III İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER
SUNUŞ
İÇİNDEKİLER.....................................................................................
ÖN SÖZ..............................................................................................
KISALTMALAR...................................................................................
Zürih ve Londra Antlaşmaları Öncesinde Kıbrıs Sorununa Kısa Bir
Bakış...................................................................................................
Giriş....................................................................................................
BİRİNCİ BÖLÜM
Zürih ve Londra Antlaşmalarının İmzalanması ile Kıbrıs
Cumhuriyeti’nin Kuruluş Sürecindeki Gelişmeler................................
1. Zürih ve Londra Antlaşmaları..........................................................
Londra Vesikaları ve Tatbikatı............................................................
a. Kıbrıs Meselesinin Nihai Hâl Tarzı Hakkında Üzerinde Mutabık
Kalınan Temeli İzah Eden Muhtıra.....................................................
Ekli Vesikaların Listesi........................................................................
2. Zürih ve Londra Antlaşmalarına Tepkiler........................................
a. Türkiye’nin Müdahale Hakkı Bakımından Eksiklikler......................
b. Bağımsızlık Mecburiyeti’nin Garantileri Bakımından Mevcut Diğer
Eksiklikler............................................................................................
c. Ekonomik Konulardaki Eksiklikler...................................................
ç. Vatandaşlık Konusundaki Eksiklikler..............................................
d. Türk Azınlığı Fark Gözetici İşlemlere Karşı Koruma Konusundaki
Eksiklikler............................................................................................
e. Türk Azınlığın Kamu İşlerine Katılması Bakımından Eksiklikler…..
3. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kuruluş Aşamaları......................................
Komisyonlar........................................................................................
a. Karma Komisyon............................................................................
b. Geçici Komite..................................................................................
c. Londra’da Oluşturulan Konsey........................................................
Seçimler..............................................................................................
a. Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Cumhurbaşkanı Seçimleri.............
b. Temsilciler ve Cemaat Meclisleri Milletvekili Seçimleri...................
Anayasa’nın İmzalanması...................................................................
İngiliz Üsleri ile İlgili Antlaşma.............................................................
Tüm Sorunlarda Antlaşmaya Varılmasına Dair Resmî Açıklama.......
Antlaşmaların İmzalanması................................................................
İngiliz Parlamentosunun Onayı...........................................................
4. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin İlanı (16 Ağustos 1960) .............................
Cumhuriyet’in İlanı Münasebetiyle Yapılan Törenler..........................
Kıbrıs Valisi Sir Hugh Foot’un Kıbrıs’tan Ayrılışı.................................
Türk ve Yunan Birliklerinin Kıbrıs’a Çıkmaları....................................
III
III
XV
XIX
1
1
11
14
14
16
16
17
38
39
39
40
40
40
48
48
49
49
49
50
51
52
53
54
55
55
56
56
56
58
58
Geliyor Şiiri.........................................................................................
Türk ve Yunan Kuvvetlerinin Karaya Çıkmaları..................................
Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Yapısı.............................................................
5. Cumhuriyet’in İlanına Tarafların Yaklaşımı.....................................
Kıbrıs Türk Toplumu ve Cumhuriyet...................................................
Rum Toplumu ve Cumhuriyet.............................................................
6. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Uluslararası Kurumlara Başvurusu.............
Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Birleşmiş Milletler Örgütü Üyeliği....................
Cumhuriyet’in Commonwealth Üyeliği................................................
Cumhuriyet’in Avrupa Konseyi Üyeliği................................................
İKİNCİ BÖLÜM
Cumhuriyet Devri’nde Taraflar Arasında Başlıca Anlaşmazlık
Konuları ve Cumhurbaşkanı Makarios’un Ankara Ziyareti..................
1. Ayrı Belediyeler Sorunu..................................................................
Belediyelerin Antlaşmalardan Önce ve Geçici Dönem’deki Durumu..
Cumhuriyet Dönemi’nde Belediyeler Sorunu......................................
Rum Manavların Türk Çarşısına Gelme Girişimi................................
Türk Belediyeler Kanunu’nun TCM Tarafından Onaylanması............
Cumhurbaşkanı Makarios’un Basın Konferansı ve Belediye
Kuruluşlarını Ortadan Kaldırması.......................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Açıklaması Üzerine Kıbrıs Türk
Liderlerinin Önemli Toplantısı.............................................................
Temsilciler Meclisinin Belediye Kanunlarının Devamını Sağlayan
Kanun Tasarısını Reddetmesi............................................................
Türk Belediye Başkanlarının Ortak Bildirisi.........................................
Türk Cemaat Meclisi Belediye Kararlarının Yürürlüğe Girmesi..........
Bakanlar Kurulunun Olağanüstü Toplantısı ve Anayasa Dışı Kararı..
Ana Vatan Türkiye’nin Makarios’u İkazı..............................................
Bakanlar Kurulunun Anayasa’ya Aykırı Olarak İmar Encümenleri
Kurmaya Karar Vermesi.....................................................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. F. Küçük’ün Bakanlar Kurulu
Kararı’nı İadesi....................................................................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün Teklifinin Bakanlar
Kurulunca Reddedilmesi.....................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Belediyelerle İlgili Demeci....................
Yüksek Anayasa Mahkemesinde Belediyelerle İlgili Açılan Davalar..
Bakanlar Kurulunun Anayasa’yı Ayaklar Altına Alan Kararı...............
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün Bakanlar Kurulunun
Kararı’nı İadesi....................................................................................
Hükûmetin Belediye Vergileri ile İlgili Genelgesi.................................
Belediyeler Sorunu Yüksek Anayasa Mahkemesinde........................
IV
61
63
67
69
69
71
76
76
76
77
79
80
81
83
83
88
88
89
90
90
90
91
91
91
92
92
92
92
93
94
94
94
Belediye
Davalarının
Yüksek
Anayasa
Mahkemesinde
Görüşülmeye Başlanması...................................................................
Yüksek Anayasa Mahkemesinin Belediyelerle İlgili Kararı.................
Cumhurbaşkanı
Makarios’un
Demeci
ve Makarios-Küçük
Görüşmesi..........................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Teklifleri................................................
Birinci Teklifteki Talepleri....................................................................
İkinci Teklifteki Talepleri......................................................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün, Cumhurbaşkanı
Makarios’un Tekliflerinin Reddedilme Nedenleri Hakkındaki
Beyanatı..............................................................................................
Rum Siyasi Çevrelerinin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Küçük’e
Cevabı................................................................................................
TCM Basın İrtibat Bürosunun Bildirisi.................................................
Türkiye Dışişleri Bakanı Feridun Cemal Erkin’in Konuşması..............
TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın Konuşması....................................
Yüksek Anayasa Mahkemesi Başkanı Prof. Dr. Ernst Forsthoff ve
Yardımcısının İstifaları........................................................................
2. Kamu Hizmetinde %70-%30 Sorunu..............................................
Yunanistan Dışişleri Bakanı Evangelos Averof’un Konuyla İlgili
Demeci................................................................................................
Dr. Küçük ile Makarios Arasında Varılan Mutabakat..........................
Kamu Hizmeti Komisyonunun Tutumu...............................................
Kamu Hizmeti Komisyonu Türk Üyelerinin Tutumları.........................
Kamu Hizmeti Komisyonu Rum Üyelerinin Anayasa’ya Aykırı
Hareketlerine
Devam
Etmeleri
ve
%70-%30
Oranının
Uygulanmaması..................................................................................
Türk-Rum Basını ve %70-%30 Oranı.................................................
3. Ordu Sorunu...................................................................................
Ordu Sorununun Temsilciler Meclisinde Görüşülmesi ve Savunma
Bakanı Osman Örek’in Demeci..........................................................
Kıbrıs Cumhuriyeti Ordusunun Kurulmasıyla İlgili Kanun
Tasarısı’nın Resmî Gazete’de İlanı....................................................
1961’de Ordu Sorunu.........................................................................
Kıbrıs Ordusu Yasa Tasarısı’nın Temsilciler Meclisinden Geçmesi…
Savunma Bakanlığının Kıbrıs Ordusunun Kurulmasıyla İlgili
Açıklaması ve Savunma Bakanı’nın Demeci......................................
Kıbrıs Cumhuriyeti Ordusu İçin Harcanacak Paranın 500.000 KL’ye
İndirilmesi............................................................................................
Kıbrıs Ordusunun Kurulmasına Başlanması.......................................
Kıbrıs Ordusunun Eğitim Merkezinin Törenle Açılması......................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün İlk Vetosu ve
Demeci................................................................................................
V
95
95
97
97
97
98
98
98
99
99
99
100
102
102
103
103
107
107
108
117
118
118
118
119
119
120
120
120
121
Ciddi Karışıklıklar................................................................................
Teşkilatlı ve Disiplinli Ordu..................................................................
Esas Nedenler....................................................................................
a. Lisan Zorluğu..................................................................................
b. Disiplin............................................................................................
c. Anayasa Güçlüğü............................................................................
ç. İaşe ve İbate Güçlüğü.....................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Açıklaması...........................................
Savunma Bakanı Osman Örek’in Kıbrıs Ordusu İle İlgili Olarak
Verdiği Demeç....................................................................................
1962 Yılı İçin Ayrılan “Ordu Ödeneği”nin İndirilmesi...........................
1962’de Ordu Sorunu.........................................................................
Ordu Eğitim Merkezinin Bombalanması.............................................
Orduda Rumların Disiplinsizlik Hareketleri.........................................
1963 Yılında Ordu Sorunu..................................................................
4. Vergi Sorunu...................................................................................
5. Cumhuriyet Devri’nde Türk Tarafının Karşılaştığı Güçlükler,
Engeller ve Türk Toplumu Üyeleri Aleyhinde Girişilen Ayırt Edici
Davranışlar.........................................................................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı................................................................
a. Devlet Ziyaretleri.............................................................................
b. Fotoğraflar......................................................................................
c. Türk Cemaat Meclisi Tarafından Çıkarılan Kanun ve Kararların
Yayımlanması.....................................................................................
ç. Muhtelif Bakanlıklara ve Hükûmet Dairelerine Yapılan
Müracaatlar ve/veya İstenen Raporlar................................................
Bakanlar Kurulu..................................................................................
Türk Bakanlar.....................................................................................
Cumhuriyet’in Amme Hizmeti Komisyonu Türk Üyeleri......................
a. Enformasyon Dairesi......................................................................
b. Dışişleri Bakanlığı...........................................................................
c. Kıbrıs’ın Birleşmiş Milletlerdeki Daimî Delegesi..............................
ç. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Washington Elçiliği......................................
Muhtelif Daireler..................................................................................
a. Kıbrıs Radyo Yayın Korporasyonu.................................................
b. Kıbrıs Telekomünikasyon İdaresi....................................................
c. Kıbrıs Elektrik İdaresi......................................................................
Cumhuriyet Kuvvetleri.........................................................................
a. Emniyet Kuvvetlerindeki Türkler.....................................................
b. Kıbrıs Ordusu..................................................................................
Cumhuriyet’in Müstakil Daireleri.........................................................
a. Cumhuriyet’in Murakabe Dairesi.....................................................
VI
122
122
122
122
122
122
122
123
126
130
131
131
131
132
132
135
135
136
136
136
137
137
138
139
140
140
140
141
141
141
144
145
145
145
146
146
146
b. Cumhuriyet Savcılığı.......................................................................
c. Cumhuriyet Merkez Bankası...........................................................
6. Cumhurbaşkanı Makarios’un Ankara Ziyareti (22-26 Kasım 1962)….
Makarios Aleyhine Nümayişler...........................................................
Makarios’un Türkiye’den Ayrılışı.........................................................
Gürsel’in Konuşması...........................................................................
Makarios’un Konuşması.....................................................................
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kıbrıs Rumlarının Cumhuriyet’i Yıkmak Amacıyla Giriştikleri Yıkıcı
ve Tahrik Edici Hareketler ve Türklerin Tepkileri................................
Geçici Devre Sırasında Yapılan Tahrikler (19 Şubat 1959-16
Ağustos 1960) ....................................................................................
Cumhuriyet’in Kuruluşundan 1960 Yılı Sonuna Kadar Rum
Tahrikleri (16 Ağustos 1960-31 Aralık 1960)…...................................
Kıbrıs Mücahitler Cemiyeti Millî Aydınlatma Bülteni-No.1...................
1961 Yılı ve Rum Tahrikleri................................................................
Rumların Türk Evlerini Kanunsuz Olarak Aramaları ve Türklere
Yapılan Saldırılar................................................................................
1962 Yılı ve Rum Tahrikleri................................................................
1. Antlaşmalar İş Birliğinin Temelini Teşkil Eder.................................
2. Rumların Bu Tutumunu Çoktan Biliyor ve Teşhir Etmiş
Bulunuyorduk......................................................................................
3. Yıldırma Kampanyası Devam Ediyor..............................................
4. Evvelce Bize İnanmayanlar Vardı...................................................
5. Diktatörlük Temayülleri...................................................................
6. Yanlış Çıkan Mesajlar.....................................................................
7. Gizli Gayeler...................................................................................
Türk Cemaatinin Reaksiyonu..............................................................
İçişleri Bakanı Polikarpos Yorgacis’in Anayasa’yı Ayaklar Atına Alan
Konuşması ve Türklerin Tepkisi..........................................................
Kıbrıs Türk Gazeteciler Cemiyeti Tarafından Yayımlanan Tebliğ.......
OPEK Rum Yeraltı Örgütünün Yeni Broşürleri ve Kıbrıs Rum
Mücahitler Derneğinin Bildirgesi.........................................................
Rumların Turunçlu Köyü Türklerine Yaptıkları Toplu Saldırı..............
25 Mart Münasebetiyle Rum Tahriklerinin Artması, Cumhurbaşkanı
Makarios’un Konuşması ve Kıbrıs Rum Mücahitler Cemiyetinin
Bildirisi................................................................................................
Bayraktar ve Ömeriye Camilerinin Rumlar Tarafından Bombalarla
Havaya Uçurulması............................................................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün Cumhurbaşkanı
Makarios’a Gönderdiği Protesto Telgrafı............................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük ve TCM Başkanı Rauf
R. Denktaş Tarafından Yayımlanan Ortak Bildiri................................
VII
147
147
147
150
152
152
152
161
161
178
183
189
231
235
237
237
237
237
237
238
238
238
249
256
257
259
260
260
261
261
Türkiye Hükûmetinin Camilerin Bombalanması Olayıyla İlgili Olarak
Yayımladığı Bildiri...............................................................................
Camilerin Bombalanması Olayının TBMM’de Görüşülmesi................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Beyanatı...............................................
İçişleri Bakanı Polikarpos Yorgacis’in Beyanatı..................................
Türk Cemaat Meclisi Başkanı Rauf R. Denktaş’ın İçişleri Bakanı
Polikarpos Yorgacis’e Cevabı.............................................................
T.C. Devlet Bakanı ve Dışişleri Bakan Vekili T. Feyzioğlu’nun
Bomba Olayıyla İlgili Olarak Senatoda Yaptığı Konuşma...................
T.C. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hasan İstinyeli’nin Kıbrıs İçişleri
Bakanı Polikarpos Yorgacis’in Demeciyle İlgili Beyanatı....................
Bombalama Olayıyla İlgili Diğer Tepkiler............................................
Lefkoşa Aykasiyanos Rum İlkokulunda Rumlarca Çıkarılan Kasıtlı
Yangın ve Tahrikler.............................................................................
EOKA Tedhiş Örgütünün Faaliyete Geçişinin Yıl Dönümü
Münasebetiyle Yapılan Yeni Rum Tahrikleri.......................................
Rum Tahrikleri Karşısında Kıbrıs Türk Liderliğinin Tutumu................
Kıbrıs Haberler Ajansının Hazırlayıp Dış Ülkelere Gönderdiği Yazı
ve Türklerin Tepkisi.............................................................................
TCM Basın Bülteni’ne Göre Türk-Rum Anlaşmazlığının Nedenleri....
Yabancı Basın Mensuplarının “Kıbrıs’taki Durum” ile İlgili Soruları
ve Verilen Cevaplar............................................................................
Sordular-Cevap Verdik…....................................................................
Rumca Eleftheria Gazetesinin İddiası ve TCM Basın Bülteni’nin Bu
İddiaya Cevabı....................................................................................
The Week Dergisinin Kıbrıs Türklerinin Durumu ile İlgili İlginç
Yazısı..................................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Tahrik Edici Konuşmaları ve Türklerin
Tepkisi................................................................................................
ABD Başkan Yardımcısı Lyndon Johnson’un Kıbrıs’ı Ziyareti ve
Rum Tahrikleri....................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Tahrik Edici Konuşmalarına Devam
Etmesi.................................................................................................
Türk Cemaat Meclisinin III. Çalışma Yılına Girmesi Münasebetiyle
TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın Yaptığı Konuşma..........................
TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın Yazıhanesinin Rumlar Tarafından
Bombalanması (17 Eylül 1962)...........................................................
TCM Üyesinin Rum Polislerce Dövülmesi ve İçişleri Bakanı
Yorgacis’in Beyanatı...........................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Beyanatı ve TCM Başkanı Rauf R.
Denktaş’ın Cevabı..............................................................................
Rumların 28 Ekim 1940’ın Yıl Dönümü Münasebetiyle Tahrik
Hareketleri ve TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın Makarios’u
Yeniden İkazı......................................................................................
VIII
262
263
265
265
265
266
267
267
269
271
272
273
274
275
275
279
280
281
282
283
283
284
285
285
287
TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın T.C. Lefkoşa Büyükelçisi Mazhar
Özkol’a Sunduğu Muhtıra (19 Kasım 1962) .......................................
Türk Halkının Karşılaştığı Güçlükler Hakkında Kısa Bir Muhtıra (19
Kasım 1962).......................................................................................
1. Cumhurbaşkanlığı...........................................................................
2. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı..........................................................
3. Dâhiliye Vekâleti (İçişleri Bakanlığı)................................................
4. Hariciye Vekâleti (Dışişleri Bakanlığı) ............................................
5. Maliye Vekâleti................................................................................
6. Adalet Vekâleti................................................................................
7. Çalışma ve Sosyal Sigorta Vekâleti................................................
8. Ticaret ve Endüstri Vekâleti............................................................
9. Münakalet ve Nafia Vekâleti (Ulaştırma ve Bayındırlık Bakanlığı)..
10. Ziraat ve Tabii Kaynaklar Vekâleti................................................
11. Sağlık Vekâleti..............................................................................
12. Müdafaa Vekâleti (Savunma Bakanlığı).......................................
Bakanlar Kurulu..................................................................................
Özel Konular…...................................................................................
Rumlar Tarafından Bombalanarak Tahrip Edilen Bayraktar
Türbesi’nin Yeniden Açılışı (25 Aralık 1962) ......................................
1963 Yılı ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Sonu...........................................
Kıbrıs Türk Liderliğinin T.C. Lefkoşa Büyükelçisi’ne Sunduğu Gizli
Rapor (3 Ocak 1963) .........................................................................
Siyasi Durum Gittikçe Kritikleşmektedir..............................................
Kıbrıs Sorununun TBMM’de Görüşülmesi..........................................
Kıbrıs Rum Mücahitler Cemiyetinin Bildirisi........................................
Kıbrıs Konusunun Ana Vatan Cumhuriyet Senatosunda
Görüşülmesi........................................................................................
Türk Semtlerinin Rum Polislerince Kordon Altına Alınması ve
Bayraktar Camisi ve Türbesi’nin Yeniden Bombalanarak Tahrip
Edilmesi..............................................................................................
Bayraktar Camisi’nin Yeniden Bombalanması Münasebetiyle Türk
Öğrencilerin Nümayiş Girişimleri ve TCM Başkanı Rauf R.
Denktaş’ın Konuşması........................................................................
T.C. Dışişleri Bakanı’nın Bayraktar Olayıyla İlgili Demeci..................
Türk Şehitleri Abidesi’nin Açılış Töreni Nedeniyle Yapılan
Konuşmalar.........................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Anayasa’ya Aykırı Konuşması.............
TCM Başkanı R. R. Denktaş’ın Makarios’a Gönderdiği Mektup,
Cumhurbaşkanı Makarios ve İçişleri Bakanı P. Yorgacis’in
Beyanatları..........................................................................................
İçişleri Bakanı Yorgacis’in Konuşması ve TCM Sözcüsü’nün
Cevabı................................................................................................
IX
288
288
289
289
290
290
290
290
291
291
291
291
291
291
291
292
292
293
293
294
296
298
299
299
301
301
302
303
304
305
Pertev Paşa Türbesi’nin Rumlar Tarafından Tahrip Edilmesi.............
25 Mart ve Artan Rum Tahrikleri.........................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Anayasa’yı Ayaklar Altına Alan
Demeci ve Türk Liderliğinin Cevabı....................................................
1 Nisan Nedeniyle Rum Liderlerinin Beyanatları ve Örgütlerin
Bildirileri..............................................................................................
Rum Liderlerin Beyanatlarına Verilen Cevaplar..................................
T.C. Dışişleri Bakanı Feridun Cemal Erkin’in Makarios’a Sert İhtarı..
Rum Basını ve Dışişleri Bakanı Spiros Kiprianu’nun T.C. Dışişleri
Bakanı F. C. Erkin’in Konuşmasına Saldırıları....................................
Üç Kıbrıslı Türk Bakan’ın Rum Dışişleri Bakanı’na Tavsiyesi.............
Dr. Fazıl Küçük ve Rauf R. Denktaş’ın Rum Liderlerine Karşılık
Veren Sert Beyanatları.......................................................................
Kıbrıs Türklerinin Dışişleri Konusunda Anayasa Mahkemesine
Başvurmaları.......................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Anayasa’nın Tadil Edilmesiyle İlgili
Demeci................................................................................................
T.C. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü’nün Rum Dışişleri Bakanı Spiros
Kiprianu’ya Cevabı ve Kiprianu’nun Demeci.......................................
TCM Başkanı R. R. Denktaş’ın Rum Liderliğini Yeniden İkazı...........
ABD ve İngiltere Dışişleri Bakanlarının Ankara Ziyareti ve Kıbrıs
Konusunun Ele Alınması....................................................................
Rumların Türk Mabetlerine Yeni Saldırıları.........................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Tahrik Edici Konuşmalarını Sürdürmesi…
TM Başkanı Glafkos Klerides’in Anayasa’yı Değiştirme Teklifi ve
TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın Bu Teklife Yanıtı...........................
Rum Semtinde Bir Türk Seyyar Satıcının Saldırıya Uğraması...........
Rum ve Türk Liderlerin Karşılıklı Beyanatları.....................................
Kıbrıs’taki Olaylarla İlgili Ankara Radyosunun Yorumu......................
Türkiye’nin Kıbrıs’a Nota Vermesi ve Rumlar Tarafından
Reddedilmesi......................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nın
Değiştirileceği Yönündeki Açıklaması.................................................
Mahi-Fileleftheros ve Solcu Haravgi Rum Gazetelerine Göre
Rumların Gerçek Niyetleri...................................................................
Türk Tutumu.......................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Kışkırtıcı Beyanatları ve TCM Başkanı
Rauf R. Denktaş ile T.C. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü’nün Demeçleri…..
Cumhurbaşkanı Makarios’un Kıbrıs İç Sorunlarına Müdahale
Edilmemesine İlişkin Beyanatı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı
Dr. Fazıl Küçük’ün Demeci.................................................................
İçişleri Bakanı’nın Mücadeleye Devam Edecekleri Yönündeki
Beyanatı ve Türk Liderliği Tarafından İstifaya Çağrılması..................
X
306
306
307
308
309
310
314
315
315
316
316
317
317
318
318
318
319
320
320
321
323
324
325
326
330
332
333
T.C. Dışişleri Bakanı’nın Kıbrıs Konusundaki Yeni Beyanatı..............
Rumların Türklere Yeni Saldırıları......................................................
Kıbrıs’ta Düzenlenen “Asya-Afrika Dayanışma Hareketi” Konferansı
ve Rum Tahrikleri (10-11 Eylül 1963).................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Huzur Bozucu Konuşmalarına Devam
Etmesi ve TCM Başkanı Rauf R. Denktaş’ın Demeci.........................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün Kanada Radyosuna
Verdiği Demeç....................................................................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Niki Gazetesine Verdiği Demeç...........
TBMM’de Kıbrıs’la İlgili Konuşmalar...................................................
TCM Başkanı R. R. Denktaş’ın Ajans Türk’e Verdiği Özel Demeci....
Eski EOKA’cıların Enosisi Gerçekleştirmek Amacıyla Birleşmesi…...
Türkiye Basını, Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios’u Uyarıyor...
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı İsmet İnönü’nün Beyanatı................
28 Ekim 1940 Tarihinin Yıl Dönümü Münasebetiyle Yapılan Yeni
Rum Tahrikleri....................................................................................
Lefkoşa’da ATATÜRK Heykeli’nin Dikilmesi Rumların Tepkisi (29
Ekim 1963)..........................................................................................
TM Başkanı Glafkos Klerides’in Anayasa Değişikliği Konusunda
Kanada Radyosuna Verdiği Demeç
Kıbrıs Türk Toplumu Liderliğinin T.C. Lefkoşa Büyükelçiliğine
Sunduğu “Kıbrıs’taki Son Durum” Hakkındaki Gizli Rapor.................
Son Durum..........................................................................................
Makarios’un Anayasası’nın Revizyona Tabi Tutulmasıyla İlgili
Eleftheria Gazetesine Verdiği Demeç.................................................
Rum Yetkililerin “Anayasa’nın Tadili” Konusundaki Demeçleri
Üzerine Türk Liderlerinin Açıklamaları................................................
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Fazıl Küçük’ün İngiliz Yüksek
Komiseri Sir Arthur Clark ile Görüşmesi.............................................
Cumhurbaşkanı Makarios’un Anayasa’yı Değiştirmek İçin Resmen
Başvuruda Bulunması.........................................................................
Makarios’un Ültimatomu.....................................................................
Devletin Muntazam Çalışmasını ve Toplumlar Arası Bazı Sürtüşme
Nedenlerini Ortadan Kaldırmak İçin Alınmasını Önerdiğim Önlemler...
1- Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanı Muavini’nin Veto Hakkından
Vazgeçmesi........................................................................................
2- Başkan’ın Yokluğunda ve Geçici Olarak Görevini İfa
Edemediğinde Kendisine Cumhurbaşkanı Muavini’nin Vekâlet
Etmesi.................................................................................................
3- Temsilciler Meclisinin Rum Başkanı ve Türk Başkan
Yardımcısı’nın Bütün Meclis Tarafından Seçilmesi ve Şimdi Olduğu
Gibi Başkan’ın Rum Üyeler, Başkan Yardımcısı’nın da Türk Üyeler
Tarafından Seçilmemesi.....................................................................
XI
333
333
335
336
339
342
342
342
344
345
347
347
347
349
350
350
352
353
356
356
359
359
360
361
362
4- Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı, Başkan’ın Geçici
Yokluğunda Ona Vekâlet Edebilmeli..................................................
5- Meclisin Yasa Yapmasında Ayrı Çoğunluk Gerektiren Anayasa
Hükümlerinin Kaldırılması...................................................................
6- Birleşik Belediyeler Kurulması........................................................
7- Mahkemelerin Birleştirilmesi...........................................................
8- Güvenlik Kuvvetlerinin Polis ve Jandarma Olarak İkiye
Ayrılmasından Vazgeçilmesi...............................................................
9- Güvenlik ve Savunma Güçlerinin Sayısının Bir Yasa ile
Belirlenmesi........................................................................................
10- Kamu Hizmetlerinde ve Ordudaki Rum ve Türk Sayı Oranı,
Rum ve Türk Nüfus Oranlarına Göre Değiştirilmeli............................
11- Amme Hizmeti Komisyonu Üyelerinin Sayısının 10’dan 5’e
İndirilmesi............................................................................................
12- Amme Hizmeti Komisyonunun Bütün Karalarının Basit
Çoğunlukla Alınması...........................................................................
13- Rum Cemaat Meclisinin Dağıtılması............................................
Makarios’un Sunduğu Değişiklik Önerisine Karşı Kıbrıs Türk
Toplumu ve Türkiye’nin Tutumları......................................................
Cumhurbaşkanı Makarios ile İngiltere Dışişleri Bakanı Sözcüsü’nün
Konuyla İlgili Açıklamaları...................................................................
Makarios’un Anayasa’yı Revizyon Teklifine Türk Basınından
Tepkiler...............................................................................................
EOKA Tedhişçisi Markos Dragos’un Heykelinin Bombalanması ve
Rum Tahrikleri....................................................................................
Kıbrıs Millî Türk Birliğinin Heykele Yapılan Saldırıyı Kınaması ve
Rum Tahrikleri....................................................................................
EOKA Mücahitler Cemiyetinin Bildirgesi.............................................
Rum Öğrencilerin Taşkınlıkları ve Türk Basını...................................
Türklere Karşı Yapılan Baskınlar, Dövmeler ve Tahrikler Çoğalıyor..
Kıbrıs Televizyonunda Rum Tahrikleri ve Türklerin Tepkileri.............
Rum Milletvekili ve Eski EOKA’cı Nikos Koşşis’in Konuşması…........
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığının Kıbrıs’la İlgili Açıklaması…
Rum Tahrikleri Son Safhada...............................................................
Rumların Türk Semtlerini Kordon Altına Alarak Tatbikat Yapmaları...
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Rum Saldırıları Sonucu Cumhuriyet’in Yıkılışı ve Cumhuriyet
Devri’nde Tarafların Tutum ve Davranışları........................................
1. Rum Saldırıları ve Cumhuriyet’in Yıkılışı........................................
Tahtakale Türkleri Taciz Ediliyor.........................................................
Tahtakale’nin Geçmişi........................................................................
Rumlar Semte Sızıyor.........................................................................
EOKA’nın Saldırıları............................................................................
XII
362
363
364
366
367
368
368
370
371
371
374
378
378
383
384
384
385
388
390
392
393
395
396
399
399
399
400
400
400
Sindirme Planları................................................................................
İlk Olay Nasıl Cereyan Etti? ...............................................................
Sinirler İyice Gergin............................................................................
Cemal Zannederek Rum’u Vurdular...................................................
Küfürler Yağdırıyorlar..........................................................................
Önlemler Alıyorduk.............................................................................
Tahtakale’de Türklerle Rumlar Arasında Büyük Kavga Çıkmıştır.
Acele Oraya Gidiniz............................................................................
Halk Birikiyor.......................................................................................
Telsiz Mesajı.......................................................................................
Silahı Alıp Kaçtı..................................................................................
21 Aralık Faciası ve Sonrası...............................................................
İki Şehit ve Dört de Yaralı Var............................................................
Ateşe Devam Ediliyor.........................................................................
Olayın Bana İntikali.............................................................................
Yorgacis’i Aradım................................................................................
Baf Kapısı Polisindeyiz.......................................................................
Şiddetli Tartışma, Gergin Hava...........................................................
İyice Şaşırdılar....................................................................................
Makarios’u Arayınız............................................................................
Zaman Kazanmak...............................................................................
Tahrikler Son Haddinde......................................................................
İki Yaralı Daha....................................................................................
Makarios’la Toplantı............................................................................
2. Cumhuriyet’in Üç Yıllık Süresinde Kıbrıs Türklerinin ve
Rumlarının Tutum ve Davranışları......................................................
3. Cumhuriyet Devri’nde Garantör Devletlerden Yunanistan ve
İngiltere’nin Kıbrıs Siyaseti.................................................................
Yunanistan’ın Tutumu (1960-1963)….................................................
İngiltere’nin Tutumu (1960-1963)........................................................
Sonuç..................................................................................................
EKLER................................................................................................
RESİMLER.........................................................................................
BİBLİYOGRAFYA...............................................................................
XIII
401
401
401
401
402
402
402
403
403
404
404
404
404
405
405
405
406
406
406
407
407
407
407
409
411
411
412
412
425
605
631