Uyarlanabilir Parçalar

BÖLÜM
15
Uyarlanabilir Parçalar
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
SAYISAL GRAFİK™
Uyarlanabilir Tasarım
Katı modelleme sistemleri, genellikle montajları oluşturan parçaların geometrik ve büyüklük olarak tamamen
sınırlandırılmış olmasını zorunlu kılar. Parçalar arasındaki ilişkiler daha sonra parametrik montaj sınırlamaları ile
tanımlanır. Bu montaj sınırlamaları parçaların büyüklük ve geometrilerini etkilemez. Dolayısıyla parçalar arasındaki
geometrik ilişkilerin tanımlanmasında parametreler kullanılmak zorundadır. Örneğin bir milin bir deliğe geçeceğini ve
çaplarının eşit olması gerektiğini düşünelim. Çapları eşitlemek için her iki parçada da aynı parametrenin tanımlanması
gerekir. Bu zorunluluk, özellikle montaj karmaşıklaştıkça işlemleri iyice zorlaştırmaktadır.
Inventor tamamen yeni bir teknoloji sunmaktadır. Buna uyarlanabilirlik (adaptivity) adı verilmektedir. Inventor,
parametrelere ya da ölçülere bağımlı kalmadan çalışmayı sağlayan montaj merkezli bir yapıya sahiptir. Parçaların
birbirlerine göre nasıl konumlanacağını, montaj sınırlamaları aracılığıyla tanımlanır. Inventor, bu tanımlamaya bağlı
bir şekilde otomatik olarak parçanın büyüklüğünü, boyutlarını ve konumunu saptamaktadır. Uyarlanabilirlik,
geleneksel parametrik sistemler ile karşılaştırıldığında, parçalar arası ilişkileri tanımlayan benzersiz bir yöntem
sunmaktadır.
Aşağıdaki resimler, uyarlanabilirlik özelliğini göstermektedir.
Uyarlanabilir Eskizler
Bir tasarıma başlarken ya da karmaşık bir tasarım problemini çözerken, mühendisler eskizlerle başlar, 3B modeli sonra
oluştururlar. Bu yüzden, öncelikle tasarımın işlevi çözülmelidir, yani tasarımın nasıl çalıştığı görülmeli ve sonra biçim
oluşturulmalıdır. Önce işlevin dikkate alınması, maliyetleri düşürür. Inventor kullanarak, basit, ama akıllı 2B nesneler
çizilir ve bunlar oluşturulacak olan 3B modelin temeli olur.
Bu anlamda Inventor’un önemli yeteneklerinden bir diğeri de eskizlerin uyarlanabilir yapılmasıdır. Basit bir eskiz
oluşturulur ve bu eskiz sınırlandırılmamış bırakılırsa, uyarlanabilir olarak montaj içerisinde kullanılabilir; montaj
sınırlamaları uygulanır.
642
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Uyarlanabilir Unsurlar
Bir parçanın geometrisini, montaj sınırlamaları kullanılarak tanımlamak için parçanın ilgili unsurları uyarlanabilir
olarak tanıtılmalıdır. Parçanın unsurunu uyarlanabilir duruma getirmek için o unsur Browser penceresinde işaretlenir
ve sağ tuş menüsünden “Adaptive” komutu seçilir. Unsur uyarlanabilir yapıldığında, unsur isminin yanında yeni bir
simge çıkar:
Not: Unsurlar uyarlanabilir yapıldığında, parçanın kendisi de otomatik olarak
uyarlanabilirlik özelliğine sahip olur. Uyarlanabilirliğin montaj içerisinde
kullanılabilmesi için, parçanın mutlaka uyarlanabilir durumda olması gerekir. Parça
uyarlanabilir değilse, parçanın unsurlarının uyarlanabilir olması bir şey değiştirmez.
Unsurlar uyarlansın istediğiniz an parçayı da uyarlanabilir yapmanız gerekir. Eğer
parçanın uyarlanmasını istemezseniz “Adaptive” özelliğini kaldırın.
Uyarlanabilir unsur işaretlenir ve sağ tuş menüsünden “Properties” komutu çalıştırılırsa, unsurun uyarlanabilir
özelliklerini bir diyalog kutusu yardımıyla görebilirsiniz.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
643
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Unsurların uyarlanabilir özellikleri her bir unsur için aşağıda anlatılmaktadır:
Ekstrüzyon Unsuru
a.
Sketch: Montaj sınırlamaları ile eskizin geometrik sınırlamaları ve ölçüleri arasında herhangi bir
çelişki olmamalıdır.
b.
Parameters: Ekstrüzyon derinliği uyarlanabilir yapılır.
c.
From/To Planes: Eğer ekstrüzyonun derinliği bir uyarlanabilir çalışma düzlemine kadar
tanımlanmışsa ve uyarlanabilir çalışma düzlemi ile başka bir geometri arasında bir montaj
sınırlaması verilmişse, ekstrüzyon derinliği kendisini uyarlar.
Döndürme Unsuru
a.
Sketch: Montaj sınırlamaları ile eskizin geometrik sınırlamaları
ve ölçüleri arasında herhangi bir çelişki olmamalıdır.
b.
Parameters: Döndürme açısı uyarlanabilir yapılır.
a.
Sketch: Deliğin merkezi uyarlanabilir duruma gelir. Bu merkez
tamamen sınırlandırılmış olmamalıdır.
b.
Hole Depth: Kör delikler için geçerlidir. Hole diyalog kutusunda,
“Options” altından “Drill Point” olarak “Flat” seçerseniz, deliğin
derinliği uyarlanır.
c.
Nominal Diameter: Deliğin çapı uyarlanabilir.
d.
Counterbore Diameter: Havşalı delikler için geçerlidir. Havşa
çapı uyarlanabilir.
e.
Counterbore Depth: Havşalı delikler için geçerlidir. Havşa
derinliği uyarlanabilir.
Delik Unsuru
Uyarlanabilir Çalışma Unsurları
Uyarlanabilir çalışma unsurları ile normal çalışma unsurları arasındaki fark, bunların başka parçaların geometrilerini
kullanarak oluşturuluyor olmalarıdır. Uyarlanabilir çalışma unsurları özellikle boru hatlarının ya da kabloların
tasarımında kullanışlı olur.
Örneğin aşağıdaki boru hattı uyarlanabilir özellikleri sayesinde kolaylıkla düzenlenebilmektedir.
644
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Alıştırma 1: Uyarlanabilir Parça Tasarımı
Not: Bu bölümün alıştırma dosyaları Bölüm 15 dizininin altındadır.
Bu alıştırmada uyarlanabilir parçanın nasıl tanımlanabileceğini göreceğiz. Alıştırmanın
sonunda modelimiz aşağıdaki gibi olacak:
1.
Yeni bir IPT dosyası açın.
2.
Aşağıda gösterilen eskizi çizin. Yaylar, doğrulara teğet olsun.
3.
Aşağıdaki gibi, yayların merkezlerine iki daire çizin.
4.
Yayın yarı çapı “6 mm” olsun. “General Dimension” komutunu kullanabilirsiniz.
5.
Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.
6.
Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın; derinlik “3 mm” olsun.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
645
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
646
7.
Dosyayı 15_Baglanti_Cubugu.ipt ismiyle kaydedin.
8.
15_Uyarlanabilir_Tasarim.iam dosyasını açın.
9.
“Place Component” komutuyla, daha önceki adımda tanımladığımız parçayı montaj içerisine
yerleştirin.
10.
Browser penceresinden 15_Baglanti_Cubugu.ipt parçasını işaretleyin ve sağ tuş
menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.
11.
Yine Browser penceresinden “Extrusion1”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Adaptive”i
seçin.
12.
“Standard” araç çubuğundaki “Return” düğmesini kullanarak montaj modelleme ortamına
geri dönün.
13.
“Place Constraint” komutunu çalıştırın ve çubuğun sol deliğinin iç yüzeyi ile aşağıda
gösterilen yüzeyi çakıştırın.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
14.
“Apply” ile devam edin. Dikkat ederseniz, çaplar otomatik olarak eşitlendi.
15.
Çubuğun ön yüzü ile aşağıda gösterilen yüzeyi çakıştırın.
16.
“Apply” ile devam edin.
17.
Şimdi de çubuğun sağ deliği ile sağdaki parçanın silindirik yüzeyini çakıştırın.
18.
“OK” ile devam edin.
19.
Çubuğun uzun ve diğer deliğin çapı otomatik olarak uyarlanır.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
647
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
SAYISAL GRAFİK™
Alıştırmanın sonu.
648
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Alıştırma 2: Uyarlanabilir Yaylar
Bu alıştırmada, bir yayın uzamasının uyarlanabilirlik özellikleri sayesinde nasıl
değiştirilebileceğini göreceğiz.
1.
15_Uyarlanabilir_Yay.iam montaj dosyasını açın.
2.
Bu dosyada iki plaka ve bir eskiz göreceksiniz. Plakalar birbirlerine göre konumlandırılmış
durumdadır. Bize düşen eskizi olan yayı oluşturmak ve plakalar arasına yerleştirmektir.
Burada önemli olan yayın nasıl tanımlanacağıdır.
Kolaylık olsun diye, yayı oluşturan eskizi plakalar arasına yerleştirmek ile başlayabiliriz.
3.
Inventor panelinden “Place Constraint” komutunu çalıştırın.
4.
Place Constraint diyalog kutusunda, “Solution” altından “Flush” seçeneğinin aktif durumda
olmasına dikkat edin.
5.
İlk olarak yayın üst düzlemini işaretleyin.
6.
İkinci olarak üst plakanın alt yüzeyini işaretleyin (bu yüzeyi işaretleyebilmek için bakış
açınızı değiştirmeniz gerekir.)
7.
Place Constraint diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
649
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
650
SAYISAL GRAFİK™
8.
Henüz komuttan çıkmayın. Çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden “Isometric View”
seçeneğini işaretleyin.
9.
Şimdi Place Constraint diyalog kutusunda, “Solution” altından “Mate” seçeneğinin aktif
duruma getirin.
10.
Yayın eksenini işaretleyin.
11.
Plakalardan herhangi birisinin delik eksenini işaretleyin. Bunun için, deliğin iç yüzeyini
göstermeniz yeterlidir.
12.
Place Constraint diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın.
13.
“Cancel” ile komuttan çıkın.
14.
Browser penceresinden 15_Yay.ipt ikonuna çift tıklayın. Yayın düzenlenebileceği parça
modelleme ortamına ulaşırız.
15.
Inventor panelinden “Work Plane” komutunu çalıştırın.
16.
Aşağıda gösterildiği gibi, alt plakanın üst yüzeyini işaretleyin.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
17.
İkinci olarak aynı üst düzlemdeki uzun kenarlardan birini işaretleyin.
18.
Değer kutucuğuna “0” yazarak ENTER ile düzlemi oluşturun. Yeni düzlem, alt plakanın üst
yüzeyi üzerinde olacaktır.
19.
Browser penceresinde 15_Yay.ipt altında bulunan “Origin” dizinini açın ve bunun altından
“XY Plane”i işaretleyerek sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.
20.
Inventor panelinden “Line” komutunu çalıştırın.
21.
Doğrunun başlangıç noktası koordinat merkezinde olacaktır. Düşey sınırlamasını kullanarak
doğrunun son noktasını tanımlayın. Dik bir doğru çizmeniz gerekiyor.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
651
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
652
22.
Inventor panelinden “Project Geometry” komutunu çalıştırın.
23.
Üst plakanın alt yüzeyindeki uzun kenarı ile alt plakanın üst yüzeyindeki uzun kenarını
işaretleyin. Dikkat ederseniz, işaretlediğiniz kenarlar bulunduğunuz düzleme iz düşürülmüş
oldu. Bu kenarlar arasındaki mesafe plakaların arasındaki mesafeye göre değişecektir.
24.
Inventor panelinden sınırlamalar altındaki “Coincident” komutunu çalıştırın.
25.
Şimdi amacımız, doğru parçasının başlangıç ve son noktalarını bu doğrular üzerine
çakıştırmak olacak. Bunun için, ilk olarak doğrunun başlangıç noktasını işaretleyin ve
çakışacağı nesne olarak bir önceki işlemle elde ettiğimiz üst taraftaki doğruyu seçin.
26.
Aynı işlemi doğrunun son noktası ile alttaki doğru parçası arasında da uygulayın.
27.
Bunu yapmamızın amacı, doğru parçasının uzunluğunu plakaların arasındaki mesafeye
bağımlı kılmaktır.
28.
Son olarak bu doğru parçasının uzunluğunu gösteren bir ölçü tanımlayalım.
29.
Inventor panelinden “General Dimension” komutunu çalıştırın.
30.
Doğru parçasını işaretleyerek uzunluk ölçüsünü tanımlayın.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
31.
Bir uyarı çıkar. Bu uyarı, doğru parçasının uzunluğunun zaten belirlenmiş olduğunu söyler.
Bizim için önemli değil. “Accept” ile devam edin. Dikkat ederseniz, ölçü değeri parantez
içine alınır. Bu, o ölçünün başka bir koşul (başlangıç ve son noktalarını doğrular ile
çakıştırdık) tarafından belirlendiğini gösterir.
32.
ESC ile komuttan çıkın ve çizim alanı üzerinde sağ tuş menüsünden “Finish Skecth”
komutunu çalıştırın.
33.
Standart araç çubuğundan “Parameters” komutunu çalıştırın.
34.
Diyalog kutusunda, “Reference Parameters” altında 10 mm olarak doğrunun uzunluğu
gözükecektir. Parametre ismini değiştirin. Örneğin isim olarak “referans” verebilirsiniz.
35.
“Done” ile diyalog kutusunu kapatın.
36.
Inventor panelinden “Coil” komutunu çalıştırın. Yayı tanımlayacağız. Diyalog kutusu açılır
ve profil otomatik olarak seçilir. Biz sadece ekseni (“Axis”) göstereceğiz. Eksen olarak
önceki adımlarda oluşturduğumuz düşey doğruyu işaretleyin.
37.
“Coil Size” bölümüne gidin ve “Type” altından “Revolution and Height” seçin. “Height”
olarak “referans” yazın (“referans” parametresi kullanılır). “Revolution” 2 olsun.
38.
“OK” ile devam edin. Yay oluşturulur.
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar
653
SAYISAL GRAFİK™
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
39.
Sağ tuş menüsünden “Finish Edit” ile montaj modelleme ortamına geri dönün.
40.
Browser penceresinden 15_Plaka.ipt:1 altında bulunan “beni sür (10 mm)” sınırlamasını
işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Drive Constraint” komutunu çalıştırın. Bu sınırlama, iki
plaka arasındaki mesafeyi tanımlar.
41.
Diyalog kutusunda “>>” düğmesine basın ve “Drive Adaptivity”nin seçili olmasına dikkat
edin.
42.
“Play” düğmesine basın ve yayın nasıl uzadığına bakın.
43.
İstiyorsanız “Record” düğmesi ile hareketi bir AVI dosyası olarak kaydedebilirsiniz.
Alıştırmanın sonu.
654
15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar