SIYASAL BiLGiLER DERGISi

ANKARA U N
S I Y A S A LB i L G i L E R
FAKULTESI
DERGISi
c,LT: jcxrv
Eytutle6e
-:I9INDEKILER-
o{
Di 1i
,. !J\r
D.gu Anadoru$rulu
r GERAUD,c S.rrzER (t!yi!o: Dr. Oa ozAN
rA) -
Fmn
,.D.". \',kr'",, ",,.."..,.,,";.
ru'*iycde siysar lryd rc sal.sor ^hmh'
cdik lRroBA
lrislr{i
TiirNircderan
... ... ...
Dr. al6cddinSENE!
.
...
r
Esi,str* 0
ne
1fdd i t-!_I
Dr.ud cAKrcr hor Dr.r{$b
Dr Lrit eaK'cr
Dor.Dr.\$(
1!
lc vc D,r ?olitikallirhsi AqEDdan
IKINCI DONYASAVA9INDA
TiJRKiYE'DESIYASA!HAYATVE
SAG- SOL AKIMLAR
KONUNUN?I-ANI
IT - T939. 19{5DONEMINiN SiYASAL,EKONOMiK.VE TOP.
LUMSqL H,{YATINI ITARTI-ANDIMNETKENI.ER
A - Iq Dinanik Unsnrldr
t 2-
Tiirkirlnin Toplunsal Yap$r
Yijnetici Tabaka (Bnrohasi)n.
yijrcrim ret
a) GenelNiteliEi
b) Eko@mik&ncr: Ddletqitk
c) SiyasalApo: Tck Pd.i
-
B - Dl9 EtkEn:Savat
III _ 1939.1945DONBMiNDE EKONOMiK VB TOPLUMSAL
A-
Toprat Al6'nb
Bdjuvalarnasr !c
Burjuvuinin
1) 1e39?ati orsnti Degi$iklili
2) SivagEkonomisi:Milli K
B-
Biirolr6jnin GiiclcnenBurjuvaryb qautnar: Var-
C
Bn.ok.asinin CiiqlenenTopmt AEalanyl. Catrnasr:
l) Kdy Enstitnkri Kanunu
2) gjlrciyi Tolr.Uandrma Kannu
A'BaskmoRAI
223
1939. 1945D.'NEMiIIDE SiYASI IIAYAT
A
Siyasalltuyat, Altmltr, ve Biirokasi
1) "En Bnyi& Tehlike' Broinni le Ncdmi
2) S. AIi.N, Atsz ve 1944Irke rk re Tmnc * Da-
c V
Bdjurazinjn siyasal ikridah Adaylqmt Ko}ms
T939. I9I5 DONEMiNDE SIYAS,{L AIOMTAR
1) lsranbd eEvresi:Tan
2) Ankaraqdresi: Ylrt vc DiinYa
1l N. AlsE Koltr
2) Rcha olu Tnrk(an Koh
r-GtRr9
Bir iiltenin sn,f vaps rc likir di?tvi ile d'9 politiklr a':slF
bi,inlirin k'n tl .c(:n D' rk'lde
d,Lr i;kr t...ls(ci;1.-.
g
" ' [ ; d i i . \ d ? b " l ' . e d s . t u l d r D ' g c rb " d e v j r J eb i r i l r e i n
Js Do,iiiLsr ,e u'unrrdb' a.andi"ievhTler: o dledek'ePdcn
i ^ l , . s , . . n ' r r n l a e o . j ^ , o m f ' n o m' a i r a n r ' D t p o f r ' 1 "$ l r m
l e ' i , r g e m " ni n , h D \ ' \ J h ' , n t
hd c v\ar J ?.tr'l
u l a r l t n n a v d ' y a c a la n A m a \ r i ' l a r L J ' 3
b
u
n
j ea $mrr omeF
b
r
j
l
T
a
s
.
lir.li,r('venin r.o'esavdnn,
R- -;d*d,.
t ak*-&t
i;. .;;;; (,b" -;,,
r.a*, *""i- ".t. Eu,u*, c
re?. BiaL, oo, dEFJn
Sovleu druk
h $1uq -r' ore&
brrdi
*i""'..
;
.amr
d4 pon'rada qn'
bn-rougu -oh
decr' r'b
hu
.d!F 'i rorutuk ,om
si'nd
i
,-'x
eb ."r.' di'.-."
"
b
'
Is(or.6!d.
*kE!k
,'db'dFrts".yelu1r'
bk tr.r !!.
d"*.,b.;""d.'
iFdv
dk;& d
*hbsn
3*a$df.
a b.li-!i! 6Eer. vill.n
hr dir hi6"i5@
cnlD
lq ditcn.Drg lolnita ilirkisindc durun bdyle olnakla lirlikle,
kNa sincli olalann{ii dovrclerdebu siiftq: bi! nnddEr iqjn 1e6ine
diincbilr.ekre, uluslanran durum J,ani d$ etken ijlkcnin iq dimni
Einc iistiin dutuna €clerck iilLe.in enf ydpBna, iq politikasrna ve
fikir *,ml.nn. kuwelle etki yapabilmckrcdir.
bu ilirLiyi sava5Tijrkjycsindei.ele
nek re stizii edilen tcrsiE irleyisi kanniamskrr.
II _ T939. 1945 DONEMiNiN SiYASAL, NKONOMiK, !E TOP.
LUMSAL HAYATINI $ARTLAND
a - Ie Dln.nnt umurlsn
I
Tntkitenin T.pLLntul Yap6l
air mkeni. toplumsalyapDDr,yani smrlial dutumunu, btr s.
rfl.nn bi.birleiine !e d$anya lar$ tuiunlarnr hilmcl, o nlke.
nin siJas.l ve dnrain$l i!ya!n' incclemcdeen itnde selen unsd
d r l e l c . l o $ d d - e ni a i r . i J a . r h a l " ' , " ' . ) . ' . J b i L h . n u . \ i r ,
Kunnl$ srvagr vern biinyenin ioplumsal yap6rnr, bu ,aprnD
o id-ihe tada. geqirdiEi ev.inleri bilmet serekir.
Cagmpda sitlilqc y!)€mlagmakb bulunan anrkmperFlisi
niimdelelerin ilki olsn T0rk Kn.tulur Snvar bir halk srvai, mrdr?
Yani halk larafmdan batlarlbr$, yiinetilnis, sonuglandnlnr\ bii
salar ndf2 B! sorunnn celabr haynltr. Kendisinin hiebi. q,kan
bulunmadan, s.f esener sn lann g*arlan iqin Ycncn ciillerin.
den Kalkis karlatua ladar her sava$h ileri snriilen Tn.L halkr, bu
kez Anavai.n rehli*crc girincc iaydi haydi savasac*br, rc s.!a9
m$rr., falat Kurlulut Salallnu mororu Tiirk Kiiylnsij degildir. Son
yrlnD olan kiiyln il cell
on tll iqinde cephden ccphcyc totnaktr
hcye yijnelre. iki toplumsd eiie lrrdr: Topmk Alan Ticart
v. Biirok.lsi. Birincisi topBEr, dnkktu elden si.lecAi
Blrjlvas
igin, ihi.cisi ise Ulusal BaFnszl,k'sibi bitukm deEerleresship
olduEu igin rc olaylardd iincn olmayr, rasam
snrdaimel icin se.
rekli say&lbdan ihrilale ii.ayak olmudardrr. Daha sa!a.! yrllannda kutulan Bi.inci Biiyij* Millel Meclisi nyeloinin loplunsrl ka;
lenlerinc bir sijz atna!, Kurlulu9 Sav.trnrn Toprak AgasnTic.rei
yaplld,gn sla,mk iein
Bujuv.n biletidi ve Biilokmsi trlflndm
yeldlidir Nirekin bu neclh % 60 Biirokrai re % 40 E rattan ney
(,
F*d*r.k
tl
hd@, Mass.,MIr
TU(IYtr'DE SIYASALIIAYAT VII SA't SOJ-A(I[NAR
zll
Dcvrimi yapan biinye bijJle olunca,dcvrim sonray kr.ula.rk
olsn dnzcnktr!inilnazolarak d.\rimiyapan LopLun*LgiisrcF Ciig.
lcr i sikarna irhl.cckrir Bi,mknsiyl r. yitnrlim f. \.1.s DLu,.a
cr[rn !6rcf+in,]/ glbi, bn Loplumsalgijg gerqekanlanda bi. s
n,l say,bmrz. zar.n, ol,uyup Biircknt olnak iqin bdirli In rk..
nonik siiq g..ekli oldnFndan, Biirokmsi de ra.hkl, sn,flarn 90
cukli,lnd.n gelmekr.di..Bu durund. rilrkile Cunrnuijeh.i. si
yxsal fe diirii.sel har-.!na, dohyr,vlu burada clc aLnan dijnemin
lcnel hi\Nn., ad, gecenroplumsalgnql( egenen oli.rk...
Baylecejliizrnr dn2.diyle kulvdllenmeyebaslryamk l3s6 iop
Ek !asan)la giic! iescil .dil.n \c yrlrs ticrfer b!fju$en! di,dns.
ney. barlayr! Tormk AEarnnr bu bu.jL'vrlasmi \ii'ecini, Ku,ru
lur Sa\as, bnyiik iil!inl. lizLand'.m'nr. Burad. d,5 clkcnin, ulus
lRmmn durlrnli iq politikryr yrpig' hplandff' dkl sij/ ronusu-
:
ron.L'
rtLtd
(Bn'ok)Et)tt'
\iinltit
Ftt,rl^i
a) cenel Niteligi
ondokuzun.nynzr- r v.nociyr dck topmk niilkiyeiinin oln,rdr-il bjf osm.ill hpxrrnrlugundr i*din ar.cl.rr Fnermerlili
d.hrErll! biirijk ijftn kxzrn3trBiirckrli, Tijfkjv.iin rotlL'tusrl
jarrrdin
sonrr, incelediaimizdcrenin korulhrnr oluril,3n Dn
Tii.k Dcvrimini Japan roph,msalgiiqlcd Topmk A!1n-Tcirel
Rurjums r. Bijrokrrsi oh.ak saym\trk. Bu iki nnsurun Llfltrli.
si',d., .!n'1" liar.rn,nr olur!trxD .ek!nodrik okar brrliEi, \e !tr.
n,l li lln.i" kaunnlann,n ikhi dc niikcnrnrelenmL,rcurolm:kll
hirlikl. Bijrok.asjdc .ekononik q'kr,' k:vmm, m.rcul deEildjr.r'
Bu .ophrmsrl!n(rc .inf bilinci, bulunmy, hdn dr !Lon!mlk srklr yokllaun! tcbli edsb lmrsi (in epey tnwrili bif sL.
kilde bulunma$ BiirokmsnrnrLir rnrf ollrlk.ilaya crkma'na v.r
h I ckononik Lrk,r si!Ldr!, in(nlbri
sonE ordunul
!D 17 n?rlko
iqilde hacorru hikiiddirh meo
rinirldc
BUrcLE
G) cq$kh
5u! orusutru 6otulniu dddu@al
orr
.212
Dnrum biirlc olun.tr, Lir rll.lnlran
re iirerm araqhr.rn
mi,lkiJcrnre!'hip bnh'nmrran Biirokrsi bu .qllr. srhir bnh'
.an rc 3in, g!.q1ike.sijrrcnrn f!.nen snntrrr k ir krndi crki.ir
nxrl koruyr.xk, nri iIliJardi LJ]dr,r,rbrra.x.rktr:
Biir!kn:i
llndGi (in yrsimsal ijncmi otr. b! $
u, iD,a.'. ansndaki
.lcng!!i Lef ne llh:sna olu.sr okun siirdiim.).r crl's.L[ $kljtr.
d c c d z a n i l l n r i J rH
i r. b r n n l r n l l r x s i i . l e n . i k r k r r . b z r t r l c
rlmasnr izir tunrv.c.k, br i,idx rkri.l!.ni sridinT-"ninen onem
li korulu ohrrk iilkedeki $,1 kavernn' dlimr !\exr de rurnrk
jiin Trk Pr,li rr l)$ldqillu n.cfurkor d. giirecclimt
eibi li.r
s n r o k r r \ n , i n ' r J r k j r r ' D i it r , p l u r \ r l b i j n y c s i ! i n r L k i v r i r .
tulnrn bny (! \anoil khn !niJ riji,c' di f! \cle\li'l.i lt\aca n/
.r'n.:li !..!ki, Bu ul,kin,tr tinr.liin IJk.f.\inj i,k.lrlj,
Fltx..
dx sijTiicdrlmit Lulunrn snrllx.xmn d.ng.yi kormx \xy.\iiJ. ik.
rida!., ko,urdx o|{'!!ru h!nfdrn {krrfrxrrrk serck,r Bijyl. bif
:maf siiilln 6i' frls.lr dolrs pcr.!, llafak rrdikrllikrdr ,. ger
qck dc\ri'nrili*r.n uak, r!plunuD ,r dir'rlekri!ini yr!rnarnala
i".!,
\ tr.\
, ,,
L, r",
d, .rurqr ,,].i'!rn snr Lrn lrrx rrL
lrrLr kuLr.rlu DA r.
dreslnc ,lo v.r...k s.kild. kdlhnmrJx qrl'rr.rk.r niirokrJsi bu
rcurJr siyrsal :landr Tek Prniji, ekonomik ahnd: D.fl.tr;iLisl
liilt!,.l alxndr d: De\rinn.n i.rL cdrr!1, biri,r bu xrlqltrrla t.p.
l L m r h i L r n l . o d j n n c l se ! l ' i a c r k ! , T l b i i b u b ( , n l ! ' d r n d L . r
irlcnu .bplrnrl rlmen, LC e.'!rk ,]effiDlcr J!!il ,[ :n!xk F.
lrrn' ratni', rder !r ril d.Sirtialn'si ecr.k.n ;:c! olan n,dinr ilir
kilgine dokunam'J-an
nnrsnr {lf!isi(llkL!r i!u nd! o]]f]k!f.
Pcki dufl,nr Lijr'l.dir d. nrd.n bilh:$x d.\lctEilili in.clcfkc.
B ' o \ . ' j
' - . ' r ' .
1 ' . \ ' . '
sn'Ll.nr raran.a olnx(rrdi.r Eicf Bn.okrxsi ropluJndrkiditcni
dcvarL.rr rnrk isrj\!'sr, rkon!nrik.iruh ug.m.D n l oL'nai d!
laytr'11tr[d']isiyl. bjltgiiirilrjdar kxvsrsn: !irir.b hc.k .n yrk,n
JI\r '
,.
. J'r,.,.
L
.lt.ccklir Burldi liirokmsnrin Kiiriik BurjL,m diye rdhr.lnabi
3i) dEt:tri, rufi BftorQ5\i'n'
t
!F SA' sOL AKtrITR
h.cijfriz rrhxi bi. sn,lirD -rcln.krr .ldo!u :Jr,tcli hiiriik anon
*annniakhd,.. !u.o,f kakeni ce,ceEiiBii.okmr ?iir.rD i Qhar
.,!a kx,!r iqe.dekizcngiJiirnJna!, hJ!x cumm.iydren so'n k.D.
'li\ltrjn ne bjr mikraf burirtrrlarntrs oleu$' jl! hnkiin.er aiirok
nsirljn uDrnur nr,l'n'n iltxrlxnnr dolrdrn dos'!!a ki'n ak
nrx!d, iinc!..!k1r. Biirotins, .nrak k.ndr ziimtsiirii $lidlr
nn lehdil cdildilj,i lijfdiiiii \! c Bo.jL'rariyle !xh$xc:k!r. tu
dnrum,Fni Bntuk.rsinrn rn.td! bufiltrar,r Lika.t.'nnr kx'i 9'k
nlvN olgnsu,gen. tsii.okmsnriDri'Ihr
{lu,acJ! ruinra lokrrh
ikridard. krlJ.a fuL.Ic!i\lc (clirtuelnedir tsr ijnenni ccl!.k \ij.
^!dco, roph'n n d lnlokli!i i.2b' eeli$n B!fju1J,nril .'L!rhnnl
ursrn hif r'ar.rirn hl(imL !ir:)a qltulk!r
Bn !elirkili d!,bin'
D.\.l.tqili*i irr..l..ki Je ginc..!i/
)
3
0 r ,
. , . . , d . . t ! t .
i ,
\ D , , a , \a , , i
D t
r .
Binrkmsi yJncrim Lclsrleri,ii.ko(inik
xlxndr Devteiqitik
ur€nlanun.d: canerdi. Bnnnn ixnrsmxe.r cirirnrcdri .n( h i
\o.un iiTcrlide diisijrr'!ht g!rck.. Ay., Bnrokrrsi, bu ck.irini
fo irjkrrn, n.!.n KodulL'r sarlnn,n L!m.n cirrindc ursrlxin:
.r'\, D.J.n 1923Izmif Ikth:t I(oD-qrcs]
t,rlrnldl
lihual r..ko
nom izl.n.yc gidilnriJlir: Bu sorununcevrbnn trncrk Tii.lirenin
rotlu'nsal)rptrr gitijniitu xlamk rcr!bilii't. Kunuh,s sarar ef
, . /
J
l - r i n ee d n m c y . b r ! L r u L r , . l l h r D l ! k ! . o n r l l e ! i d i l m o s i ( i n b x s k ,
):pnniin.. Bu.n'u/i,ri,r Eiillennrcsh,in*.nd si cii D. JrnLi b;
khlilc dolurdugun!, bu polnikxdr. l,iitiik zxrar gijren hxlk kia.
leidnr bir blijuva p:dci ola.rk oirya q,ktri ScrbcsrFrlala
!n!ln,rd,k d.rc.dc dcicklcmcl.irc kadrr rnlrFm:\rn Biinik.
,r!i, ancrk bu ola!d.n 5onrr uytrnm\r,r.tA} .cr bn poliiikr 'ld!i+
me\ii.[ Tiifk Deuimin n !n a!! bas:n n.,1, oLri roprxk xitrlxn
nnr dkisi dc biiynlriif l q30hrdrk i buml,m ronucu .l0nr. plyxsx
sndr Iiv!rlar dnriin.c, Biirckrasi fclsele Ioknnnu-!und:n .l,Jll"
sa\d,F, roFak ae:l'rrn, dlnlkhmck ilir rlnlann F.a crmi!.n
n.nnle.ini si.n rlmlF brshD,lnr. Ayn, zanrndr bu ycni politiki
ile iilkld.ki grlt dr-i ,nnn eLkillmdt \e Lunxlm \onu.n bozuhi
ekoro'ri)i clin.:l,r kllkrd,rm:k da xn:glanmrktadr !u sxFd.
ohcaltf.
hrlk,n hornu6urnllntr dtr qrr.lulurn\
iderii (sarqo), a'kr., sBr rh
I.1
Dnr\i.,n o !nnkii glUl!in: d. fr.xlel Ln dun,m sa$e,en D.r
l.rqili[, qiiniji rijn.rirjlD I ri,:f,id]r qu! r I rrkill.,d! v.n'fr[nols
1f uretrhin,$r.3unr
& hjnrL, Biif!krr -lanerin Iel:.f.siiri,l
saaiisLiolx[k ]r.\ld.ill! Lilk.n n.k!nom,k DoblJmLni!t4innert
c . k i r b c a r b i r \ o l r r \ r r b r r l Lb r r n x 1 , i rr o r r c L a . x rg i , ,m i l \ . .
di, adrfnr l9a2 T(n,.nrurdx hr\r lr.:ld.r \r'r!n ur iL'nrl do
i . d , l ! , t . i , i & | l , l L l t r F r F d L , i j s t r , . n o : . 1 , r , t !,lc r s o i ( o frrflaLrn d., drLrlgLli!ir1lh i rirt. l)ir ( taltn, .ldrluu' !,rL!
nrirrn. Bu i,rdeh r bi. ncd.tri d! rd.fricilcfi,r i!ind. brhrdr3u
r \ l k o ! i l l u i u i L d n i D i , r u l u s l 1 ,\,i n , l i i l k k . r o I i x k e m l r d r y .
lnn. [],i lj, si\rs \lrlNi5 f.lt.An'lirnr
!n rrtrlj dlitrindsr
rardir 1., rrk, olr r( !rrr (hF,rl,rx \r br nr bin ln. d,rrr
d1n ll!l(.ck lllijLlr. [i$L l]tr n, rill.r'Crn
l c Lrn\'
dl!nlc.
s k i k d n u l , r D , , d r . q , , kd l r - x r l k l 'L r L r D n r k t u d t r h ,G r i I L i k i
bi jifiD! zI ..kirnr rcniin.h kxh,rl sii\1.trN snr.firi ri r ,n.
re.rcrtud.r rlriji !.nc sfr .o!ru run rr rdr. iftle hLLr\onzr "8iz
i..ldrn smil il r.lrbr\.,L: lJ (rfl \{.rk!
!,r!p l]iz rxdc.e,
m.^.bi JrvLdqilik ibn, rirali
igin , dinj ! kqLlL[f. ilrnrli
b i r l i r k r n r n( 0 . t r k h , \ r ' '
e ( l \ l i i L . ! ' l . h ' b u r i i , J . \ l d q L l i k3 n l r ! i n , i q ' i s r c a i n k .
l d i n l i { b n r . , , I B v v r c L . ' J L ! i b ! l a r l c r . L r^ m n n J d r d b l
lon, crnlil sriLtsr::r
xlnfnrnJilirou:
cyh'iirilitrhudu'randmL
!r
kiFn.inr d!!ir, !:ldLr
h irirlrLli
brE{r. F}
on\r
rui.r
tijrlc d\cn L,r BLirclrsL sr\r) j( odt ki. hrlrri,,i \dh!{
DdltrqiliEitr
lr,r:k,fkcn iirr.rl.i {londu'nu{u, cqi! Bii'o[ir!i,
o(trrD
nsr.,
i!r.m.LnLd{
TI]RKIYED' S]YASATFAYAT VI SAC SOL AKIMT4R
en screkli bi. zrmand:, t9l6 l,l,ndan sorh
d
r
dl r, . -
Dat.\: .e o/.
gersemcsnEsr5 q,, - . e br - , . o . . . .
c i, \e hoj , J,., t.r | 1dF ..o^,
l - J . \ J J ' B - , I t ^ , " , .' \ s ,r u ,L ". , J L l , , ; t . 8 , .
r " . ' . n b ' ! . r . ( - , . ! B . r J\ , r n , , , , . , , , . . . : . , r . ) i
L , , d - 1. D 1 t 1 < r ! r t ' . 1 , "i l
\J ..r. BJ'\J "f
.r to\n-.r ., o, it,-i,\i.
kurulmanndan so.ra itrl gir\inin brtrca r,msitcisj durundna
lelnir, Is Bankas, dcrl.li kcndi ekononik qLkrrlarDa uer coen
aAifniristeneri. merke,i .lnurru..
Aslnd. durumun huhaseb.sinj )aph!rm, zanan, devtelqilj
6 i nb " ' \ ' . , i " r u b t r ' . r e d ' . i \ ! ' d t ' t . ,
, t . , t . d ,. . , . , . . ! . , . t d . , / t s J , , i
sundan anpirik olan rc (c!er dotrinc bxllanjrsak jnkitibr don
J , ' a l " , l . f ! . . ^ , . ' J r s d e rb ' . , p _ , , , . l i , r n J n , /
n " r J i b i ! \ r . n n h . r - F s d i n . - - ^ g r, . n o t a " \ ,n . , i
r,,
kolujisinede ulan bu ekononi Fotjlitas hler isr.nez iitkenin r.rf
yapxDda eeemcnojan iigelein clk.nna qat\acakft. Njtchn ijyle
o l T u ro / ' ) r \ i d . b c l . ' n e t s r . k ' , D , \ t , , , ( . o - t , L D ,
Ilr salhnD, avn.a \gilerin haklarnr krrt kaldftratr bunl.o. ir.
s.tsr.a s6miiriilebilm.leri jEin uysrn bi. onrn
hazrlJxb!...
ce.e Karprfa gijrc, .Bu{ulazi dfl,ldc:likicn ancaktir chirrif rl
Iynm Dslctqilik, kLululu fabrikala a !.prak 43Ln.dan ald,lr
'a Fi )rqi. ao\h,it"r' do.lesri,
h n r . ep J L r J J , \ " " ' - c - l ' I ' . . , . ' . u . i r r i .
Jo_r,ic.
.i siire.i.i barli.n\r.. Ksuca sirylem.t seFki6e ,tiirkij,c,deDc*
lerqilik,eEenre.srn la.a _\,auvan
bif devtcriapitaltni oln,urur
c) Biirokmt Yijneljn Felsefesininsir,asata.&r:
t
Tek pa.ri
cenel Niterili
Yukartda sitzn cdilen J'iinc.;ielsciesinin en ijn.mlj b.li.risi
bcki de Tek hrii'dn Sa\afln sortanna det nurlak, 195OJedek
nisbi olaraf, iilkenh tck eEencnsiyasalericii olarak orhya q*a.
re) DoganaKrcgru,ro'Byldn tu
cHP'.i'i bu nireli!itarmr!, Limz diiriiniihrse olaEangariikr[klc.
dn Bu.iL'rrznrnr:\r bu lrrsrl giir olxrxk onrvr c'k3.trk krd:r
g i ! l ( r n d m i r o l d u l r T i , k ) , d e h i , L i , n! o l L ! ' , i r l N a l ' , E r a. o c i
v.,rn b r CHPdoar olxrll lu$rll or.xLL, Pr,ritriD
|! nir.ligi
diiD)!,n siin,L k.rjoDkriiid. d! (Ixri!t, N'i \. Komiifnt Prr
Frdirnr brnei rmf! rin korul t5 !l&]r:! k.i!q'ida y,i,lt1i!i
l.rir sarlrdlklcri jL!iIq1l'. Pxnj lrJIk D'h s..rL bt^r Prdi qc!]a
l.',n!i., -s.,rk! br!rJr \iirL.,cr s.r, cllririD Tiirkirnnr k!ndin!
tj4il \c 1n Tijmr.hri krpsrvrn bir knn'lns oldulrudur .Bu bn.
bcnzenz' brlr:n:s bufrdr d. keidlo lancd.5, CIIF!'in ri,l't'
rii.hi gei.kcelerleli.kL, sinrc,ilmr yolun: !nLilnin,r ! ..Br fa,Li
cHflir Ii, h]kik c Afrupri nrxnrirlx bir rrni olJ!xltan 1:rad!
T i i r km , l L r i n i r . n g . n i , i l ( i , l r l
n l i r r \ k i l a L i , d , " "P a i r l i D r i i m i i k . r i h p s r d , ! , h e ' h r s r L r rb e r r
rj rkr!, htLJa dilcf nlt.lerir rek ]r.r.llu'i, di avr'k\L Lir drftrr
-qijnemekr.dif : "cHr, l,i.Ljr jr,f,D .rcnlmli irin l rlnni bi.
miic\serc d.i !dn. onun ilin r qillll, kii{ik srrrl r.bx6' rtircrr
\ ( r e n M ! i h i T i i r k c r n r i r ! n , r r i k l . d , n l i i i r i j d/ j D , ' . . r i k ( , d i
l.'ift nmlinE r.hri n
'. Prrl ilf lttc\i nn,fhf rmnndx xh.r*
li i5Li,lili l.i s .ti.i.k. . 'citiildii-iii .eibi,iilked.Li rn,llann 9I
ka.lrnnn btrijJr5rirl,rxn s.rekriEind.. ral.n! en,rxnj'ir !Jho L
hikNri rq!!i rurlnn\ oln l a( iL. tink BiiDkiasi\i'rii t'ner d'
,r!i o:r cllP !c Fr l.n hu riir.rnr.D ilsiiq ^nh!nn.,, gcnc b:r
b:kan $rrrolhiddrtr Ji'nly.Lnn :
dqiik, r{(rik
Y! k!!o!nirdi!!
[ !k,in
xriro!z E,rd!io; ai!(
sri!
GrrDLa
ri,r i
Sarasi bxilins'! r,lLi,,odr cHI r:m .nl.m,rLr lrLndrr r.L
'.' \'Jd'
d.P. I
'
|
, ., '.- '
,
I.
nudr $iitle 5itl.r nk ik gii.iiln!(r.djr-: .cHP d.dcI rii]k Mlllc'
o
(13) Arh Tod,
id roj (.tu$os 19j:) s t,
l KTMLAR
r l r x r l r n o L\ [ a s A r r { \ a r r E s ^ C . s oA
(i dcm.klir rc CHP duNk 'rilrk hiikiim.ti d.n.kiir, ' Dolnyn
Itr CHPnjn btrt*x bir lij,iiniinii oho Meclisin de ulusun tij'niinLi
r.msil .dl!i\aN!'ld,!nda.,
bu dlrun Jna.nkral bif sonnrx uh!
uldigmda cHPJe nub.llfct ermlk, Villek re D.vltrt kas tk,nxk
!c .nenlekrtin lnksek mcifaatlerire, doknnf,,ak ]c(!ii,i rhbil
nl
Tck P.ninif Euini
$v:nn sonuni vanld{nrdi duruq,da I)j, dc-i5iklik lailane.
dilini g6.iij-o[r Ad,k, L]r iiuhrlcl.t
]iiziine okn4, T.k Prr
(ck
lx{,silmrrr
bxrann,s
re
bu
k.z bu rekl,-iinbir mc
riirnr
liEi
riyd Jrlil, b; kusu. olduEuo lJx lrlin,*tr. 19.15yrh ,!.lli!indD
gazetele.dccumhu.brskrnfrin va.i kudreLliI jlli Sol'i,i prni bas
Bt,i
krnlgmdan qokilm.si Lilc r9!k1.n an,ia ntdrbiln.ktedf
inijnii aF, !l iqindcre igi sa)lcrl.rde: lBizinr iek ek\ilnniz, hn
knnE prtrknrin karinnd. hn ratri bulunnrxn.nditu I dlmekte,
bu demc.i b.snda d.'hr d.*etlenmekledir
z^manlann,oilitilril, tedbi !re liiT!m .qijnercnd:drklan kalkhh'
ndx donokrxsl Dr.Dsiplc'i.la
c., menl.k.ti,1 siyaset1e llk r lr!
. Biiii't Mill.t Nl.dGini bd
ha g!i4 ijkiidc hiiknm riirt!krn
Ii.lind..lan nrill{ idrfesi, denrokxsl r!lurdr olan g.li!nEsinJ. J.frm eddcekrir, I diycr.k muhal!lli iqin ce,ekli 7.d,i'Lihn,'
hmat!.'1,.. Ge|!ek niy.ti nc o dNr olsun,nillj t!litr bile Iu tim'
dilc dct !l$lnid,k ol.i LrrxF k.sinliklc c.grl olamrvaQ'i! :u
sdliirmcz brr gcreekiir z,F snvnsilniJ. iric. gii(l.nto v. biirok
.at bir pa.iinin iqiidc harek!1s.rbe*il..i nc d. !ha kNtlanin, bn
de 191i rorfuk rcfoimu sib, rl.rri'n.i \asalada nrkiiriihn Burjura
zi, y6nclini b zTai ele alnlla hrzrl^nmaki.dr' Bn snreqteBur'Ju'
rri azellikl!, s3!a!m sk,nrlrrnrdan na5ihln bol bol nlnis vc kendisini bu kadrr ikmai.tr ka.srhk l.rli biDcr kEnenis ohn bn
partiti-1dla.dr ])]s,n& gdrme*r.n l,rkns olaDroksd nrLkixn ra
mrlau.nku.. Kracas s,n,l lltEnrdaki .ici tnn olgulasm$ iir'
yatnlr yrntr.ra-\r hazf laDmrkradrr'
lncclcdiEimizdeuulc !iirokri yiiDftim n scmbolii ol!n Milli
,
I
' L l
l ' . r . d , :o . .
dolxl
sonucnoL.i h!
osnr.nL 311..!!i,rii rc rek P.rri\.i..jminil
. . , .i . o . , . . . o o s l
,r.,t .
o
.:
,l ,'
'
.,
,.f,
, t.,
'
,l\r.d
,r
, .'
,
n ,.-1..^
rif, 'Biz nra', nil! ornnL!kiifriidcd konuluyof;,! irLtodc !,rrc,
siirlenn,ekLedlf.Ill(.{lr dunokrxri ot.lulnndaD nn sij7r!lilccc(Lir,
iTil,lir. cun,Iu.reri di3u rilkrh cn d]ha d..lokratikiir, Jal,l
hrlk(d,f... \r nrrh ki lnijdij irrtigirdc scfLjiij \olLDda tiifii.
r ' . r u 1 , r { l , r c r x r L l n , x I r r d rl rD, i j n i/j ! u l f j L L n i : n ] . r k r t r , . D n n b a
iir,.{itu\
br-gLnrdoqrr {i.6.
q.krili r!ld. ,, grbi Frtclj[ ]n
Lhnnr. k!lL!ormxkladr B! parrsrrrnrar.:l,rv l\rilli s.t,in kiJisinc
innlr krlmrn[ki' !il(si Lir.Lri j9t] dg urg!l|mLLhn.ktcdtr o.nc
gin curhutaskxn,n o olh(un dx akmnll.[]. bj rktc Tiirkklsu
riL!t brii\.5i I mri dotrr6'rt:L tur,tan rdretrd. bizzJ \tsdjs B$
l!n, Abdilll[!iI Rc,da .Om- lDiinii, Hsa Ku.umr'nuD ktr,a!txn
ss, daimx irrrllr har,lalacllrrr
dem.krdir enc ilmer rnd.
nijri,r Ali hjr !n,I arkrd:*nLlai dinlfdilnne gdfc !otr dc6 riti
ljsr nitJijfu nklnrnl ktrarm$ hir
Or* nr prlrosunuiunrlx horrrtradtr.l
J,,
.:/ i
..
',
Br $hL kLilrnd., !pk, nrcLdi!tnl/ {lrvi.ritr dr-icf tni!l !iJ
: L ' o l x DD c \ l e ( i l i k r d T e k P : r t i ! 1 , , \ r 1 r r r 5 o n o n d a
zr r.u!t
B -
DD Erken: Savat
Bu.r)ld.k inhrlan iq dinrnrik otrunrtr otan Tiirkir.hin sr.
nrlsrl rrFLr rt BLa.okrrsin Yanrtjni !dls.l.si, l9l9a dck.tri
Jiji.ni 'ncrd:nx gchren \r 19:1915 JOocmri ertileycn i! .Lkcn
lelr]ir C;ii krsnnnd.kiiczd., bu dJnemii olairfneii br dincni ot.
du!u k sir!s!l hrrr!n rlmon.rlo,n dahr 90k d'r 4kcnler tarafrn.
1]]n olL,nnnldusL s.\i ij Lcsririilnn\rir. crrgckt.n, 1939drpirhJan
ikjnci Din,Jx s.Msr, Tirki\enin kxnlDr.niinr rx!m.tr bu ijLkc!
!* bij!!k iir(urr! !rL rcrii5rif. tdllc ki, riinr iq oolnika crr.nlcr
gin..].l
irrrr
rnm.lD sij,c r,-nrlannukir, sir,rsal hlyal $
Hrkr
iirsn{o!Lu.
Pdriid
s(r
: iriL*' n
! [al,.rLh
!ir.traarlr
1r. i
{5 y4 ^Dbi 3!!ilrDq
Di!,,[o.
T1jRRL\EDI SI\AS\L HI\AT \E SlC SOL AKIILAR
xtular
Bilrkrsi
lr,rf,ndrn btr amrca ulaFcxt tekilde dL?cnlcr
\ . r ' .
" 1t "
\ "
L r . ' " \ "
.i nra rormrl An[nlxrr
t.,sinc \leycn bu eikn]in c.k d]h.
ijncmlj bi Ian, dahr mxl,r. (uft,lnr sr'.n il! birlikrc gclisniosi
hrlanan Tj.rd Burjurxzisi tsn,okf!siij, 7rt.n rdikxlliklen yolt
su polirikrs,nu bir sJ\+.k.1
bi.hannc Fpm,s, trofnD !l.,rk lok u^n zrman rlrrak.la. !.1\.
nesini rxnranLrla'ak dxhr s!\
rdev dF
ntrni)i btrshn,5!. Birin.i rrk nlD rr\ d! Bii'.krrsinin
qIlQcrlt,
!ih!x
bn
iarihre
sJ
lrda olin bu erktunrsonu.n 1950d!
rrii)'iik
ijlgild. gclismesneoLnsl \.rrann do-iu,m:d!!,, takal (oli
dili Buriuf:zi ikrnix. .h ala.rkrr
nc drnli iincmliol(k,r-!u\. dii.'lBu snEgid S{ri!.l,sunnn
rnri gal3d. bmk!!, Lud:tr sonr:ti bijliii,lud! dahr !ik'rd
l
Do\ rr\Dr
l.tr.9-t
I\III1YAT
TOPLUiIIS
.1
|
.KL
l
{o\n|if
\
roprak alasnn RurjuvalarDm,v. udJuvazi'nr cirie
1)
t$9 Paar a)sirit Dtij:illiii
BijfokEsirin, de.crn i .lind. b!k,ndurm!k iq tr Px,ti r. D.r
l.t ntr!l iirdcs trrtu$,nu ei,rm,istnl !! ijld.slik Biirok'a'nu,kri
drunD siam.si idn JrsliNll bif on.m Irrnr:ktadr. Fnkxl 193!)
rcmnnzundi bu durum! bozr.:li b,r olrrh knh,hiniktJviz B!
rarihr'Fa.t ijrsiiiilidr bif de!,!klik rit,l'.,\ ru prni il baikrihlt
hr']lx {alilikler a).,lnnrr,r.r' B
!'lan bif degisiNlle Lnl.5li,ihit, ralil.' itn, ,mirdr tirti il it.
snrlerirnr 6nrM Prni G.r.l sekrd..i de l!iJl.'i Bxkrnhg'na -qe
rnil[\d.19r9 dc!i5jkli-tinieaziml.ltb lm.k igin tj.cd l916 nn,n.e.
'Devrimci
FafljLrr, nn,flM deng{1. tuliu zoridr olL$'ndrD
dolar azellii !urucuh't olan Bn.okasiri d.netinne.ine fl6!)r
dikktrt.d!rlrf.Halbrki Tck Pa.iinn tsklannm kJ$ de\ri.d
unsur olan Ejrafx dr]'anmai ,liiziind.n dNflm.ilik, psrti iizcrt!
dc biib*rasinir k.ntoliinii adtrmasf, seckri.tuirln' Bu d.!i
ziraEr edi! da.nrn5 bui!DaD
5iklik o n,rh,dr Farjsr lralF!
Px.ii c.oel sek,n.ri Rr.dp rek.rin !s.ri ,!ibi laz,rLmc[tdn.
Tiirk Biirokrrt vdnehnr felsefenninen sni sinrii lhn Prkclir
diint?.,. sen.l ko.jDnktii nddn dc .snl..er.l bdJle bir dnzcn.
lemel! gltnri5.hnrsL mijnrkiindiir Yrni ij7* olirak, l916 daian!
nrsi Bii'.kmsiri,, E5raf rani T,eret Bnrjuraza, iize.inde den!.
l9r9 d.!,!,kligD. g.linc. Acrbx bu aJfll\n
n.nrni Y:[ur
K i d r i n n d . d i ! r e i h j P . t n i n l nh r l l l a i l i , : k i s i n i b
n l r 5 n , c d s ,h , i
[r ]n i olh.,!idro r. bu dun,dn, dilz.llnnk islcllnd.D alilij
tus]'ootl sinddrbil.cck bnliid s.r.k!.lc,inin
r l . , J a ! , F n ' r ' n 1 ! c l o n u r j [ / o n , n h ] l l L l a r o J i k t x n n L' r i m k
gr'.klf Bu fDlscLJu hrr.kel crriii,n i., l919 rrDnrnnn, ycrel
liderlJin rrni rrann rrni Ti.n.t Burinvazisir,1' Toprk Aldr
p i d.nerinini lcn den kazannahn
,nnn l9r6'd. rlirdikldi
rekli.de roLul.nnran eer.krignri srj |ii, srnki bu aynlna!
bir bikmtr tdlali drnrk isrem\cesin:, Bii.oknsi bnndln biryle
Prii G!n.l sekrdc.inin Dcllei Bakrn, .lrnk !:kxnlar Knnlu
nr kanlmnn, dr *xrxrlair,m,rn.
o giitrldin !x41.1.in.
\
brf edr arnC'm,zdrIn !ok drkkstifri'
, ] ' J J o ,
!:illaidr. Ddnrk ki riyg'n bir s.kild. sp.kiiliston yxpllmarradrr
cc,!:krri, erat Tiirk,Ir'nin rkonomN n*{lndr tok dU n .tki
lcf !:prrlr
brihmDtr. Bjr nrilrondan la7li e.nr adan sihn al
rndtrdu Bu rL, d.mckti. ki bif nil}bo. klrL nfttimd!n ahn,p tiik.
1i.l dD'urnr sukLlmnsror.Do,irl b,r son!9.1!.ik ii,.(io rzrlm\,
liikdi'n ^nm{ brlurmakrad,r. Ii br *rd^rla da kalnamtrti.,
hall k,tl,t korku rh $rj\a.rnd.. Lzh ahp init crm(kt, bu
ardr ka.abora dr i!,n (jn pirasarr cle !e m.re cal$nakiadr.
UllJtrraur durun!! lq diizrn. rp!!, Lu clkilcr :onu.u, di
ii ij kclein uprB g l,i Lj, sa\3r .konomninr lnmck T.runlu
lu-lu b.lirdi Nih3r-cLl3 o.ak l9.l0dr iMilli Korunnra Kan!.u,
rktr,Lld,. Bu kanur, bb d.uc.in rcnrl .kDnonik mcvzuatdn ilk
5rk\rr \driLn 5r,abil.r.k, bif srvr5 ckononisi ursnlayrlilc.ck
drlei.i birkildl!r ediNckl.d,r. Lrretile.eknal Diktar hijkii
r:o (afaosmllodn"s tr5.
TURXIIE'DESIYASAT
HAYATVE SAd-SOLAKIMI-AR 24I
n.l!e sapranacal,derlct resebbnsler.el koyxbilec.k, yxhnnnan
dnzcnliJccck,talltlal qalHnrbihcck, nierift re dalrmr si,ilrya
csk, irssncdkrtnln -lide(cektir. A!rc. hnknneE rkr yaineiim
ilin crmc ve nijlk zapiehc cibi ol.ginnsn yerkile. de rcrilnek
Bu hiikiinle.c bakrlnca, klnondn roadrlse so5Jatii bif eko
noniye uFcxk bir diiTcn grlifdlli c'karnabilir. Aslndx, bu hii
lnntein u]€xtaDarDdr eok yumurak davrln'tnrr otduEununva
n1sfa, hanun ijzel teFbbiisii kaltrd hii[iihLcrlc dc doi']dur. Dcv
Iet kfedi v.rccck, nrllanm sahf ata.xk nh!lir J.pri.acaK, {a.r
eam.iiljylrckrir. unelik isqi haklar son dcr.cc kEnlanmrkta, iic
retli lal$ma Torunlulllu serirnnekrednd
Usrelik kanun ta.'n alaD'n!a \cslal adatuilehiq b:lda$nata
cak re az iopnkl, k.\liiyii ioprak alasna czdlrc.lk b r hiikiim
ta$,nrkradr.r Bu 4l naddeyc cij'r, .lilcn hlr 10 d6nrm arar
i!in bn qifr dkau miUi miidalai nriikcllcfir.cLindcn
i5!jsnacditmrk.
tedir tu?,isi 40 ddniinden az olanhr biiiiin ikiirrrini dcrlcr
remek zorundadrl.r. o zlmanla. bnnu. ki,qiik qihlinin yk'mr
dcmck olacall Meclistesaiylenm$ti..F:kaL mrdd.nln klbul cdil
mii olmai, ParLiijd.inde ioprak aErlarn'r ne dcnlj dklli olduk.
lann' giin.rncktcdn Bunda, Biiro*usinin rarih iire.imini anrF
mak iqin .sl 6rnn! v€iitriren bilyiik 5lctoelcrc dolunadah'r ol.
Bu smda, l9l3 I' mda !*anlDD olan Topfrk Mahsullefj
ofisi (Tnrol kanunu !iirijrliikkdi.. TMo, irunr iiijnii ti!rllann!
,1J\L\ilit:r\',-"t \. \J r
i\irnii,,J I
rrt.t
birikiirmeli rnrac,lla kuulmu$tuf lakat bun!tr Liikilm!eri, MKK
ilc birle5incerabrl yctirine.bin qok al.lhiide .lai bir duru'n
odaya 9,km9!.. qiinkn bijrijn cDdjseiirnnni a,lrmxk vc kcn!
lc.lc o.duyu beslemekoldDlu iqin TMo buldar1 iirriciden piyasx nJicindcn qok diiliik bif fiyarai, 5 kdrdsranzdrunlu niibryaa
yaparak almaklad,f. Kenrli ucuz ekinek yiy...k diyc kijvliilc yiik.
l.nilmisti.. Bn a.ada rahn d$,ndaki ijrijnled.n Topmk AEas $ne kA. eimekte, s:ui dolarFyla p.hal,laFn prnulrnu vb d.v.
lerr sainaktadr Olan s.ne takn kdrliir. olmu$iur. saraim Bcrir
dili bn n.elimi a.hrma cndilesi z.nsini dahr zensin,lakni daha
lak r kllnakradr. Ad,k sn,fs!l farklar iyicc bctirt.nmeyc,ou da
trrlin,ttn. Bu lotr:k
dr .ssnrn !Drt iyiden iyit. cr,ilir.y.
Apainr L,uril,Bht.rard' f. ssrtn doludu r knlrk, cn r5t.n
rs genis d$!.t m0bxvnrlar b! snrfrn gelinnesjninutrzzarr hL7.
hnd,.nnnLr Qmrl \rdi, D ctglleiJlc riyxstrl edcbivxrasircn
.Fh.,il." 'ipi ckonomire clrnu, .lrurrnr. Kendrrde ise i'h^ i
iij.c ,nm ihtik:L'Lnnrnifri.. Br duruDu bir nrikl.r dr kco.lisi
qlk ccq
r:.tiin BijrokFri ilin alion 'ial'nayx bllhmNLr :nr
Nlt.lisin
k:lnrnnrid Barekil srrdao,,
hm rc ihri[:na sidderl! h]i!ii.i rme*t.dtr.
n.d!]bub.b!r.pnDla!!D'
rlomliu
ua 4i$
m
\*.!4qh
vstrtririr
doiq{elin
oDuo luride umu
hri!h
(jn]r!ci]i.J.ilo]n!d{'
1912r , grkli io'1. .tonodik du.dn drhx dx zo rsii lt{KK
hilL.nlc,i rmri ko'olu5linna el lon:biLrt.k hxlc gehrildi, ck
Ni
n![ Li,ne]! bilLrnd'. I^kai tldb,rlrr bn son!( \.miFrdu
(indc
ol:naLsr,klar
bozulxn
bir
dijz.ni
hr\r1 JLnnn, bnrl$ii,c
!lirdcn a.l.iiEi kadrr JijTe!tmeveu!rtrsrn bat\lrkil Rcfik saJdxm'
\
||
iJ
,.,e
'
..'
,,-.
.!r bakrnhe,nr !aririhn izdir'ii br5^Il' B.lcdirt Brrk3d Brh
..! U, un Eg. Bnl3tsi,l. ciderek Saydrm lrral'ndtrn binbir !nslijk
lc diTeinl..or lnarlan serben b,FkacaErnrhr kr bissentni.s
Bu.u sonu!u
iiz! ii,r, .ldcti .'lu toklar birdcnbir! .irntrdi
olr.!k li!:rlrr :laboi! oh.N :lhn rhbiidi!i.. yils.lmi5tir' 0r
zcrrinyalr 35 kuru)lrr
nlFi'L buldrv lr5 ltu.drtxn 100 lu,!!r.
f'rlan\hrrr Bu
*urF
330
100 ku,trra,r Lrlmnilr 70 krn\t.
duruDdr biirqc don!r.i kalDnn\. dd!.t bilb!ssa iskef lrlrr^mr'
llnn ijd.nn.snd! biilik giidnllcr uE'rm\fr. Biivle.e bir ra.
Jrn hrlkr p.rtrr! gijfeni rz!1, k.n, di!c. Iand.n i{ifqilik baslx'
rr{'r. Ar.k ficar.L aurjLlrs olnara trrhyan Tnprak AEalarnn
\xn,ndr b.. r/nliklar nnazzxn tulPiilc5d\tn DolatrnrdakiPr'
;nr
or h$ n'nndr s-i L.kjLmrsi sc.rkmckt.dif. riir(i\c!!
A\deoi! rkhd ^dam, c Jr,lsbobd ReDi nrbuL,
lIr
5erka str!$r
1!)
Husrin Ari fiarln
Yq{ lc
'IORKTYEI)E
SI1ASALHAYATIl1 SAC SO'-A'<IMJ.AR 241
selir vcrEisi de yokh'r Cumhu.bnskan!tnijoii bile I Ekinr 19.12
tarihli s6ylc'indenurunu ljyl. lcl'in crmchrrdi.:
brrks ilrlik ,!.!' v! diDlcn !c*
lcnrfii
d'igint hary'
A.tk Bijrokrasi durundan iyicc endirclcnminir.
B -
Biirekr.slnh
Gneknen B!4uv,ziyb
qabr@r
I va.l*
Biirokrasi duruna olaEaniinn bir versi loynak surcriyle +ij.
ziim yolu bulmuiiur: vafl* ve.sisi.
tlerseJdenance sijvl.dek serdki. ki, varl* Vcrgisi gibi olr'
laniinn bir r€iginin kaEnnnaz oldulundr heme. herk!$, h.M
$ anai!2 clcstiricilcri bilc birlcJmek.cdi,ler.B!ra!. kadar blr
sorun toktur. Fak.r verlinin .!nrJ janteni, d.ha do rusu !nn.
lsgsizljli ve som erdirilisicklindekiar& nak,nkhr nalL olank qok sesleinynlselDesi.e
sEbep
oltrunn. E. ..enti ulsx
buc,la.ndan biri ola. Ista.bnl Defterdanmndx behiili
Tnr(iJle'yi\iarl* v*sisine eitrij.en nedenler$mlardr:rr
sibi
l) Slvar Jiiznnd.n liFrhin
tiiksclmcsi memur adedi v.
yari
mauslarmrnad'nlna!,
d4lcle pa.a ecrcEi
2) Bn4c a,!n
kap4nrk iqi. bashrulnn .sisvonun ya
.ar,F ennesl'on.Bu paranrn piy.s.dan gekilmesigeEEi.
J i \ ' " b a r . d .l ' n r ' i n r . , t o r o d . o l ' o J n l d a r / e n . d .
Icvip savar iqi c yiizlci.. nilvonein .ldnri.
B!nl..r iiiiker
r..{b.,dl'cic
' l dr.'
l " ' . r . n! A ' r \ f l s i l , \ . / " " r '
rekmektedir Bun!ar dz.llikle a,nl'klardn.
Cariiliilor ki bunllr ic! icj, icin lcljrmckic olan burjNazi
nin savartln yararllnarak siiciinn r.hrray, hrlandrm,snD so
nuglandr. Saur, yani ulusla.ans dnrun
olrrlk kr.amra q,kmiktadr. Uluslararai dnndur V.rl* Vcr
sisiDin o.taya E,kmasnda iizeri'dc durulup rirbnlnan s$okcn
bi' ctkhi daha \ard,r kj oktE bunu i6yle behriyor:
rG,, rvrnbul,NeriiotluYariq.-.i,(19n1,
.!4 rr vc4!i,i
i.*r
!!nD
i"-'
rrt.q
duluan
isnr 'drd.k.1
^rmn lr
Di L!€ rorfrutu giiiode u-!r aiuilr
r
dir{
t.*ndi
ki,bn'ghin
r*i"
".r{r,r.,
J"'
i
Ii
\rr''
o ' J ' ' l " l
.
riLrk inlnD ,!i;Je bulunduA! alra'l'k dnrtusrndan knih'mak
t," 'rb,la. rii;kcir telkinlc'le v.ljJ!n ! zxnrink! birr!krt tadrc
Nazi
run, rmkijntLin AlLnanlm ltrrn'tuk qin hxrbor lirkt$
nronasandain,n br5 iem,n olan r(qrlEr. erkisi al dx di kxla
ii[ \; bu ai,,li ^nnt,klann hakir k triria ka.]l 'rpki dularak
bu kirilctu drhr frzla !i,klennris oldr!n da krsku ciirnDez
reigj hman'n
sijz*m.k glrknsc
,ki k.lhnllr
vcrjdu
d'
r_"n
'
"
r
t
J
'
'
J
' |
' \r' l.r'
)
, J
rnxh
b'rqlaLrna
zonx Fl,stnl,. re ii..4lcfinin r-1nn
ijdr.vst
arannda
giinddrilcnl'f
n'D r'liLif.i Ba{lmc A)k:l.ve tas kLNrIr
o.rqi brnun tir n!d.ni sr\iri ztreltlci
",-l,Ll.tr miL;l!lr[dr
niD $ q,[ a;dlLkhf M^rdar +kmtr'dr; |]k't Br\olhnda nu
ir^l.f1r keDcikl.,nr !tr!Larrn b;f lrhudi'rir vaao d'F nrr ran
lzmiird' rtadk ikiar dnkka
,i,,'le"k -'; eij," .*gih"dnilb!si
nnrl:ki bir s il 'fi. zBr rrasrndabnlunrn iki r.rrnoz arLd' re
b''
kri\iiziind..
t.kcr.i dlvc o /amamn tarx'Ila kdldrsindol
gijnlei
o
I-453n\'
hTe lm ralcbldil.n bif dii.rini! mr..ralaln
L d l]e. ^m]n dlnl.mek n0nkiindir
'A'ka
rukl rr tnrrdlnuirrr' sefaErlcfin brsk$ sMxcullonun
sijziinn
tlN li.r osn{dl, SadraTrm,dclihn'
100'000lira borq
rairmakrRdrr.
v..ri irri hnmr.ist bir renk dc
il" ;,,lit;" r-i"" }o.ll.n-I.., b! bcrc! rnctrI 250 !'ldx ildcfebi
Bir delya mit$s olan rcrgini. narl so'a erdidi isc biitiin
h,inlrrn Li^;in. h,z biber lkcn nirllikledn rll 363 iniikellrlrcD
lahsilit rl5 nilvon ol'
;6s djlv-, ".'!i "1,-",. k-.rhitinlnnr'
ijd.nm ]'en botlar vercinin lodnMsndan 16 av son'
mus, n;ird
F hir krfun akrtrrlrrrk silinninr'"
:
TIJRIdYE'DE
SIYASAL
HAYATVE SAd.SOTAKIMLAR
245
Bu antua Ldd borcunu iidey€hlertidemig,anak bir *sbl
nr itdeycbilenk All<ale'yeg6ndcrilmig,o ianhe tadar tiirlii yollar
la i'dereder }aennar bararabilenler ise ku ulouslur. Ozelti*.
lc bunun, velsisini k nnna uyau, olarak ijdeyen iiz$indeki ettisi
Sonuqolarak, Blircknsi, gjrilg€ gnEknenBurjuvriyle yaFL
bu
Ea niicadeledenyenik qrkmrt, niclit Bu snfi itice ka4Nna al
C - Bnmk$rdr
I -
Cnrlen n Tophlatdmyla
Xb, Elstitiilei
qai$rfrg
Kon'nu
sakr iqinde bnyiik 61cndesnebnen w dcarct burju*s otan
topmk alalan ile Biirokrasinin gabrm.sr iki ijnenli ka4un dol.yr
sryla oldr BD.lardm hirincisi olan Kiiy Enslhnbri Kalurulu{
saldr,, lnnnn'ntn 19 naJx 1945L.rihli stjyl*indeki liberal ifade
den dc cesaredenentoprak alalanndan selmirtir. Diier lduyu4
l o 1 u . u o L n ( n r c ' v i l o p s l l s d r m o r r t ru o l , ) . o d aF e s ' a ) ' T
@n kaygusunadiiFn Bn.otrasido selnirrir, fakat EiirnbceEiCibi
qot cec kalDnrtr.
savar iginde giqlennesini tanamlan$ re terikte beklenetre
olan roprak agolticart blrjular, 1? nkan le4oda kurulanve
nnn ladede lakat saglan bir setilde kendi dijrenlerinc lar$ c*a
et aydn kdylii yerirtimektc olan Kijy Ennidile.ine Eskilehi.li
ala Enin $al!r
agandansaldnya baslam$nr.cenir topnklarr
iqinde 4 tane iiren istasyonDbulunf, dahl 1923yrLnda .cDnhuri.
yet ingrar Alonin $i.ketini, }aua sonrala EsLirchi.Banka$u
hraral rii*iye'de toFat agallndan ticaret kapiralisrliEinegcci.
9i m somut ola.at iensil cderlerden bin hal.e selen(,!a) sazak,
Meclisi€ iimcFn Kijy Ensriiiileijnde olutulan bir liirkiinun nF
ra
okunialta !e [i'y sencreririn .hlAtsul*a ilildiklerini s.iyle.
,crct Milli Eli.in Balan H,\. Yiicel e hiicum etmckredir. saak
eeJitli vesilelerle enstitrilenn prarik qaLwalann da bahatanak
girk snmit
n 6Edh.!
arkby4
veklibgdodiFside|ri€cderjm'
bu ierde k6yN$ mnbncr *i'!$
diye dnrtudh
zdturiid
s bn afctu da€cE veur beydo..
rghryo,
hnasftD rirlr
(3r') Do9 Dr, Gnldiiz orctd.
a!!
^5 Bs[n
oM\
Bn sirl.ri', ra.,nn lrEizliIi rskr,' Tira srak hemdnl'' \iil
1 i,krsrdm Jrhirle . re Lrsrb!L!dr .kr l rn b.drvr Ir rdr
' ' . 1 "
u r r r l ' . h l L i l J ! ' ^ 1 r, n \ d r l l n r r i
\Jn'i
DoniliiL' lif,uldnit ztrman,hrr \xIcdr l) I'Ligindu iLkokul\o
ju;Lij bu ltonrda 'srm{i nnr l
,uj;nnui cijriinrlu,..e!,ni sa\lLrrt
knnrl bi; LrL^r,..Lxn..kn igi fe hr5rrr.x LiJl..Drnr I'Lrrdr!r
k r n n d t r nr ' r i ! t q o d i i j ! r L i m , $ l n i j ! ' c r i n . n r ! n ! x r u n n \ ' r e l ?
vL'nJr liutrrh i!!r.rJn!nin Lr,xl rdin c\i liit!Lir ' h'it r'riLrn
ili!ikfu !! i rl,n,p ii!rn.il(rl
l r j , i j i i r l u N i r 1 9 1 7l L i k { r x d r E n r i l i i l c . i k t r P ! . n s , r r L \ ' l
,r...^i.iird
! i[1. injtij o nDm]l Lirr ehi [xlnx s( i]ilmq
r Diier
D.P ?rirnndr da xdl:I'!lx bi.litr. LAIj)r .{hlni';l'r'li
' J \ ' '
B '
2
cjl\^t
Tq)rLtunn"na
titntt!
Il.m !k.tnr dii7.tri r. []vxn br !Lurtrnnlr)l'n 'hrlr'!srij bn
! s b a r l ai ( D . , b i f d . \ i ' m f j ! i \ r n r b r J l x l L l m r n rI ' .d i s ' b i L i u P E k
gdf loit:],. M!.lnjn. liinr,i n\i! \. iilk'nin
f.fo;m! h(n!
!)luf:r bu
\rfas soirndrki nnrl \r n -qijzijriind. Lrh''Jrrrhrxl
bi 5tinii Asltr]d11a51ririnnrir t mdikat
'i'i'i.k'l d-x-"i
lir n .rlk !iis!!.m.mrh.dn. 'Di,?.ni isl.rmc x'Lrrlr krrrtrhd
r. ,lah: qolt srlriLiritr brnndx Llu'nrxdrs bn'
qjliliklerl k;mi
i i i t D , r r k o c i L L L j k l .hi . J . r r h n ' l , m I b t ! 1 n i i 5g e t n ' r l r ' d n ' {
itrsarn'n xdl 'ci!'tl!L l.qnx(lin(l Iitr Krtrnn- koinlrrI biifil
ruo.alLsrlnDleriiii bot r.'t brr loPDt rrlrmu I'bi:i iri'ic dtt
'neler bi, ;?r...!. kaLl ijDl.nnr![ i{cnnriiLi" T]bri Lrn!' but'
r''rrxk AlA rlone
la. bii.!k,:ri! d bot brr \rnHtdf ' lbrrnir
nik c'[:L! \d/ lt!nn$' olun.x Ld\lc i\nnl!r]! rb ikliL' !nr!a'rk_
,rr Kr nnn hlli.r l.n amr roPialr ihrlrl(r lhn ln\Liiltr' roP
d .
'.rn l
ri saEhnJ (3lrrnn' rlttFruz
'
i I
\ 1 i \ |
d 'e'
TORdAEDE SIYASALIIAYAT VE SAC'SOLA(iNILAR
2,17
DaEtma i.bi arazi ntuirc, !at't rc lrlcdirelc.c ait top.rthr
d:n ve 50i10dannndcn biilijk ciftliklcrdcn istimhk yolu ile eldo
edilecekrn.Bu roprakll ihLiyac,kr.i,lan zsa ?000dandnltk, yani oria biilnklnkrcki qihliklcr dc krnularirnlac.ktr (Md. 14, 15,
16). o }alde rasany, nail d.! mci olxrat nilelirebilirizr sn tk
naddesindenaitiirii 17. Madde.B! iinln middc.in neini $dur :
'rdde 8{eghe
dlehrnxvs *r
r
klndr s{Liii t{dc sdrbLnc bfr['
d.ltimak \ur{ir
EI'!i r. (irflc
akirlxk
&izi s ddltsdcn
4itl
v!16,FnddchNns'{ii9l.nig.,cglicL
Ylni rilrulun yoeun olanlu b.lscdc dc dcllc. vak,r f. b!1.
iiyclr.c ai. iopraklaf ihiilacl karsrlanaT isc 2000dijnnnJ€n xlx
!,i d. 'J'mbil..c*in. As daj snlibi ropFllrDn lqindc, irtdjli
50 .liiniimii kendi.e arrrbili.di Bed.l, lzun vr.leli)di. "2000 dij.iimden bnriik Cil!likl.f ftirkiyetle bpnk miilkiygrinln r!mrliii
lclkil cder !c 20G?000dijnliimlijk kijqijk miilkl.rin bnink p!u..
lulu roFraED kn.ldugu nnLLuDnkelil bijlgclcdrd. buh'ntr. l?
n!.ld.nnr gerg.licn uyEularmrs kijy ve kasabrh,da ona biiyilliikrc niilkle.in, )ani topn* sahipled !n,f,n,n oiadrn k:lkma!
illkenrdgli ilk .iddi brmk rnkcrlcrinin yrrrldrgr 1952ylhn.
da kd} zensini vc ala slblcrinnr iarnr niilusuna o.an, s.decE
% I,l6 olnakl. b rljtE ellc.nrdc bulL,ndu.dnklanrop.akla.'n bii.
liin irldncn ropra,laoran, t'! 60 eibi Eoli riik!.k bii rrkk:md,r.r'
Torrak refornun. rc$.bbiir .dil.ii-!i 1915J,lnrda 5u adalchtlilin
bn niktar dala xz oldu!! klbul cdik. 6il!, scne dc l:zla dcPisln
birJcy olmryacak,Elne Toprk Alahn rn,lnnn n azzrm siiqlij ol
dugu gcrqegioldnEuribj klla.rkhf. 4ic bu 8ii';lii !n,rm iemsil
cildi olan Bat Anadoludan A.lnan Mcndcr.s, orr Anxdoludan
Emin sa,rk, quku.ovadan cavir ofal re DoEudan9e.er ulug rx'
saflnrn trnansz dnlms.r kesildiler.
B!8trs rrhr4r
Dqsbl, c. xxl, !o 1 (dnd
rrsrn
McndcEi'r riizdiisii lldu,itr rx.m
konisllulid3
Lr-
',ne l7 mtrddr Me.lise serkrd,l . \lrn,l.rc!f !!nf TiirkjrJJ. bil.
yiilt torr(.rirlki!.ti
rolru. Torrak j.r.rsirlili ra'rnk cl\cr \lj r,r.
zilc.in rt.rn!v. iq'lmrmrinJxn J!!nrci.Lu T!p,rr Iau]rr Nr!
roml sosFli{ ,rlNrnF'n,n rrhkol ioFfuk rr
h e n r . . h e m . oo l J L ! u g i b i r k i , n l r n ' 5 l k i r r . h i i l i n r l q l [ ] p ! r o r
du,,N.nder!s,17 nrdd. hxrir,tDn'rl kxnrntrf' d\v!klrd!!jni
siJledi cr\iir o'r! di n,rddrnin xl!rh r !r{ll :
r ruus/
ui., \inrfiri.k-ri'ii
I i n i n S a z r k , ns a r l \ d l r l s l i \ . q , ) kd . h r i l c i i r g r i :f
\l.
rl
' l,l'
b-.' .i
rrril.rek l7 mrddu,ii -i3qrc\i i!LxDd' Fiirin br !xhtrhrn ar
krnndr d$,im.i rand lJakrn' llrliLDr,:lu!l, dtnrkhlcD iriinii'lii
pdriir.nr Yf lit, [.ddnnri :!,k.r ori]! ltD\o[[1ri qckin'.ckrc
trk,nlx.nirn hj,j,Lj lvl..Li\! -!indc,truk kcnUl r!,fdan,.RcfDn
dx trr:r cdin. rop'xk '.ldrnr isL.mir.n ffii b.nini prrjn .1e!'r
t$rr 11hr
d n " d i t € y x l m r , 1 r d t r " l J t L u x ! , f b r s k , l x rn , i u
zir'rn 19.15iI?krnutrlin .
17. mxJdr 22 mri 19i0 rrnlind. h !bir iin.nni d:Enma \arl
l3'nrdar 5613 srIl, kriunh drE\LiriL.!.krn Karnn DPnrn doe'
Nae i(in glrckrn krr,l.mi qlk:rmri, h!ksoL kiEnl -srbilifr i oc
Sad!.! burdrn drrrimci n lllili
.ldulnnu h.ni.n bclli c.n\iir
h
i
r
f
i
l
r
i
,
c
d
i
i
i
c
b
i
l
i
r
h:kltlndr
Kxno.dn labul tdilnr!\i'xLcn birkrq xv sonra biiriin bn mutr'
rn :vrlmrs )rdel-4crfl brbrn olrD nxr rollL' r n Lrhnhi!
TOR(IYE'DE S]YNAT IAIAT lF SAC SOL ^KIMLAR
249
ri.c topmk aEanCalit ofrl celmirl;. Yrii miicadckti toprak a!!
irin blrasnda insan,n akl'na i
Jif: Topnl Refornu yarN, Tiirkilc0l. $n,1 yapN'nm cn ujgun
ru bir zlmanDda MecliscEgti.ilmi-{n. UyguLmnm.lrnxErnrnst'r
ohcxE, c.hdadn. a! nanrk balnn'ndrD
r) inann bu dcnli muh.lclcllc (lrsLl'F.aFnl tahnrin etne
Di5 rc h.lc bu olry,n DP'nin kurulntrn igir gere*lj b.sanaklann
sonuncusuolduEunutrrkeh.m stir. snf )aP,rnm xld{t yeni du
rundan Biirokrasinin lam !h,rk hrb.rdar ol ad,!, anlas,ln:k11qok
dr. Sonr:dan durlmu larkeder cimez iepki siinerniJ, Irk
g!q k3ln\!r. Biirokra\1,gLkarisdr€krirm!di!i isin lq15'e d!k i}
rukocu, l94sdc q,lan Scr.kiirdigi (in de*i,t.{lir
2) Tasan, lopmk rlilairnrn drhr rz gijllij lldtrlu sa\ar ijn
cesindceeririlmcn$ti, qrinkii bir kcfe isl.r D. Srydann ailiinn
d'Is'F'..
d
i.\JororJll, g''.. ';r',ib
l) 1920v! 30larda tonr.k iribarda degildi. AEl !:o.uklar
okumrya, dok!or, niinendis rb. olmru iizcnmektdirL.r Bu de{n'
olup milli sdird.ki laJ'
de rskersnil aldn
br$a
d^ha ynkseklir. Fakat sa..coElu\un
s.qriEi 1912U, d6niim
Bordrn soDI:
n.kh! olmur, LuEd:! iiyrh l0 mklinc !*m\!r'
' s . n ' l k d . l - Jo J l L l . o . ' ' . 1. o I '
e_r'r')otl"'
TopDk Mlh!,lltri Olhi
ijr.iin dnrer diy. birrey Fp,lam:n,t!.
nin zorn|u dnbayaar S.dcollu zamanrda 9! 50'Je indtrn.r
kald,.na', alan1n burjurnlalna srifccini da
a) Bueiin 13 njl)cnun jaird'li '.praH.rdr o eijD srnc'c Il
nilton raFmrkhdr. taflm sorurt dtrhatlok lilrcivi ciha,andr
ma \o.unu ollFk sii.ll'nekrcd;"
1945qilrqiyi T.praklandrra Kanunu Tnrlt Sillsal Tirihinde
barbas*a bir y.re \ahiptir' liikivenin $J vrPEm' \e smflarin
kaB,l,kh giic ve dnr!'nhrnt rntrErkbi| Jckild. on!v! tjrka.n\br'
250
Iv -
r9rc l9l5 DO^_EMi\DE SIYASIL H^YAT
A -
!
SiyasalHayar, Akn.lar, rc Biirokmsi
.lDnrda rr!
Tiifldlc sr,trs brshmxdri dnn, l{trli,,i rfur
,d1k iqii eer.lli t biil:r rlrxrr !rhjtr. Srra!.!lu nrisJo.u.nn
!:xhrl: ' 1919?kinl.d. Br! re so\\t donh,lLatni br!d:rrrmx
)r r.rnr.r ncc l9 .t or 1939dr hsilt FrxnlrTnik KrrJrhkl Ya.
n,o tilrrmrs lrP dL Eunrn rrLixin.in rm/.tl',rn s o.rk 1940
T'n,jrr Iisih.r.r $i\i niali lnh5Drn r'i,rki).r! )i DliL\.. {:r
l i i , s x s k e , ,k , r d ! l . r i f ! r b u n r l r t h k T i n k i \ t r . d . . . $ i i r e t l k
.)! .hnnl LtrL! 2I'l irin krlm:rr,r,)r rxxhhiir.dilo n !o,
Tiirt,r? cudh!,ildnrin d,rr ik hU xd a b.l-1esd'r
ax!\r bu ilL hrll1intrIr rrenc., Aldmn onhlxr j:ihdikgc
drdi\. IL,r'o,dr 1{.Lik {hn:n}: str!.rl.r Di,lili iL! Li. (xld,r
bdri!)!iniLl'!' iqnr Tii.
ntrn,k )x:,1'nn ran,r1, Kinnr t?Nlfr!,
1.
i
,nDrik
zonunixdLr
srtr\1
kl!r !ok d,klrr
! r.!k ('ondi!i
(;n.le
1.
tx'rh
i.Liin
\crnrt
l,trr.xdL!' lljL
Liiliin $brli,in bu
rl!'!nn,nr si, lrrir sonfr olx,xL!r'
!ii'rJ.r \r n'r J.! t.llilJdif. D\ POLlllDri l)o nil.hli r! loliti
lli'lijr.djtr dr Lrrrl: .Lijnc
k1\' Llr biiriiii .l!iiJ. .tl,l.mrlt li'
c . ! i n ' b r l m r r i r i i r i t i i | d r n L . b t r L r L i , - i i n r n d i r n r c m Ji kg i i b r
n t r J r * i h ' i l f h n d , ' f o l i r i [ ] i n i L r , d j ! t ! x l L L i i l l i ! l J r i n i nr l t
!iir., s.,nni't r-qirDtmrlf,x, r^ !!nrLrnrktrlir' villi Korunrll
M:rln,]r Krntrnr liLiliim
l.rnunr rrr {',DLsrh bini[1. f-i],lr!
poLjri\x
inrnrkriif
Bir lir.rt kl
itrl3 ' it!ift
ld s rfr 4
r,rtr,sr ki !./.trl., rli nl Lri rr! lirLii!ii.r ljpxrLDrklkh.. d.
n r l i r b i . b J L r n n n L i i i n r x l n d r oh ! [ ! c r L i l i ] . i , r k r N ' m r l a r d r r : l
Si\r!. liL ilk rlh,, (\ p,liLi[rdj bii krm,nrl,!,n l]iilnn
\il'diiEii !llrrJ f. s ..1k 19l0dr l' ! li7 1.: rmnnrirlJ nnTalin:n
! r , n r n h \ t x s n d r t r r l m x l d h x l n j L l x A L i n x n \ di L ek r o n rs r h
J, hx'ia hiulo,rk iiu.r3 ri.1,.L r lx!.xn lrprlnrkk 2i nmtr l91l
! JLla xr hi' biLLllfifr\drnmak
d! so$.rlri. Liflikr! rnr.ll.'
h r kun{lr. ls l zinnr llrJlin: Aidix'nrfL D!!thk \c sxldn'
nDt'k Prl ' frf,lmrlnx{1,,
nDnriri Lalii dnrnndr !l,m iilli!ri r![i.x!N, rksin. sr\xj] sirm!
bil'li-i iqnr qok drk
n.kl. tenJisinnr tiliil
I c\Lii \rilIi.r!r
l,rlli darrinrkrxd'r
D , - t ,r t d o l x r t r r r hi q p o l i L i k f L l r r[i! t ] r r r s r ' L r 1 l ! n l x n m
so\\qlqi ild'
!, h:zinn l9'll r,' hiD. kxdrr siirmn\riif. Bu.( i : r I r & s E i m A r , s, r s
TURKIYEDE SIY^S^I. HAYrT V! S^C SOL AKII1UR
o
i \
, 1 D i . i \ J '\ '
/ i 4 r , , _ n J . , . i d, , , . , . , . 1 , . "
. ,
J e
-, n.,
151
I , n m ^ . \ -\ , o
rrum ;tu, b.itrmqn
Drs polililad:ki b! dcljr]ktik hlhen jq
lrotilikrJ! dr .\,anr
4 / _ rI P . ' . t ' \ F
br.,..d,.o,1,., 1
',\
. ,, _lrr"!
J1.'
4 t ' . ' D r " ' . . iB . t . i r , r , . ,
, , 1 ""
m + r dr r , . J ,
I
.
' ' - ^ i i
/t..n
or
. . i J o ! . ' 4
,,tb.r,
-:,11"'tr.r-, ur,1r\..,! ..rJ ". r,.,.,,.,
d m m . k r r , .( r l
., ^1 ,. o ."rJ ,... o ..,...,, r.., ..,
r o r . . , b' n J \ d
, b J.\ bi ro., tr.,
oi. , . .-.f,, .,1..
\ i F : , , A . ,"
:jze' nd. b' -J.
b, JJ'
ri.r r:'
, . , , ,(
f_t ., ,,
n,
..,
(r .J n.
,
Br
o,
1.' br,
'n
, q h r n.B. ,,r., rr
,r.i ted in tr [ _ t t c . . .i B . , . - . : 8 , . ( 1 , u t
.! !( b ' \i- Tcn lJ Urn. (
kiiliiif mcsllesidir,,! gibi siDl{i zanrnjn cn n,l Tnmrc,hl'],ti r:
.r1r niteljLiEdn..Nitektn buntxrd:n btrtnjn sOzlerinia!,{!cr
durum! rydrnhrmat lqin yrr2rll .trcatlr :
nk'idrdiki
<rmci
rkflLa
Ertbrr
d'u
r
Srkii
logrLDun
nriF({Lk
d$k 4lLli
|JIldmNF'l.,qb4b
ozb) oD rr 1-r !.kr irn F'or'r
^rnns D4d! alnribia i\ri-
(n) Ayn radbr,no. 15 kEunos rrz) s n.
(a) brd., Do 115(h,rh re{r s.45
I
A\. B$kn OR\\
252
rLr riLlr
\c Lkn rli
l./,li&!, i,rJnr,
rt N&r."i
B)
Diinijn Noktas,
rl
.r"
tiiriil
rkn..
AlmJn ordllrtr hr:an ka7rnd,k.. Hiiknm.r rol llNn
.p.t I olun olrrrk lralr.r cdstreo f. Tiirk dti-!iocc hfihnrdd rl
r ; r d l x D i \ r $ m . [ u , , L m s 4 r [ n x m i k ] x l i l l d c b t ru n m i m s ! k '
hakkurdrki dt
riLr In ydkili rnn.rl.il.', Iiirlli,k f. mill!.r!lll
n e q l ! ' i r l c , b i ln ! l i v . r _ rb i l i n q s i TT,i j r k h ! i l q n ' 1 . . : x k r l e n d i ' r n i r
B0 dun,n, .ii,iir' gi{l\rlinl
r l i j ] i j k T ( h l l | r t r d L] 6 i L r l ! | k u f x k b i r b a , 5 n ,q ' k h
lint[.!n
h l , i , n d r nd 7 ! l L ] k l 1. 9 1 1r , l r n d r i h o i r i n
B u n u nU k i i , \ l r i L n f
kn.'.,n llJlz,n L.kxn hxrrn bi.d..bj.c drli{i tiknrrn! ldrc Al
iilr, fikifl! Ktmrltiie ceplrc
ltokus,du kirm
mn n||n,!.u
birrtu ra
r inkrr, nntrinlira krL\L fkxrlt muhr if !.\l.a.d.n
'YrTara
srnpxri
ben.mrtrrdiid
Utlr.
ra'x.:k
eat hu
rLnmF
\
t
b
M
h
'
|
\
rt t.ri
f
.
\
r
.
d
r
..cj:nhnn ikrlnda rrta. xze.ikr
qcrdtkr
.I
Brnarr
rcblikel, bi .$nr soln)trk hkmellldi,ld
t r k l x n r , r n n L h c J n . r r LI E m i r ] E r l i l r L , P t u m i s r f a , N i h r L A E ' ,
Yusur zivx Ionarl, o hxi serri lorhonl brlunmikl] brnrlr q'
n x r x l t r B ! 7 1 d , 1C
, i k B i n i i e i L i d e r g i L ut ' [ r : ' a k T a . l i l c \ i s 2
vomtkL. \.
sxi sn.iikL.mrl inrm.ktcdl'1.r. !rotiir atnrkl:f
bunhnn itil,il., n..mrr llxrdlne, !.vbxnf o f3rtasrli rroP}
oldulrntr rs'kh xklrdr' J17xrtr-girc.n bnr-iik
ertrdr Ji'nhrkt.
r \nbi Baka
B r o ! h . m r n 1 B M N 1 d :s a r k o n u s u . n L l m i f t iD
snrn:.
iqiic
snmi': olxn
r, .Bnrnr Tilfkgnlirsdmiizbu rtrrrn'n
Tilrtl.r .lL Y. miinhlnrdr;,rr di\crk lliikiimctil vdri triu''!nu
.nru lor akli rr!1. rhelllodi.. Br'ir bir h.!tiiin hen{ Prn.
n.nion. \ij?il .diliD Lru dcnli tLriJr 5rh'nmun ilsi.Eijr' A'ahrndr nLhmur Es:i lo7luft crbr: . Nedol bn Jz Tiirkl.r ncnrrk't
l..indc, rilrkli,an mi,d:Iar edcdldr, l.b.n.jlarx sxrlm't d'i'b'
tlik
:
:1 ,. r1Bii.
oblr (rN
'r!n rjuhir i NiL
TURRI1EDE SI\^S[
XITAT \ i
liyor,r5! diJe cski rurumu si,rdiirnrcl inrtu.esattini
kn de bulunsbllmekle}irliktr, an,k dtril dcEirniJtr'
2l
S. Alr-N.
I5,r
le tqg l)l<c1lt| le tLrtn.lltk
earctbL
Dtnlan
19,13lcmmuzund.ki bu rni vr {lt,ii d.!\rkli in nedcni n''li'?
Ydndi!i Biirokrasininbirddnbireakrn !rn iilkcve rc insrnl'!r zx'
ra oloruna krra. tri\'.rneleri nillr? Nedeni lradLFnnzdJ,3''
ne strMrla ilgili olduEu! eij irons Zi,r 2 $brt 19ll Fritsindc
Almarlar Sulirsrad .iniinde lt'sin h ' lcniLsi,\euarm\, sa\lIn
kxdc.i !cxin. diinnnrriir' Bunun ii/.ine, sarlr'n br!ndan b'ri
TiirLirD'vi saras dtr, urnr kon's,iJr pFnstl!fdun razec(ne d'rcesj;c rJmn bn r.ali{lik g.ncrctr rc rrsaLlx! eok i}i J'!'r
lcidi.rn biirohrsi dLrLnrun l.rk,nx rarr \rmaz iq k d,5 Politi
Itas,n,yeniden.)'arlam,5tr' 1941,.alNnda il'nanla'rx k'dn s'
j!
!! dr durdurulmunur. Arka'nJan (13 n{rtr) rernn reh bon
ba sili parlrm,{r.a Tchli! LJhrkrilerin n.ldxn! !ira.Ld'Emdrn
qizli Icstilii ku.ar:k .cinn alelbnrd. anhsrnl^r h!kkndalri k'Pfogranlnt
nurdayr brsland'C'ndrn\ijTermek.dif larlit.t
\ '
Rn 'ir\J
p'o
' 7
-/l ,l!,
i.o
u,..r
,
'. -L
. ".1 bir. r"b'
h L n m n 5 , 2[r] r i r u t r ' k h o m r r ! . ?. a r r i o r g m l U l u sr a I R A t a | I *
';'laf re Tunn.'lxf lvlllli Biili!nr v! Tt kilJnin Tchlili.sidin'r'
^dlr bnJr:renda.Ir*!r rc TrfRnc, cHPdli .hnaz' ditc r1c5pin'
clnn
bashln, Indtii de 19 .r!x
kiin.lr.dif.
b:JNrorulhrdr'
qlar rd TumDc,lar gizli r.niplere re rlsklllet
miidaf&
ldcc.Eiz'
ka6,
dx
Lu.lrrG
varh,mn bd veni feseilara
.Lsrtlar,
delildn
S.ra n
denrkrldn.@ Halbuki bu
Fk dc lcni
balnrlan t.ri siirnr.ktc la[41 Dlndxhxl. *j!1. duri,n Jnnetici
tlevrelerdc.reirik bilc garm.ktcdir' Bu du.u,n brzal 5a!c1raria
mf,ndan dr belirtilm,r(ir: " ,{Lmanla,n Slrli'rgnd 6niine g.ldik
derlinin An
lcri rc dudukla., bir srldr kuwdrli lJ r rllliJ.(i
kaDJa hoJ Cij|iilm.dilini Tinkgiil.r i.a!nd^ kims. dijtiinenez
($r
!€ni sahah i0 '!qi!?
l&re Kof,ludtn'
lldrllitrrni
nk DurusE!
(6r) rurk Yoh,c. r, no.r, 6 rubr D69
likkmda Lrrdsd 0'ri
(Buidn' sotru soo
254
Asl,ndx dn,nnr bnrh bid.Dbna a .rl.nrn.mirii.. irin bir dc
hrurl'k .\resi firdr srLal,rtir Ali orlndr dr.sisind. kcrdnin.
nfai!n hrn,i, diJerek hxkrrd enii, iqin Nilut Aa,zl rLrl,kemcr_e
rdrnrinn 1n,k?ii. s6rLediiirr g.i,!, Ian tslrbikin Ssraco!Luna
xq'k nrrlnuF \iz,..x s Alir. dxm xcf',p ruler olarrk dr Ultrs
Gaz.rcsinil 62.l huknk miira\iriri tumu5Lrdurr ki doFx Dlnisn lntradl. .l:ndn. Bil,.ln.arl sri vc so[, bidririn. karrr kullanD:vx ciidiLii.k.n, Iel.l nig.Lndr Ankrm An ir-r Bina! roluD
h'lrnn sBo ijlrrnrilr nLn o unu uiu br saio ,!rup lrrarDdxo
brsld, Hnknn in rlrkiri scrLrir.r,h*ra Ar.r-: .Ntama diiinan
I'k vi.'mrrrz' rdh b:rmrkr,(sivl. mihkcm!d. ednc.i r4rD iini
\.sit.llcfr (ilmak(rdr Bu rii,
nrhtrdn.!l.rl Nihri A6r', :
.3u dtrlx iki iman,n rrlrhuin
irvxlJr.
Bu dala niLlirctqilik
l r k o n i i r l , n a n , nq r r p r \ , . x ! d ^ L N J , ' . B u J r \ ! r , i k i j k h r i \ i c d a n
lu'l! vt kJhla.JaJo'... Dxuqrn laf^rla
koniniiTma atri lar
Jtr M'nrkkilinr 6r rl.ii {in,diirnick cjrl hrr.l. !.pm.ktad'.,'
Jir. .rD I blih sarDotrr trvuktrl H1i1lt irvrrr tnr.rl tifdcnbiE
MrIArn scltindf Ar'r', srrundalui razgrqti-ii,,i r! klan,rhr.
Gasr.dili er.k!r
lzin \lrsi!h K.m,l'c haka.( !d{i .Drllx
\ u k l r r C . . . s i ' r d i b r o \ n r n n no k L d ! l t r n s o n r ag n z n n n rx t j ' l m ' r
olnrNd,f AnNlx bn kIx,,n rrp'lrn bxsk'lar sonu.x aL'nfl) ol
d , ! n : l l a 9 o kr r k r n s d c n b r h L n s t u r .S o n u (o l l r a k A G r 9 m a y r
1 9 1 1 1 d. 6 i a v l , x n i s\ r 6 6 l i n p r m c . / x i n r ! r ' t r r n l n r u r
Irr. bu $r.J.r so.rad,. ki 13 nrxyru R.$.i T.bliE, 19 nrx
rFll dr tnin,ii,ii. \ijlhfi parhm,nr. !. Hirltiid.ri dovi'intk i.in
runrr.r krrmxk, Ii,kiimcii. Bijrnk Mill.t Nlccll\ dii 'nrneri l:h
sirnl.ini r!hki, nilli Nc.fmrlerc mnnrlil lurckd !Lmck, g3vesi
'l!vl{ir TrikrliirL E\rr J. KanL
zayflatnarx mal!r PbPrgxnda
muhalil nr lli hissiro! \rsnrlr,
clu \e ni.\kuf olarrk rr kiii mrhklnlrc vlrilmir'
Fpmrkran
r ri( nrhiDi
T[kho]n(ii!|dnldihJlilik
lonrFic
ilrcic si RdN oluz
\tjdiTolo\i!iisl!Dlo
l5Fd fdnritri. rqiqr o,!.in!, z!ki azgdf. 0nneFnc 6aucki ci
lblnasldjo^!k'dni!!!td]Io.tirchi
nii lr!n. dlbi\d i!aFrcn
nudoriiEihdtd b.tid,k qntudc o hio Saik cikrlv, mrnur Hits
Fdhi rrad, icbEns! ^b{nio rdlts,
rd rlDru, Dr. i{llmn
TORXIYEDE SIYASA! ]IAYAT !E S^C SOLAK ILAR
255
drli ida.e Mahlcm.sinin basnda dtr tam m.!i. hili.de yarn
lanan son iahlikai ka.a! "!Ettr,tan An:)rsayr ihlnt ernck vc -giz
li dcnrck lurarat hiikiimcri dclnmcve rciebbns ctneltc ruE,a.
makra, ruruklu bnlunan \aDrktr. ise polis bnfmd:n sijrcLli baskl
altlnda bulundurulank llbhca nzr.ine )emin .'ljp gizli ceniyere
girdiklerini iirrar chclei ie.nmekiedird sonEdan haialnaraK
hJn'e. 'J.l dirr.o'..^. I'rF ' -ia.'gnJg,,r ;rattJ
r. inrli irlcn..l.r vafrtmxkradn. Bu iskcncelerijz.i olarak iijr_
ledir: r) Aq rc \usuz brraknar 2) yikanntrya jzin lernenck,
3) Dayak :rmak, a) Arkadrilaunr davak venesjni seFeiiriek
5) OldnrDeklc rcldjL crnck 6) Bos kd'd! inTr .rnrrak tehdit
clmet 7) Tutuklulan aqk la_irm! hijcElerdc bulunduriak.d Ay.L
ca d.ha aincel<i
dcvide solcularaulsxlanan vc 1n.[ siyis eoeDrvtr.
I'na "T,burl*, nrn,yla sEcmii olan bn usul d.hi kutlamnaxra
d'r. Tut klular letondrn rarjlm's \e.10 x 50 X 250 cd. lo$tun
daki haicreleresohulmak!. E vaz scaFndx fupel.ri.de 3 rane soo
er numluk hpul rak,Trruk p.xngxyaurulmaltad'r. Beton orlk
ancak lann tret.e kare genisli_ilnde
oldugu iqin lrhrk
niinjtnn
tB May,s 191,11.lutukbnmr bulunan san,klann duru$mdan
29 Ma,t I945'd. sonuqlandrNihal A1s74 yn I ay hapis ve I !rl siir
snne,zcki v.lidi 10r'la, AlFRrslanlTiirkc!l9 rv r0 -qijne,Dr rethi
ITcverollul rr ar' 20 gijne, cebbar vc ccmxl de tr av hrps. m.li
lm oldulard Hijkiin gitrcnlcr reariz siiil... Tii.k.iin iladcsinc
sijre YarFiay Ial:lqhnndln biri Ariavur (C.n. Kemal Altan), iireli qerkcz (ccn. lsmail Ber*ok), bi.i dc Arap (ccn AIi Fult Er
de.) idi. Fak.t bu "Salkan, olmxyh y.Fqla. I no.lu s,l, YiinF
tin Mahkemesininlararinr,2l E*im 1915bfilirde hem csanan,
lem de unnden bozmurladr Bnnu. itu 'rc srn,klar so.bes br
nkd.rak d!r, 2 noJu s'b Ytjnciin Malklme\irc g rnisti..€ Bu
mahlemenin3l mnd 1947ir.ihli harm ilc tiim sanrklam Deraa*
ne kaiar ve.ilmirtir Kanr rste.i vargrav laraf1n,l.n da o.iylan
ccbbf so'd 'f!!
,rr,'r s,rL Blgiq. nfi!.Erc dgren
krsr.&v
qii ccnr old o€i, Fder arcro
rei Hk,qir, ihilqsiie 6E
hrih irldmlri
iriisllitr
suf kd,eir
(son rihhk*
knn.
s ,&r)
b,nrr. 0riu Tiifke5, 2 nolu mxlrlu.u,in !rreLch,mIn druirl
on:klirr rrnl kL,rr ilJJc s.nckkdir.'
la!.dd
L!,lrn'a:nJt,
sir^tr/ l/.ri.lttt
r!
A'/a)"tliiuntrDrnlat
cs!. jd \!rJ lu konrdr hnki,mlrjn rl.yhiDd. bulunan saze
d.rrnr .d,lmekL bnlikt., iq Polilik!d; n r
iel{nr karrlrlnl!ra
hi bi. ddnokrrrlrJtu!, bir dharlamr soilmty. b.rlrDrirr G!7ere
re dilef txnnllnn lq pDlhikr\a rrxi,kltrr siiLurlrrda biit!l 6ir
!d'i vxd,. brtrr!ii, Bxnn fe Y.\,n um!n \liidiirliiEii limrDldan
I . r r r n s l r r \ i 1 . i k r i ! a d io l a r l a n n , . \ . , d t " \ . . D l l a r ' r t ' o h r k
lerca .a!n Tiihi" r'll, derginin .lq.r
iizctu i(i ka,o |rlDdr
d f , k ' r m ' s x r r r d l L r r l l x , , n d as ? d l c e2 0 2 5 s d r l a i k . n s r f a r ' r
rcn 3 I-,1,.d: Ai,tikge lobarm,i, arnclln ,nrIs l915de 2fl \ry
,' t ./
.l' ..
. 19
Jc, i$ i.d.n i! olathnn harrk.rl!nnc\jdif.
'
.\.
J'i
Bu htr,ck{ldm., ixyrrran }a,a.hir rk lkx'ft burjurtrrlllna
iri.. trJ!. :rn\ ohn ror,rk ilah,, \f eiiql.rD btrrittrr rDfn,n
vr\rt l]vrt sila\al iktidarr srhir dkdiu lanrh.Davd,r. san5r nD !l,ndr dz.llikle 9iftiv, TorEklrod,rma Krnunu..lr [us
ktrhlan \. zar!n r.r.rin.. p:Lazlan!.!k '!LiIrr bcklc]tn burjuvr'
ri, lfanii niin l9 marr l91s sa'lc.inin lil,"rr1 hrrx{nd:n ccsarcl
\1iLl.tl{r'. simrck
l.ndid *rdir o srada BLirol$si',tL !irl.rn\
Nitski'n Tiirt delegcsi
iqii u!,!r'n:indrn da inLfad. .de.clft
F
a
x
n
.
o
d
a
B
r
t
h
l
a
,
r
H a s r nS r k : S a i
tavl. sj
.crmhu,ird rlii,.i rir-rsi bir mn.ssen olnDk errir
l,$rkt,d,r
h niod!fn d.mok,asinin I-ol,' ijztrifdt aziDl. g!lirmckLcd,r.ADtr'
!xsrflz c. ilcri demol,nr :ia)r\nlrrL, mLkarcsc cdilebilir Vc
6rskrlJ,trd. Ikinil d. qok s..idr brEk,r.r !ircL{in Mende.!s ,lif
l!snris lvlillnl.r rn:larxinn (fbuln il! Tijrk Hiikilnchnin sirni9
!klu!u LtrrhlLijrl.,,nr.rir! ediilm.si i!io hiiniydi hrrhyan k!L-
].ls|Dc!\drr1.P'L!c(ir'igdneF|Lik|
e rxloDadL
r r 1 r F , 6 l e 4 t .s d }
, k,,bur lJiLdiEhde,
'URKIYED! SIYASI SAYAT VE SAC SOL EIMLAR
birl.rin orladan kaldnlnEsr gdektili,ni
da bu bavanln dcsrekleyicisidiri
2'
ileri snrnnttiir.,, Bar!
ddsno&kldD'euyoaymljkrcs
dn.sdyunni*'
nekti.
Hnkihd
gibj dueurnedigi
k|kfr*Lodtiligdgdt3dctditdycdia",'
Bu srad: 7 Huim. 1945'delialk Partisi Meclis crubuna Ba.
yar, Koralta!, Kdpriiln vc McndeFs inzalan.r tatyan dijnu bi!
takri venldi. Paili liiziilnnnn ve baz, kann.lann delirnesiylc de,
norrsi, itzsnrliik ve birden fazla parti isieten bu iakrir qiflEiyi
Topra*ldd,ma Kanununun kabllnniin errsi grjnn gij.iilnldn.
Belli de bu kmununylrartrlr havarr da erkisiylerakri .eddedil.
di. Bijylcce1945brhmnda verilenvaaderinler edilnir ohakta,
dr. Fakathalkoyu.la rak.i.cilerinyanndadr. ozelliklelan !€ Va
tan,bu idcolojihahnmdanbirbjrinezn iti saz€teikisi de renelde
gabran nedehlerlemun.lefeti kuwetlc de*e*lcnekicdir. thquqes
ve Kiipriiln bu ilincisindcaqrkcaya,nca parridcnrbldnar. Komlian bu karal cle;tirdigindco dr ahldl Bayarise,Basn Kdunurun 17.ve hnkiimeteszcle karatna yerkhinirere.50. naddeleri.
nin d€!\nesini istedi, iasa.6r rcddeailncc ijnce 27 eylijt'de nitler
lelilliginden,sonrada 2 ara|kra pardacnarnln$!..
Nih.yet lnii.ii I lasn 1945ladhli sijylelinde lek eksiklitin,
Itulk Pa.tisinin LariNnda bi| nunabfd parisi bllumanas ol
duEnnusdyledi.rsA.kasndm ,ra scainl€rinde psrli ada)1sai$eril
niyecEi, iLinci se{mol.ljn istedjklerini scanctte serben bmLi.
dlllan tig.enildi.Artrk her an jkinci hir tarri bekle.nel<redir.
Mu
hrlefelo denligiiclennisiirki, bir zamanlarrabuolan cubnur6as
Lannn padi b!$kanlllmdanqekilncsibiG ntcnnektedir.Iratik.
te durun bu hale eElincctck p{tinin larl,b teorik oldak bile ta.
b$m konusuolDakhdrr: sTnrt dmokr.sisinderel<paii bif sis
ien olank kabut€dilnit delitdir,.r
GergiBnrct.asi bu gidigenolgiiinr bir taw takrnmslr, faka!
arl9nad+ bu nunable! !e hulr gidje onu korkurnakta !e tepki(72) z*lnya s(fld,Im, 6 Ksm 1945
(7r) rF TreL no. 1{4(kNm 1945),
6. 22?5.
(1) lsat Tekeli,!1u,4 kaim 1945.
$rd. s. r9,ran.
As Dsh' oRiN
253
sin! s.brr olo[Llrd,r Hr.Iir
!aT.tsinin q,l]trl'Er vt ',u\alete
!
c
in!l!r, xdl,d.r!irnnJlklcriili
J
,
r
\
L
j
b
i
'
s
x
\
u
o
t
r
o
!
rekildc
lhs.t o
Ci; ij,\l.fin .,ts,ndro
srz.r.r.d!
l
r
\
a
l
k
r
L
i
z! tT.!n
CrhirYnfd,r "Kil*,. riy irhli vr1an,bxt'!,
l jr k,rk,rran bir j_trr r:rJr' Ttrr !rTdlesini \u Txnr. vlf;!)
'
''hr'' .. t l
Drlck [j lu sJbr]r y:r,|1!ak sijned dn!lJcn liiknnd rx
1. cxl e ball! bil YM \a7ma!
lqn, dnii f.f hn$ti,.': c.,q.hteD I].c Yrlq n bn Jr.nnm crk|
nrJln !,nr qolmlulndu lrlebelerin oh,nurdusu bir kllabrhk I
r)l,k li,rii Ta. Dlibarnna {!drd,. Brlnrcfi yakrhPllkrldrkra'
s A l i n n r . L r T ! . q u i c "r i , . Y t n i D n | r l x 'r . . l B C " k i r : b c v i
lrn
d. xu, :kibdd n!E!,la' \:a1rn,hn.u'iun nuhalcl.tc ic-!il de id
k.miinnme Fpnd,!L -iijnenlnrtk i\L..diii tr. kurrLhbilmisrirr'
Niir.rri,sil.r d!!,Ln,adri iint CHP nDkezi ijotii'1. roPhnrnk
.rrr!, rezahnra!fda' bulunmnrla.J. i
n\o'rlr
Srldu' N Sxdrk r. H C vxlsn gibi hnkinn.it FknnrklnnvLs
rr.,'r. !rzd.ciL,r Lrmhndan ii\iilmcktdir' Sldrk: "Tiirk s'nr'
l !u
hrv..anh,lijncrcnl. di.\i litfln ralnqtb dcm'ktcdirrt
\ukubulnannda eilin olan, dah: {lofrusu iti ko
r '/
J\'"
o' O '
|
d.r soLr'rtlcn. Tii'ltir.nli lrrn boz!k!uf T.n dr So\er l.nlN
olrfuk hnrd,iridan halkr iclnt trmck pot d. zor lhnnnnrrr o
irrl!rJx biitihctii lubui r. jzni olmxdin sdnri Ylpmann tlk
nriim!iiin ohnrdr-itrr di,,saind^.k hxrrkcrl! lrirp olur olnridl!i
koonin,dx bir lil,. rrrmrfr,z miimkiindiir.
1ri ol:r'n
'
strrtrrLnroildrid.
lr.hnn
glris l.n bn d!i1ok'x5i ddrdftltrnrn
iki iincmli icdeni r..dtr
:
Trirkilc ilzeirt !10'inlrrr
1l Dis diinra rx'trfLtrdan
L,lff. tsrtuJa iir"liL c Amcrikr rtrEfrn.lnn k.odi
5.Drr tuia
ldchdr
ir' $ EltiDrr $zd!i re'
15 (rll,k reli) !.3
n''
o rn bas
rsrdab
Pt
TORKIYE'DE
SIYAS&F]TYAT
VE 5A6-50! AKIMLAR 259
bir diizm uygllatmak iqin yapnan qabalai sayntryr.
Bmdan
sodadr ki sava$tan
sonraAxD ya.d'mrbaSl.mrrur,Ayrca SscB
nin nblbd arasnda .dah. ddolralik bi. in[nme6 kurna ra.
i c b d , , a ' J r . .N ' r . " i m l o a ! . - \ i m l c r . n J e.no d ? \ o ? . o g l u r u ni >
tifa etncsi sadcccnaial* nedeniyleolnasa seE(ijr, Sovy4lerin
.dahadcmolratjk, siizaile solcuusurlain da sesinindululmas!
n isiedigi acrklr. Yaln' sovTetlerlntnneli diigmcyc ! r''atr
iein yanl,r za6ar seenieledir,saracoElDDnbiirotmt hiiknmeti
dn;iincc]erine cn sonundanas,lbir hnLiimBtinscleccli,o zam!
m rnf yapcDn alnrt oldulu durum incelendiEi
rakri.dc*olay.
2) Yukandasiizii cdilen d$ bastr, aslnd. Tnrkirnin sn
dii,cyindendoganbu eol lartililik egilininc odaya s'tne! re!,
ancak vcsile olnurru. Bir kMl.rd g*urnDrr. Yoksa denotrrasi
denmelerinin si.iiilnresinde esls nedcn, kaynayan rtuI yap$iD
z.rlanasdE CunluriJetin kLruluJundanbcri jgin iqin CnEbrnette olan roprak A!.lar adlt TicarerBurjlvazisi.eddnnsmiislcr,
krsnen bu ilisti i$bnliEine doniirmiis rc bunlaf salat yruadtun ya
.at,gr ve kendile.inin dc ihlitar ib kiiriiktediEi zorlultard.n da
ynrarla.$at lalkt kendi tanflarma alnay basarn$la.rh. Alrk
ckononil it!ida., siyasal ikrldara cl koyna sanch ieindcdir. yaln,z 7 O.:k 1x6da doEan bcb.lin iboynuztannr gii$Eftbilnesi,
iqin,Biimknr diisiince.incn tau (anadr iensit cdcnRe.epp+
ke. !e a.kldaslamD dirennesi yiiznnaen 19s0,yetadu bel]ene(
rv
iKlNcI DUNYA SAVASTNDATijRKiyE DE SAc VE SOL
Bu ddftde Tintiyedeti sol ak'nr incclerken eitiiniirde uut.
m a . 's e r e L $b ' L r r u . u ., " ' d ' B ' r l r d a n6 . ' n L i 5 '6, u r L on r J .
sal faatiredn, btr a.ada sol akm,. da 1925tdihinrle q anlan Tak,
rir-i Snkun ldunuyla durdm dugu, daha dogrGu yeranDa nil.
dilidir. Ikinci olarak,bu yedi yllrk delredcinccle.cceko,an sor
ahn' kcndi az koSllan iginrle diigjnnck gcrcleckrir, Birreyin
deEede.di.ilmcsi
srasnda slt sk dninlenbir haraya,ele a]Dan
fiki. vet? olayr su anda iSindelulundqunuz korul re dijzcyc giirc
d€Ee.lendimc
egiliminekndinizi kaphrmanaklazmdr. Ucnncij.
sn, bur.da dolal olarat zatenraaliyerini1936'do
durd!m!9 olan
)! ! !Da ililDrir sol rkmdrn sijz .dilnirecek, rxsrl ltosrilaf ( c
rlr !dlirnrkr .lin rknnr dr ij.n.liler rerilal( suicl !iicl,,!L hrr.
k ndr lrt fiki, .d,nihncsi rnrad ciidiil.c.klif.
Giiqliri nrk(nnia bir lLkir dinmcl \n, \ol \f \:! rk,mi kiba.: LInh*rd,!mvda,
bn dc\rdr birin.is;in ikid.n lrdaf edc
qok
lil .n rd,!,,
dxbr hxLi krld,F gaznmdzr(:,r1' Bunnn ned.
.lrn sol
ri, zlrn Tij,kir.nin k.r lanm kJ.dn'i r}{lu'riln.L5
ak,mn l9l5 den sonr krrrulmui .tman, sai ar,mri isc, diinytr
nm o ciinIL LorLLllx.nr r]€un olxrrk al:hjLdicnk !.Lj;r.k orirm'
lhrLx.i.xn dun,m dohv ljh bu orrD,ir oLinrsd,r. Alncr sol
-rnrltlij-iij
rlnnr, kar!'1, o:n s1! rkLn e b,
sijk!er. q'karin slogi..
j9iDd.
y.nid
korulla,
la. irl.mrdi!i !: lnrr
oigunhsrDxnir ordui{n
Ru\\i
i.
itd.t
sry,lm,r
rc ijzell,klebu nlkr
h.ncn
Src\d
!u
rar. ijmeli. 15 nart rers nohlf
d.! s ri.r !!dd!u libi 5iin5.kl..i iiz.ri.e geknri5ri.,Li drhr eok
1 9 1 6r . n , n r n n ^ r n l a f .
lk,nd Di,nra strfrn drvrrsind. solxlLn lkiEcvr.dor g.l\mek
re'li, , Gtx.btrl k Ankxrn gcvr!lcri
I
t:nurhlt c41(i : r'4\
lstanbrl qrvrsi Irrl,ca, Scdrll.fiD qkrrdrO LTan" gxzctesi
!rxl,oli
brhnrn solculard.n olrr.,!khd,r. Gaz
hnnda dj!u'sii'niik crzetl.rd.. ltk fsfkh dclikiif laietti krd
foII .rmhur[]skxn,n, dme rrxdrijLiin.aykrn hrEkd ermenckre,
r.rhtrl.fcl Fp.itrkh ilcisi bulunmxh!khdtr. D,t !olirika kondsun
'h isr T:n s!yrrrn ba5,.ddn b.n Sov\.1hJ Birli!in. scmFaribti
ldn.hc, brnu r.lIl!i haberl!rl. 1e bdidLlan!!n bcl,rtmekr!dn
Bqr?rl
r. sahibirln d. sonmdu r:rdLlL sibi, . iranl savrt
h.\!tr.r Soqrrls. Birli!ine la
r,,iLinrrc, bnri,k l"ntrnuz soyeLlua k.ri sNsi Iarrinrya !a
lL{r.fdu'-'sxns
iLJhrip de s.!cr rNm gelilmclc banarnrcar
ijl.ll,lil. 1941eh.dan sonra Trn{ln rnLi.lashr, ntqLl'!' rtFn ma
krlchrin !,k.i,n, Fij,iiyorz ,
nn b; rL d!u!!
(ir Lritn
i.
TORKITE'DESIYASALIIAYA' VE S^C'SOL AKIiILAR
,261
diler trklar 6t kra bnrli (hdr b
re.i oimadt, hddc bL d{rk
drY,
yaz,lmakra,
Anl.ra ccvrcsi.den de yrnlr
bunlirda da 'soiralid,le ilgili p.k bjrsev bllunmamaknd,f. He
lc l'kq' re Tumnc arn 19.r4'dekid.vrlan sra$ndr T:n trmi lxsr! pf.preandasn, yoEunlattrmD, ijmelh 21.29 may's 19.141r
r hhri rrrLnd! "Kcndi AE,zla..dan iqyiizlcr; diyc s*. atrn ken
di amhflndrki qekirDelei ]aymlam,str.
1925Pak!nrn ycnil.nmirccelinin bildirilmesi nzerinEl5 Man
l945den itibarcn T0fkitcnnr sor'-letlerBirliFi ile a.as soEunaltr
bailad,ktxn son.! hcr !c kada..esni :EDlaf ve bain br du$nun
iIj do!! ii]kc !usndrki iyi ilirkileri boznavica!,n, ,ddi. .uekte
hiAtlc,illc yar$ b.linde iseler de, uzun siir.n r:nlrl,! r v.rdiii
kurkuyh, Tan cazeresininnerfiyaha si!ikq! dahr k'jtu bir gilizlc
bakimaya ba$lrnn,s bulunmkradtr. lakar bunda ael crken, Tan
eazet.!inin,sagc,bir stidelik 8azc.colan varan ile bidikte, lrni
doErn nftrletetin en sivii savunrcusuolmaldr. Bu iizdcn r€s
ni lclrelcrdc rc barnda kryln*lcr kotnalradn. Orne-ljnN sa.
dxl: "Ta. c. Birari nasl tuia.l, di}c s.rmrkr!,iL Basbakrtrsa
racollu, fiki.lerinin ayn olduEum sandr(hn Tln !c V aDin narr
olup da ryn' iiEr.lan savunduklan.. ak'l erdircn.rcktdif.
19,15sonlanna d!!ru Trn'a ydnelrilenloniinjsrlik suqlanralar o d.nli yotunlarm\t. ki, z. s.tcl .oluyu.ulxnnla A!,k bir
Konusda" diyerckr€nbi. lcrklama llpmit Tormda \.lmsnr. Bu
aqlklamalardascrtcl, Tanin Mosk.unr. snT.iisii.lmrd'Enn, Tan
nr isredi inin bif insilizSSCB.Tii.hiy. irrilaki dldn!uru L.li,im.k
iedir. .T.n!n n.$i!an meldandad,r.Basmultnifi dc 35 scned.n
bed bu hcnleketc fi*irlerloi h!D aq,k Jrz,lr,la ncn!Lni5ri'. Bn
nqriy.r isinde bizjm komnnin lldulumuru nb$ edcn t.k srnr
frTilcrc dalct .dirc,!,,
sijsiercbjLcclttinxc va6a, iste .nhr
Sctul ag,hlanalanndaTirkilcde loniliiTni icin lerrk nesndl,!e.
r.lisc a,nrl ko llarn bulL'nnrd,!, s6lledikien
xnacLn, rijllc bcliddektcdi.: "Biz drvamn a!,k koyn$nzdur:
Birin hu m.mlekele blaklukunu -gijrmekistediEinizve azledi
ni ';.ktiEimiz rey sad.cc vc sad.c. demlk$si, k gdrpl, minrlrda drmokrasidn. Ya.i Roosd\rltin d6.t niirrydlc ihde elrjli dc-
o , o l . r s l J l ' , I B u s i r l . f n i q r . . ! n r r ! r k h l a k L n d n z, i u . e s m e n
\ d ^ i , ! h o r J L ! Lh x l ' 1 . J. o , D u d r r . l r i r , x r ! n r h n b i L r k , r a n .
' DL, i i'li llLr [D r. s]7.r. ltr|[l.rafn l,iiltiinrfrin no,nrxl rd
ti rqj trr\ id3 tuLurdu-n bi. Tijfkir.?., h.r n. riirde olu.* ol
! L ! , h j r | 1 , , y x r . i L i \ ( r \ r n b I k \ t r n l k i i r . . k c n d k t u cb n o L :
.1]or yrxr
!ri' rnllLu[l h ] o. rnr, [ ' iu,r$!Jrn.krssi
Trtrl' l,! q:brlx,nn. bi, rxf , onnrmLroh.:k ki,.c.ii,rlef'
Jtfl:iliin, dl,rldro
allPiLd irr r!tr,n r tsi
I
t,rhl!
19lr
dJ
matlLx
lNti,n1
Lx i ,n,]rn k \lrn'l!r, r]
!ilnij,
u r J r n b o r ! i i . i LI n b i f l x h b r l ' k r i ' x r r ( l ! n r x h , i pj J l { l l . \ 1 a r ' x L r l n n d , . B t ro i l n x n r J , ' r r i n h i d r h i l k i r i n ) |
2
]lnLtrr c.rt\i:
Y.n r Dii)tt
s,,l iJd,loi \. bilin ionndxn lel9-1j x,trsrdr TLnkiy.'d. sol
aL,iu, Ani r dr -selii.tr LolL, qoLidrhr ao.DLid,r. eolL.l!g!.!
'|]rih
c.!,rl
An.Ljkr'dr sos\olo i ,knntr \ \? nariiil.f nd,j Dil f.
r! Irkiilr's : dDr:.r ,lrrrl ]rtrrri,\ !ur( bilh x(r,nli'xnn .ldi
u L d r g ul , l ' c u , n ! . Y n n \ : D i , n v r ' r d l r t n c . x J , k , s o n r l r n l t
girnlnk !fxk li, dergi 9,L:rnf\: b!jlrnnilul,r
O\rl, l9.l1d! !,k
, rar'r Lr\h\
ddrlinir srhiL, \. n!sa\xr Dndii,t aar:ldi D. B!
1 , i . .n . , : r . h ' p , K r s n r l L 4 2d \ n s o r , \ d n i ' C u . 8 l l N c n n r t M i L
J i j d i i ! i i , I N . B ! ( . L r d ! n n r i \ r r s x h i p il i ' , i x l D n r l J d , l
, J . " '
i
' . ' .
b
tr
r{iriDxklx
birlLkre,bu ba
Lltrha
ku\\.rli
Ir/
rrrnni,rnlxi
h
l)ilnli
.nlid'!nn,z
!l9i,de \e .i
Jtr
lirlonlLii
linriin bx\ rJu
s
rin ii
IIxdtr
dc,gid.9'hn
rlihE bir so\r!llD brlamrD lltrtP,
l nnr{,n n
t r a L r d r , I l 1 , \ , ! E n ! . l s ? i L rb j i i i n l n t r r x l i T n r i n
..1, bile bir [!/ L]lr!n gr!nr.nr!l;,tdi,' YtrfLltri Fy Ir(E {n, (xti
,r!iznr, ltrri,rll{luin .hni, \rdn or'rgii Dr Mddibr Bcr'"!sn,
"Irk rc ndL:nild,
ir:l*
t9ll si\ijnda q,k:n r. ,,lq' '-1,I.,
c.meilin I i4r,t 19.11srlx,trdaki "KoN Nilli.
xdl _1rztrr,lddi
Hffurrriv.
Ietqilit tidi':,. rJl, mrkah\i, Nlu73f.r $erifj..riltir
dr Gerj TruhijL.r .dh mllrlc\], NitrTi sertes'm .l odt n Er.
N. F.kqlln
mflnin l,,rLaL,' xdh k:ritrLt
!.,dr lir I!,i,
.Bif lIi rJduii aliirnii" Lrt'klL ,. 1919bmrlmudr bii)ik !nii!
riivle ill,i\ cJ.r iinlii Ame.ikxl, brnkro Norgan ' dl. rlruI k3pjr]
nzmi cl!r'i'!r yuLl.,r bu riirddrdir. Deltllde \tr!!Llx' rie r:ekit.
mcle., r!ltrik $sJ-Dloir,di,7jk, santrt,b,1'oloji-!ibi (ol qcrILi kG
SI'ASIL HAYATVE SAC SOLA(IIIL{R
TIJR(]YE'DE
263
nuh.da !!,1a. q1lmaltad,r. Maki.elesnele ijncn !.Iilinekr€d,r'
Xijy ve !.lijr balrk,trdayrT,lar qrknaka, kdy davarn,n bn senirl.!
mc Jalan oldulu sijylcnmekiere Yrkup Kadrinin lYabanr ele
al,nfrak!ad,r .Kiiy, o zrnanlar lok ilsinq 1e krralhk bi' kauanr
dr. Ccnelliklsbir id.rl, bir.ennet olarat di$n.iilnr. rakat YakLp
Kadrjr .Yabin' iic h!.a irtan tabrn. zt bir inrj JaratmD bu
lunnakradr Yada bunlarn aE' bulnnnaya, gercek bir kly
inajr vc.ilncyc aalNln:t!ad'r. Knrliiniin zarFi iginde .ld!!n
nu sijylcmcninkomnnn!ik tayrld,-!,k kiiyiin panor.l br ronrn
lizm icind. dijsiiniildilgii o giinkii toplunda bai.il. bunlafln .prr
jlc bn $l diiiiinc. say,lnar se.ekir. Niyazi S.rk.lin Slhat 19.11
larihli 2 \JJ']_! rizd,Er {Beryson'un sosyal Fiknl.Ii, sibi s:-ic,
diiliinccti tiir fckcfc rErmd.. eles(ircn!aalardr!, H. Arni srn
dr' n iH$Ai Kiiylii zensinlesiror, diye di,,cnc !c ropmk a&ll
.rr rakrmla. rc.erek qartu yr2,ianndxnBrdhof.n re Yunus Em
rc ijTcl lxy,iarn! ladir ';.k delisjk .ijrde yanlar kafsrvrn tln
!c DiinyanD pla,tusudur:
ll Olaylar v. yorunhtr: A.ii fa:ct re :Dti strilnalist bir
x9,drn kcnr, rurt ve diiny! olrylaI cle al,nma*tad,r.
2) sosjolliinin qok alD bri,p
d..cinin nkelerini .lutrurur
r)
bilinscl
Jzlir.
Bu ks,nl
Sanar balnmij. BuBda iiykiiler, dersi iizdleri, sinllr \b
Deryideen sk gijrijlen inzalar Behic. Bomn, Nilazi re Medi.
ha Berkes,Adnan Ccnrlil, Pe,revNsili Bonrar, Hiiserin Ami 5!nda re Mur.I1ak Scrollir.
lusiirnr a.nosfe ve inllylll iqi.dc lok silik bn sol lalrn
ohD Ynrt rd Diinl:, derrinin cn tjncnli solcn dersisidir' Z!m3nD
baskr l'rsallr, fxrnr ttnoslcri v. Tnfkifede rolculan. dana ijnce
bu krdar bile ilerr hi'
ulmd*lan hasl(&larsitijnii.e ahd{ril,,
$]'alizn \.r'labilif. Ni.ckin l916drki nslii Dil !c Tsrih co!rxlaa
Frkijttesi ohylarndrn sonra dcrsinin lltnk Eogtnlulu dEEiin
iiycsi olan !azxrla., Fakiiliedenanl.caklrr, diintanln dadbi. .am
11ntrdalrl&aklxr, ki}snleindcn ar'UnLlanlar iqi. de pFrik hi'
cijTiim tolu bulunac.k, kiirsijleri lit-lrddileiekrir'
Yu*ard3 incelediliniz Sol Akmn atsi.e, 19391945dc{r.si,r
,le saE Akm qok gijgliidiir. o giinler gozonijne cetirildilinde bu du.
nr hiq d. 5rnd,. ulnxd,!, onru .l,rr Brmda g.r. d\ du.
i( roliLiki f. akrnnJr rrrr,lL ro[ !!!un bj.
c r [ i r a r k l n r n n ] u . O r ] l r n , i s r i jb L r d n n , m 1 i 1 ] u , n i n , ) r S x u r
oitrLgr sr mrnf sryrvn bn ilk rrlllnndr lrtLn sic.. Nrri AlnLrIrro,n sa^i !rrnick1udi..AhorrJ-1,kaklui q!k 'skirr n'i b,,
d,inin!. llin sa! dL\Linnfnn r! nDkrxrnr oh\!, In ,rk!Ll,!'
krnd,nr r.nn, doklrnr s.9nir b,r Lilk: DhLprlLinrxnnr ancmli bn
trnnD, bu rol.il ctkjl.m.ktrd,r TLirkir-!rl! Lr Jrlerdrn kondini
k U L f i b i l n r ! ! l . i rk l i f . L r \ L . l k b u d k i r r i m . l r l n v d o h l h I D l d a !
,illL\i rli ir!!nr .!ilinli
I r Juntn] !.,j,rrri,n'.rli!ir.o
A d:r ri;,djciql rLi,[]]! iei'r
J c l i l \ ! i ( , o L , o ' , s t l A L ' r a nl ! 1 3 ! 1 . !d o d ! k 1 l . d , ! , s l , i b . l
r , r d , j l q ! l h . \ . u c L c J i d , , r ! i , i A , r l ' L 1 9 . 1 2r i h i r J . R i b
b.nrf.r Pxprlc, l,r s.nr.trnfr {.!
ij7oitr! \! "ml dununh.
bczuk olxD Tii'kirr'CrLi d.nh,m,z, d.n.\l..r.k irnr' b.s m,lrDn
rhr mirl rolhd,!,n, bildimctrc \: hu pifir i.r cctrir bir rekild., hrr.lmrin, re bu harrxmr! s.tr[ lcndisin. rrror !lmcinr
ru
!ueLii rnxd,a'nn2 rn rm f (l(f'!k,xs nin bulLrr d'g,, iilkt
dekLrn ulrk Ir,3krtu hntnnrd d.nrimjnd. !lduln slra! Ti.Li\eyr ! tr{r' Ljf rk'nr frnL erl!bihnij rr g'iil$!l,llni\ti,? D.1r i r c D \ d L l l i y i ' n r L r i l o ; n i ns r r l \ l r i L l s l b r n r a l l t r h 1 l n r D . r k
ino \ oh,. U/lllitl. 5! r.ogltDni bn
o L u A a! ! ! ! , r n d r I d
Lrnf (!srrar u,'1j.,'l5ti . Bo ijzlcr D i',a
r!kri !L.nr!l.rl i,!olJ
Tiirka : n h n r ! L r r l r nq ' k ' r n k n r d , i , n i r \ i , x , [ ] S t r i a t . . r h r r u D
g n l i i kJ r n ' n n ! l L U r t ' 4 i i L L r t l r , i l . r ! ) l r L ! ! ! , r l x 5 r l n i x k r r d r r .
Bijrln.xri ifus: ! rnun![ j! i Al'nrn]. k'skrhnd,rnadan il
rfsu ltalLn:nn rohm, hulnurtu, Alnxi DLrisleriBxkrnh!,B avlc
i d r ' r c . n i . r i f k i \ : r l o , L r c l r . L r i id r E i t r d i ! i s b i , s o \ I c i l . r n r
"TiirkoMoilol, d.r
v.rilm.lindrn .onrr rii.llr,tr Tii,tnhndr
lrlb krmrl
istdil., n. i,i!n nxr, bijrlece Tnrllerc bir ncr
dirr.r f.rnrii olmrn,n 'rhx1L,g, !itrde, btr .cphedenemnr ol!r:I
sr,rjr d.\xm rlmLilu'Jlr. Biillc.., Nintliltld.! silih r!kluiunu
b r h r a ec d . n ' l i , r l i \ . , \ , i ! . f i d c b i j h o l r h m J r r A n r n D , r i j L . r i
Brkril,a, Lu ln,lN1{,!!'l dcfl!rjIijznnd.n, burxdr kunlL nLr..stri'
krmak isrc\!n ,\lm:,1 isgrl trdil.n Bijls?l.f Bx|rnh!r)lr rr'lii'n'.
hea bjl! dt\n,nniil
lrn bir brls!dc, rilxrld,g, 9ib,, Ribbrrlror n(oddr bD .rundan
b,tm'j ri Pr0r l. l: .!lijl 19.12iirihl, tel-r,trlLndiTiirk Hijkijm.ti
ir5 irltri DuDr \ais r,r cpri 8rsrtri,
5
SAYATIE SAC SOL^KINUR
TTRKIYD'D!SIYASAL
265
-rijrh]!ioEol
nalklanmn sdziinneinclc.i ha'
yctkililcinin bi. daha
(!ia) Fakat krzannan 7a'
lind. qok soluk dlvranmann, r:zfisti
man rererlidlr !c Na/l$ sirlins.ld anijn. gelip durnorla r.
Tiirliy.'dc sag akun, rke' k Turnci bir sekilde eelisnistif.
Daha yakrdan jncele.irken dc eii.ijlcc!'li i,7ot, ,rh rani *r. cs!
e nsiin iululnakra vc d$ iilkclcrdoLi itcllikl. Ruslxdaki Tnrk'
h.le birletnek hayal endnlmcklsdir.Tiirkiycd. saE drmr ls11
y1l,nr det pek onada stjziikmezkcn1942yr l94l yrllxnnda bnden
bire yolxnlrsmrs, eene uludamrrs durum sijzijniinc setirildilin'
de koliyca anh$ rbilir TnrLlJc, bii)ijk kon su sovyei Rus!r!'
tedngin oneklen gckindiii iqin itr..lcri bu tonuda riliz darran
m1s,sa! :kmlarx ancak Sovycr t|likesi kalkhkian sonra, lani
l9l4deki R$ya scferindcn\onrs i7i'i vermitrir. AInIn rchlikesi
lalkrp dr Tnrkiy. raharlqrn.r, Hiikiin.rin bn konuda iaer b'f ra
vtr'ak,nd*Dl gij.eccliu
Daha yakrndani.cclcdiginizdr, Tiirk saE altM'n,n, t:rnt uv
sulamaya urBun olanl kirilcdn arkadndin scl]t'igini rt okunlaihF r bida barl,ca iri kolda ildlcdigini sij.nr-or!7, N. Ars? v.
R.O. liirkLan bu ikilen.nin ba,innqekenlerdi.
Asl,nda o dernlorde Tiirtiycde trkqr ve Turano skrnr sadece
'
bu khjkrin arkannda giinil deEildir' .jmelin tu7a NLr Tii*
Idrin babar say,lmrk!avc bir Batk'rt olan zeki V.lidi dr 9ok hiir_
ner !trenldrin bas,ndasclmckiedir.rakat bu incel!menin kaF5&
d,Fl ;ijnemdc RrzaNur ijlnrn$rii. Zcki velidi've gllinte 1390v r_
d; Bask'rdhtrn'da do&n zcki v.li.l', sor'l'e1lcrrnbrtars iize.int
1927y,l,nd! Tnrkiygyc gelnit re Tiifk Tr.ibi pr.tcsijrlijg'ine tan'
r\''\1
8. ri.
' { , . ' V , . " d - l e f .b , , " J x d ' o . " t r n ' \ '
Iak,t haretdloj siirholi eiiriildii!iindcn l9l2 vlliid. iilkeden !r
karlm,!rr. Kcndisi 1933y,l,nda tekDr diinniis, tii^iisiiniin ball
m t.krar sc.nilbiJlir.d savrt rrall.y1p dx Aln.nia'n'n Rusvrri
srldlrmai iizcri.e, Almanya ilc bnLlsip derb.l RusvaJalaarmza
fi'
segmcdili vc Tiirt bnljlirin kurulmatna nizner edc.c[ rr]hi
sa! kactrdrp, icin, l94l r.mmuzund! hiikiincr alqhinc gidi bn
d.m.k turdu. rnrkiean bayrxEr,T.rk bxvragt,Kuran r. trban.a
ii'crine vcmjn edillr.k gidl.n g;li dcrneEinan!9l.nnr' 1914'deki
iinlii trkirl'k ve T!ran.,l,k davainln san,k !e taml itadelefirc da
yanannnln ve qok anemli bi. belgeolan 'son T$kikar karir'nda
(3O so! rebr
KmD,5. 29
l ) T d r l j \ . R r r ! a L l ] i c c k l r L j 3 i i .r h i l i L . L ! t h r . r n r c c . t
ti.. Ondd (in r:i7: .i 't'Lx.iklr
2)
H i i r l n f u r , i l , j , b L i r i j Lf ' \ i L l r u ,
]n1
|r\ fJo. r\drn/xfr
t.lt .ji.jljL:uk
3) llf.tkn.
l)
Uri x drih r,rlrn.trxl.
7 , k i \ : ! l i l r iT o s . n i(,\ , . , a . ! n L l , r k ! i n , \ h n x n l i v xB i .
c
,
,
, . . , . r ., t o :
z r L , i| r n L i ,s . n si r r r i ( . r e . ! t i r r \ 0 d . d . n ! n r ! [ r ( j . . r r n d i .
.i r:xlifdinr rio Trrk(m \r N. ]\tr,r ! trrtxir.L iiit(]. olr !k,
{ ! . r r k n n l : r , n d L r d t r r , l ! l ! ! t r 9 . r 1 r i L , r ri J r ' n n ( [ i , r t r i r 1 i j rr.x
k t r rT i r r l n c l r l { - ! l k r L J d r r o p l u r r l rt ( r l d ( L r t rb _ \ h i \ u k r ' r
dtr xJr sr!.n iki lrddin rrkrindxn ! hi{n.
Son r'll,li, r Krfrftr.h r.rdnnrdcn "\knli ruhh' dir. ri,z
l
.
f d n N i l ' ! L^Lr r z r o o i r L li d r ( r x i b u l d r d o l J r . K r m , d , b t L i d i l
l,i,7ir di:si un
d ! i | j 7 f. A r n l o r h r b r ! \ l r l i n . r N r l \ n n
!.riI !tun.1 ,.nl.rinn' h.'1,! da b , l,;,D,. oh. q frqi.glu abnri
r i r . t s x s . n k ( o n i r r r l d ! ! i r . T n r L t d i r . , i i qL i . n T i i , l . L d n l r n n i s
f r l . d u r l ! , 1 , , ( l r d c \ . i \ . b . p , c h l i n . r l i i q i i r . i j b x n D ,o h n
( ' i l t i n , a t ul r r n r ( , 1 h i , ' r l 1 D 1 3 , 'q ' k f r x , L k u o r L : n s r c x l n n h n
"g:rri
t,kl(an' h,l.t k hr.kfrlrirl..,
fip okL'trxo sonrr Drii lLi'nnb
m r k t L pD i i d i i i i i i h A F
Tiifkiut
' ' d . B \ J
.trnjiiiriinde :siiin
r x n A l n T 6 f c . M , , L L ] r i ! , v r l r r d r t r d i r n r y . x t x D d 'r c l E c i k r
Irrld,. Hiiknm.rrn lrzrl, ' ltr i,,r c.kmini t! tr7 dr orhunu
q,kx,d'rsr dr hcn sa'glirlJ.i l,un dr ilt !l\ idrr .lJr soim De
Di7 c.dil,li Okrhrt !r $, rltr,rk dr !ogx?si lhc! cd.IiJI iE
Nihrl ,\liz lio d.1?d. d,,U,'nr !La\rd s!-! rk,nn.n ijncmli
qol.'Lr!i!c.n,it
bi' r Etr D:
klJhi oh'r, rl,n'r F|lmrirdl
\x nr:rndi ch s.!u re lansn'r hiLrh.D r.zdr!r .l -1arn rasii_cl
ruRKi\EDEstrrs{
rA\ar \E 5^a sol aKrMr.A(
nanesinin 2. layf:sndaki !Pek iyi bilir.rsun ki .umhr.\rt..jini
tin en ufak Elranm, bil. feda einen. okullarda .il$nu7r yap'la
cak cumnrfiret prop.ga.d:r(fl) biitnn varl,gD ilc ijnl.melisj..
ollunnz neFde !c ne Fkilde olu.sa olsun cunnru.i]etin pcspaye
Iik denek oldu-EunutjEre.m.lidir.,, rc scnc krrdcsi Nccdd srn.
cria biiaben razd,E' 19.11ta.ihli ncktuptaki lHiikiimrtrLi g!!.
Fkljt veta mhhinliEin derc.csini aDlanrk krl,il Jclil Hlki[ar
dnr. BiziD ncnlckctc iam bir
lxrruk ur. Karalcni?dr 9..
milcami?i barrm4.r barhdrlar Bi/r,n Jat$rliar haLarurlrr sr rr,
cihanda n'lh deyip mi!knr nrn\in ohallo a','sibi
iraJd!ri !ij.
ziindenson Trhki*.l K.rannd: kendisjncbiiyiik lef ar lan r. hii
cnnr edilenA6ri aym belseye-gnF bu brkmdan sxdcc. ij!rcn.ci
llrrslrn Tnrkes eeqebilnir ca.rilmektcdir: . Tiirl$ 917913{'
nesnldcNihrl Adst,n penllsin. diiimi\ r. slyasi Jarliy.icn tr
nan'en uzak lskcri c.nlldin rrnt nav.rn bulmdmaya jelten
ninir. Ac'71 tijleedc b!.rkacak djclldc nt!r, rura.d r. ncnfi
h.kq, !. Turrn.,larn l94.ldc\l iinlij darahn nm$nia balndr
rarrmlaMn So0 Ttrlt kxt K,rrr !dl' q.k iincmli bolc.dc o d.rrl
nnr sa! akmlaij Iorusundn hil!i v!ri]hekrc f. .surltb diyd bxh
'.'
.,ilrr'
, . . f , 1 .i ' J . l . . J , k J ' . a , 8 , ,
A6,liktlrri'ii
kordi itu.l.siyl! sij!le az.rlemekledir:
batrdrink soyunddgJdlhi [p!
trrh kr\nE
yo
c4kvGfitr
!Lldj
Jr!'umk
nrnlkc
Atu, oElu& yazdt, lasiyebanennr I
bu bPdrh
doaDus, ,irkledlD b!
dadi' rr'k r!!irii'
ir hs
karnd!
sayfrlnda fiklicrini
I
\. Ali1, e.nc krr{lrtilr
Tiirkj]. dt
gnrdcdili bir.l.[rupta
r . , 1 ,
i"i'-
lkh"i r...*r"
'..itur
i
Cit ijldiian giLi AGV, h.Dr LurrDnxl \e hen d. rf:rik bak'nr
dan lxrtrt r10liidi,. onun r,:x! dtrki sitlei sen?l l.\nr kurnnn
srrxr htrkk,ndrki'liisiifftlq j il. r!DL prml?ldd olrrt, 5xlcLdiisijnii
5tn cn bdlifgin \lmtrn .hn Ni.,\dr.nin 'l.srn, aln r. [i{ti
,rn.lor.c.!, $1\a hrz,rl!nmrh,, "lrtu ij!iidiinr qxhsnnk deEil
odritL: r[ ncEi oku].D, o(zx
di
i d o q . d r i r B l n i t r h , . o u , i , . F L r io ! ' 4 D q n u D r ! l i r n i
dtrnud((1eIJ!!!rd]
i id'!trr
d
q ii,rr grdiEDih.iifnirh,di
Etr iJ riniv:d(ri
iienLiu\lruNl|klj$ddtrtr
(eri soo rahEh Kr'.n, , 1516.
'
lrr
bLf:otrN !$f
!r! rr nn e!
TIJR(IEDE S1YASATHAYATVE SId-SOl- AKIMLAR
269
.Ha]at bir
saragnak, ba.$ deEil, savat olacaktr'.' ve Ililleiin
larldn beslcnirken,ald larl$n yok oldulu kuwctlinin navat!
dr. Haya! bitneycn bi. mn.adelcdir"!r eibi sdzlerini hatrl'n'kta'
L,n. Ciokii bn mirkri n6tr kdD
3c, t0 y'l !otE, tei31c Isktrbulu a
yaln, Falihe hdLr
sawDlm, ct
bdlii
Diklcl
likiiEr
edilecek
uEludi
olffsa
rd.
edem
bu sdzler sava$n arnk
almrya
nr
lhliine diinnnr olauEubir zanandae,kmD!r. Tiirk salcrlai
udrayarak
uLldanras duruba ragnen, bjr .ideoloji kl,rhlii'ne
halt Tiirkiyc nin Almnnya rln,nda sai\a tanhasnt istenctrte,
biiylece nesnel olarat iilkcni. ulusal 9*rrlannm gerctti.dilinin
aksi yiinn.ae hareker etnchtedi.le.. Atss; orhun, qramlh ve Ar
iz gibi dersilere yazdtgtyurlarrb saragrher ybnden iivnettedir:
.Biyoloji bal]nndan hayat bir savarttr. Tarih de hayah rilledc.
araendali qtD{tulardan ibt.et oldulsu vc nedeniyelin ilerledcsine de savarlann sebcp oldusD lati olarak htat cdiyor,.q
ltsrln btr tonuda nas'l diirilndiilii ve lareket eriEine en ilsinE
iirneL, belki de kard€si Sdqar'a y.zdrb t3 nisan 1941tarihli nekslnan iu sabrlardr: lBu sene bcnim Narnla meklepte
lupt
kihs. snfta kalnad,. BiFz ilnalli rar. Harp ,ijziinden seglitle'
rini a.layarak na.be karsr senpatj uyddmak iqi. btiyle dn9iin'
At;z1n kendi adn tasnsn ilk derEninde yaymlddtgt progran ilsinctir. aFlrrla iizet olarak lerilcn bu belgedehen Llasit
ra$st !ffam'n, hem de Tnrkirede siiniinnzdeki lrkqr sago akr
nr lelli bash biiiin lerilerinc ranlanak mnmknndnr :
l) Biitnn Tiirkler lir dcvlethalindc,bir bay.sk altrda top'
(q)
ad,n lAridrinl $od, s.!u ldrffirh
CanYaynfli, 1e63,s rlt
(nu* Tadd, Nd.
Dc
(r5) .rtrk coqriCi NNI YdithdL, CDrnh, no. 3s F Erkba', s. 32'dd
(96) s.n Tahurd hran, i r5
T, 'l.l
. . I
.,i' L n I
o . , .
r) Tc$ yr ilmDi'r nirsaldr q jlj en kolijk yaskn ilib,f.n
Tiirk go.ultl
Trirk.lini. Fn ncttLcrlrrinu !1.fth
nri i.rsk i
.!
,l
. ,,
ribi [lnrut
.,,.
. 1.
r.,.(...r
",...r.
rJb' L J!.L adu
s) Tii.krijlnn Dilli\!1, hrN, rc rhlikrnr nfudr.e!.i\d,
edilt.ckrn
6)
-
mcn
Biiriik idlr rc biiviil scinar-! devlerinclitrJ. olxcaklr.
l. '
Lr
, ,.. t \.
irmr! r urkrtn ,l.rrrr
, k
d) Srbcy dokro.h'k ve i kanrk trt
.
d.lr{ n.rorr(i
hrlini rh.!klr
e) Nli!
..nrivrj dc \krrk
.ik,
bonlar anGk
ed...krjr q
cd'iii,liisLi libj F,ogrrm {D Jcr.! .rorirlr bn. dijz.ni 6zl.
n.li. r. 6 3. r,. 9 middct!.t! oa!y!n:l sojr:t;njn .so5rarzm,
vjniiniln e.tu!i rdir! getifittu,krrdn
ruriq
i. rr.ronh epr\ 6 r xlrrlEa sahtp otan !. R,r Nur,
l d du !frr geFn A$rz 6sor(k0tr, Buz
kur, vc cijk aii.ii drrgrlerini c'u.rrak kcrdi brrrna bir tr\,nr ru
'
q o t ' 1 "
1 , , , , '
/ , . . . , \ . \ . " !t . , s
r*nris, xsalrda Irl rl.ri \e cJ .nteri dtrh! jtrkrndrn tDcqlnecer
olan riirkkrn x coxp \.n.!l
re Dnu lenn.k (in Ia?dE vnz ar
d r D b : r l 1 . H r 5 r r B i j l l d v $ t i r , a d hb n . d c k r r i l q r ks r k a r m \ u . Bufdx A1!2, fiirkkanr. cLrcirlei TurrD rtindln gij{!r.n bNe
z^r it.r D!: .lrn r'.kq'l'k r.rnriva k:tkrr, heh r.kr K!tunr Ka,
nunn drc hir krnrn rroi.!i hi,rlayaml frlteu Tiirk c.cuklannD
rig raiirdri xjai otrntarrr drnr rim.ye trtkln RehjnD unrcr
ldr h3tk',dtrki bu rartr kuLJisi hxkknrdtrkjbn rnhm lnnj,*krc
hrk \.dir.!l
m a h i y c r ! t d t , , ' d i k g e l s k j r ! d n r m c * l e\ ! q ! u d ! .
rnire benTedi!inisiirl.j,urL o dev
iin Torrn.'ltrir i.rsnd.i !k eI ednilsn bif mod]nrn, ukqrh!r tanr
sc*p
B6yk \rdtr!, 1sbdrur, Ark.d.\
rLifxlYtrD! slY snl H^Yrr vE s,rc.sol ^KvLe
271
sdlc.cbrakmamx nodtrin,n ilcnrqbir ijrneEnri\tnekredir:.Rcha
T0.leiiliiac ciddcn hiznrctehrck i$iyor3 ilk ijn.e sslt.rliL r{!d
li, sn,'aTinklcyc daha 9ok hrkinr olmJ, ve nnu.r nubryy.l J!
c.rcl..i r. b"rka h{rlleri tefkeineli fe bilhassarkqhF brrkalan(a brrknal,dr. Yokla bu fi,ronomi ll. su krnlnran\ Tiirtliit
iddia clmek, TiirkqijlLiliir dijsnanlar cljnc sil h rcrnektir .,Lu
Kiraba ayr.r R o. Tiirkkan rn trrmcnir! oldlkea be.zeye. bi. io
Atr 19+ yrl,ndr Brr\.kil slrcolluax Ljrabcn orlnddr jki
Iane a91kmekiup }rImlad, BunlarJanl, r nc sind. .salm Ba c
ki1,henrTii*9ii, nem d. Basrckil .ldu-innu7igin sizc bu a9,k mek
iubu raayoLlm, dir. brsladrktrn sonra ijrlc delam ediyoiru:
rlliller nreclisinde5 alrnos 19.12ciinii rcrdlinn
nurukia .Bt
L'
rr l..J,.
o.n ,,1, \.iJ .
8 , .,
, r.,\.r
liik bn k.tr mdseilsiolduln kfular \e Lrakalo hdir bjf \i.dan vc
kiilriif res.lesidir", dcni{iniz,. ar[trsnd]n !ol.! gosr.riloE di].
lrti getirordtr.Li'IrlttrL derifl.f x{nt o dc\r dflildi rr Turaic'
nesfiyaln sustlrulnras ciin m.rtlesitdi Nit.kinr AsLzr! 2 nlma
mh aq'k mekrubu.da s:bahatnr ALivr hakarci rlncsi, iinLii 1914
Irk.Ll,k r'. T!'an.Ll,k da!:rn,n prt,vxs olan srbahrdin A i-N htrl
nNz Jrrrerr rlrlman.r rebrD .ldtr A^r bu lanrnda .o,bonr
utr rcsnrrDilartnr onnndd Ldman.nMmd k&srhnna$da
l'ir.ki\.de $n hiiri_\rti oldtluDu ern.nck, hiikiimcr n s3m'mL
Tijrkqtlrgdni, lreljrr,,et baknnindanq.k jri oUtr., JirJ b$Jirrnr
k.n,iinlzn,dcnsikiv:l elnelre \. srbal$di' Alfr vrrrn hanri di
tdrck Pr.l. SadcLri.Celili, lsh milleiretili lhmet c.ral' Pertev
N. !om!3\'i r Maant vekil, H A. Yii.cli jnnrl crmekredi..i!l
A^tr, bu davada.lay hx0se\e 66lim l,ara .rzasn, lxryhnldr
zar.. burln arkannd:n xsl biiriik drm brtrra.rlnf.
2 -
Rehd afu. T il:kan
Gtanbul l9?0 dogunh old TiirlLxn Son Tin[ilxr (a..nndr
rcrile. bilsile siire lise onuncL'in,lrdbc.i Turan.ilikla u riJmsIa birl!d). Tumnrllki Ttirkl.rlc Tnfkiy{i bj.lctnnck \e Jilnlz
Tiirk rkrn{lnn llL'Srn bijltk hir (1.\lrL kunnrk, b( anicr kx^r
9 Gr v. Tnrk L |tfnd:n o nnr'a.L,'n I iiJcki hirktmc.i dcr rD.ck
e l e : l n . k m a k 5 l J i y l c! r , l I k r ' ] r s l a J , i l ! b j , l i k r u { 6 i i E m , a d l '
gizli bir do.nd( krrJu v. drincli 193$del,rrnlamrya barhdrll
rE.ken.kotr, drisi\i !!ar Dtrr,rlJdr Br dersi hi'kiim( rxrx!.d3n
kaprth.ca Bozkui! eLldrl,.
Ariz balLimiindcsijzii tdjldiEi gibi, Iriz'h
|nr(l.n d rrdi
inla-!ltL,gnrnsarc lidd.lik klvg:sndrn bozulnunur. O kadlf ki,
bnbincrnre .lcfgiLrde \c Lrrpllfdr hdcuf ehniLedi. tsu qck4
,rc bdriimiir, n iaret zeki vrlidi, Hirsclin \1nrk orkun re Has.d
F{ir cx.ser.. 194:l},h brilano.lR rki s.ubun xrxsnr bnlnlk rc
bi lcnnrndk zorulLrtu.! Ju)mlilarJrr. zcli leLjdi rogan R.o.
Tij.kkan'a
l0l r9.r] hrilili DrekruLund!iijllc \azlvor :
.^?,i! oiuz Yur
of luArr Bqyrur{ir;t
fti
BqrL,n
i!ftr
I!
Diirmio rok on!n! ue
Adour r( 5.D1
[email protected]
di
Borkul dr kaptrhl,nu Tnrkkan Kiltrpsrfc'l.r Klrumo nu kur
du B! ko.unu hiknmcr niid:hrl. .do.k Halk.rl.r nc ballrJrn.i Ti, llin bundanso.r: cizli faillyrrc krrar rc(rck Caircm' rctr
,
[n u. LJreiircgnnrek (in suiltrr s.tukiifd!
:
r ) 1 i i . k ' r k , o d a no l m a k ,, r k ! , \ t T u r r i l k r l . . e i n r n m r k
\c icrk liL'n r.klil .drc.Ei \izif!!i k:bul n'n.k
2) YlrLin crmlk leDin iki daktilo saylls olut Ku.xn, htrrih 1r ribnn.l dzerinediliyordu.ro
RO. Tiirtkan snti 6r-siit arn bir pro!,a,n rat!,3k n'n Bo,
kudda h€m de.Tn,k!iilii!. Dolr!" rdl' ki!abrnd, yaymladr
'fitkcriliik
l)
Ycii
2)
K:n lemLzlieikon'nmal,d'f.
,rk9, nrillildqiJir, \.nLi mill!r i!inde *a.
3) Irk,mrdrn olmrjanlrr sn,r dD'na xthn,5rn l:rl'nxlidrl
4) Bu oluncayalradrr !1brn., unsrlx,a idard. katitr.n !c,
Bi
5) Tck barrk, ,rk millcr, rck ,lc\ Ld ilkc\i : .BnJnk Tiirk
!ii,l., knrlmrrn' sxglal:.aklr.
I{ATATVE SAOSOLAKIMR
TIJR&IYED!S1YASA1
w i;-J;
ii;i'
'3
br ,ru'" r'r 1u kha:
.v*d hartron6k ''n' rp14' b' mirr'!\'
7) Dilds Tnrtqdiil
edilnit bir
s) Dinderiirksiilnl (Reiorne' 'e (Rasvonalire'
din.
Tiirkkan dvn, zamandaTinkivc ve hariEteti Tumcrlan daEl
tarir icab'ndaha
n* dul]ndmiudanp birlenirnek vc Rosvava
.cketcseqnekitin bir kurulEy anavaslsdn4nbdi:
1) lnrtivedc Turanctlk ve d{q t€m zatc'ine hadar Tnrklil'
v a ' l e . " ( u r u h a vd / e ' ( a n ' i ' B L
" I { u '. , ' p ; r * l r - . k
itrr..v. rl,al. a"r +* "" ,ruo Lun'l budui
2) KurultaF iiyc olnak iEin 67 Tnrk olnlk ve liirklnk isin
yaDabilecegifedakarhE! hudul bulunnranak larmdn
3) Gayeiein yrp n:Yacak is roklur'
cizli ii4nt prcsran,nda ad seeen .Bqtuk rnrk Biiilnnin
amyassr ise tdylc fomn1cedilmi$ti.:
1) Hcricy kabiliycle b,.ak acakn., her Tiirkc etit nak veri
le.elri..
2) MillEdnklwcdi bir ijnderivard'r.
Kuruhayasunnak zoru adr
3) dnd€., iinemli meseleleri
a) Onder,ta.t{n.lan siiknnetl.dinlenekzornndadr.
5) Ve.ilen karar ijnder ne.Kuruitay ianiDdan orra}laSa va
6) Bundan iribren devlerinnudakiretcilili ba$hr.ltrar -.
7) Irkcn[ Ukisn olcstirilcmcz.
Yeni Tiirt Bnliginin a.nal bif altn 'ay !e 3 snnijr okrd
ib.ret olup iize.inde
Jaal yer alnaktadr: .Yasamrzdaya,
b narplcn lagd alsakur.id
Atsu vc riirkkan kollannrnilteleri.i Lars arhrdrhmzdr Nnlan sdyloyebiliriz:Hei ikisinde de Nrzizn ve Farizn den "tercdne
r d i l L n . 'i l k d e r r x r , E i n l o l [ , E i i R c c l ] , s r b i . l k i l i d . r k a
ijn.n \c'mckre.Lif TinL*rnda Lrn un\urnr drh, qoI i]n(n r!ril
nri!rir.,\rizdr dlhr q.k d.\1.r,:|lnLktrr'd! drhl !oli a.ds riiccL
tilnri:rn so !rtmdrn birori\ rdr lhlrrn, ikil.cioe irr Al'mn
ur'!rhnarnD thrini 5cznrrkni,iikindijr' Sa\.s.'lLk iri\ n{r! d!
hrndan hir siizeft.nn:kt.
rtr du Dnr lonlrunr gelnc., A['
Tii \ll:n rok(r "r. omrc re risyomlz." .dilnis hjf dindtn bah
\.torrkrda. iliilkir.l nrrnn Tdrllai d: lliq Lr!n'rl'nrm"{",
Ac,7'dr is. .cl iLtifg \t in.mli,l' Ac'7, biiiilt sr da\--v' do\tl
r.k.hnc rln[k1x. dokr.nrk, r!ukxrl'k gibi mesL.kLrrid.!nl nc
d! inrmk .d$.kri.'
iNfhin h3lt,. rDlmakli,
di!. bn[iim -q.rifcr.t nnltir.ri kunnsll olxrk dr olsa kEtr]
in.cl.n !l t dfl,.Jrki sol \c s,i skmlin bn3tnkiilerl. hr
JL!rdra.rk !r Iir raz sijllemck e!rcklE., binnciti ta.Dmrvtr.rk
kidrf jdlln 5 \c \o!dnlitm\, ,lj,rni ke bie ol'm^r sir nnric
.Ji FsuihBun! \iLi,nris buh,nnRttrdrr' H.r iIisnrin dc !nrik
... ri,r dokrnrden uakhrn:mry. lxh5irk ilkdrii onam !e r'
q"6,,1.,d'kh" sdrlcntbilir l95s rijfki!.siDdc sol
; l";i'," *.-"
g.l,rni\
ijllc modrlirr.nrn, s:! !htriu da kan rrk
,Ln,n hir'tr7
biq o10!^r tinrdjljI iittriilemeri rr]x ilnnal rnr'
-s'bi s,eirhr
:i bunn 3a5irrmekrcd!
l) Bn x.ArlLnad! cl. rlD:n J.u.. nhrslrrtrus dttun rc
k ! f L ' l h r D i ! i e ( l n . r l r i 0 r n x , d o 1 ! r r r r l ar 9 P o l r l k r l i e l k i ! 3 p
r,, ,
'
,.1
1 , . . b ' J l. ' \ ' ' l
"
n ,
'
' !
' .
frn{&!
b u s u of r F \ n
trtrnh r.rrct'rdLlNh
[1.md.rla](kU]odu.]!]bDn'
.1, tsonu
lDnb .idLlnL id(!
' " ' '
\rhi,r
!:,rdinr,.
'ri!k(k 'uu
sblrLld
6
!!ril relel
{Ysi cade,
\! t!uN, Liin
TORXIYE'DESTYASALHAYIT VE 5AC.SOL KIiIN
2?5
w liftnn ararnma boyunca giidildiiEii Cibi sava$,iopmk aEaltlndan iicaret bujuvazisine scqi! !c ticarcr bu{Nazisinin kuwc!
lcnb sn.ecini 6iiynk ijlgndc hrlandm\1,.. Bunnn doEalso cu
da, dahasoraki dtjnendeiktidardali biifoknsi diilnn!, ricatl
bu.juv.zisi bara eecdiriir.
2) Bu dijnende giidnlcn d$ poliiikann bijriin anad savaia
gimemekiir. Her eylen buna gijre aya.lomaklndr. Bu ands nl
tedeti siyasal atlnbr da d$ e'kilero giiF celirn\ti.. .rani ncn
bu dcvndckiegcnenideoloji ol,n sa! akrn dDarrdm ithal edi
len bir ideolojidir,hem de }ijrolrasi bu akma gened$ ncdsnrer
yiiznndcn ye$il r9* yakn$nr. aiirokrasinir savaraeirmenek an&
cmr eiider bu tutunu Nzilerin $ubat 1943 Sralingndycnil.
sisnrde. yad Alnan lehlikcsinin Tnfkiyc iizcrinden *alknasndzn hcnen sonra dcEirtirnesivc salcllan Iutuklanai, TnF
*iredc bu akm,n ulusaldetil, uluslaFran diizeninbi. sonuc!
olduEunu
sane.ir en sonut karnlr. o dolndekignqliisalo ltm
yilannd! bu!
iq rnf tapsrnrnbir belntisidclildir, giinkii1942.43
juvazininbijylesinebi. ak'm doluracaksncn yokrur.Bn sonraki
diine;de, I91G50diineni.de ise bu.un tdsi alacat re saur iqindc snqLnBnbu.juvui .Dcmokhsi, akmh, do-luraratbara scl.cslti. 194650ditnenindcarh( d$ korullardelil, i9 lnf yaps
ijnenlidir ve d$ ilirkildi bu nnf yapx, belnler.
3) sava, yaln, burjuva?ininlcli$mesjni hrlandrrnax b!
k,mrndandcgjlidigcr snf rc zijmrcleribilrokrasiyelar c*acak
tclildc ctkilcycrctde siircciixzlmdrn$lr, zarenjandarha dayalr !c lcrgilcr saycsidde
kiirliiyn, anli.klerikal politika ilc din
adamlanfl iincedenyitirnis olan Bnrolrasi, savar' $rarnda da
Topnk Relomu !e Kdy En$idibn iG Top.ak aEalanm,Varl,k
verlisi ile Burjuvazii n.knlnp enilasyonla nmlru,
nc.erlcrin
dondurulnasre karldn serbesrbnhlmas
yoksul
sayesinde
halb kaybcdince
uLlk tut!,a.ak daL kolnan,r, snclmenreni sl
n,l,n Dcmotrat ParLitinin eiralmda biitiin Tnrkilc tirlernitti..
4) ltinci bijliinde sdzij c€qendcvletejlilin eeemcnsnflar yagijrniirtiit. O?cllik.
ramr cal,ganbir ekononipoliijki$ olduEunu
ie sava$strGrndayoksulsnlflar2 bi$ey lcicmedenonLnn ya$.
mma qcritliriinlqdcn kN,tlamalr geti.cn!. rLn1,lar sokandev
lcrgilik,bizat bu sdzciiFjnburjuvazitanhndankaslenyanlNye
runlannasr vc Sosyalizmilc iizder olank tant nasylo Sol okr
nrn bugiiDnvc gelcccgibakrn,ndan biirljk bir orecl dolumurrur.