tc bahçeşehir üniversitesi fen bilimleri enstitüsü

Transkript

T.C.
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜRÜLTÜ PERDELERİNDE PEYZAJ TASARIMI
KENTSEL SİSTEMLER VE ULAŞTIRMA YÖNETİMİ
YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
UZMANLIK PROJESİ
Emine ATAOĞLU
İSTANBUL, 2014
T.C.
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
KENTSEL SİSTEMLER VE ULAŞTIRMA YÖNETİMİ
YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
UZMANLIK PROJESİ
Emine ATAOĞLU
Proje Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Aybike ÖNGEL
İSTANBUL, 2014
T.C.
FEN BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Bu Proje nitelik ve içerik açısından Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Yüksek
Lisans Uzmanlık Projesi olarak yeterli ve başarılı bulunmuştur.
------------------------------Proje Danışmanı
Ünvan, Adı ve SOYADI
Yrd.Doç.Dr. Aybike ÖNGEL
----------------------------Proje Komisyonu Üyesi
Ünvan, Adı ve SOYADI
Yrd. Doç. Nilgün CAMKESEN
ÖZET
Emine Ataoğlu
Fen Bilimleri Enstitüsü
Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi
İSTANBUL 2014, 88 Sayfa
Karayolu, havayolu, denizyolu ve raylı sistemler ulaşım ihtiyacını karşılamakla beraber,
büyük bir çevresel problem olan gürültü kirliliğini de beraberinde getirmektedir.
İnsanlar üzerinde olumsuz etkilere yol açan bu durumun ortadan kaldırılmasına yönelik
alternatiflerin araştırılması, gürültü bariyerlerinin görüntüsüne ve tasarımına yönelik
farklı çalışmalar yapılması, günümüzde oldukça yüksek ve görsel rahatsızlıklara yol
açabilecek şekilde baskın yapılar olarak ortaya çıkan bu çözümlerin giderilmesi
açısından büyük önem taşımaktadır.
Gürültü perdeleri üzerine araştırmaları içeren bu proje çalışmasında amaç, gürültüyü
kaynağında çözmek ve yayılmasını önlemek için alternatifler sunmak, en doğru gürültü
perdesi çözümünü uygulamak ve gürültü önleme konusuna peyzaj mimarı bakış açısıyla
bitkilendirme önerilerinde bulunmaktır.
Anahtar Kelime: Gürültü, Gürültü Perdeleri Çeşitleri, Gürültü Perdelerinde Peyzaj
iii
ABSTRACT
LANDSCAPE DESIGN IN NOISE BARRIERS
Emine Ataoğlu
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Urban Systems and Transportation Management
İstanbul 2014, 88 Pages
Despite the fact that highways, airlines, seaways and rail systems respond the need of
transportation, they also bring noise pollution in their wake. Searching for alternative
solutions that are intended to resolve this situation which has negative effects on people
and making various studies on the image and the design of noise barriers have a great
importance in terms of today’s solutions which appears as quite tall, dominant structures
that can be caused to visual disturbance. The aim of this project work which contains
the studies on noise barriers is to solve the noise problem at its root, to present
alternative solutions to prevent its propagation, to implement the best noise barrier
solution and to make plantation suggestions from a landscape architect’s point of view
to prevent the noise.
Key Words: Noise, Noise Types of Curtains, Curtain Noise in the Landscape
iv
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR……………………………………………………………………………...vii
ŞEKİLLER…………………………………………………………………………….....iix
1. GİRİŞ……………………………………………………………………..……..............1
2. LİTERATÜR TARAMASI …………………………………………………………...3
2.1 GÜRÜLTÜ……………………………………………………………………….....3
2.2 SES…………………………………………………………………….............….....4
2.3 GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI………………………………………........................5
2.3.1 Ulaşım Gürültüsü……….……….……….……….……….……….……........7
2.3.1.1 Karayolu trafik gürültüsü………………..……………………..........8
2.3.1.2 Demiryolu Gürültüsü………………………………………………....9
2.3.1.3 Havayolu Gürültüsü………………………………………………...11
2.3.2 Endüstri ve Donatım Gürültüsü……………………………………............13
2.3.3 Şantiye Gürültüsü…………………………………………………………...14
2.4 GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ………………16
2.4.1 Fizyolojik Etkileri……………………………………………...…………….16
2.4.2 Psikolojik Etkileri………………………………………………...……….....17
2.4.3 Performans Üzerine Etkileri…………...……………………………............18
3. KARAYOLLARINDA GÜRÜLTÜYÜ AZALTMA YÖNTEMLERİ…………….19
3.1 SESSİZ YOLLAR………………………………………………………………...19
3.2 SEDLER…………………………………………………………………………...21
3.3 BİTKİLENDİRME……………………………………………………………….25
3.4 DİĞER BARİYER TÜRLERİ…………………………………………………...30
3.5 GÜRÜLTÜ PERDELERİ………………………………………………………..34
v
4. GÜRÜLTÜ PERDELERİ ÇEŞİTLERİ……………………………………………..35
4.1 AHŞAP GÜRÜLTÜ PERDELERİ………………………………………………35
4.2 METAL GÜRÜLTÜ PERDELERİ……………………………………………...36
4.3 BETON GÜRÜLTÜ PERDELERİ……………………………………………...39
4.4 PLASTİK, PVC VE FİBERGLAS GÜRÜLTÜ PERDELERİ………………...41
4.5 ŞEFFAF GÜRÜLTÜ PERDELERİ……………………………………………..42
4.6 BİYO BARİYERLER…………………………………………………………….44
5. GÜRÜLTÜ PERDELERİNDE PEYZAJ TASARIMI……………………………..49
5.1 GÜRÜLTÜ BARIYERLERİNDE PEYZAJIN ÖNEMİ……………………….49
5.2 GÜRÜLTÜ BARIYERLERİNDE PEYZAJIN KULLANIMI………………...63
5.2.1 Geleneksel Gürültü Barıyerlerinin Yeşillendirilmesi……………………..63
5.2.2 Yeşil Duvarlar……………………………………………………………….68
5.2.3 Yaşayan Duvarlar…………………………………………………………...74
5.3 BARIYERLERİN GÜRÜLTÜ AZALTIM DEĞERLERİ…………………….76
5.4 GÜRÜLTÜ BARIYERLERİNDE MALİYETLER………………………….…80
6.SONUÇ…………………………………………………………………………….…....85
KAYNAKÇA……………………………………………………………………………..87
vi
TABLOLAR
Tablo 2.1: Karayolu çevresel gürültü sınır değerleri…………………………………… 9
Tablo 2.2: Raylı ulaşım sistemlerinde çevresel gürültü sınır değeri…………………....11
Tablo 2.3: Havaalanları çevresel gürültü sınır değerleri……………………………….12
Tablo 2.4: Endüstriyel tesisler için çevresel gürültü sınır değerleri…………………....13
Tablo 2.5: Şantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerleri…………………………..14
Tablo2.6:Gürültü azaltmasına ve temiz hava tutulmasına yönelik önlemlerin
etkinlikleri……………………………………………………………………………...15
Tablo 2.7: Gürültünün etkisi…………………………………………………………...16
Tablo 2.8: Ses düzeyi ve insan sağlığı üzerindeki etkileri…………………………….18
Tablo31:Ağaç
ve
çalıların
gürültüyü
azaltma
(dB)
değerlerine
göre
gruplandırılması………………………………………………………………………...29
Tablo 5.1:Gürültü perdelerinde kullanılan tırmanıcı türler ve ekolojik istekleri ….....52
Tablo 5.2: Gürültü perdelerinde kullanılan çalı türleri ve ekolojik istekleri ………….53
Tablo 5.3: Farklı perde (bariyer ) tiplerinden alınan sonuçlar………………………...76
Tablo5.4:Gürültü
bariyerlerinin
yüzey
kütlesine
göre
sağladığı
geçiş
kaybı
değerleri………………………………………………………………………………...78
Tablo5.5:Beton barıyer ile barıyerin bitkilendirilmesi arasındaki gürültü azatlım
değerleri……………………………………………………………………………...…79
Tablo 5.6: Gürültü perdelerinin yaklaşık maliyetleri…………………………………..80
Tablo 5.7: Geleneksel barıyer ve yeşil gürültü bariyerleri arasında karşılaştırması……83
vii
ŞEKİLLER
Şekil 2.1: Gürültü kaynakları………………………………..…………………………...7
Şekil 3.1: Poroz asfalt örneği…………………………………………………………...20
Şekil 3.2: Sed’lerin uygulama şekli…………………………………………………….21
Şekil 3.5: Bitkilendirmenin gürültü azaltımına etkisi………………………………….26
Şekil 3.6: Yol ağaçlandırma çalışmalarının gürültü kirliliğine etkisi…………………..26
Şekil 3.7: Karayolunda bitkilendirme ile yapılmış gürültü perdesi örneği…….……….28
Şekil 3.8: Şehiriçi karayolunda bitkilendirme ile yapılmış gürültü perdesi örneği…….28
Şekil 3.9:Sundurma bariyer uygulama örnekleri, Zeist ve Dordrecht, Hollanda............31
Şekil 3.10: Yolların kapatılması örnekleri……………………………………………...32
Şekil 3.11: Genova, İtalya, tünel uygulaması örneği…………………………………...32
Şekil 3.12: Daha yüksekte bulunan alanlarda ilgili yerin üzerinin kapatılması ile daha
etkili gürültü seviye azaltmaları elde edilmektedir……………………………………..33
Şekil 3.13:Gürültü engellemek için kullanılan bir diğer yöntem de otoyolun yüzey
seviyesinden daha derinde yapılması.Bu örnek New York şehrinden…………………33
Şekil 4.1: Ahşap barıyer ve kutu tipi barıyerin kesişim noktası………………………..36
Şekil 4.2: Metal barıyer örneği………………………………………………………....36
Şekil 4.3: Metal barıyer örneği………………………………………………………....37
Şekil 4.4: New Jersey “Laghi” duvarı üzerine monte edilmis şeffaf basamaklı
pencereleri olan ses yutucu özellikteki aluminyum bariyer……………………………38
Şekil 4.5: Alüminyumda serbest akım fonksiyonel tasarım örneği…………………….38
Şekil 4.6: Görsel çeşitlilik oluşturmak amacıyla gürültü bariyerine eklenen yükselen
çerçeveler ve yatay pencereler………………………………………………………….39
Şekil 4.7: Görsel olarak istenmeyen, tekdüze beton gürültü perdesi…………………...40
Şekil 4.8: Paris’te uygulanan renkli, plastik gürültü perde örneği……………………..41
Şekil 4.9: Akrilik plakaların estetik ve fonksiyonel birer örneği……………………....42
Şekil 4.10: Şeffaf barıyerin doğayla uyum örneği……………………………………...43
iix
Şekil 4.11: Şeffaf barıyer örneği………………………………………………………..44
Şekil 4.12: Biyo barıyer örneği…………………………………………………………45
Şekil 4.13: Biyo-bariyer kesitleri……………………………………………………….45
Şekil 4.14: Biyo-bariyer beşik ve istifleme sistemleri………………………………….46
Şekil 4.15: Otoyol kenarında bitkilendirilmiş beton beşik sistemli biyo- barıyer……...47
Şekil 4.16: Söğüt örgülü Biyo-barıyer………………………………………………….47
Şekil 4.17: Yığın Biyo barıyer örneği………………………………………………….48
Şekil 4.18:Kutu duvar Biyo-barıyerler…………………………………………………48
Şekil 5.1: Bitkilendirilmiş bir gürültü perdesi ile yeşil çevrenin oluşturulması……......50
Şekil 5.2:Yeşillendirilmiş bir köprü…………………………………………………....51
Şekil 5.3:Havanın arındırılması………………………………………………………...54
Şekil 5.4: Bitkilendirilmiş barıyerlerin doğayla uyumu………………………………..55
Şekil 5.5:Yeşil barıyerlerin orgenik bünye kazandırması……………………………...55
Şekil 5.6: Mevcut (cansız) barıyerin tırmanıcı bitkiler ile yeşil (canlı) perdeye
dönüştürülmesi ve gürültünün etkisinin daha azaltılması……………………………..56
Şekil 5.7:Beton gürültü barıyeri tırmanıcı bitkiler ile sert yüzeyi yumuşatılarak gürültü
ve tozun emilimi sarmaşık sayesinde sağlanmaktadır………………………………….57
Şekil 5.8:Barıyerin sarmaşık bitkiler ile görsel etkisinin artırılması…………………...57
Şekil 5.9 :Biyolojik çeşitliliği artıran gürültü perdesi örneği…………………………..58
Şekil 5.10: Keyifli bir görsellik oluşturan çalışma……………………………………..58
Şekil 5.11: Davranişsal gelişmeler……………………………………………………..59
Şekil 5.12: Bitkilendirmenin barıyer üzerindeki etkisi………………………………....59
Şekil 5.13:Barıyerin yeşillendirilmesi ile sağlanan görsel etki………………………...60
Şekil 5.14:Çevresine uyumlu daha etkin ses emen barıyer…………………………….60
Şekil 5.15:Mevsimsel değişimi hissettiren gürültü barıyeri……………………………61
Şekil 5.16:Kent içi ulaşım ağlarında bitkilendirme çalışmalarının kentsel yaşama
etkisi…………………………………………………………………………………….62
Şekil 5.17:Cansız materyallerle yapılan gürültü perdesi örnekleri……………………..63
Şekil 5.18: Canlı materyal ile yapılan gürültü perdesinin estetik, işlevsel ve ekolojik
etkisinin sağlandığı örnek çalışma……………………………………………………...64
Şekil 5.19: Bir beton perdenin yoğun biçimde yeşillendirilmesi………………………65
ix
Şekil5.20: Fide yastıkları kullanılarak yeşillendirme için uygun çevre şartlarının
oluşturulması…………………………………………………………………………...65
Şekil 5.21:Canlı ve cansız ( kombine) materyallerle yapılan gürültü perdesi
örnekleri ………………………………………………………………………………..66
Şekil 5.22:Ahşap barıyerin bitkilerle uyumu…………………………………………...66
Şekil 5.23: Beton barıyer bitkilerle estetik görümüm kazanır ve gürültü önlemede etkili
bir tampon oluşturur…………………………………………………………………....67
Şekil 5.24: Uygun dikim gürültü bariyerlerinin soğuk etkisini yumuşatır……………..67
Şekil 5.25: Kafes Çit-kolon Kafes-Özel Kafes Şekilleri ………………………………69
Şekil 5.26: Tren yolu etrafına yapılmış modüler duvar kafes sistemi………………….69
Şekil 5.27:Karayolu boyunca yapılmış kafes panel barıyer sistemi……………………70
Şekil 5.28:Beton barıyer üzerine uygulanmış panel sistem…………………………….70
Şekil 5.29: Vancouver Uluslararası Havalimanı……………………………………….71
Şekil 5.30:Ses emici gürültü azaltıcı ve toz tutucu barıyer ……………………………72
Şekil 5.31:Hederanın kullanımı tozu emer ,karbondioksit emilimi sağlar……………..73
Şekil 5.32: Modüler Duvar Kafes- Kavisli Kafes………………………………………73
Şekil 5.33: Izgara Sistem, Ex Ducati Office, İtaly …………………………………….74
Şekil 5.34:Yaşayan Duvarlar, Güney Surrey Semiahmoo Kütüphanesi……………….75
Şekil 5.35: Bitkilendirilmiş Duvarlar, Madrid – İspanya……………………………....75
Şekil 5.36: Yoğun bitkilendirme ile sesin etkisinin en aza indirilmesi………………...77
Şekil 5.37:Barıyer ile bitkilendirmenin birlikte kullanılması ile sesin absorbe
edilmesi….……………………………………………………………………………...77
Şekil 5.38:Metro hattı boyunca pvs barıyerin sarmaşıkla kaplanması ile görsel etki ve
gürültü emiliminin sağlanması…………………………………………………………79
Şekil 5.39:Londra’da yapılmış yeşil duvar ve maliyeti………………………………...81
Şekil 5.40: Londra’da site etrafında uygulanmış yeşil barıyer ve maliyeti…………….82
Şekil 5.41:İngiltere’de Birmingham kütüphanesinini duvarına yapılmış yeşil duvar
sistemi ve maliyeti……………………………………………………………………...82
Şekil 5.42: Taşıt yolunun orman koridoru olarak düzenlenmesi projesi……………….84
x
Şekil 5.43: Canlı ve cansız elemanların ortak kullanımı ile gürültü perdeleri
Oluşturulması…………………………………………………………………………...85
xi
1. GĠRĠġ
Yaşadığımız çevrenin kalitesini, hoş görüntüsünü ve insan sağlığını, olumsuz yönde
etkileyen önemli faktörlerden biri de gürültüdür. Gürültü, insanların fizyolojik ve
psikolojik dengesini bozan, iş başarısını azaltan, çevrenin sessizliğini azaltarak ya da
yok ederek niteliğini değiştiren hoşa gitmeyen seslerden oluşan önemli bir çevre
sorunudur. Özellikle ülkemizde plansız kentleşme, altyapısız ve düzensiz yerleşme,
trafik yoğunluğunun artması, mekanik araçların ve donanımların günlük yaşamımıza
girmesiyle birlikte gürültü meselesi artmakta ve giderek insanların huzurlu şekilde
yaşayabilecekleri mekânların azalmasına sebep olmaktadır.
Ulaşım ihtiyacının karşılanabilmesi için başvurulan karayolu, havayolu, denizyolu ve
raylı sistemler önemli bir çevresel problem olan gürültü kirliliğini de beraberinde
getirmektedir. Bu da insanlar üzerinde olumsuz etkilere yol açmaktadır. Gürültüyü
tamamen ortadan kaldırmak belki mümkün değildir. Ancak kaynağını tespit edip oluşan
gürültüyü en az seviyeye düşürmek mümkündür.
Çoğu zaman gürültü bariyerleri görsel rahatsızlıklara yol açabilmektedir. Bu yüzden
gürültü bariyerlerinin görüntüsüne ve tasarlanmasına büyük önem verilmesi gerekir.
İnsanlara hitap eden gürültüden korunma sistemlerinde kabul edilen ve öznel algılanan
akustik etkiler daha fazladır.
Gürültü bariyerlerinin boyutlandırılması ve yapım tekniği ve akustik talepler için
tecrübeye dayalı denenmiş düzenlemeler elde mevcut olmasına rağmen planlayıcı,
çoğunlukla tasarıma ilişkin pek çok soru işareti ile baş başa kalır. Bu yüzden Gürültü
Bariyerlerinin Tasarlanması konusu ele alınmıştır. Aynı zamanda burada gürültü
bariyerlerinin çevresel ve estetik açıdan uygun bir tasarımı için öneriler ve bilgiler yer
almaktadır.
Bu proje çalışmasında amaç, gürültüyü kaynağında çözmek ve yayılmasını önlemek için
alternatifler sunmak, en doğru gürültü perdesi çözümünü uygulamak ve gürültü önleme
1
konusuna peyzaj mimarı bakış açısıyla bitkilendirme önerilerinde bulunmaktır. Buradan
hareketle; çalışmada, gürültü ve ses kavramlarından yola çıkılarak, gürültü kaynakları
tespit edilmiş, gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri ortaya konularak, gürültüye
karşı alınacak önlemler belirlenmiş ve son olarak da gürültü bariyerlerinin tasarlanması
konusuna değinilerek, bu konuyla ilgili dünyada yapılan çalışmalara yer verilmiştir.
2
2. LĠTERATÜR TARAMASI
2.1 GÜRÜLTÜ
Günümüzde yaşadığımız çevrenin kalitesini ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen
önemli faktörlerden biri de gürültüdür. Gürültüyü, “hoşa gitmeyen, istenmeyen, rahatsız
edici ses” olarak tanımlayabiliriz. Ses, nesnel bir kavramdır. Yani ölçülebilir ve varlığı
kişiye bağlı olarak değişmez. Gürültü ise öznel bir kavramdır. Tanımdan da anlaşılacağı
üzere bir sesin gürültü olarak nitelenip nitelenmemesi kişilere bağlı olarak değişebilir.
Kimilerinin severek ve eğlenerek dinlediği müzik diğerlerini rahatsız edebilir.
Özellikle hızlı büyüyen şehirlerde, mesken ve sanayi alanlarının plansız ve iç içe
gelişmesi, trafik yoğunluğunun artması, elektrik, elektronik ve mekanik aletlerin günlük
hayatımıza daha çok girmesiyle birlikte gürültüden rahatsızlık artmakta ve giderek
insanlarımızın
dinlenebilecekleri,
çalışabilecekleri
kısaca
huzurlu
şekilde
yaşayabilecekleri mekânlar azalmaktadır.
Gürültünün insan sağlığını ve rahatını bozduğu, olumsuz psikolojik etkiler yaptığı ve
gürültünün süreklilik arz etmesi durumunda psikolojik etkinin kalıcı olacağı bir
gerçektir. Bunlar Dünya Sağlık Örgütü WHO (World Health Orgaization) tarafından
uykusuzluk, stres, ruhsal ve kardiyovasküler (kalp damar) rahatsızlıklar olarak
verilmektedir. Büyük şehirlerde yaşayanlar gün boyunca şehrin gürültüsüne maruz
kalarak sağlık risklerine de açık olmakta. Bu gerçekleri göz önüne alan Avrupa Birliği
şehirlerde gürültüyü artık ciddi bir çevre sorunu olarak tanımlanmış bulunmaktadır.
Gürültü, akustik bir olgu olduğundan, gelişigüzel yapısı olan, bağımsız frekans
bileşenleri olmayan spektrum olarak tanımlanmaktadır (Kurra, 1982). 2872 sayılı çevre
kanunun 14. maddesine istinaden 11 Aralık 1986 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren
“Gürültü Kontrol Yönetmeliği” nde gürültü “Gelişigüzel yapısı olan ses sipektrumudur
ki, subjektif olarak istenmeyen ses biçiminde tanımlanmaktadır‟‟ (Anon., 1992).
3
2.2 SES
Ses titreşim yapan bir kaynak aracılığıyla hava basıncındaki dalgalanmaların
oluşturduğu ve insanda işitme duyusunu uyaran fiziksel bir olgudur (Çepel 1988; Yücel,
1995). Kurra (1982) sesi, fiziksel ve fizyolojik olarak ikiye ayırmıştır. Fiziksel ses,
titreşim yapan bir cismin ortamda oluşturduğu basınç değişimleridir. Fizyolojik ses ise
elastik bir ortamdaki basınç değişmelerin işitme organlarındaki oluşturduğu duyudur.
Ses dalgalarının oluşturduğu hava basıncına ses basıncı titreşimin bir saniyede
tekrarlanma sayısına Hertz sayısı (Hz), birim zamanda titreşimlerin yayıldığı mesafeye
de ses hızı denmektedir (Çepel, 1988).
Ses kaynağından 1 m uzaklıktaki ses basıncı sesin gücü olarak tanımlanır. Birim
alandaki sesin gücüne ses yoğunluğu bu yoğunluk düzeylerine sesin şiddeti denir
(Yazgan, 1980).
Sonometre ile ölçülen ses basınç şiddetinin birimi Desibel (dB)‟dir. Desibel insan
kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir
ses değerlendirme birimidir (Yücel, 1995). Başka bir ifadeyle saniyede 1000 titreşim
yapan sesin duyum şiddetidir. Desibel fiziksel bir büyüklük olmayıp, hesaplamalarda
kolaylık sağlayan oransal ve logaritmik bir değerdir (Çepel, 1988).
Ayrıca ses şiddetinin db(A)‟dan başka bir ölçü birimi daha kullanılmaktadır ki buna
eşdeğer gürültü seviyesi veya kısaca Leq denir.Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq) , verilmiş
bir süre içinde süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ortalama
değerlerini veren dB(A) biriminde bir gürültü ölçeği olup aşağıdaki gibi hesaplanır.
Leq = 10 log [(1/T) ∫ pA2 dt/pref2]
Leq = eşdeğer gürültü seviyesi (dB)
T = ölçüm süresi (s)
pA = ölçülen ses basıncı (Pa, N/m 2 )
pref = referans ses basıncı ( 20.10-6 Pa, N/m 2 )
4
Duyma sınırı eşiği 0dB(A) olup 120–130 dB(A) ise ağrı eşiğidir. 85 dB(A)‟nın
üzerindeki ses kaynaklarına uzun süre maruz kalan kişilerde duyma kaybı ortaya
çıkabilir.Yaklaşık olarak bir ses 10dB(A) artırılırsa insan kulağı tarafından 2 kat olarak
hissedilir. Trafik akışındaki yoğunluğun yarıya düşürülmesi yaklaşık olarak 3dB lik bir
azaltım sağlarken, yoğunluğun iki kat artırılması yaklaşık olarak 3dB lik bir artışa neden
olur. Örnek olarak, 90 dB(A), 80 dB(A) nın 2 katı kadar daha gürültülüdür. Benzer
olarak, aynı düzeyde iki ses kaynağını birleştirirsek elde edeceğimiz ses düzeyi, bir
tanesinden elde edeceğimiz düzeyin 3 dB(A) üstünde olacaktır. Yani bir arabanın
yarattığı ses 65 dB(A) ise, aynı arabadan 2 tane geçtiğinde ses düzeyi 68 dB(A)
olacaktır. Sonuç olarak trafiğin 2 katına çıkması ses seviyelerinde 3 dB(A)’lık bir artış
yaratacaktır ki bu da 3 dB(A)’lık farkın bile gürültü seviyesinde önemli bir yer
tuttuğunu göstermektedir.
2.3 GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI
Gürültü, insanoğlunun kendini bildiği tarihten bu yana var olduğunu düşünürsek, ilk
olarak akla şu soru gelebilir:“Gürültü son zamanlarda mı arttı?” Gürültü, hayatımıza
giren makineler ve toplu yerleşimle birlikte hayatımızda daha büyük ölçüde yer almaya
başladı. Gürültü kaynakları hızla çoğaldığından ve bu çoğalmanın gürültüyü azaltma
çabalarının yanında daha büyük ivmeye sahip olmasından dolayı, yapılan önleyici
faaliyetler yetersiz kalmıştır (Aktürk ve diğ.2003).
Gürültünün artış nedenleri kısaca şöyle sıralanabilir:
i) Kara, hava, deniz trafiği, endüstri, inşaat makineleri gibi dış gürültü kaynakları ile
yapı içinde türlü tesisat, konut ve is yerlerinde kullanılan çok sayıdaki çeşitli gürültü
kaynakları, gürültünün çok büyük oranda artmasına neden olmuştur.
ii) Yapılarda kullanılan malzemelerinin kullanımında uzun yıllar gürültü etkisi dikkate
alınmamıştır. Ayrıca iskelet sistemli yapılar, eski yığma yapılara oranla daha fazla ses
titreşimlerinin yayılmasına olanak vermektedirler.
iii)Müzik, oyun, sinema gibi hayata ait bazı değerlerde etkileme amaçlı ses yapısı
nedeniyle gürültü on plana çıkmış olup kapalı meka nlarda da iç gürültü seviyesi dışta
olduğu kadar yükselmiştir.
5
iv)Yerleşim alanlarının darlığı sebebiyle yatay dağılım yerini şehirlerde dikey
yapılanmaya bırakmıştır. Düşey yoğunluk artısı dolayısıyla insanlar insanlara ve gürültü
kaynakları da birbirine yaklaşmıştır.
Her türlü gürültü ile yapılan mücadelede gürültünün devamını önlemek için kirliliği
kaynağında çözmek prensibi esastır. Yayılmaya devam eden bir kirlilikte, yayılan
kirlilik ile uğraşmak kaynaktaki kirliliği önlemeye nazaran daha çok zahmet ve maddi
güç gerektirmektedir.
Ulaşım kaynaklı gürültü, araç motorlarının hareketi, teker yol yüzeyi teması,
aerodinamik etkiler ve diğer titresen yapılardan kaynaklanır.
Ulaşım kaynaklı gürültünün önlenmesi konusunda da hem kaynakta hem de yayılan
gürültünün önlenmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Gürültü düzeyi bazı etmenlerin etkisi altında artar veya azalır. Gürültü yayılımı rüzgarın
esiş yönünden, şiddetinden, olduğu gibi sıcaklık ve nemden de etkilenir (Demirel ve
Ark.1997).
6
Gürültü değişik kaynaklardan oluşmaktadır. Kurra (1982)‟de gürültü kaynaklarını şekil
2.1‟de görüldüğü üzere sınıflandırmıştır.
ġekil 2.1: Gürültü kaynakları
GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI
YAPI İÇİ GÜRÜLTÜLER
YAPI DIŞI GÜRÜLTÜLER
Ulaşım Gürültüleri
Yü ksek konuşma sesleri
Ev araçların ın gürültüsü
Karayolu
Demiryolu
Evdeki faaliyetler
Havayolu
Mekanik Sistemlerin Gü rültüsü
Endüstri ve Donatım Gürültüsü
Şantiye Gürültüleri
Yerleşim ve Ticaret Alanı Gürültüsü
Kaynak : (Kurra, 1982‟den değiştirilerek)
2.3.1 UlaĢım Gürültüsü
Her türlü gürültü ile yapılan mücadelede gürültünün devamını önlemek için gürültü
kaynağında çözmek prensibi esastır. Yayılmaya devam eden bir gürültü, yayılan gürültü
ile uğraşmak kaynaktaki gürültüyü önlemeye nazaran daha çok zahmet ve maddi güç
gerektirmektedir. Ulaşım kaynaklı gürültü, araç motorlarının hareketi, teker yol yüzeyi
teması, aerodinamik etkiler ve diğer titresen yapılardan kaynaklanır.
Gürültü kaynakları arasında en yaygın ve en uzun süre karşı karşıya kalınan gürültü
7
çeşidi ulaşım gürültüsüdür. Ulaşım kaynaklı gürültünün önlenmesi konuşunda da hem
kaynakta hem de yayılan gürültünün önlenmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Ulaşım gürültüsü kendi arasında karayolu, demiryolu ve havayolu gürültüsü olmak
üzere üçe ayrılır.
2.3.1.1 Karayolu trafik gürültüsü
Karayolunun olduğu her yerde aynı zamanda karayolu kaynaklı gürültü de söz
konusudur. Genellikle çizgisel kaynak olarak değerlendirilir.Özellikle kentsel yasam
alanlarında yasayanları en fazla rahatsız eden gürültü türüdür.
Karayolu trafik gürültüsü taşıtlara bağlı olarak taşıtın cinsi, motor tipi, modeli, yaşı,
bakımı ve taşıt yoğunluğuna; yolun niteliğine bağlı olarak ise, yol kaplamasının türüne,
yolun eğimine, yollardaki kavşaklara ve yol genişliğine bağlı olarak gürültü düzeyi
değişmektedir.
Karayolu Gürültüsüne Karşı Önlemler:
i)Trafik idaresi, trafik yönetimi
ii)Trafik organizasyonu ve yol alanı tasarımı
iii)Hızın azaltılması
iv)Trafiğin sabitleştirilmesi
v)Yol alanı tasarımı
vi)Taşıt yolu kalitesi
vii)İzolasyon
viii)Ulaşımın çevre dostu taşıtlara yönlendirilmesi
ix)Toplu taşımaya gürültü fakiri araçların dâhil edilmesi
x)Kamuoyuna az gürültülü ve çevre dostu sürüş tarzı hakkında bilgi verilmesi
8
Tablo 2.1: Karayolu çevresel gürültü sınır değerleri
Planlanan/YenilenmiĢ/ Mevcut Yollar
OnarılmıĢ Yollar
Alanlar
Gü rültüye
hassas
kullanımlardan
eğitim,kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve
kamp yerlerinin ağırlıklı olduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye hassas
kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan
konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye hassas
işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar
Endüstriyel alan lar
Lgündüz
(dBA)
LakĢam
(dBA)
Lgece
(dBA)
Lgündüz
(dB A)
LakĢam
(dBA)
Lgece
(dB A)
60
55
50
65
60
55
63
58
53
68
63
58
65
60
55
70
65
60
67
62
57
72
67
62
Kaynak : Çevre ve Orman Bakanlığından: Çevresel Gü rültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
2.3.1.2 Demiryolu gürültüsü
Yerleşmelerin içinden veya çok yakınından geçen, yolcu ve yük taşımacılığında önemli
bir yeri olan raylı sistemler, kara ulaşım gürültüsü kadar yaygın olmamakla birlikte,
gürültü
özellikleri
nedeniyle
büyük
rahatsızlık
kaynağı
oluşturmaktadır.
Demiryollarında lokomotif ve vagonların geçişi, hava doğuşlu seslerin yanında önemli
darbe gürültüleri de oluşturur. Demiryolunda kullanılan teknolojiye göre oluşan gürültü
seviyeleri değişiklik gösterir. Son yıllarda hızlı trenlerin hayatımıza girmesiyle, bu tur
trenlerin hızından kaynaklanan gürültü de gürültü kaynakları arasında önemli yer
tutmaktadır. Viyadüklerde veya acık alandan gecen raylı sistem yolundan 25 m
mesafeden ölçülen değerlere göre, tren viyadüklerden geçerken, viyadüklerin titreşimi
düşük frekanslı gürültü seviyesini artırıcı bir rol oynamakta ve rüzgâr temaslı
gürültünün de hissedilebilir derecede artmasına neden olmaktadır.
9
Demir Yolu Gürültüsüne Karşı Önlemler:
i)Sessiz araçların dâhil edilmesi
ii)Eski araçların değiştirilmesi
iii)Sürüş pistinin şekillendirilmesi
iv)Ray üzerindeki önlemler (Rayların taşlanması)
v)Tekerlek üzerindeki önlemler
vi)İzolasyon
vii)Viraj gıcırdamalarına karşı önlemler
viii)Hızın azaltılması
ix)Sürücü eğitimleri
x)Köprülerin şekillendirilmesi
Raylı ulaşım sistemlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi :
Lgündüz (gündüz gürültü göstergesi)
65 dBA,
Lgece
60 dBA
Lakşam
(gece gürültü göstergesi)
(akşam gürültü göstergesi)
55 dBA
10
sınır değerlerini aşamaz.
Tablo 2.2: Raylı ulaĢım sistemle rinde çevresel gürültü sınır değeri
Ye r altı Ġstasyonları
Gişeler,
koridorlar
Ye rüstü Ġstasyonları
merdivenler,
Duran ve
kalkan
trenler
için
55
Duran ve
kalkan
trenler
için
Platformlar
(platform
kenarından
1,8 m)
(dBA)
Geçen
Trenler
Çalışır
durumda
bekleyen
trenler
için
80
70
75
Geçen
Trenler
Platformlar
(platform
kenarından
1,8 m)
85
Çalışır
durumda
bekleyen
trenler
için
65
65
İstasyon
içinde
Havalandırma sistemi
Caddelerde
havalandırma
kanalları (9.0 m‟de)
( dBA)
55
55
İstasyon
içinde
kapalı
hacimlerde bulunan acil 80
havalandırma fanları (22.5
m.‟de)
2.3.1.3 Hava yolu gürültüsü
Havayolu trafiği, konforu, zamandan kazanımı ve güvenliği nedeni ile günümüzün en
gözde ulaşım yollarından biri haline gelmiştir. Bu avantajların yanı sıra güçlü uçak
motorlarının yeterli itme kuvvetini sağlayabilmeleri için çalışmaları sırasında
çıkardıkları gürültü, havaalanı cevre yakınlarında ikamet eden insanlar için bir kâbusa
dönüşmektedir. Özellikle hava trafiği yüksek olan havaalanlarının yakınlarında oturan
11
insanlarda uyku düzensizliği,
verimsiz uyku,
stres,
bas ağrısı gibi etkiler
oluşturmaktadır.
Almanya‟da yapılan bir araştırmada askeri uçakların 115 dB(A)‟lık bir gürültü
çıkardığını tespit etmiştir (Uslu, 1995). Ayrıca, Yazgan (1980)‟ın belirttiği üzere 152 m
yükseklikten uçan bir jet uçağı 120 dB(A)‟lık bir gürültü çıkarır. İzmir, İstanbul,
Antalya ve Ankara gibi illerde uçak seferlerinin çok olmasından dolayı süreklilik
kazanarak çok rahatsız edici boyutlara ulaşmaktadır.
Tablo 2.3: Havaalanları çevresel gürültü sınır değerleri
Küçük Hava Alanları
(yılda
Alanlar
elli
Büyük
Hava
binin Alanları (yılda elli
altında iniĢ/ kalkıĢın bin üstü iniĢ/kalkıĢın
olduğu hava alanları)
olduğu
hava
alanları)
Gü rültüye
hassas
kamp yerlerinin ağırlıklı olduğu alanlar
yapılar
ile
gürültüye
konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar
yapılar
ile
gürültüye
Lgündüz
LakĢam
Lgece
(dBA)
(dBA)
(dBA)
(dBA)
(dBA)
(dBA)
63
58
53
65
60
55
65
60
55
68
63
58
67
62
57
72
67
62
70
65
60
75
70
65
hassas
işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar
Lgece
hassas
Ticari
LakĢam
kullanımlardan
eğitim,kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve
Ticari
Lgündüz
12
2.3.2 Endüstri ve Donatım Gürültüsü
Kurra (1982), endüstri ve donatım gürültüsünü oluşturan etmenleri, darbeler (presleme,
vurma, basma v.b. araçları), mekanik olaylar (güç iletimi, kesme, tutma vb. araçları),
akışkan akımlar (fanlar, komprasörler, pompalar v.b.), elektromanyetik kuvvetler
(motorlar, jeneratörler, transformatörler, kaynaklar v.b.) olarak belirtmiştir. Bu gürültü
kaynaklarından 200 Hz‟de çalışan bir torna tezgahı 100 dB(A), bir komprosör 15 m
uzaklıkta 85 dB(A) gürültü üretmektedir.
Ülkemizde
endüstriyel
kaynaklı
çevresel
gürültü
sorunu
öncelikli
olarak
değerlendirilmesi gereken konular arasında yer almaktadır.Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği endüstriyel tesisler konusunda bir takım
düzenlemeler ortaya koymaktadır. Endüstriyel tesisler çevresel gürültü ile ilgili olarak
işletme aşamasında tablo 2.4.de belirtilen sınır değerlerini sağlamak zorundadır.
Tablo 2.4: Endüstriyel tesisler için çevresel gürültü sınır değerleri
Alan
Lgündüz
LakĢam
Lge ce
( dBA)
(dB A)
(dB A)
60
55
50
65
60
55
68
63
58
70
65
60
Gü rültüye hassas kullanımlardan eğit im, kü ltür ve
sağlık alan ları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu
olduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürü ltüye hassas kullanımların birlikte
bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu
alanlar
Ticari yapılar ile gürü ltüye hassas kullanımların birlikte
bulunduğu alanlardan işyerlerin in yoğun olarak bulunduğu
alanlar
13
2.3.3 ġantiye Gürültüsü
Özellikle yerleşim alanlarının yakınında bulunan inşaat gürültüleri rahatsız edici
olmaktadır. İnşaat gürültüleri kullanılan makinanın türüne, sayısına ve yapılan işlere
bağlı olarak değişmektedir .
İnşaat alanlarında 3 m‟den yapılan ölçümlerde beton karıştırıcısı 110 dB(A), grayder
110 dB(A), traktör 100 dB(A), vinç 115 dB(A) ve tuğla pres makinasının ise 100 dB(A)
gürültü çıkardığı belirtilmektedir (Uslu, 1995).
Tablo 2.5: ġantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerleri
Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım)
Lgündüz ( dBA)
Bina
70
Yo l
75
Diğer kaynaklar
70
Aşağıda ulaşım için gürültü azaltma potansiyelleri Tablo 2.6‟da verilmekte ve aynı
zamanda gürültü azaltılmasına ve havanın temiz tutulmasına yönelik önlemler
gösterilmektedir.
Gürültü azaltmasına ve temiz hava tutulmasına yönelik önlemlerin etkinlikleri
değerlendirme:
++ çok olumlu etkiler
+ olumlu etkiler
0 etkilenmede oldukça nötr (0+ olumlu eğilim)
14
Tablo 2.6: Gürültü azaltmasına ve temiz hava tutulmasına yönelik önlemlerin
etkinlikleri
Önlemler/Senaryol ar
Yük Azaltıcı Etkiler
Gürül tü
Hava
Araçların çıkard ığı kirletici
madde emisyonun düşürülmesi
Araçların yol açtığ ı gürültü
emisyonun düşürülmesi
Yo l ağ ındaki kirletici
madde çıkışı düşük olan
araç sayısının arttırılması
Yo l ağ ındaki az gürültülü
araç sayısının arttırılması
Geniş çaplı Modal-Sp lit değişikliği yapılarak, araç
trafiğ inin azalması
TIR oranların ın bütün şehir
bazında azalması
Trafik akışının yönlendirilmesi
ve başka yere aktarılması
TIR oranların ın azalması
Hızın azalması
0
Trafik akışının
iyileştirilmesi
Emisyon azalt ıcı yol ağı
düzenlen mesi
++
2010: +
2015: ++
0
0
+
++
0+
0+
0+
0+
+
+
+
+
++
+
0+
+
+
0+
0+
Mekansal ve Zamansal Etkiler
Mekansal Etkiler Zaman Çerçevesi
ve Ġkincil Efektler
Bütün şehir
Teknik geliş melere
bazındaki etkisi
bağlı o larak
Yo l ağ ı; icab ında
yer değişim
efektleri
Bütün şehir
bazındaki etkisi;
olumlu efekt
trafiğ in azalması
Kısa vadeli:
teknik gelişmen in
devamında azalan
efektler
Uzun vadeli
Yo l ağ ı; Yer
Değişim efekt leri
Kısa ile o rta vadeli
Yo l ağ ı; trafik
güvenliğinin art ışı
Yo l ağ ı
Kısa vadeli
Yo l ağ ı; icab ında
Ulaşım işlemlerinde
düzelmeler
-Yo l ağ ı
Kısa ile o rta
vadeli
Azami önlem paketi
++
++
Uzun Vadeli
Gü rültüyü azaltıcı sürüş
0
pisti kaplaması
Şehir içinde 50 km/h ye kadar
+
Kara yollarında 70 km/h saatlik
++
Yo l şeritlerin yol o rtasına
+
0
Yo l ağ ı
yerleştirilmesi
Ses bariyer duvarı
++
0+
Bölgesel olarak
Tren tekerlek aksamındaki
+
0
Ray yolunda
Araç kullanıcılara
ses yutucular
bağlı
Düz ray güzergâhlardaki
+
0
Ray yolunda
ses yutucu aksam
Demiryolu (ray)
++
0
Ray yolunda
virajlarındaki ses yutucu aksam
Rayların zımparalan ması
++
0
Ray yolunda
Çelik köprülerdeki ses
++
0
Ray yolunda
yutucular
15
2.4 GÜRÜLTÜNÜN ĠNSAN SAĞLIĞI ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ
Gürültü herkesi etkileyen bir sorundur. Yüksek gürültü seviyesi olan ortamlarda, uzun
süre bulunan kişilerde, kalıcı işitme eşiği değişimleri olduğu birçok araştırmacı
tarafından saptanmıştır. Daha düşük seviyeler ya da kısa süreli etkilenmelerde, işitme
duyusuna yönelik belirgin bir zararın saptanması çok kolay olmasa da, gürültünün insan
sağlığı,
davranış
biçimi
ve
mutluluğu
üzerindeki
olumsuz
etkileri
belirlenebilmektedir.Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından 1996
yılında yayımlanan bir raporda aşağıdaki tablo 2.7.de verilen tespitler elde edilmiştir.
Tablo 2.7: Gürültünün etkisi
Gündüz (Leq) (dBA)
Etki
55-60
Gü rültü rahatsız eder
60-65
Rahatsızlık belirgin b ir şekilde artar
65 üzeri
Davranış biçiminde engellemeler oluşur, gürültü
kaynaklı zararlı sempto mlar oluşur
2.4.1 Fizyolojik Etkile ri
Gürültünün işitme duyusunda oluşturduğu olumsuz etkilerdir. Geçici ve kalıcı olarak iki
bölümde incelenebilir. Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme esiği kayması
ve duyma yorulması olarak bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. Etkilenmenin
çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine kavuşmada tekrar gürültüden
etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır.
İnsan vücudu, ani ve yüksek seslere karşı otomatik ve bilinçsiz olarak tepki
göstermektedir.
Sürekli
fizyolojik
parametreleri
(frekans
kardiyak)
ve
elektroansefalogramları kaydedilen kişilerde yapılan bilimsel değerlendirmeler, gürültü
kaynaklı fizyolojik etkilenmeleri açıkça göstermiştir.
16
Gürültü ile kardiovasküler hastalıklar arasında ilişkiler konusunda sürdürülen çalışmalar
ve deneyler, gürültünün;
a)Yüksek kan basıncına (hipertansiyon)
b)Hızlı kalp atışına
c)Kolesterol artışına
d)Adrenalin yükselmesine
e)Solunumun hızlanmasına
f)Adale gerilmesine
g)İrkilmelere
neden olabildiğini kanıtlamıştır.
2.4.2 Psikolojik Etkile ri
Bilimsel araştırmalarda gürültüye maruz kalmış kişilerin hemen hemen tümünde
psikolojik rahatsızlıklar bulunmuştur. Gürültülü yerlerde yaşama nın en belirgin karşılığı
“annoyance” olarak tanımlanan rahatsızlık, sıkıntı ve gerilim duygusudur. Gürültü
yeteri kadar yüksekse ve kaynağı belirsiz ise veya neden olduğu gerilim yeteri kadar
fazla ise aşağıdaki davranış bozuklukları görülmektedir:
a)Rahatsızlık, aşırı tepkilere ve davranışlara dönüşebilir: Ani parlamalar, öfkeye hakim
olamama ve kendini kaybetme gibi.
b)Kızgınlık ve öfkenin içe yöneltilmesi:
c)Kızgınlık ve öfkenin dışa vurumu: Tartışmacı ve karamsar olma durumu.
d)Sakinleştirici kullanımı: Uyku hapı tüketiminin artması.
e)Hoşgörünün azalması.
f)Yardım isteğinin azalması.
g)Davranış Bozuklukları
h)Öfkelenme
ı)Rahatsızlık Duygusu
i)Sıkılma
k)Diğer tepkiler: Doktorunu ziyaret etme, penceresini kapatma, dışarıda az zaman
geçirme veya şikayetini bildiren yazılar yazma gibi.
17
2.4.3 Performans üzerine etkileri
İnsanların evlerinde, işyerlerinde ve çeşitli aktiviteleri sırasında maruz kaldıkları
gürültünün performanslarını (verimini) ne yönde etkilediği araştırılmıştır. En önemli
performans etkileri şunlardır:
a)Karşılıklı konuşmanın etkilenmesi :
i)Dinleme ve anlama güçlüğü ortaya çıkar.
ii)Konuşma kesintiye uğrar.
iii)Yüksek sesli konuşmak gerekir.
iv)İnsan iletişimi bozulur.
v)Telefon konuşmaları etkilenir.
vi)Radyo, TV ve müzik dinleme etkilenir.
b)İş performansının etkilenmesi:
Çalışma hayatında yüksek düzeyli ve ani veya kesikli gürültüler iş verimini çeşitli
biçimlerde etkileyebilir :
i)İşin zamanında yapılması
ii)İşin doğru olarak yapılması
iii)İş kazaları
Tablo 2.8: Ses düzeyi ve insan sağlığı üzerindeki etkileri
Gürültü Derecesi
Etkilenme Aralığı
Sağlık Üze rine Etkileri
(dBA)
1.Derece gürültüler
30-65
Konforsuzluk,rahatsızlık,öfke,kızgın lık,uyku
düzensizliği ve konsantrasyon bozukluğu.
65-90
Fizyolojik
reaksiyonlar;kan
basıncı
art ışı,kalp
atışlarında ve solunumda hızlan ma,beyin sıvısındaki
basıncın azalması,ani refleksler
90-120
Fizyolojik reaksiyonlar,baş ağrıları
120-140
İç ku lakta devamlı hasar,dengenin bozulması
>140
Ciddi beyin tahribatı,ku lak zarının patlaması
Kaynak : Çevre ve Orman Bakanlığından: Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
18
3. KARAYOLLARINDA GÜRÜLTÜYÜ AZALTMA YÖNTEMLERĠ
Karayollarında kullanılan gürültüyü azaltma yöntemlerini şu şekilde gruplandırabiliriz:
a)Yolda uygun yüzey kaplaması (Sessiz yollar)
b)Yol kenarında toprak tepeciklerin (Sed) oluşturulması ile sesin azaltılması
c)Yol kenarlarının bitkilendirilmesi
d)Yol kesitinde alınabilecek önlemler (Diğer barıyer türleri)
e)Yol kenarında sesten korunma duvarlarının yapılması (Gürültü perdesi)
3.1 SESSĠZ YOLLAR
Trafik gürültüsü hareket halindeki araçlardan kaynaklanmaktadır. Araçların çıkardığı
gürültü, aracın hareket etmesiyle çevresinde oluşturduğu hava akımının gürültüsü,
motor ve diğer güç kaynaklarının gürültüsü ve lastikle yol arasındaki etkileşimden
doğan gürültü olarak üçe ayrılır. Hafif araçların, otoyol çevresinde yarattığı gürültünün
yüzde 75 ile yüzde 90‟ı lastikle yol arasındaki etkileşimden doğan gürültüdür. Bu
etkileşim gürültüsü lastik özelliklerinden, pürüzlülük, hava miktarı ve esneklik gibi yol
yüzeyinin özelliklerinden etkilenir.
Gürültüyü azaltmak için kullanılan en etkili yöntem sesi emerek gürültüye kaynağında
müdahale eden sessiz yol kaplamalarıdır. Özellikle Avrupa ülkeleri sessiz kaplamalar
kullanarak gürültü kirliliğini önleme konusunda öncü olmuşlardır. Sessiz kaplamaların
en yaygını poroz (gözenekli) asfalttır.
Poroz asfaltın hava oranı yüksek olup ince agrega oranı düşüktür. Asfalt ve araba lastiği
etkileşiminden doğan ses, asfalt yüzeyindeki hava boşlukları tarafından emilir ve
çevreye yayılan ses düzeyi azalır. Poroz asfalt, diğer kaplama tipleriyle kıyaslandığında
ses seviyelerini 3-4 dB(A) kadar azaltabilmektedir. Bu da trafiğin yarı yarıya azalması
ile eşdeğerdir.
19
Poroz asfaltın hava oranı yüksek olduğundan geçirgenliği de fazladır. Bu nedenle
yağmur suları yüzeyde birikmeyip karışımın hava boşlukları tarafından emilir. Böylece
yağışlı havalarda araçların kayma direnci artar, su yüzeyi kaynaklı yansımalar azalarak
görüş artısı sağlanır, taşıtların su sıçratması da engellenmiş olur.
ġekil 3.1: Poroz asfalt örneği
Kaynak :sessiz yollar
20
3.2 SEDLER
Bu tip gürültü önleyici yapılar arazinin geniş olduğu, uygulama alanı bulunabilecek ve
yoğun trafiğin olduğu yerlerde kullanılır. 1/1,5 oranındaki sev eğimleri bu tip sedler için
genellikle yeterli olmaktadır.Gürültü önleyici sed‟ler, oldukça geniş alan kapladığı için
şehir içi yollarda ve kamulaştırmanın yapılamadığı yok güzergahlarındaki alanlarda bu
tip bariyerlere rastlanmamaktadır.
Genellikle yarmalarda ve düz alanlarda kullanılır.Yol inşaatı sırasında yeterli genişlik
mevcut ise özellikle yarmalarda kolaylıkla ortaya çıkabilir.
Aşağıdaki şekilde, yarma şevi aynı zamanda bir seddin de eğimli yüzeyini oluşturmakta
ve yeterli yüksekliği sağlayabilmek ve bu sırada genişliği az tutmak için sed ortasına
koruma duvarı uygulanmaktadır (Öztürk, Z.1992).
ġekil 3.2: Sed’lerin uygulama Ģekli
Kaynak : (Öztürk,1992).
Sed lerin kullanımı konusunda birçok ülkede doğal görünümlerinden dolayı bir engel
bulunmamaktadır ancak, gürültü duvarları için aynı durumdan bahsedilemez. Birçok
ülkede estetik acıdan problem oluşturduğu düşüncesiyle gürültü duvarlarına yükseklik
sınırlandırması (genellikle 3m.) getirilmektedir. Dolayısıyla arazinin müsait olduğu
durumlarda, düşük bakım maliyetlerinden dolayı da sedler kullanılmaktadır.
21
Sedler genellikle tek basına kullanılmaz. Estetik amaçlı veya sed eğim stabilitesinin
sağlanması amacıyla da olsa bitkilendirme ile veya daha kısa gürültü duvarları ile
birlikte kullanılır. Kanada British Columbia Karayolları ve Ulaştırma Bakanlığı
“Gürültü Kontrolünde Sed Yapıları” adlı raporunda (1997) sedler çimlendirildiği
takdirde aynı yükseklik ve konumdaki çimlendirilmemiş bir sede göre 2 dBA‟lık bir
gürültü kazancı sağlamaktadır. Aşağıda, adı gecen raporun yazılmasını sağlayan
deneyler için oluşturulan 1/31,5 ölçeğindeki deney modelinden elde edilen diğer
sonuçlar listelenmiştir:
i)3:1 veya daha az eğimli yüze sahip olan sedler, 1,5:1 veya 2:1 veya bunlardan daha
dik eğime sahip yüzeyi olan, aynı yükseklik ve konumdaki sedlere göre gürültü
düzeyinde 0,5 - 1,0 dBA‟lık daha az azalma meydana getirirler.
ii)Sedlerin tepe şekilleri gürültünün azaltılmasında önemli bir rol oynamamaktadır. Düz
veya dairesel tepeli olan sedlerin kama seklinde tepeye sahip olan sedler üzerinde 0,5
dBA düzeyinde bir avantajı bulunmaktadır.
iii)Yüksek gürültü emme özelliğine sahip yüzeyi bulunan sedler, normal çim yüzeyli
sedlere göre 4-5 dBA daha fazla gürültüyü keserler. Bu ölçüdeki bir azalma, ancak
yansıyan gürültünün azaltılmasından ve setin üstünden gecen gürültünün üst yüzey
tarafından emiliminden kaynaklanmaktadır.
iv)Çok sık bahsedilen “yumuşak-tepe düzeltmesinin (soft-top correction)” çim yüzeyli
sedlerden öte sadece yüzeyi yüksek gürültü emiciliği özelliği taşıyan sedlerde geçerli
olduğu görülmüştür.
v)Normal sedlerin üzerine bariyer duvarları eklendiğinde, çeşitli boyut ve eğim
kombinasyonlarına göre yapılan deneylere göre aynı yüksekliğe sahip sedlere göre bu
tip kombine sedlerin ortalama 1,5 dBA daha fazla gürültüyü azalttığı görülmüştür. Bu
tip, bir duvar yardımıyla yükseltilmiş sedlerde, yansıyan,saçılan ses dalgalar, sed
üzerinden direkt gecen dalgaları yok etme, en azından güçlendirmeme eğilimindedirler.
vi)Optimal duvar,sed performansı, duvarın yüksekliğinin sed yüksekliğinin yarısından
daha az olduğu durumlarda sağlanmıştır.
vii)Duvar, sed kombine gürültü perdeleri, normal gürültü emici yüzey özellikteki
sedlerden, hatta bazı durumlarda yalnız duvardan ibaret olan gürültü perdelerinden daha
iyi performans sağlamışlardır.
22
viii)Madde 6‟da açıklanan duruma ait bir istisna olarak, eğer 3 m.lik, yüksek gürültü
emici özellikli yüzeye sahip bir sed, 1 m.lik bir duvar ile yükseltilirse, üzerine 1 m.lik
duvarla yükseltilmesine rağmen sadece sede nazaran bariyerin toplam performansı 10,4
dBA‟dan 9,9 dBA‟ya azalmıştır. Aşırı ses yutucu bir yüzeye sahip bir sedin bir duvarla
yükseltilmesi durumunda, bu iki sistemin ayrı ayrı kullanıldığı durumda elde edilen
performans
kazanımlarının
toplamının
birlikte
kullanıldığı
sitemin
toplam
performansına eşit olmayacağı görülmüştür.
ix)Sed veya duvara ait yüzeyin trafik gürültüsünü emici veya dağıtıcı özellikte olmasına
rağmen bitkilendirilmesi,
sedin toplam performansına çok küçük bir
değer
kazandırmaktadır. Hatta yüksek frekanslı durumlarda, bitkilendirmenin sedin üzerinden
aşmasına izin vermek, gürültünün sedin tepe noktasında bitkiler sebebiyle daha fazla
kırılmasından dolayı gürültünün sedin arkasına geçmesine izin verir. Bu durumda sedin
sadece kendisi dahi bitkilendirilmiş halinden daha iyi performans sağlamaktadır.
Sedlerin, arazi koşulları uygun olduğu takdirde, diğer türler üzerinde bazı avantajları
vardır. Bunlar:
i) Sedlerin doğal görünümleri vardır.
ii) Sedler, gürültü duvarlarının aksine açıklık hissi uyandırır.
iii)İnsaat hafriyatlarından gelen toprak kullanıldığında inşa maliyeti daha da
azalmaktadır.
iv)Bakım maliyeti işletme ömrü boyunca gürültü duvarlarına nazaran daha azdır.
v)Belirli bir kullanım ömrü yoktur.
23
Kaynak :( Landscape Walls, 2013)
Sedlerin perdeleyici yüzeyi ses kaynağına yeterince yakın olmadığından, sedlerin
yüksekliği perdelerin yüksekliğinden daha fazla olmalıdır.
24
3.3 BĠTKĠLENDĠRME
Kent içerisindeki yol ağaçlandırmaları trafik tekniği yönünden; yönlendirme, kimi
noktaların vurgulanması, sürücünün ilgi alanını sınırlama, duran trafiğin gölgelenmesi,
yayaların güvenliği, dikey ve yatay yöndeki olumsuz görünümleri önleme, yol boyunca
yapı ve mekanları bağlam,ayırma konularında işlevler üstlenirler (Öztürk, B., 2002).
Gürültü önlemede iğne yapraklı, her dem yeşil (koniferler) bitkiler geniş yapraklı
olanlara göre daha etkilidir. 100m genişliğindeki iğne yapraklı bir bitki şeridi ile gürültü
düzeyi yarıya indirilir. Almanya'da 10-25 m genişliğinde şeritler halinde tesis edilen
gürültü perdeleri ile, gürültü 0,7-10,7 desibel arasındaki ölçülerde azaltılabilmiştir
(Selimoğlu, 1994). Demirel ve diğerleri (1996) ise, bu genişliği 20-30m olarak
vermektedir ve buradaki ağaçların boyunun 14 m.ye ulaşması gerektiğini, şeridin
kenarının trafik hattı merkezinden 16-20m bir mesafede yer alması gerektiğini
belirtmiştir. Aynı çalışmaya göre trafik hızının daha düşük olması nedeniyle kent içi
uygulamalarında, ağaç ve çalılardan oluşan 6-16m.lik bir şerit ve bu seride ait dış
kenarın en yakın trafik hattının merkezine 5-16m mesafede bulunması etkili gürültü
azalımı için yeterli görülmüştür.
Gürültüyü önlemede şeridin genişliğinden çok şeritte yer alan bitkilerin yapısı
önemlidir. Sık tepe yapısına sahip boylu ağaçların çalılarla kombinasyonu ile bu
kombinasyonun yerleşimi önemlidir. Gürültü perdesi gürültü kaynağına yakınlığı ve
korunacak alana olan uzaklığı ölçüsünde etkindir (Selimoğlu, 1994).
Trafik şeridine 15m mesafeden başlayarak 30 m genişliğinde oluşturulan bir ağaç
kümesinin sesi kesmekteki etkisi şu şekildedir (Demirel ve diğ., 1996) :
30 m mesafede 5 dB(A)
Bitkilendirme ile gürültüde meydana gelecek azalmalar Şekil 3.5 ‟ve Şekil 3.6 da
gösterilmiştir.
25
ġekil 3.5: Bitkilendirmenin gürültü azaltımına etkisi
Düz alanlardaki tepeciklerde geniş
bitkilendirme,
yeterli
gürültü
bitkilendirme, kontrolü sağlamak için
gereklidir.
Tek tür bitkilendirme yerine, karışık
tür bitkilendirme sesin kırılmasında
daha iyi sonuç verecektir.
Kaynak : (Demirel ve diğ., 1996)
ġekil 3.6: Yol ağaçlandırma çalıĢ malarının gürültü kirliliğine etkisi
Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı, (2013)
26
Gürültü azaltımında kullanılan bitkilerde aranan özellikler şu şekilde sıralanabilir:
i) Bitkilendirme alanının en az 5 m genişlikte olması gerekir. Bu genişlik 30 m ye kadar
çıkabilir.
ii) Tesis ve bakım giderlerini azaltmak için kullanılacak bitkilerin mümkün olduğu
kadar doğal bitki örtüsünden seçilmesi veya uygun türlerle doğal bitki örtüsünün bir
arada kullanımına gidilmesi gereklidir.
iii) Herdem yeşil bitkilerin tüm yıl yeşil olmaları nedeniyle uygun türlerin kullanımına
özen gösterilmelidir.
iv) Bitkiler gürültünün geliş yönüne dik olacak şekilde tesis edilmelidir.
v)Bitkiler olabildiğince birbirine yakın dikilmeli, aralıklar her bir tür için o yerdeki
yetişme koşullarına uygun olmalıdır.
vi) Boylu, büyük, sert dokulu, yere kadar inen sık yaprak, dal ve tepe dokusuna sahip
bitkiler tercih edilmelidir.
vii) Perdelerin tesisinde farklı boylarda ağaç, ağaçcık ve çalı grubu bitkiler
kullanılmalıdır.
viii) Bitki dikiminde kısa boylu bitkilerin ön tarafta uzun boylu bitkilerin ise arka tarafta
dikilmesi, bitkiler arasına mümkün olduğunca boşluk kalmaması daha etkili sonuç
verecektir. Yüksekliği 5 m‟ nin üstünde olan çalı ve iğne yapraklı türler gürültüyü
diğerlerine göre daha iyi engellemektedir.
ix) Ağaç ve çalı perdesi gürültü kaynağına ne kadar yakın ve korunacak sahaya ne kadar
uzak olursa o ölçüde optimal sonuç verecektir.
x) Bitkisel gürültü perdeleri, gürültü bariyer duvarı ile bir arada bulunduran toprak
duvar üzerine tesis edilen bitkisel düzenlemeler gürültüyü engellemekte daha etkilidir.
Bitkilendirme tasarımı; değerli doğal bitki topluluklarının tanınmasını, bakımını ve
yaban hayatı için sağlıklı, farklı ve güçlü bir yaşam ortamı temin eden yeni
vejetasyonlar oluşturulmasını sağlayarak, doğa ile insan arasındaki dengenin
onarılmasına yardımcı olur (Dee, 2001).
Trafik gürültüsünü önleme amaçlı bitkisel uygulamalar; beton duvar, plastik levha gibi
cansız malzemelere göre ekonomik açıdan daha uygun olmasının yanında mevsimlere
göre değişen renk ve biçim özellikleri ile çevreye estetik görünüm sağlarlar.
27
ġekil 3.7: Karayolunda bitkilendirme ile yapılmıĢ gürültü perdesi örneği
Kaynak :(Landscape Walls, 2013)
Bitkilendirme tasarımının amaçlarından biri olan estetik hoşnutluk göz ardı edilmemesi
gereken bir konudur.
ġekil 3.8: ġehiriçi karayolunda bitkilendirme ile yapılmıĢ gürültü perdesi örneği
28
Tablo
3.1:Ağaç
ve
çalıların
gürültüyü
azaltma
(dB)
değerlerine
göre
gruplandırılması
I.
0-2 dB (A)
II.
2-4 dB (A)
III.
4-6 dB(A)
IV.
6-8 dB(A)
-Salix eloegnos,
-Chamaecyparis
laws. glauca,
-Thujopsis
dolabrata,
-Buxus
sempervirens
arbor salicif.,
-Picea asperata,
-Taxus baccata,
-Picea
glauca
con.,
-Salix, alba vit.,
-Sophora
japonica,
-Cotaneaster
multiflorus,
-Sprica
x
vanhouttei.
Chamaecyparis
obt nona,
-Ligastrum
vulgase,
-Caragana
arboresens,
-Prunus
mahalep,
-Lonicera
korolkawii,
-Lanicera
tatarica,
-Rhodotypos
scandes,
-Crataegus
monogyna,
-Pyracantha
cocinea,
-Rosa
multiplora,
-Sorbaria
sorbifolia,
Chamaecyparis
pisiffiflif.
-Juniperus
chin.
pfitzeriana
,
-Betula
pendula,
-Alnus
incana,
-Cornus
alba,
-Cornus
sanquinea,
Pterocarya
fraxinipoli
a,
-Forsiythia
x
intermedia
,
Sambucus
nigra,
-Lonkera
ledebourii,
-Lonicera
maachii,
-Acer
negundo,
-Populus
canadensis
Hybriden,
-Corylus
avellana
-Tilia
cordata.
Philedephu
s
Pubescens,
-Carpinus
betulus,
-Syringa
vulgaris,
-Fagus
sylvatica,
-İlex
aquifolium
,
-Ribes
divaricatu
m
-Quercus
robur,
Rhododen
dron.
Kaynak : (Beck‟e atfen Ürgenç, 1990)
29
V.
8-10
dB(A)
-Populus
x
borelinens
is,
Viburmun
lantana,
Viburnum
rhytidoph
yllum,
-Tilla
platyphyll
os.
VI.
10-12
dB(A)
-Acer
psedopla
tanus.
Herdemyeşil 35 bitki türleri ile yapılan bir araştırmada, büyük çalılardan oluşan yeşil
kuşağın 5 m‟den daha az mesafede 6 dB(A)‟den fazla, ağaç ve çalılardan oluşan grubun
6-19 m mesafede 3-5.9 dB(A), seyrek ağaç ve çalılardan oluşan grubun 20 m mesafede
2.9 dB(A)‟den daha az gürültüyü azalttığını belirlenmiştir (Fang and Ling, 2003).
3.4 DĠĞER BARĠYER TÜRLERĠ
Yukarıda anlatılan bariyer türlerinin dışında yolun üstten yarım veya tamamen
kapatılması ile sağlanan bariyer sistemleri de bulunmaktadır. Bu tip önlemler oldukça
etkili yöntemlerden olup, bu şekilde ulaşım kaynaklı gürültüde 25 dBA‟ya ulaşan
gürültü azalması sağlanabilmektedir (Ö zturk, Z., 1998).
a) Sundurma (Cantilever) Bariyerler:
Sundurma bariyerler, yolun üzerine doğru ç ıkma yapan bariyer turudur. Bu tip
bariyerlerin normal dikey bariyer türleri üzerinde bazı avantajları vardır.
i)Üst kısım yol üzerine doğru kıvrıldığından dolayı, aynı azalmayı sağlayacak düşey bir
bariyere göre toplam bariyer yüksekliğinde kazanç sağlanır.
ii)Yol güzergahı üzerindeki yasam alanlarındaki insanlar için düşey bariyerin
oluşturduğu görsel kısıtlayıcılık etkisi bariyerin yol üzerinde kıvrılması nedeniyle
azalmaktadır.
iii)Sundurmalı yapının yol üzerinde kalan kısmı, kısmi yarma oluşturan topografyaya
sahip arazilerde farklı amaçlarda kullanılmak üzere düzenlenebilir.
Sundurma bariyerler de çeşitli tiplerde malzemeden inşa edilebilir ve ses emici veya sesi
yansıtıcı özellikte inşa edilebilir. Danimarka‟daki tü m tren yollarında Danimarka
gurultu mevzuatının öngördüğü küçük ölçekli, 2,5–3 m yüksekliğinde çelik yapıda
sundurmalı bariyerler kullanılmaktadır, ancak Hollanda, Zeist şehri A28 yolu üzerinde
büyük ölçekli 10 m yüksekliğinde yüksek yapıları gürültüden koruyan beton sundurmalı
bariyerler de kullanılmaktadır (Kotzen, English, 1999).
30
ġekil 3.9:Sundurma bariyer uygulama örnekleri, Zeist ve Dordrecht, Hollanda
Kaynak: (Kotzen,English,1999)
Biçim açısından incelendiğinde bu tip bariyerlerin başarısı, bariyerin çatı tasarımı ile
ilişkilidir.Özellikle yay seklinde gökyüzüne doğru kıvrılarak yükselen ve yolun kurbuna
göre yatay eğimle konumlandırılmış yapılar bu konuda başarılı bulunan tasarımlardır.
Bu tasarımlarda toprak ile temas sağlayan bölgelerdeki keskin sekilerli yumuşatmak
için bodur bitkiler kullanılabilir. Bu çalışma aynı zamanda, bariyerin kullanıldığı alana
göre çevreye uyum sağlamasına yardımcı olur.
b) Tünel yapıları:
En iyi gurultu azaltma metotlarından biridir, ancak sesin madde ile iletimi ve
yankılanma özellikleri de göz önünde bulundurularak tasarım yapılması gerekmektedir.
Bir tarafı acık bırakılan yapılarda, 25 dBA lık bir gurultu azalması sağlanamazken
aydınlatma ve havalandırma gibi maliyetli uygulamalardan tasarruf sağlanmış
bulunulmaktadır, ancak ses yutucu malzemeler kullanılarak bu gurultu azalması miktarı
arttırılabilir (Öztürk, Z., 1998).
Doğal zemin kotu altında yapılan tünel yapılarının bir avantajı da, bu tünellerin
üstlerinin park, bahçe gibi farklı amaçlar için yeniden düzenlenip kullanılabilmesidir.
Ancak su var ki, tünel yapıları tamamıyla kapalı olmak veya yeraltında olmak zorunda
değildir.
31
ġekil 3.10: Yolların kapatılması örnekleri
Kaynak: (Kotzen,Eng lish,1999)
ġekil 3.11: Genova, Ġtalya, tünel uygulaması örneği
32
Yüksek oranda yapılaşmanın olduğu şehir içlerinde, yol kenarında uzanan arazinin çok
dik olması ya da değerli kırsal alanların korunmasında olduğu gibi yolun bir tünel ya da
bir barınak içine yönlendirilmesi anlamlı bir alternatif olabilir.
ġekil 3.12: Daha yüksekte bulunan alanlarda ilgili yerin üzerinin ka patılması ile
daha etkili gürültü seviye azaltmaları elde edilmektedir.
Kaynak: (Kotzen,English,1999)
ġekil 3.13:Gürültü engellemek için kullanılan bir diğer yönte m de otoyolun yüzey
seviyesinden daha derinde yapılması.Bu örnek New York Ģehrinde n
33
3.5 GÜRÜLTÜ PERDELERĠ
Karayollarında trafikten kaynaklanan gürültü, yol ile bitişiğindeki alan arasına gürültü
perdeleri yapılarak azaltılabilir. Bir gürültü perdesi, ses dalgalarının yoldan alıcıya
dağılmasına önemli oranda engel olmaktadır. Ses dalgaları perdenin üzerinden kırılarak
perdenin arkasında etkili bir alan oluştururlar. Her farklı koşula uygun olarak değişik
gürültü perdeleri oluşturulması gerekmektedir.
Çoğunlukla malzeme ve konstrüksiyon, bir gürültü perdesinin temel yapısını ortaya
koymaktadır. Perde elemanları olarak kullanılan malzemeler şunlardır:
a)Ahşap gürültü perdeleri
b)Metal gürültü perdeleri
c)Beton gürültü perdeleri
d)Plastik, PVC ve Fiberglas gürültü perdeleri
e)Şeffaf gürültü perdeleri
Malzeme yerel şartlara bağlı olarak seçilir.
34
4. GÜRÜLTÜ PERDELERĠ ÇEġĠTLERĠ
4.1 AHġAP GÜRÜLTÜ PERDELERĠ
Bu tip bariyerler genellikle yoğun trafik akımı olan kırsal alan yollarında kullanılır.
Genellikle arkasında betonarme gibi katı bir yüzey kullanılırken, ince uzun ashap
tahtaların çıtalar ile birleştirilmesiyle bir on yüzey oluşturulur. Bu ikisi arasında ise ses
yutucu mineral yönden oluşan bir katman bulunur. Birçok ahşap bariyer I-profil metal
kolonlar ile desteklenir. Birçok yerde bunun yerini betonarme veya ahşap yapılar da
alabilir.
Ahşap bariyerler İngiltere‟de genellikle yol boyu bariyerleri olarak kullanılmaktadır.
Hatta giderek bahçe duvarı görevini üstlenmektedirler ve bu nedenle tam bir bariyer
tasarımı kimliğine sahip olamamışlardır. Kırsal alan yerleşimlerine çok kolay uyum
göstermektedir. Yaya yolu kenarlarına ve bahçe çitlerine yakın inşa edilen bariyerlerde
dikkat edilmesi gereken şey, bu tip bariyerlerin insan boyutlarında olması ve
olabildiğince az karanlık pasaj oluşturmasıdır. Karanlık bölgelerin oluşması durumunda
aydınlatma sağlanmalıdır. Ahşap bariyerlerin kullanılmasının sakıncalı olduğu ye rler de
vardır. Özellikle viyadük ve köprülerde kullanılmaması önerilir. Bunun nedeni akustik
olarak yetersiz veya zayıf malzeme olusu değildir. Asıl nedeni ahşabın kırsal alana
uygun bir görünüme sahip olmasından dolayı, betonarme veya çelik yapılar üzerinde
kullanıldığında görünüş bakımından uyum göstermemesidir. Ahşabın organik doğası
gereği iyi bir manzara arka planında veya bitkiler ile birlikte kullanılmasıdır.
Ahşabın kullanılamayacağı bir yer de, yansıtıcı duvar olarak kullanılacağı yerlerdir.
Yansıtıcı yüzeyler genellikle eğik olarak konumlandırılırlar. Araştırmalar göstermiştir ki
ahşabın kullanımına ait görsel beklenti dik kullanılması yönündedir. Ahşabın
yapısından
kaynaklanan
dikey
kulanım
durumu,
görsel
olarak
tekdüzelik
oluşturduğundan sürüş sırasında sürücü acısından tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle
uzun mesafeler için kullanıldığında diğer bariyer tipleri ile veya uygun bitkilendirme ile
birlikte kullanılması planlanır. Avrupa‟da ahşap bariyerler oldukça yaygın olmakla
birlikte 4-5 m yüksekliğindedirler, ancak İngiltere‟de 2-3 m.‟yi geçmez. Dolayısıyla
35
ġekil 4.1: AhĢap bariyer ve kutu tipi bariyerin kesiĢim noktası
4.2 METAL GÜRÜLTÜ PERDELERĠ
Metal bariyerler genellikle yutucu tiptedirler ancak yansıtıcı tipte olanlar da mevcuttur.
Bu tip perdelerde ön yüzdeki metal sıralı deliklidir ve arka yüzde delikli olmayan
alüminyum bir panel bulunur. Alüminyumun tercih edilmesinin sebebi daha hafif
olması ve paslanmamasıdır. Ara kesitte ise mineral yun veya diğer ses emici
malzemelerden bulunur.
ġekil 4.2: Metal bariyer örneği
Kaynak: Kotzen, B. and English, C., 1998, Env iron mental Noise Barriers,New York
36
Metal bariyerler, 15 yılı askın suredir basta Almanya olmak üzere birçok Avrupa
ülkesinde kullanılmaktadır. 4-5m yüksekliğindeki bu bariyerler test ömürlerini
tamamlamışlardır, çünkü metal bariyerler bu süre içerisinde her turlu iklim şartına
maruz kaldığından renk değişimi veya materyalin bozulması gibi bir görsel bozulma
durumuyla karşılaşılmamıştır.
Metal bariyerlerin yüzeyleri, renk olarak koyudan açığa doğru istenilen şekilde
derecelendirilebileceği gibi bitki kullanımı ile de yumuşatılabilir. En uygun kullanım
alanları şehir içi bölgelerdir. Mimariye ait öğeler yardımıyla şehir içi kullanımlarda iyi
görsel etkiler oluşturulabilir.
ġekil 4.3: Metal bariyer örneği
Kaynak: Kotzen, B. and English, C., 1998, Env iron mental Noise Barriers,New York
Ses emici bu metal bariyerler genellikle şeffaf bariyerlerle birlikte kullanılır.Aşağıdaki
resimde, İtalya‟nın Milan şehrindeki bir otobanda gurultu emici New Jersey “Laghi”
bariyer duvarı üzerine monte edilmiş metal bariyer üzerindeki basamaklandırılmış şeffaf
pencerelerden oluşan kombine bir sistem uygulaması görülmektedir.
37
ġekil 4.4: New Jersey “Laghi” duvarı üzerine monte edilmiĢ Ģeffaf basamaklı
pencereleri olan ses yutucu özellikteki alüminyum bariyer
Oldukça geniş ve görsel olarak etkileyici olan emici özellikteki metal gürültü
duvarlarından biri de Amsterdam çevresindeki A10 Ring yolu üzerindedir. Kesiti uçak
kanadına benzeyen bu bariyerler, yolun seklini izleyen dinamik bir görünüme sahiptir.
Modern görünümlü bu bariyerler genellikle kent çevresindeki ö nemli ana yollara
uygulanır.
ġekil 4.5: Alüminyumda serbest akım fonksiyonel tasarım örneği
38
Eklentisiz, sürekli bir görünüm sürdürmeye dayalı bu konsepte, daha sonraları
dar,uzunlamasına yatay pencereler eklenerek, düzgün sürekliliği olan duvarların
tekdüzeliğini aşmak amacıyla zenginleştirilmiştir.Bir ileri aşamada bu tip bariyerlere,
bitkilendirme kullanılmak üzere yükselen büyük kafes çerçeveler eklenerek, yatay
vurguyu dağıtıcı odak noktaları oluşturulmuştur.
ġekil 4.6: Görsel çeĢitlilik oluĢturmak amacıyla gürültü bariyerine eklenen
yükselen çerçeveler ve yatay pencereler
4.3 BETON GÜRÜLTÜ PERDELERĠ
Metal gürültü perdelerinde olduğu gibi, beton bariyerler de gürültüyü yansıtıp emme
özelliğine göre iki sınıfa ayrılır.
Yansıtıcı beton paneller ve yerinde imal olunmuş beton bariyerler, eğer tasarım aşaması
iyi düşünülmüş, orantılar iyi seçilmiş ve bitkilendirme çalışmaları organik ve karşıtlık
oluşturacak yapıda kullanılmış ise diğer bariyerler kadar efektif olarak kullanılabilir.
Sadece beton yığınından oluşan yapılar görünüş açısından biçimsiz, göze hoş
gözükmeyen büyük beton alanlar şekil 4.7 oluşturmaktadır.
39
Bitkilendirme kullanılmayan veya tasarımda değişiklik oluşturmayan masif beton
perdelerden sakınılmalıdır. Beton bloklarda kullanılan betonun rengi belirli aralıklarla
değiştirilerek görsel tek düzelikten kaçınılmış olunur.
ġekil 4.7: Görsel olarak istenmeyen, tekdüze beton gürültü perdesi
Birçok beton bariyer, I profilli çelik kolonlar arasına yerleştirilerek kullanılır. Bu
kolonlar tabanda beton zemine ankrajlanmış veya beton içindeki yuvalarına
yerleştirilmiş olduğundan daha az genişlikte beton ayak gerektirler ve bu sayede yapının
düşey stabilizesini arttırması dolayısıyla güvenilirliği artmaktadır. Bu sistemde kıvrımlı
yapıdaki beton paneller kullanılabilmektedir ve paneller 10m. veya daha fazla
yükseklikte olabilmektedir.
Emici özellikteki beton gürültü bariyerleri de kendi içersinde ikiye ayrılır; ahşap lifli
(woodfibre) beton bariyerler ve taneli (granüler) beton bariyerler. İki tip bariyer de
fabrikada istenilen boyut ve renkte imal edilir ve yerinde çelik kolonlar arasına monte
edilir. Bu tip betonda ahşap lifler veya küçük çimentolu taneler agrega olarak kullanılır.
40
Paneller genellikle 4-5 m uzunluğunda ve bir yüzü veya iki yüzünün emici özellikte
olup olmamasına göre değişen 140-190mm. kalınlığındadır. Genellikle tek yönlü
özelliği olan bir panelin genişliğinin üçte ikilik bolumu emici özelliktedir. Kalan kısmı
ise katı betondan oluşur. Emici yüzeyin alanını arttırmak, dolayısıyla emilen gürültü
miktarını arttırmak için bu bölüme oldukça sık olacak şekilde profil sekli verilir. Bu
sekil yatay veya dikey olarak ve hatta değişik formlarda fabrikada üretim sırasında
verilebilir. Bunun yanı sıra renk pigmentleri de fabrika imalat sırasında betona
karıştırılabilir.
4.4 PLASTĠK, PVC VE FĠBERGLAS GÜRÜLTÜ PERDELERĠ
Bu
tür
malzemelerin
geri
dönüşümden
kullanımı
arttıkça,
dayanımları,
kullanılabilirlikleri ve fiyatları dolayısıyla önümüzdeki yıllarda daha da fazla
kullanılabileceği öngörülmektedir. Plastikte kullanılabilecek renklerin fazlalığı ve şekil
vermedeki serbestlik bariyer olarak kullanım acısından bu malzemeleri önemli
kılmaktadır. Aşağıdaki şekilde Paris‟te 5 m yüksekliğindeki bariyerde kullanılan akrilik
panel üzerine yerleştirilmiş canlı renklerdeki plastik tüpler görülmektedir.
ġekil 4.8: Paris’te uygulanan renkli, plastik gürültü perde örneği
41
4.5 ġEFFAF GÜRÜLTÜ PERDELERĠ
Bu tip bariyerler, lamine edilmiş (ince tabakayla kaplanmış), sıkıştırılmış veya
güçlendirilmiş cam veya akrilik veya polikarbonat plakadan imal edilir. Belirli bir
mesafeden bu malzemeler arasındaki kullanım farkı belli olmamaktadır. Plaka kalınlığı
cam için 8-19 mm ve akrilik ve polikarbonat plakalar için 15-20mm.‟dir. Plaka
kalınlıkları üreticiden üreticiye değişse de akrilik plakalar uygulama sahasında kesilip
sekil verilebilir, ancak cam için bu söz konusu değildir.
Akrilik plakalar panele belli bir sertlik kazandırmak için bir miktar eğilerek
yerleştirilebilir. Böylelikle kolonlar arsındaki mesafe arttırılmış ve üst baslık
kullanımına gerek kalmamış olur. Ayrıca, kullanılan alanlarda ışık geçirgenliği
sağlandığı için ışıklandırmadan kaynaklanacak yükseklik sınırı kaldırılmış olur. Cam
bariyerler ve akrilik bariyerler boyanabilir. Bu boyamanın derecesi üretim sırasında
belirlenebilir. Ayrıca bu tip bariyerlerin üzerine istenilen sekil çizilebilir.
Bu tip bariyerlerde görsel acıdan nötrlük söz konusu olduğundan görsel girişimin
önemli olduğu trafik alanlarında ve görsel manzaranın engellenmek istenmediği
bölgelerde kullanılır.
ġekil 4.9: Akrilik plakaların estetik ve fonksiyonel bire r örneği
42
Genellikle şeffaf bariyerler viyadük ve köprülerde kullanılmaktadır. Bunun nedeni
mühendislik hesaplarında dikkate alınmayacak ölçüde hafif olmaları ve çevreye ve
yapıya görsel acıdan uyum sağlayabilmeleridir. Bunun dışında, bir yola yakın ancak
manzaraya sahip yerleşim alanlarında ve diğer bariyerler üzerinde pencere veya bariyer
ardı aydınlık ortam ihtiyacını karşılamak üzere kullanılır.
Şeffaf bariyerlerin diğer bariyer türleri üzerindeki avantajları:
i) Görsel engel oluşturmaması, dolayısıyla klostrofobi hissi uyandırmaması
ii)Işığı geçirerek bariyer ardında doğal ışık şartlarının sağlanması
iii)Hafif yapıda olması
iv)Daha estetik ve modern formlar oluşturabilmesi
v)Maliyetlerinin nispeten daha az olması
vi)Montajının ve taşımasının daha kolay olması
ġekil 4.10: ġeffaf bariyerin doğayla uyum örneği
Şeffaf bariyerlerin bazı dezavantajları da mevcuttur:
i)Her zaman şeffaf değillerdir; örneğin güneş bariyer üzerindeki çiğ zerreciklerini
buharlaştırıncaya kadar, sabahları bu bariyerler yarı opaktır.
ii)Şiddete maruz kalıp kırılma ihtimalleri yüksektir.
iii)Grafiti gibi nedenlerle şeffaflıklarını yitirebilirler.
iv)Bu gibi sebeplerle sürekli değiştirilmesi veya yenilenmesi gerektiğinden servis ömrü
kullanım maliyeti artabilir
43
ġekil 4.11: ġeffaf bariyer örneği
bariyer
4.6 BĠYO BARĠYERLER
Biyo bariyerler, bitkilendirmenin gürültüyü azaltması ve estetik amaçlarla kullanıldığı
gürültü bariyeri türüdür. Aynı zamanda ulaşım kaynaklı CO 2 gibi hava kirletici
emisyonların, partiküllerin ve ağır metallerin emilmesi sağlanabilir. Bu tip bariyerler,
başlangıçta bakım ve sulama gibi konularda problem yasamasına rağmen yeni
tasarımlarla bu problemler aşılmıştır. Son zamanlarda sedlere rakip olarak doğal
görünümlü birçok biyo-bariyer tasarlanmıştır.
Avantaj olarak sedlerin gerektirdiği alanın çok daha azını kullanmaları ve aynı zamanda
doğal yasam koridorları oluşturarak küçük memeliler ve böcekler için habitatlar
oluşturmalarıdır.
Biyo-bariyerlerde kullanılan bitkiler karayolu kaynaklı gürültünün yanı sıra hava
kirliliğini önleyici özelliğe de sahiptir. Örneğin, Ailanthus glandulosus gibi kursun
yiyen bitkiler mevcuttur ve gürültünün önlenmesi hususunda ise bu tip bariyerlerde
tırmanıcı tipte bitkiler (Hedera helix, Rubus fruticosus, Polygonum aubertii ve
Parthenocisus quinquefolia) kullanılmaktadır (Demirel ve diğ., 1996).
44
ġekil 4.12: Biyo bariyer örneği
Kaynak: ( Michael Minor & Associates, 2009)
ġekil 4.13: Biyo-bariyer kesitleri
Kaynak: Benz Kotzen,
London.
45
Biyo-bariyerler genel olarak ana yapısına veya tasarım prensibine göre 4 alt grupta
incelenebilir.
a) Çerçeveli barıyer
b) Kutu duvar Biyo-barıyerleri
d) Söğüt örgülü Biyo-barıyerler
e) Yığın Biyo barıyerler
ġekil 4.14: Biyo-bariyer beĢik ve istifleme sistemleri
London.
46
Şekil 4.15: Otoyol kenarında bitkilendirilmiĢ beton beĢik sistemli biyo - barıyer
ġekil 4.16: Söğüt örgülü Biyo-bariyer
London.
Bu tip bariyerin patenti Hollanda kaynaklıdır. Dikey çomaklar arasından geçirilen söğüt
dalları ile örgü yapılır. Bu büyük çubuk kafes içersine kum veya uygun karışım konulur.
Yapı, bağ, diğer çubuk ve halatlarla desteklenerek kuvvetlendirilir. Sulama sistemi
sistem içersinde kurulur.
47
ġekil 4.17: Yığın Biyo bariyer örneği
Kaynak: Benz Kotzen
Bu tur bariyerlerde, prekast yapılar birbiri uzerine konularak olusturulan yığın
duvarlardır. Tabanda en genis halde bulunan yap ı yukseldikce daralır. Bu yapının
ortasında bitkinin ekiminin yapıldığı balast veya uygun karısım bulunur. Bu tip
duvarların gorunumu kullanılan bitki ve prekast yapının turune bağlıdır.
ġekil 4.18:Kutu duvar Biyo-bariyerler
Kaynak: Benz Kotzen
Hollanda‟da bu tip biyo-duvarlarda genellikle alttaki yapıyı tamamen örten ve dikkat
çekici yeşillikte bir duvar oluşturan bir bitki turu olan sarmaşık kullanılmaktadır.
48
5. GÜRÜLTÜ PERDELERĠNDE PEYZAJ TASARIMI
5.1 GÜRÜLTÜ BARĠYERLERĠNDE PEYZAJIN ÖNEMĠ
Doğanın bir parçası olan insan, yaşadığı çevrede mutlaka doğa ile bağlantılı bir şekilde
yaşamaktadır. Ekolojik dengenin bozulduğu bir çevrede yaşayan insan fiziksel ve
psikolojik rahatsızlıklar yaşamaya başlamaktadır.
Günümüzde sanayileşmenin etkisiyle hızla artan kentleşme doğal çevreyi tehdit
etmektedir. Sanayileşmenin etkisiyle önemli bir çevre sorunu haline gelen hava kirliliği,
ve gürültü ,açık ve yeşil alanların gün geçtikçe yerini yapı kitlelerine bırakması sonucu
daha da artmış ve fiziksel çevre kalitesinin düşmesine sebep olmuştur. Aynı zamanda
kentsel çevrede insan, hızla gelişen hayatın stresi içindeyken gün geçtikçe sayısı artan
yüksek yapı kitleleri arasında ölçeğini de kaybetmektedir.
Şehirlerimizde bulunan ulaşım hatlarımız genelde metal ,plastik, pvc ve beton ses
bariyerleri ile doludur. Bariyerler, trafik gürültüsünden insanları korumak amacıyla yol
boyunca konumlandırılmıştır. Geleneksel gürültü bariyerleri amaçlarına ulaşamadıkları
gibi, çok daha azını gerçekleştirebilmişlerdir.Rüzgar, gürültü kirliliğinin dağılımının
engellenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Gürültü ve ince toz parçacıklı hava
dalgaları, sert yüzeyli paneller sayesinde yön değiştirip, bariyerler üzerinden çevre
yerleşimlere yönelerek toksik kirliliğe neden olmaktadır.
Bilimsel araştırmalar, yoğun trafikli alanlarda yaşayan nüfusun, yeşil alanlarda yaşayan
nüfusa nazaran daha fazla akciğer ve kalp hastalıklarına müzdarip olduklarını ortaya
koymaktadır. Bunun nedeni bilimsel adı PM (Partikül Madde) olan havadaki ince toz
partiküllerinin yüksek konsantrasyonlarda olmasıdır.
Geleneksel (cansız) gürültü bariyerleri ile yeşil
(canlı) elemanların
birlikte
kullanılmasıyla gürültü hem daha azalmış olacak, hem de canlı materyalin işle vsel
özelliklerinden ve estetik görünüşlerinden yararlanılmış olunur.
49
ġekil 5.1: BitkilendirilmiĢ bir gürültü perdesi ile yeĢil çevrenin oluĢturulması
Kaynak: Greening of Noise Barriers
Yeşil bariyerler, sağlıklı bir kentsel çevre sağlamaktadır. Havayı temizler, trafiğin
çevreye verdiği negatif etkileri azaltır, sürdürebilir altyapı sağlar ve geri dönüşüm
malzemeleri ile inşa edilebilmektedir.
Çevre sorunlarının hızla arttığı, yeşilin sürekli azaltıldığı bir ortamda karayolu ve
çevresine organik bünye kazandırmak, günümüzde verilmesi gereken en anlamlı
mesajlardan biridir.Şekil 5.1 ve şekil 5.2 de görüldüğü gibi.
ġekil 5.2:YeĢillendirilmiĢ bir köprü
Kaynak: Fransa'da Bridge (http://pixpeedia.blogspot.com 2013 http://twistedsifter.com 2013).
50
İklimsel değişikliğin gündemdeki etkisini arttırmasıyla, bariyerlerin yeşillendirilmesinin
kent yaşamındaki yeri de gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Kentlerdeki yeşil
bariyerler sayesinde, artık hissedilebilir düzeylere ulaşan iklim problemine bir çözüm
getireceği düşünülmektedir. Dikey uygulamalar ile yapıların bitkilendirilmesi çok çeşitli
faydaları da beraberinde getirmektedir. Kentsel dikey bahçelerin ekolojik, estetik ve
çevresel faydaları:
i)Enerji tasarrufu,
ii)Karbon emilimi
iii)Oksijen üretimi,
iv)Ses yalıtımı,
v)Konum edinimi,
vi)Yaban hayatı için yer temini,
vii)Toz tutma
viii)Yağmur suyunun etkisini azaltmak,
ix)Tarım alanı (dikey çiftçilik) oluşturma,
x)İnsanların iyi hissetmesi
olarak sıralanabilir.
Gürültü perdelerinde kullanılan bitki türleri yerel hava koşullları ve iklime göre
değişiklik gösterebilir.
51
Tablo 5.1:Gürültü pe rdelerinde kullanılan tırmanıcı türler ve ekolojik istekleri
Türler
Mevsimsel
Görünüm
Büyüme
Toprak
Özelliği
AS PECT
oranı
yapısı
Yavaş
Zengin
Orijini
Özellikleri
Yerli
M ükemmel
Bold:preffered
Light:tolerated
Herdem
Hedera
N ESW
yeşil
yaban
hayatı
bitkisidir. Kızıl
helix
gerdan
ve
çalıkuşu
uygun
için
yuva
oluşturmaktadır.
Kelebeklerin
kışı
geçirmelerine
yardımcı
olur.
Arılar için polen
ve
bal
özü
sağlar.
Parthenocissus
Yaprak
quinquefolia
döken
Parthenocissus
Yaprak
tricuspidata
döken
N ES W
N ES W
Orta
Hızlı
Herhangi
Yabancı
Kuşlar
için
bir
yuva, arılar için
toprakta
bal özü ve polen
yetişebilir
sağlar.
Herhangi
Yabancı
bir
toprakta
yetişebilir
Hydrangea
Yaprak
petiolaris
döken
NEW
Orta
Verimli
Yabancı
Böcek ve arılara
bal özü üretir ve
kuşlara iyi bir
yuva sağlar.
Euonymus fortunei
Herdem
NEW
Yavaş
yeşil
Herhangi
birtoprakta
yetişebilir
Kaynak: Johnston ve Newton, (2004)
52
Yabancı
Tablo 5.2: Gürültü pe rdelerinde kullanılan çalı türleri ve ekolojik istekleri
Türler
Mevsimsel
özelliği
Yön
Büyüme
oranı
Toprak
yapısı
Orijini
Özellikleri
Rubus fruiticous
Herdem
yeşil
N ESW
Orta
Asit oranı
yüksek
toprak
Yerli
Arılar
ve
kelebekler için
polen ve bal
özü
sağlar.
Gece bitkinin
kokusu güveleri
çeker.kuşlar ve
küçük
memeliler için
yiyecek sağlar.
Jasminumnodiflorum
Yaprak
döken
Yaprak
döken
NS W
Orta
Yabancı
ES W
Orta
Verimli
toprak
Verimli
toprak
Rosa spp.
Yaprak
döken
ES W
Orta
Verimli
toprak
Yabancı
Forsythiasuspensa
Yaprak
döken
NES W
Orta
Verimli
toprak
Yabancı
Cotoneaster spp.
Yaprak
döken
bazıları
herdem
yeşil
NE
Yavaş
Herhangi
bir toprakta
yetişebilir
Yabancı
Pyracantha
atalantiodes
Herdem
yeşil
ESW
Yavaş
Zengin
toprak-iyi
drenaj
Yabancı
Rosa canina
Kaynak: Johnston ve Newton, (2004)
53
Yerli
Gece bitkinin
kokusu güveleri
çeker.kuşlar,
böcekler
ve
küçük
memeliler için
balözü
sağlar.kuşlara
kafes
yuva
imkanı
oluşturur.
Arılar
için
mükemmel bal
özü
sağlar.
Kuşlara uygun
yuva
alanı
oluşturur.
Kuşlar
için
yuva sağlar.
Karatavuk için
uygun
yuva
oluşturur.
Kuşlar, küçük
memeliler için
korunaklı alan
sağlar.
Arılar
için balözü ve
polen sağlar.
Ardıçkuşları
için iyi bir
yuva, karatavuk
için korunaklı
alan ve arılar
için balözü ve
polen sağlar.
Bitkilendirilmiş gürültü perdelerinin işlevleri:
Wall4life®, bir hektarlık
a)Havanın temizlenmesi:
Sert yüzeyli büyük çelik veya beton duvarlar, türbülans ve basınç altında, ince toz
parçacıklarını da alarak hava akımının düşmesine ve yayılımına neden olurken geçirgen
yeşil panellerin kullanımı hava akımının duvar içinde yavaşlatılmasını önlemektedir.
Yeşil duvar içinde bulunan geniş yelpazeli bitki türleri, optimum arındırma
gerçekleştirmektedir.Yeşil duvar içindeki boşluklar, hava akımını yavaşlatmaya ve ince
toz parçacıklarının elenmesine neden olmaktadır. Ormana eş rüzgar tüneli araştırmaları,
bitki panellerinin doğru şekilde uygulandığı takdirde, ince toz parçacıklarının yüksek
oranda emiliminin sağlandığını kanıtlamaktadır.
ġekil 5.3:Havanın arındırılması
.
Kaynak: Guidelines on Greening of Noise Barriers
54
Karayollarında bulunan en küçük yeşil ünite, oksijen üreten bir fabrika gibidir. Yeşil
oranının artması ile hem bulunduğu ortam organik bir yapıya dönüşmekte, hem de
araçların doğaya yaptığı tahripleri en aza indirgenmesinde katkısı olmaktadır.
ġekil 5.4: BitkilendirilmiĢ bariyerlerin doğayla uyumu
Kaynak: Guidelines on Greening of Noise Barriers – Appendix B
ġekil 5.5:YeĢil bariye rlerin organik bünye kazandırması
55
b) Gürültünün azaltılması:
Yapay perdelerde kullanılan malzemeler genellikle beton, ahşap ve metaldir.Çoğunlukla
yapay perdeler bitkilendirilerek, gürültünün daha çok azaltılması ve trafikten
kaynaklanan hava kirletici emisyonların, partiküllerin ve ağır metallerin emilmesi
sağlanabilir. Sıkışık durumlarda yani gürültü kaynağıyla korunması istenen alan
arasındaki mesafe çok kısa ise perdeler bir vejetasyonla örtülerek etkin bir gürültü
önleyici oluşturulabilir. Akustik perdeler çeşitli materyalle yapılıp önlerine tesis edilen
sık dikimlerle çok kısa sürede yeşil bir perde ile takviye edilmiş olarak daha etkin hale
getirilebilir (şekil 5.6) . Bu konuda daha çok tırmanıcı bitkiler (Hedera helix, Rubus
fruticosus, Polygonum aubertii, Parthenocissus quinquefolia v.b.) önerilmekte ve
kullanılmaktadır. Bu tırmanıcılarla takviye edilmiş yapay perdeler, dar alanlarda etkin
olarak kullanıldığı gibi daha geniş alanlarda da asıl yeşil gürültü perdesi gürültü azaltma
hizmetini vermeye başlayana kadar da fonksiyon görerek etkinliği hemen sağlayabilir.
ġekil 5.6: Mevcut (cansız) bariye rin tırmanıcı bitkiler ile yeĢil (canlı) perdeye
dönüĢtürülmesi ve gürültünün etkisinin daha azaltılması
56
Ses, hava akımı içinde dolaşabilmektedir. Bu nedenle, gürültü kirliliği rüzgarın etkisiyle
daha uzak mesafelere dağılabilmektedir. Sert yüzeyli ses bariyerleri, havadaki
türbulansı arttırmaktadır ve gürültünün emilimi yerine daha uzak mesafelere ulaşmasına
neden olmaktadır.
Vejetasyonlu ses bariyerleri, bu olumsuz rüzgar etkisini
etkisizleştirmesi nedeniyle daha verimli çalışmaktadır.
ġekil 5.7:Beton gürültü bariyeri tırmanıcı bitkiler ile sert yüzeyi yumuĢatılarak
gürültü ve tozun emilimi sarmaĢık sayesinde sağlanmaktadır.
Bitkilendirme, geleneksel bariyerlerin sert hatlarını yumuşatarak, görsel çirkinliği
azaltarak ve göze daha hoş gelen çekici alanlar yaratarak duvarların çevreye entegre
edilmesini sağlar (Robinson, 1992).
ġekil 5.8:Bariye rin sarmaĢık bitkiler ile görsel etkisinin artırılması
57
c) Canlılar üzerindeki olumlu etkileri:
Bitkiler havayı arındırmasının yanı sıra, insanlar üzerinde pozitif bir psikolojik etkiye
katkı sağlamaktadır. Vejetasyon, ekosistemimiz için son derece gerekli olan, geniş bir
yelpazede bitki ve hayvanlar için doğal yaşam alanı sunmaktadır. Kentlerde bu tür
yerler nadirdir. Yeşil duvarlar uzun vejetatif panel şeritleri, ekolojiye yüksek miktarda
yeşil yüzeyler ile katkı sağlamaktadır. Bu teknolojinin ve doğanın en iyilerinin
birleşimidir. Doğal görümü ile yeşil duvarlar insanlar için keyifli bir görsellik
oluşturduğu gibi, hayvanlar içinde yararlı bir doğal yaşam alanı oluşturmaktadır. Bakım
nedeniyle ortaya çıkan yeşil artık, CO2 etkisini azaltmak amacıyla biyo yakıta
dönüştürülebilir.
ġekil 5.9 :Biyolojik çeĢitliliği artıran gürültü perdesi örneği
Kaynak: Vertical Garden Partic Balans, (2013)
ġekil 5.10: Keyifli bir görsellik oluĢturan çalıĢ ma
58
Yoğun kent ortamında olan insan davranışları ile kırsal alanlarda bulunan insanların
gösterdikleri suç ve şiddet davranışlarındaki değişiklikler şekil 5.11‟da göstermektedir.
ġekil 5.11: DavraniĢsal geliĢmeler
Kaynak: Kuo
and Sullivan (2001)
d) Kaza etkisini azaltır:
Geleneksel gürültü bariyerlerinde, bariyerlerin soğuk yapısının gizlenmesinin yanı sıra
herhangi bir kaza anında bitkilerin esnek yapısı nedeniyle kazanın şiddeti hafifleyecek
ve etkisi azalacaktır.
ġekil 5.12: Bitkilendirmenin bariyer üzerindeki etkisi
Öncesi
sonrası
59
e)Estetik görünüm sağlar:
Bir alanda gürültü bariyeri kurulurken, gürültü kontrolü sağlanması dışında, yerleştirilen
bariyerin o bölgenin çevre düzenlemesine ve dokusuna uygun olması hatta bölgeye
estetik açıdan katkı sağlaması da önemli önceliklerden biridir.
ġekil
5.13:Bariyerin
yeĢillendirilmesi
ile
sağlanan
görsel
etki
öncesi
sonrası
Yeşil gürültü bariyerleri, uygulama bölgesinde etkin bir gürültü kontrolü sağlamasının
yanı sıra, doğal çevreyle uyumlu, kullanıldığı bölgeyi güzelleştiren ve ekonomik bir
gürültü kontrol aracıdır.
ġekil 5.14:Çevresine uyumlu daha etkin ses emen bariyer
60
Bitkilerin doğal güzelliğinden haz almak için olanaklar sunma amacıyla da
yapılmaktadır. Çiçekleri, dalları ve meyveleri hissetmek, koklamak ve seyretmek, hatta
rüzgârın ve yağmurun bitkiler üzerinde oluşturduğu sesleri işitmek, tüm bunlar
insanların günlük hayat kalitesini ölçülemez derecede yükseltir.
ġekil 5.15:Mevsimsel değiĢimi hissettiren gürültü bariyeri
Kentsel yaşam kalitesi; kentin içinde yasayan insanlar ve fiziksel çevre arasındaki
etkileşim ve bağlar sonucu oluşmaktadır. Fiziksel çevre kalitesi plansız hızlı
kentleşmeyle zaman geçtikçe azalmaktadır. Bu nedenle kent tasarımcıları, insan ile
fiziksel çevre arasında denge oluşturma çabalarına girmişlerdir. Bu bağlamda, kentlerin
soğuk ve betonlaşmış duvarların yeşillendirilmesi ile fiziksel, hijyenik ve estetik
işlevleriyle insan sistemi ve çevre sistemi arasında süregelen karşılıklı etkileşimin
dengede kalmasına yardımcı olmaktadır.
61
Kentsel ortamda yolların yeşillendirilme çalışmalarının yaşam kalitesine etkileri Şekil
5.16‟da verilmiştir. Buna göre üç temel etki gözlenmektedir. Bunlar; estetik, işlevsel ve
ekolojik etkilerdir.
ġekil 5.16:Kent içi ulaĢım ağlarında bitkilendirme çalıĢmalarının kentsel yaĢama
etkisi
KENT ĠÇĠ ULAġIM AĞLARINDA BĠTKĠLENDĠRME
ÇALIġMALARININ KENTSEL YAġAMA ETKĠSĠ





ESTETĠKSEL
ĠġLEVSEL
EKOLOJĠK
ETKĠ
ETKĠ
ETKĠ
Ölçek etkisi
Mekan etkisi
Çeşitlilik
Perdeleme
Kontrast_
Harmoni
1. Kentsel UlaĢım
Trafiği
yönlendirme
 Vurgulama
 Güvenlik
 Gölgelendirme
2. Kent Sağlığı
 İklimsel etkisi
 Gürültü kirliliğini
azaltma
 Havanın
serinletilmes
ifiltrelenmesi
 Oksijen üretimi
 Sera etkisini
azaltma
 Psikolojik
etkisi
Kaynak: Aslanboğa, (1980)’den geliştirilerek
62
Yaban hayatını
koruma
 Habitat
oluşturma
 Sürdürülebilir
kentsel
ekoloji
 Toz tutma
5.2. GÜRÜLTÜ BARIYERLERĠNDE PEYZAJIN KULLANIMI
5.2.1 Geleneksel Gürültü Bariyerlerinin YeĢillendirilmesi
Kombine sitemler değişik şekillerde yapılabilmektedir. Cansız bir gürültü perdesinin
yanına eklenecek bir bitkilendirme ile cansız materyalin görüntüsü kapatılarak estetik
bir görünüş sağlanmış olunur. Ayrıca cansız bariyer, canlı materyalin arasına
konulabildiği gibi önüne veya arkasına da konulabilmektedir.
Cansız elemanlarla yapılan önlemler oldukça etkili olmalarına rağmen, kentlerin
betonlaşmasını hızlandırmaktadırlar. Nitekim kentlerde ekonomik nedenler başta olmak
üzere çeşitli nedenler ile zaten çok az olan yeşil alanlar yok edilmektedir.
Canlı ve cansız elemanların kullanılmasındaki avantajları farklıdır. Cansız malzemeler
(Altan 1992)’ye göre aşağıdaki özellikleri için tercih edilmektedirler.
a)Az yer kaplamaları,
b)Gürültüyü daha fazla önlemeleri,
c)Hemen etkili olmaları,
d)Özel bir toprak veya alan istememeleri
Cansız materyallerle yapılan gürültü perdesi örnekleri Şekil 5.17 de görülmektedir.
ġekil 5.17:Cansız materyallerle yapılan gürültü perdesi örnekleri
Kaynak: (Anomim 2008)
63
Canlı elemanların avantajları Çelem ve Haleplioğlu (1988) ’e göre şöyledir:
a)Canlı malzeme ile oluşturulan gürültü perdeleri, doğal dengenin sürmesine katkıda
bulunurlar. Örneğin; transpirasyon, su dolaşımı vb.
b)Bitkisel sistemler biyolojik ve ekolojik çeşitliliği artırır.
c)Canlı malzemelerle oluşturulan bir sistem cansız malzemelerle oluşturulan bir sistem
gibi iklim ve zamanın etkisiyle bozulma ve yok olma tehlikesi yoktur. Tersine zaman ve
iklim bitkisel malzemenin lehine olan faktörlerdir.
d)Bitkisel malzeme ile oluşturulan gürültü perdeleri, salt cansız malzeme ile oluşturulan
sistemlerden çok daha estetik olacağı gibi insan psikolojisi ve fizyolojisi üzerinde
olumlu etki yaparlar.
e)Bitkisel materyallerle yapılan gürültü perdeleri aynı zamanda su ve rüzgâr erozyonu,
hava kirliliği, toprak kayması gibi diğer çevre sorunlarına da yardımcı olur.
Canlı materyal ile yapılan gürültü perdesi örneği Şekil 5.18 de görülmektedir.
ġekil 5.18: Canlı materyal ile yapılan gürültü perdesinin estetik, iĢlevsel ve ekolojik
etkisinin sağlandığı örnek çalıĢ ma
Kaynak: (Anonim 2008)
64
Gürültü bariyerlerinin yeşillendirilmesi, bu yapıları çevrelerine dahil edebilmek,
görünen taraflarını hafifletmek ve şekillendirmek için etkili bir yöntemdir (Şekil 5.19 ve
şekil 5.20). Yeşillendirme çalışması, ya daha geri planda kalabilir ya da tasarıma hakim
bir işlev üstlenebilir. Bunun yanı sıra grafitiye karşı etkili ve ucuz bir koruma sağlar.
ġekil 5.19: Bir beton perdenin yoğun biçimde yeĢillendirilmesi
ġekil 5.20: Fide yastıkları kullanılarak yeĢillendirme için uygun çevre Ģartlarının
oluĢturulması
65
Kombine sistemde, canlı ve cansız materyallerin avantajlarından yararlanılmış olunur.
Böylece daha etkili ve yararlı gürültü perdesi oluşturulmuş olunacaktır.
ġekil 5.21:Canlı ve cansız ( kombine) mate ryalle rle yapılan gürültü pe rdesi
örnekleri
Yeşil alanların psikolojik yönden olumlu etkileri dışında, ekolojik dengede de çok
önemli görevleri bulunmaktadır. Bunun için yapısal önlemlerin gürültüye karşı daha
etkili olmasına rağmen, canlı materyallerle ve canlı-cansız materyallerin kombine
kullanılması ile yapılan yöntemler tercih edilmektedir (Walker 1991,Yücel 1995).
ġekil 5.22:AhĢap bariyerin bitkilerle uyumu
66
ġekil 5.23: Beton bariyer bitkilerle estetik görümüm kazanır ve gürültü önlemede
etkili bir tampon oluĢturur.
ġekil 5.24: Uygun dikim gürültü bariyerlerinin soğuk etkisini yumuĢatır.
67
5.2.2 YeĢil Duvarlar
Yeşil duvarların kent yaşamındaki yeri de gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Kentiçi
yollarda yapılan yeşil duvarlar sayesinde, artık hissedilebilir düzeylere ulaşan iklim
problemine bir çözüm getireceği düşünülmektedir. Dikey bahçe uygulamaları ile
yapıların bitkilendirilmesi çok çeşitli faydaları da beraberinde getirmektedir.
Yeşil duvarlar endüstriyel teknoloji ve mimarinin en son yenilikleri ile donatılmış,
gürültüyü ve havadaki ince toz parçacıklarını en etkili şekilde azaltan yeşil teknoloji ses
emici bariyerlerdir. Yeni yaratıcı ses bariyerleri, toplum için havayı temizlemekte,
gürültüyü azaltmakta ve ekolojik sistemi desteklemektedir.
Yeşil duvarlar farklı bitki örtüsü ya da tırmanıcı bitkiler yeşil duvar sisteminin bir
türüdür. Yeşil duvarlar tıpkı çitler ve sütunlar gibi mevcut duvarlar ya da binalara
bağımsız bir yapı olarak monte edilebilmektedir. Üç yeşil cephe sistemi –Modüler
Kafes Panelleri, Grid Sistemi, Tel Kablo Ağ Sistemi- çok sık kullanılmaktadır. (Green
Roof Organization, 2008; Yeh 2012).
a) Modüler kafes panel sitemleri:
Bu modüler sistemin yapı taşı, çelik tel kaynaklı galvanizli örtüden yapılmış; hafif, üç
boyutlu panellerden oluşmaktadır. Bu sistem duvar yüzeyinde yeşil bir cephe
oluşturmak
için tasarlanmıştır; öyle
ki,
duvara
eklenmiş bitki
materyalleri
bulunmamaktadır, bitki dallarının çok destekli yapıyla birlikte gelişimi sınırlamakta ve
duvar yüzeyini kaplamaktadır. Paneller geniş alanları kapsayacak şekilde istiflenebilir,
geri dönüşebilir çeliklerden yapılmıştır. (Şekil5.25ve Şekil 5.26). Paneller sert oldukları
için yapılar arasına yayılabilir ya da ayrı bir yeşil duvar için kullanılabilmektedir (Gren
Roof Organization, 2008).
68
ġekil 5.25: Kafes Çit-kolon Kafes-Özel Kafes ġekilleri (Greenscrren, 2013)
Kaynak: (Greenscreen, 2013)
ġekil 5.26: Tren yolu etrafına yapılmıĢ modüler duvar kafes sistemi
69
Kaynak: (Greenscreen, 2013)
ġekil 5.27:Karayolu boyunca yapılmıĢ kafes panel bariyer sistemi
ġekil 5.28:Beton bariyer üzerine uygulanmıĢ panel sistem
70
“Vancouver Uluslararası Havalimanı” nın uluslararası yolcu kapısı kısmında bulunan15
m yüksekliğinde 195 m2 ‟lik cephe, bölgedeki “Coastal Dağları” nı simgeleyen çeşitli
bitki türlerinin kullanımıyla farklı doku ve desenler oluşturularak panel sistem ile
bitkilendirilmiştir (Şekil 5.29). Kuzey ikliminin özelliklerine göre soğuya ve rüzgara
dayanıklı bitki türleri kullanılmıştır.
ġekil 5.29: Vancouver Uluslararası Havalimanı
Kaynak: GSKY, (2013)
71
b)Izgara ve Tel Halat Ağ Sistemleri:
Izgara ve tel halat ağ sistemleri tasarımında kablolar ve teller kullanılmaktadır. (Şekil
5.30). Izgaralar, yoğun yapraklı hızlı büyüyen tırmanıcı bitkileri desteklemek için
tasarlanarak yeşil cepheler üzerinde konumlandırılmaktadır. Tel ağlar da ha yakın
aralıklarla oluşturulan destek sistemleri ile daha yavaş gelişen bitkilere ek destek
sağlamaktadır. Her iki sistemde de yüksek kalite de çelik kablolar, demirler ve donatılar
kullanılmaktadır. (Yeh, 2012).
ġekil 5.30:Ses emici gürültü azaltıcı ve toz tutucu bariyer
Kaynak:Yeşil duvarlar
72
Yeşil duvarlar, yüksek gürültü etkisi, trafik kaynaklı ince toz parçacıkları ve aynı
zamanda arka plan PM konsantrasyonlarını önlemek üzere tasarlanmıştır. İnce toz
parçacıkları, panelin yapısında bulunan yoğun Hedera bitkisinin hava akımını askıya
alması ile yakalanmaktadır. Rüzgarın tamamen durması, bu ince toz parçacıklarının,
bitki ve toprak üzerine düşmesine neden olur. Hedera yaprakları üzerinde bulunan
mikroskopik tüyler, ince toz parçacıklarını yakalar ve doğal olarak yağmurla birlikte
ince toz parçacıkları yapraklardan yıkanmış olur.
ġekil 5.31:Hederanın kullanımı tozu e mer ,karbondioksit emilimi sağlar
Kaynak: Yeşil duvarlar
Geleneksel gürültü bariyerlerinin aksine, dayanıklı doğal görünümlü bitki panellerde
grafitinin dayanımı sınırlıdır. Bu, çevrede yaşayanların şikayetlerine engel olacak ve
temizlik masraflarında da tasarruf sağlayacaktır.
ġekil 5.32: Modüler Duvar Kafes- Kavisli Kafes
Kaynak: Greenscrren, (2013)
73
ġekil 5.33: Izgara Sistem, Ex Ducati Office, Ġtaly
Kaynak: Vertical Garden, (2013)
5.2.3 YaĢayan Duvarlar
Yaşayan duvarlar biyolojik duvarlar ya da dikey bahçeler olarak adlandırılmaktadır.
Yaşayan duvar sistemleri ilk bitkilendirilmiş paneller, dikey modüller ya da bitki
örtülerinin birleştirilmiş şeklidir. Bu paneller plastik, polyester, sentetik kumaş, kil,
metal ve betondan yapılabilmekte ve büyük bir çeşitlilikte ve yoğunluktaki bitki
türlerini desteklemektedir. Bitki örtüsündeki çeşitlilik ve yoğunluktan dolayı yaşayan
duvarlar yeşil cephelere göre daha fazla korunmaya ihtiyaç duymaktadır. Yaşayan
duvarlar 3 kısımdan oluşmaktadır. Metal bir çatı, PVC katmanı ve hava katmanı
(toprağa ihtiyaç duymamaktadır) . Bu sistem çeşitli bitki türlerini (karışık bitki örtüsüçok yıllık çiçekler, çalılar, eğrelti otları, vb.) desteklemekte ve farklı iklimsel çevre de
iyi bir performans sergilemektedir. Sistemde bakımı kolay olan ve mevcut iklimsel
şartlara adapte olabilecek bitki türleri seçilmektedir. Yaşayan duvarların bakımında
otomatik sulama-beslenme sistemi kullanılmaktadır (Yeh 2012).
74
ġekil 5.34:YaĢayan Duvarlar, Güney Surrey Semiahmoo Kütüphanesi
Kaynak: Transforming Ugly Concrete Walls İnto Beautiful Vertical Gardens, (2013)
ġekil 5.35: BitkilendirilmiĢ Duvarlar, Madrid – Ġspanya
Kaynak: Vetical Garden, (2013)
75
5.3.BARIYERLERĠN GÜRÜLTÜ AZALTIM DEĞERLERĠ
Farklı malzemelerden yapılan değişik tip ve yüksekliklerdeki perdelerin gösterdikleri
performanslar da farklı olmaktadır. Yapılan çalışmalarda farklı yüksekliklerdeki
perdelerden farklı uzaklıklarda hedef noktalar belirlenmiştir. Yapılan ölçümlerden
yararlanılarak hedef noktaların perdelerden uzaklıklarına , yansımalara, perdenin şekline
ve cinsine bağlı olarak gürültü azalma değerleri bulunmuştur. Bu değerler 7-16 dBA
arasındadır.Farklı
perde
tiplerinden
alınan
sonuçlar
tablo
5.3‟de
verilmiştir(OECD,1995).
Tablo 5.3: Farklı perde (bariyer ) tiplerinden alınan sonuçlar
Azalma değeri
Toplam
Hesaplanan
uzaklımı m.
dB
azalma dB
değer dB
Set
üzerine 3+1
ahşapelemanlı
13
13/10
13/10
16/10
37
10/10
12/11
15/12
Beton
elemanlı
16
11
11
10
40
10/10
14/11
11/8
70
7/8
12/10
10/8
14
11
11
11
25
11
12
12
15
11/9
11/9
13/9
27
10/9
11/9
13/10
20
10/8
11/8
14/9
33
10/10
14/11
11/10
17
12/10
13/10
13/10
50
8/8
11/9
8/8
Set
üzerine 2+1
ahşap elemanlı
18
14/11
15/11
13/10
50
11/10
14/12
11/9
Toprak set
25
16/14
17/14
20/18
43
16/13
18/13
18/16
Perde tipi
Perde yük.m.
Ahşap elemanlı
Beton
ahşap
üzerine
Ahşap elemanlı
Ahşap elemanlı
2
2.7
3
2.7
2.7
5
H.
nokta
Kaynak: Gürültü kirliliğinin peyzaj planlama yönünden değerlendirilmesi ve çözüm önerileri
76
ġekil 5.36: Yoğun bitkilendirme ile sesin etkisinin en aza indirilmesi
ġekil 5.37:Bariyer ile bitkilendirmenin birlikte kullanılması ile sesin absorbe
edilmesi
Hong Kong Cevre Koruma Bakanlığı’nın kendi internet sitesinde verdiği gurultu
bariyerlerinin
tasarımında kullanılacak kılavuza
gore bir
gurultu bariyerinde
kullanılacak malzemenin geçiş kaybı (GK) değeri, istenilen gurultu azaltım değeri olan
IL’dan 10 dB(A) daha fazla olmalıdır.Örneğin, bir bariyerin arzu edilen azaltma
değeri 8 dB(A) ise bu bariyerde kullanılacak malzemenin GK değeri en az 18 dB(A)
olmalıdır. Bunun nedeni, kırılan ses ısınlarının oluşturduğu gurultu değerinin (Ldiff),
GK değerinden en az 10 dB(A) daha fazla olmasıdır.
77
Tablo 5.4:Gürültü bariyerle rinin yüzey kütlesine göre sağladığı geçiĢ kaybı
değerleri
Malzeme
Kalınlık
Yüzey Kütlesi
Geçiş kaybı
mm.
kg/m2.
dBA
Polikarbonat
8-12
10-14
30-33
Akrilik(Po li-Metil-
15
18
32
200
151
34
Yoğun beton
100
244
40
Hafif beton
150
244
39
Hafif beton
100
161
36
Tuğla
150
288
40
Çelik, 18gr
1.27
9.8
25
Çelik, 20gr
0.95
7.3
22
Çelik, 22gr
0.79
6.1
20
Çelik, 24gr
0.64
4.9
18
Alüminyum levha
1.59
4.4
23
Alüminyum levha
3.18
8.8
25
Alüminyum levha
6.35
17.1
27
Ahşap
25
18
21
Plywood
12
8.3
20
Plywood
25
16.1
23
Metal tabakalı polyester
50-125
20-30
30-47
Meta-Akrilik(PMMA)
Beton blok
200x200x400
Hafif beton
film
destekli
emici
paneller
Burada dikkat edilmesi gereken bir husus, bariyerlerden elde edilebilecek maksimum
değer 25 dB(A)dır. Bu nedenle malzeme seçiminde GK değeri 35 dB(A) veya daha
fazla olan bir malzemenin seçilmesi her durum için yeterli olacaktır.
78
ġekil 5.38:Metro hattı boyunca pvc bariyerin sarmaĢıkla kaplanması ile görsel etki
ve gürültü emiliminin sağlanması
Yeşil gürültü bariyerleri, geleneksel beton bariyerler ile karşılaştırıldığında yüksek
sesler gibi düşük frekansları emer ve farklı yönlere sesleri saptırmada eşit veya daha iyi
gürültü azaltma sağlar .Farklı mesafelerde yapılan çalışmanın etkileri tablo 5.5‟de
verilmiştir.
Tablo 5.5:Beton bariyer ile bariyerin bitkilendirilmesi arasındaki gürültü azatlım
değerleri
Bariyer Uzunluğu
Beton Bariyer
BitkilendirilmiĢ Bariyer
50m
8.9 dBA
9.0 dBA
100m.
6.5 dBA
6.7 dBA
150m.
4.5 dBA
4.6 dBA
79
5.4.GÜRÜLTÜ BARĠYERLERĠNDE MALĠYETLER
Canlı malzeme ile yapılan bir gürültü perdesinin maliyeti, masrafının ilk aşamasında
yüksek olsa da, sürekliliği ve zaman içindeki etkisi dikkate alındığında daha ekonomik
olduğu görülür.
Kullanılacak gürültü perdesinin maliyeti kullanılacak malzeme ve perdenin türüne göre
değişir. Tablo 5.6‟da gürültü perdelerinin yaklaşık maliyetleri verilmiştir.
Tablo 5.6: Gürültü pe rdelerinin yaklaĢık maliyetleri
Gürültü perdesinin çeĢidi
Metrekare Maliyeti ($)
Beton
75-300
Ahşap
60-260(sesi emen perdeler için 430)
Alüminyum ya da çelik
110-240
Akrilik yada polikarbon
250-470
Bitkilendirme (Biyolojik perdeler)
240-270
Beton (New Jersey)
125-220
Viyadükte ekoteknik perde
190-215
80
Tablo 5.7: Geleneksel barıyer ve yeĢil gürültü bariyerleri arasında karĢılaĢtırması
geleneksel
yeşil
İnşaat
malzemeler
En ya ygın geleneksel gürültü
bariyerleri prefabrik beton
panel ve betonarme düşey
destekleri ile çelik donatının
bir
arada
kullanıldığı
bariyerlerdir.
Yeşil
gürültü
bariyerlerinin
tasarımların da bir çeşitlilik
vardır.Genelde
geogrids
ve
geotekstil
gibi
malzemeler,
beton,
çelik,
ahşap,
geri
dönüşümlü plastik ve toprak gibi
malzemeler kullanılabilir.
İnşaat
Süreç
İnşaa t
süreci
nedeniyle
prefabrik
beton
paneller
nispeten
hızlıdır.Bi rimleri
şantiye teslim ve yerinde
ayarlanır.Deza vanta jı
büyük
makineler
yerine
ağır
birimlerini kaldırma için gerekli
olmasıdır.
İnşaa t süreci kullanılan tasarıma
bağlıdır.Bi tkiler istenen gürültü
azaltma ve estetik özelliklerini
sağlamak için gerekli hassasiyet
ve yoğun emek olabilir.
Gürültü Azaltma
Geleneksel gürültü bariyerleri
,karayolları
komşu
topluluklardan
gürültü
yansıtarak gürültüyü azaltmak
için tasarlanmıştır. Bu 8 dBA
tasarım hedefe ulaşmak için
gerektiği
gibi
yüksekliği
arttırılarak elde edilebilir.
Yeşil
gürültü
bariyerleri,
geleneksel bi r ses engeli ve aynı
yükseklikte bir toprak sed
arasında bir gürültü azaltma
olması beklenmektedir.Gürül tü
azaltma ve trafik gürültüsünü
emerek içine alır.
Bakım
için
bakım
gereksinimleri
düşüktür.
Gerekirse
bazı
enkaz kaldırma ve yeniden
boyamayı gerektirir.
Yeşil gürültü bariyerleri bakım
önemlidir.Bitki örtüsünü korumak
için sulama gereklidir. Bitki
öldüğünde, yeniden tohumlama
kırpma ve yabancı ot kontrolü
gerekebilir. Ara sıra toprak
ikmali, rüzgar ve yağmurdan
erozyon nedeniyle bazı yeşil
gürültü
bariyeri
tasarımları
üzerinde gerekli olabilir.
Maliyet
M2. başına 25,00 $ - 35,00$
M2. başına 50,00 $ - 70.00$
Ömür
30 ila 40 yıl
Yeşil gürültü bariyerleri ömrü
kullanılan malzeme ve tasarıma
göre değişir.
Estetik
rahatsızlık verici bir görünüme
sahiptir.
Yeşil gürültü bariyerleri bitki
örtüsü çeşitliği ve ba ri yeri doğa ya
dahil etme kabiliyetleri ile
estetiğini artmıştır.
Potansiyel
Riskler
ile ilgili bazı riskleri vardır. Bu
bariyerler çeşitli örnekler ile
yıllardır kullanılmaktadır.
Yeşil gürültü bariyerleri
sert
hava koşulları, kuraklık veya
yabani otlar gibi istenmeyen
bitkilerin nem, hastalık, sulama
eksikliği gibi sebeplerden dolayı
başarısızlık olabilir.
81
İngiltere'de yapılmış örnek Yeşil Duvar tesisatları ve maliyetleri:
Örnek1: London Edgware hükümetinin hava kirliliğine karşı Transport for London
Temiz Hava Fonu tarafından finanse edilen (Marylebone Yollar) yeşil duvarlar
tasarlayarak devreye sokmuşlardır. Tasarlanmış bu modüler sistem içinde dikey olarak
topraksız yetiştirilebilen onbeş bitki türü ile az su kullanımı ve düşük maliyetli sistem
oluşturulmuştur. İngiltere‟de desteklenen bu sistem ve geri dönüşümlü su geçirmez astar
malzemelerden oluşmaktadır.Duvarda kullanılan bitkiler,lavanta, kuzu kulakları,
Heuchera ve veronica dır.
ġekil 5.39:Londra’da yapılmıĢ yeĢil duvar ve maliyeti
Örnek 2: İnşaat etkisini en aza indirmek gürültü ve toz kirliliğini azaltmak için crossrail
sitesinin etrafında bu projeyi uygulamıştır.3m. ahşap paneller üzerine hızlı büyüyen
sarmaşık türleri dikilerek hızlı ve etkili bir çözüm olarak kullanılmıştır.
82
ġekil 5.40: Londra’da site etrafında uygulanmıĢ yeĢil barıyer ve maliyeti
Örnek 3: Birmingham yeni Kütüphanesinin duvarını gizlemek, görsel etkiyi
zenginleştirmek , gürültüyü azaltmak, yaşayan bir duvar haline getirmek için yapılmış
modüler sistemdir.
ġekil 5.41:Ġngilte re’de Birmingham kütüphanesinin duvarına yapılmıĢ yeĢil duvar
sistemi ve maliyeti
Kaynak: Guidelines on Greening of Noise Barriers Hodgson,
Earthberms:
83
Busch,
1997. Noise Control
Hon Kong‟da yapılmış örnek Yeşil Duvar tesisatları:
Örnek 1:Hon Kong hükümetinin yapmış olduğu uluslararası tasarım yarışma projesi ile
antinoise engelleri yollarda profesyonel çözümlemeler düzenlenmiştir. Orman Koridor
olarak adlandırılan bu proje, ödül almıştır.
ġekil 5.42: TaĢıt yolunun orman koridoru olarak düzenlenmesi projesi
Kaynak: Hong Kong Environmental Protection Government
Sistemde çitpark veya bahçe görünümünü oluştururken , yayalar için çekici bir görünüm
oluşturmak için bariyerler sarmaşıklarla kaplanmıştır.Bitkiler için yaşam koşulları
oluşturularak şeffaf bariyerler orman sokak görünümü kazanarak sürücülere görsel
izlenim sağlanır.
84
Örnek 2: Hong Kong‟da yapılan farklı bir çalışmada ise Çizgisel Peyzaj ismi altında
hem canlı hem cansız elemanların ortak kullanımı ile gürültü perdeleri oluşturulmuştur.
Bu perdeler gerek işlev gerekse de estetik açıdan metropol kentlere yakışır niteliktedir.
Konuya ilişkin görüntüler şekil 5.43‟de verilmiştir.
ġekil 5.43: Canlı ve cansız elemanların ortak kullanımı ile gürültü perdeleri
oluĢturulması
Kaynak: Hong Kong Environmental Protection Government
85
6. SONUÇ
Günümüzde sanayileşmenin etkisiyle hızla artan kentleşme doğal çevreyi tehdit
etmektedir. Sanayileşmenin etkisiyle önemli bir çevre sorunu haline gelen hava kirliliği
ve gürültü kirliliği, açık ve yeşil alanların gün geçtikçe yerini yapı kitlelerine bırakması
sonucu daha da artmış ve fiziksel çevre kalitesinin düşmesine sebep olmuştur. Aynı
zamanda kentsel çevrede insan, hızla gelişen hayatın stresi içindeyken gün geçtikçe
sayısı artan yüksek yapı kitleleri arasında ölçeğini de kaybetmektedir.
Kentleşmeyle birlikte sanayileşme ve teknolojik ilerleme ile kentin doğal yapısı
bozulmaya başlamış ve bu bozulma insan sağlığını tehdit etmeye başlamıştır. Bilhassa
hava ve gürültü kirliliği insan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Ekolojik dengenin bozulması ve doğadan uzaklaşma süreci insanoğlunun tekrar doğa ile
bütünleşik yaşama yönlenmesine neden olmuştur. Kent içinde doğal yaşam ortamı
oluşturmada en etkin yöntem bitkilendirme çalışmalarıdır. Bu çalışmalar insan sistemi
ve çevre sistemi arasında süregelen karşılıklı etkileşimin dengede kalmasına yardımcı
olmaktadır.
Kent içi ulaşım ağlarında yeşillendirme çalışmaları; ekolojik, estetik ve teknik bilgileri
gerektiren farklı disiplinleri içeren planlama çalışmasıdır.Kent içi ulaşım ağlarındaki
bitkilendirme çalışmaları kent sağlığı açısından; İklim kontrolü (güneş radyasyonunu
kontrol etmek, hava nemini yükseltmek, çevre sıcaklığını ve rüzgar hızını ayarlamak
gibi), hava kirliliğini, havadaki toz miktarını ve gürültüyü azaltmaları ve de havanın
oksijen miktarını arttırmaları sayılabilir.Yeşil rengin ferahlatıcı ve dinlendirici
özelliğinin, günlük yaşamın yoğunluğu ve stresi içerisinde boğulan insanı psikolojik
olarak olumlu etkilediği de unutulmamalıdır. Bitkilendirme gürültüyü azaltmada ve
psikolojik olarak kişiyi gürültü kaynağından uzaklaştırmada etkindir.Kentlerde taşıt
kaynaklı gürültü bina yüzeylerinden yansıyarak daha da güç kazanır. Bitkiler yükselen
ses dalgalarını kırarak sesin yankılanmasını önler. Aynı
zamanda
Estetiksel
yapı
oluşturması, trafiği yönlendirmesi, yeşil koridor ve dokular yaratması, diğer canlılara
habitat oluşturması, doğa ve insan ilişkisini kent yaşamında sağlaması olarak
sıralanabilir.
86
Kent insanları doğa ile bütünleşik bir yaşam oluşturabilecek bir ortamı bulmakta
zorlanmaktadır.
Bu nedenle insanların faydalanabileceği cadde, bulvar ve refüjler
günlük kent yaşamı içinde, taşıt veya yaya olarak kullanacağı ve yararlanabileceği
önemli mekanlar olmaktadır. Bu tür mekanlarda yapılan yeşillendirme çalışmaları;etkili,
sürekli, baskın, estetik, ekolojik ve işlevsel bir karakter taşımaktadır.
Gürültü perdeleri hem canlı hem de cansız malzeme kullanılarak oluşturulabilir. Cansız
elemanlarla alınan önlemler oldukça etkili olmalarına rağmen, kentlerin betonlaşmasını
hızlandırmaktadır.Kentlerde ekonomik nedenler başta olmak üzere çeşitli nedenler ile
zaten çok az miktar olan yeşil alanlar yok edilmektedir. Yeşil alanların psikolojik
yönden olumlu etkileri dışında, ekolojik
dengede de çok önemli görevleri
bulunmaktadır. Bunun için yapısal önlemlerin gürültüye karşı daha etkili olmasına
rağmen, canlı materyallerle ve canlı, cansız materyallerin kombine kullanılması ile
yapılan yöntemler tercih edilmektedir.Taş,beton,plastik levha gibi cansız malzeme ile
canlı malzemenin kullanılmasının etkileri;
a)Canlı malzeme ile oluşturulan gürültü perdeleri,doğal dengenin sürmesine katkıda
bulunurlar.
b)Bitkisel sistemler biyolojik ve ekolojik çeşitliliği artırır.
c)Canlı malzemelerle oluşturulan bir sistemin cansız malzemelerle oluşturulan bir
sistem gibi iklim ve zamanın etkisi ile bozulma ve yok olma tehlikesi yoktur.
d)Canlı malzeme ile yapılan bir gürültü perdesinin maliyet masraflarının ilk aşamada
yüksek olduğu düşünülürse de sürekliliği ve zaman içindeki etkisi dikkate alındığında
daha ekonomik olduğu görülür.
e)Gürültü önleme aracı ile oluşturulan bitkisel sistemler ,su ve rüzgar erozyonu, hava
kirliliği, toprak kayması gibi diğer çevre sorunlarının çözümünde yardımcı olurken,
mekan ayırıcı nitelikleri, ısı ve ışık izolasyonu sağlamaları ve yarattıkları olumlu görsel
etki ile çok yönlü bir sistem niteliği taşır.
Gürültü
perdelerinde
kullanılan
bitkilerin
gürültü
azaltma
yetenekleri,yaprak
büyüklüğüne, yaprak konumuna, yapraklanma sıklığına ve dallanma sıklığına bağlı
olarak değişmektedir.
87
Bitkisel gürültü perdelerinden istenilen sonucun alınabilmesi için pek çok faktörlere
dikkat
edilmesi
gerekir.Gürültü
kaynağı,kaynağın
konumu,onarım
alanı,ortam
kalitesi,rüzgar yönü,ekolojik istekler ve estetik zorlamalar bitki kombinasyonuna etki
ederler.Bu nedenle her ortam ve koşula uygun tek tip bir gürültü perdesi söz konusu
değildir.Ortamın koşuluna göre uygun gürültü perdesi seçilmelidir.
Ulaşım yollarında görüş açıklığını kapamayacak ve yol emniyetini bozmayacak şekilde
yapılan bitkilendirme ortalama 8dBA gürültü azaltılması sağlanmaktadır.Ölçüm
değerleri ,doğru tür bitkilerle ve iyi planlanmış bir uygulama ile 16 dBA ya varan
azalmanın
sağlanabileceğini
göstermiştir.
Bariyerler,
uygun
koşullarda
kullanıldıklarında tipik olarak 10-15 dB(A) düzeyinde gürültü azaltımı sağlarlar.
Erişebilecekleri en büyük değer ise 20-25 dB(A) arasındadır. Geleneksel (cansız)
gürültü bariyerleri ile yeşil (canlı) elemanların birlikte kullanılmasıyla gürültü hem
daha azalmış olacak, hem de canlı materyal doğal çevreyle uyumlu, kullanıldığı bölgeyi
güzelleştiren , toplum için havayı temizlemekte ve ekolojik sistemi desteklemektedir.
Gürültü bariyerlerinin tasarımda bitki materyali kullanımı üç farklı şekilde ele alınabilir:
1.Yapısal eleman olarak bitkiler, perdeleme yapar, mekan oluşturur, hareketi
yönlendirir.
2.Çevresel eleman olarak, erozyonu kontrol eder, iklimi yumuşatır, havayı temizler.
3.Görsel eleman olarak, odak noktaları oluşturur, görsel bağlantı kurar, geçişi sağlar ve
ortama renk verirler.
Sonuç olarak; çevre sorunlarının hızla arttığı, yeşilin sürekli azaltıldığı bir ortamda
karayolu ve çevresine organik bünye kazandırmak, günümüzde önem verilmesi gereken
çalışmalardan biridir.Kent yollarında gerçekleştirilecek iyi bir bitkisel tasarımın
çevrenin sömürülmesinden çok geniş kullanımlara olanak sağlayan işlevselliği ile
peyzajın yaratılması ve değerlendirilmesinde esas etken olduğu unutulmamalıdır.
Peyzaj Mimarlığı açısından gürültü perdelerinin bitkisel materyallerle ele alınması
gürültüyü azaltmada ve psikolojik olarak kişiyi gürültü kaynağından uzaklaştırmada
etkin rol almaktadır. Bitkiler, kent yollarına görsel ve işlevsel birçok katkı sağlamakta
ve daha yaşanabilir çevre yaratılmasına olanak sağlamaktadır.
88
KAYNAKÇA
Kitaplar
Prof. Dr. Çepel, N., “Peyzaj Ekolojisi” Ders Kitabı, İstanbul Üniversitesi Orman
Fakültesi, Toprak İlmi ve Ekolojisi Ana Bilim Dalı, İstanbul, 1994, s.172.
Akturk, n., toprak, r., asıloğulları, E., 2003. Hızlı Raylı Ulasım Sistem Kaynaklı
Cevresel Gurultu, Gazi Universitesi Muh. Mim. Fak. Dergisi, Cilt:18 No:3, 15-25.
Ekinci, c. E., 2004. Bordo Kitap Yapı ve Tasarımcının İnsaat El Kitabı, Universite
Kitapevi, Elazığ.
Kotzen, b., englısh, C., 1999. Environmental Noise Barriers: A Guide to Their Acoustic
and Visual Design, E&FN Span, London, New York.
Ozturk,1992.
Ulasım Kaynaklı Gurultu Azaltmaya Yonelik
Bazı Onlemlerin
incelenmesi, Đstanbul Teknik Universitesi Dergisi, Cilt:50 No:4, 1-9.
T.C. çevre ve orman bakanlığı , çevresel gürültü yönetimi ile ilgili ab direktifinin
uyumlaştırılması ve uygulanması avrupa birliği eşleştirme projesi gürültü azaltım
önlemleri el kitabı nisan 2008
Horsbrugh, P., 1992. Green Wall Landscape Architecture Vol (82) : 8.
Powell, K., 1992. Topographic Statement Landscape Architecture Vol (82): 1.
Tannverdi, F., 1975. Karayollan Ağaçlandırma Rehberi Bayındırlık Bakanlığı
Karayollan Genet Müdürlüğü, Yayın No : 24.
Weiger, H., 1992. im prinzip Gut. Garten Landschaft. 2/92.
89
Zusätzliche Technische Vertragsbedingungen und Richtlinien für die Ausführung von
Lärmschutzwänden an Straßen ZTV-Lsw 06, Forschungsgesellschaft für Straßen- und
Verkehrswesen (Gürültü Perdelerinin Yollarda Uygulanmasına ilişkin ilave Teknik
Sözleşme şartları ve Direktifleri ZTV-Lsw 06, Karayolları ve Ulaşım Araştırma
Kurumu);
Ozturk, 2002. Kent ici ve Kent Dısı Karayolu Ulasım Sistemlerinde Bitkilendirmenin
trafik Tekniği Yonunden Đslevleri, Uluslar arası Trafik ve Yol Guvenliği Kongresi,
Gazi Universitesi, Ankara, Turkiye, Mayıs 8-12.
Dın En 1794-1 ve 1794-2: Lärmschutzeinrichtungen an Straßen, Nichtakustische
Eigenschaften (Ausgabe 7.2003) (Yollardaki Gürültü Sistemleri, Akustik Olmayan
Özellikleri (2003 yılı 7. baskısı))
Reynolds, Q., 1992. Economic Evaluation of Noise, Road and Transport Research
Magazine , Cilt:1 No:2, 36-48.
Yayla, N., 2002. Karayolu Muhendisliği, Birsen Yayınevi, İstanbul.
Coe, J.C., 1992. Green Walls New Applications Landscape Architecture Vol (82) 6.
Barış, M.E., 1998. Açık ve yeşil alanların hava kirliliğine etkisi. Tübitak Bilim ve
Teknik Dergisi. (369) ISSN:977-1300-3380, Ağustos. ss.92-94.
Aslanboğa, İ. 1980. Kent planlaması açısından yeşil alanların kent iklimini iyileştirme
yetenekleri. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi.
90
Süreli yayınlar
Pampal,Süleyman „‟Raylı ulaşım sistemlerinden kaynaklanan çevresel gürültünün
incelenmesi‟‟
Yılmaz,hasan;Özer,Serkan
„‟Gürültü
kirliliğinin
peyzaj
planlama
yönünden
değerlendirilmesi ve çözüm önerileri‟‟
Dın En 1793-1 ve 1793-2: Lärmschutzeinrichtungen an Straßen, Prüfverfahren zur
Bestimmung der akustischen Eigenschaften (Yollardaki Gürültü Sistemleri, Akustik
Özelliklerinin Belirlenmesine dair Test Prosedürü)
Sammlung neu entwickelter Lärmschutzanlagen (Yeni GeliĢtirilen Gürültü Bariyerleri
Koleksiyonu):
R.
Kohlhauer
GmbH,
Draisstr.
2,
D-76571
Gaggenau;
www.kohlhauer.com
Empfehlungen für die Gestaltung von Lärmschutzanlagen an Straßen, Ausgabe 2005,
Forschungsgesellschaft für Straßen- und Verkehrswesen (Karayollarındaki Gürültü
Bariyerlerinin Tasarlanmasına ilişkin Tavsiyeler, 2005 Baskısı, Karayolları ve Ulaşım
Araştırma şirketi)
Kurra, S., “Çevre ve Yapı Tasarımında Kent Gürültüsü Kontrolü ve İstanbul Örneği”,
Doçentlik Tezi, İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi, Mart, 1982.
Ansı Standard S1.8, 1969. Prefered Reference Quantities for Acoustical Levels,
American National Standards Institude, USA.
Aybike Ongel, sessiz yollar
Bay, f., Guney, A., 1998. Lastik Yol Gurultusu, 4. Akustik ve Gurultu Kongresi, Kas,
Antalya, Turkiye, Ekim 29-31.
91
Beranek, L. L., 1971. Noise and Vibration Control, McGraw-Hill, New York.
Demirel, Selimoğlu ve Kırıcı 1996. Gurultu Azaltıcı Onlemler ve Karayollarındaki
Uygulamaları, 2. Akustik ve Gurultu Kongresi, Antalya, Turkiye, Ekim 23-25.
Hodgson,
Busch,
1997. Noise Control Earthberms: Guidelines for the Use of
Earthberms to Control Highway Noise, Ministary of Transportation and Highways,
Highway Engineering Branch Technical Report, British Columbia, Canada.
Maekawa, Z., 1968. Noise Reduction by Screens, Journal of Applied Acoustics,
Mcclellan, j. H., Chelloppa, r. ve Cevher, V., 2006. Joint Acoustic- Video
Fingerprinting of Vehicles Part-I., IC ASSP 2007 Conference, Hawai, Nisan 15-20
Ozturk, Z., 1998. Karayolu ve Demiryolunda Yol Yak ınında Alınabilecek Gurultu
Onlemlerinin İncelenmesi, 4. Akustik ve Gurultu Kongresi, Kas, Antalya, Turkiye,
Ekim 29-31.
Ozturk, Z., 2004. Trafik Gurultusunu Azaltma Onlemlerinin Ekonomik Analizi, 6.
Uluslar arası Đnsaat Muhendisliğinde Gelismeler Kongresi, Boğazici Universitesi,
İstanbul, Turkiye, Ekim 6-8.
Selimoğlu, B., 1994. Ulkemiz Otoyollarında Cevre Duzenleme Đlkelerinin Belirlenmesi
Uzerine Bir Arastırma, Doktora Tezi, A. U. Ziraat Fakultesi, Peyzaj Mimarlığı Bolumu,
Ankara.
Guidelines on Greening of Noise Barriers Greening, Landscape and Tree Management
Section Aprıl 2012
92
Diğer yayınlar
Hong Kong Environmental Protection Government, 2005. Noise Guidelines and
References:
Guidelines
On
Design
of
Noise
Barriers
[Online],
http://www.epd.gov.hk/epd/english/environmentinhk/noise/guide_ref/design_barriers_c
ontent2.html#2_2 [Ziyaret tarihi: 14.10.2013]
http:// www.cevreorman.gov.tr T.C. çevre ve orman bakanlığı çevresel gürültü eylem
planı 2009-2020
http://www.cevreonline.com/gurultu.htm [ziyaret tarihi 01.10.2014].
Wallpaper, 2013. http://wallpaper-photo.ru/tr/preview.php.[ziyaret tarihi 10.11.2013].
Orman ve SuİşleriBakanlığı,2013.http://www.ormansu.gov.tr /osb/haberduyuru/[ziyaret
tarihi 10.11.2013].
Panoramio, 2013. http://www.panoramio.com/photo/.[ziyaret tarihi10.11.2013].
Panoramio, 2014. http://www.panoramio.com/photo/.[ziyaret tarihi 03.01.2014].
Landscape Walls, 2013..http://www.landscape, online.com.[ziyaret tarihi 11.11.2013]
Green
Roofs
Organization,
2008.
Green
roofs
for
healthy
cities.
http://www.greenscreen.com/Resources/download_it/IntroductionGreenWalls.pdf.
[ziyaret tarihi 07.11.2013]
GSKY, 2013. http://gsky.com/projects [13.11.2013]
VerticalGardenPatricBalans,2013.http://www.verticalgardenpatrickblanc.com[07.11.13]
Vertical Garden, 2013. http://preprodtest.archdaily.com 2013. [07.11.2013]
93

tc bahçeşehir üniversitesi fen bilimleri enstitüsü

Transkript

Benzer belgeler

Çatı / Cephe Panelleri ve Gürültü

Teknik

Yapılarda Gürültü Kontrolü ve

Kurumsal Yağ Sanatı

Araç gürültü ve titreşim (NVH) uygulamaları

Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi

Komşularla İyi Geçinmenin Yolu.

Biyoloji Deneyleri