Acil Hizmetler Raporu - Eurasian Journal of Emergency Medicine

Transkript

ISSN 2149-5807 • EISSN 2149-6048
1999
Emergency Physicians
Association of Turkey
Citation abbreviation: Eurasian J Emerg Med (Formerly Akademik Acil Tıp Dergisi)
Volume: 14 • Supplement: 1 • December 2015
Yazarlar
Güven Bektemür
Nurgül Osmanbeyoğlu
Başar Cander
İstatistik Düzenlemesi
Ramazan Bayse
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu
İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği
Genel Sekreterliği
Acil Hizmetler
Raporu
www.eajem.com
Editor in Chief
Mücahit Emet
Mustafa Serinken
Department of Emergency Medicine, Atatürk University Faculty of Medicine,
Erzurum, Turkey
Department of Emergency Medicine, Pamukkale University Faculty of
Medicine, Denizli, Turkey
Editors
T.S. Srinath Kumar
Department of Emergency Medicine, Narayana Health, Hosur Main Road,
Hosur Main Road, Bommasandra. India.
Abdulhadi Tashkandi
Department of Emergency Medicine, Prince Mohammed Bin Abdulaziz
Hospital (PMBAH) Al-Madinah Al-Munawarah, Saudi Arabia
Statistical Editor
Cenker Eken
Ayesha Almemari
Emergency Medicine and Critical Care Medicine Departments at Mafraq
Hospital, Arab Emirates University,United Arab Emirates.
Behçet Al
Department of Emergency Medicine, Gaziantep University Faculty of
Medicine, Gaziantep, Turkey
İsa Kılıçaslan
Department of Emergency Medicine, Gazi University Faculty of Medicine,
Ankara, Turkey
Luis Garcia-Castrillo Riesgo
Department of Emergency Medicine, Akdeniz University Faculty of Medicine,
Antalya, Turkey
Past Chief Editors
Levent Altıntop (2003-2005)
Department of Internal Medicine, Ondokuz Mayıs University Faculty of
Medicine, Samsun, Turkey
Cuma Yıldırım (2005-2015)
Department of Emergency Medicine, Hospital Universitario Marques
Valdecilla, Spain
Mehmet Akif Karamercan
Department of Emergency Medicine, Gazi University Faculty of Medicine,
Ankara, Turkey
Acil Tıp Uzmanları Derneği adına sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü / Owner and Responsible Manager on behalf of the Emergency Medicine Physicians Association of Turkey: Başar Cander
• Yayın türü / Publication Type: Yerel süreli / Local periodical • Basım yeri / Printed at: ADA Ofset, 2. Matbaacılar Sit. E Blok No: (ZE2) 1. Kat Topkapı, İstanbul, Turkey (+90 212 567 12 42)
• Basım tarihi / Printing Date: Kasım 2015 / November 2015 • Acil Tıp Uzmanları Derneği tarafından yayınlanmaktadır / Published by Emergency Medicine Physicians Association of
Turkey, Yukarı Ayrancı Güleryüz Sok. No: 26/19 06550 Çankaya, Ankara, Türkiye (+90 312 426 12 14)
Publisher
İbrahim KARA
Publication Director
Ali ŞAHİN
Deputy Publication Directors
Gökhan ÇİMEN
Dilşad GÜNEY
Publication Coordinators
Esra GÖRGÜLÜ
Ebru MUTLU
Betül ÇİMEN
Nihan GÜLTAN
Zeynep YAKIŞIRER
Finance Coordinator
Veysel KARA
Project Coordinator
Hakan ERTEN
Project Assistants
Büşra KALKAN
Duygunur CAN
Graphics Department
Ünal ÖZER
Neslihan YAMAN
Kübra ÇOLAK
Contact:
Address: Büyükdere Cad. 105/9 34394
Mecidiyeköy, Şişli, İstanbul, Turkey
Phone: +90 212 217 17 00
Fax: +90 212 217 22 92
E-mail: [email protected]
A-I
Editorial Board
Abdelouahab Bellou
Department of Emergency Medicine, Harvard University Faculty of
Medicine, Cambridge, USA
Abdülkadir Gündüz
Department of Emergency Medicine, Karadeniz Technical University Faculty
of Medicine, Trabzon, Turkey
Abu Hassan Asaari B. Abdullah
Department of Emergency Medicine, Ministry Health Kuala Lumpur
Hospital, Kuala Lumpur, Malaysia
Arif Duran
Hayati Kandiş
Department of Emergency Medicine, Düzce University Faculty of Medicine,
Düzce, Turkey
J. Stephan Stapczynski
Department of Emergency Medicine, Maricopa Medical Center, Phoenix,
AZ, USA
Jabeen Fayyaz
Department of Emergency Medicine, Aga Khan University Hospital, Karachi,
Pakistan
Jonathan H. Valente
Department of Emergency Medicine, Rhode Island Hospital, New York, USA
Department of Emergency Medicine, Abant İzzet Baysal University, Bolu,
Julie Mayglothling
Turkey
Virginia Commonwealth University Surgery Medical Center, Richmond, VA,
A. Sadık Girişgin
USA
Department of Emergency Medicine, Selçuk University Meram Faculty of
Junaid A. Razzak
Medicine, Konya, Turkey
Department of Emergency Medicine, The Aga Khan University, Karachi,
Amin Antoine Nabil Kazzi
Sindh, Pakistan
Department of Emergency Medicine, Beirut American University, Beirut,
Kamil Tunay
Lebanon
Department of Emergency Medicine, Afyon Kocatepe University Faculty of
Cüneyt Ayrık
Medicine, Afyon, Turkey
Department of Emergency Medicine, Mersin University Faculty of Medicine,
Khalid Abu-Haimod
Mersin, Turkey
University of Damman, Riyadh, Saudi Arabia
E. Erol Ünlüer
Latif Duran
Department of Emergency Medicine, Katip Çelebi University Atatürk
Department of Emergency Medicine, Ondokuz Mayıs University Faculty of
Education and Research Hospital, İzmir, Turkey
Medicine, Samsun, Turkey
Emrah Uyanık
Marc Sabbe
Department of Emergency Medicine, Pamukkale University Faculty of
Department of Emergency Medicine, University Hospital Gasthuisberg,
Medicine, Denizli, Turkey
Leuven, Belgium
Halil Kaya
Mehmet Gül
Department of Emergency Medicine, Harran University Faculty of Medicine,
Department of Emergency Medicine, Necmettin Erbakan University Faculty
Şanlıurfa, Turkey
of Medicine, Konya, Turkey
Halil Beydilli
Mehtap Bulut
Department of Emergency Medicine, Sıtkı Kocman University Faculty of
Department of Emergency Medicine, Şevket Yılmaz Education and
Medicine, Muğla, Turkey
Research Hospital, Bursa, Turkey
A-II
Mustafa Yıldız
Roberta Petrino
Department of Emergency Medicine, Fırat University Faculty of Medicine,
Department of Emergency Medicine, Andrea Hospital, Vercelli, Italy
Elazığ, Turkey
Saleh Saif Fares
Department of Emergency Medicine, Adnan Menderes University Faculty of
Department of Emergency Medicine, Deputy Head of Zayed Military
Hospital’s, Abu Dhabi, UAE
Medicine, Aydın, Turkey
Sedat Yanturalı
Mehmet Duru
Department of Emergency Medicine, Dokuz Eylül University Faculty of
Medicine, İzmir, Turkey
Mücahit Avcil
Department of Emergency Medicine, Mustafa Kemal University Faculty of
Medicine, Hatay, Turkey
Selim Bozkurt
M.Gökhan Turtay
Department of Emergency Medicine, Sütçü İmam University Faculty of
Medicine, Kahramanmaraş, Turkey
Department of Emergency Medicine, İnönü University Faculty of Medicine,
Malatya, Turkey
Mehmet Okumuş
Department of Emergency Medicine, Kahramanmaraş Sütçü İmam
University Faculty of Medicine, Kahramanmaraş, Turkey
Serpil Yaylacı
Department of Emergency Medicine, Acıbadem University Faculty of
Medicine, İstanbul, Turkey
Sharon E. Mace, Cleveland
Murat Durusu
Department of Emergency Medicine, Ohio State University Faculty of
Medicine, Cleveland, OH, USA
Department of Emergency Medicine, Gülhane Military Medical Academy,
Suat Zengin
Ankara, Turkey
Nurullah Günay
Department of Emergency Medicine, Erciyes University Faculty of Medicine,
Şahin Aslan
Kayseri, Turkey
Department of Emergency Medicine, Atatürk University Faculty of
Medicine, Erzurum, Turkey
Ozlem Bilir
Department of Emergency Medicine, Recep Tayyip Erdoğan University
Şevki Hakan Eren
Faculty of Medicine, Rize, Turkey
Department of Emergency Medicine, Cumhuriyet University Faculty of
Medicine, Sivas, Turkey
Oktay Eray
Department of Emergency Medicine, Akdeniz University Faculty of
Medicine, Antalya, Turkey
Polat Durukan
Department of Emergency Medicine, Erciyes University Faculty of Medicine,
Tarık Ocak
Department of Emergency Medicine, Kanuni Sultan Süleyman Training and
Research Hospital, İstanbul, Turkey
Yalcın Gölçük
Kayseri, Turkey
Department of Emergency Medicine, Celal Bayar University Faculty of
Medicine, Manisa, Turkey
Peter Panagos
Yunsur Çevik
Department of Emergency Medicine, Washington University Faculty of
Department of Emergency Medicine, Keçiören Training and Research
Hospital, Ankara, Turkey
Medicine, St. Louis, USA
A-III
Aims and Scope
Eurasian Journal of Emergency Medicine is the scientific and official publication of the Emergency Medicine Physicians Association of Turkey. The
journal is published 4 times in a year in March, June, September and December and it has been in publication since 2003 as an open access journal.
The journal’s target audience includes Emergency Medicine experts, faculty members who conduct scientific studies and work in the Emergency Medicine field, researchers, experts, assistants, practicing physicians and other health sector professionals.
The journal publishes scientifically high quality articles which can contribute to the literature and written in the Emergency Medicine field and other
related fields. Review articles, case reports, editorial comments, letters to the editor, scientific letters, education articles, original images and articles on
history and publication ethics which can contribute to readers and medical education are also published.
Eurasian Journal of Emergency Medicine is an international periodical which implements independent and unbiased peer review principles and publishes in English languages. Articles are evaluated through double-blind review process. Information on article submission rules and process is available in the information for author’s page at www.eajem.com and in printed issues. Statements or opinions expressed in the published manuscripts
reflect the views of the author(s); the editors, the editorial board, the publisher and the Emergency Medicine Physicians Association disclaim any
responsibility or liability for such materials.
The journal’s editorial and publishing process is adherent to standards of International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE), World Association of Medical Editors (WAME), Council of Science Editors (CSE), European Association of Science Editors (EASE) and Committee on Publication Ethics
(COPE). Eurasian Journal of Emergency Medicine is indexed in Thomson Reuters-Emerging Sources Citation Index (ESCI), TÜBİTAK ULAKBİM TR Index,
EMCare, DOAJ, EBSCO, EMCare, CINAHL, GALE and ProQuest.
Subscription Information
Eurasian Journal of Emergency Medicine is printed in limited numbers on acid-free paper and distributed to Emergency Medicine experts and academicians free of charge. Full-text issues of the journal are available at www.eajem.com, free of charge.
Copyrights and Permissions
Copyrights of all published content belong to the Emergency Medicine Physicians Association of Turkey by the authors’ written permission with the
rights granted by all relevant local and international laws. Published content can be cited in scientific publications and presentations however, the
Editorial Office should be consulted for the use of all published manuscripts and images for any other purposes and for re-print permissions.
Financial Support and Advertisement
Main financial support for the Eurasian Journal of Emergency Medicine is provided by the Emergency Medicine Physicians Association of Turkey. In
addition, advertisements and announcements of products and services which are not contrary to the results of scientific studies are published in the
journal to create revenue for the journal. The Editorial Office should be contacted for advertisement arrangements.
Editorial Office
Prof. Dr. Mustafa Serinken
Address: Yukarı Ayrancı Güleryüz Sk. 26/19 06550, Çankaya, Ankara, Turkey
Phone: +90 312 426 12 14 Fax: +90 312 426 12 44
Publisher
AVES - İbrahim Kara
Address: Büyükdere Cad. No: 105/9 34394 Mecidiyeköy, Şişli, İstanbul, Turkey
Phone: +90 212 217 17 00 Fax: +90 212 217 22 92
Web: www.avesyayincilik.com
A-IV
Instructions to Authors
Eurasian Journal of Emergency Medicine, as a double-blind peer reviewed journal published by the
Emergency Medicine Physicians’ Association of Turkey,
publishes original articles on clinical, experimental and
basic sciences in the Emergency Medicine field, review
articles covering basic and up-to-date subjects, case
reports, short editorial manuscripts and manuscripts
covering medicine history and publication and research
ethics. The journal only accepts manuscripts submitted through the www.eajem.com internet address and
manuscripts submitted through any other channels will
be rejected.
Citation potential, originality and high scientific quality
are the most important criteria for a manuscript to be accepted for publication.
Statements or opinions expressed in the published manuscripts reflect the views of the author(s); the editors,
editorial board, publisher and Emergency Medicine Physicians’ Association disclaim any responsibility or liability
for such materials.
Articles submitted to the journal will only be reviewed
if they have not been previously published in any electronic or printed media except abstracts, presentations,
reviews and as part of a dissertation. The Editorial Office
should be informed during submission if a submitted
manuscript has previously been submitted for consideration to another journal and rejected, and if so submission of previous reviewer reports is mandatory. This practice will help to speed up the decision making process on
a manuscript. If a submitted manuscript had previously
been presented at any meeting, the name, date and city
in which the meeting was held should be stated.
The author(s) should transfer all their rights to their
submitted manuscript within the scope of local and international laws to the Emergency Medicine Physicians’
Association upon acceptance for publication. For this
purpose, the Copyright Transfer Form should be signed
by all authors, submitted through the online manuscript
submission system and the original copy of the form
should be posted to the editorial office of the journal. The
author(s) accept that they will not publish the manuscript
in the same language or in any other language in another
media and will not authorize a third party to do so.
Any form of content used within the manuscript is the
author’(s) responsibility. Financial and legal responsibilities of any possible local or international copyright issues
regarding the use of tables, figures and other images belong to the author(s). The author will be responsible for
any losses that the journal may incur as a result of these
issues.
randomized studies, STROBE guidelines for observational studies, PRISMA for diagnostic studies, PRISMA for
systematic reviews and meta-analysis, ARRIVE for animal
experimental studies and TREND for non-randomized behavioral and public health intervention studies should be
taken into considerations.
In order to clarify the subjects of scientific contributions,
responsibilities and conflicts of interest on an article, all
authors should sign and send the Authorship Contribution Form and ICMJE Form for Disclosure of Potential
Conflicts of Interest to the Editorial Office. A copy of each
of these documents should be submitted online through
the online manuscript submission system with the submission. Practices of the journal on this subject are coherent to the rules of International Committee of Medical
Journal Editors (ICMJE) and Committee on Publication
Ethics (COPE).
The Editorial Office inspects all submitted manuscripts
concerning plagiarism and duplication. If a case of plagiarism or duplication is detected, sanctions will be imposed
within the scope of the Committee on Publication Ethics
(COPE) guidelines.
The authors should acknowledge and provide information on grants or other financial support received for the
study provided by any foundations and institutions or
firms.
An Ethics Committee Report, prepared in accordance
with “Guide for the Care and Use of Laboratory Animals”
of the Helsinki Declaration prepared by the World Medical Association (WMA), is required for experimental, clinical and drug studies and some case reports. The Editorial
Office may request the report of the ethics committee or
an equivalent official document from the authors if found
necessary. Manuscripts reporting results of experimental studies practiced on volunteers and patients should
include a patient and volunteer consent statement after
explaining the procedure(s) thoroughly. For animal experimental studies, measures taken to reduce pain and
discomfort should be clearly stated.
Manuscripts submitted for publication should be written
in English. Manuscripts submitted in other languages will
be rejected.
Manuscript format should be arranged according to the
rules stated in ICMJE-Recommendations for the Conduct,
Reporting, Editing and Publication of Scholarly Work in
Medical Journals (updated in December 2014 - http://www.
icmje.org/icmje-recommendations.pdf).
Editors inspect whether a submitted manuscript is prepared in accordance with the journal’s manuscript preparation guidelines before assigning the manuscript to reviewers. Manuscripts which are not written in accordance
with the journal’s manuscript preparation guidelines will
not be evaluated. Twenty-one days are allocated for reviewer evaluations of each article and if any corrections
are required, 28 days are allocated for the author to implement the requested corrections. Corrected sections
should be highlighted in yellow on the revised manuscript. Response to the reviewer’s comments and the title
page should be submitted seperately through the online
manuscript submission system.
Presentation of manuscripts should be in accordance
with international guidelines. CONSORT guidelines for
All manuscripts will pass through a pre-evaluation process by the Editors and Associate Editors in the first stage
Rejected manuscripts will not be returned except for artistic pictures.
of submission. Subsequently, manuscripts are assigned
to at least two reviewers for evaluation. Reviewers are
selected among external and independent experts who
also have publications in international literature in the
same field. Research articles, systematic review articles
and meta-analysis manuscripts will be checked by the
statistical editor in addition to the assigned reviewers. All
manuscripts are also checked for English grammar and
manuscript preparation guidelines.
Any retraction requests of manuscripts close to the final
decision, without reasonable explanation will be rejected. All authors of a manuscript accepted for publication
should consent that editors could make corrections without changing the basic meaning of the text of the written
manuscript.
Manuscript files should be prepared using the Microsoft
Word programme. The Online Manuscript Submission
and Evaluation System will guide authors openly at any
stage and provide a rapid and sound submission process.
Manuscript files should be structured regarding their
type as stated below.
Research articles: The manuscript title should be stated first. A structured abstract of the article including
Aim, Materials and Methods, Results and Conclusion
sub-headings should be given below the title. Maximum
total word count of the abstracts should be 200. At least
3, at most 6 keywords concordant with MeSH vocabulary
terms prepared by the National Library of Medicine (NLM)
should be included in each research article. The main text
should include Introduction, Materials and Methods (with
sub-headings), Results, Discussion, Study Limitations,
Conclusion, References, Tables-Figures-Images sections
and it should not exceed 5000 words. A maximum of 50
references is sufficient regarding acceptability. Informed
consent declaration and information on ethics committee approval (including the name of the committee, the
date of the decision, and the number of the decision)
should be provided in the materials and methods section
of the manuscript.
Statistical analysis should be performed in accordance
with guidelines on reporting statistics in medical journals (Altman DG, Gore SM, Gardner MJ, Pocock SJ. Statistical guidelines for contributors to medical journals. Br
Med J 1983: 7; 1489-93). The software used for statistical
analysis should be described. When parametric tests are
used for comparison of continuous variables they should
be presented as Mean±Standard Deviation, while for
non-parametric tests data should be presented as Median and range (Minimum- Maximum) or Median and
interquartile range (25th and 75th percentiles). Whenever
complex analyses are used the relative risk (RR, relative
risk) odds or (OR, odds ratio) and hazard ratios values (HR,
hazard ratio) should be supported by providing confidence intervals and p values.
Review articles: Manuscripts prepared by experts
who have extensive knowledge in the field and whose
knowledge has been projected to the literature as publications and citations will be evaluated. Review articles
A-V
should be prepared concerning the latest clinical progressions on a piece of information or a subject in a
format which explains, discusses, evaluates and guides
future studies. Review articles should include a title
and an unstructured abstract of a maximum 200 words.
At least 3, at most 6 keywords concordant with MeSH
vocabulary terms prepared by the National Library of
Medicine (NLM) should be included. With regard to the
content of the manuscript, sub-headed main-text, references and tables-figures-images should be included.
Total word count of a review article should not exceed
5000.
Case reports: Our journal reserves a limited space for
case reports. Only interesting and informative case reports which are about rare, diseases which are difficult
to diagnose and treat or which suggest a new method,
include new information which cannot be found in the
literature, will be published. A title and an unstructured
abstract of maximum 200 words should be included in
each case report. At least 3, at most 6 keywords concordant with MeSH vocabulary terms prepared by the
National Library of Medicine (NLM) should be included.
The main text should include Introduction, Case Presentation, Discussion, Results, References and Tables-Figures-Images sections. Total word count should not exceed 1500. Case reports should not include more than
10 references.
Editorial comment: Editorial Comments should include
short discussions on a research article published in the
journal by an author from the same field or a successful
reviewer. At the end of editorial usually a summary on
clinical significance of the study is required.
Letters to the Editor: This type of manuscript discusses
the importance, missing parts or an overlooked structure
of a previously published article. Authors can also submit
their comments to the editor on a subject which may be
in the reader’s field of interest especially on educational
cases, in the Letter to the Editor format. Number of references should be limited to 5 and no titles of sub-headings are required. A Letter to the Editor should not exceed
500 words. Volume, year, issue, page numbers, title and
author names of the article mentioned in a Letter to the
Editor should be stated clearly.
Scientific letter: Manuscripts with prior notification characteristics, announcing new, clinically important scientific developments or information are accepted as Scientific
Letters. Scientific Letters should not include sub-headings and should not exceed 900 words. Number of references should be limited to 10 and number of tables and
figures should be limited to 2.
Education: Results of recently concluded research and
conclusive information used in academic education
and clinical practice are presented in detail in this type
of manuscripts. With regard to the content of the manuscript, sub-headed main-text, references and tables-figures-images should be included. Total word count should
not exceed 5000 and total reference number should be
limited to 50.
A-VI
Clinical imaging
Visual Diagnosis: Images must be typical for diagnosis,
and should facilitate rapid diagnosis for emergency medicine and / or should be educational. Except for the header and references, it must consist of maximum 400 words.
A maximum of three authors name, six images and five
refecences should be included. Abstract should not be
needed.
History: This type of manuscript explains events related to emergency and general medicine and presents
information on the history of diagnosis and treatment
of diseases. Historical findings should be a result of relevant research studies. Manuscript should not include
sub-headings, should not exceed 900 words and total
number of references should be limited to 10.
Publication ethics: This type of manuscript includes current information on research and publication ethics and
presents cases of ethics infringement. Main text should
not exceed 900 words and total number or references
should be limited to 10.
Author names, institution details, contact details, should
not be included in the submitted document. These details should be filled in the relevant sections in the online
manuscript submission system.
All tables, figures, graphs and images should be visibly
numbered within the article text and patient, doctor
and institution names should not be visible in these.
For microscopic figures, in addition to explanatory information, zoom levels and coloring techniques should
also be stated. Line drawings should be done in a professional manner and on pictures showing a patient’s
face, patient name and eyes should be covered so that
the identity of the patient is not revealed. All images should be in high resolution at minimum 300 dpi.
Lines with sufficient thickness should be used in graphs
thus preventing possible losses if resizing is necessary.
Widths of images should be either 9 or 18 cm. Images
prepared by professionals are more appropriate. The
color grey should not be used in images. Used abbreviations should be explained below with each image
in alphabetical order. Roman numerals should not be
used in table and figure headings and sub-texts. Decimal numbers used in the main text, tables and figures
should be separated with a dot. Especially, tables should
be prepared to explain the main text or help readers understand the main text more easily; they should not be
a repetition of the main text.
References should be numbered in the order of citation
in the main text. Only published studies or studies accepted for publication should be cited. Abbreviations of
journal titles should be done in accordance with journal
abbreviations used in Index Medicus. For publications
with 6 or less authors, a list of all authors is required, for
publications with 7 or more authors, the first 6 authors
should be listed, followed by “et al”. Reference styles and
punctuations should be in accordance with the examples below.
Periodicals: Lewin MR, Stein J, Wang R, Lee MM, Kernberg M, Boukhman M, et al. Humming is as effective as
Valsalva’s maneuver and Trendelenburg’s position for
ultrasonographic visualization of the jugular venous
system and common femoral veins. Ann Emerg Med
2007; 50: 73-7.
Book chapters: Gary B. Green Peter M. Hill Approach To
Chest Pain. In Judith E. Tintinally, MD, MS, Editor. Emergency Medicine. 6th ed. New York: McGraw-Hill; 2004.
p.333-43.
Personal author(s): Cohn PF. Silent myocardial ischemia
and infarction. 3rd ed. New York: Marcel Dekker; 1993.
Editor(s) as author(s): Norman IJ, Redfern SJ, editors.
Mental health care for elderly people. New York: Churchill
Livingstone; 1996.
Article presented in a meeting: Bengisson S. Sothemin
BG. Enforcement of data protection, privacy and security
in medical informatics. In: Lun KC, Degoulet P, Piemme TE,
Rienhoff O, editors. MEDINFO 92. Proceedings of the 7th
World Congress on Medical Informatics; 1992 Sept 6-10;
Geneva, Switzerland. Amsterdam: North-Holland; 1992.
p. 1561-5.
Scientific or technical reports: Smith P. Golladay K. Payment for durable medical equipment billed during skilled
nursing facility stays. Final report. Dallas (TX) Dept. of
Health and Human Services (US). Office of Evaluation and
Inspections: 1994 Oct. Report No: HHSIGOE 169200860.
Dissertation: Kaplan SI. Post-hospital home health care:
the elderly access and utilization (dissertation). St. Louis
(MO): Washington Univ. 1995.
Articles in electronic formats: Morse SS. Factors in the
emergence of infectious diseases. Emerg Infect Dis (serial online) l995 Jan-Mar (cited 1996 June 5): 1(1): (24
screens). Available from: URL: http:/ www.cdc.gov/ncidodlElD/cid.htm.
Extensive information on manuscript submission and
evaluation process is available at www.eajem.com. Editorial Office or the Publisher can be contacted for further
questions using the contact details below.
Editorial office:
Prof. Dr. Mustafa Serinken
Address: Yukarı Ayrancı, Güleryüz Sk. 26/19 06550,
Çankaya, Ankara, Turkey
Phone: +90 312 426 12 14
Fax: +90 312 426 12 44
Publisher:
AVES - İbrahim Kara
Address: Büyükdere Cad. No: 105/9 34394 Mecidiyeköy,
Şişli, İstanbul, Turkey
Phone: +90 212 217 17 00
Fax: +90 212 217 22 92
Web: www.avesyayincilik.com
İÇİNDEKİLER
S1
İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği
S1
Hastanelerimiz
S2
Çalışmanın Metodu
S2
Türkiye’de Acil Servis Hizmetleri
S6
Acil Servis Müracaatları ve Karakteristik Özellikleri
S6
Genel Müracaat Rakamları
S7
Acil Servis Müracaatlarında Zamanlama
S9
Acil Servis Müracaatları Yaş ve Cinsiyet Özellikleri
S9
Acil Servis Kapasitesi
S11
Acil Servis Hizmetlerinde Kalite
S15
Acil Servis Müracaatlarında Tanılar
S27
Acil Servis Müracaatlarında Tetkik ve Tedavi
S33
Sonuç ve Değerlendirme
S34
Ekler
S34
Ek 1: Sağlık Hizmeti Sunucuları Sınıflandırması
S34
Ek 2: Bkhb Organizasyon Şeması
S35
Ek 3: Dal Hastanelerinde Acil Hizmetleri
S35
Ek 4: Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ
S37
Ek 5: Acil Servislerde Takip Edilmesi Önerilen Klinik Kalite İndikatörleri
A-VII
Tablo Listesi
Tablo 1. Türkiye 2002-2013, Kişi Başı Hekime Müracaat Sayısı
Tablo 27. BKHB 2014, Acil Servis Ortalama Kalış Süresi (Dakika)
Tablo 2. Türkiye 2002-2013, Kişi Başı Acil Müracaat Sayısı
Tablo 28. BKHB 2014, Yıllık Başvuru Sayısına Göre Acil Servis Sık
Başvuru Dağılım Oranı (%)
Tablo 3. İstanbul 2002-2013, Kişi Başı Acil Müracaat Sayısı
Tablo 4. Türkiye 2002-2013, Hastanelere Toplam Müracaat Sayısı
Tablo 5. Türkiye 2002-2013, Acil Müracaat Sayısı
Tablo 6. Türkiye 2002-2013, Acil Müracaatların Hastanelere Toplam
Müracaat İçindeki Oranı (%)
Tablo 7. İstanbul 2002-2013, Hastanelere Toplam Müracaat Sayısı
Tablo 8. İstanbul 2002-2013, Acil Müracaat Sayısı
Tablo 9. İstanbul 2002-2013, Acil Müracaatların Hastanelere Toplam
Müracaat içindeki Oranı (%)
Tablo 10. Türkiye 2002-2013, Kurum Türüne Göre Hastanelere
Toplam Müracaat Dağılımı (%)
Tablo 11. Türkiye 2002-2013, Kurum Türüne Göre Acil Müracaat
Dağılımı (%)
Tablo 12. İstanbul 2002-2013, KurumTürüne Göre Hastanelere
Toplam Müracaat Dağılımı (%)
Tablo 13. İstanbul 2002-2013, Kurum Türüne Göre Acil Müracaat
Dağılımı (%)
Tablo 14. Acil Müracaatların Hastanelerde Toplam Müracaatlar
İçindeki Oranı
Tablo 15. Toplam ve Acil Müracaatların Hastaneler Arasında Dağılım
Oranı
Tablo 16. BKHB 2014, Acil Müracaatlarının Triyaj Dağılım Oranı (%)
Tablo 17. BKHB 2014, Acil Müracaatlar Mevsimsel Dağılım Oranı (%)
Tablo 18. BKHB 2014, Acil Müracaatlar Aylık Dağılım Oranı (%)
Tablo 19. BKHB 2014, Acil Müracaatlar Günlük Dağılım Oranı (%)
Tablo 20. BKHB 2014, Acil Müracaatlar Saatlik Dağılım Oranı (%)
Tablo 21. Acil Müracaatlar Yaş Dağılımının Uluslararası Karşılaştırması
Tablo 22. BKHB 2014, Acil Müracaatlar Yaş ve Cinsiyet Dağılım Oranı (%)
Tablo 23. BKHB 2014, Acil Müracaatlar Triyaj Statüsü Yaş ve Cinsiyet
Dağılım Oranı (%)
Tablo 24. BKHB 2014, Acil Servis Doktor Başına Düşen Hasta Sayısı
Tablo 25. BKHB 2014, Acil Servis Hemşire Başına Düşen Hasta Sayısı
Tablo 26. BKHB 2014, Acil Servis Yatak Başına Düşen Hasta Sayısı
A-VIII
Tablo 29. BKHB 2014, Yıllık Başvuru Sayısına Göre Hasta Dağılım
Oranı (%)
Tablo 30. BKHB 2014, Acil Servis Sık Başvuru; Yaş ve Cinsiyet Dağılım
Oranı (%)
Tablo 31. BKHB 2014, Acil Servis Tekrar Müracaat Yapan Hasta
Tablo 32. BKHB 2014, Majör Hastalık Kategorisine Göre Acil Servis
Tanı Dağılım Oranı (%)
Tablo 33. Eğitim Araştırma Hastaneleri, Majör Hastalık Kategorisine
Göre Acil Servis Tanı Dağılım Oranı (%)
Tablo 34. İkinci Basamak Devlet Hastaneleri, Majör Hastalık
Kategorisine Göre Acil Servis Tanı Dağılım Oranı (%)
Tablo 35. Majör Hastalık Kategorilerinde Görülen İlk 5 Hastalık ve
Tablo 36. BKHB 2014 Acil Servis, En Fazla Tanı Konan 40 Hastalık ve
Tablo 37. Eğitim Araştırma Hastaneleri Acil Servis, En Fazla Tanı
Konan 40 Hastalık ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 38. İkinci Basamak Devlet Hastaneleri Acil Servis, En Fazla Tanı
Konan 40 Hastalık ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 39. BKHB 2014 Acil Servis, Yaş Grupları ve Cinsiyete Göre En
Çok Tanı Konan 20 Hastalık
Tablo 40. BKHB 2014, Hastalığın ve Ölümün Dış Sebepleri Tanısı ile
Müracaatların Dağılım Oranı (%)
Tablo 41. BKHB 2014, Hastalığın ve Ölümün Dış Sebepleri Tanılar ve
Tablo 42. BKHB 2014, Hastalığın ve Ölümün Dış Sebepleri Tanıları ile
Başvuran Hastalar Yaş ve Cinsiyet Dağılımı
Tablo 43. BKHB 2014, Yaş Grubuna Göre Hastalığın ve Ölümün Dış
Nedenleri İlk 10 Tanı
Tablo 44. BKHB 2014 Acil Servis, En Fazla Yapılan 30 Tahlil ve Dağılım
Oranı (%)
Tablo 45. BKHB Eğitim Araştırma Hastaneleri 2014 Acil Servis, En
Fazla Yapılan 30 Tahlil
Tablo 46. BKHB İkinci Basamak Devlet Hastaneleri 2014 Acil Servis,
En Fazla Yapılan 30 Tahlil
Tablo 52. Eğitim Araştırma Hastaneleri Acil Servis, En Çok Yapılan 20
İşlem ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 47. BKHB 2014 Acil Servis, Radyolojik Görüntüleme İşlemleri ve
Tablo 53. İkinci Basamak Devlet Hastaneleri Acil Servis, En Çok
Yapılan 20 İşlem ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 48. Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Acil Servis, Radyolojik
Görüntüleme İşlemleri ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 54. BKHB 2014 Acil Servis, En Çok Uygulanan 20 İlaç ve Dağılım
Oranı (%)
Tablo 49. İkinci Basamak Devlet Hastaneleri Acil Servis, Radyolojik
Görüntüleme İşlemleri Ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 55. BKHB 2014 Acil Servis, En Çok Elektronik Reçete Edilen 20
İlaç ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 50. Radyolojik Görüntüleme İşlemleri, İlk 5 Bölge ve Dağılım Oranı (%)
Tablo 56. BKHB 2014, Acil Müracaatları Sonlandırma Durumu
Tablo 51. BKHB 2014 Acil Servis, En Çok Yapılan 20 İşlem ve Dağılım Oranı (%)
Kısaltmalar
Acil Müracaat (AcM)
Acil Servis (AS)
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Devlet Hastanesi (DH)
Eğitim Araştırma Hastanesi (EAH)
International Statistical Classification ofDiseases and Related Health Problems (ICD)
Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS)
İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği (BKHB)
İstatistiksel Anlamlılık Düzeyi (p)
Karar Destek Sistemi (KDS)
Korelasyon Kat Sayısı (r)
Maksimum Değer (Max)
Minimum Değer (Min)
Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD)
Sağlık Hizmetleri Kalite Standartları (SHKS)
Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)
Standart Sapma (σ)
Toplam Müracaat (TM)
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu (TKHK)
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları (ÜSYE)
A-IX
ÖNSÖZ
Hastanelerimizdeki Acil Servisler öncelikli olarak kaza, travma ve yaşamsal tehlike içeren durumların hızlı bir şekilde tanınıp müdahalesinin yapılması, ölüm ve sakatlıkların önlenmesi amacıyla kurulan ve 7 gün 24 saat hizmet veren birimlerdir. Bu bağlamda hastalıklarda ve yaralanmalarda acil servislerde, hastanın yaşam bulgularının değerlendirilmesi, düzenlenmesi ve tedavisini sağlamak hedeflenir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı, Üniversite ve Özel sektör olmak üzere 1500 üzerinde hastane Acil sağlık hizmeti sunmaktadır.
Hastalar sağlıkları açısından ivedilik içinde oldukları veya hastalıklarını böyle algıladıkları zamanlarda acil servislere başvuru yapmalıdırlar. Kronik veya acil olmayan hastaların muayene ve tedavileri ise ilgili poliklinik veya kliniklerde planlı bir biçimde uygun
zamanlarda yapılmalıdır.
Ancak pratikte acil servislere başvuran hastaların önemli bir bölümünü acil olmayan hastalar oluşturmaktadır. Bu durum tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de acil servislerde hasta yükünü artırmakta ve acil hizmet verilmesi gereken hastalara sunulan hizmetin kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Acil servislerdeki hasta kalabalığı yüzünden, hastalar muayene olmak için uzun süre
beklemekte, durumu ciddi olan hastaların bakımları ertelenmekte ve hasta güvenliği tehlikeye girmektedir. Ayrıca acil servis çalışanlarının aşırı iş yükü, çalışan memnuniyetin ciddi azalmalara neden olmakta ve acil servislerin sağlık çalışanları tarafından tercih
edilmeyen bir alan olmasına sebep olmaktadır.
Acil servislerdeki hasta kalabalığının sebeplerine ve sorunun çözümüne dair pek çok madde sıralanabilir. Fakat tıp biliminin bizlere kazandırdığı bilinç sayesinde bilmekteyiz ki, sorunların görünür belirtileri ile kökeninde yatan sebepler çok farklı olabilmekte
ve uygun tedaviye başlanabilmesi için öncelikle doğru teşhis gerekmektedir. Doğru teşhise varabilmek için ise, objektif verilerin
kullanıldığı, bilimsel temellere dayanan yöntemlerden faydalanmak gerekir. Ancak gerçekçi ve güvenilir verilere dayanılarak alınan
kararlar neticesinde iyi bir yönetim ve planlanan iyileştirme faaliyetlerinde başarı sağlanabilir.
Bu bağlamda, İstanbul Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği olarak acil servislerde yaşanmakta olan sorunların kök nedenlerinin tespit
edilmesini sağlamak, doğru çözümlere ulaşabilmek ve hizmet kalitemizi artırabilmek amacıyla Türkiye’de bir ilki gerçekleştirdik.
Bağlı hastanelerimizde acil servis hizmetlerine dair aktivite, kullanılan kaynak, hasta karakteristikleri, tanı ve tedavi özelliklerini içeren geniş bir veri setini Karar Destek Sistemimiz üzerinden günlük olarak takip etmeye başladık.
Bu raporla elde ettiğimiz verileri ve değerlendirmelerimizi paylaşarak literatüre Türkiye de acil hizmetleri ile ilgili önemli bir kaynak
kazandırmanın yanı sıra Sağlık Yöneticilerine doğru planlama yapmaları adına önemli veriler sunmayı hedefliyoruz. “Acil Hizmetler
Raporu” muzun sadece Sağlık Sektörü yöneticisi ve çalışanlarının değil akademisyenlerin ve hatta hastalarımızın da ilgisini çekeceğini ve önemli bir başvuru kaynağı olacağını ümit ediyoruz.
A-X
Uzm. Dr. Güven Bektemür
Dr. Nurgül Osmanbeyoğlu
İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri
Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Başhekim Yardımcısı
Acil Hizmetler Raporu
EURASIAN JOURNAL OF
EMERGENCY MEDICINE
S1
Güven Bektemür1, Nurgül Osmanbeyoğlu2, Başar Cander3
İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri, İstanbul, Türkiye
1
Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Başhekim Yardımcısı, İstanbul, Türkiye
2
Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Acil Tıp Kliniği, İstanbul, Türkiye
3
İSTANBUL İLİ BEYOĞLU KAMU HASTANELERİ
BİRLİĞİ
Sağlıkta Dönüşüm Programı kapsamında gerçekleşen önemli
değişikliklerden biri de Sağlık Bakanlığının teşkilat yapısında yeniden düzenlemeye gidilmesidir. Bu çerçevede Kasım 2011 tarihinde
Bakanlığımıza bağlı 2’nci ve 3’üncü basamak sağlık kuruluşlarının faaliyetlerin yürütülmesi ile görevli kurum olarak Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu (TKHK) kurulmuştur (Ek-1).
TKHK teşkilatlanmasına ilişkin çalışmaları neticesinde 2 Kasım
2012 itibariyle her ilde asgari bir kamu hastane birliği olmak üzere Türkiye genelinde toplam 89 birlik faaliyete geçmiştir. Böylelikle İl Kamu
Hastaneleri Birlikleri ve Birliklere bağlı 2. ve 3. basamak sağlık tesislerinden meydana gelen geniş çaplı bir taşra örgütlenmesi oluşturulmuştur.
Bu düzenlemeyle maddi kaynaklarda tasarruf sağlamak, verimliliği artırmak, insan kaynaklarının dengeli dağılımını ve bütün paydaşlar arasında iş birliğini sağlamak suretiyle eşit, kaliteli, verimli hizmet
sunumunu gerçekleştirmek amaçlanmıştır.
Bu çerçevede sağlık hizmeti erişimine göre yapılan bölge planlamalarına uygun olarak, İstanbul ili Beyoğlu, Fatih, Bakırköy, Küçükçekmece, Anadolu Kuzey ve Anadolu Güney olmak üzere altı bölgeye
ayrılmıştır. İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği’nin (BKHB) faaliyet bölgesi ise Şişli, Beyoğlu, Sarıyer, Beşiktaş, Kâğıthane, Gaziosmanpaşa ve Eyüp ilçeleri olarak belirlenmiştir. Bölge nüfusu yaklaşık 2,3 milyon olup, nüfusun %63’lük kısmı hastanelerimizden
en az bir kere hizmet almıştır. Hastanelerimize yapılan toplam başvuruların ise %75’i bölgemizde ikamet eden hastalardan oluşmaktadır.
Birliğimiz, bünyesinde 5 Eğitim Araştırma Hastanesi (EAH), 5 ikinci basamak Devlet Hastanesi (DH) ve 1 Ağız Diş Hastalıkları Hastanesi
bulunmaktadır ve bahsedilen bu 11 sağlık tesisinde sağlık hizmeti faaliyetlerinin en etkin şekilde vatandaşlarımıza ulaştırılmasından sorumludur. Birliğimiz aynı zamanda Koordinatör Birlik görevini de yürütmekte olup İstanbul ilinde bulunan tüm Kamu Hastane Birliklerinin İnsan
Kaynakları ve Tıbbi Hizmet planlamasını koordine etmektedir.
Organizasyon yapısı olarak Birliğimiz; Genel Sekreterlik, İdari Hizmetler Başkanlığı, Tıbbi Hizmetler Başkanlığı, Mali Hizmetler Başkanlığı ve başkanlıklara bağlı uzmanlar ve hizmet alt birimlerden oluşmaktadır (Ek-2).
HASTANELERİMİZ
Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi
1971 yılında 1000 yataklı Beyoğlu Hastanesi olarak hizmete başlayan
hastane 1979 yılında tüm kliniklerde asistan yetiştirme yetkisi almıştır.
1983 de SSK Okmeydanı Eğitim Hastanesi olarak tescil edilmiş ve 2005 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı’na devredilmiştir. 15 yaşından küçük hastalara hizmet sunan ayrı bir çocuk acili bulunmaktadır. 60.370 m2 kapalı alana
sahip olup, 753 tescilli yatak ve 2.640 çalışanı ile hizmet sunmaktadır.
Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Hastane II. Abdülhamid’in kızı 8 aylık Hatice Sultan’ın vefatı üzerine Hamidiye Etfal Hastanesi adıyla Haziran 1899’da hizmete açılmıştır.
Ülkemizin uzman yetiştiren ilk kamu hastanesi olma özelliğine sahiptir. 1904 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane mezunu beş genç hekimle
başlayan eğitim öğretim faaliyetleri Cumhuriyet döneminde artarak
devam etmiş 1930 yılından itibaren bünyesinde kurulan okullarda
hemşire, yardımcı hemşire, ebe, laborant, kurslarda ise çeşitli branşlarda teknisyenler yetiştirilmiştir. 1933-1949 arasında İstanbul Tıp Fakültesi’nin ortopedi ve çocuk hastalıkları klinikleri burada hizmet vermiştir.
Türkiye’nin önde gelen EAH den biri olan hastanemiz halen 21 ihtisas
dalında asistan eğitimi vermektedir. Erişkin, çocuk, kadın hastalıkları ve
doğum olmak üzere 3 ayrı acili bulunmaktadır. 83.704 m2 kapalı alana
sahip olup, 677 tescilli yatak ve 2.498 çalışanı ile hizmet sunmaktadır.
Gaziosmanpaşa Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi
1969 yılında Taksim Hastanesi ismiyle faaliyete giren hastanenin
tarihi aslında bakım evi olarak hizmet verdiği 1910’lara dayanmaktadır. Hastane 2012 yılı sonlarında Gaziosmanpaşa’daki yeni binasına
taşınmıştır. 61.193 m2 kapalı alana sahip olup, 300 tescilli yatak ve
1.384 çalışanı ile hizmet sunmaktadır.
Metin Sabancı Baltalimanı Kemik Hastalıkları Eğitim ve
Araştırma Hastanesi
1944 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından Kemik ve Mafsal Veremi Hastanesi olarak hizmete açılmıştır. İsmi 1960 yılında Baltalimanı
Kemik Hastalıkları Hastanesi olarak değiştirilmiştir. Sağlık Bakanlığı
tarafından 21 Aralık 2001 tarihinde özel dal eğitim ve araştırma has-
©Copyright 2015 by Emergency Physicians Association of Turkey - Available online at www.eajem.com
DOI: 10.5152/eajem.2015.12112015
S2
tanesi statüsüne geçirilmiş olup ülkemizde Ortopedi ve Travmatoloji
alanındaki ilk ve tek dal EAH’dir. 15.236 m2 kapalı alana sahip olup,
136 tescilli yatak ve 537 personeli ile hizmet sunmaktadır.
Acil servisi bulunmakla birlikte dal hastanesi olmasından dolayı
raporumuz kapsamına alınmamıştır. 2014 yılında hastanenin acil servisine başvuran hastalara en çok konan ilk beş tanı ve oranları Ek-3
de görülebilir.
Prof. Dr. Reşat Belger Beyoğlu Göz Hastalıkları Eğitim ve
1865’ de İstanbul’ da çıkan kolera salgını sırasında Galata Kuledibi’nde bir dükkân kiralanarak hastaların tedavi edilmeye başlanmasıyla temelleri atılan hastane 1948 yılında 102 yataklı Belediye
Beyoğlu Hastanesi ismini almıştır. 1998 tarihinde Sağlık Bakanlığına
devredilmiş ve 2000 yılından itibaren Göz Hastalıkları Dalında ihtisas
eğitimi veren özel dal EAH dönüştürülmüştür. Göz hastalıkları alanındaki İstanbul’un tek branş hastanesidir. 10.301 m2 kapalı alana sahip
olup, 100 tescilli yatak ve 389 çalışanı ile hizmet sunmaktadır.
raporumuz kapsamına alınmamıştır. 2014 yılında hastanenin acil servisine başvuran hastalara en çok konan ilk beş tanı ve oranları Ek-3
de görülebilir.
Eyüp Devlet Hastanesi
1952 yılında Eyüp SSK Hastanesi olarak kurulan ve 2005 yılında
Eyüp DH adını alan hastane merkez binaları ve semt polikliniği ile
ikinci basamak DH rolünde hizmet vermektedir.19.155 m2 kapalı alana sahip olup, 140 tescilli yatak ve 576 çalışanı ile hizmet sunmaktadır.
Sarıyer İstinye Devlet Hastanesi
1948 yılında, alt katı Verem Savaş Dispanseri, üst katı on yataklı
sağlık merkezi olan iki katlı bir bina olarak hizmete başlamıştır. 1998
yılında mevcut yapısına kavuşmuş olan hastane ikinci basamak devlet hastanesi rolünde hizmet vermektedir. 8.935 m2 kapalı alana sahip
Kâğıthane Devlet Hastanesi
2005 yılında poliklinik hizmetleri ile faaliyete geçen hastane,
2007 yılından itibaren yataklı tedavi hizmetleri vermeye başlamıştır.
İkinci basamak devlet hastanesi rolünde hizmet vermektedir. 11.073
m2 kapalı alana sahip olup, 51 tescilli yatak ve 361 çalışanı ile hizmet
sunmaktadır.
Sarıyer İsmail Akgün Devlet Hastanesi
İsmail Akgün adlı hayırsever tarafından yaptırılarak, 1948 yılında
dispanser olarak faaliyete başlamıştır. 1985 yılında Sağlık Bakanlığına devredilmiş ve 2. basamak sağlık kuruluşu olarak Sarıyer ilçesinde
hizmetlerini sürdürmeye devam etmiştir. 3.344 m2 kapalı alana sahip
Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi
1972 yılında Sait Çiftçi adlı hayırsever tarafından binası inşa edilmiş olup, dispanser olarak Belediye’ye devredilmiştir. 1982 yılında
Sağlık Bakanlığı’na devri gerçekleşmiştir. 2010 yılından itibaren Beşiktaş Said Çiftçi Devlet Hastanesi ismiyle hizmet vermektedir. Yataklı
sağlık hizmetleri mevcut olmayan hastanemizin, 24 saat hizmet veren seviyelendirilmiş (Ek-4) bir acil servisi mevcut olmadığından rapor kapsamına alınmamıştır. 4.180 m2 kapalı alana sahip hastane 163
çalışanı ile hizmet vermektedir.
Eurasian J Emerg Med 2015; 14 (Özel Sayı 1): S1-S38
Okmeydanı Ağız ve Diş Hastalıkları Hastanesi
İlk olarak, Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diş Kliniği olarak açılmış ve 27 Nisan 1999 tarihinde Sağlık Bakanlığınca Şişli Ağız ve
Diş Sağlığı Merkezi olarak ayrı bir kurum haline gelmiştir. 2003 yılında
hâlihazırda kullanılan müstakil binasına taşınmıştır. Ağız ve diş sağlığı
alanında hizmet veren Türkiye’nin en büyük diş hastanelerinden biridir. 12.100 m2 kapalı alana sahip olup, 12 tescilli yatak ve 582 çalışanı
ile hizmet sunmaktadır.
raporumuz kapsamına alınmamıştır. 2014 yılında hastaneye acil başvuru ile gelen hastalara en çok konan ilk beş tanı ve oranları Ek-3’te
görülebilir.
ÇALIŞMANIN METODU
Türkiye geneli verileri Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel
Müdürlüğü İstatistik, Analiz ve Bilgi Sistemleri Daire Başkanlığından
resmi yazışma yoluyla elde edilmiştir.
Verilerin analiz edildiği 2014 yılında, İstanbul İli Beyoğlu Kamu
Hastaneleri Birliği ikisi dal hastanesi olmak üzere 5 EAH si, 5 DH ve
1 Ağız Diş Hastalıkları Hastanesini bünyesinde barındırmaktadır. Veri
bütünlüğü sağlamak ve karşılaştırmalı analiz yapmak için dal hastaneleri ve yataklı servisi olmayan Beşiktaş Said Çiftçi DH çalışma
kapsamı dışında tutulmuştur. Raporumuzda yer alan bilgiler, 11 ayrı
Hastane Bilgi Yönetim Sisteminden (HBYS) verilerin aktarıldığı BKHB
Karar Destek Sistemi (KDS) üzerinden elde edilmiştir. 2014 yılı verileri
başvuru sayıları, karakteristikleri, tanı ve tedavi gibi parametreler karşılaştırılarak analiz edilmiştir.
Veri analizi yapılırken öncelikle betimsel istatistikler olan ortalamaya (M), standart sapmaya (σ) , maksimum (Mak) ve Minimum
(Min) değerlere bakılmıştır. Sonrasında verilerin “Normal Dağılım”
sergileyip sergilemediği kontrol edilerek parametrik ya da parametrik olmayan testlerden hangisinin uygulanacağına karar verilmiştir.
Testlerde anlamlılık seviyesi (p) %5 (0,05) olarak kabul edilmiştir. Parametrik testlerden “Bağımsız Örneklem T Testi” Parametrik olmayan
Testlerden ise “Mann Whitney’u” uygulanmıştır. Birden Fazla Grubun
karşılaştırılması gereken durumlarda ise “ANOVA” testi uygulanmıştır.
Değişkenlerin birbiriyle arasındaki ilişkiyi ölçmek için ise “Korelasyon
Katsayısına” bakılmıştır. Tüm İstatistiksel Analizler “IBM SPSS Statistics
Version 22” programı kullanılarak uygulanmıştır.
TÜRKİYE’DE ACİL SERVİS HİZMETLERİ
2003 yılında başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Programı ve eş zamanlı olarak yürütülen Sosyal Güvenlik Reformunun en önemli sonuçlarından biri sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırmış ve artırmış olmalarıdır. Hekime başvuru sayısında özellikle 2003 yılı sonrasında hızlı
bir artış görülmüştür. 2002 yılında 3,2 olan kişi başı hekime başvuru
oranı 2011 yılından itibaren 8,2 ye ulaşarak OECD ortalaması olan
6,7’nin üzerine çıkmıştır (Tablo 1).
Tablo 1’e baktığımızda 2002-2013 yılları arasında kişi başı hekime müracaat sayısının sürekli bir artış eğilimi gösterdiğini görmekteyiz. 2010, 2011 ve 2013 yıllarında 1. basamak kişi başı başvurularda
trendde azalma gerçekleşmesine rağmen aynı yıllarda 2-3. basamak
kişi başı müracaatlarda artış eğilimi devam etmiştir. 2002-2013 yılları
arasında kurumların kişi başı müracaatları paylaşım durumlarında anlamlı bir fark yaşanmamıştır, 1. basamak için ortalama %36,9 ve 2-3.
basamak için ise %63,1 olarak gerçekleşmiştir.
2002 - 2013 yılları karşılaştırıldığında 1. basamak kişi başı hekime müracaat artış oranı %164 ve 2-3. basamak için ise %165’tir. Kişi
başı hekime başvurularda en dramatik artış Acil Servis (AS) müracaatlarında yaşanmıştır. 2002 yılında 0,29 olan kişi başı Acile Müracaat
(AcM) oranı %352’lik bir artış ile 2013 yılında 1,31’e ulaşmıştır (Tablo
2, 3). Uluslararası verilerle karşılaştırma yaptığımızda ise, 2013 yılında kişi başı AcM’nın A.B.D. ve İngiltere’de 0,4 olarak gerçekleştiğini
ve ülkemizde acil servis kullanımının ciddi manada yüksek olduğunu
görülmektedir (1).
Türkiye genelinde hastanelere yapılan başvurulara baktığımızda
acil başvurularındaki büyüme oranının diğer başvuru türlerine göre
daha hızlı bir artış gösterdiğini görmekteyiz (Şekil 1, Tablo 4). 2005
yılında Sosyal Sigortalar Kurumu ve Devlet Hastanelerinin birleşmesi
böylelikle Sağlık Bakanlığı hastanelerinin işçilere ve ailelerine de hizmet vermeye başlamasıyla en yüksek artış yaşanmıştır. Hızlı artışın
sonucu olarak, Türkiye genelinde acil servislere (AS) yapılan müracaat
S3
Şekil 1. Türkiye genelinde hastane ve acil müracaat sayılarında yıllık
artış hızı
Tablo 1. Türkiye 2002-2013, kişi başı hekime müracaat sayısı
Kurum Türü 2002200320042005 20062007 2008 2009 201020112012 2013
1. basamak
1,101,30 1,301,70 1,902,20 2,50 2,80 2,703,303,10 2,90
2.3. basamak 2,002,10 2,403,00 3,403,90 4,20 4,50 4,604,905,10 5,30
Acil Toplam
0,290,310,380,58 0,740,86 0,97 1,11 1,141,231,24 1,31
3,103,403,704,70 5,306,10 6,70 7,30 7,308,208,2008,20
Kaynak: T.C. Sağlık Bakanlığı İstatistik, Analiz ve Bilgi Sistemleri Daire Başkanlığı
Tablo 2. Türkiye 2002-2013, kişi başı acil müracaat sayısı
Kurum Türü 2002200320042005 20062007 2008 2009 201020112012 2013
Sağlık Bakanlığı
0,270,280,340,52 0,670,77 0,90 1,00 1,011,041,05 1,11
Üniversite
0,020,020,020,02 0,020,03 0,02 0,03 0,040,040,05 0,05
Özel
0,0050,010,020,04 0,050,06 0,04 0,08 0,090,140,13 0,15
Toplam
0,290,310,380,58 0,740,86 0,97 1,11 1,141,231,24 1,31
Tablo 3. İstanbul 2002-2013, kişi başı acil müracaat sayısı
Kurum Türü 2002200320042005 20062007 2008 2009 201020112012 2013
0,320,320,350,38 0,460,49 0,55 0,59 0,610,660,69 0,78
Üniversite
0,030,030,020,03 0,030,03 0,04 0,05 0,040,040,04 0,04
Özel
0,040,040,050,06 0,080,08 0,08 0,08 0,090,100,10 0,10
Toplam
0,380,390,420,47 0,570,60 0,67 0,72 0,740,810,83 0,92
Tablo 4. Türkiye 2002-2013, hastanelere toplam müracaat sayısı
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
Sağlık Bakanlığı 109.793.128113.934.570135.169.229164.758.149189.422.137209.630.370216.723.712228.279.139235.172.924254.342.943260.974.401274.200.691
Üniversite
8.823.361 9.637.840 10.685.27511.493.87912.588.87215.025.07918.290.80019.364.86520.098.75424.437.10727.080.43629.985.697
Özel
5.697.170 5.123.899 6.187.371 9.533.509 15.529.41624.485.65038.688.31347.618.18647.712.54059.069.48666.582.09866.933.495
Toplam
124.313.659128.696.309152.041.875185.785.537217.540.425249.141.099273.702.825295.262.190302.984.218337.849.536354.636.935371.119.883
S4
sayısı nüfus sayısını da aşarak 100 milyonun üzerine çıkmış durumdadır
(Tablo 5). Acil servislere başvurunun kolaylaşması ve acil hastalardan
katkı payı alınmamasının bu artışta etkili olduğunu düşünmekteyiz.
Türkiye genelinde Sağlık Bakanlığı hastanelerine başvurular
içinde AcM oranının 2009 yılına kadar sürekli bir artış sergilediğini
görmekteyiz (Tablo 6). 2002 yılında Sağlık Bakanlığı hastanelerine yapılan başvuruların %16,79’u acil hastalarından oluşmaktayken 2009
yılında bu oran %31,76’ya kadar çıkmıştır. Aynı şekilde özel hastanelerde dramatik bir artışla acil hastaların oranı %5,65’den 2013 yılında
%16,92’ye ulaşmıştır (Tablo 6). Özel hastane sayısındaki artış bu artışın temel sebebi olmuştur. Üniversite hastanelerinde ise acil hasta
oranında %15,09’dan %13,26’ya hafif bir düşüş görülmüştür (Şekil 2).
İstanbul’da ise Sağlık Bakanlığı hastanelerinde bu oran yıllar içerisinde önemli bir değişim göstermeksizin %25 civarında seyretmiş
ve 2013 yılında %26,83 olarak gerçekleşmiştir. İstanbul’daki Üniversite ve özel hastane acil başvuru oranlarında ise aynı yıllarda azalma
olduğu görülmektedir (Tablo 7, 8, 9). Bu zaman diliminde Anadolu’da
açılan özel hastane sayısının İstanbul’a göre daha hızlı artış göstermesi bu durumun nedeni olarak görülebilir.
Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği Karar Destek Sistemi (KDS) verilerine göre Birliğimize bağlı hastanelerde 2013 yılında 5.678.753 hastaya poliklinik hizmeti ve 2.081.138 hastaya acil servis hizmeti verilmiştir. Böylelikle AcM oranı İstanbul ortalaması ile uyumlu olarak %27
seviyesinde gerçekleşmiştir. 2013 yılında İstanbul’da acil servislere
yapılan 13.013.622 başvurunun %16’sı ve Bakanlığımız hastanelerine
yapılan 11.093.825 AcM’ın ise yaklaşık %19’u Birliğimiz hastanelerine
yapılmıştır. Acil servise başvuran hastaların %82’si bölgemizde ika-
met eden hastalardan oluşmaktadır. Hastane başvurularının tümüne
bakıldığında Türkiye ortalamasında hastaların yaklaşık %74’ü, İstanbul’da ise %66’sı Sağlık Bakanlığı hastanelerinden hizmet almıştır
(Tablo 10). Türkiye ve İstanbul genelinde AS’lere yapılan başvuruların
ise yaklaşık %85’i Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastaneler tarafından karşılanmaktadır (Tablo 11-13, Şekil 3). Bu da vatandaşlarımızın AS hizmeti almak için Bakanlık hastanelerini tercih ettiğini göstermektedir.
Vatandaşların bu tercihinde özel hastanelerden AS hizmetlerinde ek
katkı payı alınmamasına rağmen para ödeyeceğini düşünmeleri ve
bu yöndeki illegal uygulamaların rol oynadığını düşünmekteyiz.
Şekil 2. Acil müracaatların hastanelerde toplam müracaatlar içindeki
oranı, 2002-2013
Tablo 5. Türkiye 2002-2013, acil müracaat sayısı
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
Üniversite
Özel
Toplam
1.331.3561.186.2261.318.0291.464.4771.627.1961.807.9962.008.8852.232.0942.786.1253.330.0283.615.9613.976.656
321.929 721.243 1.559.4302.835.3283.343.8463.943.5674.650.8495.484.9826.961.61610.445.86510.202.65211.325.829
20.086.89521.419.59626.346.20440.820.28751.955.73060.451.45670.886.87180.225.41583.995.80291.813.63693.491.395100.081.171
Tablo 6. Türkiye 2002-2013, acil müracaatların hastanelere toplam müracaat içindeki oranı (%)
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
16,7917,1317,3622,1724,8026,0929,6431,7631,5730,6830,5330,92
Üniversite
15,0912,3112,3412,7412,9312,0310,9811,5313,8613,6313,3513,26
Özel
5,65 14,0825,2029,7421,5316,1112,0211,5214,5917,6815,3216,92
Toplam
16,1616,6417,3321,9723,8824,2625,9027,1727,7227,1826,3626,97
Tablo 7. İstanbul 2002-2013, hastanelere toplam müracaat sayısı
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
Üniversite
1.175.8941.258.2991.253.6661.382.4151.411.6651.819.3642.344.0672.768.6702.877.5263.671.7613.894.8294.116.281
Özel
3.168.623 3.325.269 3.491.835 5.062.583 6.708.973 9.175.497 12.653.78014.094.65913.469.86915.304.32315.464.37817.035.750
Toplam
17.167.05618.367.88920.921.52824.301.92530.056.48635.666.73542.697.97648.199.64150.146.27555.976.94657.043.67562.497.558
S5
Tablo 8. İstanbul 2002-2013, acil müracaat sayısı
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
Sağlık Bakanlığı3.205.6353.446.0804.044.0074.464.2325.483.9626.167.9696.925.0327.653.5058.070.8298.986.4269.590.98311.093.825
Üniversite
258.697276.826275.807304.131310.566400.260515.695611.140582.071606.722621.384505.080
Özel
380.235 465.538 628.530 759.387 939.256 1.009.3051.012.3021.080.7181.129.0891.414.8021.330.6011.414.717
Toplam
3.844.5664.188.4444.948.3445.527.7516.733.7857.577.5338.453.0299.345.3639.781.98911.007.95011.542.96813.013.622
Tablo 9. İstanbul 2002-2013, acil müracaatların hastanelere toplam müracaat içindeki oranı (%)
Kurum Türü 2002 20032004200520062007200820092010201120122013
25,0025,0025,0025,0025,0025,0025,0024,4223,8824,2925,4526,83
Üniversite
22,0022,0022,0022,0022,0022,0022,0022,0720,2316,5215,9512,27
Özel
12,0014,0018,0015,0014,0011,00 8,00 7,67 8,38 9,24 8,60 8,30
Toplam
22,4022,8023,6522,7522,4021,2519,8019,3919,5119,6720,2420,82
Tablo 10. Türkiye 2002-2013, kurum türüne göre hastanelere toplam müracaat dağılımı (%)
Kurum Türü 2002 20032004200520062007200820092010201120122013
88,3288,5388,9088,6887,0784,1479,1877,3177,6275,2873,5973,88
Üniversite
7,107,497,036,195,796,036,686,566,637,237,648,08
Özel
4,58 3,98 4,07 5,13 7,14 9,83 14,1416,1315,7517,4818,7718,04
Toplam
100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00
Tablo 11. Türkiye 2002-2013, kurum türüne göre acil müracaat dağılımı (%)
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
91,7791,0989,0889,4790,4390,4990,6190,3888,3985,0085,2284,71
Üniversite
6,635,545,003,593,132,992,832,783,323,633,873,97
Özel
1,603,375,926,956,446,526,566,848,2911,38
10,9111,32
Toplam
100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00
Tablo 12. İstanbul 2002-2013, kurum türüne göre hastanelere toplam müracaat dağılımı (%)
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
74,6975,0577,3273,4872,9869,1764,8765,0167,4066,1066,0666,16
Üniversite
6,856,855,995,694,705,105,495,745,746,566,836,59
Özel
18,4618,1016,6920,8322,3225,7329,6429,2426,8627,3427,1127,26
Toplam
100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00
Tablo 13. İstanbul 2002-2013, kurum türüne göre acil müracaat dağılımı (%)
Kurum Türü 200220032004200520062007200820092010201120122013
83,3882,2881,7280,7681,4481,4081,9281,9082,5181,6483,0985,25
Üniversite
6,736,615,575,504,615,286,106,545,955,515,383,88
Özel
9,89 11,1112,7013,7413,9513,3211,9811,5611,5412,8511,5310,87
Toplam
100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00100,00
S6
Tablo 14. BKHB 2014, acil müracaat oranı (%)
Şekil 3. Hastane ve acil müracaatlarının kurum türüne göre dağılımı,
2013
TM Sayısı AcM Sayısı
Toplam
8.050.852
2.226.780
27,66
%
Eğitim Araştırma Hastaneleri 5.284.182
1.496.235
28,32
Okmeydanı
2.382.784 760.773 31,93
Şişli Hamidiye Etfal
1.609.035
422.903
26,28
GOP Taksim 1.292.363
312.559
24,19
2. Basamak Hastaneler
2.766.670
730.545
26,41
Eyüp
1.001.734 255.219 25,48
İstinye
675.544
215.318 31,87
Kâğıthane
704.337
145.912 20,72
Sarıyer İsmail Akgün 385.055
114.096
29,63
Toplam müracaat (TM) sayısı poliklinik ve acil başvurularını içerir
Tablo 15. BKHB 2014, toplam ve acil müracaatların hastaneler arasında dağılım oranı (%)
TM %
TM %
AcM %
AcM %
Toplam
100,00 100
Eğitim Araştırma Hastaneleri 65,64100,0067,19100,00
Okmeydanı
29,60 45,09 34,16 50,85
19,99
30,45
18,99
28,26
Şekil 4. Müracaatlar 2002-2013 arasında kaç kat arttı?
GOP Taksim 16,05
24,46
14,04
20,89
Acil servislerimize başvuran hastalar sağlık durumunun ciddiyetine göre triyaj uygulamasına tabii tutulmaktadır (Ek-4). Ülkemizde
2012 yılına kadar tamamen ücretsiz olan acil servis hizmetleri günümüzde yeşil, sarı, kırmızı alan olarak triyaj kategorisiyle sınıflandırılmaktadır ve yeşil alan hastaları dışında hizmet ücretsiz gerçekleşmektedir. 21.01.2012 tarih ve 28180 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile AS’lerde yeşil alan hastalarından sağlık hizmetleri için katılım payı alınacağı hükme bağlanmıştır.
Ülkemizde ‘’Acil Tıp’’ ilk olarak 1993 yılında ayrı bir uzmanlık dalı
haline gelmiştir. TKHK tarafından yayınlanan “Kamu Hastaneleri İstatistik Yıllığı 2014”e göre 2014 yılı sonu itibariyle 1124 Acil Tıp Uzmanının ülke genelinde hizmet vermektedir. Uzman sayısının yeterli
olmaması nedeniyle 2. basamak sağlık kuruluşlarında acil hizmetleri
genellikle pratisyen hekimler tarafından verilmektedir.
34,36100,0032,81100,00
Eyüp
12,44 36,21 11,46 34,94
ACİL SERVİS MÜRACAATLARI VE KARAKTERİSTİK
ÖZELLİKLERİ
Genel Müracaat Rakamları
Tablo 14’de 2014 yılı hastane müracaat rakamları görülmektedir.
Okmeydanı EAH ve İstinye DH’de acil müracaat oranı yaklaşık %32 ile
ortalamanın üzerinde gerçekleşmiştir. Kâğıthane DH ise %20,72 ile en
düşük acil müracaat yoğunluğuna sahiptir. Okmeydanı EAH sine ulaşımın kolay olması, tüm branşlarda kapsamlı hizmet vermesi Kâğıthane
DH’de acil yoğunluğunu düşürmektedir. İstinye DH bulunduğu Sarıyer
bölgesindeki diğer hastanelere göre daha kapsamlı hizmet vermesi
nedeniyle acil müracaat yoğunluğu yaşamaktadır. İstatistiki olarak EAH
İstinye
8,39
24,42
9,67
29,47
Kâğıthane
8,75
25,46
6,55
19,97
Sarıyer İsmail Akgün 4,78
13,92
5,12
15,62
ve 2. basamak hastaneler arasında AcM oranları bakımdan anlamlı bir
fark bulunmamıştır (Mann-Whitney U testi sonucu p:0,724 ve p>0,05).
Müracaatların hastaneler arasındaki dağılımına bakıldığında ise
genel olarak toplam müracaat (TM) ve AcM dağılımının benzerlik gösterdiği görülmektedir (Tablo 15). Hasta hacmi bakımından en yüksek
yoğunluğa sahip Okmeydanı EAH toplam başvuruların %29,60’sını
AcM’ların ise %34,16’sını tek başına karşılamıştır.
KDS üzerinden elde edilen verilere göre hastanelerimiz arasında
triyaj oranları oldukça farklılık göstermektedir (Tablo 16). Birinci seviye
olarak tescil edilmiş hastanelerde triyaj zorunluluğu olmamakla birlikte (Ek-4) yeşil alan hastalarından ek ücret alınması gerektiğinden triyaj
uygulası yapılmaktadır. Genel olarak hastaların %25’ine yakın kısmına
yeşil alanda hizmet verilmiştir. Kırmızı ve sarı alanlarda ise hastaneler
arasında belirgin farklar mevcuttur. Bu durum ülkemizde triyaj uygulamasının yeni başlamış olması ve bu konudaki eğitimlerin devam ediyor
olmasının yanı sıra triyaj uygulamasının veri girişi aşamasında HBYS’lere doğru yansıtılmamasından kaynaklanmaktadır. Hayati tehdit taşıyan
ve kırmızı alanda müdahale edilen vakalar kayıt aşamasında zaman
zaman sarı alan hastası olarak işlem görebilmektedir. Diğer bir sebepte
özellikle 2. basamak DH’lerinde sadece ambulans ile gelen hastaların
kırmızı kategoride kabul edilmesidir. Okmeydanı EAH’de de benzer bir
durumun söz konusu olduğunu söyleyebiliriz.
A.B.D, Avustralya ve Avrupa’da yapılan değişik çalışmalarda kırmızı kategorisine dâhil edilebilecek hastaların oranı %10-20 arasında verilmiştir (1-3). Bu bağlamda hem doğru klinik triyaj uygulaması
hem de kayıtların doğru tutulması anlamında Şişli Hamidiye Etfal ve
GOP Taksim EAH’leri iyi birer örnek olarak gösterilebilir.
Acil Servis Müracaatlarında Zamanlama
AS başvurularının yıl içindeki dağılımına bakıldığında genel manada kış aylarında hafif bir yükselme ve yaz aylarında hafif bir düşüş
görülmekle beraber mevsimsel dağılım açısından önemli bir fark bulunmamaktadır (Tablo 17). Yalnız, Kâğıthane DH’de yaz mevsiminde
AcM’larda dramatik bir düşüş görülmektedir. Aynı durum poliklinik
başvuruları içinde söz konusu olup bölge halkının yaz aylarını İstanbul dışında geçirmesinin bu durumda etkisi olduğu söylenebilir. Ay
bazında AcM yoğunluğunun en fazla olduğu zaman hemen tüm hastanelerde Ocak ayıdır (Tablo 18). Şubat ve Temmuz ise müracaatların
en düşük olduğu aylar olarak dikkati çekmektedir.
EAH ve 2. basamak Hastanelerimizin AcM aylık dağılım oranlarının ortalaması %8,334 ve %8,333 bulunmuştur. EAH ve 2. basamak
Hastaneler arasında AcM aylık dağılım oranları bakımdan anlamlı bir
fark yoktur (Independent Samples T testi sonucu p:0,998 ve p>0,05).
Günlük hasta dağılımı toplam hasta sayısı itibariyle eşit olup Pazartesi
günlerinde hafif bir artış görülmektedir. Hastanelerin diğer polikliniklerinin
açık olmadığı hafta sonları acile başvuru oranlarının daha yüksek olmaması ve Pazartesi az da olsa başvuru oranının artıyor olması AS’in hastalar tarafından hastanelerin diğer polikliniklerine benzer bir biçimde kullanıldığı
izlenimini vermektedir. Hastane bazlı incelendiğinde Kâğıthane DH’de hafta sonları belirgin bir artış ve İstinye DH’de ise hafta sonları başvurularında
bir düşüş dikkati çekmektedir (Tablo 19).
Tüm hastanelerde ortak özellik olarak başvuruların en düşük olduğu zaman sabah 05:00‘dir. Başvurular İstinye DH’de 14:00 ve Sarıyer
DH’de 13:00 sıralarında, diğer hastanelerde ise saat 21:00’de en yüksek
düzeye çıkmıştır (Tablo 20). Sarıyer ilçemizdeki hastanelerde uzman
sayısı ve açılan poliklinik sayısının yetersiz olmasından dolayı randevu
alamayan hastaların acile müracaat ettiğini düşünmekteyiz. Bu ihtiyacı
karşılamak üzere bölgede yeni hastane yapımı devam etmektedir.
05:00 ve 21:00 saatlerindeki hasta yoğunluğu karşılaştırıldığında
hastaneler arasında anlamlı bir farkın olduğu görülmüştür (“MannWhitney U” testi sonucu p:0,002 ve p<0,05). Fakat EAH ve 2. Basamak hastaneler arasında başvuruların en fazla ve en düşük olduğu
S7
saatler arasında istatistikî olarak anlamlı bir fark yoktur (AcM en düşük olduğu saat 05.00-06.00 arası için Mann-Whitney U testi sonucu p:0,157 ve p>0,05. AcM en yoğun olduğu saat 21.00-22.00 arası
Mann-Whitney U testi sonucu p:0,724 ve p>0,05). Saat 23:00 den
sonra hızla düşmeye başlayan başvurular sabah 6:00 itibariyle tekrar
yükselmeye başlamaktadır. Başvuruların özellikle 20:00-23:00 saatleri
arasında yoğunlaşması doktor ve hemşire sayılarının bu zaman diliTablo 16. BKHB 2014, acil müracaatlarının triyaj dağılım oranı (%)
Seviye Kırmızı Sarı
Yeşil Toplam
Toplam
4,48 71,6023,92 100,00
Eğitim Araştırma Hastaneleri 6,57
Okmeydanı
3
1,49 76,9221,59 100,00
3
21,26 59,39 19,35 100,00
GOP Taksim 2
9,51
67,41 23,08 100,00
71,15 28,39 100,00
71,83 21,60 100,00
0,46
Eyüp
2
1,06 76,0822,86 100,00
İstinye
2
0,16 66,6033,24 100,00
Kâğıthane
1
0,07 78,0621,87 100,00
Sarıyer İsmail Akgün 1
0,03
60,96 39,01 100,00
Tablo 17. BKHB 2014, acil müracaatlar mevsimsel dağılım oranı (%)
İlkbahar Yaz Sonbahar Kış Toplam
Toplam
25,55 23,67 24,30 26,48100,00
Eğitim Araştırma Hastaneleri 25,41 24,04
24,48
26,07 100,00
Okmeydanı
25,78 23,31 23,59 27,31100,00
25,33 24,52
24,91
25,24 100,00
GOP Taksim 24,61
25,18
26,06
24,15 100,00
25,83 22,92
23,93
27,31 100,00
Eyüp
26,44 23,50 22,40 27,67100,00
İstinye
25,94 23,56 23,81 26,69100,00
Kâğıthane
24,27 20,17 26,85 28,71100,00
Sarıyer İsmail Akgün 26,28 23,93
23,88
25,91 100,00
Tablo 18. BKHB 2014, acil müracaatlar aylık dağılım oranı (%)
Ocak Şubat Mart
Toplam
10,337,34 8,58 8,41 8,56 8,16
7,32
8,2 7,938,387,99 8,8100,00
7,44
8,26
7,33
8,43
Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam
8,40
8,59
8,34
8,00
8,41
8,07
8,67 100,00
Okmeydanı
10,827,68 8,66 8,48 8,64 8,27
7,22
7,81 7,628,007,978,82100,00
10,137,12 8,32 8,46 8,54 8,30
7,60
8,62 8,158,847,917,98100,00
GOP Taksim 8,17 6,75 8,02 8,09 8,51 8,56
7,76
8,86 8,708,838,539,23100,00
10,867,38 8,90 8,44 8,50 7,78
7,07
8,07 7,798,317,839,07100,00
Eyüp
11,567,54 8,85 8,56 9,03 8,36
7,07
8,06 7,527,777,118,56100,00
İstinye
10,247,50 9,12 8,48 8,34 7,94
7,36
8,27 7,788,347,698,94100,00
Kâğıthane
10,827,01 8,49 8,03 7,75 6,30
6,53
7,34 8,149,199,5210,88
100,00
7,20
8,63
7,27
9,09
8,63
8,56
8,10
7,97
8,36
7,55
8,16 100,00
S8
Tablo 19. BKHB 2014, acil müracaatlar günlük dağılım oranı (%)
Pazartesi
Salı
Çarşamba Perşembe
Cuma
Hafta İçi Cumartesi Pazar
Hafta Sonu Toplam
Toplam
15,1114,0414,28 13,8914,0571,37 14,2714,36 28,63100,00
Okmeydanı
15,4513,9914,28 13,8214,0371,57 13,9914,44 28,43100,00
14,94
14,01
13,89
14,27
14,22
13,76
13,60
13,91
13,79
71,15
70,44
14,23
14,56
14,62
15,00
28,85
29,56
100,00
100,00
GOP Taksim 14,9514,2214,30 13,8113,7871,06 14,3614,57 28,93100,00
14,92
Eyüp
14,6914,0314,02 13,8214,0970,65 14,3015,05 29,35100,00
İstinye
16,2914,8315,38 15,2015,4477,14 11,6911,17 22,86100,00
Kâğıthane
13,2413,1013,10 13,3313,3566,12 17,7716,12 33,89100,00
14,09
14,08
14,31
14,47
14,17
14,11
14,34
14,08
71,83
71,73
14,34
15,07
13,83
13,21
28,17
28,28
100,00
100,00
Tablo 20. BKHB 2014, acil müracaatlar saatlik dağılım oranı (%)
Toplam
8 910111213141516Mİ17181920212223241 2 3 4 5 6 7MD
3,265,025,575,645,015,926,305,595,0447,354,664,865,796,606,926,234,893,572,191,441,130,920,800,961,6952,65
Eğitim Araştırma Hastaneleri 2,944,595,335,505,035,796,215,534,9745,904,634,795,766,626,996,435,143,812,391,601,261,050,891,031,7054,09
Okmeydanı
3,134,865,545,565,165,956,435,675,0247,324,624,805,916,717,076,324,763,602,141,391,030,850,780,951,7552,68
2,814,355,135,314,915,625,995,465,1444,724,824,755,356,156,506,095,094,162,982,081,701,431,141,231,8055,27
GOP Taksim 2,894,575,335,625,035,806,215,464,7645,674,464,826,017,007,416,885,573,672,051,341,040,870,750,901,5554,32
3,745,435,665,704,825,856,195,505,2048,094,754,935,826,626,966,214,953,401,971,271,010,760,700,901,6751,91
Eyüp
3,265,165,285,354,765,616,035,214,7045,364,515,016,267,437,716,575,023,482,051,301,060,810,730,981,7154,63
İstinye
5,097,237,397,154,967,187,736,544,6857,954,034,335,005,595,804,983,652,421,430,930,750,560,510,621,4742,07
Kâğıthane
2,883,894,324,604,754,754,804,756,2340,975,725,446,196,837,387,076,184,312,421,591,210,920,861,101,8259,04
Sarıyer İsmail Akgün 3,906,726,846,535,266,946,726,015,5754,495,125,626,006,095,984,953,612,451,370,820,610,440,410,641,4145,52
Kırmızı
2,784,175,145,345,015,816,135,585,1545,114,654,625,346,276,526,165,104,182,882,121,651,351,161,221,6754,89
Sarı
3,274,915,395,454,975,666,035,414,9446,034,604,825,826,727,116,455,123,752,291,491,170,940,841,031,8253,97
Yeşil
3,505,476,066,065,136,677,086,015,2151,194,785,016,016,646,815,814,383,041,571,000,720,580,510,641,3148,81
Mİ: mesai içi; MD: mesai dışı
minde artırılması gerektiğini ve esnek mesai kavramının aciller için
uygun bir çözüm getireceğini düşündürmektedir.
AcM saatlik dağılımına baktığımızda mesai içi başvurular İstinye
ve Sarıyer DH’de belirgin olarak yüksektir. Kağıthane DH ise mesai dışı
saatlerde başvurular yüksektir (Tablo 20). Tüm hastanelerimize ortalama olarak baktığımızda mesai içİ gerçekleşen AcM %47,35, mesai
dışı gerçekleşen AcM %52,65 olup istatistiksel olarak anlamlı bir fark
bulunamamıştır (Mann Whitney U testi sonucu p:0,277 ve p>0,05).
Saatlik dağılım oranları triyaj alanları açısından değerlendirildiğinde yeşil alan müracaatları mesai içi saatlerde diğer alanlara göre
daha yüksektir ve öğle saatlerinde en yüksek seviyeye çıkmaktadır.
Bu durum randevu alamayan hastaların AS yönlendiğini göstermektedir. Sarı ve kırmızı alanlarda ise, en yüksek başvuru saat 21:00 en
düşük ise 05:00’te gerçekleşmiştir (Şekil 5).
Sarıyer ve İstinye DH’de yeşil alan hasta oranlarının diğer hastanelere göre yüksek olması mesai içi acil başvuru sayısını artırmaktadır. Bununla paralel olarak yeşil alan yoğunluğu 2. basamak DH içinde
en düşük olan Kâğıthane DH’sinde başvuruların %60’ı mesai dışı saat-
Şekil 5. Acil müracaatlarının saatlere göre dağılım oranı, 2014
lerde gerçekleşmiştir.
Acil Servis Müracaatları Yaş ve Cinsiyet
Özellikleri
Nüfusun yaşlara göre dağılımı AcM yapan hasta popülasyonu ile
karşılaştırıldığında (Şekil 6-7), ilk dikkati çeken nokta 5-9 ve 10-14 yaş
hasta oranının nüfusta temsil ettikleri orana göre düşük olmasıdır. En
çok başvuru yapan 0-4 yaş arası hasta grubu (%11,39) ise nüfusun
%8,10’unu oluşturmaktadır. Bu istisnalar dışında hastaların ve nüfusun yaş dağılımı oransal olarak büyük fark göstermemektedir.
25-44 yaş arası hastalar başvuruların %34,35’ini oluşturan en büyük hasta grubudur (Tablo 21). Avustralya ve A.B.D. verilerine baktığımızda da en yoğun başvuruların yine 25-44 yaşlar arasında olduğunu
görüyoruz. Genel olarak bu iki ülkede 45 yaş altı hasta başvuruları
BKHB hastanelerine göre daha düşük iken özellikle 65 yaş ve üzerinde başvurular belirgin olarak yüksektir. Bu durum söz konusu ülkelerdeki nüfus yapısıyla açıklanabilir. Dünya bankası verilerine göre 65
yaş üzeri nüfus A.B.D. ve Avustralya’da %14,9, Türkiyede ise %7,69’dur.
Özetle AcM yapan hasta popülasyonunun yaş ve cinsiyet dağılımı bir
kaç istisna dışında ülke nüfusunun yaş ve cinsiyet dağılımı ile uyum
göstermektedir.
AS’e başvuran hastaların tümü ele alındığında erkek/kadın oranının neredeyse eşit olduğunu görmekteyiz. 35-39 yaş aralığına kadar
erkek hasta sayısı kadınlara göre yüksek iken 35 yaş sonrasında oran-
%1,22
%1,83
%0,88
%1,09
%1,24
%1,43
%1,76
%1,84
%2,31
%2,33
%2,75
%2,77
%3,12
%3,04
%3,49
%3,44
%3,84
%3,76
%4,31
%4,22
%4,16
%4,04
%4,13
%3,98
%4,11
%4,34
%4,26
%4,05
%4,20
%3,98
%3,16
%3,94
%-0,50%0,50 %1,50%2,50 %3,50 %4,50 %5,50 %6,50%7,50%8,50 %9,50
Şekil 6. Türkiye 2013, nüfusun yaş ve cinsiyet dağılımı
%1,40
%0,81
%1,95
%1,07
%0,98
%1,27
%1,24
%1,59
S9
sal olarak kadın hasta başvuruları artmaktadır. Özellikle 15 yaş altı erkek hasta başvuruları kadınlara göre daha yüksektir; 15 yaş altı grup
erkek hastaların %26,15’ini oluştururken, kadın hastaların %20,78’ini
kapsamaktadır (Tablo 22).
Kırmızı alan başvurularında en büyük payı 1-14 yaş arası hastalar
almaktadır (Tablo 23). Tüm başvurular içinde 1-14 yaş oranı %21,87
iken kırmızı alan içindeki oran %31,21’dir. Yine kırmızı alanda 65 yaş
ve üzeri hasta oranı diğer yaş gruplarına göre artmaktadır. Kadın
hastalar kırmızı alan başvurularında %51,40’lık orana sahiptir. Fakat
kırmızı alanda 15 yaş altı grupta erkek hasta oranı kadınlara kıyasla
daha yüksektir.
Yeşil ve sarı alanda hem erkek hem kadın hastalar da en yüksek
başvuru 25-44 yaşları arasında gerçekleşmiştir. Yine erkek hastalar
içinde 15 yaş altı grup kadınlara göre daha büyük bir paya sahiptir.
Yeşil alanda dikkat çeken diğer bir özellik ise 65 yaş üstü hastaların
oranının kırmızı ve sarı alana göre oldukça düşük olmasıdır.
ACİL SERVİS KAPASİTESİ
Hastanelerimizde verilebilecek hizmetin kapasitesi ve kalitesi
kuşkusuz donanım ve insan kaynaklarının yeterliliğine bağlıdır. Acil
hizmetleri açısından doktor, hemşire ve yatak sayısı hizmet verilebilecek hasta hacmini etkileyen en önemli kaynaklardır. AS’de hastanelerin diğer birimlerinde olduğu gibi randevulu ve planlı hizmet vermek
söz konusu olmadığından başvuran hasta sayısı ne kadar fazla olursa
olsun mevcut kaynaklarla hizmet verilmek zorundadır. Yeterli insan
gücü ve donanımdan yoksun bir AS’de bekleme sürelerinin uzaması,
kayıtların tutulması gibi faaliyetlerden ödün verilmesi, hatta doktor
ve hemşirelerin hastalarına yeterli vakit ayıramamaları yüzünden hatalı veya eksik sağlık hizmeti verilmesi söz konusu olabilir. Bu nedenlerle AS’de hizmet talebini karşılayacak yeterli kaynakların bulunması
son derece önemlidir.
Tablo 24, 25, 26 ortalama günlük acil başvuru rakamları üzerinden doktor, hemşire ve yatak başına düşen hasta sayılarını ve hastaya
ayrılabilecek ortalama zamanı göstermektedir. 8 saatlik çalışma zamanına maksimum1 saatlik kişisel zaman ayrıldığı kabul edilir ise, bir
doktorun ortalama olarak hasta başına ayırabileceği zaman yaklaşık 8
dk. ve hemşire zamanı ise 13 dk. olarak hesaplanmıştır. Ancak AcM zamanlama bölümünde görüldüğü gibi başvuru sayıları gün içerisinde
ve triyaj alanına göre dramatik dalgalanmalar göstermektedir. Triyaj
alanına ve günün belli zamanlarına göre çalışan sayıları da değişiklik göstermektedir. Bu yüzden vurgulamak gerekir ki doktorun veya
hemşirenin teşhis ve tedavi için hastayla geçirebileceği zaman AS servis yoğunluğuna, hangi triyaj bölgesinde olduğuna ve başvurunun
saatine göre değişim gösterecektir. İlgili tablolarda görülen rakamlar
%2,14
%1,67
%2,15
Tablo 21. Acil müracaatlar yaş dağılımının uluslararası karşılaştırması (%)
%2,75
%2,56
%3,12
%3,20
%3,73
%3,69
%3,89
%4,59
%4,71
%5,11
%4,98
%4,76
%5,11
%4,38
%2,86
%2,21
%3,11
%3,68
%6,35
%5,04
%-0,0 %2,00%4,00%6,00%8,00%10,00%12,00
Şekil 7. BKHB 2014, acil müracaatlar yaş ve cinsiyet dağılımı
BKHB
A.B.D. (2)
Avustralya (3)
Toplam
100,00100,00
100,00
15 yaş altı
23,45
18,20
21,66
15-24 yaş
17,64
16,30
15,14
25-44 yaş
34,35
28,70
25,48
45-64 yaş
17,19
21,90
18,91
65 yaş ve üstü
7,37
14,90
18,81
S10
Tablo 22. BKHB 2014, acil müracaatlar yaş ve cinsiyet dağılım oranı (%)
Müracaat Sayısı
Toplam
2.226.780
%
Tablo 23. BKHB 2014, acil müracaatlar triyaj statüsü yaş ve cinsiyet
dağılım oranı (%)
100,00
Kırmızı
100,00100,00100,00
Sarı
Yeşil
Kadın
1.118.634
50,24
Toplam
Erkek
1.108.146
49,76
Kadın
51,4050,7449,96
15 yaş altı
522.269
23,45
100,00
Erkek
48,6049,2650,04
1 yaş altı
35.323
1,59
6,76
15 yaş altı
32,28
23,85
24,51
1-4 yaş
212.847
9,56
40,75
1 yaş altı
1,07
1,32
1,38
5-14 yaş
274.099
12,31
52,48
1-4 yaş
14,98
9,79
9,94
15-24 yaş
392.792
17,64
5-14 yaş
16,23
12,74
13,19
25-44 yaş
764.919
34,35
15-24 yaş
13,7617,0519,20
45-64 yaş
382.791
17,19
25-44 yaş
26,9533,7735,70
65 yaş ve üstü
164.009
7,37
100,00
45-64 yaş
14,5517,5615,76
65-74 yaş
91.779
4,12
55,96
65 yaş ve üstü
12,46
7,77
4,82
75 yaş ve üstü
72.230
3,24
44,04
65-74 yaş
5,51
4,38
2,96
75 yaş ve üstü
6,95
3,40
1,86
Cinsiyet ve Yaş
Kadın
1.118.634
Cinsiyet ve Yaş
100,00
Kadın
100,00
100,00
100,00
6,79
15 yaş altı
28,19
20,72
22,58
8,38
40,30
1 yaş altı
0,93
1,16
1,25
123.002
11,00
52,91
1-4 yaş
13,08
8,36
9,05
15-24 yaş
194.079
17,35
5-14 yaş
14,17
11,19
12,28
25-44 yaş
386.476
34,55
15-24 yaş
14,90
16,90
18,88
45-64 yaş
212.551
19,00
25-44 yaş
29,67
34,34
35,33
65 yaş ve üstü
93.045
8,32
100,00
45-64 yaş
14,07
19,34
17,77
65-74 yaş
51.653
4,62
55,51
65 yaş ve üstü
13,17
8,70
5,44
75 yaş ve üstü
41.392
3,70
44,49
65-74 yaş
5,39
4,87
3,33
75 yaş ve üstü
7,78
3,83
2,11
Erkek
100,00
100,00
100,00
15 yaş altı
232.483
20,78
1 yaş altı
15.795
1,41
1-4 yaş
93.686
5-14 yaş
Erkek
1.108.146
100,00
100,00
15 yaş altı
289.786
26,15
100,00
1 yaş altı
19.528
1,76
6,74
15 yaş altı
36,61
27,08
26,45
1-4 yaş
119.161
10,75
41,12
1 yaş altı
1,22
1,48
1,51
5-14 yaş
151.097
13,64
52,14
1-4 yaş
16,99
11,26
10,83
15-24 yaş
198.713
17,93
5-14 yaş
18,39
14,34
14,10
25-44 yaş
378.443
34,15
15-24 yaş
12,56
17,21
19,52
45-64 yaş
170.240
15,36
25-44 yaş
24,07
33,17
36,07
65 yaş ve üstü
70.964
6,40
100,00
45-64 yaş
15,06
15,73
13,76
65-74 yaş
40.126
3,62
56,54
65 yaş ve üstü
11,71
6,81
4,21
75 yaş ve üstü
30.838
2,78
43,46
65-74 yaş
5,64
3,86
2,59
75 yaş ve üstü
6,07
2,95
1,61
ortalama değerler olup hastaya ayrılabilecek zaman konusunda genel bir fikir vermektedir.
Yine aynı nedenlerle AS yoğunluğuna göre Tablo 26’de görülen
yatak devir süresinde uzama veya kısalmalar olabilir. Fakat genel itibariyle Tablo 27’de gösterilen hastane bazında triaj alanına göre acil-
de toplam kalış süreleri ile Tablo 26’da gösterilen ortalama yatak devir
hızlarının dengeli olduğu görülmektedir. Ancak Şişli Hamidiye Etfal
EAH de kalış süreleri (kırmızı alan 91 dk., sarı alan 187 dk.yeşil alan
169 dk.) ile yatak devir hızında (76 dk.) büyük farkların olması yatak
kapasitesinin artırılması gerektiğini düşündürmektedir.
Tablo 24. BKHB 2014, acil servis doktor başına düşen hasta sayısı
Günlük AcM
Sayısı (A)
S11
Doktor
Hasta
Sayısı zamanı
(B)
A/B
/Dk.
Tablo 26. BKHB 2014, acil servis yatak başına düşen hasta sayısı
Günlük Yatak Yatak Devir
AcM
Sayısı
Süresi /
Sayısı (A) (D) A/D Dk.
Toplam
6.101 40,83149 8
Toplam
6.101 24325
57
Eğitim Araştırma Hastaneleri
4.099
30,33
9
Eğitim Araştırma Hastaneleri 4.099
170
24
60
Okmeydanı
2.084
16,00 130
10
Okmeydanı
2.084
76
27
53
1.159
10,33
112
11
1.159
61
19
76
856
4,00
214
6
GOP Taksim 856
33
26
55
2.001
10,50
191
7
2.001
73
27
53
GOP Taksim
135
Eyüp
699
3,50 200
6
Eyüp
699
25
28
51
İstinye
590
3,00 197
6
İstinye
590
22
27
54
Kâğıthane
400
2,00 200
6
Kâğıthane
400
20
20
72
Sarıyer İsmail Akgün
313
2,00
8
6
52
28
156
*Günlük hasta sayısı 2014 yılı boyunca gerçekleşen AcM sayısının 365’e bölünmesi ile
elde edilmiştir.
*Hastaların muayene, teşhis ve tedavisinin yapıldığı müstakil oda ya da paravanla bölünmüş alanlar içindeki sedye veya yatakların tümü AS yatak sayısı içine dâhil edilmiştir.
*24 saatlik dilimde AS nöbetinde hazır bulunan doktor sayısı temel alınmıştır. Gün
içinde doktor sayısı değişebildiğinden ortalama rakamlar kullanılmıştır.
*A/D her bir yatağa düşen ortalama günlük hasta sayısını göstermektedir
*Yatak Devir Süresi 24x60/(A/D)
*A/B her bir doktora düşen ortalama günlük hasta sayısını göstermektedir.
*Hasta zamanı 21x60/(A/B)
Tablo 27. BKHB 2014, acil servis ortalama kalış süreleri (dakika)
Tablo 25. BKHB 2014, acil servis doktor başına düşen hasta sayısı
Günlük Hemşire
Hasta
AcM Sayısı
zamanı /
Sayısı (A)
(C )
A/C
Dk.
Kırmızı
Sarı
Yeşil
Toplam
89 7362
Eğitim Araştırma Hastaneleri 84
109
96
Okmeydanı
99
69
57
Toplam
6.101 6495 13
91
187
169
47
87
14
GOP Taksim 61
72
61
Okmeydanı
2.084
20
104
12
94
38
27
1.159
18
64
20
Eyüp
29
27
28
856
9
95
13
İstinye
191
63
41
143
34
23
14
27
16
GOP Taksim 2. Basamak Hastaneler
2.001
17
118
11
Kâğıthane
Sarıyer İsmail Akgün Eyüp
699
6
117
11
İstinye
590
5
118
11
Kâğıthane
400
4
100
13
2
156
8
*A/C her bir hemşireye düşen ortalama günlük hasta sayısını göstermektedir.
*Hastaya ayrılabilen zaman 21x60/(A/C)
Günlük AcM sayısı ile doktor, hemşire, ve yatak sayısı arasındaki ilişkiyi incelediğimizde, korelasyon katsayısı (r)’nin anlamlılık
değeri (p) doktor sayısı için 0,000 hemşire sayısı için 0,003 ve yatak sayısı için 0,001 olup p<0,05 olduğundan günlük AcM sayısı ile
doktor sayısı, hemşire sayısı ve yatak sayısı arasında önemli düzeyde ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. “Pearson Correlation” r değerine göre günlük AcM sayısı ile doktor sayısı arasında %97,3’lük,
günlük AcM sayısı ile hemşire sayısı arasında %92,72’lik, günlük
AcM sayısı ile yatak sayısı arasında %95,3’lük kuvvetli bir ilişki söz
konusudur.
ACİL SERVİS HİZMETLERİNDE KALİTE
Kalite kavramı ürün veya hizmetin müşteri beklentilerini karşılayabilme kapasitesi olarak özetlenebilir fakat her sektör için farklı kriter ve ölçüm yöntemlerine sahiptir. Sağlık hizmetleri söz konusu olduğunda kaliteyi tanımlamak ve ölçmek oldukça zorlaşmaktadır. Hizmeti sunduğunuz
kişiler müşteri değil hayatlarını sizlere emanet etmiş hastalarınızdır ve verilen hizmetin standart hale getirilmesi her zaman için mümkün değildir.
Sağlıkta dönüşüm programının bir parçası olarak sağlıkta kalite
faaliyetleri son 10 yılda ivme kazanmıştır. Güncel olarak 06.08.2013
tarihli “Sağlık Hizmeti Kalitesinin Geliştirilmesi ve Değerlendirilmesine
Dair Yönetmelik” yürürlükte olup; sağlık kurum ve kuruluşlarında kaliteli hizmet sunumunun sağlanması amacıyla, hasta güvenliği, çalışan
güvenliği, hasta memnuniyeti ve çalışan memnuniyetini esas alan
sağlık hizmet kalite standartları ile bu standartların uygulanmasına
ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Yönetmelik; teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmeti ile koruyucu sağlık hizmeti sunan kamu ve özel
sağlık kurum ve kuruluşlarını kapsamaktadır.
S12
Ülkemizde kullanılmakta olan güncel Sağlık Hizmetleri Kalite
Standartları (SHKS) Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığının web sitesinde görülebilir. Standartların hemen tamamı acil
hizmeti verilen mekânın yapısal durumu ve donanım yeterliliğine
odaklanmış olup, sağlık hizmetinden elde edilen sonuçların değerlendirmesine yönelik yani klinik kalite kriterleri sınırlı sayıdadır. Bu
yüzden sağlık hizmet sunucularının mevcut yasalarla sınırlı kalmadan klinik kalitenin değerlendirilmesine yönelik standartlar geliştirmesi ve bu standartların kolaylıkla izlenebileceği sistemler geliştirmelidirler.
İngiltere’nin Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) kurumu sağlık hizmetinde kaliteyi “doğru işleri doğru kişilere doğru zamanda uygulamak
ve ilk defasında doğru yapmak” olarak özetleyen güzel bir tanım ortaya koymuştur. Bu bağlamda kaliteli sağlık hizmeti 6 boyutta değerlendirilebilir:
• Güvenli: Öncelikle hastalara zarar verecek müdahalelerden kaçınılması,
• Etkili: Doğru hizmetin doğru kişilere verilmesi, fayda sağlamayacak tedavi ve işlemlerden kaçınılması,
• Hasta merkezli: Hastaların ihtiyaçlarına, tercihlerine ve değerlerine öncelik verilmesi,
• Zamanında: Sağlık hizmetini alan ve veren kişiler için bekleme
zamanlarının kısaltılması,
• Verimli: Kaynak israfın azaltılması,
• Eşit: Hiçbir ayrım gözetmeksizin herkese eşit hizmetin verilmesi.
Kaliteli acil sağlık hizmeti düşünüldüğünde hizmetin zamanında
ve etkili verilmesi en önemli unsurlar olarak akla gelmektedir. Hizmetin zamanında verilme oranını tespit etmek için Şekil 8’de görüldüğü gibi hastanın AS yolculuğunu zaman bazında takip eden detaylı
verilere ihtiyaç duyulmaktadır. BKHB olarak hastanelerimizde detaylı
takip sistemlerinin geliştirilmesi için çalışmalarımız devam etmekte
olup, güncel olarak hastalarımızın AS’de geçirdiği toplam süre üzerinden hizmetin zamanında verilebilirliği izlenmektedir.
Hastanelerimizde AS’de ortalama kalış süresi triyaj alanına göre
yaklaşık 1 ile 1,5 saat arasında değişmektedir. Sarı alanda yaklaşık 3
saat ile Şişli Hamidiye Etfal EAH’nde en uzun kalış süresine sahiptir
(Tablo 27). Ortalama kalış süresi A.B.D. ve Avustralya’da yaklaşık 4
saat olarak gerçekleşmiştir (2, 3). Sürenin bu ülkelere göre kısa olması
hastaların zamanında hizmet alabildiklerini göstermesi bakımından
olumlu olsa da hastalara yeterli vakit ayrılarak doğru teşhis ve tanı yapılıp yapılmadığı sorusunu akla getirmektedir. Sürenin kısa olmasının
bir diğer nedeni ise hastaların basit tıbbi sorunları için AS’leri tercih
etmeleri olarak görülebilir.
Kırmızı alan ortalama kalış süresi 89 dakika olarak gerçekleşmiştir. Bu durum EAH’ni için 84 ve DH’ni için ise 94 dakikadır. DH’lerinde
İstinye DH 191 ve Kâğıthane DH 143 dakika ile DH’si ortalamasını ciddi anlamda etkilemektedir (Tablo 27).
Sarı alanda ortalama kalış süresi 68 dakika olarak gerçekleşmiştir.
EAH’leri için 109 ve DH’leri için ise 38 dakikadır. EAH’lerinde Şişli Hamidiye Etfal 187 dakika ile sarı alan acil servis ortalama kalış süresi en
uzun olan hastanedir (Tablo 27).
Yeşil alan ortalama kalış süresi 56 dakika olarak gerçekleşmiştir.
EAH için 96 ve DH için ise 27 dakikadır. EAH’inde Şişli Hamidiye Etfal
169 Dakika ile yeşil alan acil servis ortalama kalış süresi en uzun olan
hastanedir (Tablo 27).
Verilen hizmetin etkinliğini ölçmenin bir yöntemi hastanın AS
ilk başvurusundan sonra doğru teşhis ve tedavi yapıldığının takip
edilmesidir. Aynı hastanın aynı şikâyetlerle AS’e müracaat sayısında
ki artış tanı ve/veya tedavinizin yeterli olmadığını ve etkin hizmet
sunamadığınızı göstermektedir. Bizlerde BKHB’de başvuru sıklığı ve
tekrar başvuruları ölçmek suretiyle AS’lerdeki hizmet etkinliğini KDS
üzerinden takip etmekteyiz. AS’lerde klinik kalite indikatörü olarak
takip etmeyi planladığımız diğer kriterler Ek-5’te görülebilir.
Acil etkinliğini ölçebileceğimiz diğer bir parametre acile yapılan sık başvurulardır. Sık başvurular yalnızca hizmetin etkinliği
açısından değil hizmetin doğru yerde verilip verilmediğinin de bir
Acil Serviste Toplam Kalış Süresi
Acil Doktoruna Varış
Hastanın
Varışı
Hasta Kaydı
Hastanın Muayene
Alanına Alınışı
Triyaj
Uygun Triyaj
Alanına Varış
Zaman
Damgası
Anamnez
Muayene
Varıştan
Doktora
Doktora Varıştan Teşhise
Acil Doktoruyla
İlk Temas
Tetkikler
İstenir
Tetkik
Teşhisten Acil Servisten Çıkışa
Teşhis ve Tedavi
Kararı
Tetkikler
Tetkik Sonuçları Doktor Sonuçları
Tamamlanır
Çıkar
Değerlendirir
Tahlil ve
Görüntüleme
Tetkik Sonucundan
Teşhis ve Tedaviye
Zaman Aralığı
Şekil 8. Acil servis hasta hizmeti sürecinde zaman damgaları ve zaman aralıkları
Hastanın Acil Servisten
Ayrılması
Tedavi
Planlanır
Taburcu, Yatış
veya Sevk Kararı
Teşhisten Ayaktan Taburculuk, Başka
Kuruma Sevk veya Servise Yatışa
göstergesi olup aynı zamanda bir verimlilik kriteri olarak kabul edilebilir. Aile hekimine veya bir başka polikliniğe başvuru yapması
gereken hastanın uygunsuz olarak defalarca acil servise müracaat
etmesi hem kaynakların israfı hem de hastanın şifa bulamaması anlamına gelir. Uluslararası alanda çok tartışılan ve araştırılan bir konu
olan AS sık başvuru konusu, ülkemizde ilk defa BKHB tarafından
ölçümlenmeye başlanmış ve sonuçları raporumuzda yayınlanmıştır. Ölçümler hastane bazlı olarak ve detaylı verileri elde edilebilen
1.234.228 hastanın gerçekleştirmiş olduğu toplam 2.212.910 başvuru üzerinden yapılmıştır. AS’lere yapılan sık başvurulara ait veriler
Tablo 28, 29, 30’da görülebilir.
Uluslararası kabul gören bir standart olmamakla beraber aynı
hastanın yılda 5 ve üzeri sayıda AcM yapması sık başvuru olarak kabul
edilmektedir. Literatürde sık başvuruların nedenleri arasında kişilerin genel sağlık hizmeti almak için AS’leri kullanma alışkanlıkları, AS
verilen hizmetlerin ücretsiz olması, kronik hastalıklardaki akut alevlenmeler, davranış bozuklukları ve mental hastalıklar, alkol ve madde
bağımlılığı öne çıkan nedenler arasında sıralanmıştır (4, 5). BKHB hastanelerine sık başvuru yapan hastalara ait tanı ve tedavi verileri incelendiğinde ise bu hastaların çoğunluğunun AS ‘leri genel sağlık sorunları için ilk başvuru merkezi olarak gördükleri ortaya çıkmaktadır.
BKHB hastaneleri AS’lerine yılda 5 ve üzeri yapılan müracaat oranı 2013 yılında yaklaşık %19 ve 2014 yılında %23 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye genelinde veya bölgesel olarak bu konuda daha önce
S13
yapılmış başka bir çalışmaya ulaşılamamıştır. Uluslararası literatürde
ise birçok çalışma yapılmış olup acil sık başvuru rakamları aşağıda görülebilir. BKHB rakamları temel alındığında ülkemizdeki sık başvuru
oranlarının 1. Basamak sağlık hizmetleri güçlü olan Avrupa ülkelerinden ziyade sağlık hizmetlerinde 2. ve 3. Basamak hastanelerin öne
çıktığı A.B.D. ve Kanada ile benzerlik gösterdiği görülmektedir.
• Hollanda; 7 ve üzeri %3,3 (6)
• İngiltere; 10 ve üzeri %1,9 (7)
• İsviçre; 12 ve üzeri %0,8 (8)
• Tayvan; 4 ve üzeri %14,3 (9)
• Avustralya; 5 ve üzeri %2,4 (10)
• Kanada; 5 ve üzeri %22,5 (11)
• ABD; 5 ve üzeri %17,6 (12)
Şekil 9’da görüldüğü gibi AS’e yılda sadece 1 kere başvuran hastaların oranı %65,78 iken toplam müracaatlar arasında 1 kere yapılan
başvuruların oranı %36,69 olarak gerçekleşmiştir. Yani hastaların 2/3
lük bir kısmı acil yükünün 1/3’lük kısmını oluşturmaktadır. AS’e yılda
5 ile 9 kere başvuran hastalar %4,68’lık küçük bir orana sahipken acil
yükünün %16,07’sını oluşturmaktadır (Tablo 28, 29).
Hastanelerimiz arasında 5 ve üzeri başvuru sıklığı sırasıyla %30,88
ve %29,36 ile İstinye DH ve Sarıyer İsmail Akgün DH’sinde en yüksek
orana sahiptir (Şekil 10). Şişli Hamidiye Etfal EAH’nde sık başvuru oranı 15,36% ile en düşük seviyededir. Benzer şekilde Eyüp ve Kâğıthane
DH’lerinde sık başvuru oranı %15-16 arasında gerçekleşmiştir.
Tablo 28. BKHB 2014, yıllık başvuru sayısına göre acil müracaat sık başvuru dağılım oranı (%)
1
2
3
4
5-9
10-20
20+
Toplam
Toplam
36,69 19,9911,94 7,91 16,07 5,97 1,44 100,00
19,74
11,78
7,84
16,20
6,24
1,46
100,00
Okmeydanı
32,14
18,88
12,30
8,46
19,05
7,51
1,66
100,00
44,41
21,54
11,42
7,27
11,76
2,97
0,62
100,00
GOP Taksim 37,52
19,39
10,99
7,13
15,26
7,59
2,12
100,00
36,60
20,50
12,28
8,04
15,80
5,39
1,39
100,00
Eyüp
43,50
21,92
11,53
6,76
11,59
3,70
0,99
100,00
İstinye
30,43
18,05
11,89
8,76
20,32
8,27
2,29
100,00
Kâğıthane
41,54
22,73
12,66
7,63
11,98
2,78
0,68
100,00
19,27
14,14
9,93
21,06
6,86
1,44
100,00
4
5-9
10-20
20+
Toplam
Tablo 29. BKHB 2014, yıllık başvuru sayısına göre hasta dağılım oranı (%)
1
2
3
Toplam
65,7817,92
7,14 3,544,680,850,09100,00
17,73
7,05
3,52
4,71
0,90
0,09
100,00
Okmeydanı
62,3718,32
7,96 4,105,971,160,11100,00
70,48
GOP Taksim 67,3517,40
6,58 3,204,391,070,13100,00
65,35
Eyüp
69,9217,62
6,18 2,723,040,470,05100,00
İstinye
61,3418,20
7,99 4,426,591,320,15100,00
Kâğıthane
67,7818,54
6,89 3,113,270,370,03100,00
17,10
18,30
20,01
6,04
7,31
9,78
2,88
3,59
5,15
3,08
4,59
7,12
0,38
0,77
1,15
0,03
0,08
0,11
100,00
100,00
100,00
S14
Acile müracaat eden hastalarımızın %5,7’si (σ +- %2,10, Min
%3,49 ve Max %8,38) 5 ve üzeri başvuru yapan hasta grubuna girmektedir. Bu hasta grubu tüm acil müracaatlarının %22,9’unu oluşturmaktadır (σ +- % 7 Min %15,36 ve Max %30,88). EAH ve 2. basamak
hastaneler arasında 5 ve üzeri gerçekleşen sık başvuruların oranları
arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır (Mann Whitney testi sonucu p:0,480 ve p>0,05).
20 ve üzeri başvuru yapan hastaların %57,40’ı erkek hastalardan
oluşmaktadır. 20 ve üzeri başvuru yapan hastalar dışındaki grupta
ise cinsiyet dağılımı çok hafif bir farkla kadınlar lehinedir (Tablo 30).
Tablo 30. BKHB 2014, acil servis sık başvurular yaş ve cinsiyet dağılım oranı (%)
1
2
3
4
5-9
10-20
20+
Toplam
100,00 100,00
100,00100,00
100,00100,00 100,00
Kadın
48,34 49,91
51,6751,96
52,9051,72 42,60
Erkek
51,66 50,09
48,3348,04
47,1048,28 57,40
15 yaş altı
20,36
22,10
24,82
26,65
29,47
29,64
16,89
1 yaş altı
1,58
1,51
1,64
1,69
1,93
1,50
0,52
1-4 yaş
6,96
7,90
9,84
11,65
14,50
17,90
12,56
5-14 yaş
11,82
12,68
13,35
13,31
13,03
10,24
3,80
15-24 yaş
18,74 18,14
17,7017,55
16,3815,69 9,28
25-44 yaş
35,77 35,57
34,0033,30
31,3129,03 28,94
45-64 yaş
17,99 17,13
16,5115,52
15,7117,15 25,74
65 yaş ve üstü
7,14
7,06
6,97
6,98
7,13
8,49
19,15
65-74 yaş
3,99
3,86
3,84
3,74
4,07
4,99
11,59
75 yaş ve üstü
3,15
3,20
3,13
3,24
3,05
3,50
7,56
Cinsiyet ve Yaş
Kadın
100,00 100,00
100,00100,00
100,00100,00 100,00
15 yaş altı
20,04
19,98
21,44
22,55
24,57
23,94
12,45
1,52
1,43
1,45
1,35
1,51
1,22
0,00
1-4 yaş
7,51
7,24
8,60
9,70
11,86
13,82
9,00
5-14 yaş
11,01
11,31
11,39
11,50
11,21
8,90
3,46
15-24 yaş
17,76
17,35
17,53
17,33
17,21
17,11
13,12
25-44 yaş
33,52
35,13
34,70
34,87
33,39
32,64
34,82
45-64 yaş
19,85
19,06
18,48
17,47
17,61
18,36
25,64
65 yaş ve üstü
8,83
8,48
7,85
7,77
7,21
7,94
13,96
1 yaş altı
65-74 yaş
4,81
4,54
4,27
4,18
4,21
4,71
9,99
4,01
3,94
3,58
3,60
3,00
3,23
3,96
75 yaş ve üstü
Erkek
100,00 100,00
100,00100,00
100,00100,00 100,00
15 yaş altı
20,66
24,21
28,44
31,09
34,96
35,74
20,18
1,64
1,60
1,84
2,07
2,41
1,79
0,91
1-4 yaş
6,44
8,56
11,16
13,76
17,46
22,27
15,21
5-14 yaş
12,58
14,05
15,44
15,26
15,08
11,68
4,06
15-24 yaş
19,65
18,93
17,88
17,79
15,46
14,17
6,43
25-44 yaş
37,88
36,00
33,25
31,60
28,97
25,16
24,57
45-64 yaş
16,26
15,21
14,40
13,40
13,57
15,85
25,81
65 yaş ve üstü
5,55
5,64
6,03
6,12
7,04
9,08
23,00
65-74 yaş
3,21
3,18
3,38
3,27
3,92
5,29
12,78
2,34
2,46
2,65
2,85
3,12
3,79
10,23
1 yaş altı
75 yaş ve üstü
Şekil 9. Acil müracaat ve hastaların başvuru sıklığına göre dağılımı,
2014
%30,88
%29,36
%28,22
%24,96
%23,47
%16,29
%15,36
%5,61
%15,45
%5,60
%5,45
%3,49
%8,38
%3,67
Şekil 10. Hastane bazında yılda 5 ve üzeri acil müracaat ve hasta dağılım oranı, 2014
Tablo 31. BKHB 2014, acil servis tekrar müracaat yapan hasta dağılım
oranı (%)
24 saat hasta (%)
Genel başvuru dağılımı ile orantılı olarak 25-44 yaş ve 15 yaş altı sık
başvuruların en yoğun yaşandığı yaş gruplarıdır. 65 yaş üzeri erkek
hastaların oranı özellikle 20 ve üzeri başvuru yapan grupta yüksektir
ve %23’lük bir orana sahiptir. Aynı oran kadınlar için %14 ile sınırlıdır.
AS’e başvuru yapan hastalar içinde sağlık hizmeti tamamlandıktan sonra 72 saat içinde durumunda düzelme olmaması veya kötüye
gidiş nedeniyle aynı şikâyetle tekrar müracaat yapan hastaların oranı
sağlık hizmeti kalitesinin önemli göstergelerinden biridir. Uluslararası kabul gören bir standart olarak belirlenmemekle birlikte, %1’den
daha düşük bir oran kabul edilebilir olarak değerlendirilmektedir
(13). 24 saat içinde tekrar başvuru oranı SHKS’de takip edilmesi gereken kalite indikatörleri arasında yer almaktadır. Belli bir seviyenin
üzerindeki tekrar başvurular AS’in düzgün işlemediğinin bir göstergesi olarak kabul edilmeli ve sorunun ana nedenleri araştırılmalıdır.
24 ve 72 saatte tekrar başvuru yapan hasta ve müracaatlar içinde
tekrar başvuruların oranı Tablo 31’de görülmektedir. Genel itibariyle her
10 bin hastadan 156 tanesi AS’e ilk başvurusunun üzerinden 24 saat geçmeden tekrar AcM yapmaktadır. 72 saat için bu rakam 362’ya çıkmaktadır. 24 saat tekrar başvuru oranı en düşük hastane İstinye DH olmasına
rağmen 72 saatte tekrar başvuru oranı %5,70 ile en yüksektir. Bu durum
72 saat içinde aynı şikayetle başvurudan ziyade hastaların enjeksiyon
veya pansuman gibi işlemler nedeniyle AS gelişlerinde hatalı kayıt yapılarak SUT işlem kodu Acil Poliklinik Muayenesi ile işlem görmelerinden
kaynaklanabilir. EAH ile 2. basamak hastaneler arasında acil servise 24
saat içerisinde tekrar müracaat başvuru oranları bakımından anlamlı bir
fark yoktur (Mann Whitney testi sonucu p:0,297 ve p>0,05).
ACİL SERVİS MÜRACAATLARINDA TANILAR
%8,06
%7,24
S15
72 saat
hasta (%)
Toplam
1,563,62
3,53
Okmeydanı
1,16
3,56
1,95
2,86
GOP Taksim 2,15
4,49
1,44
3,81
Eyüp
1,46
3,31
İstinye
1,04
5,70
Kâğıthane
1,72
3,17
2,52
Acil kaynaklarının değerlendirildiği bölümüzde de belirtildiği
gibi AS’lerimizde çalışan başta doktor ve hemşire olmak üzere tüm
personel ağır bir iş yüküne sahiptir. Hastalara yeterli vakit ayırmakta
güçlük çeken doktorların hasta verilerini HBYS’lere doğru bir biçimde
aktarması maalesef her zaman mümkün olmamaktadır. Veri girişleri
genellikle tıbbi sekreterler tarafından yapılmaktadır ve bu da hatalı
tanı kodlamasına neden olmaktadır. Bu nedenlerle hasta tanı ve tedavilerine ait verilerin eksik veya hatalı olarak sistemlere girilmesi söz
konusu olabilmektedir.
Raporumuz HBYS’lerden elde edilen ve ICD kodları temel alınarak girilmiş tanıları içermektedir, hasta dosyaları ile karşılaştırma
yapılmamıştır. HBYS’lerine kayıtlı tanıların yüzde yüz güvenilirliği
bulunmamakla birlikte hasta sayımızın çok yüksek olması nedeniyle
hatalı ve yanlış veri girişinin sebep olduğu veri kaybını göz ardı edebileceğimizi düşünüyoruz.
Hastanelerimize yapılan toplam 2.226.780 başvuruya çoklu tanılarla beraber 2.233.905 teşhis konulmuştur. Başvurular tümü majör
hastalık kategorilerine göre değerlendirildiğinde 1. sırayı R00-R99
Genel semptomlar, belirtiler (%30,36), 2. sırayı ise J00-J99 Solunum
sistemi hastalıkları (%29,87) almaktadır. Fakat EAH ve DH ayırımı yapıldığında, EAH’nde R00-R99 Genel Semptomlar, belirtiler başvuruların %38,41 sine sahipken DH’nde oran %16,87’ye düşmektedir. DH’nde %36,09 ile J00-J99 Solunum sistemi hastalıkları en çok tanı alan
kategoridir (Tablo 32, 33, 34).
Solunum sistemi hastalıkları kategorisinde tanıların %81,63’ü
J00 ve J11 arası kodlarla tanımlanan Akut Üst Solunum Yolu Enfeksiyonlarından (ÜSYE) oluşmaktadır. Yani tek başına ÜSYE grubu hastalıklar başvuruların neredeyse %25’lik kısmı ile en sık AcM nedeni
olarak kabul edilebilir (Tablo 35).
S16
Tablo 32. BKHB 2014, majör hastalık kategorisine göre acil servis tanı
Tanı Grubu
Tablo 33. BKHB Eğitim Araştırma Hastaneleri 2014, majör hastalık
kategorisine göre acil servis tanı dağılım oranı (%)
Teşhis Sayısı
%
Tanı Grubu
2.233.905
100,00
Toplam
A00-B99 Bulaşıcı Hastalıklar
50.080
2,24
C00-D48 Kanser Tanıları
1.623
0,07
D50-D89 Kan Hastalıkları ve immün
sistemin bozuklukları
5.945
0,27
D50-D89 Kan Hastalıkları ve immün sistemin
bozuklukları
3.1270,22
E00-E90 Endokrin, beslenme ve
metabolizma hastalıkları
7.599
0,34
1.119
0,08
F00-F99 Mental ve davranışsal
bozukluklar
17.1790,77
F00-F99 Mental ve davranışsal bozukluklar
2.798
0,20
G00-G99 Sinir sistemi hastalıkları
16.317
11.827
0,85
H00-H59 Göz ve adnekslerinin
hastalıkları
H00-H59 Göz ve adnekslerinin hastalıkları
14.704
1,05
22.3251,00
H60-H95 Kulak ve mastoid çıkıntı hastalıkları
12.677
0,91
21.904
0,98
I00-I99 Dolaşım sistemi hastalıkları
11.217
0,80
33.586
1,50
J00-J99 Solunum sistemi hastalıkları
366.111
26,17
667.353
29,87
K00-K93 Sindirim sistemi hastalıkları
27.381
1,96
12.794
0,91
92.971
6,64
1
0,00
Toplam
0,73
Teşhis Sayısı
%
1.399.163100,00
9.442
0,67
977
0,07
68.269
3,06
L00-L99 Deri ve derialtı dokunun hastalıkları
30.101
1,35
M00-M99 Kas iskelet sistemi ve
bağ dokusu hastalıkları
180.245
8,07
M800-M998 Neoplazmların Morfolojisi
46
0,00
N00-N99 Genitoüriner sistem hastalıkları
59.969
4,29
94.158
4,21
O00-O99 Gebelik, doğum ve lohusalık
10.675
0,76
10.928
0,49
P00-P96 Perinatal dönemden
kaynaklanan bazı durumlar
P00-P96 Perinatal dönemden kaynaklanan
bazı durumlar
6.445
0,46
6.499
0,29
Q00-Q99 Konjenital Malformasyonlar,
Deformasyonlar ve Kromozom Anomalileri
488
0,03
624
0,03
R00-R99 Genel Semptomlar, Belirtiler
537.367
38,41
678.172
30,36
S00-T98 Yaralanma, Zehirlenme ve
Dış Nedenler
Dış Nedenler
47.330
3,38
73.974
3,31
U00-U99 Özel Amaçlı Kodlar
2
0,00
2
0,00
V01-Y98 Hastalık ve Ölümün Dış Sebepleri
154.135
11,02
191.574
8,58
Z00-Z99 Z’li Kodlar
15.606
1,12
55.402
2,48
U00-U99 Özel Amaçlı Kodlar
En sık konan tanı ise yaklaşık %5,95’lik oran ile J03 - Akut tonsillit
tanısıdır. EAH’lerinde J03 tanı oranı %8,40, ikinci basamak DH’nde ise
%1,84 olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca akut tonsillit vakalarının hemen
hiç görülmediği 0-12 ay grubunda J03 tanısı %9,40 olarak görülmektedir. Bu durum ise özellikle EAH’lerimizde J03 tanı kodunun hatalı
kullanıldığını düşündürmektedir (Tablo 36, 37, 38, 39).
Majör hastalık kategorilerine ait tam liste, en çok tanı konan hastalıklar, başvurular içinde en çok tanı konan hastalıkların hastane tipine ve yaş/cinsiyet grubuna göre dağılımı ve detaylı tanı listeleri Tablo
32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39’da görülebilir.
V01-Y98 Hastalık ve Ölümün Dış Sebepleri en çok tanı konan 3.
kategori olmuştur. V, W, X, Y ile başlayan bu kodlar yaralanma, zehirlenme ve diğer dış etkilerin nedeninin sınıflandırılması için kullanılan
kodlardır. Bu kodlar S00-T98 arası “Yaralanma, zehirlenme ve dış ne-
denler” kategorisindeki tanı kodlarına eşlik etmeli ve tek başına veya
ana tanı olarak kullanılmamalıdır. Fakat kullanıcı hataları ve kodlama
eğitiminin yetersiz olmasından dolayı genel olarak travma durumlarında ana tanı olarak kullanıldığını tespit etmekteyiz.
Bu kategoride 190.306 başvuruya 191.504 tanı konmuştur. Genel
başvuruların %67,19’u EAH’lerine yapılmışken travma grubu hastaların %80,60’lık kısmı EAH’lerine başvurmuştur (Tablo 40). Okmeydanı
EAH tek başına travma hastaların yaklaşık %41’ine sağlık hizmeti sunmuştur. Travma nedenli başvuruların neredeyse yarısı “W01 - Kayma,
sendeleme ve tökezlemeye bağlı düşme” ve “W19 - Düşme, tanımlanmamış” tanılarını almıştır (Tablo 41).
Travma hastalarının %61,48’i erkek hastalardan oluşmaktadır.
25-44 yaş grubu %33,20’lik oranla en sık başvuru yapan hastalardır
(Tablo 42). Erkek hastalarda 15-24 yaşlar, kadın hastalarda ise 65 yaş
Tablo 34. BKHB ikinci basamak devlet hastaneleri 2014, majör
hastalık kategorisine göre acil servis tanı dağılım oranı (%)
Tanı Grubu
Teşhis Sayısı
%
S17
Tablo 35. Majör hastalık kategorilerinde görülen ilk 5 hastalık ve
Tanı Grubu / ICD Kodu Teşhis Sayısı
%
Toplam
834.742100,00
50.080
100,00
40.638
4,87
B87.1 - Yara miyazı
17.195
34,34
646
0,08
D50-D89 Kan Hastalıkları ve immün
sistemin bozuklukları
A09 - Diyare ve gastroenterit, enfeksiyöz
kaynaklı olduğu tahmin edilen
12.718
25,40
2.818
0,34
A08.4 - Viral barsak enfeksiyonu,
tanımlanmamış
5.18710,36
6.480
0,78
F00-F99 Mental ve davranışsal bozukluklar
14.381
1,72
A04.9 - Bakteriyel barsak enfeksiyonu,
tanımlanmamış
5.18010,34
4.490
0,54
A05.8 - Gıda zehirlenmeleri, diğer tanımlanmış
1.110
H00-H59 Göz ve adnekslerinin hastalıkları
7.621
0,91
Diğer
8.69017,35
9.227
1,11
22.369
2,68
2,22
33.586
100,00
I10 - Esansiyel (primer) hipertansiyon
22.165
65,99
I95 - Hipotansiyon
1.860
5,54
I84 - Hemoroidler
1.754
5,22
1.105
3,29
301.242
36,09
40.888
4,90
17.307
2,07
I95.9 - Hipotansiyon, tanımlanmamış
87.274
10,46
I84.9 - Hemoroidler, tanımlanmamış
komplikasyonsuz
45
0,01
Diğer
34.189
4,10
667.353
100,00
253
0,03
J03 - Akut tonsillit
132.918
19,92
P00-P96 Perinatal dönemden kaynaklanan
bazı durumlar
54
0,01
J06.9 - Akut üst solunum yolu enfeksiyonu,
tanımlanmamış
121.01718,13
J02 - Akut farenjit
101.012
15,14
136
0,02
140.805
16,87
J06 - Akut üst solunum yolu enfeksiyonları,
birden fazla ve tanımlanmamış yerlerin
95.686
14,34
J00 - Akut nazofarenjit [nezle]
35.891
5,38
6191,84
6.08318,11
Dış Nedenler
26.644
3,19
Diğer
180.82927,10
37.439
4,49
68.269
39.796
4,77
K52.9 - Gastroenterit ve kolit, enfektif olmayan,
tanımlanmamış
11.22316,44
K30 - Dispepsi
9.059
13,27
K52.8 - Gastroenterit ve kolit diğer,
tanımlanmış enfektif olmayan
7.918
11,60
K21 - Gastro-özofajial reflü hastalığı
4.737
6,94
K59.0 - Kabızlık
4.549
6,66
Diğer
30.78345,09
30.101
100,00
L50 - Ürtiker
6.983
23,20
L50.9 - Ürtiker, tanımlanmamış
6.186
20,55
L30.9 - Dermatit, tanımlanmamış
2.308
7,67
L08.9 - Deri ve subkütan dokunun lokal
enfeksiyonları, tanımlanmamış
1.873
6,22
L30 - Dermatit, diğer
1.680
5,58
üstü grup karşı cinse göre başvuru oranındaki yükseklikle dikkati
çekmektedir. Bu kategoriye ait detaylı bilgiler Tablo 40, 41, 42, 43’te
görülebilir.
Tanı kodlarının doğru kullanımı açısından bir değerlendirme yapıldığında 65 yaş üstü grupta W84 - Nefes almayı tehdit eden nedenler, tanımlanmamış (%31,69) ve 4. sırada yer alan W83 - Nefes almayı
tehdit eden nedenler, tanımlanmış (%12,24) tanı kodlarının hastaların yaklaşık %44’ünü oluşturduğunu ve bunun gerçekçi bir tablo sergilemediğini görmekteyiz. Bu tanı kodları örneğin kazara cisim yutma
gibi solunumun kaza vb. durumlar sonucunda etkilenmesi nedeniyle
kullanılması gereken kodlardır. Travma sonucu başvuran 65 yaş üstü
hastaların %44’ünün bu tanıyı almış olması ise yanlış tanı veya yanlış
veri girişi olduğunu düşündürmektedir. Bu durum muhtemelen Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı veya astım gibi hastalıklar nedeniyle
solunum sıkıntısı yaşayan hastaların yanlış tanı kodlaması ile kayıt
edilmesinden kaynaklanmaktadır.
100
S18
Tablo 35. Majör hastalık kategorilerinde görülen ilk 5 hastalık ve
dağılım oranı (%) (Devamı)
Tanı Grubu / ICD Kodu Diğer
M00-M99 Kas iskelet sistemi ve bağ dokusu
hastalıkları
Teşhis Sayısı
%
11.07136,78
180.245100,00
Tablo 36. BKHB 2014 acil servis, en fazla tanı konan 40 hastalık ve
ICD-10 Tanı Kodu
Teşhis Sayısı
%
5,95
132.929
tanımlanmamış
120.9945,42
M79.1 - Miyalji
46.842
25,99
J02 - Akut farenjit
101.012
4,52
M54.5 - Bel ağrısı
30.502
16,92
R10.4 - Karın ağrısı diğer ve tanımlanmamış
100.326
4,49
M25.5 - Eklem ağrısı
16.106
8,94
M79.9 - Yumuşak doku bozukluğu,
tanımlanmamış
95.629
4,28
15.5758,64
R52 - Ağrı, başka yerde sınıflanmamış
93.660
4,19
M79.8 - Yumuşak doku bozuklukları diğer,
tanımlanmış
R11 - Bulantı ve kusma
90.734
4,06
12.7857,09
R53 - Kırgınlık ve yorgunluk
56.459
2,53
Diğer
58.43532,42
R51 - Baş ağrısı
52.696
2,36
94.158
100,00
N39.0 - Üriner sistem enfeksiyonu,
yeri tanımlanmamış
W01 - Kayma, sendeleme ve tökezlemeye
bağlı düşme
51.533
2,31
20.259
21,52
M79.1 - Miyalji
46.836
2,10
N23 - Renal kolik, tanımlanmamış
12.184
12,94
W19 - Düşme, tanımlanmamış
42.475
1,90
N30.0 - Akut sistit
9.940
10,56
R07.4 - Göğüs ağrısı, tanımlanmamış
41.622
1,86
N91 - Menstrüasyonun yokluğu,
azlığı ve seyrekliği
9.792
10,40
35.882
1,61
N94.6 - Dismenore, tanımlanmamış
5.422
5,76
R10 - Abdominal ve pelvik ağrı
34.955
1,56
Diğer
32.191
34,19
R05 - Öksürük
34.813
1,56
678.172
100,00
J39 - Üst solunum yolu diğer hastalıkları
33.360
1,49
100.321
14,79
Z00.0 - Genel tıbbi muayene
31.554
1,41
93.666
13,81
90.733
13,38
56.456
8,32
52.700
7,77
Diğer
284.29641,92
Dış Nedenler
73.974
100,00
T78.4 - Allerji, tanımlanmamış
12.848
17,37
S93.4 - Ayak bileğinin burkulma ve gerilmesi
6.725
S63.5 - El bileği burkulma ve gerilmesi
30.501
1,37
J02.9 - Akut farenjit, tanımlanmamış
29.674
1,33
R42 - Baş dönmesi (Vertigo)
28.101
1,26
R52.0 - Akut ağrı
23.527
1,05
R52.9 - Ağrı, tanımlanmamış
23.210
1,04
J39.9 - Üst solunum yolunun hastalığı,
tanımlanmamış
22.2881,00
22.165
0,99
9,09
20.259
0,91
5.268
7,12
17.195
0,77
T15 - Gözde yabancı cisim
3.869
5,23
16.104
0,72
S06.9 - Kafa içi yaralanma, tanımlanmamış
3.817
5,16
Diğer
41.44756,03
tanımlanmamış
15.5750,70
Z00-Z99 Z li Kodlar
55.402
100,00
J20 - Akut bronşit
15.505
0,69
31.679
57,18
Z00.8 - Genel muayeneler, diğer
8.851
15,98
W51 - Bir başka şahıs tarafından darp
ve çarpma
15.350
0,69
Z04.1 - Trafik kazası sonrası muayene ve gözlem
3.309
5,97
R07.3 - Göğüs ağrısı, Diğer
14.435
0,65
Z33 - Gebelik durumu
2.016
3,64
W84 - Nefes almayı tehdit eden nedenler,
tanımlanmamış
14.2300,64
Z04.2 - İş kazası sonrası muayene ve gözlem
1.326
2,39
R50 - Sebebi bilinmeyen ateş
13.553
0,61
Diğer
8.22114,84
J03.9 - Akut tonsillit, tanımlanmamış
12.992
0,58
Tablo 36. BKHB 2014 acil servis, en fazla tanı konan 40 hastalık ve
dağılım oranı (%) (Devamı)
ICD-10 Tanı Kodu
S19
Tablo 37. BKHB eğitim araştırma hastaneleri 2014 acil servis, en fazla
tanı konan 40 hastalık ve dağılım oranı (%) (Devamı)
Teşhis Sayısı
%
12.849
0,58
M79.8 - Yumuşak doku bozuklukları
diğer, tanımlanmış
tanımlanmamış
13.1870,94
12.785
0,57
W51 - Bir başka şahıs tarafından darp ve
çarpma
12.9360,92
12.716
0,57
12.711
0,91
Y35 - Yasal müdahale
12.686
0,57
12.686
0,91
12.186
0,55
R07.0 - Boğaz ağrısı
9.807
0,70
Diğer
638.55028,58
N91 - Menstrüasyonun yokluğu, azlığı ve
seyrekliği
9.7740,70
9.511
0,68
J20 - Akut bronşit
8.879
0,63
R55 - Senkop ve bayılma
7.976
0,57
K52.9 - Gastroenterit ve kolit,
enfektif olmayan, tanımlanmamış
7.806
0,56
H57.1 - Göz ağrısı
7.403
0,53
0,52
tanı konan 40 hastalık ve dağılım oranı (%)
ICD-10 Tanı Kodu
Teşhis Sayısı
%
ICD-10 Tanı Kodu
Teşhis Sayısı
%
117.586
8,40
93.277
6,67
86.301
6,17
7.208
71.118
5,08
66.418
4,75
O26.9 - Gebeliğe bağlı durum,
tanımlanmamış
6.7550,48
55.443
3,96
S93.4 - Ayak bileğinin burkulma ve gerilmesi
6.479
0,46
bağlı düşme
6.200
0,44
44.899
3,21
34.310
2,45
J02 - Akut farenjit
33.936
2,43
R05 - Öksürük
31.684
2,26
31.398
2,24
ICD-10 Tanı Kodu
26.562
1,90
25.789
1,84
tanımlanmamış
105.88612,68
24.301
1,74
J02 - Akut farenjit
67.076
8,04
tanımlanmamış
29.208
3,50
22.0871,58
28.403
3,40
22.071
1,58
27.461
3,29
M79.1 - Miyalji
21.506
1,54
26.907
3,22
19.611
1,40
M79.1 - Miyalji
25.330
3,03
18.097
1,29
24.316
2,91
16.534
1,18
17.321
2,08
R52.0 - Akut ağrı
16.204
1,16
17.180
2,06
17.029
2,04
16.271
1,95
15.913
1,91
15.343
1,84
12.404
1,49
tanımlanmamış
15.2491,09
tanımlanmamış
15.1081,08
14.678
1,05
13.549
0,97
Diğer
322.13223,02
Tablo 38. BKHB ikinci basamak devlet hastaneleri 2014 acil servis, en
fazla tanı konan ilk 40 hastalık ve dağılım oranı (%)
Teşhis Sayısı
%
S20
fazla tanı konan ilk 40 hastalık ve dağılım oranı (%) (Devamı)
ICD-10 Tanı Kodu
Tablo 39. BKHB 2014 acil servis, yaş grupları ve cinsiyete göre en çok
tanı konan 20 hastalık
Teşhis Sayısı
%
11.567
1,39
11.411
1,37
10.748
1,29
M79.8 - Yumuşak doku bozuklukları diğer,
tanımlanmış
1.784
10.0411,20
P96.4 - Gebeliğin sonlandırılması, fetüs ve
yenidoğan
1.40010,14
9.328
1,12
1.260
9,12
J18.9 - Pnömoni, tanımlanmamış
9.086
1,09
581
4,21
K30 - Dispepsi
8.416
1,01
554
4,01
N30.0 - Akut sistit
8.159
0,98
tanımlanmamış, diğer
P59.9 - Yenidoğan sarılığı,
tanımlanmamış
5243,79
8.142
0,98
473
3,42
J02 - Akut farenjit
431
3,12
7.814
0,94
367
2,66
J20.9 - Akut bronşit, tanımlanmamış
7.353
0,88
R52.0 - Akut ağrı
7.323
0,88
R10.4 - Karın ağrısı diğer ve
tanımlanmamış
3652,64
R06.0 - Dispne
6.843
0,82
R05 - Öksürük
338
2,45
tanımlanmamış, yer tanımlanmamış
K59.0 - Kabızlık
278
2,01
6.813
0,82
R45.1 - Huzursuzluk ve ajitasyon
276
2,00
bağlı düşme
6.634
0,79
tanımlanmamış
2731,98
J20 - Akut bronşit
6.626
0,79
5.986
0,72
tanımlanmamış
2711,96
F41.9 - Anksiyete bozukluğu, tanımlanmamış
5.923
0,71
J20 - Akut bronşit
270
1,95
Z00.8 - Genel muayeneler, diğer
5.796
0,69
5.641
0,68
P96 - Perinatal dönemden kaynaklanan
diğer durumlar
254
1,84
A08.4 - Viral barsak enfeksiyonu,
tanımlanmamış
5.1850,62
P59 - Yenidoğan sarılığı, diğer ve
tanımlanmamış nedenlere bağlı
197
1,43
A04.9 - Bakteriyel barsak enfeksiyonu,
tanımlanmamış
J21 - Akut bronşiolit
193
1,40
5.1790,62
L50.9 - Ürtiker, tanımlanmamış
5.177
0,62
bağlı düşme
179
1,30
J45.9 - Astım, tanımlanmamış
4.584
0,55
Diğer
M79.18 - Miyalji, diğer
4.496
0,54
Diğer
204.42224,49
Yaş Grubu / Cinsiyet ICD-10 Tanı Kodu
0-12 ay / Kız
0-12 Ay / Erkek
Teşhis
Sayısı
%
13.813 100,00
12,92
3.54525,66
16.990 100,00
2.242
13,20
1.636
9,63
P96.4 - Gebeliğin sonlandırılması, fetüs ve
yenidoğan
1.4548,56
732
4,31
704
4,14
P59.9 - Yenidoğan sarılığı, tanımlanmamış
596
3,51
J02 - Akut farenjit
551
3,24
500
2,94
tanı konan 20 hastalık (Devamı)
S21
Teşhis
Sayısı
R05 - Öksürük
464
2,73
J20 - Akut bronşit
445
2,62
432
2,54
406
2,39
tanımlanmamış
3852,27
1-4 Yaş / Erkek
342
2,01
18.652
16,66
K59.0 - Kabızlık
323
1,90
R45.1 - Huzursuzluk ve ajitasyon
319
1,88
16.760
14,97
P96 - Perinatal dönemden kaynaklanan
diğer durumlar
6.338
5,66
310
1,82
tanımlanmamış
tanımlanmamış
5.5594,96
3061,80
J02 - Akut farenjit
5.323
4,75
P59 - Yenidoğan sarılığı, diğer ve
tanımlanmamış nedenlere bağlı
274
1,61
3.751
3,35
bağlı düşme
3.408
3,04
201
1,18
Diğer 4.368
25,71
bağlı düşme
3.016
2,69
J20 - Akut bronşit
2.975
2,66
2.672
2,39
2.560
2,29
%
Teşhis
Sayısı
%
1.081
1,22
943
1,07
740
0,84
Diğer
20.31522,98
111.989 100,00
1-4 Yaş / Kız
88.400 100,00
14.006
15,84
13.406
15,17
R05 - Öksürük
2.484
2,22
6,21
2.076
1,85
1.984
1,77
tanımlanmamış
1.8701,67
A09 - Diyare ve gastroenterit,
enfeksiyöz kaynaklı olduğu tahmin edilen
1.471
1,31
1.451
1,30
1.445
1,29
829
0,74
K52.8 - Gastroenterit ve kolit diğer,
tanımlanmış enfektif olmayan
809
0,72
Diğer
5.492
tanımlanmamış
4.5755,18
J02 - Akut farenjit
4.470
5,06
3.241
3,67
2.875
3,25
bağlı düşme
2.279
2,58
2.187
2,47
J20 - Akut bronşit
2.001
2,26
1.979
2,24
R05 - Öksürük
1.787
2,02
1.627
1,84
5-14 yaş / Kız
tanımlanmamış
1.5921,80
1.438
1,63
1.244
1.122
26.55623,71
120.942 100,00
16.425
13,58
13.462
11,13
1,41
tanımlanmamış
7.7706,42
1,27
J02 - Akut farenjit
6.687
5,53
4.950
4,09
S22
Teşhis
Sayısı
4.794
3,96
4.727
3,91
bağlı düşme
3.930
%
Teşhis
Sayısı
%
1.347
0,91
1.342
0,91
3,25
1.342
0,91
3.207
2,65
1.303
0,88
3.074
2,54
Diğer
48.60732,89
2.204
1,82
2.082
1,72
1.935
1,60
tanımlanmamış
1.5221,26
R05 - Öksürük
1.407
1,16
J20 - Akut bronşit
1.371
1,13
1.222
1,01
H66.9 - Otitis media, tanımlanmamış
1.200
1.194
1.158
0,96
Diğer
36.62130,28
5-14 yaş / Erkek
15-24 yaş / Kadın
199.283 100,00
tanımlanmamış
11.5365,90
9.321
4,77
J02 - Akut farenjit
9.314
4,76
7.815
4,00
7.323
3,75
bağlı düşme
6.991
3,58
0,99
6.822
3,49
0,99
6.818
3,49
5.357
2,74
5.331
2,73
4.767
2,44
M79.1 - Miyalji
4.290
2,19
çarpma
3.9892,04
3.954
2,02
2.926
1,50
R05 - Öksürük
2.917
1,49
147.781 100,00
19.079
12,91
15.794
10,69
tanımlanmamış
8.7625,93
J02 - Akut farenjit
7.385
5,00
bağlı düşme
6.948
4,70
2.861
1,46
5.950
4,03
2.770
1,42
5.332
3,61
2.635
1,35
2.470
1,26
Diğer
85.03842,67
4.907
3,32
4.802
3,25
3.625
2,45
15-24 yaş / Erkek
2.117
1,43
2.025
1,37
tanımlanmamış
11.5365,90
J20 - Akut bronşit
1.976
1,34
9.321
4,77
tanımlanmamış
J02 - Akut farenjit
9.314
4,76
1.748
1,18
7.815
4,00
R05 - Öksürük
1.720
1,16
7.323
3,75
tanımlanmamış
bağlı düşme
6.991
3,58
1.6701,13
195.538 100,00
Teşhis
Sayısı
6.822
3,49
6.818
3,49
5.357
2,74
5.331
2,73
4.767
2,44
M79.1 - Miyalji
4.290
2,19
çarpma
%
S23
bağlı düşme
Diğer
25-44 yaş / Erkek
Teşhis
Sayısı
5.485
%
1,38
169.30642,48
375501 100,00
tanımlanmamış
22.4925,99
19.920
5,30
J02 - Akut farenjit
18.000
4,79
3.9892,04
R10.4 - Karın ağrısı diğer ve tanımlanmamış 15.391
4,10
3.954
2,02
14.770
3,93
2.926
1,50
12.502
3,33
R05 - Öksürük
2.917
1,49
M79.1 - Miyalji
12.242
3,26
2.861
1,46
12.194
3,25
2.770
1,42
9.517
2,53
2.635
1,35
9.264
2,47
2.470
1,26
9.137
2,43
Diğer
85.33143,64
bağlı düşme
8.772
2,34
8.094
2,16
7.476
1,99
6.529
1,74
6.120
1,63
R05 - Öksürük
6.008
1,60
çarpma
5.9991,60
25-44 yaş / Kadın
398.572 100,00
R10.4 - Karın ağrısı diğer ve tanımlanmamış 24.499
6,15
tanımlanmamış
22.0055,52
21.132
5,30
19.250
4,83
J02 - Akut farenjit
19.092
4,79
15.442
3,87
15.035
3,77
5.870
1,56
12.852
3,22
5.241
1,40
M79.1 - Miyalji
10.466
2,63
Diğer
8.890
2,23
45-64 yaş / Kadın
7.110
1,78
6.648
1,67
6.586
1,65
N91 - Menstrüasyonun yokluğu,
azlığı ve seyrekliği
6.296
1,58
R05 - Öksürük
6.046
1,52
5.743
1,44
5.650
1,42
R52.0 - Akut ağrı
5.550
1,39
5.489
1,38
159.96342,60
217.205 100,00
11.991
5,52
tanımlanmamış
11.2785,19
J02 - Akut farenjit
9.756
4,49
9.628
4,43
9.620
4,43
9.373
4,32
7.976
3,67
7.647
3,52
M79.1 - Miyalji
6.936
3,19
6.654
3,06
S24
Teşhis
Sayısı
6.158
Teşhis
Sayısı
2,84
2.872
5,27
5.058
2,33
2.663
4,89
4.322
1,99
2.468 4,53
W01 - Kayma, sendeleme ve
tökezlemeye bağlı düşme
4.083
1,88
2.400 4,41
3.749
1,73
tanımlanmamış
2.311 4,24
R05 - Öksürük
3.684
1,70
1.978 3,63
3.608
1,66
J02 - Akut farenjit
1.805 3,31
3.526
1,62
1.552 2,85
3.397
1,56
1.432 2,63
R52.0 - Akut ağrı
2.932
1,35
1.409 2,59
Diğer
85.82939,52
M79.1 - Miyalji
1.265 2,32
tanımlanmamış
1.074 1,97
45-64 yaş / Erkek
%
172.560 100,00
%
9.813
5,69
tanımlanmamış
bağlı düşme
1.063 1,95
8.2214,76
1.021 1,88
7.301
4,23
849 1,56
6.927
4,01
R05 - Öksürük
844 1,55
J02 - Akut farenjit
6.757
3,92
842 1,55
5.823
3,37
700 1,29
5.742
3,33
678 1,25
5.331
3,09
Diğer
M79.1 - Miyalji
5.187
3,01
65-74 yaş / Erkek
4.444
2,58
2.267 5,39
3.930
2,28
2.220 5,28
3.810
2,21
1.794 4,27
bağlı düşme
3.176
1,84
1.765 4,20
3.065
1,78
tanımlanmamış
1.627 3,87
3.005
1,74
1.586 3,77
2.884
1,67
1.419 3,37
2.881
1,67
tanımlanmamış
1.310 3,11
2.783
1,61
J02 - Akut farenjit
1.193 2,84
R05 - Öksürük
2.662
1,54
1.072 2,55
2.613
1,51
920 2,19
Diğer
76.20544,16
839 1,99
54.450 100,00
M79.1 - Miyalji
785 1,87
720 1,71
65-74 yaş / Kadın
2.913
5,35
22.31140,98
42.058 100,00
Teşhis
Sayısı
R06.0 - Dispne
705 1,68
R05 - Öksürük
617 1,47
603 1,43
W01 - Kayma, sendeleme ve
tökezlemeye bağlı düşme
586 1,39
579 1,38
W83 - Nefes almayı tehdit eden diğer
nedenler, tanımlanmış
563
1,34
Diğer
75+ yaş / Kadın
S25
%
%
tanımlanmamış
1.183 3,57
1.072 3,23
tanımlanmamış
1.039 3,13
750 2,26
665 2,01
bağlı düşme
588 1,77
R06.0 - Dispne
561 1,69
18.88844,91
45.669 100,00
Teşhis
Sayısı
2.675 5,86
J02 - Akut farenjit
548 1,65
2.531 5,54
2.298 5,03
544 1,64
2.162 4,73
537 1,62
2.142 4,69
525 1,58
tanımlanmamış
521 1,57
1.463 3,20
488 1,47
tanımlanmamış
M79.1 - Miyalji
466 1,41
1.414 3,10
R06 - Solunum anormallikleri
465 1,40
1.366 2,99
Diğer
1.250 2,74
1.150 2,52
bağlı düşme
1.110 2,43
969 2,12
J02 - Akut farenjit
939 2,06
M79.1 - Miyalji
778 1,70
737 1,61
Toplam
190.306100
678 1,48
80,60
100,00
R05 - Öksürük
669 1,46
Okmeydanı
77.728
40,84
50,68
602 1,32
39.714
20,87
25,89
1,26
GOP Taksim 35.936
18,88
23,43
36.928
19,40
100,00
Eyüp
12.115
6,37
32,81
19.62942,98
İstinye
14.000
7,36
37,91
33.154 100,00
Kâğıthane
5.9253,1116,04
Sarıyer İsmail Akgün 4.888
Diğer
75+ yaş / Erkek
576 531 1,16
1.836
5,54
1.755
5,29
1.431
4,32
1.326
4,00
1.274 3,84
15.58046,99
Tablo 40. BKHB 2014, hastalığın ve ölümün dış sebepleri tanısı ile
müracaatların dağılım oranı (%)
Müracaat
Sayısı
%
2,57
%
13,24
S26
Tablo 41. BKHB 2014, hastalığın ve ölümün dış sebepleri tanıları ve
ICD 10 Tanısı
Teşhis Sayısı
%
bağlı düşme
51.533
26,90
42.475
22,17
çarpma
15.3508,01
Tablo 42. BKHB 2014, hastalığın ve ölümün dış sebepleri tanıları ile
başvuran hastalar yaş ve cinsiyet dağılımı
Müracaat Sayısı
%
Toplam 190.306
100
Kadın
73.298
38,52
Erkek
117.008
61,48
15 yaş altı
41.736
100,00
1 yaş altı
21,93
816
0,43
1,96
1-4 yaş
13.425
7,05
32,17
5-14 yaş
27.495
14,45
65,88
15-24 yaş
40.590
21,33
25-44 yaş
63.182
33,20
2,78
45-64 yaş
29.152
15,32
5.181
2,70
65 yaş ve üstü
15.646
8,22
100,00
W45 - Yabancı cisim veya cismin deri
yoluyla girmesi
65-74 yaş
7.725
4,06
49,37
3.920
2,05
75 yaş ve üstü
7.921
4,16
50,63
W54 - Köpek tarafından ısırılma veya
darbelenme
3.6351,90
tanımlanmamış
14.2307,43
12.686
W22 - Cisimlere çarpma veya onlarla diğer
çarpışma
7.6413,99
5.329
W25 - Keskin camla temas
6,62
Cinsiyet ve Yaş
Kadın
73.298
100,00
1,81
15 yaş altı
15.698
100,00
3.313
1,73
1 yaş altı
X44 - İlaçlar, haplar ve biyolojik maddelere
maruz kalma ve kazayla zehirlenme
3.074
1,60
Y28 - Keskin cisimle temas, gerçekleşme şekli
belirlenmemiş
3.0531,59
V09.3 - Trafik kazalarında tanımlanmamış
yaralanan yaya
2.070
W26 - Bıçak, kılıç veya kamayla temas
V49.5 - Trafik kazasında diğer ve
tanımlanmamış motorlu araçlarla çarpışmada
W57 - Zehirsiz böcek ve artropot tarafından
ısırılma ve sokulma
3.464
W18 - Aynı seviyeden düşme, diğer
21,42
378
0,52
2,41
1-4 yaş
5.710
7,79
36,37
5-14 yaş
9.610
13,11
61,22
15-24 yaş
12.226
16,68
25-44 yaş
22.682
30,94
1,08
45-64 yaş
13.955
19,04
1.553
0,81
65 yaş ve üstü
8.737
11,92
100,00
1.022
0,53
65-74 yaş
4.051
5,53
46,37
W50 - Bir başka şahıs tarafından darp,
vurulma, tepilme, bükülme, ısırılma
75 yaş ve üstü
4.686
6,39
53,63
975
0,51
W23 - Cisimler arasında sıkıştırılma,
yakalanma, ezilme, basılma
890
0,46
W55 - Memeliler tarafından ısırılma veya
darbelenme, diğer
591
0,31
Diğer
9.5895,01
Erkek
117.008
100,00
15 yaş altı
26.038
100,00
1 yaş altı
22,25
438
0,37
1,68
1-4 yaş
7.715
6,59
29,63
5-14 yaş
17.885
15,29
68,69
15-24 yaş
28.364
24,24
25-44 yaş
40.500
34,61
45-64 yaş
15.197
12,99
65 yaş ve üstü
6.909
5,90
100,00
65-74 yaş
3.674
3,14
53,18
75 yaş ve üstü
3.235
2,76
46,82
Tablo 43. BKHB 2014, yaş grubuna göre hastalığın ve ölümün dış
nedenleri ilk 10 tanı
Yaş Grubu
ICD-10 Tanı Kodu
0-14 Yaş
Teşhis
Sayısı
%
Yaş Grubu ICD-10 Tanı Kodu
Teşhis
Sayısı
%
1.924
12,24
çarpışma
2281,45
darbelenme
1811,15
çarpma
1781,13
156
0,99
V09.3 - Trafik kazalarında tanımlanmamış
yaralanan yaya
134
0,85
W45 - Yabancı cisim veya cismin deri yoluyla
girmesi
1230,78
Diğer
9506,04
bağlı düşme
16.545 39,39
13.908 33,11
çarpışma
2.2465,35
W18 - Aynı seviyeden düşme, diğer
1.197
2,85
W57 - Zehirsiz böcek ve artropot tarafından
ısırılma ve sokulma
1.042
2,48
952
2,27
W45 - Yabancı cisim veya cismin deri yoluyla
girmesi
8171,94
602
çarpma
5661,35
darbelenme
5601,33
Diğer
1,43
3.5728,50
133842 100,00
bağlı düşme
31.640 23,64
25.047 18,71
çarpma
14.60610,91
12.464
tanımlanmamış
8.6936,49
çarpışma
5.1673,86
4.124
3,08
3.137
2,34
W45 - Yabancı cisim veya cismin deri
yoluyla girmesi
2.980
2,23
darbelenme
2.8942,16
Diğer
23.09017,25
65+ Yaş
Tablo 43. BKHB 2014, yaş grubuna göre hastalığın ve ölümün dış
nedenleri ilk 10 tanı (Devamı)
42.007 100,00
15-64 Yaş
S27
9,31
15.725 100,00
tanımlanmamış
4.98331,69
3.520
22,38
bağlı düşme
3.348
21,29
ACİL SERVİS MÜRACAATLARINDA TETKİK VE
TEDAVİ
AS’de yapılan tetkikler SUT işlem adları temel alınarak raporumuzda yer almıştır. Tetkik sayılarına bakıldığında ilk dikkati çeken,
EAH’lerinde yapılan tetkik sayısının hem laboratuvar hem görüntüleme açısından DH’lerine göre başvuran hasta sayısından oldukça
yüksek olmasıdır (Tablo 44, 45, 46). Hastaların %32,81 DH’lerimizin
AS’e başvurmuşken yapılan tahlillerinin yalnızca %8,09’luk kısmı
DH’lerinde gerçekleşmiştir. Ayrıca istenen tahlil türleri bakımından da
farklılıklar mevcuttur. En çok istenen tetkik “Tam Kan (Hemogram)”
olmuştur.
Görüntüleme işlemlerinin %87,40’ı EAH’inde gerçekleşmiştir.
DH’lerinde yapılan görüntülemelerin yaklaşık %89’u Röntgen Grafi
işlemidir ve diğer görüntüleme türleri DH’lerinde çok az sayıda kullanıldığı görülmektedir. Görüntüleme işlemlerine ait detaylar Tablo 47,
48, 49, 50’de görülebilir.
Tablo 51, 52, 53 hem tanıya hem de tedaviye yönelik işlemleri
içermektedir ve SUT işlem adı temel alınarak hazırlanmıştır. Genel
olarak tedaviye yönelik Intramusküler ve Intravenöz ilaç uygulamalarının ağırlıklı olduğu ve yaklaşık %75’lik bir orana sahip olduğu görülmektedir. Intramusküler enjeksiyon tek başına yapılan işlemlerin
yarısından fazlasını oluşturmaktadır, DH’lerinde ise toplam işlemler
içindeki oranı %68’e ulaşmaktadır. Intravenöz tedaviler EAH’lerinde
daha fazla tercih edilmektedir. Tanıya yönelik en sık kullanılan işlem
ise Elektrokardiyogram olmuştur.
Toplam AcM sayısı ile yapılan işlem türü ve sayısını karşılaştırdığımızda acil müdahale kapsamına giren işlem oranının oldukça düşük
olduğu dikkati çekmektedir. Bu durum hastaların aciliyet seviyesinin
düşük olduğu ve uygunsuz başvuru oranının yüksek olduğunun bir
göstergesi kabul edilebilir.
Tablo 54’te yer alan AS’de uygulanan tedavilerde kullanılan ilaç
sıralaması depodan çıkış rakamlarına göre hesaplanmış olup Kâğıthane ve Sarıyer DH verilerini içermemektedir. Uygulama sayıları yaklaşık değerler olmakla birlikte gerçekçi bir resim ortaya koymaktadır.
S28
Tablo 44. BKHB 2014 acil servis, en fazla yapılan 30 tahlil ve dağılım
oranı (%)
Tahlil Adı
Tahlil Sayısı
%
4.607.834
100,00
Tam Kan (Hemogram)
330.212
7,17
Kreatinin
yapılan 30 tahlil
Tahlil Sayısı
%
4.235.045
100,00
Tam Kan (Hemogram)
272.057
6,42
243.2895,28
Kreatinin
224.1595,29
Kan üre azotu (BUN)
242.259
224.081
Sodyum (Na) (Serum ve vücut sıvılarında,
herbiri)
238.5075,18
herbiri)
220.0535,20
Potasyum
238.3205,17
Potasyum
219.7915,19
Glukoz
237.6235,16
Glukoz
218.7415,17
Aspartat transaminaz (AST)
235.127
5,10
215.187
5,08
Kalsiyum (Ca)
227.775
4,94
Kalsiyum (Ca)
213.837
5,05
Alanin aminotransferaz (ALT)
225.015
4,88
205.131
4,84
Klor (Cl)
201.862
4,38
Bilirubin (Total,direkt), her biri
190.472
4,50
199.247
4,32
Klor (Cl)
188.663
4,45
Amilaz
166.0223,60
Amilaz
162.9463,85
Laktik Dehidrogenaz (LDH)
151.047
3,28
147.394
3,48
İdrar tetkiki (Tam otomatik idrar biyokimyası
ve mikroskopisi)
147.038
3,19
ve mikroskopisi)
130.866
3,09
Kreatin kinaz (CK)
118.812
2,58
Kreatin kinaz (CK)
111.164
2,62
Kütle CK-MB
102.547
2,23
Gamma glutamil transferaz (GGT)
95.897
2,26
CRP,türbidimetrik
100.4162,18
CRP, nefelometrik
94.949
2,24
CRP, nefelometrik
98.006
2,13
Asit hemoliz testi (Asit Ham testi)
88.626
2,09
Gamma glutamil transferaz (GGT)
96.840
2,10
CRP,türbidimetrik
88.2102,08
Troponin I
91.483
1,99
Albümin
85.5962,02
Asit hemoliz testi (Asit Ham testi)
88.626
1,92
Kütle CK-MB
84.529
2,00
Albümin
86.6321,88
Alkalen fosfataz
81.742
1,93
1,85
Tüm Tahliller 5,26
Tahlil Adı
Tüm Tahliller 5,29
Alkalen fosfataz
84.026
1,82
Protrombin zamanı (Koagülometre)
78.139
79.914
1,73
APTT
76.2381,80
APTT
77.2081,68
Troponin I
69.349
Lipaz
62.0841,35
Lipaz
61.7851,46
Troponin T
47.050
Troponin T
47.050
Magnezyum
46.7991,02
Magnezyum
46.5811,10
Kan gazları
45.613
Kan gazları
45.464
CK-MB
44.6260,97
CK-MB
36.9140,87
Diğer
253.8095,51
Diğer
209.4344,95
1,02
0,99
AS’deki ilaç uygulamalarının büyük bir kısmının ağrı tedavisine yönelik olduğu görülmektedir. Sırasıyla sindirim sistemine ait şikâyetlerin
tedavisi, solunum sıkıntılarının giderilmesi ve yüksek tansiyon tedavisi takip eden tedavi türleridir.
Tablo 55’te görülen en çok reçete edilen ilaçlar listesi elektronik
reçete verileri üzerinden hazırlanmıştır. EAH e-reçete yazılma oranı düşük olup tablo yazılan tüm reçete bilgilerini içermemektedir.
Elektronik reçete ile verilen ilaçların sadece %8,45’i EAH’lerine aittir.
1,64
1,11
1,07
EAH’ninde tedavilerin büyük kısmı kullanıcı alışkanlığın ve hasta yoğunluğu gibi nedenlerle kâğıt reçete üzerinden yazılmıştır. Bu nedenle sıralama daha ziyade 2. basamak DH’lerinde reçete edilen ilaçları
yansıtmaktadır. Reçete edilen ilaç sıralaması tanı sıralamasında da
öne çıkan ÜSYE tedavisiyle uyumlu olduğu görülmektedir.
AS başvuru yapan hastaların ortalama %97’si sağlık hizmetini
aldıktan sonra ayaktan taburcu edilmektedir. Başvuruların %0,02 si
ölümle sonuçlanmıştır (Tablo 56). EAH ile 2. basamak hastaneler ara-
fazla yapılan 30 tahlil
Tahlil Adı
Tablo 47. BKHB 2014 acil servis, radyolojik görüntüleme işlemleri ve
Tahlil Sayısı
%
Tüm Tahliller
372.789
100,00
Tam Kan (Hemogram)
58.155
15,60
Troponin I
22.134
5,94
19.940
5,35
19.884
5,33
Kreatinin
19.1305,13
Glukoz
18.8825,07
Potasyum
18.5294,97
herbiri)
18.4544,95
18.178
4,88
Kütle CK-MB
18.018
4,83
İdrar tetkiki (Strip ile)
17.105
4,59
ve mikroskopisi)
16.172
4,34
Kalsiyum (Ca)
13.938
3,74
Klor (Cl)
13.199
3,54
CRP,türbidimetrik
12.2063,27
8.775
CK-MB
7.7122,07
Kreatin kinaz (CK)
7.648
Diğer Görüntüleme
Miyoglobin
5.4531,46
3.653
Amilaz
3.0760,83
CRP, nefelometrik
3.057
2,35
2,05
S29
Görüntüleme Adı
Görüntüleme
Sayısı
%
Herhangi Görüntüleme
897.520
100,00
Röntgen Grafiler
584.576
65,13
Bilgisayarli Tomografiler
178.773
19,92
Ultrason
92.966
10,36
Manyetik Rezonans Görüntüleme
24.816
2,76
Renkli Doppler
15.972
1,78
417
0,05
Tablo 48. BKHB eğitim ve araştırma hastaneleri 2014 acil servis,
radyolojik görüntüleme işlemleri ve dağılım oranı (%)
Görüntüleme Adı
Görüntüleme
Sayısı
%
784.398
100,00
Röntgen Grafiler
484.033
61,71
173.798
22,16
Ultrason
88.074
11,23
23.206
2,96
Renkli Doppler
14.971
1,91
316 0,04
0,98
0,82
Tablo 49. BKHB ikinci basamak devlet hastaneleri 2014 acil servis,
radyolojik görüntüleme işlemleri ve dağılım oranı (%)
Beta-hCG (Total hCG)
2.893
0,78
Alkalen fosfataz
2.284
0,61
Görüntüleme Adı
1.775
0,48
Kolesterol
Görüntüleme
Sayısı
%
113.122
100,00
1.6290,44
Röntgen Grafiler
100.543
88,88
Trigliserid
1.6090,43
4.975
4,40
HDL kolesterol
1.600
0,43
Ultrason
4.892
4,32
LDL kolesterol
1.573
0,42
1.610
1,42
ASO (Nefelometrik)
1.340
0,36
Renkli Doppler
1.001
0,88
Diğer
14.7883,97
101 0,09
sında Ex hasta oranları bakımından anlamlı bir fark olmadığı tespit
edilmiştir. (Mann-Whitney U testi p: 0,15 ve p>0,05)
Ortalama yatış oranı EAH’de %3,43 ve DH’de %0,43 olarak kaydedilmiştir. Yatış yapılan hasta oranlarının ortalaması %1,66’dır (σ %1,67,
Min. %0 ve Mak. %4,02). EAH ile 2. basamak hastaneler arasında yatışı
yapılan hasta oranları bakımından istatistikî olarak anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (Mann-Whitney U testi p: 0,034 ve p<0,05).
Uluslararası istatistiklerle karşılaştırdığımızda yatış verilme oranının ülkemizde çok düşük olduğunu görülmektedir. AcM yapan hastalara yatış verilme oranı A.B.D. de %12 (2), İngiltere’de %21 (14) ve Avustralya’da ise %28’dir (3). Bu durum ülkemizde AS’lerin gerçekten acil
müdahale ve yatış gerektiren sağlık sorunları için kullanılmadığının bir
göstergesidir ve aslında 1. basamak aile hekimliği hizmeti alması gereken kişilerin AS’e uygunsuz başvuru yaptığı tezini güçlendirmektedir.
S30
Tablo 50. Radyolojik görüntüleme işlemleri istenen ilk 5 bölge ve
Tablo 51. BKHB acil servis, en çok yapılan 20 işlem ve dağılım oranı (%)
İşlem Adedi
%
1.548.308
100,00
İntramusküler enjeksiyon
791.342
51,11
35,52
Damar yolu açılması
187.596
12,12
148.925 25,48
Elektrokardiyogram
131.6668,50
Düz karın Grafilersi 98.802 16,90
İntravenöz enjeksiyon
109.347
7,06
Akciğer Grafilersi (İki yön) 29.259 5,01
İntravenöz ilaç infüzyonu
66.357
4,29
64.408
4,16
Görüntüleme Adı
Görüntüleme
Sayısı
%
Röntgen Grafiler
584.576 100,00
Eklem Grafilersi(İki yön)tek eklem 207.661 Akciğer Grafilersi P.A. (Tek yön) İşlem Adı
Tüm İşlemler
Eklem Grafilersi (İki yön) mukayeseli 18.946 3,24
Yara pansumanı
Diğer 80.983 13,85
Nebülizatör ile ilaç uygulaması
49.143
3,17
Bilgisayarlı Tomografiler (BT)
178.773 100,00
Oksijen inhalasyon tedavisi, saatlik
36.040
2,33
BT, Beyin
70.401 39,38
Monitörizasyon
24.1961,56
BT, Toraks
22.391 12,52
Subkütan enjeksiyon
19.288
1,25
BT, extremite (20-50cm bölge)
20.197 11,30
Kesi onarımı
16.509
1,07
BT, Beyin (Aksiyel+Koronal)
16.308 9,12
Lavman
12.8540,83
BT, Abdomen, Alt
10.037 5,61
Kan gazları takibi
11.056
0,71
Diğer 39.439 22,06
Mesane sonda uygulaması
6.341
0,41
Ultrason (US)
92.966 100,00
Lokal anestezi
5.294
0,34
Abdomen Us, Tüm
41.367 44,50
Yara debritmanı
3.692
0,24
Ultrason, Diğer
34.135 36,72
Kan veya ürünleri transfüzyonu
3.684
0,24
2.086
0,13
Ultrason, Genel
4.611 4,96
Sütür alınması
Üriner Sistem US
4.389 4,72
Yanık pansumanı, küçük
1.913
0,12
Skrotal US
1.530 1,65
Nazogastrik sonda uygulaması
1.455
0,09
Diğer
6.934 7,46
Diğer
4.0410,26
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
24.816 100,00
MR, Diffuzyon
13.079 52,70
MR, Beyin
2.690 10,84
MR, Eklem Tek
2.437 9,82
MR, Vertebra, Lomber
2.293 9,24
MR, Vertebra, Servikal
964 3,88
Diğer 3.353 13,51
Renkli Doppler
15.971 100,00
Alt ekstremite venöz sistem RDUS,
tek taraflı
4.431 27,74
Fötal biyometri ve biyofizik skorlama
3.081 19,29
Alt ekstremite arteriel sistem RDUS,
tek taraflı
2.870 17,97
Pelvik renkli Doppler US
1.246 7,80
Obstetrik renkli Doppler US
1.241 7,77
Diğer
3.102 19,42
Tablo 52. BKHB eğitim araştırma hastaneleri 2014 acil servis, en çok
yapılan 20 işlem ve dağılım oranı (%)
İşlem Adı
S31
çok yapılan 20 işlem ve dağılım oranı (%)
İşlem Adedi
%
İşlem Adedi
%
Tüm İşlemler
938.987
100,00
Tüm İşlemler
609.321
100,00
375.955
40,04
415.387
68,17
143.999
15,34
Yara pansumanı
46.639
7,65
Elektrokardiyogram
102.02510,87
43.597
7,16
100.382
10,69
Elektrokardiyogram
29.6414,86
48.974
5,22
17.383
2,85
39.261
4,18
16.552
2,72
Monitörizasyon
22.4142,39
9.882
1,62
19.488
2,08
8.965
1,47
Yara pansumanı
17.769
1,89
Kesi onarımı
6.890
1,13
17.532
1,87
Yara debritmanı
2.966
0,49
Lavman
12.8111,36
Lokal anestezi
2.391
0,39
Kan gazları takibi
11.007
1,17
Monitörizasyon
1.7820,29
Kesi onarımı
9.619
1,02
1.756
0,29
5.384
0,57
957
0,16
Kan veya ürünleri transfüzyonu
3.679
0,39
Sütür alınması
952
0,16
Lokal anestezi
2.903
0,31
823
0,14
1.138
0,12
Sütür alınması
1.134
0,12
Apse veya hematom drenajı, yüzeyel
(Deri ve subkütan dokular)
741
0,12
1.090
0,12
Yanık debritmanı, orta
335
0,05
726
0,08
Yanık debritmanı, küçük
327
0,05
317
0,05
Yara debritmanı
Diğer
1.6970,18
İşlem Adı
Diğer
1.0380,17
S32
Tablo 54. BKHB 2014 acil servis, en çok uygulanan 20 ilaç ve dağılım
oranı (%)
Etken Madde
İlaç Kategorisi
Uygulama
Sayısı
Toplam
1.467.000 100,00
Diklofenak Sodyum Antiinflamatuvarlar Ve
Antiromatik Ürünler
(Nonsteriod Yapılılar )
Ranitidin
Metoklopramid
Peptik Ülser Ve
Gastroözofageal Reflü
Hastalığında Kullanılan
İlaçlar
299.105
%
20,39
144.262
9,83
Metoklopramid HCl Propülsifler
132.986
9,07
Salbutamol
Adrenerjik İnhalantlar
123.194
8,40
NaCl
İntravenöz Çözelti
Eklentileri
106.622 7,27
Parasetamol
Diğer Analzejik Ve
Antipiretikler
48.389 3,30
Furosemid
Yüksek Tavanlı Diüretikler
45.833
Feniramin
Sistemik Kullanılan
Antihistaminikler
43.735 2,98
Hiyosin N
Butilbromur
Bellodona Ve Türevleri
43.039
Kaptopril
Anjiotensin Dönüştürücü
Enzim (Ade) İnhibitörleri
(Yalın)
42.115 2,87
Metilprednizolon
Sodyum Suksinat
Kortikosteroidler (Yalın)
35.578
Omeprazol
Peptik Ülser Ve
Gastroözofageal Reflü
Hastalığında Kullanılan
İlaçlar
3,12
2,93
2,43
29.333 2,00
Metamizol Sodyum Diğer Analzejik Ve
Antipiretikler
27.987 1,91
Tiyokolsikozid
Santral Etkili Kas Gevşeticiler
21.403
1,46
Flutikazon Propiyonat
Obstrüktif Solunum Yolu
Hastalıklarında Kullanılan
Diğer İlaçlar (İnhalantlar)
20.172
1,38
Deksketoprofen
Trometamol
Antiinflamatuvarlar Ve
(Nonsteriod Yapılılar)
İpratropium Bromur
Monohidrat
Adrenerjik İnhalantlar
+ Salbutamol Sulfat
Adrenalin
Kalp Stimülanları
(Kalp Glikozitleri Hariç)
Deksametazon
Kortikosteroidler (Yalın
19.213
18.864
16.797
13.328
1,31
Tablo 55. BKHB 2014 acil servis, en çok elektronik reçete edilen 20
ilaç ve dağılım oranı (%)
Etken Madde
İlaç Kategorisi
-
709.681 100,00
Parasetamol
Diğer Analzejik Ve
Antipiretikler
50.130 7,06
Amoksisilin + Klavulanik Asit
Beta- Laktam Antibiyotikler
(Penisilinler)
43.715
6,16
Benzidamin HCl + Klorheksidin Glukonat
Stomatolojik (Ağız)
Preparatları
26.007
3,66
İbuprofen
21.384
3,01
İbuprofen + Psedoefedrin HCl
21.124
2,98
Sefprozil
Diğer Beta-Laktam
Antibakteriyeller
19.954 2,81
Deksketoprofen
Trometamol
19.282
2,72
Etodolak
18.405
2,59
Tiyokolsikozid
Santral Etkili Kas Gevşeticiler
13.930
1,96
Metoklopramid HCl Propülsifler
13.837
1,95
Benzidamin HCl
Stomatolojik (Ağız) Preparatları
13.627
1,92
Sefaleksin
Diğer Beta-Laktam
MonohidratAntibakteriyeller
12.553
1,77
Butamirat Sitrat
Öksürük Baskılayıcı İlaçlar
(Ekspektoranlar İle Olan
Kombinasyonlar Hariç)
11.308
1,59
Flurbiprofen
11.189
1,58
Sefuroksim Aksetil
Diğer Beta-Laktam
Antibakteriyeller
11.185 1,58
Siprofloksasin
Kinolon Yapılı
Antibakteriyeller
10.757 1,52
1,29
Klorfeniramin Maleat Diğer Soğuk Algınlığı
+ Oksolamin Sitrat + Preparatları
Parasetamol +
Psodoefedrin HCl
1,14
Ketoprofen
0,91
Asetilsistein + Diğer Soğuk Algınlığı
ParasetamolPreparatları
Dekonjestanlar Ve Topikal
Kullanılan Diğer Nazal
Preparatlar
-
12.615
0,86
Oksimetazolin HCl
Diğer
222.431
15,16
Diğer
*İlaç kategorisi ATC koduna göre yapılmıştır.
%
Toplam
AsetilsisteinEkspektoranlar
(öksürük baskılayıcı
kombinasyonlar hariç)
-
Uygulama
Sayısı
*İlaç kategorisi ATC koduna göre yapılmıştır.
9.899
1,39
9.882
1,39
9.628
1,36
9.286
1,31
352.599
49,68
Tablo 56. BKHB 2014, acil müracaatları sonlandırma durumu dağılım
oranı (%)
Ex
Toplam
Yatış Sevk* Taburcu Toplam
0,022,530,32 97,13 100,00
3,43
0,35
96,20
100,00
Okmeydanı
0,03 3,27 0,30 96,40 100,00
0,02
4,02
0,52
95,44
100,00
GOP Taksim 0,01
2,83
0,20
96,97
100,00
0,01
0,43
0,25
99,32
100,00
Eyüp
0,0010,50 0,19 99,31 100,00
İstinye
0,00 0,99 0,38 98,63 100,00
Kâğıthane
0,01 0,02 0,21 99,76 100,00
0,00
0,27
99,71
100,00
*Hastane dışına sevkler
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Tüm bireylerin sağlıklarının ani olarak kötüye gittiğinden endişelendikleri durumlarda zaman kaybetmeden ve maddi kaygı taşımadan
başvuracakları kaliteli ve güvenli sağlık hizmetine ulaşmalarını sağlamak
tüm sağlık yöneticilerinin ve çalışanlarının asli görevlerinin başında gelmektedir. Bu nedenle hastanelerimiz de sunulan acil servis hizmetlerinin
daha iyi noktalara taşınması öncelikli hedeflerimiz arasındadır.
Raporumuzda bahsedilen verilerden de anlaşılacağı gibi acil servise başvuru yapan hastaların büyük kısmı aslında acil hizmete gerek
duymayan hastalardan oluşmaktadır. Mevcut insan kaynakları, teknik ve fiziki alt yapı düşünüldüğünde ise acil servislerimizde bu denli
yüksek bir hasta hacmine kaliteli ve güvenli sağlık hizmeti sunulması
gittikçe zorlaşmaktadır. Genel Sekreterlik ve hastane yönetimi bazında
alınan tedbirler ve iyileştirme faaliyetleri sorunu ancak belli seviyede
çözebilmektedir. Kalıcı ve etkin çözümler için politika belirleyiciler tarafından bir takım adımlar atılması gerekmektedir.
Sağlıkta Dönüşüm Programı çerçevesinde oluşturulan Aile Hekimliği sisteminde henüz sevk zinciri oluşturulmadığından kişilerin acil
kabul ettikleri sağlık sorunları ile ilgili ilk başvuru noktası genelde hastane olmaktadır. Acil servislere yapılan başvuru sayıları, konulan tanılar
ve acilde yapılan teşhis ve tedavi çeşitliliği incelendiğinde halkımızın
genel sağlık hizmeti almak için hastanelerimizin acil servisleri kullanma
alışkanlığının yüksek olduğu görülmektedir.
Acil servislerdeki hasta yoğunluğu azaltmak, uygunsuz başvurularının önüne geçebilmek ve daha kaliteli bir hizmet verebilmek için
birinci basamak sağlık hizmetlerinin kalitesi artırılmalı, hastalar ve hasta yakınları eğitilmeli, sağlık çalışanları yeterli sayı ve kapasiteye getirilmelidir. Hastaların acil servisleri tercih etmelerinin önemli bir nedeni
de acil servislerde laboratuvar ve görüntüleme tetkiklerine kolay ve
çabuk ulaşılabilmesidir. Maalesef aile hekimlerine başvuran hastalar direk grafi gibi temel tetkik hizmetlerinin bir kısmına başvuru noktasında
ulaşamamaktadır. Sorunun çözümü için semt polikliniklerinin yaygınlaştırılması ve aile hekimlerinin buralarda istihdam edilmesi düşünülebilir. Bu yolla hem aile hekimlerine olan güven artacak hem de hasta
bakımı koordinasyonu açısından birinci basamak sağlık hizmetleri ile
hastaneler arasındaki işbirliği artırılabilecektir.
Ülkemiz istatistikleri ilk defa raporumuzda sunulan Acil servis sık
başvuruları konusunda detaylı çalışmalar yapılması ve ulusal bir politika
geliştirilmesi acil hasta yoğunluğunun azaltılması için önem arz eden di-
S33
ğer bir husustur. Bu tür hastaların farklı hastanelere başvuru yapabileceği
göz önüne alındığında başvuru sayısının takibi için entegre bir sistem kurulması gerekliliği ortadadır. Başvuru sayısı belli bir noktaya ulaştığında
ise bu hastaların takibinin ve sağlık bakımının Acil servisler yerine aile hekimi, hemşire, psikolog ve sosyal hizmet uzmanının da bulunduğu multidisipliner ekiplerce vaka yönetimi metoduyla yapılması uygun olacaktır.
Raporumuzda öne çıkan diğer bir sorun ise hem insan gücü yetersizliği hem de mevcut sistemlerin tasarımındaki eksiklikler yüzünden
hastalara ait verilerin hastane bilgi sistemlerinde güvenilir bir biçimde
kayıt edilmemesidir. Verilen hizmetin kalitesinin ve yeterliliğinin daha
iyi belirlenebilmesi için hasta verilerinin iyi bir kayıt sistemi ile toplanması, bunların analiz edilerek ilgili kliniklerle ve yönetimle paylaşılması
gerekmektedir.
Kayıtların manuel olarak kâğıt dosyalar veya kartlar üzerinden takibi
hem güvenilirlik hem de geriye yönelik analiz açısından zahmetli olması
bakımından tercih edilmemektedir. Bu nedenle hastanelerimizde bilgi
sistemlerine kayıtları anında ve kolaylıkla tutulmasını sağlayacak şekilde
dizayn edilmesi özellikle acil servisler için son derece önemlidir. Şekil 8’
de dikkatinize sunduğumuz “Acil Servis Hasta Hizmeti Sürecinde Zaman
Damgaları ve Zaman Aralıkları” diyagramındaki hizmet basamaklarının
sistemler tarafından zamansal olarak takip edilebilir olması büyük önem
arz etmektedir. Güçlü bir bilgi işlem alt yapısı oluşturulması hizmet kalitesinin değerlendirilmesinde olduğu kadar, geleceğe yönelik hizmetlerin tasarlanması bakımından da önemli katkı sağlayacaktır.
References
1. Available at: http://www.cdc.gov/nchs/fastats/emergency-department.
htm) (http://www.hscic.gov.uk/catalogue/PUB13464)
2. National Ambulatory Medical Care Survey: 2011 Emergency Department
Summary Tablos.
3. Australian Hospital Statistics 2011-12 Emergency Department Care. National Ambulatory Medical Care Survey: 2011 Emergency Department Summary Tablos.
4. Byrne M, Murphy AW, Plunkett PK, et al. Frequent attenders to an emergency department: a study of primary health care use, medical profile, and
psychosocial characteristics. Ann Emerg Med 2003; 41: 309-18. [CrossRef]
5. Hunt KA, Weber EJ, Showstack JA, Colby DC, Callaham ML. Characteristics of frequent users of emergency departments. Ann Emerg Med 2006; 7: 1-8. [CrossRef]
6. Van der Linden MC, van den Brand CL, van der Linden N, Rambach AH,
Brumsen C. Rate, characteristics, and factors associated with high emergency department utilization. Int J Emerg Med 2014; 7: 9. [CrossRef]
7. Dent A, Hunter G, Webster AP. The impact of frequent attenders on a UK
emergency department. Eur J Emerg Med 2010; 17: 332-6. [CrossRef]
8. Althaus F, Stucki S, Guyot S, Trueb L, Moschetti K, Daeppen JB, Bodenmann
P. Characteristics of highly frequent users of a Swiss academic emergency department: a retrospective consecutive case series. Eur J Emerg Med
2013; 20: 413-9. [CrossRef]
9. Huang JA, Tsai WC, Chen YC, Hu WH, Yang DY. Factors associated with
frequent use of emergency services in a medical center. J Formos Med Assoc 2003; 102: 222-8.
10. Jelinek GA, Jiwa M, Gibson NP, Lynch AM. Frequent attenders at emergency departments: a linked-data population study of adult patients. Med J
Aust 2008; 189: 552-69.
11. Doupe MB, Palatnick W, Day S, Chateau D, Soodeen RA, Burchill C, Derksen S.
Frequent users of emergency departments: developing standard definitions and
defining prominent risk factors. Ann Emerg Med 2012; 60: 24-32. [CrossRef]
12. Fuda KK, Immekus R. Frequent users of Massachusetts emergency departments: a statewide analysis. Ann Emerg Med 2006; 48: 9-16. [CrossRef]
13. Nunez S, Hexdall A, Aguirre-Jaime A. Unscheduled returns to the emergency department: an outcome of medical errors, Qual Saf Health Care
2006; 15: 102-8. [CrossRef]
14. Hospital Episode Statistics: Accident and Emergency Attendances in England – 2012-13.
S34
EKLER
Ek 1: Sağlık Hizmeti Sunucuları Sınıflandırması
Sağlık hizmeti sunucuları Sağlık Bakanlığınca aşağıdaki şekilde
basamaklandırılmıştır.
1.4.1 - Sağlık kuruluşları
1.4.1.A - Birinci basamak resmi sağlık kuruluşu
(1) Sağlık Bakanlığına bağlı birinci basamak sağlık kuruluşları,
kamu idareleri bünyesindeki kurum hekimlikleri, 112 acil sağlık hizmeti birimi, üniversitelerin mediko-sosyal birimleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin birinci basamak sağlık üniteleri, belediyelere ait poliklinikler.
1.4.1.B - Birinci basamak özel sağlık kuruluşu
(1) İş yeri hekimlikleri, “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” kapsamında açılan özel poliklinikler, “Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları
Hakkında Yönetmelik” kapsamında açılan ağız ve diş sağlığı hizmeti
veren özel sağlık kuruluşları.
1.4.1.C - Serbest eczaneler
(1) 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun kapsamında serbest faaliyet gösteren ve birinci basamak sağlık kuruluşu olan
eczaneler.
1.4.2 - Sağlık kurumları
1.4.2.A - İkinci basamak resmi sağlık kurumu
(1) Eğitim ve araştırma hastanesi olmayan devlet hastaneleri ve
dal hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri, entegre
ilçe devlet hastaneleri, Sağlık Bakanlığına bağlı ağız ve diş sağlığı
merkezleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin eğitim ve araştırma hastanesi
olmayan hastaneleri, belediyelere ait hastaneler ile kamu kurumlarına ait tıp merkezleri ve dal merkezleri, İstanbul Valiliği Darülaceze
Müessesesi Müdürlüğü Hastanesi.
1.4.2.B - İkinci basamak özel sağlık kurumu
(1) “Özel Hastaneler Yönetmeliği” ne göre ruhsat almış hastaneler, “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında
Yönetmelik” kapsamında açılan tıp merkezleri ile “Ayakta Teşhis ve
Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” in geçici
ikinci maddesine göre faaliyetlerine devam eden tıp merkezleri ve
dal merkezleri.
1.4.2.C - Üçüncü basamak resmi sağlık kurumu
(1) Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri ve
özel dal eğitim ve araştırma hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt
poliklinikleri, üniversite hastaneleri ile bu hastanelere bağlı sağlık uygulama ve araştırma merkezleri, enstitüler ve semt poliklinikleri, üniversitelerin diş hekimliği fakülteleri, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı tıp
fakültesi hastanesi ile eğitim ve araştırma hastaneleri.
1.4.3 - Sağlık hizmet sunumu bakımından basamaklandırılamayan sağlık kurumları/kuruluşları
1) Diyaliz merkezleri ve Sağlık Bakanlığından ruhsatlı diğer özelleşmiş tedavi merkezleri, 2) Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Merkez Laboratuvarları (Refik Saydam Hıfzıssıhha Laboratuvarları), 3) Tanı, tetkik ve görüntüleme merkezleri ile laboratuvarlar.
1.4.4 - Sağlık hizmet sunumu bakımından basamaklandırılamayan diğer sağlık hizmeti sunucuları
1) Optisyenlik müesseseleri, 2) Tıbbi cihaz ve malzeme tedarikçileri, 3) Kaplıcalar
Ek 2: BKHB Organizasyon Şeması
Genel sekreter
Hukuk bürosu
Strateji geliştirme birimi
İzleme-ölçme-değerlendirme
Muhasebe birimi
Mali kontrol birimi
İdari hizmetler başkanı
Tıbbi hizmetler başkanı
Mali hizmetler başkanı
İdari hizmetler koordinasyonu
Tıbbi hizmetler koordinasyon
Mali hizmetler koordinasyon
İnsan kaynakları planlama, atama
ve özlük
Tıbbi hizmetler yerinde
değerlendirme
Stok yönetimi
Disiplin ve adli yazışmaları takip
Özellikli sağlık hizmetleri
Konsolide
Hasta hizmetleri ve sağlık otelciliği
Acil sağlık hizmetleri
Bütçe
Eğitim araştırma ve geliştirme
Tıbbi labaratuar hizmetleri
Gelir takip
Hasta, çalışan hakları ve güvenliği
Kalite ve akreditasyon
Maaş ve bağlı ödemeler
Bilgi işlem ve otomasyon
Sağlık bakım hizmetleri ve eğitim
planlama
Klinik mühendislik hizmetliri
Döküman yönetim sistemi
Toplumsal sağlık hizmetlire
Satın alım ihale hizmetleri
Teknik destek hizmetleri
Ağız ve diş sağlığı hizmetleri
Gider tahakkuk
Tıbbi hizmet ve cihaz planlama
Mal ve hizmet kabul
Uluslararası hasta koordinasyon
hizmeti
Ek 3: Dal Hastanelerinde Acil Hizmetleri
Metin Sabancı Baltalimanı Kemik Hastalıkları Eğitim ve
2014 yılında hastanenin AS’ine toplam 75852 müracaat yapılmış.
Konulan tanıların %80’i ICD-10 M00-M99 Kas iskelet sistemi ve bağ
dokusu hastalıkları grubunda olup en çok konulan 5 teşhis aşağıdaki
gibidir.
Tanı Türü
Tanı Sayısı
%
Toplam 78.928
100,00
M25.59 - Eklemde ağrı, yer tanımlanmamış
44.584
56,49
M25.58 - Eklemde ağrı, diğer
8.679
11,00
M25.54 - Eklemde ağrı, el
2.258
2,86
S62.60 - Parmak diğer kırığı, kapalı
1.920 2,43
S52.50 - Radius alt uç kırığı, kapalı
1.707
2,16
Diğer
19.78025,06
Prof. Dr. Reşat Belger Beyoğlu Göz Hastalıkları Eğitim ve
2014 yılında hastanenin AS’ine toplam 34705 müracaat yapılmış.
Konulan tanıların %92’si ICD-10 H00-H59 Göz ve adnekslerinin hastalıkları grubunda olup en çok konulan 5 teşhis aşağıdaki gibidir.
Tanı Türü
Tanı Sayısı
%
Toplam 46.113
100,00
H04.1 - Lakrimal bezin diğer bozuklukları
8.954
19,42
H10.1 - Akut atopik konjonktivit
7.068
15,33
H10.2 - Akut konjonktivitler, diğer
4.034
8,75
H01.0 - Blefarit
3.631
7,87
H10.9 - Konjonktivit, tanımlanmamış
3.406
7,39
Diğer
19.02041,25
Okmeydanı Ağız ve Diş Hastalıkları Hastanesi
2014 yılında hastaneye acil başvuru türü ile toplam 75423 müracaat yapılmış. Konulan tanıların %55’i ICD-10 K00-K93 Sindirim
sistemi hastalıkları grubunda olup en çok konulan 5 teşhis aşağıdaki
gibidir.
Tanı Türü
Tanı Sayısı
%
Toplam
87.496100,00
Z01.2 - Diş muayenesi
38.206
43,67
K04.7 - Periapikal apse, sinüs oluşumu olmadan
12.592
14,39
K12.2 - Ağız selülit ve apsesi
11.888
13,59
K02.1 - Dentin çürüğü
5.756
6,58
K04.0 - Pulpit
4.364
4,99
Diğer
14.69016,79
S35
Ek 4: Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis
Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları
Hakkında Tebliğ
Seviyelendirme
MADDE 6 – (1) Acil servisler, acil hasta kapasitesi, acil vakaların
özelliği ve vakanın branşlara göre ağırlıklı oranı, fiziki şartları, bulundurduğu malzeme, tıbbi donanım ve personelin niteliği, hizmet
verdiği bölgenin özellikleri, bulunduğu konum, bünyesinde faaliyet
gösterdiği sağlık tesisinin statüsü gibi ölçütler dikkate alınarak I., II.
ve III. Seviye olarak seviyelendirilir. Acil servislerin seviyelerine göre
tanımları, seviyelerine uygun olarak bulundurulması gereken birim
ve alanlar, bunların asgari alan genişlikleri, verilmesi gereken hizmetin kapsamı, asgari yatak ve personel standardı Ek-1’de, tıbbî cihaz ve
donanıma ilişkin asgari standartları Ek-2’de, bulundurulması zorunlu
asgari ilaç listesi Ek-3’te, acil servislerde bulundurulması gereken birim ve alanlar ise Ek-4’de gösterilmiştir.
(2) Seviye tespiti; bu Tebliğ hükümlerine ve Ek-1, Ek-2 ve Ek-3’teki
asgari standartlar çerçevesinde müdürlük bünyesinde oluşturulacak
komisyon marifetiyle yerinde inceleme ve raporlama yöntemiyle,
Ek-5’deki Acil Servis Seviye Tespit ve Denetleme Formuna göre yapılır.
Komisyon tarafından düzenlenen rapor ve ekinde yer alan Ek-5’deki
Forma istinaden Valilik onayı alınarak tescil için Bakanlığa gönderilir.
(3) Komisyon, müdürlüğün yetkilendireceği bir müdür yardımcısı başkanlığında, acil sağlık hizmetleri şube müdürlüğünden ve
yataklı tedavi kurumları şube müdürlüğünden birer kişi, il ambulans
servisi baştabibi veya görevlendireceği bir kişi ile bir mimar veya inşaat mühendisi, varsa acil tıp uzmanı, bulunmaması hâlinde acil servis
sorumlusu bir tabip olmak üzere en az altı kişiden oluşur. Üniversite
bulunan illerde ilgili ana bilim dalı başkanlığından bir temsilci de komisyona dahil edilir. Komisyon oy çokluğu ile karar alır. Oylarda eşitlik
olması hâlinde Başkanın taraf olduğu karar geçerlidir. Komisyon sekretaryası müdürlükçe yürütülür.
(4) Seviyelendirme ve tescil işlemi yapılan acil servislerin sonradan seviyesinin yükseltilmesi veya yeniden değerlendirilmesine
ilişkin başvurular kurum baştabibince ilgili müdürlüğe resmi yazı ile
yapılır. Başvurular, müdürlüğe intikal ettiği tarihten itibaren 1 (bir) ay
içerisinde sonuçlandırılır. Sağlık tesisi sayısı fazla olan illerde birden
çok komisyon kurulabilir.
Seviyelendirmenin istisnaları
MADDE 7 – (1) Dal hastaneleri, özel hastaneler ve entegre ilçe
hastaneleri bünyesindeki acil servisler veya acil üniteleri, komisyon
tarafından aşağıdaki ölçütlere uygun olarak inceleme ve değerlendirmeye tâbi tutulur ve raporlanarak tescil için Bakanlığa bildirilir.
a) Göz hastalıkları, fizik tedavi ve rehabilitasyon, ağız ve diş sağlığı,
lepra, deri ve zührevi hastalıkları branşlarında faaliyet gösteren
ve acil sağlık hizmeti yoğunluğu bulunmayan dal hastanelerinde sadece ilgili uzmanlık dalının gerektirdiği branşta acil ünitesi
oluşturulur.
b) Acil ünitesinin fiziki şartlar, tıbbi donanım, ilaç ve personel bakımından Ek-6’daki asgari standartları taşıması zorunludur.
c) Faaliyet gösterdiği branşların özelliği gereği acil başvuru yoğunluğu bulunan, kadın hastalıkları ve doğum, çocuk sağlığı ve
hastalıkları, kalp ve damar cerrahisi, acil yardım ve travmatoloji,
göğüs cerrahisi, onkoloji ve kemik hastalıkları, meslek hasta-
S36
lıkları, ruh sağlığı ve hastalıkları ile göğüs hastalıkları alanında
faaliyet gösteren dal hastaneleri acil servislerinin; fiziki şartları
bakımından en az I. Seviye’nin asgari standartlarını, diğer şartlar bakımından III. Seviye’nin asgari standartlarını taşıması gerekir.
ç) Dal hastaneleri haricindeki özel sağlık tesislerinin acil servislerini,
ilgili mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Tebliğde
belirtilen süre ve şartlar dahilinde en az I. Seviye acil servis asgari
standartlarına uygun hâle getirmesi zorunludur.
d) Entegre ilçe hastanelerinde acil sağlık hizmetleri, hasta yoğunluğuna ve kurumun fiziki şartlarına göre, acil muayene ve tıbbi
müdahale hizmetlerinin verilebildiği, en az bir odadan oluşan,
acil ünitesi yapılanması içerisinde verilebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Renk Kodlaması ve Triyaj Uygulaması, Muayene, Müdahale,
Refakat Esasları ve Güvenlik Önlemleri
Renk kodlaması ve triyaj uygulaması
MADDE 8
(1) Acil servislerde etkin bir hizmet sunumu için renk kodlaması
uygulanır. Triyaj işlemi başvuru sırasında yapılır. Triyaj uygulaması için
muayene, tetkik, tedavi, tıbbi ve cerrahi girişimler bakımından öncelik sırasına göre kırmızı, sarı ve yeşil renkler kullanılır. Renk kodlamasına ilişkin uygulama esasları Ek-7’de gösterilmiştir.
(2) Dal hastaneleri ve bünyesinde I. Seviye acil servisi bulunan
sağlık tesislerinde triyaj uygulaması yapılması zorunlu değildir. 112
Acil ambulanslarıyla sağlık tesisine getirilen hastalara triyaj uygulaması yapılmaz. Ambulansla getirilen acil vakaların sağlık tesisine kabul işlemleri en kısa sürede tamamlanır.
(3) Acil serviste ilk kayıt, güvenlik ve triyaj uygulaması için yeterli
alan ayrılır. Triyaj uygulaması tabip veya acil tıp teknisyeni, hemşire,
sağlık memuru (toplum sağlığı) ve benzeri nitelikteki sağlık personeli
tarafından yapılır. Acil bakım ve triyaj uygulamasına ilişkin verilmesi
gereken eğitimler, eğitimlerin müfredatı ve süresi ile eğitim verilecek
merkezler Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının ve ilgili diğer kurumların da görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Ek 7- Renk Kodlaması ve Triyaj Uygulaması
Renk Alan ve Vaka Niteliği
Örnek Durumlar
Yeşil
Ayaktan başvuran, genel durumu itibariyle
* Yüksek risk taşımayan ve hafif derecedeki her türlü ağrı
stabil olan ve ayaktan tedavisi
* Aktif yakınması olmayan düşük riskli hastalık öyküsü
sağlanabilecek basit sağlık sorunları
* Genel durumu ve hayati bulguları stabil olan hastada her türlü basit belirti
bulunan hastalar.
* Basit yaralar-küçük sıyrıklar, dikiş gerektirmeyen basit kesiler
* Kronik belirtileri olan ve genel durumu iyi olan davranışsal ve psikolojik bozukluklar
Sarı
Kategori 1: Hayatı tehdit etme olasılığı, uzuv * Diastolik>110 mmHg, Sistolik>180 mmHg olan kan basıncı yüksekliği
kaybı riski ve önemli morbidite oranı olan
* Herhangi bir nedenle orta derecede kan kaybı
durumlar.
* Yardımcı solunum kaslarının solunuma katılmadığı orta derecede solunum sıkıntısı
* Nöbet geçirme öyküsü (uyanık)
* Ateş yüksekliği olan onkoloji hastası veya steroid kullanan hasta
* İnatçı kusma
* Amnezi ile birlikte kafa travması olan ancak bilinci açık hasta
* Kardiyak öykü ile uyumlu olmayan göğüs ağrısı
* 65 yaş üstü karın ağrısı olan hasta
* Şiddetli karın ağrısı olan hasta
* Deformite, ciddi laserasyon ve ezilme yaralanması içeren ekstremite yaralanması
* Suistimal riski veya şüphesi olan çocuk
* Stresli ve kendine zarar verme riski olan hasta
Kategori 2: Orta ve uzamış dönem belirtileri * Basit kanamalar
olan ve ciddiyet potansiyeli
* Göğüs ağrısı ve solunum sıkıntısı olmayan basit göğüs yaralanmaları
taşıyan durumlar.
* Solunum sıkıntısı olmayan yutma zorluğu
* Bilinç kaybı olmayan minör kafa travmaları
* Dehidratasyon belirtileri olmayan kusma ve ishaller
* Normal görme fonksiyonu olan göz inflamasyonları veya gözde yabancı cisim
* Minör ekstremite travması (ayak bileği burkulması, muhtemel basit fraktür, araştırma
gerektiren komplike olmayan laserasyon) normal vital bulgular
S37
Ek 7- Renk Kodlaması ve Triyaj Uygulaması (Devamı)
Renk Alan ve Vaka Niteliği
Örnek Durumlar
* Şiddetli olmayan karın ağrısı
* Zarar verme riski olmayan davranış bozukluğu olan hastalar
Kırmızı
Kategori 1: Hayatı tehdit eden ve hızlı * Kardiyak arrest
agresif yaklaşım ve acil olarak eş zamanlı
* Solunumsal arrest
değerlendirme ve tedavi gerektiren
* Havayolu tıkanıklığı riski
durumlar. Bu durumlarda hasta hiç
* Major çoklu travma
bekletilmeden kırmızı alana alınır.
* Solunum sayısı < 10/dakika
* Sistolik Kan Basıncı<80 (yetişkin) veya genel durumu bozuk çocuk veya infantlar
* Sadece ağrıya yanıt veren veya yanıtsız olan hastalar
* Devam eden veya uzamış nöbet
* İlaç aşırı alımı olan hastanın yanıtsız veya hipoventilasyonda olması
Kategori 2: Hayatı tehdit etme olasılığı * Kardiyak ağrıya benzer göğüs ağrısı
yüksek olan ve 10 dakika içerisinde
* Yardımcı solunum kaslarının solunuma katıldığı veya bakılabiliyor ise pulseoksimetri
değerlendirilip tedavi edilmesi gerekli
değerinin<%90’nın altında olduğu ciddi nefes darlığı olan hastalar
durumlar.
* Şiddetli stridor veya yutkunma güçlüğü ile beraber olan havayolu tıkanıklığı riski
* Dolaşım bozukluğu
-Nemli, soğuk deri, perfüzyon bozukluğu
-Kalp hızı<50 veya >150 olması
-Hemodinamik bulgularla beraber olan hipotansiyon
* Akut hemiparazi/disfazi
* Letarji ile birlikte ateş (her yaş)
* İrrigasyon gerektiren asit/alkali ile göz teması
* Major fraktür veya ampütasyon gibi ciddi lokalize travma
* Herhangi bir nedenle olan ciddi ağrı
-Şiddet içeren agresif davranışlar
-Kendine veya diğerlerine zarar veren davranışlar
-Önemli sedatif veya diğer toksik maddelerin oral alımı
* Davranışsal/Psikiyatrik
EK-5 Acil Servislerde Takip Edilmesi Önerilen Klinik Kalite İndikatörleri
Akut Miyokart Enfarktüsü
• Akut Miyokart Enfarktüsü hastalarında ilk değerlendirmede aspirin verilme oranı
• Akut Miyokart Enfarktüsü hastalarında ilk değerlendirmede beta bloker verilme oranı
• Acil servise varıştan ilaç verilmesine kadar geçen zaman
• Acil servise varıştan EKG yapılana kadar geçen zaman
• Akut Miyokart Enfarktüsü veya göğüs ağrısı şikâyeti hastalarında 60 dakika içinde Troponin sonucunu alanların sayısı
• Acil servise varıştan Anjiyografi Ünitesine kadar geçen zaman
• Acil servise varıştan balon tedavisi yapılana kadar geçen zaman
S38
Toplumdan Kazanılmış Pnömoni
• Teşhisten itibaren 4 saat içinde antibiyotik verilme oranı
• Antibiyotik başlanmadan önce kan kültürü alınma oranı
• Oksizenasyon değerlendirmesi yapılma oranı
• Vital bulguların değerlendirilmesi oranı
• Mental durumun değerlendirilmesi oranı
Diğer
• Travma dışı baş ağrısı nedeniyle kranial BT çekilmesi oranı
• Akut iskemik veya hemorajik inme hastalarının acile varışlarından 45 dakika içinde BT sonucunu alanlar
• Uzun kemik kırıklarında ağrı yönetimi yapılmasının medyan zamanı
• İskemik inme veya ICH de DVT profilaksitedavisi verilme oranı
• Travmatik olmayan göğüs ağrısı için 12 derivasyonlu EKG. 40 ve üzeri yaş
• Bayılma şikâyetiyle gelenlerde 12 derivasyonlu EKG. 60 ve üzeri
• Karın ağrısı ile başvuran kadınlarda hamilelik testi oranı

Acil Hizmetler Raporu - Eurasian Journal of Emergency Medicine

Transkript

Benzer belgeler

IARU HF EmComm SOP

ADLİ BİLİMLER DERGİSİ MAKALE ÖZETLERİ

Acil Servise

Türkiye`de Kardiyak Hastaların Bakımındaki Sorunlar ve Çözüm

Acil - Arvento

ACiL DURUM DUŞLARI GÖZ YIKAMA İSTASYONLARI

acil sağlık hizmetleri genel müdürlüğü 112 acil sağlık

Gedik Yatırım Acil ve Beklenmedik Durum Planı İş Akış

sağlık bakanlığı dagıtım yerlerine