Bursa İli Karacabey İlçesinde Örnek Bir Biyogaz Tesisinin

Bursa İli Karacabey İlçesinde Örnek Bir Biyogaz Tesisinin
Kurulabilirliği İçin Tarımsal ve Gıda Artıklarının
Enerji Potansiyeli
Yahya ULUSOY1, Halil ÜNAL2, Kamil ALİBAŞ2
1
Uludağ Universitesi, Teknik Bilimler MYO, Tarım Alet ve Makinaları Programı, Bursa
2
Uludağ Universitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Bursa
[email protected]
Özet: Biyogaz teknolojisi uzun süredir bilinmesine rağmen son yıllarda gerek çevresel faktörlerin ve
gerekse fosil yakıt rezervlerinin hızla tükenmeye başlaması ve bunun sonucunda fiyatlarının artması
alternatif enerji kaynağı olan biyogazın önemini artırmıştır. Organik atıkların hemen hemen tüm
çeşitleri biyogaz hammaddesi olarak kullanılabilmektedir. Bunlar içerisinde en önemlileri hayvansal,
bitkisel ve agro-endüstriyel biyokütle atıklarıdır. Bursa ili hayvansal, bitkisel ve agro endüstriyel atık
potansiyeli bakımından Marmara Bölgesinde ve Türkiye genelinde önemli bir yere sahiptir.
Bu çalışmanın amacı, Bursa ili Merkez ve Karacabey ilçe sınırları içerisinde bulunan bir süt sığırcılığı
işletmesine ait gübre, mısır silajı ve yeşil artıklar ile iki gıda firmasının organik atıklarından domates
ve bezelye posalarının biyogaza dönüştürülme potansiyeli değerlendirmektir. Ayrıca, bölgemizde
kurulması amaçlanan örnek bir biyogaz tesisine altyapı oluşturacak modern bir tesisin Almanya’daki
modellerinden birinin karşılaştırması verilmiştir.
Anahtar kelimeler: Biyogaz, tarımsal organik atıklar, enerji tarımı
The Energy Potential of the Agricultural and Food Wastes for the Feasibility of
a Sample Biogas Plant in Karacabey-Bursa
Abstract: Although biogas technolgy has been known for a long time, but in recent years the
interest in it has significantly increased, especially due to the higher costs and the rapid depletion
of fossil fuels as well as their environmental considerations. Almost all types of the organic wastes
can be used as a raw material for digestion. The most important wastes are animal wastes,
vegetable and agri industrial wastes. Bursa has an important role in Marmara Region and Turkey in
terms of potential of animal, vegetable and agri industrial wastes.
The main objective of the present study is to investigate the biogas conversion potential of
manure, corn silage and green wastes and organic wastes of two different food industry such as
tomato and pea in Bursa and Karacabey region. In addition, comparison of a modern biogas plant
which will be basis for the sample biogas plant projected to be built in Bursa province with one of
the model plant in Germany was made.
Keywords: Biogas, Agricultural organic waste, Energy farming.
temiz enerji kaynakları olarak adlandırılan jeotermal,
GİRİŞ
Dünya nüfusunun hızlı bir şekilde artmaya devam
etmesi, sanayileşmenin yeni boyutlar kazanması ve
insanoğlunun
geleneksel
yaşam
şartlarından
kurtularak yaşama standardını yükseltmek istemesi,
enerji ihtiyacını hızlı bir şekilde artırmaktadır. Bu
nedenle, yeni enerji kaynaklarının bulunması, enerji
teknolojisinin geliştirilmesi gelişmiş ve gelişmekte olan
ülkelerde çalışmaların yoğunlaştığı alanlar olmuştur.
Bugün dünyada nükleer enerjinin yanı sıra yeni ve
güneş, rüzgar ve biyogaz enerjileri son yıllarda
üzerinde en çok durulan ve araştırılan konuları
oluşturmaktadır. Hayvansal ve bitkisel gıda artıklarının
temiz enerji olarak geri dönüşümü çevre kirliliği ve
enerji kaynaklarının geliştirilmesi açısından önemlidir
(Sözer ve Yaldız, 2006). Elde edilen bu temiz enerji,
gıda artıklarının oksijensiz ortamda metan gazına
dönüşümü ile mümkündür. Geriye kalan kısım ise
zenginleştirilmiş bir gübre kaynağı olmaktadır.
109
Fosil enerji kaynaklarının (petrol, kömür, doğalgaz
sonucu
elde
edilen
metan
gazı biyogaz
olarak
vb.) tükenebilir olması, yeni ve yenilenebilir enerji
kazanlarda yakılmakla buhar üretiminde veya gaz
kaynaklarının (rüzgâr, güneş, hidrolik, jeotermal, vb.)
motorlarında yakılarak elektrik üretiminde kullanılabil-
ilk yatırım değerlerinin fazla olması özellikle kırsal
mektedir. Gerek Avrupa Birliği ülkeleri gerekse diğer
bölgelerde
yenilenebilir
biyogazın
kaynağı
olarak
ülkelerde hayvansal atıklardan biyogaz üreten tesisler
gerekliliğini
ortaya
fizibil olarak çalışmakta ve kısa sürede yapılan yatırımı
enerji
değerlendirilmesi
koymaktadır. Bitkisel, hayvansal ve kentsel organik
geri öder hale gelmişlerdir (Akinbami ve ark., 2001).
atıkların anaerobik fermantasyonu sonucu elde edilen
Gıda Atıklarının Toplanması
biyogaz, içeriğindeki metan gazından dolayı yanabilme
özelliğine sahiptir. Biyogaz, fosil yakıtlardan farklı
olarak karbondioksit emisyonunun ve sera etkisinin
azaltılmasına
katkıda
üretiminin
başarılı
karıştırma
gibi
bulunmaktadır.
olması
pH
fermantasyon
Gıda Atıklarının Taşınması
Biyogaz
derecesi,
sıcaklık,
koşullarına
bağlıdır
Biyogaz Üretimi
(Gülen ve Arslan, 2005).
Diğer
taraftan,
biyogaz
üretiminin
ekonomik
uygunluğunu belirleyen birçok faktör vardır. En önemli
faktörlerden biri kullanılacak olan atıkların ekonomik
Biyogazın Depolanması
Artıkların Depolanması
Biyogazın Kullanımı
Artıkların Değerlendirilmesi
değerleri ve bu atıkların biyogaz verimlilikleridir.
Ayrıca
bölgesel
olarak
kullanılan
diğer
enerji
kaynaklarının miktarları ve maliyetleri biyogaz üretim
ekonomisini
etkileyen
faktörlerden
bir
tanesidir.
Seçilen teknoloji yatırım maliyetlerini etkilediği gibi
Şekil 1. Tarıma dayalı endüstriyel atıkların
biyogaz amaçlı kullanım şeması
üretim verimliliğini dolayısı ile maliyetleri belirleyen
unsurdur.
Kırsal
kesimlerde,
köylerde
kurulacak
biyogaz tesisleri hayvansal atıkların daha sağlıklı bir
şekilde
değerlendirilmesini
sağladığı
gibi
yemek
pişirme, ısınma, aydınlatma gibi kullanım alanlarının
daha
ekonomik
sağlayabil-mektedir
bir
şekilde
(Dalgıç,
değerlendirilmesini
2004).
Ayrıca,
bu
çalışmanın da temelini oluşturan tarıma dayalı sanayi
kesimlerinde ise organik kaynaklı artıkların doğaya
verebileceği çevresel zararların önlenmesinin yanı sıra
enerji ihtiyaçlarının karşılanmasına da belirli oranlarda
katkıda bulunabilmektedir. Tarıma dayalı endüstriyel
atıkların değerlendirilmesine ilişkin algoritma Şekil
1’de verilmiştir.
Yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde önemli bir
yer
tutan
hayvansal
ve
bitkisel
atık
kullanımı
sürdürülebilir kalkınma modelleri içerisinde çevre ve
enerji optimizasyonu bakımından önem kazanmaktadır. Yaygın olarak kullanılan diğer arıtma yöntemlerine
göre daha az enerji ve besin gerektirmesi, daha
düşük
işletme maliyetine sahip olması, mevsimsel
işletim olanağı sunması ve üretilen metan gazının ısı
ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılması anaerobik
yöntemleri daha çekici kılmaktadır. Anaerobik arıtma
Bu çalışmada, Bursa ili Merkez ve Karacabey ilçe
sınırları içerisinde bulunan bir süt sığırcılığı işletmesine
ait gübre ile iki adet gıda sanayisinin organik
atıklarının (domates, bezelye posası, mısır silajı ve
yeşil artıklar) biyogaza dönüştürülerek bu gazdan elde
edilecek ısı ve elektrik üretimi değerlendirilmiştir.
Ayrıca, bölgemizde kurulması amaçlanan örnek bir
biyogaz tesisine altyapı oluşturacak modern bir tesisin
Almanya’da
kurulmuş
olan
modellerinden
birinin
karşılaştırması verilmiştir.
Bursa İlindeki Bazı Hayvansal, Bitkisel ve
Endüstriyel Atık Miktarları
Bursa
ilinde
özellikle
Mustafakemalpaşa ilçelerinde
Karacabey
ve
gerek tarıma dayalı
çalışan konserve fabrikaları ve gerekse büyük ölçekli
süt sığırcılığı yaygın olarak yapılmaktadır. Bu bölgede
büyük ölçekli başta domates salçası ve bezelye
konservesi
olmak
bulunmaktadır.
üzere
Bu
10’un
fabrikaların
üzerinde
atık
fabrika
miktarları
incelendiğinde dönemsel olmakla birlikte yoğun posa
ve
110
atık
çıkmaktadır.
Yapılan
anket
çalışması
sonucunda her fabrikadan ortalama 1015 bin ton
bırakıldığı yerde çevre kirliliğine neden olunmaktadır.
atığın çıktığı, bunun da küçük bir kısmının bölgedeki
Yapılan anket çalışması ve Bursa İl Tarım Müdürlüğü
çiftliklerde hayvan yemi olarak değerlendirildiği, kalan
verileri
kısmının ise çöplüklere atıldığı veya yerel ayıklama
değerlendirilebilen miktarın, gerçek değerlerine göre
karşılaştırıldığında,
bölgelerinde bırakıldığı gözlenmiştir (Anonim 2005 ve
çok az olduğu (%10 gibi) görülmektedir.
Bölgede süt sığırcılığının
2008). Domates atıklarının hasat dönemindeki hava
envantere
giren
ve
yoğun ve büyük ölçekli
sıcaklığından dolayı kötü koku yaydığı ve bunun
olarak yapıldığı büyük çiftlikler vardır. Ayrıca bölgede
hayvan sütünü bile etkilediği, bezelye atıklarının ise
koperatifleşme
parça büyüklüğü ve lif yapısından dolayı hayvan yemi
giderek dahada yaygınlaşması, gelecek dönemde
olarak pek tercih edilmediği gözlenmektedir. Pazar
hayvan gübresi ve hayvansal atıkların bertarafını da
değerleri ise yaklaşık taşıma ücretinin biraz üzerinde
gündeme getirecektir.
Kyoto
olduğu görülmektedir. Çizelge 1’de, Bursa il ve
ilçelerindeki
mevcut
değerlendirilebilen
yem
sanayi
bitkileri
atıklarının
de
yaygındır.
protokolünün
Koperatifleşmenin
Ülkemiz
tarafından
da
üretimi
ve
imzalanması ve AB kriterleri uygulamasının devreye
2006
yılı
girmesiyle birlikte, çiftçiler bu atıklarını depolamakta
envanteri verilmektedir (Anonim, 2007). Endüstriyel
güçlük
bu ürünler tarladan hasat edildikten sonra belirlenen
gerektiğini
ayıklama yerinde ön işleme tabi tutularak tane ürünler
çiftçiler depolayamadıkları ve bertaraf edemedikleri
sap ve bitki artıklarından ayıklanmaktadır. Ayıklama
tarımsal ve hayvansal atıklarını kaçak yollarla çevreye
sonrası kalan bu bitki artıkları bölgedeki çiftçiler
atmaktalar veya denetimlerde cezayi müeyyidelerle
tarafından
karşı karşıya kalmaktadırlar.
değerlendirilebilecek
miktarı
alındıktan
çekmekte,
hatta
nasıl
bilmemektedirler.
değerlendirilmesi
Bunun
sonucunda
sonra geriye kalan kısmı çöplüklere atılmakta veya
Çizelge 1. Bursa ilinin 2006 yılı bazı yem bitkileri üretim ve gıda endüstrisi atık miktarları
İlçeler
Yem Bitkileri
Mısır
Buğday
Gıda Endüstrisi Atıkları (Posa)
Yonca
Sorgum
Arpa
Sudan
Yulaf
otu
Araka
Pancar
Elma
Domates
Arpa
Fiğ
Merkez
93.500
11.000
5.000
3.000
1700
3.000
900
600
700
Büyükorhan
12.100
6.000
50
-
-
2.700
-
-
26.000
Gemlik
20
-
-
-
-
-
-
-
-
Gürsu
990
-
-
-
200
100
-
-
35
65
Harmancık
İnegöl
İznik
Karacabey
Keles
Kestel
Mudanya
M.Kemalpaşa
Orhaneli
1.660
-
-
-
-
-
-
-
34.460
180
250
50
400
-
-
-
50
500
-
-
-
-
-
-
-
45
82.360
3.000
3.800
1.500
3.000
55.000
300
9.000
30
5.200
-
-
-
-
2000
200
-
60
3.500
-
-
-
-
-
200
-
35
17.320
3.000
500
150
-
-
-
-
50
156.100
770
2.300
500
600
33400
50
4.000
75
1.700
-
-
-
-
-
-
-
55
Orhangazi
2.190
950
100
-
-
-
-
-
-
Yenişehir
35.400
5.100
1.000
800
100
3.800
350
1.400
800
447.000
30.000
13.000
6.000
6.000
100.000
2.000
15.000
28.000
Toplam
Ara Toplam
496.000
151.000
Genel Toplam
647.000
111
1.800
6.000
1600
1nci revizyon EEG
2nci revizyon EEG
1400 4780
1270
Tesis sayısı
Tesis sayısı
4.000
4000
Kurulu elektrik kapasitesi
(MW el)
3.000
950
2690
2.000
1360
1760
49
78
1999
2000
3711
1.000
3280
665
800
600
400
190
160
111
1.400
1.200
247
1043
850
1.000
1608
2010
1.600
Kurulu elektrik gücü (MWel)
EEG
5.000
200
0
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Tahmini
Şekil 2. Almanya’daki biyogaz tesis sayıları ve kurulu elektrik üretim kapasiteleri
Bölgede süt sığırcılığı ile birlikte, mısır slajı
talebinin
artması,
ikinci
ürün
yetiştirilmesini
de
gündeme getirecektir. Bölge topraklarının daha verimli
sisteminin aşamaları ve kullanım alanları verilmiştir.
Tasarımda
üreteç
ölçülerinin
bağımlı
olduğu
parametreler:
kullanılması ile ortaya çıkacak olan bitkisel kaynaklı

Uygun hammadde miktarı,
mısır slajı gibi ürünlerin Alman çiftçi birliklerinde

Hammaddenin cinsi ve özellikleri,
örnekleri görülen biyogaz tesislerinin bölgemizde de

Isıtma ihtiyaçları,
yaygınlaştırılması kaçınılmaz hale gelecektir.

Karıştırma ihtiyaçları,

Üreteç için kullanılacak malzemenin cinsi,
Biyogaz
Üretiminde
Almanya
Örneği
ve
şeklinde sıralanabilir.
Biyogazın Üretimin Aşamaları
Hammaddenin miktarının tespiti ve özelliklerinin
Gelişmiş veya biyogazın yaygın olarak kullanıldığı
ülkelerden biri olan
Almanya
belirlenmesinden sonra üreteç çeşidinin belirlenmesi
ve diğer gelişmiş
gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli
Avrupa ülkelerinde tarımsal ve endüstriyel organik
unsur; en yüksek verimliliğin en uygun maliyete ve
atıkların ve enerji tarımının yaygınlaştığı görülmekte-
kolay bir uygulama sistemine sahip olan üretecin
dir. Almanya’daki biyogaz tesis sayıları ve kurulu
bulunmasıdır (Ulusoy, 2006).
elektrik üretim kapasiteleri Şekil 2’de verilmiştir
Kırsal kesimlerde ağırlıklı olarak yarı kesikli dikey
(Plöchl and Heiermann, 2006; FNR, 2009). 2007
üreteçler kullanılmaktadır. Bu üreteçlerde günlük
verilerine göre, tesis sayısı 3711 ve kurulu elektrik
besleme
kapasitesi ise 1270 MW’dır. Bu değerler Almanya’da
kullanılabilmesi için hergün üretecin kapasitesine göre
yenilenebilir enerji kaynağı
olan biyogaza verilen
önemi göstermektedir.
Gelişmekte
olan
besleme
yapılmaktadır.
yapılması
Bu
gerekir.
üreteçlerin
Günlük
besleme
sağlanamıyorsa, kesikli üreteçler kullanılabilir. Bu
ülkelerde
biyogaz
üretecinin
üreteçlerde
ilk
dolumdan
sonra
tekrar
besleme
tasarımı iki farklı şekilde yapılmaktadır. Eldeki atıklar
yapılmaz ve biyogaz üretiminin sonuna kadar beklenir.
başlangıç olarak alınmakta ve bundan elde edilen
Biyogaz üretimi durduktan sonra üreteç boşaltılır ve
biyogaz
alanları
temizlenir. Temizlendikten sonra yeni bir üretim için
bulunmaktadır (Yaldız, 2007). İkinci durumda ise talep
üreteç doldurulur. Ortam sıcaklığının istenilen düzeyde
edilen biyogaz ihtiyacına göre tasarım gerçekleştiril-
tutulabilmesi için güneş enerjisinden yararlanılabilir.
miktarı
bulunarak
kullanım
mektedir. Şekil 3’te akış şeması verililen bir üretim
112
Şekil 3. Biyogazın üretim aşamaları ve kullanım alanları
Bu sistemlerde güneş enerjisi hem karışım suyunun
istenilen düzeye getirilmesinde kullanılır, hem de sera
etkisinin
olduğu
üsten
kapalı
tasarımlarda
Ülkemizde, 70’li yıllardan günümüze kadar biyogaz
incelediğimizde
örnek
olarak
Çin
tipi
diyebileceğimiz basit ve tropikal bölgelerde çalışabilecek, gübre olgunlaştırma amaçlı ve biyogaz üretim
verimi düşük tesisler olduğunu görmekteyiz (Alibaş,
2004). Türkiye’nin konumu düşünüldüğünde, yaz
aylarının sıcak ve basit yapıdaki bu reaktörlerdeki
Parametre
Özellik
Tesis gücü (Jeneratör gücü)
500 kW
böyle tesislerin çalışmadığı ve boş beton yığını olarak
3
Reaktör Kapasitesi (2x2700 m )
5400 m3
Reaksiyon süresi
40 Gün
Hammadde
düşünüldüğünde; Türkiye’nin şartlarına en uygun
biyogaz tesisinin Almanya ve Danimarka’daki gibi
Avrupa Birliği normalarına uygun olarak kurulan ve
Mısır silajı ve
hayvan gübresi
Mısır slajının özellikleri
Kuru madde oranı
% 23
Organik kuru madde oranı
% 80
Yarı katı hayvan gübresinin
özellikleri
kaldıkları gözlenmektedir (Ulusoy ve ark., 2006).
Profesyonel anlamda ekonomik bir tesisin yapısı
150 m3
Dozajlama ünitesi
reaksiyon için kısmen uygun olduğunu, fakat tüm yıl
ve profesyonel anlamdaki tesisler düşünüldüğünde ise
örnek bir tesisin
özellikleri
ısı
kayıplarının azaltılmasında kullanılabilir.
tesislerini
Çizelge 2. Almanya’dan
Kuru madde oranı
%8
Organik kuru madde oranı
% 80
Toplam hammadde
42500 ton/yıl
Kuru madde oranı
% 11
Biyogaz üretimi
2 Milyon m3/yıl
Metan oranı (CH4)
%55
çalıştırılan tesislerin olduğu görülmektedir. Yukarıda
Elektrik üretimi (net)
~ 3.65 milyon kWh/yıl
da
Isı üretimi (net)
~ 2.93 milyon kWh/yıl
açıklandığı
kullanılabilecek
gibi
bir
biyogaz
hammaddeler
ve
tesisisinde
bunlardan
üretilebilecek biyogaz miktarları ve metan oranları
Şekil 4’te verilmiştir.
Almanya şartlarında ekonomik ve verimli olarak
çalışabilen ve bu ülkeye göre küçük, Türkiye şartlarına
göre ise orta veya büyük ölçekli sayılabilecek bir
tesisin boyut ve özellikleri incelendiğinde Çizelge 2’de
verilen
değerleri
almak
gerekmektedir
(Karakuz,
Örnek
Bir
Biyogazın
Tesisinde
Üretimin
Değerlendirilmesi
Avrupa
normlarına
uygun
ve
Türkiye’de
işletilebilecek bir biyogaz tesisinin Bursa ili Karacabey
ilçesi sınırları içerisinde yapılabilirliği için eldeki veriler
değerlendirilmiştir (Çizelge 3). Burada, atık materyaller
2007).
113
225
202
Biyogaz üretimi (m3/ton)
Metan içeriği (%)
200
172
175
163
150
128
125
111
108
100
88
80
70
75
67
60
45
50
25
%60
re
si
%60
sı
ğ
ır
gü
b
%60
Su
lu
Sı
ğı
r
gü
uz
D
om
gü
br
es
i
%72
br
es
i
%54
ya
pr
ak
l
Po
sa
ar
ı
%60
%53
gü
br
es
i
uk
Ta
v
Pa
nc
ar
%54
Şe
ke
r
pa
nc
ar
ı
%51
Ta
t
lı
s
or
gu
m
%55
pa
nc
ar
ı
H
ay
v
an
ot
u
%52
Su
da
n
Ça
vd
ar
si
la
jı
M
(t
ü
m
bi
tk
i)
si
la
jı
O
t
ıs
ır
si
la
jı
0
%54
%52
25
Şekil 4. Çeşitli hammaddelerin biyogaz verimleri ve metan içerikleri
Çizelgede görüldüğü gibi, beş farklı kaynaktan elde
artmaktadır. Gelecekte görülecek çevresel problemler
edilebilecek toplam 104 bin ton tarımsal ve hayvansal
sadece tabii kaynakların tükenmesinden değil, aynı
atıktan ortalama 6.76 milyon m3 biyogaz ve bundan
zamanda bu kaynakların nasıl tüketildiği ile de ilgilidir.
Fosil enerji kaynaklarının tükeneceği gerçeği,
da 11.83 milyon kWh elektrik ve 11.36 milyon kWh ısı
üretimi
gerçekleştirebilecek
bir
potansiyel
yenilebilir
elde
enerji
vurgulamaktadır.
edilebilmektedir.
kaynaklarının
Türkiye’nin
artan
elektrik
önemini
üretiminin
yaklaşık %30’u fosil kaynaklara, % 48’i ise dışa bağımlı
SONUÇ
olan
doğalgazdan
üretildiği
unutulmamalıdır.
Ülkelerin artan nüfus ve gelişen teknolojilerine
Türkiye’de tarımsal ve endüstriyel organik atıklar halâ
bağlı olarak enerjiye olan ihtiyaçları her geçen gün
yeterince değerlendirilememekte ve bunun yanı sıra
Çizelge 3.Mısır silajı, domates, bezelye ve yeşil atıklar ile süt sığırı gübresinden elde edilebilecek
biyogaz üretimi ve bundan üretilebilecek elektrik-ısı miktarları
Posa
Biyogaz üretim
Biyogaz
Elektrik üretimi
miktarı
miktarı
üretimi
x1.75
x1.68
(t)
(m3/ton)
(m3)
(kWh)
(kWh)
Mısır slajı
10.000
190
1.900.000
3.325.000
3.192.000
Domates atığı
10.000
94
940.000
1.645.000
1.579.200
Bezelye atığı
10.000
82
820.000
1.435.000
1.377.600
Yeşil atıklar
10.000
150
1.500.000
2.625.000
2.520.000
Sığır gübresi (2000)
64.000
25
1.600.000
2.800.000
2.688.000
Toplam
104.000
6.760.000
11.830.000
11.356.800
Materyal
114
Isı üretimi
tarımsal alanlar ve tarımsal üretim arttırılamamakta ve
üretilen ürünlerin pazar sorunları vardır. Tarımsal,
hayvansal ve endüstriyel atıklardan biyogaz üretilmesi
ekonomiye katkı sağlamasının yanı sıra
Dalgıç, A. Ç. 2004. Biyogaz Uygulamaları. http://www1.
gantep.edu.tr/~dalgic/biogas.htm
FNR,
hem çevre
kirliliğinin azaltılmasını hem de çevre dostu enerji
üretimini sağlayacaktır. Ayrıca süreç sonucu elde
edilen gübre, kimyasal gübre ihtiyacının azaltılması
2009.
Biogas
Nachwachsende
–
an
Rohstoffe
Renewable
Resources
Consulting
Service”,
e.V.
introduction.
Fachagentur
e.V.
Agency
(FNR),
(FNR),
Hofplatz
1
for
FNR
“Bioenergy
18276,
Germany,
http://www.bio-energie.de.
Gülen J. ve
açısından da önemlidir. Biyogaz üretimi ile atıklar
H. Arslan, 2005. Biyogaz. Mühendislik ve Fen
Bilimleri Dergisi, Sigma, 4, 121-129.
kontrollü ve uygun koşullarda depolanacaktır. Sonuçta
Karakuz, S. 2007. Enerji Krizleri Açısından Biyogaz. Biyoyakıt
bütün bu çevresel sorunların çözümüne de katkıda
Dünyası, Nisan 2007/09, Sayı: 4, Issn: 1306-9373, s.70-
bulunacaktır.
71.
Plöchl M. and M. Heiermann, 2006. Biogas Farming in Central
and
LİTERATÜR LİSTESİ
Akinbami J.F.K., M.O. Ilori, T.O. Oyebisi, I.O. Akinwumi and
O. Adeoti, 2001. Biogas Energy Use in Nigeria: Current
Status,
Future
Prospects
and
Policy
Yenilenebilir
Enerji
Kaynakları
Kitabı Üniversiteliler Ofset Bornova-İzmir, s. 205-216.
2005.
Türkiye'de
Domates
Salçası
Üretimi.
http://www.Gidasanayii.com/Modules.Php?Name=News&
Filehttp://www1.gantep.edu.tr/~dalgic/biogas.htm=Articl
e&Sid=2550.
Developing
183, Antalya.
Ulusoy, Y., H. Ünal ve K. Alibaş, 2006. Biyogaz Üretim
Prosesi. Biyoyakıt Dünyası, Ağustos 2006/08 Sayı:1,
ISSN: 1306-9373, s.58-63.
Ulusoy, Y. 2006. İsveç’ten Biyogaz Üretim Prosesi ve
Kalmar’dan Örnek Bir Tesis. Biyoyakıt Dünyası, 2006/9
Sayı: /2, ISSN: 1306-9373, s.60-63, Ankara 2006.
Yaldız, O. 2007. Biyogaz Teknolojisi ve Türkiye Açısından
İrdelenmesi, Biyoyakıt Dünyası, Nisan 2007/09, Issn:
1306-9373, s. 8-14, Ankara.
Bursa İl Tarım Müdürlüğü.
2008.
for
Karışımlarından Biyogaz Üretimi Üzerine Bir Araştırma,
Anonim, 2007. 2006 Yılı Bursa İli Tarım Faliyetleri Raporu.
Anonim,
Strategy
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2):179-
Senpozyumu 20-22 Ekim 2004 Ege Üniversitesi Bildiri
Anonim,
A
CIGR Ejournal. Invited Overview No. 8. Vol. VIII. March.
Renewable and Sustainable Energy Reviews, 5: 97-112.
Olarak
Europe:
Sözer S., O. Yaldız, 2006. Sığır Gübresi Ve Peynir Altı Suyu
İmplications.
Alibaş, K. 2004. Biyogaz Üretimi ve Sistemleri. Biyoenerji,
Biyolojik
Northern
Countries?. Agricultural Engineering International: the
Türkiye'de
Salça
Üretimi.
http://www.
Gidasanayii.com/Modules.Php?Name=News&File=Article
&Sid=14254.
Anonim, 2009. Türkiye Tarım İstatistikleri, http://www.Tuik.
Gov.Tr/Veribilgi.Do, 2009.
115