JEOKİMYASAL VERİLERİN YORUMLANMASI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
JM 432 MÜHENDİSLİKTE PROJELENDİRME
JEOKİMYASAL VERİLERİN NEWPET PROGRAMI
KULLANILARAK YORUMLANMASI
Danışman: Prof. Dr. Doğan AYDAL
Hazırlayan: Ahmet RIŞVANLI
99055605
2005
1
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
Giriş
…………………………………………………………………..1
Newpet Programı Hakkında Genel Bilgi
…………………………………………..1
Newpet Programı Kullanımı ………………………………………………………….2
Sistem Ayarları ……………………………………………………………….2
Yeni Dosya Oluşturma ………………………………………………………..2
Veri Kaydı …………………………………………………………………….8
Grafik Hazırlanması …………………………………………………………..9
Numune İsimlerinin Yazdırılması……………………………………………14
Sembol Numune İsimi ve Hatalarının Düzeltilmesi ………………………....17
Newpet Kullanılarak Elde Edilmiş Örnek Grafikler …………………………18
Harker Diyagramlarının Oluşturulması ………………………………………39
Örnek Harker Diyagramları …………………………………………………..44
Sonuç
.......................................................................................................48
Teşekkür
.......................................................................................................48
Değinilen Belgeler .......................................................................................................49
GİRİŞ
Newpet programı, jeokimyasal verileri çeşitli diyagramlar yardımı ile yorumlamaya
yönelik çalışmalarda faydalanılabilecek, basit bir mantıkla çalışan bilgisayar programıdır.
Programın içerisinde bulunan diyagramlar bilim adamlarının çeşitli tarihlerde yapmış
oldukları çalışmalar sonucu ortaya konulmuş makalelerden alınmıştır. Newpet programı ile
jeokimyasal verileri sadece bu diyagramlarda değil, kendi isteğimiz doğrultusunda
oluşturabileceğimiz grafik ve diyagramlara da yerleştirmek mümkündür. Program bu özelliği
ile kullanıcıya pek çok avantaj sağlamaktadır.
Bu basit program vasıtası ile araziden alınmış kaya örneklerinin kökenleri hakkında
bilgi sahibi olabileceğimiz gibi kayacın isimlendirmesi konusunda büyük kolaylık
sağlayabilmekteyiz.
2
Programın en büyük özelliklerinden biri de örneklerin yaklaşık mineral içeriklerini
kolaylıkla vermesidir. Ancak bir şey unutulmamalıdır. Her ne kadar basit kullanılan ve
güvenilir bir program olursa olsun, programdan alınan sonuçlar petrografik incelemeler ile
desteklenmelidir. Takdir edilir ki araziden doğru yöntemler ile örnek alımı; jeokimyasal
veriler programa girildikten ve diyagramlara yerleştirildikten sonra yapılmaya çalışılacak
yorumu direkt etkileyecektir. Örneğin incelenen bölgedeki bir dere yatağı boyunca alınmış
örnekler mineralaojik, petrografik ve jeokimyasal açıdan ne kadar sağlıklı bir şekilde
değerlendirilirlerse değerlendirilsinler mevcut ortamı temsil etmeyeceklerdir. Bu nedenledir ki
Newpet Programında kullanılacak jeokimyasal verileri aldığımız numuneler bir mantık
çevresinde alınmalı, yorum bu şekilde yapılmalıdır.
NEWPET PROGRAMI HAKKINDA GENEL BİLGİ
Newpet Programı 1994 yılında Memorial Üniversitesi Yerbilimleri Departmanı
tarafından hazırlanmış ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra bu gün kullandığımız şeklini
almıştır. Şu anki sürüm adı Newpet 94.01.07’dir.
Program hemen her bilgisayar konfigürasyonu ile çalışabilmektedir. Ms DOS tabanında
çalışan program disketten veya Cd’ den bilgisayara kopyalandıktan sonra farklı bir yükleme
işlemi gerekmeksizin çalıştırılabilmektedir.
Programın avantajlarının yanı sıra ufak tefek dezavantajları da vardır. Program ms DOS
tabanında çalışması nedeni ile fare kullanımına izin vermemektedir , yine aynı nedenden
dolayı programdan windows’ a kopyalama yapmak mümkün olmamaktadır. Ancak program
vasıtası ile elde edilen grafik ve diyagramlar istenilen boyutta çıktı olarak rahatlıkla
alınabilmektedir.
Elde edilen grafik ve diyagramlar resim dosyası olarak da kaydedilebilmektedir.
Kaydedilen bu resim dosyaları Windows içerisinde ancak Corel Draw 5 programı kullanılarak
görüntülenebilmektedir.
NEWPET PROGRAMI KULLANIMI
SİSTEM AYARLARI
Program bilgisayara kaydedilip açıldığında öncelikle sistem ayarlarının yapılması
gerekmektedir. Bu işlem için ana menüdeki^^ Set System Configuration^^ seçeneği üzerine
gelip ^^ENTER^^ a basılmalıdır.
Önerilen sistem ayarları aşağıdaki biçimdedir.
Printer port: LPT1:
Data directory: C:\NEWPET\
Anhydrous recalculation: N
Iron recalculation: 0
3
Aşama 1
şekil 1
sistem ayarları yapıldıktan sonra program ^^ESC^^ tuşuna basılarak bir kez kapatılır ve tekrar
açılır.
YENİ DOSYA OLUŞTURMA
Program kısayol tuşuna tıklanıp açılınca karşımıza aşağıdaki ilk pencere gelir.
Aşama 1
şekil 2
Bu pencere karşımıza geldikten sonra bir defa ^^ENTER^^ tuşuna basılır. Karşımıza
gelen menü programın ana menüsüdür. Bütün işlemler bu ana menüden yola çıkılarak
yapılabilmektedir.
4
Aşama 2
şekil 3
Bu ana menüden ^^NewFiler data file editing, table printing^^seçeneği üzerine gelinir
ve bir defa ^^ENTER^^ tuşuna basılır. Bu işlem sonunda programa veri girme işlemleri bir
nevi başlatılmış olur. ^^ENTER^^ tuşuna basıldıktan sonra aşağıdaki pencere ekranda
belirecektir.
Aşama 3
şekil 4
Bu ekrandan ^^Enter data for a new file^^ seçeneği üzerine gelinir ve yine ^^ENTER^^
tuşuna basılır.
5
Aşama 4
şekil 5
Bu ekranda ise sonraki aşamada birinci örneğin başlığı girildikten sonra ^^A^^ tuşuna
basılması gerektiği uyarısı veriliyor. Bu ekranı herhangi bir tuşa basıp geçtiğimizde aşağıdaki
pencere ile karşılaşıyoruz.
Aşama 5
şekil 6
Bu ekranda birazdan jeokimyasal verilerini gireceğimiz numuneye ait bilgilerin
girilmesi isteniyor.
6
Sırayla; Numune Adı, Lokasyon Adı, Kayaç Adı, Grafik veya Diyagramda Kayacı İfade
Edecek Sembol, Sembolün Rengi seçenekleri yer alıyor. Her birinin üzerine gelip
^^ENTER^^ tuşuna bastığımızda üzerine geldiğimiz boş bilgi kutucuğunu doldurabiliyoruz.
İsim, lokasyon ismi ve kayaç ismi seçenekleri doldurulduktan sonra sembol seçme
işlemi için ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 6
şekil 6
Buradan kayacı ifade etmesi gereken herhangi bir şekil üzerine gelinir ve yine
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 7
şekil 7
7
Beliren pencerede,seçilen sembolun ne renk olması gerektiği sorulmaktadır. İstenilen
rengin üstüne gelindikten sonra ^^ENTER^^ tuşuna basılır. Çıkan ekranda herhangi bir
değişiklik ypılmak istenip istenmediği sorulmaktadır . eğer herhangi bir değişiklik yapılmak
istenmiyor ise ^^n^^ tuşuna basılmalıdır.
Aşama 8
şekil 8
Bilgileri onaylamak için ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 9
şekil 9
8
Eldeki jeokimyasal veriler sırayla yazılır ve her defasında ^^ENTER^^ tuşuna
basılır.
Aşama 10
şekil 10
Bu işlemden sonra yeni bir numune girişi için daha önce belirtildiği gibi ^^A^^
tuşuna basılır ve sırayla işlemler tekrarlanır.
VERİ KAYDI
Yukarıdaki işlemler tamamlandıktan sonra ^^ESC^^ tuşuna basılır.
Aşama 1
9
şekil 11
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 2
şekil 12
Burada üç defa ^^ENTER^^ bir defa ^^ESC^^ tuşuna basılır.
Aşama 3
10
şekil 13
İstenilen yere istenilen isim ile dosya kaydedilir.
GRAFİK HAZIRLANMASI
Ana menüden ^^NewFiler data file editing, table printing^^seçeneği üzerine gelinir ve
bir defa ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 1
Şekil 14
Bu işlemden sonra aşağıdaki pencereden ^^View/Edit a data file^^ seçeneği üzerine
gelinir ve ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
11
Aşama 2
şekil 15
Daha öncede karşımıza çıkan pencere açılacaktır.
Aşama 3
şekil 16
Bu pencere karşımıza çıktıktan sonra üç defa ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 4
12
şekil 17
Bu pencerede daha önce verileri girip kaydettiğimiz ROC uzantılı dosya üzerine gelinir
ve ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 5
şekil 18
Bu pencere bizim verileri girdiğimiz ve grafiğe yerleştirmek istediğimiz bilgileri
içermektedir.
Seçilen dosya ekrana geldikten sonra iki defa ^^ESC^^ tuşuna basılır.
Aşama 6
13
şekil 19
ENTER tuşuna basılır. Çıkan pencere üzerinde ^^NewDisc discrimination, X-Y and ternary
plots^^ seçeneği üzerine gelinir ve ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 7
şekil 20
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
14
Aşama 8
şekil 21
Burada grafiği çizdirilmek istenen seçeneğin üstüne gelinir ve ^^ENTER^^ tuşuna
basılır. Daha sonra çıkan alt menüden istenen grafiğin üstüne gelinir ve tekrar ^^ENTER^^
tuşuna basılır.
Aşama 9
şekil 22
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
15
Aşama 10
şekil 23
Bu pencerede dosya adının yazdırılmak istenip istenmediği belirtildikten sonra
^^ENTER^^ tuşuna basılır ve grafik elde edilir.
NUMUNE İSİMLERİNİN YAZDIRILMASI
Hazırlanan grafik ve diyagramlarda, sembollerin üzerinde numune isimleri
görüntülenmek isteniyor ise aşağıdaki işlemler sırası ile gerçekleştirilir.
Grafik Hazırlanması bölümünde gösterilen, aşama 9’a kadar yapılan işlemler tekrarlandıktan
sonra aşağıdaki sıra ile işlemlere devam edilir.
Aşama 1
şekil 24
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
16
Aşama 2
şekil 25
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
Aşama 3
şekil 26
^^P^^ harfine basılır.
Aşama 4
17
şekil 27
^^ESC^^ tuşuna basılarak çıkılır.
Aşama 5
şekil 28
Bu aşamadan sonra istenilen diyagram çizildiğinde örnek numaraları ile birlikte çıkar.
18
SEMBOL NUMUNE İSMİ VE HATALARIN DÜZELTİLMESİ
Grafiği düzenlenecek dosya seçildikten sonra aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir.
Aşama 1
şekil 29
^^ENTER^^ tuşuna basılır. Aşağıdaki pencere ekranda belirir.
Aşama 2
şekil 30
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
19
Aşama 3
şekil 30
Ekrana gelen pencereden , değiştirilmesi düşünülen sembol,renk ve isimlere göre gerekli
tercih yapılır.
NEWPET PROGRAMI KULANILARAK ELDE EDİLMİŞ ÖRNEK GRAFİKLER
N-MORB:Normal Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
E-MORB:Zenginleşmiş Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
Orogenic Andesite:Orojenik Andezit
High-K:Yüksek Potasyum
Medium-K:Orta Potasyum
Low-K:Düşük Potasyum
*Gill 1981 (fig5.16a)
şekil 31
20
N-MORB:Normal Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
E-MORB:Zenginleşmiş Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
Orogenic Andesite:Orojenik Andezit
High-K:Yüksek Potasyum
Medium-K:Orta Potasyum
Low-K:Düşük Potasyum
*Gill 1981(fig5.16b)
şekil 32
N-MORB:Normal Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
E-MORB:Zenginleşmiş Okyanus Ortası Sırt
Bazaltları
Orogenic Andesite:Orojenik Andezit
High-K:Yüksek Potasyum
Medium-K:Orta Potasyum
Low-K:Düşük Potasyum
*Gill 1981(fig5.16c)
şekil33
21
WPA:Plaka İçi Alkali Bazalt
WPT:Plaka İçi Toleyitleri
P-MORB:Plume Tipi Okyanus
Ortası Sırt Bazaltları
N-MORB:Normal Okyanus
Ortası Sırt Bazaltları
VAB:Volkanik Yay Bazaltı
*Meschede 1986(fig1)
şekil34
LKT:Düşük Potasyum Toleyitleri
OFB:Okyanus Tabanı Bazaltları
*Pearce 1975
şekil35
22
*Pearce 1983(fig9)
şekil 36
OFB:Okyanus Tabanı Bazaltları
LKT:Düşük Potasyum Toleyitleri
CAB:Kalkalkalen Bazalt
Pearce&Cann 1973(fig2)
şekil 37
23
WPB:Plaka İçi Bazaltları
OFB:Okyanus Tabanı Bazaltları
LKT:Düşük Potasyum Toleyitleri
CAB:Kalkalkalen Bazalt
*Pearce&Cann1973
şekil 38
OFB:Okyanus Tabanı Bazaltları
CAB:Kalkalkalen Bazalt
IAB:Ada Yayı Bazaltları
*Pearce&Cann1973
şekil 39
24
A:Kıta İçi Bazaltları
B:Ada Yayı Bazaltları
C:Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
*Pearce&Norry1979(fig3)
şekil 40
ARC:ARC Toleyitleri
OFB:Okyanus Tabanı Bazaltları
*Shervais 1982(fig2)
şekil 41
25
Phonolite:Fonalit
Trachyte:Trakit
Alk-Bas:Alkali Bazalt
SubAlkaline Basalt:Subalkali
Bazalt
Andesite/Basalt:Andezit/Bazalt
Andesite:Andezit
Rhyodacite/Dacite:Riyodasit/Dasit
Rhyolit:Riyolit
Com/Pant:Commendit/Pantellerit
Bsn/Nph:Bsanit/Nefelinit
TrachyAnd:Trakiandezit
*Winchester&Floyd 1977(fig6)
şekil 42
Rhyolit:Riyolit
Rhiyodacite/Dacite:Riyodasit/Dasit
Trachyte:Trakit
Andesite:Andezit
Sub-AB:Subalkalin Bazalt
AB:Alkalin Bazalt
Phonolite:Fonalit
Bas/Trach/Neph:Basanit/Trakit/Nefelinit
Com/Pan:Komendit/Pantellerit
*Winchester&Floyd 1977(fig2)
şekil 43
26
A: Normal Okyanus Ortası Sırt
Bazaltları
B: Zenginleşmiş Okyanus Ortası Sırt
Bazaltları
C:Plaka İçi Bazaltlar
*Wood 1980(fig1a)
şekil 44
A: Normal Okyanus Ortası Sırt
Bazaltları
B: Zenginleşmiş Okyanus Ortası Sırt
Bazaltları
C:Plaka İçi Bazaltlar
*Wood 1980(fig1a)
şekil 45
27
A: Normal Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
B: Zenginleşmiş Okyanus Ortası Sırt
Bazaltları
C:Plaka İçi Bazaltlar
*Wood 1980(fig1a)
şekil 46
*Le Maitre1989(figB.12)
şekil 47
28
F:
Pc:
B:
O1:
O2:
O3:
S1:
S2:
S3:
T:
R:
U1:
U2:
U3:
Ph:
*Le Maitre1989(figB.14)
Foidit
Pikrobazalt
Bazalt
Bazaltik Andezit
Andezit
Dasit
Trakibazalt
Bazaltik Trakiandezit
Trakiandezit
Trakit (q < 20%)
Trakidasit (q > 20%)
Riyolit
Tefrit (ol < 10%)
Bazanit (ol > 10%)
Fonotefrit
Tefrifonalit
Fonalit
şekil 48
Basalt:Bazalt
Basaltic Andesite:Bazaltik Andezit
Andesite:Andezit
Dacite and Rhyolite:Dasit ve Riyolit
High-K:Yüksek Potasyum
Medium-K:Orta Potasyum
Low-K:Düşük Potasyum
*Le Maitre1989(figB.15)
şekil 49
29
Acidic:Asidik
Basic:Bazik
High-K:Yüksek Potasyum
Medium-K:Orta Potasyum
Low-K:Düşük Potasyum
*Gill1981
şekil 50
*Irvine&Baragar1971(fig2)
şekil 51
30
*Irvine&Baragar1971(fig2)
şekil 52
*Irvine&Baragar1971(fig3)
şekil 54
31
TR
TD
TA
CR
CD
CA
Toleyitik Riyolit
Toleyitik Dasit
Toleyitik Andezit
Kalk-alkalin Riyolit
Kalk-alkaline Dasit
Kalk-alkaline Andezit
CB
HFT
HMT
BK
PK
Kalk-alkaline Bazalt
Yüksek-Fe Toleyit
Yüksek-Mg Toleyit
Bazaltik Komatit
P id titik K
tit
*Jensen1976(fig1)
şekil 55
*Miyashiro1974(fig 1a)
şekil 56
32
*Miyashiro1974(fig 1b)
şekil 57
*Miyashiro1974(fig 12)
şekil 58
33
CAB:
IAT:
MORB:
OIA:
OIT:
Kalk-Alkalin Bazalt
Ada Yayı Toleyitleri
Okyanus Ortası Sırt Bazaltları
Okyanus Adası Andezitleri
Okyanus Adası Andezitleri
Mullen 1983
şekil 59
1:Açılma Adaları
2:Orojenik
3:Okyanus Sırtı ve Tabanı
4:Okyanus Adası
5:Karasal
*Pearce et al.1977(fig 1)
şekil 60
34
1:Manto Kaynaklı
2:Kıta Önü Çarpışma
3:Çarpışma Sonrası
4:Çarpışma Sonrası
5:Anorojenik
6:Çarpışma ile Eşzamanlı
7:Orojenez Sonrası
*Batchelor&Bowden1985(fig10)
şekil61
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
*Debon&Le Fort 1983(fig1)
Granit
Riyolit
Adamellit
Dellenit
Granodiyorit
Riyodasit
Tonalit Dasit
Kuvars Siyenit
Kuvars Trakit
Kuvars Monzonit
Kuvars Latit
Kuvars Monzodiyorit
Kuvars Latiandezit
Kuvars Diyorit
Kuvars Andezit
Siyenit
Trachyte
Monzonite
Latite
Monzogabro
Latibazalt
Gabro
Bazalt
şekil 62
35
I:
II:
III:
IV:
V:
VI:
LG:
muskovit veya muskovit > biyotit
biyotit > muskovit
biyotit
Hornblend ve Biyotit
Epidot,Sfen
İstisnai Kayalar
Granitoidler
*Debon&Le Fort 1983(fig2a)
şekil 63
I:
II:
III:
IV:
V:
VI:
LG:
*Debon&Le Fort 1983(fig2b)
muskovit veya muskovit > biyotit
biyotit > muskovit
biyotit
Hornblend ve Biyotit
Epidot,Sfen
İstisnai Kayalar
Granitoidler
şekil 64
36
*Debon&Le Fort 1983(fig3)
şekil 65
1:Nefelinit
2:Fonolit
3:Alkali Trakit
4:Pantellerit
5:Komendit
6:Bazanit
7:Alkali Pikrit
8:Alkali Olivin
Bazalt
9:Trakibazalt
10:Trakiandezit
Bazalt
11:Trakiandezit
12:Trakit
13:Trakidasit
14:Trakiriyolit
15:Alkali Riyolit
16:Pikrit
17:Toleyit Bazalt
18:Andezite
Bazalt
19:Andezit
20:Andezit Dasit
21:Dacite
22:Riyolit Dasit
23:Riyolit
*Middlemost 1985(fig3.3.3)
şekil 66
37
1Alkali Feldspat Siyenit
2Alkali Feldspat Kuvars Siyenit
3Alkali Feldspat Granit
4Siyenit
5Kuvars Siyenit
6Granit
7Monzonit
8Kuvars Monzonit
9Monzodiyorit
10Kuvars Monzodiyorit
11Granodiyorit
12Diyorite ve Gabro
13Kuvars Diyorit
14Tonalit
*Middlemost 1985(fig3.3.6)
şekil 67
*Peacock1931
şekil 68
38
ORG:Okyanus Sırtı Granitleri
syn-COLG:Çarpışma ile Eşzamanlı Granitler
VAG:Volkanik Yay Granitleri
WPG:Kıta İçi Granitler
*Pearce et al 1984(fig3)
şekil 69
ORG:Okyanus Sırtı Granitleri
syn-COLG:Çarpışma ile Eşzamanlı
Granitler
VAG:Volkanik Yay Granitleri
WPG:Kıta İçi Granitler
*Pearce et al 1984(fig4)
şekil 70
39
FG:Feslik Granit
OGT:Orojenik Granit
*Whalen et al 1987(fig5a)
şekil 71
FG:Feslik Granit
OGT:Orojenik Granit
*Whalen et al 1987(fig5b)
şekil 72
40
HARKER DİYAGRAMLARININ OLUŞTURULMASI
Newpet Programı vasıtası ile kayaçları oluşturan minerallerin birbirlerine göre oluşum
durumları ortaya konulabilir.
Harker Diyagramlarını verdiğimiz bu diyagramları oluştururken aşağıda gösterilen sıra
ile işlemlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
İstenilen dosya daha önce belirtilen yollar ile seçildikten sonra aşağıdaki menü ekranına
gelinir.
şekil 73
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
şekil 74
41
Tekrar ^^ENTER^^ tuşuna basılır. Aşağıdaki pencere ekrana gelir. Bu pencerede,
çizmek istediğimiz Harker Diyagramının özelliğine göre, bizim belirleyeceğimiz parametreler
bulunmaktadır. Örneğin X,Y vb.
şekil 75
Çizilmek istenen diyagrama göre herhangi bir seçenek üzerine gelinir ve ^^ENTER^^
tuşuna basılır.
Bizim burada vereceğimiz örnek iki eksenli Harker Diyagramı içindir.
^^ENTER^^
şekil 76
42
Buradan ^^X^^ kolonuna atanmak istenen oksit seçilir.^^ENTER^^ tuşuna basılır.
şekil 77
Aynı işlemler ^^Y^^ kolonu için de tekrarlanır.
şekil 78
43
^^Y^^ ekseni için düşünülen element veya oksit seçildikten sonra ^^ENTER^^ tuşuna basılır.
şekil 79
^^ENTER^^ tuşuna basılır. Karşımıza ne tür bir diyagram kullanmak istediğimizi
belirteceğimiz, numaralar ve bu numaralara karşılık gelen grafik gösterimleri gelecektir.
şekil 80
44
Buradan uygulamak istediğimiz grafik türünün altındaki rakamlara basarak
diyagramımızı belirleyebiliriz. Bizim örnek olarak uyguladığımız diyagram ^^1^^ numara ile
gösterilmiş X ve Y ekseninin tek bir oksitle ifade edildiği diyagram olacaktır.
şekil 81
^^ENTER^^ tuşuna basılır.
şekil 82
Bu pencerede X Ekseninin logaritmik mi ondalık mı çizileceği soruluyor. İsteğe göre
eksenler logaritmik veya ondalık olarak seçilir, daha sonra ^^ENTER^^ tuşuna basılır. Bu
defa ondalık veya logaritmik olarak seçmiş bulunduğumuz, X ve Y Eksenlerinin hangi
değerler arasında olması gerektiği sorulacaktır. Aslında program ^^ENTER^^ tuşuna
basılarak ilerlendiğinde en uygun aralığı almaya çalışacaktır ancak daha net görmek
istediğimiz grafiklerde bu aralıklar bizim isteğimiz doğrultusunda değiştirilebilmektedir.
45
ÖRNEK HARKER DİYAGRAMLARI
şekil 83
şekil 84
46
şekil 85
şekil 86
47
şekil 87
şekil 88
48
şekil 89
şekil 90
49
SONUÇ
Kayaçların mineralojik, petrografik, petrolojik ve jeokimyasal değerlendirilmelerini
yaparken kolaylıkla kullanabileceğimiz Newpet programı, Mühendislikte Projelendirme dersi
kapsamında çalışılmış, konu bir rapor haline getirilmiştir.
Program basit kullanımı ve verdiği sonuçların sağlıklı olması özelliği ile ön plana
çıkmaktadır. Unutulmamalıdır ki programdan alınan sonuçlar tek başına değerlendirilmemeli
petrografik ve mineralojik çalışmalar ile desteklenip yorum, bütün bu çalışmaların sonuçları
değerlendirildikten sonra yapılmalıdır.
TEŞEKKÜR
Çalışmam boyunca maddi manevi desteğini esirgemeyen, hayattaki duruşu ve bilgisini örnek
aldığım Danışmanım Prof. Dr. Doğan AYDAL’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
DEĞİNİLEN BELGELER
T.N.Irvine and W.R.A.Barager, 1971.
A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks,
Canadian Journal of Earth Sciences, vol.8, pp.523-548.
L.S.Jensen, 1976.
A New Cation Plot for Classifying Subalkalic Volcanic Rocks,
Ontario Division of Mines, MP 66, 22p.
P.D.Maniar and P.M.Piccoli, 1989.
Tectonic discrimination of granitoids,
Geological Society of America Bulletin, vol.101, pp.635-643.
50
M.Meschede, 1986.
A method of discriminating between different types of mid-ocean
ridge basalts and continental tholeiites with the Nb-Zr-Y diagram,
Chemical Geology, vol.56, pp.207-218.
A.Miyashiro, 1974.
Volcanic rock series in island arcs and active continental margins,
American Journal of Science, vol.274, pp.321-355.
E.D.Mullen, 1983.
MnO/TiO2/P2O5: a minor element discriminant for basaltic rocks
of oceanic environments and its implications for petrogenesis,
Earth and Planetary Science Letters, vol.62, pp.53-62.
M.A.Peacock, 1931.
Classification of igneous rock series,
Journal of Geology, vol.39, pp.54-67.
J.A.Pearce, 1975.
Basalt geochemistry used to investigate past tectonic
environments on Cyprus,
Tectonophysics, vol.25, pp.41-67.
J.A.Pearce, 1983.
Role of the sub-continental lithosphere in magma genesis
at active continental margins,
in: C.J.Hawkesworth and M.J.Norry (eds.),
"Continental Basalts and Mantle Xenoliths,"
Shiva Publishing Limited, pp.230-249.
J.A.Pearce and J.R.Cann, 1973.
Tectonic setting of basic volcanic rocks determined using
trace element analyses,
Earth and Planetary Science Letters, vol.19, pp.290-300.
J.A.Pearce and M.J.Norry, 1979.
Petrogenetic Implications of Ti, Zr, Y, and Nb Variations in
Volcanic Rocks,
Contributions to Mineralogy and Petrology, vol.69, pp.33-47.
J.A.Pearce, N.B.W.Harris and A.G.Tindle, 1984.
Trace element discrimination diagrams for the tectonic
interpretation of granitic rocks,
Journal of Petrology, vol.25, pp.956-983.
J.A.Pearce, T.Alabaster, A.W.Shelton and M.P.Searle, 1981.
The Oman ophiolite as a Cretaceous arc-basin complex:
51
evidence and implications.
Phil.Trans.R.Soc.Lon., A300, pp. 299-317.
T.H.Pearce, B.E.Gorman and T.C.Birkett, 1977.
The relationship between major element chemistry and tectonic
environment of basic and intermediate volcanic rocks,
Earth and Planetary Science Letters, vol.36, pp.121-132.
J.W.Shervais, 1982.
Ti-V plots and the petrogenesis of modern and ophiolitic lavas,
Earth and Planetary Science Letters, vol.59, pp.101-118.
J.B.Whalen, K.L.Currie and B.W.Chappell, 1987.
A-type granites: geochemical characteristics,
discrimination and petrogenesis,
Contributions to Mineralogy and Petrology, vol.95, pp.407-419.
J.A.Winchester and P.A.Floyd, 1977.
Geochemical discrimination of different magma series and their
differentiation products using immobile elements,
Chemical Geology, vol.20, pp.325-343.
D.A.Wood, 1980.
The application of a Th-Hf-Ta diagram to problems of tectonomagmatic
classification and to establishing the nature of crustal contamination
of basaltic lavas of the British Tertiary volcanic province,
Earth and Planetary Science Letters, vol.50, pp.11-30.
E.A.K.Middlemost, 1989.
Iron oxidation ratios, norms and the classification
of volcanic rocks,
Chemical Geology, vol.77, pp.19-26.
R.W.Le Maitre (ed.), 1989.
A Classification of Igneous Rocks and Glossary of Terms,
Blackwell, Oxford, 193 pp.
J.B.Gill, 1981.
"Orogenic Andesites and Plate Tectonics",
F.Debon and P.Le Fort, 1983.
A chemical-mineralogical classification of common plutonic rocks
and associations,
Transactions of the Royal Society of Edinburgh Earth Sciences,
vol.73, pp.135-149.
R.W.LeMaitre, 1976.
Some Problems of the Projection of Chemical Data into
52
Mineralogical Classifications,
Contributions to Mineralogy and Petrology, vol.56, pp.181-189.
53