Full Text

>Th~~~~!~8,lr~f~i6~~cf~@1~~'f
ISSN 1302-9940
"li
...
iii
.
'"
Çocukluk Çagi Yabanci Cisim Aspirasyonlarinin
Degerlendirilmesi *
Dolunay GÜRSES **, Ahmet AKÇAY **, Inanç ÇAKALOZ ***, Ilknur KILIÇ ****, Hacer ERGIN ****,
Cüneyt Oran KARA *****
Çocukluk Çagi Yabanci
Degerlendirilmesi
Cisim Aspirasyonlarinin
Amaç: Yabanci cisim aspirasyonlari çocuklarda oldukça
sik görülür ve ölümlere yol açabilir. Bu çalismada solunum sistemi yabanci cisimleri arastinlarak klinik özellikleri ve sonuçlari incelendi.
The Evaluation of Foreign Body Aspiration in Childhood
Aim: Foreign body aspirations arefrequently seen in chi/dren and can sometimes lead even to death. In this study
the clinical spectrum and results of airway foreign body
aspiration were investigated.
Methods: Thirty-two patients with the diagnosis offoreign
Yöntem: Agustos 2000 - Temmuz 2002 tarihleri arasinda
yabanci cisim aspirasyonu tanisi koyulan 32 vaka retrospektif olarak degerlendirildi.
Bulgular: Vakalarin % 59'u erkek, % 41'i kiz ve % 84'ü
üç yasin altindaydi. Anne egitim düzeyi vakalarin % 38' inde lise ve üstündeydi. En sik rastlanan basvuru sikayetleri
sirasiyla öksürük, morarma, nefes darligi, hinltili solunum, kusma ve atesti. Çesitli kuruyemisler (% 63) ve diger
besin maddeleri (% 25) en sik aspire edilen materyalleri
olusturuyordu. Yabanci cisimlerin dagilimi vakalarin %
48' inde sag ana brons, % 33' ünde sol ana brons, % 5' inde
trakea, % 9' unda larinks ve % 5' inde her iki ana bronstaydi.
Vakalarin % 66' si ilk 24 saat içinde hastanemize basvururken, % 34' ü daha geç getirilmisti. Erken ve geç basvuranlar vakalar arasinda ates ve dispne semptomlari ile
radyolojik bulgular açisindan istatistikselolarak anlamli
farklilik saptandi (p<0.05).
body aspiration between August 2000
-July
2002 were ret-
rospectively evaluated.
Results: Fifty-nine percent of the patients were male and
41 % werefemale, and 84 % of the patients were under the
age of 3 years. The educatian level of the mothers were
above high school in 38 % of the patients. Most comman
symptoms on admission were cough, cyanosis, dsypnea,
wheezing, vomiting and fever respectively. Most comman
foreign bodies were driedfruits (63 %) and otherfoods (25
%). The locatian of the foreign bodies in the right and lefi
main bronchi, trachea, larynx, and both bronchi were 48.
33, 5, 9, 5 percent, respectively. Sixty-six percent of the
patients were admitted within the first 24 hours following
the aspiratian and 34 % of the patients were admitted afier
the first 24 hours. There was signifieant differences in
fever, and dyspnea symptoms, and radiographie findings
between the earlyand Iate admitted patients (p<0.05).
"-
Sonuç: Yabanci cisim aspirasyonlari ülkemizde sik görülmekte olup, yüksek mortalite ve morbiditeye sahip önlenebilir kazalardir. Egitimin iyilestirilmesi yabanci cisim aspirasyonu insidansini ve mortaliteyi azaltacaktir.
Conclusion: Foreign body aspiration in children is a preventable aecident with a high risk of mortality and morbidity whieh is frequently seen in our eountry. With
improvement in edueation the incidenee and mortality of
foreign body aspiration will deerease.
Anahtar kelimeler: Aspirasyon, çocukluk çagi, yabanci cisim
Key words: Aspiration, ehi/dhood,joreign body
GIRIs
görülür ve nadir de olsa ölümlere yol açabilir (1,2).
Amerika'da 4 yasmdan küçük çocuk ölümlerinin %
5'inden yabanci cisim aspirasyonlarinin sorumlu oldugu bildirilmistir (2). Semptomlar ve fizik bulgular
yabanci cismin niteligine, lokalizasyonuna ve obs-"
trüksiyonun derecesine bagli olarak degismekle birlikte, en sik görülen bulgular öksürük, stridor, hisilti
ve solunum güçlügüdür. Yabanci cismin uzun süre
kaldigi durumlarda atelektazi, kronik akciger infeksiyonu, apse ve bronsektazi gibi komplikasyonlar
görülebilir (3). Yabanci cisim aspirasyonlarinm mor-
Yabanci cisim aspirasyonIan çocuklarda oldukça sik
* Bu çalisma 44. Milli Pediatri Kongresi'nde (15-19 Ekim 2002,
Mersin) poster olarak sunulmustur.
** Pamukkale Üniversitesi Tip Fakültesi Çocuk Sagligi ve Hastaliklari Anabilim Dali, Yrd. Doç. Dr.
*** Pamukkale Üniversitesi Tip Fakültesi Çocuk Sagligi ve Has.taliklari Anabilim Dali, Aras. Gör. Dr.
**** Pamukkale Üniversitesi Tip Fakültesi Çocuk Sagligi ve Hastaliklari Anabilim Dali, Doç. Dr.
***** Pamukkale Üniversitesi Tip Fakültesi Kulak Burnn Bogaz
Hastaliklari Anabilim Dali, Doç. Dr.
talite ve morbiditesi trakeotomi gibi acil tekniklerin
kullanimi ile ortadan kaldmlabilir. Bununla birlikte
koruyucu önlemlerin alinmasi aspirasyon sikligini
azaltabilir. çalismamizda ülkemizde oldukça sik göriHen solunum sistemi yabanci cisimlerini arastirarak
klinik özelliklerini ve sonuçlarini inceledik.
GEREÇ ve YÖNTEM
Agustos 2000 - Temmuz 2002 tarihleri arasinda Pamukkale Üniversitesi Tip Fakültesi Hastanesi Çocuk
Acil Servisi'ne yabanci cisim aspirasyonu süphesi ile
getirilen veya solunum sistemi sorunlari ile gelip,
yabanci cisim aspire ettikleri saptanan hastalar degerlendirildi. Vakalarin 32'sinde yabanci cisim aspirasyonu tanisi kesinlestirildi. Tanisi kesinlestirilen vakalar retrospektif olarak degerlendirildi. Bu amaçla
hastalarin yasini, cinsiyetini, olayin olus saatini, ailenin egitim düzeyini, anne yasini, toplam çocuk sayisini ve hastaya uygulanan müdahaleyi, yabanci cismin cinsini, hastanin semptomlarini, radyolojik bulgularini ve bronkoskopi sonuçlarini içeren fonnlar
hazirlanarak dolduruldu.
Bronkoskopi Kulak-Burun-Bogaz Hastaliklari Klinigi tarafindan genel anestezi altinda uygulandi. ~Hastalar olayin olus saati ile hastanemize basvuru arasinda geçen süreye göre, erken (24 saatten kisa) ve
geç (24 saatten uzun) olmak ü'zere iki gruba ayrilarak, demografik veriler semptomlar ve radyolojik
bulgular açisindan karsilastmldi.
Verilerin istatistiksel degerlendirilmesinde, bilgisayar ortaminda (SPSS 9.0 for windows), Student's t
ve ki-kare testleri kullanildi. p<0.05 degeri istatistiksel anlamlilik sinm olarak kabul edildi.
BULGULAR
Hastalarin 19'u (% 59) erkek, 13'ü (% 41) loz ve yas
ortalamasi 28:1:30.3 aydi (dagilim: 6-156 ay). Yas
gruplarina göre degerlendirildiginde alti aydan küçük vaka yokken, vakalarin % 25'i 6-12 ay, % 59'u
13 ay-3 yas, % 9'u 3-6 yas, % Tsi 6 yas üstündeydi.
Tüm hastalarin % 84'ü üç yasin altindaydi. Anne yasi
ortalama 28.5:1:4.7 yas ve anne egitim düzeyi vakalarin % 38'inde lise ve üstündeydi. Vakalarin % 68'inde anne çalismiyordu ve % 66' sinda ailenin en az iki
çocugu bulunmaktaydi. Olayin olus saati vakalarin
% 29'unda saat 08.00-16.00, % 71'inde ise tüm aile
bireylerinin evde oldugu 16.00-24.00 saatleri arasindaydi.
En sik görülen semptom ve klinik bulgular sirasiyla
öksürük (% 92), siyanoz (%56), solunum seslerinin
tek tarafli azalmasi (% 47), dispne (% 41), hisilti (%
38), kusma (% 25), retraksiyon (% 18), ates (% 12),
tekrarlayan akciger infeksiyonlari (% 12), apne (% 9)
ve kardiyopulmoner arestti (% 3).
Vakalarimizin 2Tsinde (% 84) öyküde de aileler
tarafindan net bir sekilde ifade edilen kesin bir aspirasyon hikayesi bulunuyordu. Solunum sistemi sorunlari ile getirilen ve bronkoskopi ile yabanci cisim
çikarilan 5 vakada ise (% 16) ailelerden bronkoskopi
öncesi yabanci cisim aspirasyonu öyküsü alinamazken, bronkoskopi ile yabanci cisim aspirasyonu kesinlestirildiginde aileler israrla sorgulaninca basvurudan 1 hafta ile 3 ay öncesinde anamnez oldugu
gözlendi.
Sikayetlerin baslamasi ile klinigimize basvunna arasinda geçen süre vakalarin % 57' sinde 0-6 saat, %
3'ünde 6-12 saat, % 6'sinda 12-24 saat, % 9'unda
24-48 saat ve % 25'inde 48 saatten daha fazlaydi.
Radyolojik bulgular vakalarin % 55'inde nonnal
iken, % 23'sinde havalanma farkliligi, % 9'unda atelektazi, % lO'unda pnömonik infiltrasyon ve % 3'ünde yabanci cisim görünümü seklindeydi;
Çesitli kuruyemisler (% 63) ve diger besin maddeleri
(% 25) en sik aspire edilen materyalleri olusturuyordu (Tablo 1). Vakalarin ikisinde yabanci cisim öksürük ile çikarilmisti. Bronkoskopi uygulanan vakalarda yabanci cismin lokalizasyonu % 48'inde sag
ana brons, % 33'ünde sol ana brons, % 5'inde trakea,
% 9'unda larinks ve % 5'inde her iki ana bronstaydi.
Dört vakada ise bronkoskopi ile yabanci cisim bulunamazken, bol sekresyon saptandi.
Vakalarin % 66'sl ilk 24 saat içinde hastanemize
basvunirken, % 34'ü daha geç getirilmisti. Erken ve
. geç basvuran vakalar arasinda ates ve dispne semptamlarinin varligi ile radyolojik bulgular açisindan
istatistikselolarak anlamli farklilik saptandi (p<0.05)
(Tablo 2). Hastalarin hastanede kalis süresi ortalama
62.8:1:88.7 (dagilim: 1-288) saatti. Vakalarimizin %
Tablo 1. Aspire edilen yabanci
Kuruyemisler
Diger besin maddeleri
Oyuncak parçasi
Para
Kalem ucu
Dügme
cisimlerin
cinsi.
% 63
%25
%3
%3
%3
%3
Tablo 2. Yirmidört
degerlendirilmesi.
saatten
erken ve geç basvuran
Erken (n=25)
Ates
%14
Dispne
Tekrarlayan
akciger
9Tsi sifa ile taburcu edilirken, trakeayi tikayan erik
aspirasyonu sonrasi kardiyopulmoner arest ile basvuran bir vaka ise eksitus ile sonuçlandi.
vakalarin
Geç (n=l1)
P
%46
=0.001
%55
<0.05
%36
<0.05
infeksiyonn
Radyoloji
% 67 nomial
% 19 havalanma
%IOatelekiazi
%27nomial
farki %27 havalanma
<0.05
farki
%9 atelekiazi
%37 pnömoni
0/04 yabanci
cisim
göriinümü
TARTISMA
YabanCi cisim aspirasyonlari özellikle 3 yas altindaki
erkek çocuklarda solunum sisteminin sik karsilasilan
aciiieridir (2-5).çalismamizda vakalarimizin % 84'ü
3 yas altinda ve %59'u erkekti.
Literatürde çalismamiza benzer sekilde sag akcigere
aspirasyonun soldan daha fazla oldugu ve en sik aspire edilen yabanci cisimlerin besin maddeleri oldugu
(2,6-10)bildirilmistir: Ülkemizden yapilan çalismalarda ise yabanci cisim aspirasyonlarinin % 5 4.864.3'ünü kuruyemislerin olusturdugunu bildirilmektedir (1,7,8). çalismamizda
aspire edilen yabanci
cisimlerin % 63 'ünü çekirdek, findik ve fistik gibi
kuruyemislerin % 25'ini ise diger besin maddelerinin olusturdugu gözlendi. Bu yüksek oranlar toplumumuzda çerez yeme aliskanliginin yayginligina ve
ailelerin dikkatsizligine baglanabilir.
Tani için olaya taniklik eden kisinin anamnezi son
derece önemlidir. Klasik öyküde çocuklarin % 90'inda öksürük, hisilti ve solunum seslerinde tek tarafli
azalma gibi semptom ve bulgularin bir veya daha
fazlasi birlikte bulunur (2,6,7). Vakalarimizin
%
92'sinde öksürük, % 56'sinda siyanoz, % 47'sinde
solunum seslerinde tek tarafli azalma ve % 41 'inde
solunum sikintisi saptanmistir. Benzer sekilde ildirim ve ark. çalismalarinda (8) öksürUk semptomunu
% 68, solunum seslerinde azalmayi % 56 ve solunum
sikintisini % 44 ve siyanozu % 36 oraninda bildirmistir.
Metrangolo ve ark. (9) 8 yiiiik ve 87 vakayi içeren çalismalarinda vakalarin % 31 'ini 24 saatten geç basvuranlann olusturdugunu ve ortalama hastanede ka-
lis süresinin ise 2.1 gün oldugunu bildirmistir. Çalismamizda vakalarimizin % 34'ünü geç basvuranlar
olusturuyordu ve ortalama hastanede kalis süresinin
2.3 gündü. Oguz ve ark. (7), aspirasyondan sonraki
ilk 24 saatte ve daha sonra basvuran vakalari karsilastirdiklari çalismalarinda öksürük, hisilti ve ates
semptomlari ile radyolojik olarak pnömoni saptanmasinin geç basvuran grupta, normal radyolojik bulgularin ise erken basvuran grupta daha fazla oldugunu göstermistir. Wiseman ve ark. ise (6), ilk 24 saat
içinde ve daha sonra basvuranlar hastalar arasinda
hisilti açisindan farklilik saptamazken, öksürük, solunum seslerinde tek tarafli azalma ve ates semptomlarinin geç grupta daha yüksek, normal radyolojik
bulgularin ise daha az oldugunu göstermistir.
Yabanci cisim aspirasyonlarinin tanisinda radyolojinin duyarliliginin % 70.3, özgüllügünün ise % 62.5
oldugu bildirilmistir (9). Mu ve ark. (11) yabanci cisim aspirasyonlannin % 62'sinde pozitif radyolojik
bulgularin varligini göstermistir. Aspirasyondan sonraki ilk 24 saat içinde vakalarin % 56'sinda radyolojik bulgular normal iken, 24 saatten sonra vakalarin
sadece % 33 'ünde normaloldugunu
bulmuslardir.
Çalismamizda da ates ve dispne semptomlari geç
basvuran grupta daha fazlaydi. Erken basvuran hastalann % 67'sinde radyoloji normalken, 24 saatten
geç basvuran hastalarin sadece % 2Tsinde normal
olarak bulundu.
Yabanci cisim aspirasyonlari çocukluk çagindaki
çok sayida önlenebilir ölümlerden sorumludur. Senkaya ve ark. (1) çalismalarinda ölüm oranini % 0.5
olarak bildirmistir. Çalismamizda daha öncesinde
tamamen saglikli bir vaka larinksi tikayan erik aspirasyonu nedeniyle eksitus ile sonuçlandi. Yabanci cisim aspirasyonlarinin azaltilmasinda oyuncak üretimlerine sinirlandirici uyarilarin getirilmesi, ailelerin tehlike riski tasiyan küçük objeleri ve besin maddelerini çocuklarin almalarina izin vermemeleri ve
aspirasyon durumunda uygulanacak acil müdahaleler
konusunda bilinçlendirilmeleri gerekmektedir. Egitimin iyilestirilmesinin yabanci cisim aspirasyonu insidansini ve mortaliteyi azaltacagini düsünmekteyiz.
KAYNAKLAR
i. Senkaya I, Sagdiç K, Gebitekin C, Yilmaz M, Özkan H,
Cengiz M. Management of foreign body aspiration in infancy and
childhood. Turk J Ped ] 997; 39:353-62.
2. Rovin JD, Rodgers BM. Pediatric Foreign Body Aspiration.
Pediatrics in Review 2000; 2]:86-90.
3. Orenstein DM. Foreign bodies in the larynx, trachea, and
bronchi. In: Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB, eds. Nelson
Textbook of Pediatrics. Philadelphia: WB Saunders Company,
2000: ]276-82.
4. Skoulakis CE, Doxas PG, Papadakis CE, et ai. Bronchoscopy
for foreign body remova] in children. A reviewand analysis of 210
cases. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2000; 53: 143-8.
5. Mantel K, Butenandt I. Tracheobronchia] foreign body aspiration in childhood. Eur J Pediatr 1986; 145:21 ]-6.
6. Wiseman NE. The diagnosis of foreign body aspiration in
childhood. J Pediatr Surg 1984; 19:531-5.
7. Oguz F, Çitak A, Ünüvar E, Sidal M. Airway foreign bo die s
in childhood. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2000; 52:]] -6.
8. ildirim I, Özdemir A, çi! M, Cengiz M, Dönmez O, Özkan
H. Çocuklarda görülen yabanci cisim aspirasyonlari. Uludag Üniv
Tip Fak Derg 1990; ]:59-66.
9. Metrangolo S, Monetti C, Meneghini L, Zadra N, Giusti F.
Eight years' experience with foreign body aspiration in children:
What is rea]ly important for a timely diagnosis? J Ped Surg 1999;
34:1229-31.
10. Sehgal,A, Singh V, Chandra J, Mathur NN. Foreign body
aspiration. Indian Pediatr 2002; 39: ]006-10.
II. Mu L, Sun D. Inhalation of foreign bodies in Chinese children: a review of 400 cases. Laryngoscope 1991; 101:657-60.