a) Hava akımları b) Yeller (Rüzgârlar) 7.2. Hava ve yaşam 78 __________________ - Hava kirliliğine neden olan birkaç olay anlatabilmeleri. Kimya, biyoloji, astronomi ortamının kirliliği. a) Hava kirliliğin kaynakları ve yerel ve global sonuçları III. III.1. MADDENİN ELEKTRİK VE MANYETİK ÖZELLİKLERİ Maddenin elektrik ve manyetik özelikleri (3 ders) II.1. 8 Elektrostatik (durgun elektrik) alan ve potansiyel 8.1. Kulon kanunu. Elektriksel kuvvetler ve elektriksel alan. 8.2. Elektriksel potansiyel. Gerilim (tansiyon) Öğrenciler: - Sözlü olarak kulon kanununu, elektriksel gerilmi ve elektriksel sığanın tanımını söyleyebilmeleri. Matematik, endüstri, teknoloji vb. 8.3. Elektriksel sığa. Kondansatörlerin bağlanması. IV. IŞIK BİLGİSİ (GEOMETRİK OPTİK) IV.2. Optik araçlar (4 ders) IV. 2. 9. Optik aygıtlar 9.1. Paralel camda ve ışık prizmasında ışığın kırılması. Işığın dağılması (dispersiyon). 9.2. Mercekler. 9.3. Optik aygıtlar. Büyüteç, Öğrenciler: - Işığın renklere ayrılmasını (renklerin sırasını) spektrumu betimlemeleri; - Büyüteç, optik mikroskop, göz vb. gibi Tıp, astronomi, kimya , biyoloji, endüstri teknoloji vb. 79 V. V.1. Atom ve ÇAĞDAŞ FİZİK atom çekirdeği. (2 ders) __________ V.2. Katı cisimlerin mikroskobik özellikleri (2 ders) 80 Optik mikroskop. Göz. Dürbün vb. optik aygıtları birbirinden ayırt edebilmeleri; V.1. 10. Atom ve atom çekirdeği 10.1. Atom çekirdeği ve çekirdek (nükleer) kuvvetler a) Çekirdeğin yapısı. b) Çekirdek (nükleer) kuvvetler. c) Çekirdek dönüşümleri 10.2. Radyoaktif olayı. α, β, γışınları. Öğrenciler: - Çekirdek (nükleer) kuvvetlerini betimlemeleri; - α, β, γ ışınlarının en önemli özelliklerini betimlemeleri; - Çekirdek (nükleer) enerjiden yararlanma olanaklarını betimlemeleri; ________________________ V.2.11. Katı cisimlerin yapısı 11.1. Atomlar moleküler ve kristaller. 11.2. Yarı iletkenler ve süper iletkenler Kimya, tıp, teknoloji vb. _____________ - Katı cisimlerin (kristallerin, yarı iletkenlerin ve süper iletkenlerin) yapısını betimlemeleri; Kimya, teknoloji, malzeme teknolojisi, elektronik. VI. ASTRONOMİ VI.1 Yerküresi. Hava durumu ve (3 ders) V.1.12. Yerçekimi (gravitasyon) ve uzay. 12.1. Newton genel çekim kanunu. 12.2. Yer çekim alanında cisimlerin hareketi. Uzay (kozmik) hızları. Ağırlıksız ortam. 12.3. “Güneş sistemi”nin yapısı ve büyüklüğü . 12.4. Gezegenler ve doğal uyduları. Öğrenciler: - Newton genel çekim kanununu betimlemeleri; - “Güneş sistemi”nin gezegenleri ve doğal uydularını betimlemeleri; ____________________ VI.2. Yıldızlar ve Galaksiler (2 ders) 12.5. Yıldızlar ve galaksiler (Güneş, yıldızlar ve galaksiler). Uzay’ın meydana gelişi ve evrimi. Uzay uçuşları. 12.6. Uzay. Kozmoloji Astronomi ve ceoğrafya ________________ - Yıldızlar, galaksilerin meydana gelişini ve evrimini betimlemeleri gerekir.; Astronomi ve Kozmoloji. 81 METODOLOJİK YÖNERGE Deneyimler, farklı metotlarla gerçekleştirilen eğitimin çok daha başarılı olduğunu göstermektedir. Bu nedenle fizik bilimi eğitimi bir çok eğitim metoduyla gerçekleşmesi gerekir. Burada fizik dersinde en çok kullanılan birkaç eğitim metodundan söz edilecektir. · Ders açıklama metodu · Konuşma (diyalog) metodu · Gösteri (domostrasyon) metodu · Laboratuar çalışma metodu Yukarıda söz konusu olan metotlar yanında gereksinmeye göre öğretmen çağdaş öğretim metodu olan “ öğrenci merkezli eğitim” metodunu da kullanabilir.Ders içeriğine göre, bir kaç metodun kullanılmasıyla öğrencilerde dersin akıcılığını ve derse karşı duyulan ilgiyi artırır. Örneğin bir doğa olayının analitik anlatımını deneyle, pratik uygulamayla ve konuyla ilgili problemler çözerek yapılırsa öğrenciler, beceriler yaşayarak öğrenirler.Bu tür çalışma, öğrencilerin belleğini pozitif olarak etkiler. BİLGİ DEĞERLENDİRMESİ Değerlendirme, eğitim etkinliklerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Eğitimde değerlendirme, öğrencilerin eksikliklerini ve başarılarını saptamak, onları belli bir programlara yönlendirmek, başvurulan öğretim yönteminin etkinliğini anlamak, amacıyla, kullanılan eğitim programının uygun olup olmadığını belirlemek gibi amaçlarla yapılır. Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi için aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmalıdır.: · Etkinlik değerlendirme Öğretmen, öğrenciyi başta bir yandaş olarak görmesi gerekir. Daha sonra öğretmen ve öğrenci arasında bir ikili konuşma süreci gerçekleşmeli. Öğretmen bu şekilde öğrencinin ders anlatımı kazanma 82 becerisine ne oranda ulaştığını değerlendirir. Bu şekilde öğrenci öğretmenle birlikte ders etkinliğini sürdürmekte ve fizik kanunlarını ispatlama becerisini kazanır. Öğrencilerin bazıları aynı bir fizik problem için farklı sonuçlar elde edebilir. · Sözlü değerlendirmesi Bazı öğrenciler dersleri çalışmalarına karşın derslerde etkin değildirler; derste ikili konuşmalara katılmazlar, çekingendirler. Bu nedenle öğretmen söz konusu öğrencilerin bilgi değerlendirmesini klasik metotlarla yapması gerekir. Klasik değerlendirme metodu ikili (diyalog) konuşma şeklinde olmalıdır ve tüm sınıfın katılmamasına dikkat edilmelidir. · Test değerlendirmesi Bir sınıftaki öğrencilerin test tekniği ile değerlendirmesi öğretmene, öğrencilerin ders ile ilgili ne derecede bilgi edindiklerini olanak sağlar. Test metodu öğretmenin testleri hazırlama süresini yakından ilgilendirir. Bu nedenle Bloom tarafından belirtilen kriterleri göz önünde bulundurmakta yarar vardır. Bunlar sırası ile: Bilgi, anlama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirmedir. Her yarı yılda öğretmen birer test soru sınavı hazırlamalıdır.Test sorularının amacı öğrencilerin ders hakkındaki kavrama becerilerini saptamasıdır. · Okuldaki laboratuar etkinlikleri Fizik laboratuarı var olan okullarda öğretmen müfredat programına göre deneyleri gerçekleştirir. Laboratuarda öğretmen herhangi bir fiziksel büyüklüğün yada olayla ilgili ölçmeler gerçekleştirir. Öğretmen laboratuar çalışmalarında yeni teknikler kullanmalıdır. Laboratuardaki çalışmalar sırasında bazı öğrenciler çalışmalarda daha etkindir. Bu öğrenciler deneyleri bağımsız yapabilir, öğretmelerine de yardımcı olurlar. Öğrencilerin bu tür davranışları öğretmen tarafından değerlendirmesi gerekir. 83 · Öğrencilerin evde ve okulda bağımsız çalışma etkinlikleri Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi evde ve okulda gruplar halinde yada bağımsız olarak yaptıkları pratik çalışmaların değerlendirmesi izlenerek de gerçekleşir. Öğrenciler öğretmenin verdiği somut ödevleri pratik olarak gerçekleştirmeleri gerekir. Öğretmen öğrencilere verdiği bir pratik çalışmanın yada bir gözlemin rapor halinde sunulmasını da değerlendirmelidir. 84 KİMYA (Haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 36 ders saati) GİRİŞ Dokuzuncu sınıf Kimya dersi 7. ve 8. sınıf kimyasının devamıdır. Dokuzuncu sınıf kimyası aynı zamanda alt seviye orta öğretim kimyasının son bölümünü oluşturmakta ve karbon bileşiklerini (hidro – karbonlar, oksijenli organik bileşikler, azotlu organik bileşikler ve hayati önem taşıyan organik bileşikler – karbonhidratlar, yağlar ve proteinler) içermektedir. UZAK HEDEFLER · Çeşitli inceleme, aktivite ve deneyler sayesinde karbon bileşiklerinin karakteristik özelliklerine ait bilgileri geliştirebilme; · Canlıların yapısına giren ve günlük yaşamımızda önemli rol oynayan, ayrıca ekonominin değişik alanlarında ayrı önem taşıyan karbon bileşiklerinin çeşitliliğini ve pratikteki önemini değerlendirebilme; · Teorik ve pratik olarak bağımsız çalışma ve çevreyi koruma konusunda alışkanlık ve becerileri geliştirebilme; · Öğrencileri teorik ve pratik alanda bağımsız ve eleştirel tutumlu; öğretmen, veli ve okul personeli ile işbirliği içinde ve okulun çıkarları doğrultusunda yetiştirebilme. GENEL HEDEFLER Bilgi Açısından: · Organik kimyaya ait termin, kavram, olay, realite, teori ve temel kanunları tanımlayabilme; 85 · Karbon elementi ve önemli bileşiklerinin özelliklerini, organik bileşiklerin yapısını kavrayabilme. Anlama Açısından: · Organik reaksiyonlara ait temel süreçleri anlayabilme; · Organik bileşiklere ait özelliklerin bu bileşiklerin yapısına bağlı olduğunu kavrayabilme. Uygulama Açısından: · Organik bileşiklerin adlandırılmasında Uluslararası Saf ve Uygulamalı Kimya Birliği (JUPAC, USUKB) kurallarını uygulayabilme; · Basit organik bileşiklerin yapısını göstermede molekül modellerini uygulayabilme. Analiz Açısından: · Organik bileşiklerin yapı ve özelliklerini inceleyebilme; · Kimyasal değişmelerin ve basit organik reaksiyonların mekanizmalarını inceleyebilme. Sentez Açısından: · Basit organik bileşikleri elde edebilme; · Organik bileşikleri günlük yaşamda kullanabilme. Değerlendirme Açısından: · Organik bileşikleri endüstri ve günlük yaşamda kullanabilme; · Bazı organik bileşiklerin çevredeki olumsuz etkilerini değerlendirebilme. PROGRAM İÇERİKLERİ Kategori I. Karbonun Organik Bileşikleri 86 Alt kategori Ders saatlerinin sayısı 1. Organik Kimyanın Temel İlkeleri 6 2. Hidrokarbonlar 8 3. Oksijenli ve Azotlu Organik Bileşikler 10 4. Hayati Önem Taşıyan Organik Bileşikler 12 % Kategori I. Organik Karbon Bileşikleri Alt Kategori Program İçerikleri I.1. Organik Kimyanın Temel Kavramları I.1.1. Karbon Atomunun Yapısı ve Karbon Bileşiklerinin Özellikleri (Karbon atomunun elektron yapısı ve değeri) I.1.2. Organik Bileşiklerin Özellikleri ve Sınıflandırılması (Organik bileşiklerin özellikleri, yapı ve fonksiyonel gruplara göre sınıflandırılmaları) I.1.3. Organik Bileşiklerin Yapısı ve Organik Bileşiklerde Bağlar Sistemi (Kovalent bağlar ve elektronnokta Yapısı (Luis yapısı) I. Organik Karbon Bileşikleri I.2. Hidro – karbonlar I.2.1. Hidrokarbonlar ve Sınıflandırılmaları (Alifatik ve aromatik hidrokarbonlar) Kazanımlar Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Organik kimyanın tarihi gelişimini ve önemini açıklar. 2. Karbon atomunun elektron yapısını, değer ve bağlarını açıklar. 3. Organik ve inorganik bileşikleri fiziksel ve kimyasal özellikleri bakımından birbirinden ayırt eder. 4. Organik bileşikleri yapı ve fonksiyonel gruplarına göre sınıflandırır. 5. Organik bileşikleri kapalı, yarı açık ve açık formüllerle gösterir. Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Hidrokarbonları, özelliklerine ve karbon atomlarının Dersler Arası İlişki *Fizik (Organik bileşiklerin fiziksel konstantları) *Enformatik (Hidrokarbonlara ait internetteki bilgilerden yararlanma) *Endüstri (Hidrokarbonların endüstrideki kullanılışı) * Fizik (Organik bileşiklerin fiziksel özellikleri ve 87 I.2.2. Alkanlar (Yapısı, adlandırılması, homolog sıra, yapı izomerisi, özellikleri, bulunuşu ve kullanılışı) I.2.3. Alkenler (Yapısı, adlandırılması, cis-trans izomeri, özellikleri, elde edilişi ve polimerleşmesi) I.2.4. Alkinler (Yapısı, sınıflandırılması, adlandırılması, özellikleri ve kullanılışı) I.2.5. Aromatik Hidrokarbonlar – Benzen (Yapısı, özelllikleri, elde edilişi ve reaksiyonları) I.2.6.Yakıtlar (Kömür, petrol ve yer gazı) 88 dizilişlerine göre sınıflandırır. 2. Hidrokarbonları JUPAC sistemine göre adlandırır. 3. Alkanların yapı izomerlerini ayırt eder. 4. Alkan,alken ve alkinlerin yapısını, özelliklerini ve reaksiyonlarını açıklar. 5. Alifatik ve aromatik hidrokarbonları kapalı ve açık formüllerle gösterir. 6. Alkenlerde cis ve trans izomeriyi ayırt eder. 7. Basit örneklerde hidrokarbonların molekül modellerini yapar. 8.Yakıtların kökenini, yapı ve özelliklerini, bulunuş ve kullanılışını açıklar. 9. Yakıtların enerji değerini ve endüstri ham maddesi olarak önemini, ayrıca, çevre kirliliğine etkisini açıklar. fiziksel konstantlar) *Enformatik (Hidrokarbonlara ait internetteki bilgilerden yararlanma) *Endüstri (Hidrokarbonların endüstrideki kullanılışı) I. Organik Karbon Bileşikleri I.3. Oksijenli ve Azotlu Organik Bileşikler I.3.1. Alkoller ve Fenoller Bu konuları başarıyla tamamla(Kavramı, yapısı, yan her öğrenci: sınıflandırılması, adlandırılması, 1. Basit örneklerde alkolleri açık elde edilişi, özellikleri ve formüllerle gösterir. kullanılışı) 2. Alkollerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini açıklar. 3. Alkolleri karbon atomları I.3.2. Aldehitler ve Ketonlar zincirine göre ayırt eder. (Kavramı, yapısı, adlandırılması, 4. Alkolleri hidroksil gruplarının elde sayısına göre sınıflandırır. edilişi, özellikleri, reaksiyonları ve 5. Alkolleri JUPAC sistemine kullanılışı) göre adlandırır. 6. Alkolleri fenollerden ayırt I.3.3. Karboksilli Asitler eder. 7. Fenollerin zehirli olduklarını (Kavramı, yapısı, adlandırılması, açıklar. sınıflandırılması, özellikleri, reak- 8. Aldehit ve ketonların yapısını siyonları, türevleri ve kullanılışı) açıklar ve onları birbirinden ayırt eder. 9. Aldehit ve ketonları JUPAC I.3.4. Esterler sistemine göre adlandırır. (Kavramı, yapısı, özellikleri, 10. Karboksilli asitlerin ve bulunuşu, reaksiyonları ve türevlerinin yapılarını açıklar. kullanılışı) 11. Karboksilli asitleri JUPAC sistemine göre adlandırır. 12. Karboksilli asitleri I.3.5. Aminler *Fizik (Oksijenli organik bileşiklerin fiziksel konstantları) *Biyoloji (Oksijenli organik bileşiklerin canlılarda bulunuşu ve görevi) *Enformatik (Oksijenli organik bileşiklere ait internetteki bilgilerden yararlanma) *Hekimlik (Alkollerin hekimlikte kullanılışı) 89 (Kavramı, yapısı, adlandırılması, sınıflandırılması, özellikleri ve kullanılışı) I. Karbonun Organik Bileşikleri I.4. Hayati Önem Taşıyan Organik Bileşikler I.4.1.Yağlar ve Sabunlar (Yapısı, elde edilişi, özel-likleri, sınıflandırılması, önemi ve kullanılışı) I.4.2. Karbonhidratlar ve Sınıflandırılmaları (Yapısı, sınıflandırılması, özellikleri ve kullanılışı) 90 fonksiyonel grupların sayısına göre sınıflandırır. 13. Aminleri açık formüllerle gösterir. 14. Aminleri yapılarına göre sınıflandırır. 15. Aminleri JUPAC sistemine göre ad-landırır. 16. Oksijenli ve azotlu organik bileşiklerin elde edilişini deneysel olarak gösterir Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Basit yağların yapısını açıklar. 2. Yağların özelliklerini ve bulunuşunu açıklar. 3. Yağların canlılar için önemini açıklar. 4. Karbonhidratları kapalı ve açık formüllerle gösterir, molekül modellerini yapar. 5. Karbonhidratları karbon zinciri yapısına göre sınıflandırır. 6. Karbonhidratların özelliklerini ve önemini açıklar. *Endüstri (Oksijenli organik bileşiklerin endüstrideki üretimi ve kullanılışı) *Fizik (Azotlu organik bileşiklerin fiziksel özellikleri) *Enformatik (Biyolojik önemi olan organik bile-şiklere ait internet-teki bilgilerden yararlanma) 1.4.3. Monosakkaritler (Yapısı, sınıflandırılması, özellikleri ve kullanılışı) 1.4.4. Disakkaritler ve Polisakkaritler (Yapısı, özellikleri, bulunuşu ve kullanılışı) 1.4.5. Alkaloidler ve Vitaminler (Genel özellikleri ve organizmadaki fizyolojik görevleri) 1.4.6. Amino Asitler ve Proteinler (Yapısı, adlandırılması, sınıflandırılması, özellikleri ve organizmadaki fizyolojik görevleri) 1.4.7. Polimerler (Yapısı, elde edilişi, özellikleri, sınıflandırılması ve önemi) 7. Disakkarit ve polisakkaritleri kimyasal formüllerle gösterir ve molekül modellerini yapar. 8. Alkaloid ve vitaminlerin organizmadaki görevini açıklar. 9. Alkaloidleri etkilerine göre sınıflandırır. 10. Alkaloid ve vitaminlerin organizmanın normal yaşamasında ve savunmasındaki rolünü açıklar. 11. Amino asit ve proteinlerin yapısını açıklar. 12. Amino asitleri fonksiyonel gruplarına göre sınıflandırır. 13. Proteinlerin yapısını açıklar. 14. Proteinlerin yaşamdaki önemini açıklar. 15. Polimerlerin meydana gelmesini açıklar. 16. Polimerleri oluşumlarına göre sınıflandırır. 17. Polimerlerin yaşam ve endüstrideki önemini, ayrıca çevre kirliliğine etkisini açıklar. *Biyoloji (Organik bileşiklerin Canlılardaki önemi) *Endüstri (Polimerlerin üretimi ve kullanılışı) 91 METODOLOJİK YÖNERGE Kimya dersi plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için çalışmalarda değişik yöntem ve tekniklerin (bilgi edinme, tekrarlama, pekiştirme, alıştırma, ödev yapma, pratik çalışma; ayrıca çizim, diyagram, model, gra fik, laboratuvar araçları, ölçme araçları gibi teknik araç ve gereçleri kullanma, internet kullanma) uygulanması gerekir. Kimya derslerinde uygulanacak olan yöntem ve teknikler öğretmenin seçimine bırakılmıştır.Yöntem ve teknik seçerken öğrencilerin istem ve ihtiyaçları, konuların içeriği, didaktik kurallar, öğrencilerin bilgi seviyesi vb. gözönünde bulundurulmalıdır. Derslerde uygulanması gereken yöntem ve teknikler değişik olmalı, derslerin dinamik olması sağlanmalı, ayrıca dersteki monotoniyi kırarak öğrenciler teşvik edilmelidir. Öğrencilerle çalışmada uygulanabilecek yöntem ve teknikler öğrenim çeşitleri kadar çoktur. Öğretim yöntem ve teknikleri program içeriklerinin kolay öğrenilmesini sağlayabileceği gibi bilgi ve alışkanlıkların, yetenek, tutum ve değerlerin, özellikle günlük problemlerin çözümü için gereken bilgilerin de uygulanmasını sağlamalıdır. Öğretimde uygulanabilecek bazı yöntem ve teknikler aşağıda verilmiştir: · Doğrudan öğretim (anlatma, açıklama, alıştırma, örnek verme); · Dolaylı öğretim (İnceleme, keşfetme, problem çözme); · Sorularla öğretim (öğrencilere soru ssormaa); · Tartışma ve iş birliğiyle öğretim (küçük ve büyük gruplarla, bütün sınıfla çalışma); · Düşünme ile öğretim (eleştirel düşünme, yapıcı düşünme, problemleri bilgisayar aracılığı ile çözme); · Proje yapmakla ve doğa çalışmalarında bulunmakla öğretim; · Gösteri ve deney yapmakla öğretim; · Multimedyal araçlarla, özellikle bilgisayar aracılığı ile öğretim; · Bağımsız inceleme ile öğretim; · Doğa ve endüstri objelerinde öğretim. 92 Sözü geçen yöntem ve tekniklerin uygun didaktik araç ve gereçlerle birlikte uygulanması gerekir; aksi halde beklenen sonuçlara ulaşılamaz. DEĞERLENDİRME Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların oluşması beklenir. Bu davranışların oluşup oluşmadığını, oluştu ise ne derecede oluştuğunu saptamak için değerlendirmeye; değerlendirilmenin yapılabilmesi için de ölçmeye ihtiyaç vardır. Öğretimde uygulanan değerlendirmenin birkaç çeşidi vardır: · Yapıcı değerlendirme; · Teşhis edici değerlendirme; · Toplam değerlendirme; · Teşvik edici değerlendirme. Değişik konuların işlenmesinden sonra yapılan her değerlendirme iyi sonuçlar vermektedir. Bu tür değerlendirmeler gerek öğrencilerde gözlenen davranışlar, gerekse eğitim sistemi hakkında önemli bilgiler verir. Son değerlendirme öğrencilerin tüm aktivitelerini (sözlü cevaplar, projeler, seminerler, gruptaki davranışlar, deneyler sırasında edinilen yetenekler, ev ödevleri, test sonuçları, sınavlar vb.) içine almaktadır. Öğretim sürecinde öğrencilere kazandırılacak olan davranışlar üç alanda toplanabilir: · Bilişsel alan; · Duyuşsal alan; · Devinimsel alan. Öğretmen, program içeriklerini değerlendirirken çeşitli araç ve teknikler uygular. Program içerikleri (bir konu, bir bölüm, bir sömestre ya da yarıyıl ve ders yılı sonu) gerçekleştirildikten sonra öğrenciler notlarla değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları öğrenci, veli ve eğitim yöneticileri için açık olmalıdır. Değerlendirme sonuçları değişik amaçların gerçekleştirilmesinde yararlı olur. Örneğin: 93 1. Öğrenci başarısının saptanması; 2. Öğrencilere derslerle ilgili bilgilerin saptanması; 3. Öğrencilerin teşvik edilmesi; 4. Öğrencilerde ilerlemenin saptanması; 5. Güncel hedeflerin gerçeklerştirilmesinin sağlanması; 6. Öğrencilerin gelecekteki çalışmalar için hazır olduklarının saptanması; 7. Kendini ve diğerlerini değerlendirme esasında öğretim kalitesinin düzeltilmesi. KAYNAKÇA VE DERS ARAÇ İLE GEREÇLERİ Kimya dersi öğretim plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için öğretmen ve öğrenciler aşağıdaki kaynakça ve ders araç ile gereçlerden yararlanmalıdır. DERS ARAÇ VE GEREÇLERİ o Kimya laboratuvarı ya da mobil laboratuvar; o Kimya kitapları, elkitapları, praktikumlar, iş defterleri; o Mesleki ve bilimsel dergiler, sözlükler, ansiklopediler; o Elementlerin periyodik cetveli, fotoğraflar, modeller, şemalar, diyagramlar, maketler, mineraller koleksiyonu; o Multimedyal araçlar (bilgisayar programları, internet, CD); o Videorekorderli TV araç, grafoskop, fotoslaydlar, videokasetler; o Kimya sözlüğü. Kaynak ve ders araç ile gereçlerin seçimi kimya öğretmeni, okuldaki koşullar ve kimya dersi uzak ve genel amaçları göz önünde bulundurarak yapar. Aynı imkanlar öğrencilere de tanınmalıdır. 94 COĞRAFYA - KOSOVA VE KOMŞU ÜLKELERİ (haftalık ders sayısı:1, yıllık toplam: 18 ders saati) GİRİŞ 9. sınıf Coğrafya dersinin araştırma konusu Balkan yarımadası, Kosova ve doğal ile toplumsal - ekonomik koşullar bağlamında diğer komşu ülkelerin genel özellikleri ve gelişmeleridir. UZAK HEDEFLER - Kosova ve bölge ülkelerinin doğal ve toplumsal ilişkilerini ve bu ilişkilerin insan etkinliklerine etkilerini anlayarak, coğrafi konumunu, doğal (jeolojik yapı, rölyef, iklim, sular, toprak cinsleri, bitki ve hayvan örtüsü) özelliklerini, nüfus (nüfus, yerleşim yerleri ve ekonomik etkinlikler) özelliklerini, gelecekle ilgili görevleri öğrenme ve anlama becerilerini geliştirebilme; - Kosova ve bölge ülkelerinin kültür ve doğa mirasına değer verme becerisini geliştirebilme; - Metin, fotoğraf, tablo, diyagram ve haritalardan edinilen sözlü, miktar ve simgesel verilerin kullanılması beceri ve alışkanlığını geliştirebilme; - Kosova ve bölge ülkeleri hakkında coğrafya dersinde edinilen bilgi, beceri ve alışkanlıkları doğru ve sorumlukla kullanma yeteneğini geliştirebilme. - Kosova ve bölge ülkelerinde yerel, ulusal ve bölgesel problemlerine çözüm aramak maksadıyla insan hakları, milli, dini, dilsel, kültürel, cinsiyet eşitliğine saygı gösterebilme GENEL HEDEFLER Ø Bilgi açısından - Kosova ve bölge ülkelerinin doğa ve nüfus özellikleri ile ilgili kanıtlar bilgisi 95 - Kosova ve bölge ülkelerinin doğa ve nüfus özellikleri ile ilgili kavramlar bilgisi Ø Anlama açısından - Kosova ve bölge ülkelerinin coğrafi (doğa, toplum, ekonomi, kültür ve siyaset) özellikleri anlayabilme Ø Uygulama açısından - Kosova ve bölge ülkeleri ile ilgili grafik, diyagram, harita ve istatistik verilerini kullanabilme - İstatistik verilerden Kosova ve bölge ülkeleri ile ilgili harita, grafik, diyagram vb. araçlar hazırlayabilme Ø Analiz açısından: - Kosova ve bölge ülkelerine doğa koşulları ve toplumsal ile siyasal faktörlerin etkisini analiz edebilme - Kosova ve bölge ülkelerinin toplumsal ve ekonomik gelişmelerine doğa koşulları ve toplumsal ila siyasal faktörlerin etkisini analiz edebilme Ø Değerlendirme açısından - Kosova ve bölge ülkelerinin toplumsal ve ekonomik gelişmelerine doğa koşulları ve toplumsal ila siyasal faktörlerin etkisini değerlendirebilme - Yaşamsal çevreye insan etkinliklerinin etkisini değerlendirebilme Ø Değer ve tutum açısından - Kosova ve bölge ülkelerinin doğa, kültür ve nüfus açısından çeşitliliğine değer verip bu özelliklere karşı olumlu tutum geliştirebilme - Bireysel anlamda işbirliğine açık, hoşgörülü, saygılı, istekli, eleştirel, grupta ve ikili çalışmaya yetenekli, ders kitabı, sözlük, ansiklopedi, internet, eğitici TV programları gibi kaynakları kullanmaya yetenekli, diğer topluluklarla işbirliği yapmaya vb. yetenekli olabilme. 96 Ulusal Mensubiyete Göre 9 Sınıf Coğrafya Dersinin İçeriği Kategori Bölge Altkategori Kosova ve bölge ülkeleri Ders üniteleri - Balkan Yarımadası - Kosova - Arnavutluk - Makedonya - Sırbistan ve Karadağ - Bosna-Hersek - Hırvatistan - Türkiye Arnavutlar % Sırp ve Karadağlılar Ders % sayısı 1+0 5.3 8+3 57.9 Boşnaklar Ders sayısı 1+0 8+3 Ders % sayısı 1+0 5.3 8+3 57.9 5.3 57.9 3+1 1+0 21.1 5.3 1+1 2+1 10.5 15.8 1+1 1+0 1+0 1+0 5.3 5.3 1+0 1+0 5.3 5.3 15+4 100 14+5 100 Türkler Ders sayısı 1+0 8+3 10.5 5.3 2+1 1+0 14+5 % Hırvatlar 5.3 57.9 Ders sayısı 1+0 8+3 5.3 57.9 1+1 1+0 10.5 5.3 1+1 1+0 10.5 5.3 15.8 5.3 1+0 2+1 5.3 15.8 2+1 1+0 15.8 5.3 100 14+5 100 14+5 100 Toplam 97 Ulusal Mensubiyete Göre yaygın Eğitim 9 Sınıf Coğrafya Dersinin Planlanması Kategori Bölge 98 Altkategori Kosova ve bölge ülkeleri Ders üniteleri Ders sayısı Toplam ders sayısı % oranı Balkan Yarımadası (tüm ulus mensupları) Kosova (tüm ulus mensupları), coğrafi konumu, yüzölçümü, sınırları Kosova’nın doğa yapısı Nüfus ve yerleşim yerleri Ekonomi Kosova’nın bölgeleri Arnavutluk ve Makedonya (Arnavutlar için). Her iki ülkenin coğrafi konumu, yüzölçümü, sınırları Arnavutluk ve Makedonya’nın doğa yapısı Her iki ülkenin nüfusu ve ekonomik gelişimi Arnavutluk ve Makedonya (Azınlıklar için). Coğrafi konumu, yüzölçümü, nüfusu ve ekonomik gelişimi Sırbistan ve Karadağ (Arnavutlar ve azınlıklar için) Konumu, doğa özellikleri, nüfus ve ekonomik özellikleri 1+0 1+0 5.3 1+0 3+1 2+1 1+0 1+1 8+3 57.9 1+1 3+1 21.1 1+1 1+1 10.5 1+0 1+0 5.3 1+0 1+0 Sırbistan ve Karadağ (Sırp ve Karadağlılar için) Konumu, doğa özellikleri Nüfusu, yerleşim yerleri ve ekonomisi Bosna-Hersek ve Hırvatistan (Arnavut, Sırp, Karadağlı ve Türkler için) Konumu, doğa özellikleri, nüfus ve ekonomik özellikleri Bosna-Hersek ve Hırvatistan (Boşnak ve Hırvatlar için) Konumu, doğa özellikleri Nüfusu, yerleşim yerleri ve ekonomisi Türkiye (Arnavut, Sırp, Karadağlı Boşnak ve Hırvatlar için) Konumu, doğa özellikleri, nüfus ve ekonomik özellikleri Türkiye (Türkler için) Konumu, doğa özellikleri Nüfusu, yerleşim yerleri ve ekonomisi Toplam 1+0 1+1 2+1 15.8 1+0 1+0 5.3 1+0 1+1 2+1 15.8 1+0 1+0 5.3 1+0 1+1 2+1 15.8 15+4 15+4 100.0 99 Kosova ve Bölge Ülkeleri Dersi Program İçeriği Kategori Bölge Alt kategori Kosova ve Bölge Ülkeleri Program İçeriği Balkan Yarımadası Kosova, coğrafi konumu, yüzölçümü ve sınırları Kosova’nın Doğal Yapısı, jeolojik yapı, rölyef, iklim, hidrografya, toprak cinsleri, bitki ve hayvan örtüsü Nüfus ve Yerleşim Yerleri Popülâsyon, nüfus sayısı, nüfus yoğunluğu, doğal ve mekanik nüfus 100 Kazanımlar Dersler arası ilişki Öğrenci: - Balkan Yarımadası coğrafi konumu ve doğal özelliklerini açıklar. - Nüfus ve ekonomik etkinliklerin temel özelliklerini söyler. - Kosova’nın konumunun rolünü analiz eder ve bölge ülkeleriyle yüzölçümünü karşılaştırır. - Kosova’yı komşu ülkelere bağlayan vadi, boğaz, dağ geçitlerini söyler - Rölyef temel şekillerini ve özelliklerini ayırt eder. - İklim tiplerinin temel özelliklerini açıklar. - Temel hidrografya özelliklerini açıklar - Göl çeşitleri ve özelliklerini ayırt eder. - Başlıca toprak cinslerinin ve özelliklerini ayırt eder. - Canlı örtüsünün ana özelliklerini açıklar. - Kosova’da Arnavut ve diğer nüfusların tarihi geçmişini belgelendirir. - Doğal nüfus artışı seviyesinin yüksekliği ve doğal ölüm seviyesinin düşüklüğünün etkenleri ve nedenlerini açıklar Coğrafya, Jeoloji, İklim, Hidrografya, Biyo-coğrafya vb. konularla ilişkilendirme Tarih, Coğrafya, Ekonomi ve Kültür bilgileriyle ilişkilendirme Jeoloji, Fiziksel Coğrafya, Beşeri Coğrafya, BiyoCoğrafya, Çevre Coğrafyası ile ilişkilendirme Kosova bağlamında Tarih, Demografi, Ekonomi, Kültür ve Siyaset ile hareketleri, nüfus yapısı ve yerleşim yerleri çeşitleri Ekonomi ve Ekonomik Gelişme Faktörleri Tarım ve kolları, madencilik ve sanayi, Ulaştırma, ticaret, zanaatlar ve turizm Kosova’daki Bölgeler Doğu ve Batı Bölgeleri Arnavutluk ve Makedonya - Nüfus oranına göre başlıca ulusal ve dini nüfus gruplarını sayar - Nüfus göçlerinin ana etkenlerini tetiklemiş olan ve tetikleyen etkenleri açıklar - Kosova’da yerleşim yerlerinin başlıca çeşitlerini fark eder - Kosova’nın ekonomik gelişmesine etkisi olan doğal ve toplumsal faktörleri anlar - Tarımın temel kollarını ve gelişmişlik seviyelerini söyler - Kosova’da sanayinin gelişmesine etkisi olan yeraltı ve yerüstü zenginliklerini söyler - Harita üzerinde Kosova’nın en önemli sanayi merkez ve bölgelerini gösterir - Ulaştırmaya etkisi olan temel faktörleri anlar - Kara, demiryolu ve hava ulaşımının olumlu ve olumsuz yönlerini ve gelişmişlik düzeylerini açıklar - Kosova turizminin gelişmesinde etkili olan temel doğal, kültürel ve toplumsal etkenleri açıklar - Karakteristik, doğal, toplumsal ve ekonomik özelliklerini dikkate alarak, Kosova’nın temel bölgelerini anlar - Arnavutluk ve Makedonya’nın konumunu ve temel doğal özelliklerini açıklar ilişkilendirme Kosova bağlamında Ekonomi, Tarih, ve Siyaset ile ilişkilendirme Fiziki Coğrafya, Beşeri Coğrafya, Biyoloji ve Çevre ile ilişkilendirme Fiziki Coğrafya, Demografi, 101 102 (Arnavutlar için) Coğrafi konumu, doğal, toplumsal ve ekonomik özellikleri Arnavutluk ve Makedonya (azınlıklar için) Coğrafi konumu, doğal, toplumsal ve ekonomik özellikleri - Arnavutluk ve Makedonya nüfus ve ekonomisinin temel özelliklerini belirler - Harita üzerinde Arnavutluk ve Makedonya’nın başlıca bölgelerini fark eder - Arnavutluk ve Makedonya’nın konumunu ve temel doğal özelliklerini açıklar - Arnavutluk ve Makedonya nüfus, yerleşim yerleri ve ekonomisinin temel özelliklerini belirler Sırbistan ve Karadağ (Arnavutlar ve azınlıklar için) Coğrafi konumu, doğa, nüfus toplumsal ve ekonomik özellikleri - İki ülkenin konumunu ve temel doğal özelliklerini açıklar - İki ülkenin nüfus ve ekonomisinin temel özelliklerini belirler Sırbistan ve Karadağ (Sırp ve Karadağlılar için) Coğrafi konumu, doğa, nüfus toplumsal ve ekonomik özellikleri ve bölgeleri Bosna Hersek ve Hırvatistan (Boşnak ve Hırvatlar dışındaki - Sırbistan ve Karadağ’ın coğrafi konumunu rolü ve temel doğal özelliklerini açıklar - Nüfus ve ekonomisinin temel özelliklerini anlar - Sırbistan ve Karadağ’ın temel bölgelerini anlar - Bosna Hersek ve Hırvatistan’ın coğrafi konumu, özel doğal koşulları, nüfus yapısı ekonomisinin temel özelliklerini açıklar Ekonomi, Siyasi ve Kültürel bilgilerle ilişkilendirme Fiziki ve Beşeri Coğrafya, Demografi, Ekonomi, Siyasi ve Kültürel bilgilerle ilişkilendirme Söz konusu ülkelerin belli alanlardaki Fiziki, Beşeri ve Genel Coğrafya ilgili bilgilerin ilişkilendirilmesi Söz konusu ülkelerin belli alanlardaki Fiziki, Beşeri ve Genel Coğrafya ilgili bilgilerin ilişkilendirilmesi Söz konusu ülkelerin belli alanlardaki Fiziki, topluluklar için) Coğrafi konumu, doğa yapısı, nüfus ve ekonomisi Bosna Hersek ve Hırvatistan (Boşnak ve Hırvatlar için) Coğrafi, doğa, nüfus, ekonomisi ve bölgesel özellikleri - İki ülkenin konumunu ve temel doğal özelliklerini açıklar - İki ülkenin nüfus ve ekonomisinin temel özelliklerini belirler - İki ülkenin spesifik bölgeleri ve özelliklerini anlar Türkiye (Türklerin dışındaki topluluklar için) Konumu, nüfusu, ekonomisi - Türkiye’nin ilgi uyandıran konumunu, doğa, nüfus ve ekonomik özelliklerini açıklar Türkiye (Türkler için) Coğrafi konumu, doğa yapısı, nüfusu, ekonomisi ve bölgeleri - Türkiye’nin ilgi uyandıran konumu doğa özelliklerini açıklar - Türkiye nüfusu ve ekonomik gelişmesinin temel özelliklerini belirler - Türkiye’nin coğrafi bölgeleri anlar ve temel özelliklerini belirler Beşeri ve Genel Coğrafya ilgili bilgilerin ilişkilendirilmesi Tipik bölgelerle ilgili toplumsal yapı ve ekonomik ile siyasal sorunların yapısı ile ilişkilendirilmesi Coğrafi ve bölgesel tipik bilgilerin ilişkilendirilmesi Türkiye ile ilgili Fiziki ve Beşeri Coğrafya, Ekonomi, Kültür ve Siyasi bilgilerin ilişkilendirilmesi 103 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Der süreci organizasyonu sırasında başvurulacak yöntem, teknik, strateji ve diğer öğretim şekillerinin seçim yetkisi, öğretmenlerin mesleki haklarıdır. Yöntembilimsel açıdan teori ile uygulama alanlarının dikkatle değerlendirilmesi önerilir. Derste uygulanacak olan yöntemler önceden konunun içeriğine, öğrencilerin öğrenim seviyelerine ve coğrafya alanından önbilgilerine uygun şekilde seçilmelidir. Yöntem seçimi, öncelikle günlük problemlerin çözümünde başvurulacak coğrafi bilgi, beceri ve değerlerinin benimsenmesine ve bunlardan yararlanılmasına yardımcı olacak şekilde yapılması gerekir. Öğretim yöntemleri, öğretmen ve öğrenciler tarafından kullanılabilecek çağdaş tekniklere uygun şekilde sunulacak bilgilerin cinsi ve dersin amaçları ile ilişkilendirilmelidir. Kullanılabilecek sözlü yöntemlerin başında şunlar gelir: anlatma yöntemi, gösterip yaptırma (demonstrasyon) yöntemi, tartışma yöntem vb. Etkili ve kalıcı öğrenmenin sağlanması için sınıf içi öğretimde, öğrenci merkezli öğretim tekniklerinin uygulanması gereği hissedilmektedir. Tartışmalar sınıfın tamamı ile yapılacağı gibi, ikili gruplar halinde de karşılıklı yapılabilir; diğer yandan işbirliğine dayalı öğrenmede beyin fırtınası, kümeleme, soru hazırlama ve sorma, güdümlü okuma, eleştirel okuma, problem çözme, kavram haritası, tartışma ağı, anahtar kelimeler, ayrılıp birleşme, Venn diyagramı, küp oyunu, beş satır, kompozisyon, galeri beyni, TV programı gibi teknik ve araçlar kullanılabilir. Coğrafya Öğretiminde Çalışma Biçimleri Kosova ve Bölge Ülkeleri Coğrafyası dersi öğretilmesinde şu çalışma biçimlerine başvurulabilir: Ø Bireysel çalışma, Ø İkili çalışma, Ø Grup çalışması, Ø Sınıf çalışması vb. 104 konularının DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Coğrafya dersi bilgilerinin benimsenme derecesinin kontrol edilmesi ve değerlendirilmesi, bu ders programının başarılı bir şekilde uygulanması için çok önemli bir süreçtir. Bu yüzden değerlendirme etkinliklerinin, dersin genel ve özel hedeflerine uygun kazanımların nicelik açısından seviyesinin değerlendirilmesine odaklanması önerilir. O halde öğrencilerin günlük ve sistematik bilgi düzeyi kontrolleri ve değerlendirmeler daha verimli olur. DEĞERLENDİRME Değerlendirmenin gereksinimleri: Ø Net anlaşılır ders hedefleri Ø Öğrencilerin motive edilmesi Ø Öğrencilerin deneyim ve becerilerinin bilinmesi Ø Öğrenci gereksinimlerinin netliği ve uygun yöntem ve teknikler Değerlendirme kıstasları: Ø Öğrenciler ne söylüyor, ne yazıyor, ne yapıyor? Değerlendirme Araçları Öğretmen ve okul yönetimi, yeterli derecede değerlendirme araçları seçip uygulamalıdır. Başvurulabilecek değerlendirme araçları aşağıdaki gibidir: § Gözlem § Anket § Portföy § Sözlü sınav § Yazılı sınav § Kontrol kâğıdı 105 § Çoktan seçmeli testler § Kısa cevaplı çok sorulu testler § Uzun cevaplı az sorulu testler § Ödev ve soru çözmeli testler ve öğretmenin uygun göreceği diğer değerlendirme araçları. Değerlendirme Safhaları o Seviye tespit etmek amacıyla yapılan değerlendirmeler, o Ölçülebilen değerlendirmeler o Ölçme sonuçlarına göre niceliksel (sayısal) değerlendirme sonuçlarının belirlenmesi Değerlendirme Kategorileri - Biçimlendirici değerlendirme - Tanılayıcı değerlendirme - Nihai değerlendirme - Yüreklendirici değerlendirme Yukarıda sayılan tüm değerlendirme şekilleri öğretmenin kendisi tarafından yapılır. Kazanım Dereceleri Okul yılı sonunda öğrencilerin aşağıdaki kazanım (başarı) derecelerinden birini kazanmaları gerekir: § Pekiyi (Çok yüksek başarı derecesi) § İyi (Yüksek başarı derecesi) § Orta (Orta başarı derecesi) § Geçer (Sınırlı başarı derecesi) § Başarışız (Yetersiz başarı derecesi) 106 Ders Araç ve Kaynaklarının Kullanılması o Ders kitabı o Yardımcı elkitapları o Atlas o Küre o Çeşitli haritalar o Broşürler o Fotoğraf, poster, şema, diyagram, tablo, grafik vb. o Saydamlar, slâytlar, kasetler o Bilgisayar yazılımları, internet, vb bilişim araçları. 107 108 SOSYAL BİLİMLER · YURTTAŞLIK EĞİTİMİ · TARİH 109 110 YURTTAŞLIK EĞİTİMİ (yılda 20 ders saati) GİRİŞ Dokuzuncu sınıflara ait Yurttaşlık Eğitimi programı, öğrencilerin bilgi edinmeleri ile yeteneklerinin oluşturulmasına dair gereksinimleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. Bu yaştaki gençler genelde, kulüp, dernek ya da değişik toplumsal örgütlerde faal olmaya ilgili olurlar. Dokuzuncu sınıfa ait bu ders programı, öğrencilere bu tür örgütleme şekilleri için olduğu gibi, topluluk ve toplum içindeki bu tür örgütlemelerin işlevlikleri ile etkileri konusunda bilgi sunar. Kategoriler: Gruplar, enstitüler ve öğrenci kültürü bir yandan bilgi edinmeyi ve alışkanlık oluşturmayı, diğer yandan da somut toplumsal etkinliklerde ve örgütlemelerde tecrübeye sahip olmalarını olanaklı kılar. Tabiî ki bu konular üzere gerçekleşecek olan eğitim gereksiz hayallerle yüklü olan teorik eğitime değil, realiteye dayalı, grup ve toplumsal enstitülerde, kültür ve iletişimde, değer ile inançlarda ve çevreye ait yaşamla ilgili somut örneklerden oluşan bir temele dayalı olacaktır. Konusal olan bu iki kategori dokuzuncu sınıf öğrencilerine yurttaşlık konusundaki bilgi ve yeteneklerini uygulamaları için çok fazla örnek sunmaktadır. UZAK HEDEFLER Ø Öğrencilerde uyum sağlamak, entegre (bütünleşme) olmak ve şu esas sosyal gruplarda etkin ve sorumlu bir şekilde davranmaları için yetenek geliştirir: aile, okul, kulüp, dernekler ve değişik enstitüler. Ø Öğrencilere doğru bir iletişim kurmakta yardımcı olmakla birlikte, kültürler arası iletişimde hoşgörülü ve anlayışlı davranışta 111 bulunmalarına ve çağdaş teknoloji iletişimi kullanmalarına dair alışkanlık yaratmalarında teşvik edici olmayı. Ø Öğrencilerde insan onuruna, insan ve kültürel farklılıklarına ve ekolojik farklılıklara saygılı olmaları konusunda alışkanlık oluşturmalarında olduğu gibi, çevrenin korunmasına dair alışkanlıkların yaratılmasında da yardımcı olur. DERS HEDEFLERİ Yurttaşlık eğitimi dersinin amaçlarına göre, dokuzuncu sınıf öğrencisi şu hedeflere ulaşmak mecburiyetindedir: Tutum ve değerleri geliştirme açısından: - Farklı cinsiyet, etnik, dini, kültürel, ırk ya da tacir edilen şahıslara karşı açık ve hoşgörülü olmayı; - Yaş, cinsiyet, dini mensubiyet, ırk ve tacir edilen şahıslara ait her çeşit önyargı ve ayrımcılıklara karşı gelmeyi; Bilgi açısından - Şu örgütlenme şekillerini; kulüp, dernek, enstitü, demokratik yönetim, sivil toplum ve kulüp, dernek ile hükümet dışı veya hükümet enstitülerine bağlı olan örgütlenme şekillerini; - Bireysel ya da topluluk veya toplum için ortak sorunların çözümlenmesinde yurttaşların katılımcı olmalarının etkilenmesi; Anlama açısından - Topluluk ve toplum içindeki kulüp ve derneklerin etkinliklerini; - Kulüp ve derneklerin topluluk ve toplumdaki günlük yaşamda olan etkisini Uygulama açısından - Okul, topluluk ve toplumda karşı tacir planını kapsayarak, aile, kulüp, dernek ve okuldaki bireysel görev ve sorumlulukları; 112 - Tacirlik kurbanları ya da insanlara yapılan farklı şiddet olaylarında insan haklarına veya insan onuruna saygılı olmayı; Analiz açısından - Bir bireyin ya da topluluğun dokunulmasını etkileyen nedenleri ve insan tacirliğini olanaklı kılan sosyo-ekonomik koşulları; - Kosova’daki kulüp, etkinliklerin etkisini; dernek ve enstitülerin sürdürdükleri - Kosova’da demokrasinin ve yurttaşlık geliştirilmesinde sivil toplumun rolünü; değerlerinin Sentez açısından DERS YAPISI Bu sınıftaki Yurttaşlık eğitimi 18 hafta boyunca 1,er ders olarak öğrenilir KATEGORİLER ALTKATEGORİLER DERS SAYISI Aile GRUPLAR VE ENSTİTÜLER Okul 5 Kulüpler, dernekler ve enstitüler Dil ve iletişim KÜLTÜR Kültürel değerler ve inanç Kültürler arası iletişim 13 Çevreye ait ilgi 113 PROGRAM İÇERİĞİ Aile Öğrenci şunları öğrenmelidir: Öğrencinin sağlıklı eğitimi ve gelişmesi için mecburi bir gereksinim olarak ebeveyn-öğrenci arasında iletişim ile işbirliğini. Kazanımlar Öğrenci: Ø Ebeveynler ve çocuklar arasında daha açık bir iletişim ve işbirliği gereksinimini kavrar Okul Öğrenci: Asla değiştirilemeyecek eğitim ve sosyalleşme etmeni olarak okul; Kosova’da ve daha bazı ülkelerdeki eğitim yapısını ve sistemini; değişik okul ve meslek çeşitlerini; devamlı eğitimi. Kazanımlar Öğrenci: Ø Çocukların eğitimlerinde ve sosyalleşmelerinde okulun rolünü öğrenir; Ø İnsan tacirliğinin önlenmesinde okulun rolünü anlar; Ø Devamlı eğitime ait gereksinimi değerlendirir. Kulüpler, dernekler ve enstitüler Öğrenci: Kulüp/dernek çeşitlerini ve onların sürdürdükleri etkinlik çeşitlerini; kulüb ve derneklerin çağdaş toplumdaki rolünü; Kosova’da sivil toplumun rolü ve gelişmesi. 114 Dil ve iletişim Öğrenci: İletişim aracı olarak dili Argo, şive, edebiyat dili, yabancı veya bir dünya dili sayesinde konuşma ve iletişim şekilleri. Kazanımlar Öğrenci: Ø Dil kültürü ile iletişim kültürünün değerini anlar Ø Dil iletişiminin değişik şekil ve düzeylerini açıklar Kültürel değerler ve inanç Öğrenci: Yurttaşların demokratik değerlerini (hoşgörü, eşitlik, adalet, barış, dayanışma vb.); inanç ve çeşitlerini (en büyük dinleri, mezhepleri, rivayetleri, efsaneleri vb.). Kazanımlar Öğrenci: Ø Şiddete maruz kalan ya da tacirliğe kurban düşenlerin insani değerlerini kapsayarak, insan değerlerinin saygılanması önemini açıklar Ø Mezheplerin, dini ibadetlerin ve diğer dini örgütlerin ne olduğunu anlar. Kültürler arası iletişim Öğrenci: Kosova’da kültürel farklılıklar. 115 Kazanımlar Öğrenci: Ø Kültürler arası iletişimin gereksinim ve çeşitlerini belirler Ø Kosova’da kültürler arası iletişimi değerlendirir Çevre korunması Öğrenci şunları öğrenir: Ekolojik kültür ve bilinç. Kazanımlar Öğrenci: Ø ekolojik bilincin ve kültürünün unsurlarını açıklar DERSLERARASI VE PROGRAMLAR ARASI YAKLAŞIM Dokuzuncu sınıftaki Yurttaşlık Eğitiminin şu derslerle bağlılığı vardır: ana dili, yabancı dil, tarih, coğrafya, beden eğitimi, resim dersi, müzik dersi. Dil ve kültürler arası iletişimi zenginleştiren tecrübeler, Yurttaşlık eğitimini ana diliyle bağlar. Bu konular genelde şunlardır; kulüpler, dernekler, kültürler arası iletişim, kültürel değerler vb. Yurttaşlık eğitimi programındaki bu konular bu dersin yabancı dille de bağ kurmasını etkiler. Enstitülerin, kültürün, kimliğin, dinin ve yurttaşlığın gelişmesini etkileyen program içerikleri Tarih dersiyle bağların olanaklı olmasını mümkün kılar. Bu konuların ders içerikleri onların tarihsel gelişmeleri açısından da bağ kurmasını sağlar. Halkların, ülkelerin ve değişik yörelerin sorunlarıyla uğraşıldığı yüzünden, Yurttaşlık eğitiminin coğrafyayla da bağlantısı vardır. Çok kültürlülük, çevre korunması, inançlar vb gibi konular, Yurttaşlık eğitiminin coğrafyayla bağlantılı olmasını etkileyen konulardır. Kulüp, dernek ve kültür konuları sayesinde, yurttaşlık eğitimi, resim ve müzik dersiyle de bağlantılıdır. Dokuzuncu sınıfa ait Yurttaşlık eğitimin Bilişim Teknolojisi dersiyle olan bağlantısı şu konulardan kaynaklanır: kültürler arası iletişim, 116 internet, medyalar ve iletişim, çevre ve onun korunması vb. Teknik araçlarının kullanılmasına dair gereksinim de Bilişim Teknolojisi ve Yurttaşlık Eğitimi arasında bağlılığı olanaklaştırır (bilgisayar, teyp, kamera, fotoğraf makinesi vb. ÖĞRETİM VE ÖĞRENİM YÖNTEMLERİ Yurttaşlık eğitimi çok yönlü bir der olduğuna göre, ders programının gerçekleşmesi de esnek ve şeffaf bir şekilde olmalıdır. Dolayısıyla interaktif metodunun değişik tekniklerle birleşmesi, programın pratik gerçekleşmesine yaratıcılık ekler. Bu dersin öğretilmesine dair metodolojik ustalıkları bir sürü metot ve tekniklerin seçilmesinde ile uygulanmasında yatar. Bu ise, öğrencinin sınıftaki açıklama ve tartışmalarına, literatürün okunmasına, gruptaki çalışma, bireysel çalışma, pratik etkinlikler, internet kullanımı, sahne örgütlenmesi, mültimedyaların kullanımı, verilerin toplanması ile işlenmesi ve onların sunumu ile tanıtımı olarak verilen program içeriğine ait ödevlerle gerçekleşir. Her iki tarafın yani öğretmen ve öğrencinin ders verme ve ders öğrenme metodolojisi uzun bir süreçtir. Bu sürecin dinamikliği üç safhadan oluşur: 1. Planlama ve hazırlanma; 2. Dersin yönü ve gelişmesi, ders esnasındaki disiplin ve atmosfer, değerlendirme, öğrencinin ilerlemesinin izlenmesi vb; 3. Kendi kendini değerlendirme ve ders sonrası yansıma. Ders verme ve ders öğrenmeye ait bu uzun süreç öğretmen-öğrenci arasındaki bağlılığı kanıtlar. Dolayısıyla, yurttaşlık eğitiminin plan ve programının gerçekleşmesi üç safhaya ayrılır: 1. Ders öncesi etkinlik; 2. Ders esnasındaki etkinlik; 3. Ders sonrası etkinlik 117 Görüldüğü gibi bu üç safha, yukarıda belirtilen üç etabın gerçekleşmesine ait dinamiklikle bağlıdır. Örgütlenme, denetleme ve zamanın değerlendirilmesi, motivasyon, hedeflerin belirlenmesi, değerlendirme, bilgilerin (haberlerin) toplanması vb. ilk safhada yer alırlar, yenı ders öncesi sürdürülen etkinliklerle kapsanır. Nitekim H.S.D (hazırlık, sunu, değerlendirme) ders yapısı ve ders esnasınca kullanılan değişik teknikler ikinci safhayla kapsanır, yani ders esnasınca yapılan etkinliklere girer.. Üçüncü safhada, yani ders sonrası etkinliklerde öğrenci ve öğretmenlerin çıkarları gözlenir. Bunlar şöyle yansır: konuları aşarak genişleme - genelde genişletilmiş etkinliklerle gelişir, ki bu olgu, bu dersin esnekliğini, şeffaflığını ve yaratıcılığını kanıtlar. DEĞERLENDİRME Yurttaşlık eğitiminde öğrencinin ilerlemesi sadece sorulduğu anda ölçülemez. Bu ancak sınıfta, okulda ve topluluk içindeki aktif katılım ile seferberlik sürecinin tamamında yapılır. Öğrencinin ilerleme kaydettiğine dair bilgilerin elde edilmesi, planlanan hedeflerin gerçekleşmesi doğrultusunda öğrencinin teşvik edilmesi ve gelecekteki öğrenimle ilgili öğrencinin yeterliliğini ölçebilmek amacıyla değerlendirme yapılır. Değerlendirme, sistematik, daimi (devamlı) ve çeşitlilik şekilleriyle yapılır. Demek ki değerlendirme, değişik çeşit ve şekillerde yapılır: sözlü, yazılı, pratik, toplu konular, dosya, testler, ödevler. Bu tür değerlendirmelerin amacı öğrencide çalışma alışkanlığı, yazı yeteneği, okuma, irdeleme yeteneği, örgütleme, bireysel ve toplumsal yetenek, grupta çalışma gibi amaçlar için yapılır. Bu farklı değerlendirme çeşidi, öğrenci kimliğinin oluşturulmasına faydalı olur. Değerlendirme çok yanlı ve karşılıklı bir süreçtir. Öğrencilerde devamlı bir şekilde çalışma alışkanlığı, değerlendirme ve eleştirisel düşüncenin geliştirilmesi gereklidir. Bu alışkanlıklar öğrencide, düzeltme, kendisine, topluma veya yaşadığı ortama olası ilerleme sonuçlarını getirir. Yurttaşlık eğitimi dersinde öğrenciye yapılan değerlendirme sırasında sadece bilinen bilgilere dayanılmamalıdır, burada değişik pratik etkinliklerde gözlenen yeteneklerde göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin: çevredeki davranış, topluluktan gözlemler, bu ders plan ve programıyla öngörülen konularla ilgili toplanan bilgi ve kanıtlar. 118 Değerlendirme tek taraflı bir süreç olmamalı (sadece öğretmen öğrenci), bunun çok yanlı bir süreç olması gerekir. Öğrencilerde, ders verme metodolojisi ve değerlendirme üzerine eleştirisel değerlendirme alışkanlıkları geliştirilmelidir. Öğretmenin öğrenciyle ilgili değerlendirmesi şunlara dayalı olmalıdır: - Öğretmenin gözlemleri - Projeler Öğretmenin gözlemleri genelde genelde öğrencinin bağımsız bir şekilde grupta çalışmasına, çocuklar arasındaki gayri resmi ilişkilere, çocukların yetişkinlerle ilişkilerine, çalışmanın tanıtılmasındaki kaliteye, özel etkinliklere ait gösterilen ilgiye, öğrencinin fiziksel, duygusal ve zihinsel pişkinliğe, yönelik olmalıdır. Testler öğrencinin sınıfta veya sınıf dışında elde ettiği bilgileri sayesinde kaydedilen ilerlemesine belirli dönemlerde yapılan bir çeşit ölçü enstrümanıdır. Kaynakça: 1. www.dadalos,org 2. www.unicef.org 119 TARİH (Haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 35 ders saati) GİRİŞ Tarih dersi plan ve programı bütün olarak Kosova, Avrupa ve dünyanın tarihine ait bilgileri kapsamaktadır. Tarih dersi plan ve programında Kosova ‘da yaşayan değişik toplulukların tarihine ve geleneklerine özel dikkat gösterilecektir. Öğrencilerin yerel, bölgesel, ulusal kimliği ve ayrıca günümüzün giderek birbirine bağlanan dünyasındaki geniş kimlik kavramı da Tarih dersi plan ve programı ile verilecektir. Tarih dersi plan ve programı geçmişle yapıcı bir şekilde hesaplaşmaya olan ihtiyacı uyandırmalıdır. Farklılıklara karşı hoşgörülü olmayı ve karşılıklı saygıyı aşılamalıdır. Öğrenme hedeflerinin bir parçası olarak demokratik toplumlarda ulusal kimliğin ve tarihi geleneklerin yerleştirilmesi, insanlar arasında barışçıl anlayışı geliştirme ve yapıcı bir şekilde beraber yaşayabilme düşüncesiyle bilgi, tutum ve becerilerin geliştirilmesiyle bağlantılı olmalıdır. 9. sınıfta Tarih dersinin öğrencilere 1919 yılından bugüne kadar toplumun genel gelişme bülümlerini tanıtma amacı vardır. Tarih dersi aracılığıyla öğrencilere her tür gelişimleri için yani ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel, insanlık ve başka kişiliklerini geliştirmeleri için olanaklar yaratılmaktadır. 9. sınıfta Tarih dersinin öğrencilerde eleştirel düşünceyi, araştırmayı ve tarih kaynaklarının kullanarak değerlerine göre sınıflandırma yeteneğini geliştirme hedefi vardır. 120 9. Sınıf Tarih Dersi Hedefleri Genel Hedefler: Öğrenci: · Yakınçağ döneminde temel toplumsal süreç ve gelişmeleri ayırt edebilir, · Yakınçağ dönem ve mekânlara ait tarihsel kanıtları kullanarak insanlar, nesneler, olaylar ve olgular arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirler, değişim ve sürekliliği algılar, · Temel tarih kaynaklarını tanır ve belirleyebilir. ÖZEL HEDEFLER Öğrenci: Bilgi açısından · Yakınçağ’a ait temel terminoloji bilgisini benimser. Anlama açısından · Kapitalizm ve sosyalizm düzenin özelliklerini anlar Uygulama açısından · Çeşitli toplumsal durumlarda edindiği yetenek ve tarihi bilgileri uygulayabilir ve benzer (geçmiş) olaylarla kıyaslama yapabilir, · Bu tarih sürecinde insan toplumunun elde ettiği gelişmeleri ayırt edebilir ve kıyaslama yapabilir Tutum ve Değerler açısından · Sözkonusu tarihi dönem sürecinde insanoğlunun elde ettiği medeni değerleri önemser, · Kültürel, dinî, kavmî (etnik), cinsî farklılıklara nazaran hoşgörü ve saygıyla yaklaşır, · Yakınçağ tarihî döneminden miras kalan kültürel değerleri korur (kitaplık, müze, arşiv ve benzer kurumlar). 121 Kategoriler Altkategoriler V. 2. İki YAKINÇAĞ Dünya Savaşı Arasında Dünya V. 5. YAKINÇAĞ XX.Yüzyılda Kültür, Bilim ve Teknikte gelişmeler 122 Program içerikleri Kazanımlar İki Savaş Arası Dönemde Dünya - Savaş sonuçları. Versay barış sistemi.Milletler cemiyeti. - İki Savaş Arası dönemde ekonomik bunalımlar, bunalımların nedenleri. - 1919-1939 yılları dönemde parlamenterli demokrasi ülkelerde toplumsal ve siyasi gelişmeler (Fransa, İngiltere ve ABD). - 1919-1939 yılları dönemde demokraside buhranlar ve faşizim sisteminin belirmesi – faşizim, nasizim (İtalya, Almanya, İspanya). - İki Savaş Arası dönemde SSCB’de komunizmin (proletarya diktatörlüğü) yükselişi - İki Savaş Arası dönemde Uzak ve Orta Doğu (Japonya, Çin ve Hindistan) ve Güney Amerika’da gelişmeler . (2) Kültür, Bilim ve Teknikte Gelişmeler - İki Dünya Savaşı Arası Dönemde ekonomik, bilim, teknoloji, kültür ve sanatta gelişmeler. (1) - Versay barış sisteminin özelliklerini belirtme - Milletler cemiyetinin barışı korumakta çalışmalarını söyleme/yazma - Ekonomik bunalımların nedenlerini açıklama - Parlamenterli demokrasi ülkelerdeki gelişme özellikleri ayırt etme - Fasizim ve nasizim ülkelerdeki gelişme özellikleri açıklama - SSCB’de komünizmin gelişme farklılıkların ana hatlarını belirleme - Orta, Uzak Doğu ve Güney Amerika Ülkelerde gelişmeleri söyleme/yazma - Toplumun gelişimi ekonomi, teknoloji, kültür ve sanatın gelişimi ile sıkı bağlı olduğunu keşveder Derslerarası ilişki Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, ekonomi vb. Coğrayfa, ekonomi, edebiyat, sanat, vb. V. 2. İki YAKINÇAĞ Dünya Savaşı Arasında Dünya 1919-1945 yılları Döneminde Türkiye - Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’nin durumu, İstiklal Savaşı için siyasi hazırlıklarKongrelerden Meclise. - Cephelerde savaşlar. - Atatürk ilke ve inkilapları - İki Dünya savaşı arasında Türkiye’de siyasi gelişmeler (2) V. 5. YAKINÇAĞ XX.Yüzyılda Kültür, Bilim ve Teknikte gelişmeler 1919-1945 yılları Döneminde Türkiye’de ekonomi, toplumsal, eğitim ve kültürel gelişmeler - İki Dünya savaşı arası dönemde Türkiye’de ekonomik ve toplumsal, eğitim, kültür ve sanatta gelişmeler (1) İki Dünya Savaşı Arası Döneminde Balkanlar - SHS Krallığının meydana gelmesidevletin sorunları - 1929-1941 yılları döneminde Yugoslavya Krallığı-palamento yönetiminde bunalımlar V. 2. İki YAKINÇAĞ Dünya Savaşı Arasında Dünya - Savaştan sonra Türkiye’ nin durumunu izah etme - Kongrelerden Meclise adlı konusunda siyasi hazırlıklarla ilgili belli başlı tarihi olayları kronolojil sıra ile hatırlayabilme - Cephelerde savaşları harita üzerinde gösterme Atatürk ilke ve inkilaplarını çağdaş Türkiye’nin gelişimi için önemini kavrayabilme - İki Dünya savaşı arası dönemde Türkiye’de ki gelişmeleri açıklama - İki Dünya savaşı arası dönemde Türkiye’nin ekonomik, toplumsal, kültür, eğitim, sanat gelişmeleri değerlendirir Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, ekonomi vb. - İki Dünya savaşı arası dönemde Eski Yugoslavya’nın siyasi, toplumsal ve ekonomik gelişmeleri söyleme/yazma - Eski Yugoslavya’nın sorunlarını yorumlama - Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, edebiyat, teknoloji vb Coğrafya, ekonomi, edebiyat, sanat vb. 123 V. 2. İki YAKINÇAĞ Dünya Savaşı Arasında Dünya V. 2. İki YAKINÇAĞ Dünya Savaşı Arasında Dünya V. 5. YAKINÇAĞ XX.Yüzyılda Kültür, Bilim ve 124 - Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’da önemli toplumsal-siyasal ve ekonomik gelişmeler. (1) İki Dünya Savaşı Arası Döneminde Kosova - SHS ve Yugoslavya Krallığı’nın Kosova’da yaşıyan Arnavut ve diğer müslüman halkına (Türk, Boşnak) karşı siyaseti, Kosova’yı iskan ve kolonileştirme. Göçler. Eski Krallık siyasetine karşı direniş. 1918-1941 yılları döneminde Kosova’nın ekonomik gelişimi (2) İki Dünya Savaş Arası Dönemde Arnavutluk (Ekonomi, siyasi, toplumsal, eğitim ve kültürel gelişmeler) - 1919-1924 yılları döneminde Arnavutluk’ta ekonomik, toplumsal ve siyasi gelişmeler - 1925-1939 yılları dönemde Arnavutluk’ta ekonomik, toplumsal ve siyasi gelişmeler. (1) İki Dünya Savaş Arası Döneminde Kosova’da ekonomi, toplumsal, eğitim ve kültürel gelişmeler - Kosova’da ekonomik, toplumsal, kültürel - Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’ın önemli gelişmelerini açıklayabilme - Yugoslavya Krallığı’nın müslüman Kosova ahalisine karşı siyasetini analiz yapması - 1918-1941 yıllarında ekonomik gelişmeyi açıklaması - Kosova’da yaşayan Arnavut ve diğer müslüman ahalinin yurttaşlık ve ulusal hakları elde etmeleri için çalışmalarını söyleme/yazma İki Dünya savaşı arasında Arnavutlukta ekonomi, toplumsal ve siyasi gelişmeleri söyleme/yazma Arnavutluk’un gelişme özelliklerin ana hatlarını gösterme Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sosyal bilimler vb. - Kosova’de ekonomik, toplumsal, kültürel ve eğitim gelişme özelliklerini açıklama Coğrafya, ekonomi, sanat, edebiyat vb. - Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sanat, edebiyat vb. Teknikte gelişmeler V. 3. İkinci YAKINÇAĞ Dünya Savaşında Dünya V. 3. İkinci YAKINÇAĞ Dünya Savaşında Dünya ve eğitimde gelişmeler. (1) İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) - Faşist devletlerin ilk işgalleri, İkinci Dünya Savaşının belirme nedenleri ve grupların oluşması --1939-43 yıllarında cephelerde savaşlar, Antifaşist koalisyonun oluşması - 1943-1945 yıllarında cephelerde savaşlar: Kuzey Afrika Pasifik, Doğu cephede savaşlar, Müttefiklerin Avrupa çıkartması - Savaş esnasında faşizme karşı Avrupa’da direnişler, toplama kampları (Holokaust) - Faşizmin yenilgisi ve İnsanlık tarihinde en büyük savaşın sonuçları (3) İkinci Dünya Savaşında Yugoslavya - Eski Yugoslavya’ya faşist devletlerin saldırısı ve işgal edilmesi Yugoslavya’nın işgalciler tarafından bölünmesi. Faşist işgalcilere karşı direnişin belirmesi ve gelişimi - İkinci AVNOY oturumu, Tito-Şubaşiç Anlaşması, Partizan kuvvetlerin çoğalması, Yugoslavya’nın kurtuluşu. (1) - İkinci Dünya savaşının nedenlerini söyleme/yazma - Cephelerdeki savaş gelişmeleri harita üzerinde gösterme - Faşizmin ve savaşların insanlık için ne gibi zararlar yaptığı sonucunu verir Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, edebiyat vb. - Yugoslavya’ya faşist saldırılarını açıklama - Yugoslavya’nın faşist işgalciler tarafından bölünmesini harita üzerinde gösterme - Devrim, kontradevrim, faşistlerle işbirlikçi kavramlarının kavranması -Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sosyoloji, edebiyat vb. 125 V. 3. İkinci YAKINÇAĞ Dünya Savaşında Dünya İkinci Dünya Savaşında Kosova - Yugoslavya’nın işgali ve Kosova’nın işgalciler tarafından bölüşülmesi - Kosova’da antifaşist hareketler ve kurtuluş için silahlı çatışmalar - Arnavutların ve diğer Kosova halklarının antifaşist savaşına karşı katkıları, İkinci Dünya savaşında toplululkların aralarında ilişkileri (2) V. 3. İkinci İkinci Dünya savaşında Arnavutluk - İtalyan faşistlerin Arnavutluğu işgal YAKINÇAĞ Dünya Savaşında etmesi ve 1939-1941 yılları döneminde işgalciye karşı tepkiler Dünya - Nazi-faşist ve Abtifaşist blokunun Arnvutlar ve Arnavutluk’a karşı siyaasetkeri - Arnavutluk’ta faşizme karşı silahlı direnişin helişmi ve kurtuluşu (1) V. 4. İkinci Savaştan sonra Dünyadaki YAKINÇAĞ Dünya Gelişmeler Savaşından - Soğuk savaş: Savaştan sonra uluslararası ilişkiler, barış anlaşma meseleleri, blokların sonra kuruluşu Dünya - BMÖ’nün dünyada barışı korumakta rolü (UNESKO, UNİCEF, WHO, İLO, İMF, 126 - Kosova’da HKH gelişme özelliklerini ayırt etme - Kosova’da silahlı çatışmanın gelişimini söyleme/yazma Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sosyoloji, edebiyat vb. -Arnavutluk’ta HKH gelişme özelliklerini açıklama - Arnavutluk’ta faşizme karşı silahlı direnişin gelişimini söyleme/yazma Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sosyoloji, edebiyat vb. - Soğuk savaş döneminin ana hatlarını söyleme/yazma Uluslararası ve Avrupa örgütlerin rolü ve ödevlerini kavrama. Savaştan sonra Avrupa ve SSCB gelişme özelliklerini ayırt etme Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sosyoloji, edebiyat vb. V. 5. XX. YAKINÇAĞ Yüzyılda Kültür, Bilim ve Teknikte gelişmeler V. 4. İkinci YAKINÇAĞ Dünya Savaşından sonra Dünya V. 5. YAKINÇAĞ XX.Yüzyılda Kültür, Bilim ve Teknikte gelişmeler FAO vb.), Avrupa’da uluslararası örgütler (AGİT vb.) - Sömürgeciliğin çökmesi, yeni devletler ve bağlantısız hareketi - İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa -SSCB’nin dağılması ve yeni dünya (3) Savaştan sonra Bilim, Kültür ve Sanattaki gelişmeler - Savaştan sonra bilim, teknoloji , kültür, sanat ve eğitimde gelişmeler (1) - SSCB’nin dağılması ve yeni dünya kurulması için girişimlerin nedenlerini yorumlama - Savaştan sonra gelişme nedenlerini ve toplumun gelişmesine katkılarını açıklama Fen bilimleri, edebiyat, müzik, sanat vb. 1945 -2000 yılları Döneminde Türkiye ve Türk Dünyası - Türkiye’de çok partili hayata geçiş (19461960) - 1960-2000 yılları döneminde Türkiye’de gelişmeler - Savaştan sonra Türk Dünyası (2) Savaştan sonra Bilim, Kültür ve Sanattaki gelişmeler - Savaştan sonra Türkiye’de ekonomik, toplumsal,kültür, sanat ve eğitimde gelişmeler. (1) - 1945-2000 yılları döneminde Türkiye ve Türk Dünyasında gelişmelerin ana hatlarını açıklama Türk devletlerini harita üzerinde gösterme Coğrafya, yurtaşlık eğitimi, edebiyat vb. - Savaştan sonra Türkiye’nin ekonomik, toplumsal, kültürel, sanatsal ve eğitim gelişmesinin ana hatlarını açıklama Ekonomi, sosyoloji, yurttaşlık eğitimi, edebiyat, sanat vb. 127 V. 4. İkinci YAKINÇAĞ Dünya Savaşından sonra Dünya V. 5. YAKINÇAĞ XX.Yüzyılda Kültür, Bilim ve Teknikte gelişmeler Savaştan sonra Balkandaki gelişmeler - 1945-1948 yıllarında Yugoslavya - 1948-1980 yılları döneminde Yugoslavya - Yugoslavya’da buhranlar ve bu devletin düşmesi - 1945-1968 yılları döneminde Kosova - 1968-1990 yıllarında Kosova - XX. Yüzyılın sonunda Kosova ve NATO’nun barış harekatı - Kosova Türk halkı - Arnavutluk’ta Komunizim sistemi - Arnavutluk’ta parlamentarlı demokrasi yönetimi gelişmesi (4) Savaştan sonra Bilim, Kültür ve Sanattaki gelişmeler - Savaştan sonra Balkan ülkelerinde kültür, eğitim, sanat ve teknolojide gelişmeler (1) - Yugoslavya’da sasyalist gelişme özelliklerini açıklama - Yugoslavya’da bunalımların neden-sonuç ilişkilerini değerlendirme - Kosova gelişme ve sorunların özünü açıklama - Arnavutluk’ta sosyalist rejiminin sorunlarını söyleme/yazma Coğrafya, yurttaşlık eğitimi, sosyoloji vb. - Savaştan sonra Balkan ülkelerinde kültür, eğitim ve sanat özelliklerini söyleme/yazma Edebiyat, sanat vb. Not: Öğretmen ve öğrencilerin seçimine 5 ders saati bırakılmıştır. Bu ders saatlerinden yöre tarihi içeriklerini açıklayabilir yada arşiv, müze, kütüphane, tarih anıtlarını öğrencilerle ziyaret edebilir. 128 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Eğitim çalışmalarını, amaçlarına ulaştırmada kullanılacak metot ve teknikler çok önemlidir. Programda düzenlenen üniteler ve seçilen konular işlenirken izlenecek yollar, baş vurulacak etkinlikler, çocukta beklenen davranış değişikliğinin meydana gelip gelmeyeceğini ve dolayısıyla eğitim amaçlarının gerçekleştirilmesinde önemli rol oynar. Bu bakımdan, öğretmenin öğrencilerle birlikte sınıf içinde veya dışında amaçlara doğru yapacağı çalışmalar, eğitim oluşumuna etki yapan en önemli faktörlerdir. Bu sebeple öğretmen, eğitim, öğretim çalışmalarında; öğrencileri amaçlara ulaştıracak metotları ve etkinlikleri benimsemeli ve uygulamalıdır. Genellikle kullanılış yerleri ve özellikleri bakımından, yöntem ve teknikler başlıca dört grupta toplanmıştır: 1. Öğretmen ağırlıkıklı yöntem ve teknikler 2. Etkileşim ağırlıklı yöntem ve teknikler 3. Bireysel ağırlıklı yöntem ve teknikler 4. Yaşantılara dayalı yöntem ve teknikler · Anlatım, soru- yanıt, gösteri gibi öğretmen ağırlıklı olan ve genellikle tek yönlü iletişime yer veren, geçmişte çok kullanılmış günümüzde de çok kullanılan geleneksel yöntem ve teknikleri kapsamaktadır. · Açıkoturum, sunulu tartışma, savlı tartışma, toplu çalışma gibi grup tartışması türleri, grup tasarımları vb. gibi etkileşim ağırlıklı öğretim yöntemleri ve teknikleri buraya girer. Öğrenci katılımlıdır, çok kalabalık olmayan guruplarda çok olumlu sonuçlar veir. · Bilgisayar destekli öğretim, mödüllerle öğretim, programlı öğretim, bireysel tasarımlar gibi öğrencilerin bireysel olarak gerçekleştirdikleri çalışmalarda yararlanan öğretim yöntemleri ya da teknikleridir. Öğrenciler yaparak, yaşayarak, kendi kendileri çalışarak öğrenmeyi gerçekleştirirler. Öğretmenler, genelde birer rehberdir. Öğrencilerin kendi kendilerine öğrenme konusunda çaba göstermeleri öğrenmenin önemli ölçüde kalıcı olmasına büyük bir etkendir. · Deneylik yöntemi, rol oynama, öğretim uygulamaları, benzetleme ve oyunlar bu gruba girer. Öğrencinin kendisi öğrenme ile ilgili etkinliklere doğrudan kendisi de katıldığı ve çoğu zaman kendisi de görev aldığı için öğrenmeler kalıcıdır. 129 Ünitelerin işlenişinde öğretmen ihtiyaca göre anlatma (takrir), sorucevap, gösterme, metin okuma, problem çözme, gözlem ve inceleme, grupla çalışma, tartışma, açıkoturum (panel), sunulu tartışma, savlı tartışma, toplu çalışma, oyunlaştırma, vb. metodlar ve teknikler kullanabilir. Ünitelerin işlenişi sırasında ferdi, küme, seviye grupları ve sınıf çalışmaları gibi çalışma şekillerine başvurmalıdır. Öğretmen, bu çalışma şekillerini öğrencilerin durumlarına, konu özelliğine, okulun imkanlarına ve ihtiyaca göre ayarlamalıdır. 1. ANLATIM METODU Öğretmenin herhangi bir konuyu, karşısında oturan öğrencilere iletmesi biçiminde uygulanmaktadır. Günümüzde ise, öğrencilerin pasif olarak oturmalarına neden olduğu, onlara düşüncelerini açıklama fırsatı vermediği için sıkıcı ve etkisiz bir metot olarak kabul edilmektedir. Bu metod mümkün olduğu kadar az kullanılmalı, mutlaka kulanılması gerekiyorsa öğretmen konuşmasını çok dikkatli ve ayrıntılı olarak hazırlamalı, anlatacaklarını nasıl anlatacağını da planlamalıdır. 2. SORU-CEVAP METODU Soru – Cevap metodu, önceden hazırlık yapıldığı takdirde daha başarılı olur. Bunun için öğretmen once konuyu ayrıntılı olarak ve planlı şekilde taramalı sorular hazırlamalıdır. Bu işlemin öğrenciler tarafından da yapılması istenmeli ve böylece konu ile ilgili cavaplandırılacak sorular dersten önce hazırlanmış olmalıdır. Bu metodun etkili bir şekilde uygulanması için öğretmenler, öğrencilere soru sorma fırsatı hazırlamalı, mümkün olduğu kadar öğretimin amacı ve yönü öğrencilerin sorularına dayandırılmalıdır. Böylece öğretmenin öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak öğretim yapması da sağlanmış olur. Öğretmen öğrenci sorularına yer ve önem verdikçe onların daha dikkatlı olmalarını ve konuyla daha çok ilgilenmelerini de teşvik etmiş olacaktır. 3. GÖSTERME METODU Öğretmen üniteleri açıklarken tarihi haritaları, şemaları, fotografları, müze ve tarihi anıtları ziyaret etmek sırasında gösterme metodunu 130 uygular. Bunun yanında Tarihsel mekanlara, Askeri bölgelere, kalelere, eski eğitim-öğretim kurumları, saraylara geziler düzenlenebilir. 4. METİN OKUMA METODU Tarih dersinde üniteler, konular açıklanırken öğretimde tarihsel kaynak, edebi ve bilimsel metinlerden de faydalanabilinir. Örneğin eski hükümdarlar arasındaki mektupları içeren metinler, eski yöneticilerin anıları, anlatma metinleri okuma parçalarının konularını oluşturabilir. Böyle metinlerle öğretmen konuyu açıklarken kanıtlardan örnekler verebilir. Öğretimde öğretmen metin metodunu kullanmakla öğrencilerin geçmiş hakkında bilgilerini genişletirler ve çeşitli tarihi kaynak, eser, ansiklopedi sözlük seçmesi için beceri ve yeteneğin gelişmesine yardım edilir. 5. GRUPLA ÇALIŞMA METODU Grup; birbiriyle ilişkileri ve aralarında ortak değerleri olan, birbirlerine bağlı iki veya daha fazla kişiden oluşan toplumsal bir birimdir. Grupla çalışma, ferdin sosyal gelişimini ve değişimini sağlayan bir metottur. Bu metotla ferdin sorumluluk duygusu, başkasına veya gruba katkıda bulunmak zevki de artırılmış olur. Bu metod öğrencilerden oluşturulan gruplara birer konu verilmesi ve konunun öğrencilerce araştırılarak, sınıfta grup halinde anlatılması şeklinde olmaktadır. Grupların teşkili: 3 – 7 kişiden meydana gelen gruplar en iyi çalışma gruplarıdır. En ideali 5 kişilik çalışma gruplarıdır. Her grupta bir başkan, bir sözcü ve bir de sekreter bulunmalıdır. Çalışmaya başlayan grup içindeki her fert, öğretmenin rehberliği ile çalışmanın inceliklerini, her birinin ne yapacağını, sorumluluğunu iyice öğrenmelidir. 6. TARTIŞMA METODU Tartışma, herhangi bir grubun, bir başkanın yönetimi altında, belirli bir düzen içinde hepsini ilgilendiren sorunlar üzerinde ve belli bir amaca dönük karşılıklı görüşmelerdir. 131 Öğrenci sayısı az sınıflar için en uygun bir tekniktir. Tartışma metodunda hem öğretmenle öğrenci arasında hem de öğrenciler arasında dinamik bir etkileşim, alış – veriş vardır. Tartışma metodu, öğrencilerin ilgisini uyandırır, anlayışlarını değerlendirme, gerçekleri kavrama, eleştirici düşünme kabiliyetlerini geliştirir. DERSLER ARASI VE PROGRAMLAR ARASI İLİŞKİ Tarih öğretiminin amaçlarına ulaşması için ona yakın olan derslerle ve programlarla ilişki kurması gerekir. Tarih dersi en çok ana dili, coğrafya, yurttaşlık eğitimi, güzel sanatlar, felsefe, sosyoloji , dersleri ve okullarda uygulanacak olan niceki: çatışma çözüm oyunları, insan hakları eğitimi, milli azınlıklar, kadınlar hakları gibi programlarıyla da işbirliği geliştirebilir. Tarih dersini veren öğretmenler konuları işlerken ona yakın olan dersleri veren öğretmenlerle ilişki kurarak birlikteki çalışmalarda korelasyon yapabilirler. Öğretmenler aralarında birlikte öğrencilerle serbest etkinlikler, gezi ve ziyaretler esnasında konular bakımında işbirlik yapabilirler. Tarih dersinin okulların kendileri getirecek olan programlarıyla da işbirlik yapma imkanı vardır. Okulun getirmiş olduğu programlar tarih dersinin programları daha da genişletebilinir. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilerin davranışlarında olumlu yönde değişmelerin olup olmadığı, ölçme ve değerlendirme ile belirlenebilir. Bunun yanı sıra öğencilerin eğitim gereksinmelerinin saptanması ile öğretme-öğrenme sürecinin belirlenmesinde de ölçme ve değerlendirmeye gerek duyulur. Ölçme, belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup olmadığı gözlenerek sonuçların sayılarla ya da başka sembollerle gösterilmesidir. Değerlendirme ise, ölçme sonuçlarını bir ölçütle karşılaştırarak bir karara ulaşmaktır. Eğitimde farklı amaçlarla değerlendirmeye başvurulabilir. Tarih dersinde de bu bağlamda: öğretim programını değerlendirme, ihtiyaç saptama, öğrencilerin hazıroluş durumlarını saptama, öğrenme eksiklerini belirleme ve düzey belirleme amacı ile değerledirmeler yapılabılır. Öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilere kazandırılacak olan davranışlar; bilişsel, duyuşsal ve devinimsel davranışlar oluşturmaktadır. 132 Bu bakımdan, öğretme-öğrenme sürecindeki ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin bu üç davranış alanındaki öğrenmeleri de içermesi gerekir. Ölçme, değerlendirmenin bir öğesidir ve değerlendirme için gerekli olan gözlem sonuçlarının elde edilmesi işidir. Ölçme, özelliklerin veya niteliklerin sayı ve sembollerle eşlenmesi olarak da tanımlanır. Eğitimde kullanılan ölçme araçları şunlardır: o Yazılı sınavlar (Yazılı yoklamalar): Soruların yazılı olarak verildiği, öğrencilerin yazarak cevaplandırmaları istendiği, genel olarak az sayıda sorunun sorulduğu sınavlara yazılı yoklamalar denir. o Kısa cevaplı testler: Bir kelime, bir rakam veya en fazla bir cümle ile cevaplandırabilecek sorulardan oluşan ölçme araçlarına, kısa cevaplı testler denir. o Çoktan seçmeli testler: Bir sorunun cevabının, verilen birtakım seçenekler arasından seçilerek verilmesi gerektiren sorulara seçmeli soru; seçmeli sorulardan oluşan bir ölçme aracına da seçmeli test denir. Seçenek sayısı iki ise böyle seçmeli testlere doğru- yanlış testleri, ikiden çok ise çoktan seçmeli test adı verilir. o Sözlü sınavlar: Soruları sözlü olarak sorulup sözlü olarak cevaplandırılması istenen sınavlara, sözlü sınavlar veya sözlü yoklamalar denir. o Ödev ve projeler: Bir konu hakkında derinlenmesine inceleme yapılma amacıyla verilen soru veya sorulara ödev veya proje adı verilir. Ödev ve proje bireysel olabileceği gibi birden çok öğrencinin birlikte yapacakları bir çalışma da olabilir. Tarih dersinde öğrencilerin duyuşsal ve psikomotor alan davranışlarınının ölçülmesinde de ölçme ve değerlendirme yapılır. ÖĞRETİM ARAÇLARI Öğrenme-öğretme etkinliklerinde, öğrenmeyi büyük ölçüde kolaylaştıran araç- gereçlerin, özellikle ilköğretim okullarındaki öğrencilerimizin etkili ve kalıcı öğrenmelerinde önemli rolü vardır. Örneğin: Tarih derslerinde birçok soyut konunun somut duruma getirilmesinde öğretim araç- gereçlerinden yararlanmak kaçınılmazdır. 133 Tarih dersinde en sık kullanabilecek birkaç araç-gereç arasında resimler, haritalar ve levhalar, zaman ve tarih şeritleri, video kasetler, CD’ler, film şeritleri, duvar resimleri, diyapozitifler, albümler, tepegöz, episkop, teyp ve ses bantları, televizyon ve video, bilgisayar sayılabilir. KAYNAKÇA ANSİKLOPEDİLER 1. Ana Britanica, Hürriyet Yayınları, İstanbul 1994. 2. İslam Ansiklopedisi, MEB Basımevi, İstanbul 1978 3. Büyük Larausse Sözlük Asnıklopedisi,İstanbul 1986 4. Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedisi, Sabah Yayınları, İstanbul 1992. 5. Ülkeler ve Dünya Atlası, İstanbul 1998. SÖZLÜKLER 1. Türkçe Sözlük, TDK, Cilt 1-2, Ankara l998. 2. İmla Kılavuzu, TDK, Ankara 1996. İNTERNET – KAYNAKÇA 1. www.meb.gov.tr 2. www.ttk.gov.tr 3. www.tarihvakfı.org.tr 4. www.iskenderiye.com 5 www. pegema.com.tr 134 TEKNOLOJİ · TEKNOLOJİ 135 136 TEKNOLOJİ (Yıllık toplam: 36 ders saati) GİRİŞ Genel anlamda teknoloji ve özel anlamada Bilişim Teknolojileri (BİT) insanoğlunun çağdaş yaşam alanlarından en önemlileri arasında yer alır; günlük faaliyetlerin ayrılmaz bir parçası, günümüz ve gelecek problemleri ile başa çıkmanın simgesidir. Dokuzuncu sınıf Bilişim Teknolojileri (BİT) dersi, bu alanda daha önce dinilmiş bilgi ve becerilerin devamı olup, elektronik, ulaştırma teknolojisi, bilişim teknolojileri araç ve donanımlarının bağımsız şekilde kullanılması için gerekli bilgi ve becerilerin özümsenmesi amacını gütmektedir. Bunun dışında ısıtıcı elektrik ev aletlerinin yapısal bileşenleri olarak elektrik iletken ve tesisat malzemelerine de ayrı bir önem verilmiştir. Kara, hava ve su ulaşım teknolojileri ve bunları kontrol sistemleri için de ayrı bir öğrenme alanı (kategori) belirlenmiştir. UZAK HEDEFLER 1. Teknoloji alanından gerekli süreli verileri derleme becerilerini geliştirebilme ve edinilen becerileri günlük yaşamın çeşitli durumlarında uygulayabilme; 2. Elektrik ve elektronik bileşenlerin özelliklerini tanıyabilme ve bilişim teknolojileri dahil teknolojik araçları günlük yaşamda kullanabilme; 3. Günlük yaşamdan problemleri ortaya koyup çözmede bilişim teknolojilerini kullanabilme 137 GENEL HEDEFLER 1. Elektroteknik kavram geliştirebilme; ve ilkelerini öğrenme becerilerini 2. Elektronik bileşenleri tanıyıp söz konusu bileşenleri elektronik devre ve araçlarda kullanabilme; 3. Mevcut sistem yazılımları araçlarını ve kullanım olanaklarını öğrenebilme; 4. Metin oluşturma genel kullanım yazılımlarını kullanabilme. ÖZEL HEDEFLER 1. Elektroteknik malzemelerini, elektrik enerjisi üretim ve naklini, teknolojide elektromıknatısın uygulamasını, elektromanyetik endüksiyonun teknolojide uygulamasını, elektrik ısıtma araçlarının kullanımını öğrenebilme; 2. Elektrik tesisat araçlarıyla model işleme becerilerini geliştirebilme; 3. Aktif ve pasif elektronik bileşenlerini öğrenebilme; 4. Analog ve dijital elektronik devreleri öğrenebilme; 5. Mevcut verilerle temel işlemler yapabilme; 6. Bilgisayar sistemleri temel bileşenlerini (donanım ve yazılım) öğrenebilme; 7. Windows işletim sistemi zorunlu yürütme işlevlerini kullanma olanaklarını öğrenebilme; 8. MS Word programı zorunlu olanaklarını öğrenebilme; 9. Ulaştırma teknolojisi ve ulaştırma araç sistemlerini öğrenebilme; 138 DERS İÇERİĞİ Alt kategori Ders saati Oranı 1.1 Elektrik çarpmasına karşı koruyucu önlemler 1.2 Elektroteknik malzemelerini tanıma 1.3 Elektrik enerjisi üretim ve nakli 1.4 Elektrik tesisat malzemeleri 5 13,89% 2.1 Elektromıknatısın teknolojide uygulanması 2.2 Elektromanyetik endüksiyonun teknolojide uygulanması 2.3 Elektrikli ev ısıtma araçlarının yapısı 5 13,89% 3. Elektronik 3.1 Elektrik ve elektronik devre elemanları 3.2 Entegre devreler 5 13,89% 4. Ulaştırma teknolojisi 4.1 Kara, hava ve su ulaşımı 4.2 Ulaştırma araçları kontrol sistemleri 4.3 Ulaştırma yönlendirme ve süspansiyon sistemleri 3 8,33% 5.1 Sayısal sistemler Veri miktar birimi ve kodlar 5.2 Bilgisayar sistemi 5.3 Donanım 5.4 Yazılım 5.5 İşletim sistemi 5.6 Uygulama yazılımları 18 50,00% Kategori 1. Malzeme teknolojisi Elektroteknik esasları 2. Elektroteknik uygulamaları ve elektrikli ev ısıtma aletleri 5. Bilişim Teknolojileri (BİT) 139 KATEGORİ 1. Malzeme teknolojisi Elektroteknik esasları ALT KATEGORİ KAZANIMLAR 1.1 İşyeri organizasyonu ve güvenlik 1.1.1 Elektrik akımında ortaya çıkabilecek tehlikeler ve çarpmaya karşı koruyucu önlemler Elektrik enerjisinden kaynaklanan tehlikeleri ve elektrik çarpmasına karşı koruyucu önlemleri bilir 1.2 Elektroteknik malzemelerini tanıma 1.2.1 İletken malzemeler 1.2.2 Yalıtkan malzemeler 1.2.3 Yarıiletken malzemeler İletken, yalıtkan ve yarıiletken malzemeleri bilir 1.3 Elektrik enerjisi üretim ve nakli 1.3.1 Elektrik enerjisinin üretimi 1.4 Elektrik tesisat malzemeleri 140 DERS İÇERİĞİ Farklı elektrik santrallerinde elektrik 1.3.2 Hidroelektrik, termoelektrik, üretim şeklini bilir, nükleer elektrik vb. santraller Elektrik enerjisi nakil ve dağıtım olanaklarını 1.3.3 Elektrik enerjisinin nakli ve bilir. dağıtımı 1.4.1 Elektroteknik simge ve Elektrik simge ve temel şemaları şemalarını bilir. 1.4.2 Elektrik tesisat malzemeleri Elektrik tesisat - İletkenler, borular ve tesisat malzemelerini ve kanalları, dağıtım kutuları, tesisat 1. pil, tek kutuplu sigortaları, anahtarlar, prizler, anahtar, lamba DERSLER ARASI İLİŞKİ Türkçe İngilizce Fizik Kimya mandallar, lamba yuvaları vb. 1.4.3 Elektrik tesisat malzemeleri ile çalışma 2. Elektroteknik uygulamaları ve elektrikli ısıtıcı ev aletleri 2.1 Elektromıknatısın teknolojide uygulanması 1.4.4 Ölçüm aygıtlarıyla çalışma 2.1.1 Elektromıknatıs ve teknolojide uygulanması 2.1.2 Elektrik zili 2.2 Elektromanyetik endüksiyonun teknolojide uygulamaları 2.2.1 Elektromanyetik endüksiyonun teknolojide uygulamaları 2.2.2 Transformatör 2.2.3 Elektromotor 2.2.4 Alternatör – Alternatif elektrik akım jeneratörü 2.3 Elektrikli ev ısıtma aletlerinin yapısı 2.3.1 Elektrikli ev ısıtma aletlerinin yapısal elemanlarını tanıma 2. pil, seri anahtarı ve iki lambadan oluşan basit elektrik devreler oluşturarak bu malzemelerle çalışmayı bilir. Elektromıknatısı ve teknoloji uygulanmalarını bilir Elektrik zilini öğrenip anlar. Elektrik zili yapısını bilir ve uygular Elektromanyetik endüksiyonun teknolojide uygulamalarını bilir Transformatörün çalışma şeklini bilir ve anlar Elektromotorun çalışma şeklini bilir ve anlar Alternatörün çalışma şeklini bilir ve anlar Elektrikli ev ısıtma aletlerinin yapısal elemanlarını tanır Türkçe İngilizce Fizik Kimya 141 Elektrik enerjisinin rasyonel kullanım olanaklarını bilir ve günlük yaşamda uygular 3.1.1 Dirençler, Kondansatörler, Elektrik devre Türkçe İndüktörler elemanları ve elektronik Matematik bileşenlerin temel Fizik 3.1.2 Yarıiletken elemanlar (diyot, özelliklerini bilir transistor) 3.2.1 Entegre devre çeşitleri ve Entegre devre uygulamaları özelliklerini ve bu devrelerin elektronik eşyalarda somut uygulamalarını bilir. 2.3.2 Elektrik enerjisinin rasyonel kullanımı 3. Elektronik 3.1 Elektrik ve elektronik devre elemanları 3.2 Entegre devreler 4. Ulaştırma teknolojisi 142 4.1 Kara, hava ve su ulaşımı 4.1.1 Kara ulaşım çeşitleri 4.1.2 Su, hava ve uzay ulaşımı 4.2 Ulaştım araçları kontrol sistemleri 4.2.1 Transmisyon, fren ve direksiyon sistemleri 4.3 Ulaşım araçları yönlendirme ve süspansiyon sistemleri 4.3.1 Yönlendirme (direksiyon) ve süspansiyon sistemlerinin görevleri Kara, hava ve su ulaşım Türkçe çeşitlerini bilir İngilizce Her üç ulaştırma çeşidinin öncülüklerini bilir Ulaşım araçlarında direksiyon, fren ve süspansiyon sistemlerinin işleyişini bilir Ulaştırmada yönlendirme sistemlerinin görevlerini 5. Bilişim teknolojileri 5.1 Sayısal sistemler Veri miktarı birimleri ve kodlar 5.1.1. İkili (binary) sistem, Bit, Byte, bit byte üskatları, ASCII kodları 5.2 Bilgisayar sistemleri 5.2.1 Bilgisayar sistemi, donanım, yazılım 5.3 Donanım 5.3.1 Merkezi işlem birim, işlevi, özellikleri: işlem ifadesi uzunluğu, çalışma hızı, çalışma frekansı bilir. Ulaşım araçlarında süspansiyon sistemleri çeşitlerini bilir Bilgi (veri) miktarı / bellek birimleri, bit ve byte katları ile işlem yapar Bilgisayar sistemi donanım ve yazılım kısımlarını belirler Bilgisayar sistemi bileşenlerini tanır Türkçe Matematik Fizik 5.3.2 Giriş ve çıkış birimleri, işlevi, çeşitleri: Ekran, klavye, fare, tarayıcı, ağ kartı, ses kartı ve hoparlörler, CD, disket ve DVD sürücüler 5.3.3 Bellek, işlevi, bellek ortamları: Yarıiletken (RAM, ROM, EPROM) optik (CD, DVD) ve manyetik (diskler, disketler,), kapasitesi, hızı, çeşitleri: merkezi bellek, önbellek, çevrel bellek 143 5.4 Yazılım 5.5 İşletim sistemi 5.6 Uygulama yazılımları 5.4.1 Sistem yazılımları (İşletim sistemi), örnekleri: DOS, Windows İşletim sistemi ile uygulama yazılımları arasındaki farkı bilir. 5.4.2 Uygulama yazılımları örnekleri: Uygulama geliştirme paketleri (MS Office programları) 5.5.1 Başlatma. Masaüstü, simgeler, pencereler, iletişim kutuları vb. Programları başlatıp kapatma. Dizin (klasör) ve dosyalar (işlemler): açma, kapatma, oluşturma, silme, kopyalama, yazdırma vb. oturumu kapatma, Windows’u kapatma 5.6.1 MS Word - Başlatma, metin yazma, küçük ve büyük harfler, yazı tipi ve boyutları Temel uygulama yazılımlarını bilir 5.6.2 Dosyanın kaydedilmesi, açılması, kapatılması, programdan çıkma. Üzerine yazma, metin ekleme, seçme, silme, kopyalama, sürükleme vb. 144 Windows temel uygulamalarını kullanmaya yetenekleşir MS Word temel uygulamalarını kullanmaya yetenekleşir DERS KAYNAKLARININ KULLANILMASINA YÖNELİK TALİMATLAR Gerekli diğer gereç ve şartlar 1. Bilgisayar ve yazıcılarla donatılmış bilgisayar laboratuarı 2. Gerekli bilgisayar yazılımları 3. Internet ve yerel ağ bağlantısı 4. Gösteri amaçlı yazılımlar 5. Öğretmelere yönelik hizmet içi eğitim kursları 6. Bakım UYARI: Öngörülen ders kredilerine açıklama, bilgilerin pekiştirilmesi ve değerlendirme etkinlikleri dahildir METODOLOJİK YÖNERGELER 1. Gösterme (örneklendirme), yalnız ve grup çalışmaları ağırlıkları, örneğin, açıklama % 25, gösterme %25, yalnız ve grup çalışması % 50 2. Kişisel çalışmaların cesaretlendirilmesi ve bilgi ve becerilerin alış verişi, etkileşimli çalışma 3. Kazanılan bilgilerin ve ders kapsamının ödevler aracılığı ile pekiştirilmesi. 145 146 SANATLAR · MÜZİK EĞİTİMİ · RESİM-İŞ EĞİTİMİ 147 148 MÜZİK EĞİTİMİ (Toplam 18 ders saati) GİRİŞ Müzik insanoğlunun hem sürekli gereksimini hem de kültürel gelişiminin bir unsuru dur. O, insanoğlu kimliği ile doğrudan ve yapıcı temas kurarak ses dünyasını şekillendirir. Müziğin insanoğlunun yaşamındaki rőlü ve etkisinden yola çıkarak, müzik eğitiminin ağırlığı (őnemi) da ortaya çıkar. Müzik eğitimin sağladığı olanaklar: · Müzik temsilleri ve medyalar çerçevesinde müzik programlarını etkin ve seçmeli olarak dinlemek · Koro-enstrumantal grupları ve diğer müzik etkinliklerine katılmak · Yapısında müzik unsurunun bulunduğu yada müziğe dayalı mesleklere ilgi uyandırarak ileri müzik eğitimini sağlamak. UZAK HEDEFLER · Neşe-olumlu duygular temin etmek ve değişik müziksel etkinliklere karşı ilgi uyandırmak · Müzikal seviyelerini sürekli yükseltme ve geliştirme · Milli ve dünya müziğine karşı olumlu tutum oluşturmak · Müzik programları için eğitmek ve sağlıklı ses ortamı oluşturmak için eğitmek · Değerlendirme ve eleştirel düşünme için őlçütler geliştirmek 149 GENEL VE ŐZEL HEDEFLER Öğrenciler: · Milli ve dünya bestecilerinden seçilen eserleri tanıyorlar: Ø Dinlenilen müzik eserlerde yorumlama formasyonları, müzik çalgıları ve anlatım karakterini fark eder ve gőzlerler Ø Devamlı müziğin gelişimine dayanarak müzik çeşitliklerini fark ediyorlar Ø Yorumlama ve dinleme yoluyla belli müzik formlarını (biçimlerini) fark ediyorlar Ø Günümüzün müzik teknolojisini anlıyor ve kullanıyor · Bireysel ve beraberce müzik yapıyorlar: Ø Enstruman eşliğinde ve onun dışında türk halk ve sanat ile diğer halkların şarkıların yorumluyorlar Ø Özel çalgı içerikleri ve şarkıları eşlik yaparken çeşit çalgılarda yorumluyorlar Ø Dinleme ve yorumlama yoluyla ritmik melodik ve armonik hislerini daha yüksek seviyeye geliştiriyorlar Ø Notalı yazıyı, melodi ve çeşit ritmik olaylarını gerçekleştiriyorlar · Yaratıcılığı geliştiriyorlar: Ø Yorumlanan eserleri yaratıcılıkla tekrar yorumluyorlar Ø Çeşit müzik içeriklerine gőre emprovize yapıyor ve araştırıyorlar (inceliyorlar) Ø Dinlenilen müzik eserlerin yaşantılara gőre sőzlü anlatım, mecazi ifade ve yaratıcılıkla ifade ederler · Eleştirel düşünmeyi geliştiriyorlar: Ø Beraberce ve bireysel yorumlamaları değerlendiriyorlar Ø Ortamlarındaki müzik olayları değerlendiriyorlar 150 MŰZİK ETKİNLİKLERİ · Müzik eserlerini analitik ve yaşantılı dinliyorlar D İ N L E M E · Müziğin devamlı gelişiminde eserleri ve bestecileri ayrı zaman ve tarzları hakkında bilgileri düzenleme DERS IÇERIKLERI · XX-ci yüzyılın besteci ve eserleri, müzik tarzların gelişimi, eksprensiyonizm (izlemcilik), neoklasik ve günün müziğinde yeni istemler · Milli medeni müzik sanatın gelişimi - eser ve besteci · XIX-cu yüzyılın müzik gelişimi - romantizm devri (programlı müzik , solo şarkı, minyatür, senfonik şiiri, romantik operası) müzikte empresiyonizm (izlemcilik) · Őğrenilen müzik formlar hakkında bilgileri derinleştiriyorlar · XVIII-ci yüzyılda müzik gelişmeleri – klasisizim devrin besteci ve eserler (absolüt müziği, homofonia, sonata, senfoni, konser, opera) · Milli müzik folklorun · XVII-ci yüzyılda müzik KAZANIMLAR Őğrenciler: · Eserleri tekrar tanıyor ve ifade elementlerini fark ediyor, XXci yüzyılın müzik őzelliklerini tanıyor · Romantizim dőnemin őnemli bestecilerin eserlerini tekrar tanıyorlar · Klasisizm dőnemin őnemli bestecilerin eserlerini tekrar SANAT MŰZİK KAYNAKLARI – ÖNGŐRŰLEN ŐRNEKLER MŰZİK DİNLEMEK I.Stravinski: İlkbahar fışıntıları, Petruşka S.Prokofjev: Klasik Senfonisi (I-ci bőlüm) B.Bartok : Mikrokosmos O.Mesian: Egzotik kuşlar B.Britën: Savaş Rekuiemi F.Glass : Keman ve ork.için konser K.Penderecki: Yaylılar için senfoniyet A.Pert: Cantus in memoriam B.Britën: Yaylılar ve çanlar için N.Kodalı: Atatürk oratoriyası H.F.Alnar: Istanbul süiti A.A.Saygun: Trio (ob, kl, orf) F.Say: 3 fantazi parçası (piano) A.O.Manav: Türk ezgileri (ses ve çalgi topluluklari için) C.R.Rey: “Fatih” Senfonik şiiri U.C.Erkin: Kőçekçe (ork.için dans raspodisi) N.K.Akses: Çiftetelli (senfonik dans) M.Sun: “Demet” ork.için yurt 151 temel őzelliklerini tanıyorlar; · Hafif müziğin çeşitliğini fark ediyorlar; gelişmeleri – barok dőnemi (polifoni, kantat, oratorio) · XVI-cı yüzyılın müzik gelişmeleri – rőnesans dőnemin besteci ve eserleri · Vokal, enstrumantal ve vokal-enstrumantal, halk müziği, halk polifonisi, oyun ve koreografi · Müzikal, caz, şanson, hafif müzik, rok; tanıyorlar · Barok dőnemin őnemli bestecilerin eserlerini tekrar tanıyorlar F.Shubert: Solo şarkı F.Shopen: Piano için F.List: Senfonik şiiri G.Puçini : Madam Baterflaj G.Rosini: Sevil berberi · Rönesans dőneminin tanıdık eserlerini tekrar tanıyoruz K.Debysi: M.Ravel: · Müzik folklorun temel őzelliklerin bazı formlarını tekrar tanıyoruz · Hafif müziğin çeşitliğini tekrar tanıyoruz 152 renkleri J.Hajdën: Semfoni Nr. V.A.Moxart : Piano için konser nr. 21 L.V.Bethoven: Egmond uvertürü J.S.Bah: Kantat G.F.Hendel: Oratoryo O.di Laso: Eho, Matona mia cara Tek sesli şarkı (a capella) Enstrumantal, vokal-enstrumantal parçalar Polifonik şarkısı L.Bernstein: Batı’dan anlatımlar Amerika (muzikal) Luis Armstrong (caz) Iv Montan (şanson) XX-ci yüzyılın şarkıları (hafif müzik) Elvis Prisli (rok) Y O R U M L A M A · Türk halk ve sanat şarkıları ve diğer halkların şarkılarını yorumluyorlar; · Vokal, vokalenstrumantal ve enstrumantal eserlerden bőlümler yorumluyorlar · Sanat ve halk şarkısı – tek, iki ve fazla sesli Y A R A T I C I L I K · Benimsenen müzik içerikleri ifade araçlarıyla yaşantılı tekrar yorumluyorlar; · Őğrenciler çeşit formda yaşantılarına gőre yaratıcılıkla ifade ediyorlar; · Müzik olayları ve kendi yorumlamalarını değerlendiriyorlar; · şarkılar, konular, ezgiler; · Enstrumantal, vokaloenstrumantal ve vokal müziği eserlerinden ezgi konu ve bőlümler · Bütünlemeler, melo-ritmik değişmeleri, şarkı ezgilerin yaratılması, vokal ve enstrumantal eşlikleri; · Yorumlanan temaları ve en azından őngőrülen şarkıların yarı sayısnı benimsemişler Tek sesli sanat şarkısı (a capella) Enstruman eşliğinde sanat şarkısı Tek sesli kőy şarkısı Iki sesli halk şarkısı Çok sesli polifonik şarkısı · Bireysel yeteneklerine gőre bazı őngőrülen yaratıcı formlarını gerçekleştiriyorl ar · Müzik gőrüntüleri 153 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 9. sınıf müzik eğitimin dersi őnceki sınıflardaőğrenilen bazı bilgilerin ve etkinlikleri geliştirilmesi açısından programsal bir genişleme arz etmekte dir. Konusal içeriklerin gerçekleşmesi için iyi bir planlama ve őğrenci enerjisi ve zamanının rasyonel kullanılması gerekir, Müziksel-őğrenme etkinlikleri (dinleme, yaratma ve yorumlama) ara ilişkileri ayrılmadan sunulur őyle ki ders birimlerin biçimleştirilmesinde en azından iki değişik, farklı etkinlikler düzenlenir. Bu őğrencilerin bireysel yeteneklerine bağlı olarak, aktif etkinliklerine imkan sağlar. Program içerikleri şu esaslara dayanır: 1. Yorumlama ve dinlemek için seçilen müzik kaynağı 2. Müzik eğitim seviyesini yükseltecek kavram, ilke ve bilgiler müzik eğitimini daha yakından tanıtacak 3. Öğrencinin ortam müzik kültürü bilgileri ve de ulusal ve dünya müzik yaratıcılığına karşı estetik ve pozitif tutumun geliştirilmesiyle ilgili bilgiler edinirler DİNLEME Seçilen müzik eserleri dinleme yőntemi aktif dinlemeyi sağlamalıdır. Dinleme, őğrencinin dikkatini uyandıracak şekilde kısa ve tekrarlı olmalıdır. Öncelikle tekrarlı dinleme eserlerin, bestecilerin, dőnemlerin tarzlarını, türlerin ve yorumlama aynıca müzik formlarnı ve yorumlama formasyonların biçimlerin çok yőnlü tanımalarını sağlar. Dinleme őncesi motivasyon ve dinleme sonrası yorumlarla ders süreci zanginleşerek őğrenciler için daha çekici olur. YORUMLAMA Yorumlama etkinliği saz (enstruman) çalma ve şarkı sőyleme ile gerçekleşir. Şarkı sőyleme-őğrencilerin bireysel olanakları dikkate alarak – taklit etme (kulak yoluyla), notalı ve kombine (taklit etme ve notalı) őğrencilerin bireysel yeteneklerini gőz őnünde bulundurarak şeklinde 154 gerçekleşir. Saz (enstruman) çalma, şarkı eşliğinde belli müzik parçanın çalınması şeklinde olur. YARATICILIK Öğrencilerin yaratıcılığı serbest ve kendiliğinden ortaya çıkan yorumlardır, ritmik, melodik bütünlüklerin onların olgunluklarını gőz őnünde bulundurarak gerçekleştirilir. Yaratılması, devinimler, mecazi ve edebi yorumlama ifadelerini gerçekletirirler. DEĞERLENDİRME Öğretmen değerlendirmede müzik eğitiminin gerektirdiği őğretim didaktik ve psikolojik gereksinimlerin karşılanmasında esasınca yapar. Değerlendirmeőrğencilerin bireysel gelişmesinde etkin dinleme ve vokal (ses), enstrumental yorumlamayle yatarıcılık çalışmaları çerçevesinde (grup çalışmalar) yapılır. Öğretmen, müzik yeteneğini yorumlama becerilerini bilgilerini ve őğrencilerin ilgisini takip ederek kaydeder ve değerlendirmesini yapar. Dinlenen eserlerde müzik anlamını deneğini sunumu ve takliti değerlendirilir. Dinlenilen müzik eserlerinde yaşantılar ve tekrar tanımaları değerlendirilir. Vokal ve enstrumental belirlenen şarkı sayısının eşitleştirilmesi ve enstrumental içerik (yaşanan yorumlama) esasınca değerlendirilir. Kulak yoluyla ve notalı şarkı sőylemede ve ikisinin bir araya getirilmesi arasında bireysel imkanlarını daima gőz őnünde bulundururken değerlendirme eşit ağırlıkta olmalıdır. Öğretmen yaratıcılığa ilgisi olan őğrenciyi takip ederek teşvik etmeli ve sürekli ilerlemesini yaratıcılık ifadesini izleyerek değerlendirme yapmalıdır. Özel değerlendirme: · Dinlenilen eserleri tekrar tanıma · Enstrumental yorumlama ve şarkı sőyleme · Ritim ve melodik tikteler · Yazılı ve sőzlü cevaplar · Tanıtım 155 Diğer değerlendirme araçları: · Test · Kendini değerlendirme Öğretmen değerlendirme sırasında nivel standartlarını, őzel hedefleri ve kazanımları dikkate almalıdır. 156 RESİM-İŞ EĞİTİMİ (Toplam 18 ders saati) GİRİŞ Dünyadaki en yeni gelişmeler, Kosova toplumunun Avrupa ve dünya standartlarına ayak uydurması konusu, tümümüzü yeni yeni görevlerle karşı karşıya bırakmaktadır. Bu bağlamda, çok boyutlu bir yapıya sahip olan resim sanatı, sınırları aşan etkisiyle söz konusu hedefin gerçekleşmesi yönünde önemli bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. Alt seviye orta öğretim 9.sınıflarına ait bu resim iş dersi plan ve programı, önceki müfredat programının bir uzantısı olmakla birlikte, ondan daha ataklı, etkili ve yapıcı yapısıyla öğrenci ve öğretmenlerin hizmetine sunulmaktadır. UZAK HEDEFLER Bu plan ve programla, sanat yoluyla öğrenciyi görsel iletişime hazırlamakla birlikte, bu yönde öğrenciye verilecek kuramsal ve uygulamalı eğitimin yansıması olarak üniversal (çok yönlü), psikolojik. estetik, sosyal ve tarihsel değerlere sahip çıkacak modern ve demokratik bir toplumun kurulması hedeflenmektedir. Programın diğer bir amacı, öteki derslerin de içinde bulunduğu öğretim ve eğitim sistemi sayesinde, öğrenciyi ahlaki ve ruhsal bakımdan toplumdaki rolüne yetiştirip hazırlamaktır. Onun ulusal özbenliğini korumakla birlikte, Avrupa ve dünya devinimlerine katılımcı olmasını da sağlamak. GENEL HEDEFLER - Gözlemleme, 157 - Olayı yaşama, - Fark etme, - Yaratma, - Değerlendirme ÖZEL HEDEFLER Görsel iletişimin kurulmasında resim ve resim sanatı dallarının rollerini belirlemek; tarihsel değerleri ve doğa ile toplumsal olayları sanat yoluyla ifade etmek; Ahlaki ve ruhsal gelişimi sağlamak, iş alışkanlıkları yaratmak, beraberlik duygularını aşılamak; resim sanatı teknikleri ve malzemeleriyle tanıştırmak; çok yönü iletişim biçimlerinin kurulabilmesi için resim sanatı dilini öğretmek; Entelektüel çalışmaları estetik açıdan yorumlayabilmek, araştırma ve tanıtmayı öğretmek, programın özel amaçları şeklinde tanımlanmaktadır. DERS İÇERİKLERİ Elinizdeki müfredat programı, dünya resim sanatı tarihçesini genel hatlarıyla tanıtmakla birlikte, öğrenci belleğinde gözlem ve ilham noktalarını tetiklemeyi ve aynı doğrultuda öğrenciye resim sanatı dallarını, dilini, teknik ve malzemelerini öğretmeyi amaçlamaktadır. PLANLANAN PROGRAM ÜNİTELERİ VE DAĞILIMI I. KATEGORİ Bilgilendirme: RESİM SANATI - ÖZETLEME: müzik, bale, edebiyat, tiyatro, film. Dünya resim sanatı tarihçesinin özetlenmesi (resim tabloları) Mimarcılık – tarih boyunca usluplar 158 ALT KATEGORİLER: RESİM SANATI DİLİ – ÖZETLEME: resim öğeleri, tasarım prensipleri… RESİM ÖĞELERİ VE TASARIM PRENSİPLERİ – ÖZETLEME: çizgi, yön, ton, şekil, boşluk, kompozisyon, denge, renk, boyut, kontrast, ritim, derecelendirme, uyum, yekvücutluluk, orantı … RESİM ÖĞELERİ: çizgi renk ton tekstura boyut şekil – hacim boşluk yön RESİM İŞ TASARIMI kontrast ritim ve tekrarlama uyum (armoni) denge derecelendirme orantı yekvücutluluk kompozisyon RESİM İŞ DALLARI – ÖZETLEME: çizim, seramik, grafik, afiş, dizayn, mozaik, tapiseri … tasarım çizme heykel 159 grafik dizayn ve görsel illetişim RESİM İŞ TEKNİKLERİ kalem grafit siyah mürekkep guvaş kolaj akvarel tempera tel kağıt kil birden fazla teknik uygulaması sito baskı taş baskı RESİM İŞ MALZEMELERİ – boya; cam, kumaş ve odun boyaları; plastik, seramik, kil, alçı, bronz, alüminyum, taş, tel, bakır, bakır levha, vb. II. KATEGORİ Resim sanatı üzerine analiz ve değerlendirme yapma yeteneğini geliştirmek. ALT KATEGORİLER MOTİVASYON - ÖZETLEME: portre, otoportre, figür, karikatür, olay, sanat dalı, peyzaj, enteriyer, ölü doğa … ESTETİK DEĞERLENDİRME - ÖZETLEME: Kosova’da grafik sanatının durumu, Türklerin resim sanatı yaratıcılığı, Arnavutların resim sanatı gelenekleri, Boşnyak halk ve resim sanatı durumu ve öteki ulusal azınlıklar arasında resim sanatıyla ilgili güncel gelişmelerin estetik analizi gibi konular işlenmelidir. 160 Çağdaş resim sanatı dallarında güncel akım ve devinimler aydınlatılmalıdır. III. KATEGORİ ALTKATEGORİLER GALERİ – ÖZETLEME: değerlendirilmelidir. Yerli ve yabancı ressamların yapıtları Bireysel yada kolektiv sergiler düzenlenmeli; sergi, galeri, müze ve kültür merkezleri gezilmelidir. TEST - ÖZETLEME: Öğrencilerin bilgi ve becerilerini, olanaklar çerçevesinde, doğru, adaletli ve yanlışsız bir şekilde ölçmek ve değerlendirebilmek için öğrenci: çalışmaları özenle gözlenmeli, bilgi performansıyla ilgili notlar tutulmalıdır. MOTİVASYON VE KÖRÜKLEME Müelliflerin yaşadıkları ve yapıtlarını ortaya çıkardıkları yer ve bölgelerle bütünleşen tarihsel olaylar, halk gelenekleri ve edebiyat yapıtları gibi değişik etkenlerin hangi ölçüde ilham kaynağı olduğu değerlendirilmelidir. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ VE KAZANIMLAR Rasyonaliteye ağırlık Uygulanacak olan metodolojı, öğretim düzeninin uygulama işlemine tasarruf ve rasyonellik boyutlarını katarak ortada bulunan sorunlara çözümler üretmeli; öğrenciyi bireysel araştırmalara sevketmeli, fikirsel soyutlamalara körüklemelidir. 161 Yaratıcılığı körükleme Uygun yöntemlerle öğrencinin psikolojik gelişimi hızlatılmalı; yaratıcılığı körüklenmeli; belleğindeki gözlem, sezi ve duyarlılık noktaları tetiklenmeli; inceleme hırsı artırılmalıdır. Bunun sayesinde öğrencinin bireysellik, esneklik,özgünlük ve dirençlik gibi yeteneklerinin güçlenmesi beklenebilir. Olumsuz fikirlerden arınma Uygulanacak olan yöntemler, öğrenciyi okul ve öğretim kadrosuna yönelik olumsuz düşünce, yaklaşım ve davranışlardan arındırmalıdır. Özgüvenceyi artırma Uygun yöntemlerle, öğrencinin özgüvence duygusu güçlendirilmeli; bireysel çalışma hırsı artırılmalıdır. Eğitim stratejisi Öğrenciye modern resim sanatını esas hatlarıyla tanıtabilecek bir eğitim stratejisi uygulanmalıdır. Denetleme Eğitim süreci sırasında modern resim sanatı konusunda belirlenen ödevlerin tasarlandığı zaman dilimlerinde gerçekleşip gerçekleşmediği denetlenmelidir. Yoklama Uygulanacak olan yöntemlerle, öğrencinin modern resim sanatı konusunda temel bilgilere ulaşıp ulaşmadığı yoklanmalıdır. Özdenetim Öğrenci, modern resim sanatıyla ilgili projeler üzerinde çalışırken seçtiği malzeme, uguladığı teknik yada sahip olması gerektiği bilgi, beceri ve alışkanlıklar konusunda zaman zaman kendini denetleyebilmelidir. Maddi olanakların değerlendirilmesi Öğrenci, ders çalışmalarını başarılı bir şekilde gerçekleştirmek için gerekli olan maddi olanak ve koşulların sağlanıp sağlanmadığı konusunda değerlendirme yapabilmelidir. 162 Ders araçlarının seçimi Ders çalışması sırasında kullanılacak ders araçları ve uygulanacak teknikler ve çalışma biçimleri konusunda bizaat öğrenci karar almalıdır. Özgün yaratıcılığın geliştirilmesi Öğrenci, eğitim hedeflerini gerçekleştirmek için, ötekileri arasında, kişiliğinde biriken tüm enerji ve yeteneklerini özgün etkinliklerle tetiklemeyi ihmal etmemelidir. Alt kategori: Uyum yada denge – Öğrenci, kendisini kuşatan tüm unsur ve unsurlararası ilişkilerin bilinci içinde olmalıdır. Alt kategori: Orantı – Öğrenci, bir bölümü ihmal etme adına diğer bir bölüme önem vermemelidir. Alt kategori: Başatlık - Öğrenci, unsurlardan birinin diğer bir unsur üzerindeki başatlığını fark etmeyi bilmelidir. Alt kategori: Yekvücutluluk – Öğrenci, bütünlüğü oluşturan öğelerin her birinin pay eşitliği konusunda adaletli (dengeli) davranmalıdır. Alt kategori: Kompozisyon – Öğrenci, resim öğeleri arasındaki bağımlılık ve bağlılığın bilinci içinde olmalıdır. Alt kategori: Biçim - Öğrenci, insanları kuşatan cisimlerin şekillerini algılayabilmeli; onların yükseklik, genişlik,hacım ve boşluktaki yerleriyle ilgili tüm vasıflarını fark etmelidir. Alt kategori: Tekstura – Öğrenci, yüzeyin tüm şekil ve özelliklerine hakim olmalıdır. Alt kategori: Renk – Öğrenci, üç ana rengin kullanımını ve onların göreli ve gerçekçi boyutlarını tanımalıdır. Alt kategori: Yüzey – Öğrenci, yüzeyi iki boyutlu bir olgu olarak hissetmeli ve yaşamalıdır. Alt kategori: Multimedya disiplinleri – Öğrenci, medya konusunda daha önceden biriktirdiği bilgi ve deneyimlerinden cesaretlenerek yeni 163 yeni disiplinleri öğrenmekle birlikte, içinde bulunduğumuz dijital teknolojinin kullanımcısı olmanın savaşımını da vermelidir. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Yaratıcı etkinikler süreci ve sonuçları gözden geçirilmeli. Gözlenen yanlışlar ve eksikler giderilmeli. Eğitim süreci unsurları yeni yeni başarılar ıçin motive edilmeli. Elde edilen sonuçlarla yetkili toplumsal faktörler ve yerel topluluk tanıtılmalı. Katılımcıların ve okulun bireysel ve topluca tanıtımı yapılmalı. Bilgi ölçme ve değerlendirme süreci çerçevesinde öğretim ve eğitim başarısı kriterleri belirlenmelidir. Ayrıca, ölçme ve değerlendirme yaparken uygulanacak olan tekniklerin seçimi de büyük önem taşır. Öğrencilerin kendi başına gerçekleştirecekleri araştırmacı etkinlikleri sayesinde kendilerinin bilgi kalitesini artırmaları beklenmektedir. Bu arada, öğrencinin, Kosova resim sanatına yönelik oluşturacağı sağlıklı yaklaşımı sayesinde, kişiliğinde gizlenen yaratıcı hırsı ve yeteneklerini toplum yararına kullanması ve bu doğrultuda insancıl ekolojiye ağırlık vermesi; ulus, din ve cinsiyet eşitliğine özen göstermesi beklenmektedir.. Ders plan ve programında da belirtildiği gibi, resim sanatı eğilimini ifade etmek, sanatsal duguları uyandırmak, gözlem yeteneğini geliştirmek, kompozisyon öğeleri arasında dengeler kurmak, kompozisyon ilkelerini algılamak, kompozisyonda esneklik, akıntılık ve süreğenliği ihmal etmemek gibi konularda öğrenci belirli bir performans yakalamalıdır. Buna paralel olarak, öğrenci, kullanacağı malzemeyi ve uygulayacağı teknikleri kendisi seçebilmeli; sahip olduğu bilgi ve deneyim hazinesini yaşadığı toplumun yararları doğrultusunda pratiğe dönüştürebilmelidir. 164 BEDEN EĞİTİMİ · BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 165 166 BEDEN VE SPOR EĞİTİMİ (haftalık ders sayısı 1, yıllık toplam 36 ders saati) GİRİŞ Bu yaştaki öğrencilerin biyolojik ile toplumsal gelişmelerinin artırılması çerçevesinde ve okul tarafından sunulan objektif koşulların en üst bir düzeyde kullanılmasıyla bu dersin hareketli faal programı, teşvik edici, geliştirici, eğitici- insani, kötü sağlığın önleyicisi ve spor ustalıklarına ait olumlu alışkanlıklar olmalıdır. Dolayısıyla içinde ağır hareketler taşıyan program içerikleri, ister farklı psikosomatik engelleri olsun, ister ustalıklı hareketlere yatkın olsun, öğrencinin gelişme yeteneklerine uyumlu olmalıdır. UZAK HEDEFLER Mesleki (profesyonel) tartışmalardan sonra ve sayısal kıyaslamanın yapılmasına ait olanakların olduğu yerde yapılan reel bir doğrulamayla hazırlanıp onaylanan programlar, öğrencilere şunları olanaklı kılmalıdır: - sağlığın artırılmasını ve korunmasını teşvik ederek, hareket ile aynı zamanda fonksiyonel yeteneklerin doğru gelişmesini; - hareket eksikliklerinin ve aynı zamanda psikosomatik engellerin keşfedilip azaltılması; - spor ustalıkları (alışkanlıkları) düzeyinin artırılmasını ve reel yaşamda ile spor hayatında istikrarlı ve uygulayıcı bir programın belleğe yerleştirilmesini; - değişik spor dallarına, olimpiyat sporlarına ait spesifik antreman çeşitlerin seçilmesini, özellikle öğrencilerin önceden sonuçlara ulaştıkları dallarda yapılmasını. Bu amaçların gerçekleşebilmesi için, güçlü örgütleme ile sorumluluk desteği sunması gerekenler şunlardır: beden ve spor eğitimi öğretmenler 167 aktifi (kurulu), okul müdürlüğü, belediye eğitim ve spor organları, ebeveynler, sivil toplum kuruluşları vb. buradaki görev ve sorumluluklar çocukların çıkarlarına yönelik olmalıdır. HEDEFLER Esas yönlendirici anlamlar şöyle olabilir: 1. Programlaştırılmış hareket etkinlikleri sayesinde bedensel ve zihinsel yeteneklerin geliştirilmesi; Değişik spor ustalıklarının (becerilerinin) öğrenilmesi; Sınıfta, okulda ve daha geniş toplumda karşılaşılacak olan farklı durumlarda doğru bedensel ve zihinsel tutumun oluşturulması. 2. Öğretmenler tarafından program hedeflerinin yönetilmesi, kontrollü ve reel düzeltilmesi şu unsurlar sayesinde yapılmalıdır: 2.1. Okul yılı başında, yarıyılda ve okul yılı sonunda şu ölçeklerle yapılacak ölçmeler: santimetre, saniye ve kilogram ve şu bilgi ile ölçülerin uygulanmasıyla 2.2. Ustalıklı spor hareketlerinin biyomekaniği ve tekniğiyle. PROGRAM İÇERİĞİ Ders sayısı 1. HAREKET YETENEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 4 ders 2. ATLETİZİM 6 ders 3. SPOR VE RİTMİK JİMNASTİĞİ 6 ders 4. KOLLEKTİF SPORLAR 12 ders 5. BİREYSEL SPORLAR - dövüş sporları - röketle oynanan sporlar 6 ders 4 ders 6. KAYAK-YÜZME1 7–10 günë 7. PİKNİKLER VE KAMPLAR Yılda 2 gün 8. EN AZINDAN İKİ SPOR DALINDA (ŞARTLARA GÖRE) SPOR YARIŞLARI 1 Okül müdürü, ebeveynler ve diğer enstitülerin işbirliğiyle, kayak ve yüzme dersleri uygun sahalarda örgütlenir. 168 PROGRAMLAŞMANIN ESAS GÖSTERGELERİ Kategoriler Alt kategoriler ANTROPOMETRİ VE MOTORİK Antropometrik ve hareket yeteneklerine ait özelliklerin değerlendirilmesi ATLETİZİM Koşular Atlayışlar SPOR VE RİTMİK JİMNASTİĞİ Atışlar Yarışlar (2 disiplinde) Döşemede alıştırmalar (antreman) Program içerikleri (A) -Vücut ağırlığı (VA), — Vücut uzunluğu (VU) vb. ( M) - Yerinden uzak atlayış, (YUA) — yerinden yüksek atlayış (YYA), — Koşu 100 metre (K100m), — Koşu 600mB-800mE ve öğrenilen iki ustalığa (beceriye) ait test. Koşu, atlayış ve atış ustalıkları (teknikleri) nelerin sayesinde öğrenilir: — Hızlı koşu, — Bayanlar için 600m ve erkekler için 800m gibi uzun mesafeli koşular ile dayanırlığın artırılması. — Atlayışlara ait alıştırmalar. — uzun atlayış, vücut yarı çember tekniğiyle. — Gülle atışı 4 kg. — en azından iki disiplinde sınıf içinde ve sınıflar arasında yarışlar, öğrenciler sınıflandırılır ve sonuçlara göre üç gruba ayrılırlar. — Vertikal duruş — Öne doğru destekli yatıştan, sırt üstü destekli yatışa dönüş. — Ön takla. — Yandan takla. — Uçarak salto. Ders sayısı (%) 4 ders 4–6 ders 4–6 ders — Ön destekli öne doğru güçle asılı vaziyette takla. 169 Demirde — Öne doğru destekli, arka takla. — çembere çıkış. Paralellerde Paraleller (E): — Omuzlar üzere destekli sallanma. — Eller üzere destekli sallanma. — Öne doğru sallanma hareketi, açık — Açık bacaklara kadar sallanma. Paraleller (B) —Üstteki paralele asılma. — Üste tutunarak yapılan sallanmadan, alttaki paralele ayaklarla yapılan destekle, 180° dönüş. — Üstteki paralele asılma, ayaklarla kenara geçiş (sağa-sola) — Öne doğru sallanma. — Alttaki paralelde arkaya dönüş. — Destekli şekilde arkaya dönüş. — uzanmış vaziyette vücutla alta ki paralelden arkaya çıkış. 170 Yüzüklerde — Yüzüklere asılarak sallanma. — Öne doğru sallanmadan çift asılmaya. — Öne ve arkaya doğru sallanma. — Öne ve arkaya doğru destekli sallanma. Atlayışlar —Açık bacaklarla, atın genişliğine atlama. — Bacaklar kenara doğru açılmış vaziyette atlayış. — Bacaklar toplanmış vaziyette atın atlanması Jimnastik aracında — Araca binme ve destekli eğilmeler. — Parmaklar üzerinde araçta öne-geriye doğru yürümek. — İki ayakla yerinden atlamak. — 180°-360° için dönüşler. — Omuzlar kenara-aşağıya doğru vaziyette takla duruşu. — Öğrenilen elementlerin kombinasyonu. — Gereçlerle alıştırmalar Ritmik jimnastiği Halk oyunları (dansları) — V, VI, VII, VIII sınıflarda öğrenilen halk oyunlarının (danslarının) tekrarlanması — Sınıf içinde ve sınıflar arasında en azından iki gereçte. KOLLEKTİF SPORLAR Yarışlar (2) Futbol Voleybol El topuBasketbol Yarışlar 10–12 ders Olası koşullar ve olası oyuncu sayısı sayesinde şu işlemler yapılır: tekrarlama, düzeltme ve şu doğru güçlendirmeler 1. Esas teknik elementlerin; — pas yapmalar ve kabul etmeler. — çalım - yönetmek. — aldatmalar. — şutlar- atışlar. vb. En azından iki kollektif sporda sınıf içi ve sınıflar arası. 171 BİREYSEL SPORLAR Suda etkinlikler 7–10 gün Karda etkinlikler 7–10 gün Dövüş sporlarıJudo Pingpong Judoya ait şu esas hareket tekniklerinin bilinmesi: farklı tutuşlar, devirmeler vb. Arka, ön ve dönüşlü vuruşlara ait esas tekniklerin öğrenilmesi. Rollerler Roller kullanmaya ait esas hareketlerin öğrenilmesi. 4–6 ders Yarışlar (2) Yüzme teknikleri: En azından geçilen iki ders birimi üzere sınıflar arası ve sınıf içinde. Öğrenilen tekniklerin mükemmelleştirilmesi (kraul, kurbağa, sırt üstü). 7–10 gün Yarış Alpik disiplinler Yarış Okul yarışları Gezi 172 Önceden öğrenilen kayakla kaymaya ait esas tekniğin mükemmelleştirilmesi (yürüyüşler, dönüşler, tırmanmalar, inişler, geçişler, slalom ve büyük slalom. Bu yaş öğrenciler için uygun sahalarda iki veya üç dönüşün bağlanması (ard arda yapılması). Bu yaş öğrenciler için uygun sahada büyük slalom. Okul çerçevesinde ve belediyedeki okullar arasında ve her iki cinsiyete ait bu yaş gruptaki devlet finalleri Kolektif ve bireysel sporlarda yarışlar İlkbahar ve sonbahar krosu İlkbahar ve sonbahar krosu Yılda iki kez 6–12 km mesafeli doğada yürüyüş. doğada yürüyüş Doğada yönlenme elementleri ve kamp yapma unsurları (kamp yerinin seçimi ve bir çadırın açılması). Değişik saha (alan) oyunları. 7–10 gün 10–12 ders %162 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Okulda mevcut koşullara göre, program içeriklerinin uyumlaştırılması şöyle yapılır: - Zorunlu ders olarak (tabloyu analiz et) program içeriklerinin yaklaşık %70 kapsanması ve seçmeli ders olarak - yaklaşık%30. Gerçekleştirilen metodoloji. Spor eğitimindeki hareketlerin öğrenilme sürecinde, okulun somutlaştırmaya ait var olan araçlarına rağmen, şunlar uygulanmalıdır: - spor eğitimi öğretmeni yada yardımcıları (öğrenci, sporcu) tarafından hareket birimlerinin pratik sunumu (gösterişi) Öğrenci yeteneklerine ve hareketlerin bileşiklik düzeylerine göre, öğretmen alıştırmaların metodolojik akıntısını seçer, bunu yaparken ilk sırada şunlara dikkat eder: - sentetik şekline (hareket bütünlüğüne), analitiğine ya da her ikisinin kombinasyonuna. Aynı zamanda dersin örgütlenmesi de koşullara, binaya, araçlara ve öğrenci sayısına göre yapılır. Uygulanmakta olan kategori ve alt kategorilere bağlı olarak tamamlayıcı hareketler bütünlüğünün oyun ve yarışlarla finalleştirilmesi için çaba sarf edilmelidir. Kazanımlar - hareket disiplinlerindeki sonuçların santimetre, saniye, gram gibi ölçeklerle yapılan değerlendirmelerde, spor eğitimi öğretmeni ilk olarak başlangıç, geçici ve en sonunda nihai durumu kaydetmeli ve bunu yaparken, öğrencilerin grup sıralamasını en azından üç grupta yapar (başarılı olanlar, ortalama başarılı olanlar ve engelliler). Kesin metrik ölçmelerin yapılamayacağı hareketler için kazanım düzeyi hareket ustalıklarının (becerilerinin) düzeyiyle bağlanmalıdır. Bu da okul tekniği açısından, yüzme stilinden yapılırken, hareketlerin doğru biyomekanik tarafı göz önünde bulundurulmalıdır. Diğer derslerle olan bağlılığı. - Spor eğitimi ders programı ve örgütlenmesi ve ders esnasındaki zorluklar, o günkü okul günündeki diğer dersler için teşvik edici bir özellik taşımalıdır. Kapsanmış kategori ile alt kategorilerdeki ders birimleri, matematikten, enformatikten başlayarak biyolojik ve diğer bilim dersleriyle bağlılığı vardır. 173 DEĞERLENDİRME - Önceki sınıfta olduğu gibi, antropometrik ölçütlerle vücut gelişmesinin değerlendirilmesi yılda 2 kere yapılır. Vücut uzunluğu ve vücut ağırlığının ölçülmesi mecburidir, ancak diğer hacimlerinde ölçülmesi yararlıdır. - Motorik (hareketlilik) yeteneklerin değerlendirilmesi (SGS) santimetre, gram, saniye) sistemiyle yapılır. Mecburi ölçü enstrümanları (unsurları) şunlardır: yerinden uzak atlayış, 100 metre koşu ve bayanlar için 800m koşu ile erkekler için 1000m koşu. - Spor hareketleriyle ilgili öğrenilen bilgi enformasyonları düzeyi (seviyesi) bireysel yanı sıra, oyun ve yarış durumlarında değerlendirilir. 174 Tiraj: 50 Yayına hazırlayan: SHTËPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR - Prishtinë Baskı: PRINTING PRESS - Priştine 175 Katalogimi në botim – (CIP) Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës 371.214(496.51) Öğretim plan ve programı : yaygın Eğitim Alt Seviye Ortaöğretim Dokuzuncu Sınıf. – Priştine : Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, 2007. – 176 f. ; 24 cm. ISBN 978-9951-16-014-8 176
Benzer belgeler
egıtım, bılım ve teknolojı bakanlıgı
Bu programın etkin öğretim ve öğrenimi için öğretmenler ve
öğrenciler farklı bilgi kaynaklarına başvurmalıdırlar. Şimdiye kadar
temel bilgi kaynağı olarak ders kitapları kullanıldı.
Ders kitapların...
egıtım, bılım ve teknolojı bakanlıgı
Bu programın etkin öğretim ve öğrenimi için öğretmenler ve
öğrenciler farklı bilgi kaynaklarına başvurmalıdırlar. Şimdiye kadar
temel bilgi kaynağı olarak ders kitapları kullanıldı.
Ders kitapların...
Belli konular için doğada öğrenme, teknik gezi, kurum ve kuruluşları
ziyaret vb. yöntemler başarıyla uygulanabilir.
Arzu edilen sonuçların elde edilmesi için yukarıda sözü edilen
yöntemlerin uygula...
