İndir - Kaş Portal

 T.C.
KAŞ KAYMAKAMLIĞI “Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması”
“Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması” Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tarafından finanse edilen TR61/2014/DFD/0001 referans numaralı 2014 Yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Programı kapsamında yürütülmektedir. “Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen proje kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı veya Kalkınma Bakanlığı’nın görüşlerini yansıtmamakta olup,içerik ile ilgili tek sorumluluk ESUS Özel Eğitim Danışmanlık ve Dış Ticaret A.Ş’ye aittir”. T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Önsöz – Yönetici Özeti Antalya’nın Kaş ilçesi, zorlu coğrafyası nedeniyle doğal sınırları bulunan ve
konvansiyonel turizm bileşenleri olan büyük oteller, tur operatörleri ve kitlesel turistik
aktivitelerine imkan tanımayan bir bölgedir.
Bu durum, Kaş bölgesinde küçük otel işletmeciliği ile birlikte alternatif turizm
faaliyetleri yürüten seyahat acentalarının oluşmasına ve bu çerçevede dalış, doğa
yürüyüşleri, Likya yürüyüşleri, kanyon geçişleri, bisiklet turları gibi alanlarda turistlere
olanaklar sunulmasına neden olmuştur.
Zaman içerisinde Kaş bölgesinde yeni turizm güzergahlarının oluşturulması, kırsal
kesimin turistik faaliyetlere dahil edilmesi ve gelir istikrarının sağlanması, turizm
sezonunun uzatılması ihtiyacı hasıl olmuştur.
Kaş Kaymakamlığı olarak bu çerçevede “Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik
Haritalandırma
Projesi”
Batı
Akdeniz
Kalkınma
Ajansı’na
sunulmuş
ve
desteklenmeye değer görülmüştür. Proje sonucunda bu fizibilite raporunun yanı sıra,
www.kasportal.com internet sitesi, KasMobilGuide isimli bir android uygulama ve bir
“tematik harita” çalışması yapılmıştır.
Yürütülen bu çalışmaların gelecekte turizm ile ilgili tüm kesimlere bir vizyon katması,
geleceğe yönelik yeni projelerin tasarlanması, ilçenin proje kapasitesinin artırılması
hedeflenmektedir.
Selami Kapankaya
Kaymakam
T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Teşekkürler…
Projemizin hazırlanmasında, uygulanmasında ve sonuçlandırılmasında emeği geçen
herkese teşekkür ederim.
Selami Kapankaya
Kaymakam
T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ ................................................................................................................................................ 1 1.1. ALTERNATİF TURİZM ............................................................................................................... 2 1.1.1. 1.2. II. Alternatif Turizm ve Teknoloji ......................................................................................... 3 1.1.1.1. Konaklama ve Teknoloji: Booking.com ve AirB&B .................................................. 3 1.1.1.2. Yer ve Yön Bulma Araçları ve Yazılımlar .................................................................. 4 1.1.1.3. İnternet Tabanlı Haritalar: GoogleMaps, Bing, OpenStreetMap… .......................... 5 Türkiye’de Alternatif Turizm .................................................................................................... 5 1.2.1. Yazılı ve Görsel Medya Faaliyetleri .................................................................................. 6 1.2.2. Yazılı Basın ....................................................................................................................... 7 1.2.3. Merkezi İdare Faaliyetleri ................................................................................................ 7 1.2.3.1. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ........................................................................ 7 1.2.3.2. Orman ve Su İşleri Bakanlığı .................................................................................... 8 1.2.4. Yerel İdare Faaliyetleri ..................................................................................................... 8 1.2.5. Alternatif Turizm Hakkında Devlet Destekleri ................................................................. 9 1.2.5.1. Kalkınma Ajansları ................................................................................................... 9 1.2.5.2. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ................................................... 10 1.2.5.3. Merkezi Finans ve İhale Birimi ............................................................................... 11 KAŞ ................................................................................................................................................. 12 2.1. Coğrafi Yapı ............................................................................................................................ 14 2.2. Flora ve Fauna ....................................................................................................................... 15 2.2.1. 2.2.1.1. Maki Bitki Örtüsü ve Yaşam ................................................................................... 16 2.2.1.2. Çam, Ardıç, Meşe ve Çınar ..................................................................................... 17 2.2.1.3. Sedir ....................................................................................................................... 21 2.2.1. 2.1. Kaş Florası ...................................................................................................................... 15 Kaş Faunası .................................................................................................................... 22 Tarihi Geçmiş ......................................................................................................................... 26 2.1.1. Antik Kentler .................................................................................................................. 27 2.1.1.1. Phellos (Felen Yaylası) ........................................................................................... 27 2.1.1.2. Trysa ...................................................................................................................... 28 i T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.1.1.3. Teimussa (Üçağız) .................................................................................................. 28 2.1.1.4. Kekova Adası (Batık Şehir) ..................................................................................... 29 2.1.1.5. Simena ( Kaleköy) .................................................................................................. 29 2.1.1.6. Aperlai (Kılınçlı) ...................................................................................................... 29 2.1.1.7. Kyeneai (Yavıköy) ................................................................................................... 29 2.1.1.8. Kalkan (Kalamaki) .................................................................................................. 30 2.1.1.9. Xhantos (Kınık) ....................................................................................................... 30 2.2. İktisadi Yaşantı ....................................................................................................................... 35 2.3. Kırsalda İktisadi Yaşam .......................................................................................................... 35 2.4. İlçe Merkezinde İktisadi Yaşam ............................................................................................. 37 2.5. Kaş’ta Turizm ......................................................................................................................... 37 2.5.1. Sezon Turizmi ................................................................................................................ 38 2.5.2. Kaş Otel Altyapısı ........................................................................................................... 40 2.5.3. Koylar ve Plajlar ............................................................................................................. 42 2.5.3.1. Büyük Çakıl Plajı ..................................................................................................... 42 2.5.3.2. Küçük Çakıl Plajı ..................................................................................................... 43 2.5.3.3. Akçagerme Plajı ..................................................................................................... 44 2.5.3.4. İnceboğaz Plajı ....................................................................................................... 44 2.5.3.5. Kaputaş Plajı .......................................................................................................... 46 2.5.3.6. Patara Plajı ............................................................................................................. 47 2.5.4. Dalış Turizmi .................................................................................................................. 48 2.5.4.1. Dalış ve Turizm ....................................................................................................... 49 2.5.4.2. Dalış Okulları Dalış Merkezleri ............................................................................... 50 2.5.5. Tekne Turları .................................................................................................................. 51 2.5.6. Likya Yolu Yürüyüşleri .................................................................................................... 52 2.5.7. Doğa Yürüyüşleri ve Bisiklet .......................................................................................... 54 2.5.8. Kuş, Bitki ve Yaban Hayatı Gözlemleri ........................................................................... 56 2.5.9. Jeep Safari ...................................................................................................................... 57 2.5.10. At Safari ......................................................................................................................... 58 2.5.11. Rafting ........................................................................................................................... 59 2.5.12. Yelken ............................................................................................................................ 60 ii T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.13. Deniz Kanosu ................................................................................................................. 61 2.5.14. Nehir Kanosu ................................................................................................................. 62 2.5.15. Paraşüt, Paragliding ....................................................................................................... 63 III. KAŞ’TA ALTERNATİF TURİZM FİZİBİLİTESİ .................................................................................. 64 3.1. Genel Çerçeve; Kaş’ta Alternatif Turizm Olanakları .............................................................. 64 3.2. İlçe Merkezinde Yürütülebilecek Faaliyetler ......................................................................... 65 3.3. Kırsalda Yürütülebilecek Faaliyetler ...................................................................................... 67 3.3.1. 3.4. Köy Yaşantısı Deneyimleri ............................................................................................. 67 3.3.1.1. Dirgenler Şeşebe Kilisesi /Dereağzı/Kale ............................................................... 67 3.3.1.2. Kasaba/Uğrar/Çataloluk (Gendive Ant.Kent) ........................................................ 71 3.3.1.3. Kemer/Çeşme/Sinekçibeli/Sütleğen ...................................................................... 72 3.3.1.4. Belenli (Isında Ant.Kent) Boğazcık Yörük Kilim Atölyeleri ..................................... 72 3.3.1.5. Sarıbelen/Bezirgan Havzaları, Taş Evler ‐ Tahıl Ambarları ..................................... 75 3.3.1.6. Gürsu Köyü Tahin Değirmeni ................................................................................. 79 3.3.1.7. Yeniköy ‐ İzne Kırsal Turizm İşletmeleri ................................................................. 81 3.3.1.8. Gökçeören / Hacıoğlan .......................................................................................... 84 3.3.1.9. Patara (Denizfeneri) ............................................................................................... 84 3.3.1.10. Üzümlü (Değirmenler/Balık Çiftlikleri) .................................................................. 85 3.3.1.11. Yeşilbarak/Gömbe/Şelale‐Uçarsu/Yeşilgöl ............................................................ 86 Yürüyüş ve Keşifler ................................................................................................................ 88 3.4.1. Sonbahar ve İlkbahar Doğa Yürüyüşleri ........................................................................ 88 3.4.2. Sportif Yürüyüşler ‐ Kanyonlar ....................................................................................... 88 3.5. Dağ Bisikleti ve Yol Bisikleti ................................................................................................... 89 3.5.1. Dağ Bisikleti ................................................................................................................... 89 3.5.2. Yol Bisikleti ..................................................................................................................... 89 KAŞ TEMATİK HARİTALANDIRMA ÇALIŞMASI ............................................................................ 90 IV. 4.1. Haritalandırma Tekniği .......................................................................................................... 91 4.2. Haritalandırmanın Genel ve Özel Hedefi ............................................................................... 91 4.3. Alternatif Yürüyüş Rotaları Tespiti ........................................................................................ 92 4.3.1. Çukurbağ Havza Geçişi ve Manzara Gözlemi ................................................................. 92 4.3.2. Dirgenler ‐ Dereağzı Rotası ............................................................................................ 93 iii T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 4.3.3. Dirgenler ‐ Ortabağ Rotası ............................................................................................. 93 4.3.4. Yeniköy ‐ İzne Rotası ...................................................................................................... 94 4.3.5. Sarıbelen Havza Geçişi Rotası ........................................................................................ 95 4.3.6. Bezirgan Havza Geçişi Rotası ......................................................................................... 96 4.4. Sportif Yürüyüşler – Kanyonlar .............................................................................................. 97 4.4.1. Kıbrıs Deresi Kanyonu .................................................................................................... 98 4.4.2. Dirgenler Kanyonu ......................................................................................................... 98 4.4.3. Hacıoğlan Kanyonu ........................................................................................................ 98 4.4.4. Saklıkent Kanyonu ......................................................................................................... 98 4.4.5. Kaputaş Kanyonu ........................................................................................................... 98 4.5. Bisiklet ................................................................................................................................... 99 4.5.1. Dağ Bisikleti Parkurları ................................................................................................... 99 4.5.2. Yol Bisikleti Parkurları .................................................................................................. 101 V. REFERANSLAR .............................................................................................................................. 102 ŞEKİLLER TABLOSU Şekil 1: Kaş Nüfus Yapısı, Kaynak: Kaş Kaymakamlığı ............................................................................ 13 Şekil 2 Kaş Gömbe Yolu ve Yükseklik Grafiği ......................................................................................... 14 Şekil 3 Kaş Ormanları Ağaç Türleri, Ha. ................................................................................................. 15 Şekil 4 Phellos Antik Kenti ..................................................................................................................... 27 Şekil 5 Teimussa .................................................................................................................................... 28 Şekil 6 Xhantos, Letoon, Patara ............................................................................................................. 31 Şekil 7 Kaş ‐ Küçükçakıl Yolu .................................................................................................................. 43 Şekil 8 Akçagerme Plajı .......................................................................................................................... 44 Şekil 9 İnceboğaz Plajı ............................................................................................................................ 45 Şekil 10 Kaputaş Plajı ............................................................................................................................. 46 Şekil 11 Patara Plajı ............................................................................................................................... 48 Şekil 12 Kaş Dalış Noktaları .................................................................................................................... 49 Şekil 13 Kaş Tekne Turu Güzergahları ................................................................................................... 52 iv T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 14 Likya Yolu Haritası (Sayısal Veri, %100 Güvenilir) .................................................................... 53 Şekil 15 Trekking .................................................................................................................................... 55 Şekil 16 Kuş Gözlemcisi .......................................................................................................................... 56 Şekil 17 Kaş‐Dirgenler Yolu .................................................................................................................... 68 Şekil 18 Kaş Boğazcık Yolu ..................................................................................................................... 74 Şekil 19 Kaş, Sarıbelen, Bezirgan Yolu ................................................................................................... 77 Şekil 20 Çukurbağ Rotası ....................................................................................................................... 93 Şekil 21 Dirgenler Rotaları ..................................................................................................................... 94 Şekil 22 Sarıbelen ‐ Bezirgan Rotaları .................................................................................................... 96 Şekil 23 Kanyonlar ................................................................................................................................. 97 Şekil 24 Kıbrıs Kanyonu İnişi ve Gürsu – Dirgenler İnişi ....................................................................... 100 FOTOĞRAFLAR TABLOSU Fotoğraf 1Maki, Kaş Yarımadası 400m .................................................................................................. 16 Fotoğraf 2 Sandal Ağacı, 800m .............................................................................................................. 16 Fotoğraf 3 Yörük Çadırı ve Oğlak, Kaymakam Özel Arşivi ..................................................................... 17 Fotoğraf 4 Ardıç, 1000m ........................................................................................................................ 18 Fotoğraf 5 Meşe, 1200m, Sonbahar Görüntüsü .................................................................................... 19 Fotoğraf 6 Çınar Ağacı, Bezirgan Mahallesi ........................................................................................... 20 Fotoğraf 7 Sedir, Kaş‐Gömbe Yolu 1800m ............................................................................................ 21 Fotoğraf 8 Orman Yüzeyi, 1800m, Kıbrıs Kanyonu Üzeri ...................................................................... 22 Fotoğraf 9 Dağ Keçisi ............................................................................................................................. 23 Fotoğraf 10 Vaşak .................................................................................................................................. 23 Fotoğraf 12 Dalış, Kaymakam Özel Arşivi .............................................................................................. 24 Fotoğraf 11 Sülün .................................................................................................................................. 24 Fotoğraf 13 Akya ................................................................................................................................... 25 Fotoğraf 14 Orfoz .................................................................................................................................. 25 Fotoğraf 15 Mezar, Xhantos, British Museum ...................................................................................... 32 v T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 16 Xhantos, British Muzeum ................................................................................................... 33 Fotoğraf 17 Xhantos, British Museum ................................................................................................... 34 Fotoğraf 18 Kapya Biberi ....................................................................................................................... 36 Fotoğraf 19 Kaş Gece Eğlencesi ............................................................................................................. 37 Fotoğraf 20 Kaş, Likya Mezarı ve Şehir .................................................................................................. 39 Fotoğraf 21 Kaş, Çarşı ............................................................................................................................ 40 Fotoğraf 22 Kaş, Merkez ........................................................................................................................ 41 Fotoğraf 23 Kaş ‐ Büyükçakıl Yolu.......................................................................................................... 42 Fotoğraf 24 Büyükçakıl Plajı .................................................................................................................. 42 Fotoğraf 25 Küçükçakıl Plajı ................................................................................................................... 43 Fotoğraf 26 İnceboğaz Plajı ................................................................................................................... 45 Fotoğraf 27 Kaputaş Plajı ....................................................................................................................... 47 Fotoğraf 28 Kaş, Balıkadamlar ............................................................................................................... 50 Fotoğraf 29 Tekne Turu ......................................................................................................................... 51 Fotoğraf 30 Dağ Bisikleti, Kasaba Havzası’na Bakış ............................................................................... 55 Fotoğraf 31 Jeep Safari, Çamur Banyosu ............................................................................................... 57 Fotoğraf 32 At Safari.............................................................................................................................. 58 Fotoğraf 33 Rafting, Eşen Çayı ............................................................................................................... 59 Fotoğraf 34 Kaş Yelken Klübü ................................................................................................................ 60 Fotoğraf 35 Deniz Kanosu ..................................................................................................................... 61 Fotoğraf 36 Nehir Kanosu ...................................................................................................................... 62 Fotoğraf 37 Paraşüt, Çukurbağ Yarımadası'na Bakış ............................................................................. 63 Fotoğraf 38 Şeşebe Kilisesi, Dirgenler ................................................................................................... 69 Fotoğraf 39 Dirgenler Kanyon Girişi ...................................................................................................... 69 Fotoğraf 40 Dirgenler, Taş Ev ................................................................................................................ 70 Fotoğraf 41 Kasaba Camii, 1772 ............................................................................................................ 71 Fotoğraf 42 Boğazcık Mahallesi Kilim Atölyesi ...................................................................................... 72 Fotoğraf 43 Taş Ev ve Tahıl Ambarı, Gökçeören .................................................................................... 75 Fotoğraf 44 Tahıl Ambarları, Gökçeören ............................................................................................... 76 vi T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 45 Tahıl Ambarları, Bezirgan ................................................................................................... 78 Fotoğraf 46 Taş Ev, Bezirgan ................................................................................................................. 78 Fotoğraf 47 Gürsu Tahin Değirmeni, Fırınlama Aşaması ....................................................................... 79 Fotoğraf 48 Tahin Sıkılken, Taş Değirmen ............................................................................................. 80 Fotoğraf 49 İzne Mektephan Kırsal Turizm İşletmesi ............................................................................ 82 Fotoğraf 50 Tahıl Ambarı ‐ Otel Odası ................................................................................................... 83 Fotoğraf 51 Mektephan İç Düzenlemesi ............................................................................................... 83 Fotoğraf 52 İslamlar, Dere İçi ................................................................................................................ 85 Fotoğraf 53 Yeşilbarak'ta Bir Ev, Kilim Tezgahı ...................................................................................... 86 Fotoğraf 54 Gömbe, Yeşilgöl ................................................................................................................. 87 vii T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması I.
GİRİŞ Alternatif turizm kavramı, klasik anlamda yürütülen turizm dışında yapılan bütün
aktiviteleri içeren geniş bir kavramdır. Günümüzde klasik turizm, başka bir ifadeyle
konvansiyonel turizm, büyük kitlelerin deniz kıyılarında veya önemli doğal
güzelliklerin, tarihi ve turistik şehirlerin bulunduğu yerlerde profesyonel kişiler ve
şirketler tarafından belirli tarih aralıklarında konaklatılması olarak tanımlanabilir. Bu
kavram, sanayi toplumu ile birlikte gelişen ve hali hazırda gelişmeye devam eden bir
turizm anlayışını ifade etmektedir. Yapılan operasyonların son derece karmaşık
bileşenleri ve teknikleri bulunmaktadır. Kişilerin bir araya getirilmesi, gruplandırılması,
hareket ettirilmesi ve otele yerleştirilmesi, otelde yiyecek ve içeceğin, temizliğin ve
gerekli aktivitelerin yaptırılması ve en nihayetinde kişinin ve grubun sağ salim
ikametine dönmesi özel bilgi birikimi gerektiren, bununla beraber yüksek öğretime de
konu olmuş bileşenleri bulunan bir hizmetler bütünüdür. Bugün uluslar arası anlamda
turizme yönelik farklı disiplinlerde birçok yüksek öğretim programı bulunmaktadır.
Turizm işletmeciliği, içecek, mutfak, tur operatörlüğü gibi alanlarda yüksek öğretim
programları faaliyetlerini sürdürmektedir.
Alternatif turizm ise, yukarıda bahsedilen hususların dışında, kişilerin veya grupların
özel ilgilerine göre tanımlanan, farklı ihtiyaçlara yönelik beklentilerin karşılanması
amacıyla yürütülen turizm faaliyetleri şeklinde tanımlanabilir. Dolayısıyla, kişilerin ve
grupların hali hazırda sektör tarafından sunulan hizmetler bütününde kendi
ihtiyaçlarına ve beklentilerine yönelik hizmetlerin olmaması, alternatif turizm
kavramının gelişmesine neden olarak gösterilebilir. Bununla beraber, bulunduğu
çevredeki doğal, tarihsel, sosyolojik veya herhangi bir alanda kişilere ilginç
gelebilecek unsurların fark edilmesi ve bu unsurların piyasaya arz edilmesi şeklinde
de alternatif turizm kavramı gelişmiş olabilir. Her ne şekilde gelişmiş olursa olsun,
farklı turizm aktivitelerinin arz ve talebinin birbirleri ile etkileşim içinde geliştirilmesine
ihtiyaç duyulmaktadır. Dolayısıyla bu projede olduğu gibi il ve ilçe sınırları içerisinde
yer alan alternatif turizm faaliyetlerine konu olabilecek unsurların farklı disiplinlerin
bakış açısı ile ele alınarak kayda geçirilmesi ve kişilerin kullanımına sunulması
1 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması önümüzdeki dönemde yoğun bir çalışma gerektirecek alanlardan bir tanesi olacağı
beklenmektedir…
1.1.
ALTERNATİF TURİZM Turizm dünyada en hızlı büyüyen sektördür. Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi
(WTTC) verilerine göre turizm sektörü, küresel gayri safi hasılanın %12'sine tekabül
eden en büyük sektördür ve 200 milyonun üzerindeki insan bu sektörde istihdam
edilmektedir.1
Turizm amaçlı seyahat sayısının 2020 yılında 1,6 milyara ulaşması ve kişilerin
gelecekte yıllık 3, 4 veya daha fazla seyahat ortalamasına ulaşması beklenmektedir.2
Alternatif turizm 'özel ilgi turizmi' veya 'sorumlu turizm' olarak tanımlanmakla beraber,
genellikle turizmin alternatif unsurlarını içeren, yerel halkın yaşam tarzı ve doğal
çevresi ile iletişim kurmaya olanak veren turizm çeşidi olarak ifade edilmektedir.3
Alternatif turizmin çeşitleri ise Mieczkowski (1995) tarafından kültürel, eğitici, bilimsel,
maceracı, kırsal, çiftlik ve diğer tarımsal bileşenler olarak tanımlanmaktadır.
Alternatif turizmin gelişmesinde çevre hareketinin de önemli katkıları olduğu aşikardır.
Kişilerin 1980 sonrası sanayi toplumunun çevreye verdiği zarara ilişkin farkındalığının
oluşması ve bu farkındalığın gelişmiş ülkelerde siyasi bir hareket haline gelmesi de
alternatif turizm arayışında önemli bir unsurdur. Alternatif turizm genel olarak
'turizmin çevreye duyarlı şekilde yapılan, toplumun sosyal ve kültürel değerlerine
saygı duyan ve konuklar ve ev sahiplerinin birbirleri ile pozitif iletişimden ve ortak
tecrübelerden faydalanmalarını sağlayan turizm' olarak tanımlanabilir4.
Bununla beraber alternatif turizm işletmelerinin küçük işletmeler olması, kitle turizmi
kavramından en önemli farklılık olarak göze çarpmaktadır. Alternatif turizm
işletmelerinin çevreye olan etkilerinin çok az olması ve tarım gibi ekonominin diğer
sektörlerinin gelişimine katkıda bulunması da önemli unsurlardan bazılarıdır.5
1
Kostas E. Sillignakis Pearce, 1995 3
Eadington, 1992 4
Wearing&Neil, 2000, s. 38. 5
Cater et. al. 1994 2
2 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Son
olarak,
alternatif
turizm
faaliyetleri
yürüten
yerel
halkın
karar
alma
mekanizmalarında yer alması ve turizmin gelişmesi sürecine dahil edilmesi de önemli
bir noktadır. Konvansiyonel turizm operasyonlarında yerel halkın karar alma
mekanizmalarında bulunmaması, sadece hizmet üretiminin bir unsuru olarak
değerlendirilmeleri ile alternatif turizmdeki yerel halkın konumlandırılması arasında
büyük fark bulunmaktadır. Uluslar arası literatürdeki alternatif turizm ile ilgili olarak
yapılan tanımlamaların genel kabul gören temel ilkesi yerel halk ile konukların
karşılıklı “iletişim” halinde olması, “tecrübe paylaşımı” yapılması ve “ortak değerler”
temelinde yerel halkın yaşam tarzını bulunduğu çevreyi anlamayı içermektedir.
Buradan hareketle yerel halk, alternatif turizm kavramında hizmet sağlayan bir
unsurdan daha ziyade yaşam tarzının incelendiği, iletişim kurulması gereken, tecrübe
paylaşımı yapılması gereken farklı bir yapıyı ifade etmektedir…
1.1.1. Alternatif Turizm ve Teknoloji Alternatif turizm faaliyetlerinin kendisine has teknik gereksinimleri bulunmaktadır. Bu
faaliyetleri gerçekleştirmek isteyen kişi veya kişilerin, ortalama düzeyde haritacılık,
yön bulma, flora ve fauna gözlemi, yaban hayatı, geçitlerde ilerleme teknikleri gibi
unsurları bilmeleri beklenemez. Dolayısıyla bu tarz aktivitelerin gerçekleştirilmesi
sanıldığı kadar kolay, ulaşılabilir ve güvenli olmayabilir. Bununla beraber kırsal
alanda
konaklama
yerlerinin
bulunması,
bu
yerlerin
sınıflandırılması
da
konvansiyonel turizm tesislerinde olduğu gibi kolay değildir.
İşte bu ihtiyaçların giderilmesinde gerek konuklara gerekse ev sahiplerine ve
işletmecilere yönelik günümüz teknolojisinin son derece etkin, verimli, ekonomik,
hedefe yönelik zamandan ve enerjiden tasarruf sağlayan çözümleri bulunmaktadır.
1.1.1.1.
Konaklama ve Teknoloji: Booking.com ve AirB&B Bugün dünyada bilgi teknolojilerinin son derece hızlı bir şekilde gelişmesi, alternatif
turizm işletmeleri bakımından son derece hayati katkılar sağlamaktadır. Konaklama
alternatifi arayan kimselerin bilinmeyen yerlerdeki işletmeleri bulmasında ve bu
işletmelere ulaşmasında internet büyük rol oynamaktadır. Dünya çapında hizmet
veren www.booking.com sitesi bugün pek çok işletme tarafından kullanılmaktadır.
3 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması İnternet üzerinden yapılan rezervasyonlar, ödeme işlemleri, konaklayanlar tarafından
yapılan yorumlar ve puanlamalar sektörde yeni işletmelere önemli fırsatlar
sunmaktadır ve işletmelerin başlangıç maliyetlerini azaltmaktadır. Kırsal alanlardaki
tesislerin internet vasıtasıyla dünya pazarından pay alması ve müşteri varlığını
geliştirmesi ile ilgili gerek Kaş bölgesinde gerekse ülkemizin diğer alanlarında birçok
örnek bulunmaktadır.
Alternatif turizm ile ilgili olarak ikinci önemli site olan AirBnB, kişilerin evlerini veya
evlerindeki odaları diğer kişilere kiraya verme imkanı sağlayan bir site olarak
incelenmesi gereken olanaklardan birisidir. Bu site aracılığı ile hali hazırda otele
dönüştürülme imkanı olmayan kırsal konutların konaklama hizmeti verebilecek hale
gelmesi alternatif turizm bakımından son derece hayati bir hizmet olarak
değerlendirilmektedir. Yukarıdaki bölümlerde de yapılan tanımlamada alternatif
turizmin genel amaçlarından birisinin konuklar ile yerel yaşam unsurları olan halk,
konut, çiftlik ve sair bileşenlerin iletişimi, ortak tecrübeler edinilmesi bu şekilde
yapılan konaklamalar yani ev paylaşımları ile mümkün olabilmektedir. Dolayısıyla
AirB&B gibi profesyonel platformların alternatif turizm işletmelerinin gelişmesine
büyük katkılar sağladığı bilinen bir gerçekliktir.6
1.1.1.2.
Yer ve Yön Bulma Araçları ve Yazılımlar Alternatif turizm faaliyetlerinin en önemli alt bileşenlerinden birisi doğa yürüyüşleridir.
Gidilen bölgede yer alan dağ, orman, kanyon, vadi gibi yapıların kişiler veya gruplar
tarafından ziyaret edilmesi alternatif turizm faaliyetlerinde önemli yer tutmaktadır.
Örneğin Antalya’nın Kemer ilçesi ve Muğla’nın Fethiye ilçesi arasında kalan bölgede
yer alan tarihi Likya Yolu bu tarz yürüyüşlere verilebilecek örneklerin başında
gelmektedir.
Yukarıdaki bölümlerde yer alan teorik çerçevede belirtilen “alternatif turizm faaliyetleri
konukların
ev
sahipleri
ile
iletişim
kurması”
her
zaman
ve
her
şekilde
gerçekleşmeyebilmektedir. Bu durum ise bölgeyi bilen ve tanıyan, yer ve yön bulma
konusunda uzmanlık sahibi yerel halkın önemini daha da artırmaktadır. Nitekim yerel
6
www.booking.com ; www.airbnb.com 4 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması halkın yardımı alınmaksızın yapılan yürüyüş ve keşif faaliyetlerinde hayati risk içeren
tehlikelerin bulunduğu aşikardır.
Günümüz teknolojisinde kullanıma sunulan coğrafi konumlandırma sistemleri (GPS)
ve gelişmiş harita yazılımları artık cep telefonlarından ulaşılabilir konumdadır.
Herhangi bir teknik harita bilgisi gerekmeyen, kişilerin yer ve yön bulmalarını
sağlayan bu sistemlerin de alternatif turizm faaliyetlerinin gelişmesine önemli katkıları
bulunmaktadır. Yürüyüşçülerin bu teknolojileri kullanması, kendi tecrübelerini ve
fotoğraflarını haritalara işlemeleri ve diğer kullanıcılarla paylaşmaları son derece
etkin, hedefe yönelik farkındalık yaratma unsurları olarak göze çarpmaktadır.
Konvansiyonel turizm faaliyetlerinin imkanlarına sahip olmayan yerel alternatif turizm
bileşenleri bu tarz yazılım ve programlarla kendi bölgelerinin tanınmasını hiçbir
maliyet olmaksızın sağlayabilmektedir. Hatta, yerel halkın farkında olmadıkları fakat
alternatif turizm arayışında olan kimseler için son derece cazip, ilgi çekici unsurların
tespit edilip işaretlenmesi de bu yazılımlar ve sistemler ile mümkün hale gelmiştir. Bu
da alternatif turizm faaliyetleri gerçekleştiren kimseler arasındaki iletişim bağını
artırarak alternatif turizm rotalarının bilinirliğini artırmakta, ziyaretçi sayısını olumlu
şekilde etkilemektedir.
1.1.1.3.
İnternet Tabanlı Haritalar: GoogleMaps, Bing, OpenStreetMap… İnternet tabanlı haritalar, bugün çok büyük bir bilgi paylaşım platformu halinde faaliyet
göstermektedir. Bu haritalar, gidilmek istenen coğrafyanın 3 boyutlu görüntülerini
kullanıcılara sunmakla beraber, kullanıcıların fotoğraf ve çeşitli bilgileri de birbirleri ile
paylaşmalarını sağlamaktadır. Bugün bu programlar, herhangi bir harita bilgisi
olmayan birçok kişiye son derece görsel ve içeriksel imkanları beraberinde
sunmaktadır.7
1.2.
Türkiye’de Alternatif Turizm Türkiye’de alternatif turizm faaliyetleri ülkemizin sahip olduğu doğal jeolojik yapı ve
kendisine has kültürel ve sosyal hayatın kırsal alandaki yansımaları nedeniyle büyük
7
www.maps.google.com; www.bing.com; www.openstreetmap.org 5 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI bir
potansiyele
Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması sahiptir.
Yukarıdaki
bölümlerde
bahsedilen
alternatif
turizm
tanımlaması ile ilgili olarak, doğal güzellikler, flora ve fauna altyapısı kapsamında
endemik türler, kendisine has kültürel yapısı çerçevesinde doğa ile barışık şekilde
yaşayan yerel yaşam unsurları her daim ilgi odağı olmaya aday konumdadır.
Coğrafi olarak büyük bir ülke konumunda olan Türkiye, ziyaretçilerine yeryüzü
şekilleri bakımından birçok farklı yapıyı bir arada sunmaktadır. Örneğin projenin
yürütüldüğü Kaş ilçesi, denize sıfır konumunu araç ile birlikte 10 dakikalık
mesafelerde 1500-2000 metrelere çıkartmakla, son derece farklı iklim, doğa ve
toplumsal yaşam unsurlarını ilgililerle paylaşabilmektedir.
Türkiye, ileri sanayi toplumlarından farklı olarak ikili (dual) yaşam formları barındıran,
son derece gelişmiş şehir hayatını çok kısa mesafeler sonrasında geride bırakarak
çok farklı, gelir ve üretim şekilleri bakımından ilkel denebilecek yaşam unsurları
barından bir ülke konumundadır. Bununla beraber kültür ile ilgili olarak son derece
farklı yapıların neredeyse köy bazında yansımaları bulunduğu, bir köyden diğerine
geçildiğinde dahi bambaşka kültürel formların oluştuğu söylenebilir.
Türkiye’de alternatif turizm faaliyetleri zaman içerisindeki gelişmesini sürdürmektedir.
Alternatif turizme yönelik olarak yürütülen çalışmalar gerek yerel idarecilerin katkıları
gerekse konuyla ilgili kimselerin desteği ile gerçekleşmektedir. Son yıllarda ülke
genelinde kalkınma ajansları vasıtası ile gerek konaklama imkanlarına yönelik altyapı
yatırımları gerekse haritalandırma, işaretleme ve güzergah tespitleri gibi destekler de
sektöre belirli bir oranda hareketlilik getirmiştir. Kalkınma ajansları ve diğer
kurumların desteklerine yönelik detaylı inceleme aşağıdaki bölümlerde yapılacaktır.
1.2.1. Yazılı ve Görsel Medya Faaliyetleri Yukarıdaki bölümlerde de ifade edildiği gibi internet teknolojisinin gelişmesi, artan
gelir düzeyi ile beraber farklı hobilerin ve arazi araçlarının talebinin artması, avcılık,
olta balıkçılığı, kamping gibi geleneksel olarak yürütülen faaliyetlere yönelik belgesel,
televizyon kanalı gibi araçların ortaya çıkması sektördeki gelişime olumlu katkılar
sunmaktadır. Bugün ülkemiz uydusundan hizmet veren kanallarda alternatif turizme
yönelik olarak yayın yapan neredeyse 10’dan fazla televizyon kanalı bulunmaktadır.
6 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Tarımsal üretim ile ilgili televizyon kanalları8 da yapılan yayınlardaki kırsal alan
görüntüleri, üretim teknikleri, doğal güzellikler gibi konuların alternatif turizmi içermesi
nedeniyle bu sayıya dahil edilmiştir.
Türkiye’de belgesel üretimi de son yıllarda gerek TRT’nin verdiği destekler gerekse
özel televizyon kanallarının talepleri çerçevesinde gelişimini sürdürmektedir.
Dolayısıyla ülkemizde alternatif turizme yönelik olarak konaklama talebini artırmayı
amaçlayan yan çalışmalar da büyük önem taşımaktadır.9
1.2.2. Yazılı Basın Türkiye'de alternatif turizm faaliyetlerinin gelişmesine önemli katkılarda bulunan ve
farkındalığın artırılmasında büyük rol üstlenen yazılı basın unsurlarının irdelenmesi
gereği malumdur. Haftalık ve aylık olarak yayımlanan doğa dergileri,10 bu dergilerin
eklerinde yer alan farklı tipte haritalar, bilgi kitapçıkları ve sair resim, fotoğraf gibi
materyaller, kişilerin ilgililiğini artıran son derece faydalı unsurlardır. Gazete ekleri de
düşünüldüğünde ülkemizde alternatif turizm unsurları olan doğa gezileri, gastronomik
tecrübe
paylaşımları,
yaban
hayatı
gözlemleri
gibi
alanlarda
birçok
yayın
bulunmaktadır. Bu yayınların, yerel idarelerin sorumlu oldukları bölgeler hakkındaki
çalışmalarla beraber daha da gelişmesi beklenmektedir.
1.2.3. Merkezi İdare Faaliyetleri 1.2.3.1.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türk toplumu tarımsal üretim bakımından dünyanın en önemli ülkelerinden birisidir.
Bugün dünya üretiminin yarısından fazlasına tekabül eden 10’dan fazla ürün ülkemiz
sınırları içerisinde üretilmektedir. Türk toplumu kırsal hayat ile ilgili bağlarını
korumaktadır. Son yıllarda hızlı şehirleşme ile köylerde yaşlılık, tarımsal üretimden
uzaklaşma, nüfus azalması inkar edilemeyecek bir süreçtir. Ancak ülkemizin yine de
kırsal nüfusunu korumaya yönelik tarımsal destekler, eğitim, sağlık ve diğer alanlara
yönelik destekleri artarak devam etmektedir. Bütün bu faaliyetler de alternatif turizmin
8
TRT Belgesel, İz TV, Yaban TV… Köy TV, Bereket TV, Bereket Hayvancılık, Tarım TV 10
National Geographic, Atlas, Gezgin, Magma… 9
7 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması gelişmesine dolaylı olarak katkı yapan önemi yadsınamayacak faaliyetler olarak
devam etmektedir.11
1.2.3.2.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Bilindiği üzere ülkemizde ormanlar ve milli parkların sorumlu kuruluşu Orman ve Su
İşleri Bakanlığı ve bu bakanlık bünyesindeki Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü’dür. Bakanlık ve ilgili genel müdürlük, sorumlu bulunduğu alanların uzun
vadeli geliştirme planları veya ihtiyaç duyulan revizyon çalışmalarını son derece
teknik bir şekilde ele alarak gerçekleştirmektedir.12
Alternatif turizmin başlıca öğesi olan ormanlar ve milli parkların kontrollü bir şekilde
turizm faaliyetlerine açılması ve işletilmesi özel ihtisas gerektiren bir alandır. Bakanlık
ve ilgili genel müdürlük merkezde ve yerel düzeyde bu faaliyetleri ile son derece etkin
bir şekilde alternatif turizmin gelişmesine katkı sağlamaktadır.
Örneğin kontrollü avlanma ile yaban hayatının sürdürülebilirliğinin sağlanması, gerekli
farkındalığın oluşturulması, flora ve fauna envanterinin çıkartılarak takip edilmesi,
gerektiği
yerlerde
müdahale
edilmesi
gibi
görevler
Bakanlık
teşkilatı
ile
yürütülmektedir ve bu kişiler ülkemizin gizli kahramanlarıdır.
Bugün turizm sektöründe başlıca şikayet konusu olan düşük fiyatların ve karlılığın,
orman turizminde, uluslar arası avcılık faaliyetleri ve diğer gözlem ve yürüyüşlerdeki
özel organizasyonlarda yüksek kalite ve karlılık olarak gözlemlendiği açıktır.
1.2.4. Yerel İdare Faaliyetleri Ülkemizde yerel idarenin en önemli unsuru olan kaymakamlıklar ve ilçe belediyeleri
de alternatif turizmin desteklenmesine yönelik birçok faaliyet yürütmektedir. Yapılan
internet siteleri, fotoğraf çalışmaları ve katalog, broşür basım çalışmaları ve yerel
festivaller ülke genelinde son derece yaygın durumdadır. Sorumlu oldukları bölgeleri
ön plana çıkartmaya çalışan ve yerel hayatın ilgi çekici unsurlarını tanıtmaya yönelik
faaliyetler yürüten vali, kaymakam ve belediye başkanları da sektöre önemli
katkılarda bulunmaktadır.
11
12
www.tarim.gov.tr www.milliparklar.gov.tr 8 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 1.2.5. Alternatif Turizm Hakkında Devlet Destekleri Alternatif turizm faaliyetlerine yönelik ülkemizde bulunan kurum ve kuruluşların
sistematik destekleri bulunmaktadır. Bu destekler kamu kurumlarının yanı sıra özel
sektör kurumlarının da faydalanabileceği şekilde farklı alanlara yönelik olarak
uygulanmaktadır. Avrupa Birliği üyeliği sürecinde 1998 yılı Helsinki Zirvesi'nde 'üyelik
yolundaki ülke' statüsü kazanan ülkemizde gerek AB fonları gerekse ulusal fonların
kullanımına yönelik önemli kazanımlar elde edilmiştir. Türk kamu idaresi bu tarz
fonların kullandırılmasına yönelik iş ve işlemleri her geçen gün derinleştirerek ve
geliştirerek devam etmektedir.
Bununla beraber, yeni gelişmekte olan her sektörde olduğu gibi hibe programlarında
da birçok aksaklık ve hatalı işlemler bulunmaktadır. Bir projenin ilk akla geldiği andan
itibaren yazım, başvuru, değerlendirme, fonlama, izleme ve sonuçlandırma aşamaları
son derece teknik bilgi birikimi gerektiren uzmanlık alanlarıdır. Ülkemizde bu
alanlarda yetişmiş uzman kapasitesi, başka bir ifadeyle beşeri sermaye istenilen
düzeyde değildir. Gerek kamu kurumlarında gerekse özel sektörde yetişmiş insan
gücü açığı çeşitli olumsuzlukları da beraberinde getirmektedir. Bahse konu
olumsuzlukların giderilmesi için gerek kamunun gerekse özel sektörün çeşitli proje
eğitimleri bulunmaktadır ancak bu ve benzer faaliyetler yetersiz düzeydedir.
1.2.5.1.
Kalkınma Ajansları Kalkınma Ajansları ülke genelinde faaliyet gösteren, bölgelerin kalkınmışlık
düzeylerine göre konumlandırılmış, bölgesel kalkınmayı ve bölgeler arasındaki
farkları azaltmaya yönelik olarak kurulmuş kurumlardır. Bügün ülkemizde 26 adet
kalkınma ajansı faaliyet göstermektedir. Kalkınma ajanslarının kamu kurumlarına,
özel sektöre ve sivil toplum örgütlerine yönelik hibe programları sistematik olarak
açılmaktadır ve belirlenen alanlara yönelik olarak bu programlar tasarlanarak
uygulanmaktadır. Teknik destek, doğrudan faaliyet desteği ve mali destek olarak
yürütülmekte olan hibe programları yerel düzeyde kamu kurumlarına, özel sektöre ve
sivil toplum kuruluşlarına yönelik fırsatlar sunmaktadır.13
13
http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=45921 9 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Alternatif turizm ile ilgili olarak kalkınma ajanslarının yürüttüğü hibe programlarına
değinecek olursak, bugün hemen hemen bütün ajansların hali hazırda alternatif
turizmi geliştirmeye yönelik programları yürüttükleri veya geçmişte bu tarz
programları yürütüp tamamladıkları söylenebilir.
Kamu kurumları bakımından alternatif turizme yönelik olarak çeşitli rapor, fizibilite,
teknik destek gibi analizlerin yanı sıra, küçük ölçekli altyapı çalışmalarıyla da
bölgelerdeki mesire yerlerinin ıslahı ve turistik altyapı ihtiyaçlarının karşılanması
kalkınma ajansları destekleri ile mümkün olabilmektedir.
Özel sektör ve sivil toplum kuruluşları için de aynı şekilde fiziki altyapının
geliştirilmesi, konaklama imkanlarının artırılması, yeni tesislerin inşaa edilmesi gibi
destekler bulunmaktadır ve yapılacak yatırımların %50'si bu tarz projeler ile
karşılanabilmektedir.
1.2.5.2.
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Avrupa Birliği üyelik
sürecinde tarım sektörünü AB standartlarına ulaştırmayı amaçlayan ve bu çerçevede
AB kaynaklı fonları sistematik olarak tarım sektörüne aktaran bir kurumdur. Bu
kurum, öncelikli olarak tarımsal ürünlerin üretimi ve işlenmesi ile ilgili olarak
tasarlanan projelere destek verse de, tarımla geçinen kesimlerin gelirlerindeki
dalgalanmanın
önlenmesi
kapsamında
çiftlik
faaliyetlerinin
çeşitlendirilmesi
faaliyetlerine destek vermektedir.
Alternatif turizm de çiftlik faaliyetlerinin desteklenmesi eyleminin merkezinde yer alan
en önemli bileşendir. Alternatif turizme ilişkin literatürde yer alan tanımlamalarım
tümünde
yer
alan
tarımsal-kırsal
turizm
TKDK
faaliyetlerinde
kendisini
göstermektedir.14
Bugün TKDK'nın sorumlu olduğu illerde kırsal turizm işletmeleri çiftlik faaliyetlerinin
desteklenmesi amacı ile hibe alınmak suretiyle kurulabilmektedir.
14
www.tkdk.gov.tr 10 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 1.2.5.3.
Merkezi Finans ve İhale Birimi Avrupa Birliği kaynaklı fonların dağıtılmasında önemli rol üstlenen bir başka kurum
ise T.C. Hazine Müsteşarlığı'na bağlı olarak faaliyet gösteren Merkezi Finans ve İhale
Birimi'dir (MFİB). Bu kurum, kalkınma ajanslarından farklı olarak, bakanlıkların
hazırladıkları projelerdeki hibe programlarının yürütülmesinden sorumlu kurumdur.
Hali hazırda bazı bakanlıklar (Örn: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) kendi ihale
birimlerini oluşturmuşlardır ancak MFİB sektördeki önemli konumunu sürdürmektedir.
Bu kurumda da alternatif turizm faaliyetlerine yönelik çeşitli hibe programları zaman
zaman yürütülmektedir. Örneğin Türkiye ve AB Arasındaki Sivil Toplum Diyaloğunun
Artırılması Programı kapsamında çeşitli örgütler çeşitli ihtiyaçlarına yönelik olarak
projeler hazırlamakta ve sunmaktadır.15
15
www.mfib.gov.tr 11 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması II.
KAŞ Kaş, Antalya’nın batısında yer alan, son derece çetin bir coğrafi yapısı olan yaklaşık
56.100 kişinin yaşadığı ve turizm ilçesi olması nedeniyle yaz aylarında 100 binlere
yaklaşan nüfusu bulunan, kırsal nüfus ve kıyı bandında yaşayan nüfus olarak dağılım
gösteren bir ilçedir.
Kaş ilçesi, demografik olarak bakıldığında, Kaş merkez, Kalkan merkez ve Kınık sahil
kesimi kıyı bandı olarak tanımlanabilir ve bu sayılan yerlerde yaşayan nüfus, toplam
nüfusun yaklaşık %30’unu temsil etmektedir. Kınık bölgesi esasen kırsal nüfusa da
dahil edilebilecek bir bölgedir, Patara Plajı ve çevresinde yer alan işletmeler bulunsa
da esas yerleşim Kınık tarafında yer almaktadır ve bu durum düşünüldüğünde Kaş
kıyı bandı nüfusunun genel nüfusa oranı %22’lere gerilemektedir. Bu çerçevede Kaş
nüfusunun %75’inden fazlası kırsal alanlarda yaşamaktadır tespiti yapılabilir. 16
Kaş kıyı bandı, Kaş merkez ve plajları, Kalkan merkez ve plajları, Patara Plajı ve son
olarak Kaputaş Plajı olarak ayrıştırılabilir. Bu yerler yoğun turistik aktivitenin
yaşandığı,
deniz
merkezli
turizm
anlayışının
hakim
olduğu
yerler
olarak
tanımlanabilir.
Kaş, kıyı ilçesi olmasıyla beraber, yoğun kırsal aktivitenin bulunduğu bir ilçedir.
Turizm işletmeleri ilçenin doğal sınırları olması nedeniyle kıyı bandındadır ve
genişleyebilecekleri herhangi bir alan bulunmamaktadır. Bu yapının doğal sonucu
olarak gelişen alternatif turizm olanakları ile ilgili çıkarımlar ilerdeki bölümlerde
yapılacaktır.
Bununla beraber Patara yerleşkesinde kırsal yaşam ve turistik tesisler bir arada yer
almaktadır. Kınık ovasının son derece verimli toprakları ve bu topraklarda
gerçekleşen yoğun örtü altı üretim yerini yine son derece önemli tarihi ve turistik bir
bölge olan Patara bölgesinde turizm işletmelerine bırakmaktadır.
16
http://kas.gov.tr/turkce/kas/nufus‐yapisi.html 12 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Kaş/Merkez
Kalkan
Kınık
Ağullu
Ahatlı
Akörü
Bayındır
Beldibi
Belenli
Belkonak
Boğazcık
Çataloluk
Çerler
Çukurbağ
Dirgenler
Doğantaş
Gökçeören
Gökçeyazı
Gömbe
Karadağ
Kasaba
Kızılağaç
Ortabağ
Pınarbaşı
Sarılar
Sinneli
Sütleğen
Uğrar
Yeniköy
Yeşilbarak
Cemre
Dere
Kemer
Çeşme
Gürsu
Sahilkılınçlı
Yaylakılınçlı
Aklar
Bezirgan
Çamlıköy
Çamlıova
Çavdır
Çayköy
Gelemiş
İkizce
İslamlar
Ova
Palamut
Sarıbelen
Üzümlü
Yaylapalamut
Yeşilköy
Yuvacık
Hacıoğlan
Şekil 1: Kaş Nüfus Yapısı, Kaynak: Kaş Kaymakamlığı Kaş’ın kırsal alanları veya yüksek kesimleri ise temel olarak dağlarda yer alan
yerleşimler ve havzalardaki yerleşimler olarak sınıflandırılabilir. Dağ köyleri, yeni
tanımlama ile mahalleleri, nüfus bakımından havzalardaki köylere göre daha az,
dolayısıyla iktisadi aktivitenin de daha düşük olduğu köylerdir.
Kaş havzaları ise önemli yerleşim yerlerini barındıran, tarihi, kültürel, sosyolojik ve
iktisadi olarak detaylı şekilde incelenmesi gereken havzalardır. Bu havzalardan en
önemlileri; Kasaba Havzası, Sarıbelen Havzası, Bezirgan Havzası, Gökçeören
Havzası ve Gömbe Havzası olarak sayılabilir… Havzalarla ilgili detay bilgiler ilerideki
bölümlerde verilecektir.
13 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.1.
Coğrafi Yapı Kaş coğrafyası yükseklik farklılıkları bakımından son derece çetin ve sarp bir
yapıdadır. Kıyı kesimleri bile zaman zaman karayolu taşımacılığına izin vermeyen,
son derece dik dağların oluşturduğu bir coğrafyadır.
Kaş’ta irili ufaklı birçok dağ, tepe ve yükselti son derece sık bir şekilde bulunmaktadır.
Bu durum örneğin Kaş merkezden Gömbe Mahallesi’ne olan yaklaşık 50km’lik
karayolunda sıfır yükseklikten 1000 metreye, sonra tekrar 500 metreye sonra tekrar
1500 metreye çıkmayı, inmeyi içeren, oksijen farklılıkları barındıran bir durumdur.
Şekil 2 Kaş Gömbe Yolu ve Yükseklik Grafiği 14 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.2.
Flora ve Fauna Kaş ilçe sınırları, kıyı bandından yukarı doğru gidildikçe birbirinden farklı iklim ve bitki
örtüsü çeşitlerinin gözlemlenebileceği oldukça zengin bir flora ve fauna yapısına
sahiptir. Genel olarak ormanlarla kaplı olan arazi, dikkatli incelendiğinde esasen
yükseklik farklılıkları ile farklı tipte ağaç ve bitki örtüsü ile birlikte yaban hayatı
bakımından da farklı yaşam formlarını barındırmaktadır.
2.2.1. Kaş Florası Kaş florası kıyı kesimlerinde maki bitki örtüsü ile kaplıdır. Bu bitki örtüsü Akdeniz
bölgesinde 0-500 metre yükseklikte görülebilen, kısa, çalımsı bir yapıdadır. Denizin
yarattığı nem ile birlikte dağ yüksekliğinin belirli bir yüksekliğe ulaştığı noktada ortaya
çıkan bu bitki örtüsü bütün kıyı şeridinde hakimdir.
Kaş ormanları yaklaşık 115 bin hektar civarındadır ve bu varlığın yarısı verimli koru
yarısı ise bozuk koru alanı olarak tanımlanmıştır.17
Ardıç; 2060
Fıstıkçamı; 55.5
Çınar; 306.5
Sedir; 9943
Meşe; 34
Defne; 16040
Kızılçam; 39546
Okaliptus; 260.5
Karaçam; 744
Şekil 3 Kaş Ormanları Ağaç Türleri, Ha.18 17
Antalya İl Çevre Durum Raporu, 2011, s126. 15 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.2.1.1.
Maki Bitki Örtüsü ve Yaşam Maki bitki örtüsü her ne
kadar
görüntü
ormanlar
gibi
sahip
olarak
görselliğe
değilseler
de,
barındırdıkları alt bitki türleri
bakımından
son
zengindir.
derece
Örneğin
keçiboynuzu ve kekik gibi
ıtri
bitkiler
adlandırılan,
aromatik
Fotoğraf 1Maki, Kaş Yarımadası 400m
olarak
tıbbi
bitkiler
ve
maki
toplulukları içerisinde hayat
bulmaktadır. Civarda yaşayan yerel halk bu bitkilerin toplanması ile önemli
kazanımlar sağlamaktadır. Maddi katkının
ötesinde, toplanan otlar ve bitkiler yöreye has
damak
tadının
oluşmasında
önemli
rol
oynamaktadır.
Maki topluluklarının bir diğer avantajı ise,
bölge halkının neredeyse tamamında yaygın
olarak yapılan keçi üretimine besin kaynağı
olmasıdır.
Keçi,
dağlık
kesimlere
uyum
sağlamış, son derece yüksek besin içeren süt,
et ve yün kaynağı olan ve yüzyıllardır üretimi
yapılan bir canlıdır.
Akdeniz bölgesi keçi ırkları, antik çağlardan
günümüze
ulaşan
figürlerde
rahatlıkla
Fotoğraf 2 Sandal Ağacı, 800m
18
Antalya İl Çevre Durum Raporu, 2011, s128. 16 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması görülebilmektedir. Gerek yerleşik halkta gerekse Yörüklerde keçi üretim kültürüne
ilişkin gözlemlerin yapılması tavsiye edilir.
Antalya havzasında önemli saha kaplayan otsu bitkilerden 0-600m yüksekliklerde
bulunanlar katır tırnağı, patlangıç, laden, hayıt, mersin ve zakkum, 600m ve üzerinde
ise kekik, sütleğen, deve dikeni ve günlüktür.19
Fotoğraf 3 Yörük Çadırı ve Oğlak, Kaymakam Özel Arşivi 2.2.1.2.
Çam, Ardıç, Meşe ve Çınar Kaş’ın ilçesinin 500 metre yükseklikten sonra başlayan bitki örtüsü çam ormanlarıdır.
Karaçam, kızılçam gibi türlerin bir arada yer aldığı bu örtü yaklaşık 1500 metrelere
çıkılana kadar göze çarpmaktadır. Düşük yüksekliklerde göreceli olarak kısa ağaçlar,
19
İbid. s.159. 17 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması yükseklik arttıkça daha uzun haldedirler. Çam ormanları bütün Akdeniz bölgesinde
yaygı olarak göze çarpmaktadır.
Fotoğraf 4 Ardıç, 1000m Ormanların iç kesimlerine doğru ilerledikçe zeminde yosunlar ve çiçeklerin ahenkli
yayılması, kuş ve çeşitli seslerle beraber insanlara farklı hisler yaşatmaktadır. Burada
dikkat edilmesi ve gözlemlenmesi gereken ağaç türleri ise ardıç, meşe ve çınar
ağaçlarıdır. Son derece özel ağaçlar olan bu türleri ayırt edebilmek ve ormanların
içerisinde rastlamak yürüyüşlerin olmazsa olmazlarıdır.
Ardıç ağacı, ardıç kuşunun ardıç tohumunu yutup sindirdikden sonra oluşabilen
muhteşem bir ağaç türüdür.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı mühendislerinin çalışmaları ile bu tohumun ardıç kuşu
olmadan elde edilmesi başarılmış ve türün sürekliliği sağlanmıştır.
Meşe ise yine çok özel ağaç türlerinin başında gelmektedir. Bu ağaç yüzyıllar boyu
yaşayabilen, görüntüsü ile uzaklardan rahatlıkla seçilebilen bir ağaçtır. Kaş ormanları
içerisinde kimi yerlerde gerek tek halde gerekse guruplar halinde görülebilmektedir.
18 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 5 Meşe, 1200m, Sonbahar Görüntüsü Çınar ise gerek ormanlarda gerekse köy meydanlarında yer alan, Bezirgan Mahallesi
meydanındakilerin “anıt ağaç” statüsü verildiği özel ağaçlardan birisidir. Bu ağaç türü
de uzun ömürlü olması ve büyüklüğü ile saygınlık kazanmış özel bir ağaç türüdür.
Yanda yer alan fotoğraf, Şubat ayı içerisinde çekilmiş bir fotoğraftır. Yaz aylarında
çınar ağaçları, kendisine has yaprak yapısı ve geniş gövdesi ile ziyaretçilere harika
bir manzara sunmaktadır. Bu ağaç Türk köylerinde genelde cami avlularına dikilen
özel öneme sahip bir ağaçtır.
Görüldüğü üzere belirli ağaç türleri Türk kırsal yaşantısında saygınlık kazanmış,
dikkatle korunan ve toplumsal bilinç kapsamında önem atfedilen ağaçlardır.
19 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 6 Çınar Ağacı, Bezirgan Mahallesi 20 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.2.1.3.
Sedir Sedir ağacı Kaş coğrafyasında 1500 metre ve üzeri yüksekliklerde rastlanan, her
mevsim güzelliğini koruyan çok özel bir ağaç türüdür. Dallarının yapısı kartpostallara
konu olmuş bu ağaç, uzunluğu ve tepe üstlerinde olması doğa yürüyüşçülerinin
ilgisini çeken önemli bir ağaçtır. Kaş ve çevresinde 1000 yaşında olan sedirlerin
olduğu bilinen bir gerçektir.
Fotoğraf 7 Sedir, Kaş‐Gömbe Yolu 1800m Yosunlar ve zeminde yetişen bitkiler de yürüyüşçüler bakımından mutlaka dikkatle
izlenmesi
gereken
unsurlardır.
Mevsimine
göre
birçok
rengin
ve
çeşidin
görülebileceği Kaş’ın yüksek kesimlerinde yapılabilecek keşif yürüyüşleri, ilgili
köylerden alınacak rehberlerle son derece keyifli anlar yaşatabilmektedir.
21 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 8 Orman Yüzeyi, 1800m, Kıbrıs Kanyonu Üzeri 2.2.1. Kaş Faunası Kaş faunası, yoğun orman varlığının bir sonucu olarak son derece zengin bir
yapıdadır. Doğal yaşamda küçük türlerden büyük türlere kadar birçok hayvan Kaş
ormanlarında ve havzalarında yaşamaktadırlar.
Genel bir sınıflama yapılacak olursa, yaklaşık 10’un üzerinde kurbağa çeşidi,
bukalemun ve oluklu kertenkeleyi içerecek şekilde kertenkeleler, kör yılan, sarı yılan,
kara yılan ve hazer yılanı, kumru, bahri, ibibik, ağaçkakan, çeşitli kargalar, guguk
kuşu, sülün, çulluk, şahin ve doğan, leylek, baykuş ve türleri gibi kuşlar, tilki, kurt,
çakal gibi yırtıcılarla beraber karaca, kirpi, tavşan, fareler, gelincik, porsuk, sansar,
ayı, yaban domuzu ve sincap bölgeye has hayvan türleridir.
22 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 9 Dağ Keçisi
Ormanların derinliklerine girildikçe yaban hayatı da çeşitlenmektedir. Bunlardan en
ilgi çekenleri vaşak, yabani kedi,
kızıl
geyik,
alageyik,
yaban
keçisi, yabani koyun ve Avrupa
kunduzu olarak sayılabilir.
Görüldüğü üzere son derece
hassas bir yaban hayatı olan
bölge, türü tehlikede olan ve
koruma
canlılara
altında
da
yer
ev
alan
sahipliği
yapmaktadır.
Fotoğraf 10 Vaşak
23 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Kuş gözlemleri de son yıllarda
ilgi uyandıran bir gezi aktivitesi
haline gelmiştir. Kaş ormanları
içerisinde bu tarz yürüyüşlerin
yapıldığı bilinmektedir. Bu tarz
gözlemler
yüksek
seviyede
sabır ve dikkat gerektirmektedir.
Deniz canlıları ise yine son
Fotoğraf 11 Sülün
derece
zengin
bir
faunaya
sahiptir. Konu ile ilgili olarak Kaş deniz altı yaşamını haritalandırmış ve fotoğraflamış
olan Murat Draman’ın “Kaş Sualtı Rehberi”nde ayrıntılı şekilde incelenmesi tavsiye
olunur.
Fotoğraf 12 Dalış, Kaymakam Özel Arşivi 24 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 14 Orfoz
Akya, Akdeniz genelinde yaygın
olarak
bulunan,
büyüklüğü
2m
civarına kadar çıkabilen özel bir
balıktır. Kaş ve çevresinde de bu
tür balıklar önemli yer tutmaktadır.
Fotoğraf 13 Akya
25 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.1.
Tarihi Geçmiş Likya MÖ 2000
Persler MÖ 546
Kıbrıs Krallığı MS 1361 Osmanlı MS 1426 Helen MÖ 336
Korsanlar MÖ 180
Teke Beyliği MS 1308
İtalya MS 1919
Selçuklular MS 1085
Roma MÖ 65
Bizans MS 395
Türkiye Cumhuriyeti 1921
Teke Yarımadası olarak adlandırılan bölgede MÖ 2200’lü yıllardan itibaren Akdeniz Bölgesinde yoğun ticari ilişkileri olan Likya
Uygarlığı Kaş’ın tarihinde önemli yer tutmaktadır. Bu uygarlık, sosyal, iktisadi, mimari ve kültürel bakımdan bölgede yaşamış olan
diğer uygarlıklardan farklı bir konumdadır. Kaş bölgesinde bu uygarlığa ait sayısız eser bulunmaktadır. Bu uygarlığın önemli
yerleşim yeleri Phellos (Çukurbağ Mahallesi), Trysa (Gölbaşı), Teimussa (Üçağız), Kekova Adası (Batık Şehir), Simena (Kaleköy),
Apollonia (Kılınçlı), Kyeneai (Yavıköy), Kalkan (Kalamaki), Xhantos (Kınık) ve Patara (Gelemiş) olarak sayılabilir.
26 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Görüldüğü üzere Kaş yarımadasında bugün hali hazırda yaşamakta olan nüfustan
daha yoğun bir nüfus varlığının Likya döneminde yaşamış olması kuvvetle
muhtemeldir. Çünkü bu şehirler dönemin şartları düşünüldüğünde metropol olarak
adlandırılabilecek boyutlardadır.
2.1.1. Antik Kentler20 2.1.1.1.
Phellos (Felen Yaylası) Bugünkü Çukurbağ ve Pınarbaşı Köylerinin hemen yakınında kurulmuştur. Kaş’a 12
km mesafededir. Ağullu Köyünden ayrılan yolla Pınarbaşı Köyüne varılır. Buradan
yaya olarak 15-20 dakikada varılmaktadır. Felen yaylası üzerinde manzaralı bir sırt
üzerine kurulmuş müstahkem bir savunma şehridir.
Dağın
surla
tepesinde
çevrili,
çok
eski ve küçük bir
Likya
kenti
olan
Phellos‘ta,
oldukça
kabartmalı
ve
kitabeli
vardır.
mezarlar
Birlik
tipi
sikkelerden burada
da
bulunmuştur.
Kentte oda tipi bir
Şekil 4 Phellos Antik Kenti
mezar
yanında
kayaya
oyulmuş
kabartma bir inek
tasviri
vardır.
Akropol üzerindeki sura bitişik olan rektogoal şekilli yapı muhtemelen bir gözetleme
kulesidir. Phellos’un likçe isminin Veninda olduğu sanılmaktadır.
20
Antalya İl Çevre Durum Raporu, 2011, s128, doğrudan alıntıdır. 27 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.1.1.2.
Trysa Demre yolu üzerinde bulunmaktadır. MÖ VII. Yy’a kadar tarihi olduğu bilinmektedir.
Kentin Likçe adı “Trus”dur. Geniş bir alanı kaplamakta ve halen antik izleri
taşınmaktadır.
2.1.1.3.
Teimussa (Üçağız) Kaş’a 34 km mesafededir. Tamamı asfalt bir yolla küçük birkaç köyü geçerek
varılmaktadır. Kekova’ya gitmek isteyenler arabalarını burada bırakarak teknelerle
ulaşabilirler. Çok kısa bir zamanda takriben 10 dakikada Kekova adasına varılır.
Likçe birçok kitabeleri bulunan Teimussa, en eski Likya kentidir. Bu kitabelerin bir
kısmında ikinci kumandan diye bir şahıs tanıtılmaktadır ki; bu komutanın Likya’lı
Perikles’e bağlı kimselerden biri olduğu sanılmaktadır. Bu Şehirdeki kalıntıların
hemen hepsi kaya ve Lahit mezarlığıdır. Kaya mezarlarında Likçe kitabeler
bulunmaktadır. Roma devirlerinden kalma lahitlerin ön ve arka yüzlerinde bazı
hayvan figürlerine rastlanmaktadır.
Şekil 5 Teimussa 28 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Üçağız Köyünde çok sayıda pansiyon, lokanta ve diğer turistik işletmeler vardır. Çok
sakin ve küçük bir yer olması nedeniyle turistlerin uğrak yerlerindendir.
2.1.1.4.
Kekova Adası (Batık Şehir) Hemen Üçağız köyünün karşısında motorla 10 dakika mesafededir. Son yıllarda
yatların uğrak yeri olmuştur. Tersane koyu denilen yerde eski bir kilise kalıntısı
hemen dikkati çekmektedir. Birçok yıkıntı mevcuttur. Ayrıca ada boyunca bir tekne ile
ilerken su altında kaldığı sanılan batık bir antik şehrin izleri görülebilir. Burada dalış
yapmak yasaktır. Herhangi bir kazı çalışması yapılmamıştır.
2.1.1.5.
Simena ( Kaleköy) Ulaşım sadece deniz yoluyladır. Üçağız Köyünden ve Andriake’den teknelerle
ulaşılmaktadır. Simena’nın tarihi Likya birliğine girişinden yani IV yy‘dan beri
bilinmektedir. Kaleköy, eski Simena’nın Nekropol alanı üzerine kurulmuştur. İç kalede
eski Likya kentlerinin en küçük anfisi, kaya içine oyulmuş vaziyettedir. Kale’de Likya,
Roma ve Selçuklular zamanından kalma sur duvarları ve mazgallarla, en az üç
uygarlığın izleri görülmektedir. Birçok turistik broşür ve posterde deniz içinde görülen
lahit Kaleköy’dedir. Bu mezar muhtemelen bir çocuğa aittir son yıllarda birçok yerli ve
yabancı yatlar demir atmaktadır. Bazı pansiyonlar ve restoranlar turistlere hizmet
vermektedirler.
2.1.1.6.
Aperlai (Kılınçlı) Kaş’a 22 km uzaklıktadır. Üçağız yolu üzerinde bulunur. Köye gelindikten sonra antik
kente yarım saat yürüyerek varılır. Antik kent oldukça yüksek bir kayalığın üzerinde
kurulmuştur. Prizmal gövdeli altı mezar anıtı görülmektedir. Bu mezarlar tiyatronun
etrafında bulunmaktadır.
2.1.1.7.
Kyeneai (Yavıköy) Kaş‘a 23 km mesafede olup, Demre-Kale yolu üzerindedir. Yalıköy’den 15 dakika
sonra antik kentin kalıntıları başlamaktadır. Köye yaya olarak gidilmektedir. Kayalara
oyulmuş mezarlar ve kalıntılar bulunmaktadır.
29 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.1.1.8.
Kalkan (Kalamaki) Kaş‘a 25 km mesafededir. Fethiye yolu üzerindedir. Görülmeye değer bir koyun
üzerinde kurulmuştur. Yakın zamana kadar balıkçılık, zeytincilik, sabunculuk yapılan
bu yerde turizm, son yıllarda çok gelişmiştir. Bugün otelleri, pansiyonları, lokantaları
ve hediyelik eşya dükkanlarıyla bölgenin önde gelen turizm yerlerinden biri olmuştur.
Likya bölgesinde yer alan Kalkan, Büyük İskender’in Anadolu Seferi sırasında
Makedonya Krallığı’nın kontrolüne girmiştir. Daha sonra sırasıyla, Roma, Müslüman
ve Anadolu Selçukları egemenliklerini yaşamıştır. Selçuklu devletinin yıkılması ile
Tekeoğulları Beyliği‘ne bağlanmıştır. I. Beyazıt (Yıldırım) zamanında Osmanlı
topraklarına katılmıştır. Eski adı Kalamaki olan Kalkan denize dik inen bir yamacın
üzerinde kurulmuştur. Lodosa açık olan küçük kıyısında yat limanı vardır. Yatlar tüm
ihtiyaçlarını buradan gidermektedirler.
2.1.1.9.
Xhantos (Kınık) Kaş‘a 45 km mesafededir. Kınık köyünden 10 dakika sürer. Eşençayı kıyısında
kurulmuştur. Likya Birliliğinin başkenti olan bu yerin Likya dilinde adı Arnna’dır.
Hemeros
İlliada’sında
Likyalı
kahraman
Bellerophontes’in
torunu
Sarpedon,
Troyalarla birlikte savaşarak büyük kahramanlıklar gösterdiğini anlatmıştır.
Homeros, Sarpedon’un çok uzaktan, Xhantos ırmağının aktığı vadiden geldiğini
belirtir. Sarpedon Bellerophontes’ten miras kalan topraklarda hüküm sürmektedir.
Antik yazarlara göre Xhantos’un kurucusu Girit kökenli kahraman Sarpedon’dur.
Şehrin akropolisinden elde edilen yüzey buluntuları, yerleşme tarihinin M.Ö. 545’teki
Pera işgali sırasında Harpagos’a karşı sonuna kadar direnen kent halkı Likya’ya
örnek olmuştur. Ancak bu kahramanca savunmaya karşın işgali engelleyememiştir.
Aynı şekilde Atina hegomanyasına da karşı koymuş, dilini ve kültürünü korumaya
çalışmıştır. Büyük İskender’in fethinden sonra Antıgonoslar, Pitamolomoslar, ve
Seleukoslar‘ın egemenliğini yaşamıştır.
30 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 6 Xhantos, Letoon, Patara Rodos adasının yönetiminden sonra Roma’nın denetimine girmiştir. M.Ö. 42’de
Roma‘daki iç savaşlar sırasında Brütüs‘ün yıkıma uğrattığı kent hemen hemen
yeniden kurulmuştur. M.Ö. 43’de Pamhylia ile birlikte imparatorluk eyaleti olmuştur.
İmparator Neron döneminde kısa bir süre bağımsızlığını kazanmış 73-74‘te ise
yeniden Likya-Pamfilya Eyaleti sınırları içine alınmıştır. Bizans döneminde surlar
onarılmış ve tepenin doruğuna bir manastır yapılmıştır.
Antik kentte ilk araştırmalar 1838‘de İngiliz Charles Fellows tarafından yapılmış ve
görkemli mezar anıtları British Museum’a taşınmıştır. 1950‘den itibaren Fransız
ekiplerinin çalışmaları başlatılmıştır. Kent, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde
olmak üzere üç kez onarılarak eklerle güçlendirilmiştir. Batıda ve güneyde M.Ö. 5. yy
surlarının kalıntıları görülebilir. Ancak çoğu yerde klasik dönem duvarları Roma ve
Bizans duvarlarının altında kalmıştır. Güneyde M.Ö. 2. yy’a it Helenistik kapı yer alır.
Bu kapının arkasında İmparator Vespassionus’a adanan dar düzenli zafer kemeri
görülebilir.
31 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 15 Mezar, Xhantos, British Museum Güneybatıda kentin ilk kurulduğu yer olan Likya akropolisi vardır. Artemis’e ait olduğu
düşünülen bir tapınağın kalıntıları ile bir Bizans kilisesi akropoliste yer alır. Kentin
kuzeyindeki Roma Akropolisi’nde ise görkemli bir manastır dikkati çeker. Likya
Akropolisinin kuzeyinde 2. yy’a tarihlendirilebilecek bir roma tiyatrosu vardır. Sahnesi
iki katlı olan yapının Bizans döneminde oturma yerleri sökülerek sur yapımında
kullanılmıştır.
Tiyatronun kuzeyi MÖ 2. yy ya da 3. Yy’a tarihlendirilebilecek dörtgen planlı agora
staolarla çevrilidir. Agoranın doğu girişi iyi korunmuştur.
Antik kent asıl ününü bir çoğu yurt dışında bulunan mezar anıtlarıyla kazanmıştır.
Nereitler Anıtı, Harpiler Anıtı, Paya ve lahiti, Aslanlı Mezar en tanınmışlarındandır.
Kentin kuzeydoğu ucunda Roma akropolisi’nin doğu eteğinde kaidesi görülen Aslanlı
32 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Mezar, bilinen en eski Likya mezarıdır. M.Ö. 6yy’a tarihlendirilen anıt mezarın
kabartmaları British Museum’dadır. Tiyatronun batısındaki Harpiler Anıtı 5,43 m
yüksekliğindeki kule biçimindeki monolit kaidenin üzerindeki mezar odasında alır.
Anıtın toplam yüksekliği 8,87 m dir. Mezar odası, özgün olanları British Museum‘da
sergilenen kabartmalarla bezeliydi. Kabartmalarda kral, eşi, çocukları ve ailenin diğer
üyeleri betimlenmiştir. Anıt, adını kabartmalarda yer alan ve Harpiler olarak
adlandırılan yarı kadın yarı kuş mitolojik varlıklardan alır. Güneydeki Nereitler Anıtı
MÖ 5 yy’ın sonuna tarihlenir. Yerinde yalnızca temelleri görülebilen anıt, British
Musum’dadır.21
Fotoğraf 16 Xhantos, British Muzeum 21
http://en.wikipedia.org/wiki/Nereid_Monument 33 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Kabartmalı frizlerle bezeli yüksek bir kaide ile ön sütunlarla çevrili üst bölümden
oluşur. Sütunlar üçgen alınlıklı bir çatıyı taşırlar. Mezar odası yüksek kaidenin
içindedir. Anıt adını sütunlar arasıdaki Nereit heykellerinden alır. Likyalı bir satrapın
gömütüdür. Roma akropolisinin doğusundaki paye ve lahitte (M.Ö. 4.yy) British
Museum’da sergilenen yapıtlardan birisidir. Kabartmaların bir bölümü İstanbul
Arkeoloji Müzesi’nde, diğer bölümü B. Museum’da bulunan Yazıtlı Mezar Anıtı ya da
Obelisk, Satrap Kherei’e aittir. M.Ö. 5.yy’a tarihleşen anıt mezar dört yüzünde Likya
yazıtı bulunan bir kaide ile mezar odasından oluşur. Yüksekliği yaklaşık 2 m‘ yi bulan
anıtın mezar odası, Satrap‘ın zaferlerini gösteren kabartmalarla bezelidir. Ayrıca
çatının üstünde Satrap’ın heykeli yer almaktadır.
Fotoğraf 17 Xhantos, British Museum Harpiler Anıtı‘nın güneyindeki M.Ö. 4.yy’a tarihlenen Likya kule mezarı; Likya
mezarlığının özgün bir örneğidir. Toplam yüksekliği 8,59 m olan anıt mezarın, blok
taşlarından yapılma kulesi güreş resimleri ile bezeliydi. Kabartmalar, İstanbul
Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Kulenin üzerindeki 3,56 m yüksekliğindeki
lahit, sivri kemerlidir. M.Ö. 4.yy’a ait bir başka mezar da Roma Akropolisi’ndedir.
34 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.2.
İktisadi Yaşantı Kaş ilçesi iktisadi yaşantısı turizm faaliyetleri ile birlikte yüksek kırsalda tarımsal
faaliyetleri de içeren bir yapıdadır. Turizm, Kaş ilçe merkezinde, Kalkan Saklıkent ve
Patara beldelerinde yoğun olarak sürdürülmektedir ancak ilçenin doğal sınırları, son
derece yüksek yapısı turizm faaliyetlerinin genişlemesine izin vermemektedir.
Tarımsal üretim incelendiğinde ise yüksek kırsal kesimde yürütülen aile işletmeleri
şeklinde tanımlanabilecek hayvancılığa dayanan bir tarımsal üretim yapısının yanı
sıra, Kınık başta olmak üzere bazı mahallelerde de yoğun örtü altı üretim faaliyetleri
devam etmektedir. Kaş’ın en yüksek mahallesi olan Gömbe’de ise elma üretimi ve
bileşenleri olan soğuk hava depoculuğu gelişmiş durumdadır.
Bunların yanı sıra, Kaş'ın yoğun orman varlığına sahip bir ilçe olması nedeniyle
ormancılık faaliyetlerine de rastlanabilmektedir.
2.3.
Kırsalda İktisadi Yaşam Kaş kırsalı, yüksek kesimler, ovalar-havzalar ve sahil kesimi olarak 3 ana bölümde
incelenebilir. Bu 3 farklı coğrafi konumda bulunan mahallelerin farklı tarımsal ürün
üretimi bulunmaktadır ve ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yüksek kesimlerde yer alan mahalleler çok küçük arazilere sahip aile işletmeleri
şeklinde tarımsal ve hayvansal üretim faaliyetlerinde bulunmaktadır. Bu aileler
kendilerine yetecek düzeyde üretimi yaparak, üretim fazlasını yerel pazarlara
ulaştırmak suretiyle gelir elde etmektedir. Tarımsal üretim de kendi içerisinde çeşitlilik
göstermektedir. Küçük arazilerde yetiştirilen sebze, meyve, kuru meyve gibi ürünlerin
yanı sıra, ailenin et ve süt ihtiyacını karşılayacak düzeyde büyük ve küçükbaş hayvan
da çiftlik faaliyetleri arasında yer almaktadır. Küçükbaş hayvan varlığı bölgede gerek
yerleşik çiftçilerde gerekse göçer olarak adlandırılan yörük toplumunda keçi önemli
bir unsurdur. Dayanıklılık, et ve sütün yanı sıra yününden de faydalanılması,
ormanda yer alan besin kaynakları keçi üretimindeki önemli nedenlerin başında yer
almaktadır.
35 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Ovalarda yürütülen faaliyetler de yüksek kesimlerden ve sahil kesiminden farklıdır.
Burada az da olsa tarımsal arazi varlığı ve bu kapsamda üretimi yapılan tahıl, yüksek
kesimlerdeki zeytin, badem, elma vs gibi meyve ve diğer sebzelere ek olarak
üretilmektedir. Köyler yüksek kesimlerdeki köylerle kıyaslandığında göreceli olarak
büyüktür ve hane sayısı fazladır. Bu köylerin başlıcaları Kasaba, Dirgenler,
Gökçeören, Sarıbelen ve Bezirgan olarak sayılabilir. Bu köylerin bazılarında yer yer
örtü altı üretim görülmektedir ve burada üretilen marul, biber başta olmak üzere diğer
sebzeler ihracata konu olan ürünlerdir.
Sahil
kesiminde
bölgesi
ise
tarımsal
Bölgesi'ndeki
Kınık
Akdeniz
önemli
merkezlerden birisidir. Burada
yoğun örtü altı üretim ve
seracılık faaliyetleri bütün yıl
boyunca devam etmektedir.
Kınık ovasının verimli arazi
yapısı ve iklim kuşağı, yoğun
faaliyetlere
tarımsal
olanak
sağlayan,
ihracat
ağırlık
üretimin
gerçekleşmesini
olanaklı kılmaktadır. Ovada
yürütülen tarımsal faaliyetler
kimi
teknoloji
seralarda
yüksek
kullanılmasını
içerebilecek
da
unsurları
barındırmaktadır.
Fotoğraf 18 Kapya Biberi
36 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI 2.4.
Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması İlçe Merkezinde İktisadi Yaşam Kaş ilçe merkezi ağırlıklı olarak turizm ve turizme dayalı faaliyetlerin yürütüldüğü,
sınırları ilçenin coğrafi yapısı ile belirlenmiş şekilde oluşmuştur. Turizm faaliyetleri yaz
aylarında, özellikle Temmuz ve Ağustos aylarında son derece yoğun gündüz ve gece
aktiviteleri ile birlikte sürdürülmektedir. Doğal sınırların verdiği kısıtlı inşaat alanları,
Kaş'ın pansiyonculuk, başka bir ifadeyle küçük otel işletmeciliği alanında gelişmesini
sağlamıştır. Yatak sayıları, işletmelerin sunduğu olanaklar, büyük turizm ilçeleri olan
Alanya, Kemer gibi ilçelerden son derece farklıdır.
İlçe merkezinde klasik anlamda yürütülen ticari faaliyetler, kafe restoranlar, inşaat
emlak sektörü gibi alanlar da turizmin yanında ilçe halkına hizmet etmektedir.
2.5.
Kaş’ta Turizm Turizm faaliyetleri yukarıda da bahsedildiği üzere Temmuz ve Ağustos aylarında en
yüksek noktasına ulaşmaktadır. Kaş doğal coğrafyasının çetin yapısı, büyük
otelciliğin dolayısıyla kitle turizminin yapılamaması, Kaş'ın küçük işletmecilikte
gelişmesini ve bununla beraber konvansiyonel turizm aktivitelerinin dışında farklı
olanakların konuklara sunulması gibi alanların gelişmesini sağlamıştır.
Günümüzde konvansiyonel
turizm
(kitle
faaliyetleri
turizmi)
çerçevesinde
sunulan
'herşey
dahil'
sistemi,
yani
kişinin
yaşadığı
yerden
alınarak
boyunca
bütün
tatili
ihtiyaçlarının karşılandığı ve
tekrar
bırakıldığı
Fotoğraf 19 Kaş Gece Eğlencesi
yaşadığı
yere
sistem
Kaş'ta
uygulanma imkanı olmayan
37 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması bir sistemdir. Öncelikle konvansiyonel sistemi kısaca incelemek gerekirse, turistin,
otele geldiği andan itibaren planlı bir şekilde yiyecek, içecek, eğlence, dinlenme,
spor, animasyon, çocuk bakımı ve sair faaliyetlerle meşgul edilmesi gereği
malumdur. Kapalı sistem olarak da adlandırılan bu sistemde kişi, sunulan bu
olanaklardan faydalanırken, otel dışında herhangi bir faaliyete gerek maliyeti gerekse
fiziki şartlar bakımından son derece kısıtlı bir şekilde faydalanabilmektedir.
Ancak Kaş'ta durum bundan farklıdır, şöyle ki, Kaş'ın doğal coğrafi sınırları
kapsamında sunulan küçük işletme konseptinde turiste, büyük konvansiyonel
işletmelerde sunulan imkanlardan farklı imkanlar sunulması gereği ortaya çıkmıştır.
Daha açık bir ifade ile sadece oda ve kahvaltı sunan bir işletme mecburen Kaş'ta
faaliyet gösteren farklı turizm aktiviteleri yürüten kurumlarla işbirliği yapmak zorunda
kalmıştır. Bu durum zaman içerisinde karşılıklı işbirliğini zorlayarak, Kaş ve
çevresindeki doğa turizmi aktivitelerinin gelişmesini ve mevcut konvansiyonel turist
yapısından farklı bir turist yapısının, alternatif aktivitelerde ve sokakta yorulan turist
çeşidinin bölgeye çekilmesini sağlamıştır.
Bu etkileşim ve gelişim çerçevesinde, Kaş'a gelen turist, oda ve kahvaltı tarzı
konaklaması sonrasında, dalış, doğa yürüyüşü, tekne turları, bisiklet turları, kanyon
yürüyüşleri, binicilik, kırsal turizm gibi birçok aktiviteyi Kaş merkezli turizm acentaleri
aracılığı ile yürütebilme imkanına kavuşmuştur. İşte bu durum, Türkiye'de eşine
rastlanmayan, çok farklı bir turizm çeşidi olan 'alternatif turizm' faaliyetlerinin
gelişmesini de beraberinde getirmiştir...
2.5.1. Sezon Turizmi Kaş’ta sezon turizmi, diğer tatil yörelerinde olduğu gibi Temmuz ve Ağustos aylarında
en yüksek seviyesine ulaşır. Turistlerin giriş ve çıkışlarının takip edilebileceği somut
bazı veri kaynakları bulunmaktadır ancak %100 doğrulukta istatistiki veri elde
edilmesi ülkemizdeki diğer sektörlerde olduğu gibi kolay değildir.
Ancak, Kaş İlçe Turizm Müdürlüğü bünyesinde bulunan istatistikler Kaş’ın sezon
turizmine ışık tutmaktadır. Bu verilere göre 2014 yılında Kaş’ı 284.200 yabancı,
38 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 150.000 yerli turist olmak üzere toplam 434.200 adet turist ziyaret etmiştir. Bu rakam
konaklama olarak algılanmaması gereken, tahmini olarak oluşturulmuş bir rakamdır.
Fotoğraf 20 Kaş, Likya Mezarı ve Şehir Buna ek olarak bazı kayıtlı veriler de Kaş’ın ziyaretçi sayısının tahmin edilmesinde
önemli rol oynamaktadır. Şöyle ki; Patara Plajı’nı ziyaret eden biletli kişi sayısı
144.603 ve Xhantos Antik Kentini görmeye gelen kişi sayısı ise 37.796 olarak tespit
edilmiştir.
Bunlara ek olarak Kaş-Meis Adası gidiş ve geliş sayısı da kayıtlı bir rakam olup, 2014
yılı için 27.226 kişinin Meis Adası’na gittiği ve 27.204 kişinin ise Meis Adası’ndan
geldiği tespit edilmiştir.
Kaş’ta yer alan bir diğer konaklama alanı ise Kaş Marina’dır. Burada demirleyen
yelkenli ve yatlara ait istatistikler de önem arz etmektedir. Marinada sabit olarak bağlı
39 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması şekilde duran 370 tekne bulunmaktadır, bununla beraber 2014 yılında 2.191 tekne
marinayı çeşitli dönemlerde ziyaret etmiştir.
2.5.2. Kaş Otel Altyapısı Kaş otelleri yukarıda yapılan değerlendirmelerde de belirtildiği gibi coğrafi sınırlar ve
koruma alanları nedeniyle diğer turizm merkezlerine göre küçük işletmeler olarak
adlandırılabilir. Bugünkü rakamlarla Kaş genelinde 168 otel/pansiyon bulunmaktadır
ve bu konaklama merkezleri 3303 oda ve 7182 yatak ile hizmet vermektedir. Basit bir
hesaplama ile ortalama oda sayısı yaklaşık 19 civarındadır, başka bir ifade ile
otellerde ortalama 19-20 civarında oda bulunmaktadır.22
Ölçek
ekonomileri
değerlendirildiğinde,
Kaş
ilçesinin
otel
küçük
işletmelerinin
maliyetler
bakımından büyük otellere göre
dezavantajlı olduğu söylenebilir.
Ancak, otel müşterisinin otelde
geçirdiği
vakit
ve
aktiviteler
düşünüldüğünde Kaş otelcileri
veya pansiyoncularının net bir
şekilde maliyet avantajı olduğu
açıktır. Şöyle ki, Kaş otellerinde
ve
pansiyonlarında
konaklayanlar
sadece
geceyi
geçirmek için otellere ihtiyaç
duymaktadırlar, bunun dışındaki
bütün aktiviteler
Fotoğraf 21 Kaş, Çarşı
verilmektedir ve otele ekstra bir maliyeti bulunmamaktadır.
otel
dışında
22
www.kasportal.com 40 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Bu esnek yapının gerekliliği de sezon tabanlı çalışma düşünüldüğünde son derece
makul ve mantıklıdır. Kaş’ta sezon dışında çoğu otel kapalı konumdadır ve
maliyetlerini sıfırlanması için en uygun yöntemdir.
Otel ve pansiyonların çoğunluğu oda kahvaltı usulü çalışmaktadır. Bu durum da yine
yukarıda belirtilen maliyet avantajları ile beraber, Kaş turistine otel dışındaki sunulan
aktivitelerden kaynaklanmaktadır.
Fotoğraf 22 Kaş, Merkez Bu çerçevede, Kaş turizmi birbirine bağlı olarak faaliyet gösteren sektörün alt
sektörleri şeklinde işbirliği içerisinde var olmaktadır. Daha açık bir ifade ile otelciler,
dalış okulları, tekne turları, turizm acentaleri birbirlerini destekleyen, birisi olmadan
diğerinin olamayacağı şekilde oluşmuş bir turizm sektörüne sahip olan Kaş, bu
haliyle diğer turizm bölgelerinde farklıdır.
41 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.3. Koylar ve Plajlar Kaş kıyı bandı birçok koy ve plaja ev sahipliği yapmaktadır. Bu plajlar ve koylar
karadan ve denizden ulaşılabilen doğal plajlardır ve bazıları dünyaca üne sahiptir.
2.5.3.1.
Büyük Çakıl Plajı Kaş Limanından doğu yönüne doğru
gidildiğinde yaklaşık 2km sonra karşımıza
çıkan koydur. Kaş’ın popüler plajlarından
birisi olup, plaj içerisinde şezlong ve
şemsiye hizmeti ile birlikte yiyecek içecek
işletmesi de bulunmaktadır.
Büyük Çakıl Plajı da Kaş kıyı bandı
genelinde olduğu gibi zengin bir sualtı
fauna ve florasına sahiptir. Ziyaretçiler
sualtı yaşamını amatör şekilde kendi
şnorkel
ve
paletleriyle
deneyimleyebilirler.
keşfedip
Fotoğraf 23 Kaş ‐ Büyükçakıl Yolu
Büyükçakıl plajı Kaş’ın büyük
plajlarından birisidir. Ulaşım son
derece
kolay
olup,
gerek
yürüyerek, gerekse araçla veya
bisikletle rahatlıkla gelinebilir.
Fotoğraf 24 Büyükçakıl Plajı
42 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI 2.5.3.2.
Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Küçük Çakıl Plajı Küçük
Çakıl
Plajı
Kaş
ilçe
merkezinde yer alan, daha çok
yakın otellerde kalan müşterilere
yönelik küçük bir plajdır. Bu
plajda
sezonda
oldukça
güç
yer
bulmak
olup,
kayalık
yerlerde
amatör
deneyimleri,
balık
yaşamı
gözlemi
Otelden
fazla
dalış
ve
sualtı
yapılabilir.
uzaklaşmak
istemeyen kimseler için uygun
bir plajdır.
Şekil 7 Kaş ‐ Küçükçakıl Yolu
Fotoğraf 25 Küçükçakıl Plajı 43 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.3.3.
Akçagerme Plajı Akçagerme Plajı, Kaş’tan Kalkan yönüne gidilirken yol kenarında yer alan, Büyük
Çakıl ve Küçük Çakıl Plajlarına göre daha büyük bir plajdır. Plajın karşısında yer alan
yarımada görüntüsü eşliğinde sığ bir deniz yapısı çocuklar ve yaşlılar için uygundur.
Bununla beraber Kaş Kaymakamlığı tarafından faaliyete alınan ve tepe üzerinde yer
alan restoran ve piknik alanı da büyük aileler için uygun faaliyetler sunmaktadır.
Şekil 8 Akçagerme Plajı 2.5.3.4.
İnceboğaz Plajı İnceboğaz Plajı Kaş ilçe merkezinden yarımada istikametine gidilirken yarımada
girişinde yer alan, hem kapalı koya hem de açık denize doğru bakan bir plajdır. Açık
denize bakan kısmı kimi zaman rüzgara ve dalgaya maruz kalır. Manzara
bakımından açık deniz görüntüsü ve adaların olması, şehre olan yakınlığı diğer
plajlardan farklılık yaratan özelliğidir.
44 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 9 İnceboğaz Plajı Fotoğraf 26 İnceboğaz Plajı 45 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.3.5.
Kaputaş Plajı Kaputaş Plajı, uluslar arası üne sahip bir plajdır. Kaputaş Kanyonu’nun çıkışında yer
alan plaj ve koy, yabancı basında yer alan, tur otobüslerinin ve diğer ziyaretçilerin
mutlaka görmeden geçmedikleri bir plajdır. Bu plajın kıyısındaki turkuaz rengi
dünyada son derece nadir olarak beliren bir deniz rengidir. Bu rengi sağlayan katman
deniz yüzeyinden 1-,1,5 metre kadar derinlikte bir katmandır ve dalış yapıldığında bu
katman geçildiğinde altta muhteşem bir deniz manzarası oluşur. Mutlaka görülmesi
gereken çok önemli bir plajdır.
Kaputaş Plajına karayolunun yanı sıra deniz yolu ile de ulaşılabilmektedir. Kaş
Limanı’ndan hareket eden turist tekneleri çeşitli adalara uğradıktan sonra Kaputaş
Plajı’nda durmak suretiyle denize girmeye ve plajı ziyaret etmeye olanak
tanımaktadırlar.
Şekil 10 Kaputaş Plajı Kaputaş Plajı’na yapılan tekne turları aynı zamanda plaj yakınında bulunan bir
mağaraya da botla ulaşım imkanı sunmaktadır.
46 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 27 Kaputaş Plajı 2.5.3.6.
Patara Plajı Patara Plajı da koruma altında olan ve uluslar arası üne sahip olan bir plajdır.
Akdeniz’deki en uzun doğal kıyı bandına sahip olan bu alan, aynı zamanda caretta
carettaların yumurtlama alanıdır. Bütün kıyı bandı ve arkasında bulunan tarihi alanlar
koruma altındadır. Plaja giriş ve çıkışlar kontrol altındadır ve bir güvenlik ve sair
hizmetlerden sorumlu bir plaj işletmesi de bulunmaktadır. Mutlaka görülmesi
gereken, bazı filmlerin çöl sahnelerinin de çekildiği Türk sinemasında yeri bulunan bir
plajdır. Kaş’a olan uzaklığı yaklaşık 40km civarındadır.
47 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 11 Patara Plajı 2.5.4. Dalış Turizmi Kaş, Akdeniz Bölgesinde yer alan en önemli dalış merkezlerinden birisidir. Dalışlar
kurumsallaşmış
dalış
okulları
ve
personeli
tarafından
yürütülmekte
ve
yönlendirilmektedir. Kaş denizaltı flora ve faunasının zengin yapısı, adaların denize
yakın olması, yarımada gibi denize doğru uzanan uzantıların bulunması dalışa
müsait yapıyı oluşturmaktadır.
48 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 12 Kaş Dalış Noktaları23 2.5.4.1.
Dalış ve Turizm Dalış turizmi, deniz altı yaşamını deneyimlemek isteyen yerli ve yabancı turistlerin
rabet ettiği bir turizm çeşididir. Bu turizm çeşidi, sezondan bağımsız, kendine has
yapısı olan ve bu kapsamda turizme son derece olumlu katkılar yapan bir turizm
çeşididir.
Yukarıdaki bölümlerde izah edildiği üzere, Kaş’taki otel ve turizm sektörünün
kendisine has yapısı kapsamında gelişen alternatif turizm olanaklarının başında dalış
turizmi gelmektedir. Dalış okulları ve acentaler, konuklarına amatör ve profesyonel
şekilde dalış olanakları sunmaktadır.
23
Murat Draman, Kaş Diving Guide 49 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 28 Kaş, Balıkadamlar Dalış turizminin bir diğer bileşeni ise Ankara, İstanbul gibi büyük illerde gerek
üniversitelerde gerekse diğer kurumlar altında oluşturulan dalış kulüplerinin yapmış
oldukları dalış turlarıdır. Örneğin Ankara’da birçok dalış kulübü bulunmaktadır ve bu
kulüpler rutin olarak Türkiye’nin farklı kıyılarına dalış turları düzenlemektedir. Bu
kulüplerin bir başka özelliği ise, genelde öğrencilere ve amatör dalgıçlara hizmet
etmeleri çerçevesinde düşük fiyatlardan dolayı sezon dışı tur organize etmeleridir. Bu
durum Kaş için hedeflerden birisi olan turizm sezonunun uzatılmasında çok önemli
rol oynamaktadır.
2.5.4.2.
Dalış Okulları Dalış Merkezleri Bugün Kaş’ta yaklaşık 50 civarında seyahat acentası, 10 adet dalış merkezi 7 adet
su sporları yeterlilik belgesi bulunan acenta bulunmaktadır. Bu kurumsal yapılar,
Kaş’ta
dalış
turizminin
gelişmesine,
sezonun
uzamasına
önemli
katkılarda
50 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması bulunmaktadır.24 Bu kurumsal yapılar, dalış sertifikalandırma işlemleri ve bröve
verilmesi hizmetlerini de ayrıca yürütmektedir.
2.5.5. Tekne Turları Tekne turları, Kaş turistine yönelik olarak yürütülen bir başka faaliyet koludur. Kaş
Limanı’na bağlı olarak bulunan turist tekneleri günlük turlar düzenleyerek, Kaş ve
çevresinde bulunan önemli noktalarda kişilere denize girme, tarihi yerleri ziyaret etme
gibi
olanaklar
sunmaktadır.
Kaş ve çevresinde 2
adet ana tekne turu
hattı bulunmaktadır.
Doğu ve Batı olarak
ayrılabilecek
bu
hatlardan doğu hattı
öncelikle
Kaş
açıklarında bulunan
adalara, sonra çeşitli
Fotoğraf 29 Tekne Turu
koylara
uğramak
suretiyle
Kekova
Bölgesine uzanmaktadır. Turistler Kekova’da çeşitli hediyelik eşya ve kırsal ürünler
satan dükkanları ziyaret ettikten sonra açık hava müzesini ziyaret edebilmektedir.
Bununla beraber bazı deniz aktiviteleri de yine bu kapsamda Kekova’da turistlere
sunulmaktadır.
Batı hattı ise yine bazı adalara uğranarak verilen yüzme molalarının akabinde
Kaputaş Plajı’na ulaşılarak yapılmaktadır. Bu plaja denizden ulaşan ziyaretçiler
turkuaz renginin o eşsiz güzelliğinde denize girme imkanı bulmaktadır…
24
www.kasportal.com 51 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 13 Kaş Tekne Turu Güzergahları Bu tekne turlarına ilave olarak Kaş’ta özel tekne turları da yapan firmalar ve tekneler
bulunmaktadır. Ailelerin veya özel grupların bir araya gelmesiyle istenilen özel
güzergah ve rotalara ilişkin hizmet veren firma ve tekneler Kaş Limanı’nda
bulunabilir.
2.5.6. Likya Yolu Yürüyüşleri Likya yürüyüşleri Kaş’ın uluslar arası tanıtımında çok büyük önemi olan bir aktiviteler
bütünüdür. Likya Medeniyeti’nin bölgede yaygın olarak kurduğu yerleşim yerleri,
tiyatrolar, hamamlar ve sair tarihi yapıları birbirine bağlayan yol bugün için sayısal
veri şeklinde haritalara işlenmiştir ve sistematik olarak gerek acentalar gerekse kişiler
tarafından yürünmektedir.
52 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 14 Likya Yolu Haritası (Sayısal Veri, %100 Güvenilir) Likya Yolu, Kaş ve çevresinin tanıtımında büyük rol oynamaktadır. Birçok dilde
yapılan paylaşımlar, çekilen fotoğraflar, gerçekleştirilen kimi organizasyonlar
kapsamında belirli bir farkındalık oluşturulmuş ve bölge tanınır hale gelmiştir.
Bugün Likya Yolu’nun uluslar arası tanıtımdaki rolüne ek olarak, Kaş kırsal yaşantısı
ile bağlantısının kurulması, bununla ilgili platformların oluşturulmasının önemi
büyüktür. Bu projenin de önemli bir bileşeni olan Likya Yolu ile Kaş kırsal
yaşantısının entegrasyonu, gelecekte turizmcilere yeni turistik aktivitelerin önünü
açabilir. Likya Yolu netice itibariyle tarihsel öneme sahiptir ancak mevcut yaşam
formlarının bu çerçevede Likya Yolu ile entegre edilmesi “alternatif turizm” anlayışının
en önemli gereklerinden birisidir.
53 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Bu çerçevede Kaş ilçe sınırları içerisinde Likya Yolu Yürüyüşlerinin paket halinde
turizm piyasasına sunulması ve bu yol üzerinde yürüyüşçülerin yerel üretim, yaşam,
tarih, el sanatları, eğlence, inanç, vb. alışkanlık ve görsellerini görebilecekleri hatta
bizatihi katılabilecekleri konaklamalı veya konaklamasız destinasyon ve mola
yerlerinin oluşturulması unsuru bu fizibilite raporunda mümkün olduğunca işlenmeye
çalışılmıştır.
Likya Yolları, Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen bir proje ile
detaylı olarak incelenmiş ve haritalandırılmıştır. Antalya İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğü sahipliğinde yürütülen projede gerek tarihsel gerekse haritacılık ve
fotoğraflama anlamında önemli bir kayıt çalışması yapılmıştır.25
2.5.7. Doğa Yürüyüşleri ve Bisiklet Kaş’ta faaliyet gösteren acentalardan bazıları gelen talepler üzerine doğa yürüyüşleri
ve bisiklet gezileri düzenlemektedir. Bu yürüyüşler Likya yürüyüşlerinden bağımsız
olarak gerçekleştirilen belirli köyleri ve kırsal yaşantıyı gözlemlemek için yapılan
yürüyüşlerdir. Bu yürüyüşlerden bazılarında Kaş’ta yer alan ve geri planda kalmış
bazı kanyonları da içerecek şekildedir. Bu kanyonlarla ilgili detay bilgi ilerdeki
bölümlerde verilecektir.
Bisiklet ise yine bazı turizm acentaları tarafından Kaş’ın doğusunda Boğazcık
Mahallesi’ne doğru olan güzergahta ve Beldibi ile Kıbrıs Kanyonu arasında yer alan
bölümlerde yaptırılan bir aktivitedir.
Gerek yürüyüşler gerekse bisiklet turları talep tabanlı çalışan organizasyonlardır.
Alttaki fotoğraftan da görüleceği üzere turist bir yandan bedensel aktivitesini
yürütürken bir taraftan da doğal yaşama ilişkin gözlemlerini yapmakta ve manzara
eşliğinde önemli bir deneyim elde etmektedir.
25
www.likyayolu.gov.tr 54 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 30 Dağ Bisikleti, Kasaba Havzası’na Bakış Şekil 15 Trekking 55 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.8. Kuş, Bitki ve Yaban Hayatı Gözlemleri Kaş’ta yer alan turizm acentaları ve kimi doğa gözlemcileri, kuş, bitki ve yaban hayatı
gözlemlerine ilişkin de bazı alternatif turlar sunmaktadır. Bu tarz yürüyüşler yine talep
tabanlı olarak organize edilmektedir ve belirli bir sistematik yaklaşımda hareket
edilmesinin önemi büyüktür.
Kaş’ın zengin flora ve fauna yapısının önemi, turizm ile ilgilenen tüm kesimlerin
farkında olduğu bir gerçektir. Sezon dışında yani ilkbahar ve sonbaharda floranın ve
faunanın en aktif olduğu dönemlerde yapılan gezilerin gerek Kaş merkeze gerekse
Kaş kırsalına son derece önemli katkılar yapacağı bilinmektedir.
Şekil 16 Kuş Gözlemcisi 56 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.9. Jeep Safari Kaş’ta turistlere yönelik olarak sunulan bir diğer aktivite de Jeep Safari olarak
adlandırılan faaliyettir. Kaş merkezden arazi taşıtları ile başta Saklıkent olmak üzere
çeşitli kanyon, akarsu ve diğer doğal oluşumlara yapılan günübirlik turlar oldukça
rağbet görmektedir.
Fotoğraf 31 Jeep Safari, Çamur Banyosu 57 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.10.
At Safari At safari, atlarlara binilerek çeşitli rotaların yürünmesine ilişkin son derece ilgi çekici
bir aktivitedir. Patara Plajı’nda yaygın olarak yapılan bu uygulama yine Çukurbağ
Havzası’ndaki bir işletme tarafından Likya Yolu Yürüyüşü şeklinde de sunulmaktadır.
Yürüme aktivitesini atla yapmak isteyen, sağlık durumu elvermeyen kimseler için
ideal bir faaliyettir.
Fotoğraf 32 At Safari 58 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.11.
Rafting Rafting de yine diğer aktiviteler gibi Kaş’ta yoğun ilgi çeken bir faaliyettir. Kaş
merkezden veya diğer otel bölgelerinden araçlarla alınan turistler Eşen Çayındaki
uygun noktalarda botlara bindirilerek rafting yaptırılmaktadır. Eşen Çayı esas
itibariyle debisi yüksek bir çay değildir, dolayısıyla rafting çocukların da katılım
sağlayabileceği şekilde organize edilmektedir.
Fotoğraf 33 Rafting, Eşen Çayı 59 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.12.
Yelken Yelken sporu, Kaş’ta yeni yeni başlayan fakat son derece önemli bir potansiyel ihtiva
eden bir spordur. Kaş’ta yelken sporunun yerli ve yabancı turistlere yönelik bir
faaliyet olmasının dışında Kaş gençliğinin sezon dışı faaliyetleri ile ilgili ayrı bir önemi
bulunmaktadır. Şöyle ki, Kaş ilçesi, çetin coğrafi yapısı nedeniyle futbol, basketbol
gibi büyük saha gereksinimi olan sporlara elverişli bir ilçe değildir.
Fotoğraf 34 Kaş Yelken Klübü
Kaş gençliği, öğrenciler ve yetişkinler bu tarz spor alanlarının olmamasının
sıkıntılarını gerek yaz aylarında gerekse kış aylarında yaşamaktadır. İşte yelken
sporu, bu tarz problemler çözüm olabilecek, kişinin zihinsel ve bedensel gelişimine
son derece faydalı bir spordur. Kaş Yelken Klübü bu kapsamda altyapısına ilişkin kıt
kaynaklarla faaliyet göstermektedir ve desteğe ihtiyacı olan önemli bir kurumdur.26
26
http://kasyelkenkulubu.com/ 60 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.13.
Deniz Kanosu Deniz kanosu, Kaş’tan hareket eden tur teknelerinin mola noktalarında turistlere
sunulan bir aktivitedir. Özellikle Kekova bölgesinde ada ve kara arasındaki kısımda
yapılan bu faaliyet, çocuklar tarafından yoğun ilgi görmektedir.
Kekova bölgesi dalışa yasak bir alandır ancak deniz kanosu eşliğinde batık şehir
görülebilmektedir. Kaş turistleri için mutlaka denenmesi gereken bir aktivitedir.
Fotoğraf 35 Deniz Kanosu 61 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.14.
Nehir Kanosu Nehir kanosu da yine rafting benzeri bir aktivite olup, Eşen Çayı’nda yürütülmektedir.
Bu spor esasen uluslar arası bir spordur ve son derece profesyonel ekipler tarafından
yapılan saygın bir spor faaliyetidir. Fizibilite raporunun önemli bir bileşeni olan Kaş
sezon dışı aktivitelerinin artırılmasında kullanılabilecek bir öneme sahiptir. Nehir
kanosu yarışmalarının ilçeye çekilmesi, klüplerin ve sporcuların farkındalıklarının
artırılması Kaş’ın gelecekteki turizm ilçesi konumlanması bakımından önem arz
etmektedir.
Fotoğraf 36 Nehir Kanosu 62 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 2.5.15.
Paraşüt, Paragliding Kaş önceki bölümlerde bahsedildiği üzere yükseklik farkları son derece fazla olan,
sıfır noktasından çıkıldığında 10-15 dakika içerisinde 1000 metrelere ulaşılabilen bir
coğrafi yapıdadır. Bu yapı her ne kadar yaşamı zorlaştırsa da, paraşüt sporu için
ideal bir ortam sunmaktadır. Ülkemizde bu sporun en ileri noktası Fethiye Babadağ
atlayışlarıdır. Ancak Kaş’ın yüksek kesimlerinin Kaş ilçe merkezine olan yakınlığı,
Fethiye ile karşılaştırıldığında belirli avantajları içermektedir. Şöyle ki, Fethiye’den
araçla çıkıldığında Babadağ zirve noktasına ulaşım neredeyse 1,5 saati bulmaktadır.
Ancak
Kaş’tan
çıkıldığında
sağlanabilmektedir.
Tabi
ki
atlama
noktasına
yükseklik
olarak
ulaşım
15
dakika
içerisinde
Babadağ
kadar
yükseklik
bulunmamaktadır ancak bu aktiviteyi yapmak isteyenler için Kaş, önemli bir alternatif
olanak konumundadır.
Fotoğraf 37 Paraşüt, Çukurbağ Yarımadası'na Bakış
63 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması III.
KAŞ’TA ALTERNATİF TURİZM FİZİBİLİTESİ Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi, birçok bileşeni içeren kapsamlı bir çalışmadır. Bu
çalışma yapılırken, konuyla ilgili kesimlerin görüşüne başvurulmuş, öncelikle mevcut
durum analiz edilmiş, ihtiyaç tespiti yapılmış ve hedeflerin neler olduğuna ilişkin
çıkarımlar belirlenmiştir.
Çalışmanın ana bileşeni fizibilite raporudur ve bu rapor çerçevesinde bir internet
sitesi, bir android uygulama ve bir tematik harita oluşturulması hedeflenmiştir. Bu
hedefleri gerçekleştirebilmek için detaylı bir saha çalışmasının yanı sıra, yoğun bir
teknik, teknoloji ve mühendislik çalışması da yürütülmüştür.
3.1.
Genel Çerçeve; Kaş’ta Alternatif Turizm Olanakları Çalışma ile ilgili olarak genel çerçeve belirlenirken, Kaymakamlık ve İlçe Turizm
Müdürlüğü’nün görüşleri ve ilgili kesimlerin önerileri kapsamında bazı öncelikler
belirlenmiştir, bunlar:

Kaş kırsalı iyi tanınmamaktadır,

Kırsal gelir düşüktür, seracılık yapılmayan kesimlerde göç mevcuttur,

Kırsal turizm olanaklarına ilişkin potansiyel mevcuttur,

Kaş turisti kırsal kesimi hali hazırda aktiviteler nedeniyle ziyaret etmektedir,

Kırsal yaşantı ile turizmin entegre edilmesi gerekmektedir,

Köy yaşantısı ile turizmi hali hazırda entegre etmiş bazı butik çalışmalar
mevcuttur,

Kaş merkezinde sezon dışı turizm geliştirme faaliyetleri yapılabilir,

Kırsal kesimde özel tekniklerle üretilen şifalı (ıtri) bitkiler, tarımsal ve hayvansal
ürünler, kekik, keçiboynuzu, pekmez, karakovan balı, adaçayı ve yağı gibi
ürünlere yönelik tanıtıcı faaliyetler yapılabilir.
64 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Oluşturulan bu çerçeve sonrasında, Kaş kırsalında turistler için ilgi uyandırabilecek
faaliyetler tespit edilmiştir. Bu faaliyetler hali hazırda bazı turizm acentaları tarafından
butik organizasyonlar şeklinde turistlere sunulan, görünürlüğü ve farkındalığı
artırılması gereken çalışmalardır.
 Doğa yürüyüşleri,
 Yol bisikleti,
 Dağ bisikleti,
 Kırsal turizm işletmeleri.
 Likya Yolu – Köy entegrasyonu,
 Mimari yapılar; taş evler, tahıl ambarları ve su değirmenleri,
 Köy yaşantısı deneyimleri; yemekler, kırsal üretim, kültür, vs…
3.2.
İlçe Merkezinde Yürütülebilecek Faaliyetler Sportif kongreler, klüp ve derneklerle iletişim, öğrenci organizasyonları gibi alanlarda
sistematik çalışma yapılmasının sezon dışı turizm olanaklarını artıracağı aşikardır.
Bu tip çalışmaların yapılması ancak ve ancak belirli bir kurumsal yapının teşkil
edilmesi uzun vadeli sistematik takip şeklinde gerçekleştirilebilir.
Bu tarz bir yapı esasen Kaş’ta mevcuttur. Bugün Kaş’ta farklı alanlarda faaliyet
gösteren birçok dernek bulunmaktadır. Bu derneklerin yeni bir üst yapı veya Kaş’ta
sezon dışı turizm faaliyetlerin geliştirmeye yönelik bir kurumsal yapıyı teşkil edip,
gerekli finansmanı sağladıktan sonra sistematik olarak araştırma geliştirme faaliyeti
yürütülmesi önemli bir ivme kazanımı sağlayacaktır…
Bugün ulusal ve uluslar arası anlamda birçok sezon dışı faaliyet gerçekleşmektedir
ve bu faaliyetlere ev sahipliği için iller ve ilçeler rekabet halindedir. Dolayısıyla
65 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması kurumsal kapasitenin ve yapının geliştirilmesi, bu tarz organizasyonların bölgeye
çekilebilmesi bakımından önem arz etmektedir.
Konuya ilişkin Kaş Belediyesi tarafından yürütülen “Doğa Sporları Festivali” önemli
bir etkinliktir ve geliştirilmesi gerekmektedir. Yine kırsal turizmi ön plana çıkartmayı
hedefleyen 15-22 Nisan Turizm Haftası kutlamaları da önemli bir faaliyet olarak
düzenlenmektedir ve desteklenmesi gerekmektedir.
Spor Organizasyonları
Gençlik Organizasyonları
Sanatsal Organizasyonlar
Müsabakalar
Üniversite Klüpleri
Kültürel Organizasyonlar
Kongreler
Okul Gezileri
Medya / İletişim
Sporcu/Hakem Eğitimleri
Uluslar arası Projeler
Kurumsallaşma…
Yukarıda sayılan unsurlar bu alanda yürütülebilecek faaliyetlerden sadece bazılarıdır
ve bu başlıkların alt başlıkları da bulunmaktadır, şöyle ki; örneğin spor
organizasyonları denildiğinde bugün amatör alanda federasyon yapısında olan spor
alanı sayısı 70’in üzerindedir27 ve bu federasyonlar sistematik olarak organizasyon
yapmaktadır…
Bir örnek vermek gerekirse, oryantiring sporu, arazide yer ve yön bulma üzerine
yapılan bir spordur ve Kaş bölgesi bu alan için son derece uygun bir coğrafi yapı
sunmaktadır. Bu sporla lisanslı olarak ilgilenen 5609 erkek 2625 bayan olmak üzere
toplam
8234
sporcu
bulunmaktadır.
Bu
sporcuların
Kaş’ta
ağırlanması,
organizasyonun yürütülmesi ancak ve ancak kurumsal bir yapının takibi ve
koordinasyonunda olabilir…
Yine keza yelken sporu da Kaş için son derece uygun bir spordur ve bu spor dalı ile
lisanslı olarak ilgilenen Türkiye çapında 11.317 adet sporcu bulunmaktadır.
27
Spor Genel Müdürlüğü, https://sgm.gsb.gov.tr/ 66 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 3.3.
Kırsalda Yürütülebilecek Faaliyetler Taş evler, tahıl ambarları, geleneksel üretim şekilleri, el sanatları, doğa gözlemleri ve
yaban hayatı deneyimleri, alternatif sportif faaliyetler, kırsal kesimle iletişim Kaş
kırsalında turistlere sunulabilecek önemli faaliyetlerden bazılarıdır. Kaş kırsalı bütün
bu unsurları barındıran, doğa ve insan yaşamına dair unsurları bir ahenk içinde
ziyaretçilere sunan özel bir dokuya sahiptir.
İlk bölümde irdelendiği üzere, alternatif turizm kavramı ile yerel yaşam unsurlarının
iletişimi birbirinden ayrılmaz iki temel unsurdur. Bu iki kavramın bir arada yürütülmesi,
karşılıklı edinilen tecrübeler, bilgi paylaşımları ve sair yaşam deneyimleri bu tür
turizm aktivitelerini ilginç kılan, kendi talebini yaratan etkenlerdir.
3.3.1. Köy Yaşantısı Deneyimleri Kaş kırsalında yürütülen çalışmalar esnasında, Kaymakamlık yetkilileri, İlçe Turizm
Müdürlüğü,
bölgeye
ilgi
duyan
Kaşlılar
tarafından
yapılan
yönlendirmeler
çerçevesinde aşağıdaki yeler tasnif edilmiş, ziyaret edilmiş, fotoğraflanmış ve yazıya
geçirilmiştir.
3.3.1.1.
Dirgenler Şeşebe Kilisesi /Dereağzı/Kale Dirgenler Kaş’tan 35 km uzaklıkta olup köye kara yolu ile gerek Kaş üzerinden
gerekse Demre üzerinden ulaşmak mümkündür. Dirgenler Kaş ilçesine bağlı olmakla
beraber Demre ilçesine coğrafi olarak daha yakındır. Demre ilçesi ve çevresinin antik
dönemde Likya’nın en önemli merkezlerinden olduğu düşünüldüğünde Dirgenler
köyünün bulunduğu bölge gerek Karadağ ve Kasaba çaylarının buluştuğu Dereağzı
yerleşkesini barındırması, Şeşebe Kilisesi’nin burada olması gerekse de inanç turizmi
kapsamında çeşitli antik rotaların önemli bir durak noktası olması açısından
önemlidir.
67 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 17 Kaş‐Dirgenler Yolu Dirgenler köyü merkezinden kuzeye doğru ilerlendiğinde Dereağzı yerleşkesine
ulaşılır. Bu bölgede aynı zamanda seracılık yoğun bir şekilde yapılmaktadır. Bu
nedenle yolun etrafında ve Dereağzı yerleşkesinin çevresinde pek çok seraya
rastlamak mümkündür. Kale ve Kanyon girişinde kaya lahitlerin bulunduğu
Dereağzı’nın piskoposluk merkezi olan Mastaura yerleşimini barındırması nedeniyle
önemli bir antik yerleşim alanı olduğu tahmin edilmektedir.
Bu yapının restorasyonu halinde, Demre Noel Baba Kilisesi ile birlikte çok önemli bir
destinasyon olabileceği değerlendirilmektedir.
68 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 38 Şeşebe Kilisesi, Dirgenler Şeşebe
Kilisesi
Dereağzı
bölgesinde
dağların
eteklerine kurulmuştur. Şeşebe Kilisesi’nin 9. veya
10. yüzyıllarda inşa edildiği ve Bazilika tarzı planla
yapılmış bir Bizans kilisesi olduğu düşünülmektedir.
Bir benzerinin de İstanbul’da olduğu söylenen bu
Kilisenin kubbesi ve dış sütunlarının çoğu yıkılmıştır
ancak hala daha heybetli görüntüsünü korumaktadır.
Dirgenler köyünde kiliseye ulaşmak için gidilen yolun
doğusundan devam edildiğinde tepe üzerine kurulu
olan Kale’ye tırmanış yoluna varılmaktadır. Kaleye
Fotoğraf 39 Dirgenler Kanyon Girişi 69 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Dereağzı’ndan
yaklaşık
2
saatlik
ortalama
kolaylıkta
bir
tırmanışla
ulaşılabilmektedir. Kale, Dirgenler iele Şeşebe Kilisesi ve seraların oldukça güzel bir
panoramasını sunmaktadır.
Dereağzı yerleşkesinde bulunan bu eserler ve yapılar hakkında daha detaylı tarihsel
bilgiye Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın mali desteği ile “Demre ve Beymelek’te
Kültür ve İnanç Turizminin Geliştirilmesi
Aziz Nikolaos’un Seyahatleri” projesi
kapsamında
hazırlanan
www.saintnicholasway.com
internet
sitesinden ulaşabilirsiniz.
Dirgenler’den Demre yolu takip edilince
Kanyon
girişine
ulaşılmaktadır.
Kanyonun ağzında sağında ve solunda
Fotoğraf 40 Dirgenler, Taş Ev
dağa oyulmuş taş mezarlar, Kanyonun
sağ yakasında ise Çoban yolu da
denilen Demre’ye kadar giden antik bir
patika bulunmaktadır. Patika’nın Demre Çayını takip ettiği düşünüldüğünde
uzunluğunun 45 km civarında olduğu düşünülmektedir. Patika köylüler tarafından
eskisi kadar olmasa da halen daha kullanılmaktadır. Patikanın başlangıcında bulunan
aşınmış taş merdivenler yürüyüş yolunun keyifli olacağının habercisidir. Patikanın
belli kısımları taşlı olmasına rağmen yürüyüş Gedenfi yolu ile kıyaslandığında
konforlu. Patika boyunca akan Demre çayı boyunca uzanmaktadır.
Ayrıca, Demre’den yola çıkılarak Köşkerler ve Dere istikametinde Dirgenler köyüne
yaklaşık 30 km’lik bisiklete yeni başlayanlar için dahi uygun olabilecek bir bisiklet
rotası da mevcuttur.
70 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 3.3.1.2.
Kasaba/Uğrar/Çataloluk (Gendive Ant.Kent) Kasaba Antalya Kaş yolu üzerinde, Kaş’a 25 km mesafede olup 2007 yılı verilerine
göre 3333 nüfuslu bir köydür. Yörenin diğer köylerinin aksine Kasaba’da nüfus yıllar
içersinde
azalmak
yerine
artmıştır.
Dolayısıyla
Kasaba’da
çevre
köylerle
kıyaslandığında şehre göç daha sınırlıdır. Köyün altından ayrıca bölgesel bir fay hattı
geçmektedir. Köy halkı seracılıkla geçimini sağlamaktadır.
Kasaba’nın hemen girişinde bulunan cami geçildikten sonra geniş bir köy meydanına
çıkılıyor. Köy merkezinin etrafında geniş konak tipi binalar yükselmekte. Dirgenler
köyünden hemen önceki bu köy eski bir yerleşim merkezi. Osmanlı döneminde kaza
merkezi olan kasaba köyü Cumhuriyet döneminde köye dönüşmüştür.
1772 yılında inşa edilen ve Kasaba’nın girişinde bulunan Merkez Cami Şerifi ise
Osmanlı döneminden kalan Kasaba’nın en önemli simgelerinden. Caminin bir diğer
adı ise Yusuf Ağa Nasreddin Camiidir. Hala kullanılmakta olan caminin avlusunda bir
şadırvan da bulunmaktadır.
Caminin arka duvarlarına bakıldığında bazı
kovan
izleri
bulunmakta
bunların
ise
Kurtuluş Savaş döneminden kaldığı tahmin
edilmektedir. Caminin yapılış tarihi hicri
takvime göre 1186 yılıdır.
Uğrar
Mahallesi
yolunda
olduğu
adını
ve
yörüklerin
herkesin
göç
uğramak
zorunda kaldığı kavşak oldugu için aldığı
söylenmektedir.
Çataloluk köyü ise halk arasında Gendiye
denilen ancak antik adı Kandyba olan antik
kentin
hemen
Çataloluk’a
Fotoğraf 41 Kasaba Camii, 1772
çıkışının
yanında
kuruludur.
Elmalı-Kaş karayolu Kasaba
batısındaki
dağ
yolundan
71 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması gidilebilmektedir ve Kaş’ın 13 km kuzeyindedir. Kente ait kalıntıların çoğunun deprem
nedeni ile yıkıldığı tahmin edilse de 5 m yüksekliğe kadar uzanan şehir duvarları hala
daha mevcut. Şehir duvarlarının kesme taş bloklarından inşa edildiği düşünülmekte.
Antik kentte Likya mezarlarının yanı sıra ayrıca Bizans döneminden kalma süslü
mezar kalıntıları bulunmaktadır.
3.3.1.3.
Kemer/Çeşme/Sinekçibeli/Sütleğen Kemer köyü Sütleğen köyünün yukarısında bulunan bir köydür. Köyün içinden geçen
vadi ve Kıbrıscık Deresi Yaban Hayatı Koruma Sahası olan yok olma tehdidi altındaki
vaşak başta olmak üzere birçok canlı türüne ev sahipliği yapmaktadır. Kemer
Köyünde bulunan 5000 dönümlük tarım arazinin tamamı Kıbrıscık Deresinden akan
su ile beslenmektedir.
3.3.1.4.
Belenli (Isında Ant.Kent) Boğazcık Yörük Kilim Atölyeleri Isında antik kenti, Kaş ilçesi merkez bucağına bağlı Belenli köyünün 3 km.
güneyindeki tepenin doruğu ve yamaçlarındadır. Demre-Kaş karayolu üzerinde Kaş’a
8
km
kala
Ağullu
yerleşiminden önce güneye
dönen yol Belenli köyüne
ulaşır28. Isında antik kentinin
kalıntıları, Belenli köyü’nün
üst
tarafında
kalan
orta
büyüklükteki bir tepede yer
almaktadır. Bu küçük kentin
en önemli kalıntısı akropolis
doruğunun
alınlığında
Fotoğraf 42 Boğazcık Mahallesi Kilim Atölyesi
altındaki,
Lykia
dilinde
yazıtı bulunan ev biçiminde
28
http://antalya.batiakdeniz.com/genelbilgi.php?gizlisayfaid=287 72 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması iki anıtsal mezardır. Belenli köyü doğrultusunda veya Aperlai istikametinde kaya
mezarlarına rastlanıldığı gibi Roma devrine ait Lykia tipi lahitlerde görülebilir.
Kaş’ın kuzeybatısında Kaş’a 22 km uzaklıktaki Boğacık köyüne Kaş Antalya yolu
üzerinde Kekova sapağından dönülerek gidiliyor. Kekova sapağından 5 km kadar
ilerledikten sonra karşınıza çıkan Boğazcık köyü çatalından sağa dönülerek boğacık
köyüne varılmaktadır.
Boğacık eski adıyla Sahil Barak Köyü yılın yarısını yaylada Yeşil Barak köyünde
diğer yarısını ise Boğacıkta geçirmekte. Eski yıllarda hemen herkesin evinde bir kilim
tezgahı varken günümüzde kilim dokumayı bilen aile sayısı dörde düşmüş.
Kaybolmakta olan Barak Kilimi için Kaş Kaymakamlığı tarafından “Renklerimiz
Solmasın, Barak Kilimimiz Yok Olmasın” adı altında başlatılan proje kapsamında
Köyde muhtarlık binasının yanındaki köy odası kilim atölyesine çevrilmiştir. 2013
yılında başlatılan bu proje ile Kaş ilçesinde Barak kilimi dokunan köyler tespit edilmiş,
Halk Eğitim Kursları tarafından her yıl kilim kursları açılmaya başlanmış, kurslarda
dokunan kilimler ise Turizm Haftasında sergilenerek satışa sunulmaktadır.
73 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 18 Kaş Boğazcık Yolu Bu kurslar ile köy odasında kurulan tezgahlarda yaklaşık on kadına kilim dokuma
sanatı öğretilerek dokunmasına başlanmış. Toz boya denilen boya ile renkleri elde
edilen Barak kilimi geleneksel olarak koyun yününden dokunuyor. Barak kiliminin
bilinen yedi farklı çeşidi bulunuyor. Bunlar; Istarga Türkmen Kilimi, Biçkili Kilim, Aykırı
Biçkili Kilim, Çengelli ya da Çentikli Kilim, Yelekli Kilim, Ürkütme Yelekli Kilim ve Koca
Yanışlı Kilim olarak biliniyor.
Barak kilimleri son 30 yıla dek geleneksel olarak evlerde mutlaka çeyizlerde yer
alırmış. Ayrıca cenazelerde köylüler ölülerini bu kilimlere sararlarmış. Artık bu
74 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması geleneklere devam edilmese de çeşitli renklerde ve desenlerde dokunan bu kilimler
günümüz evlerinde de işlevsel bir şekilde kullanılabilir durumda.
Boğacık köyüne geldiğinizde ayrıca Kaş yöresine özgü eski taş evleri de görmeniz
mümkün.
3.3.1.5.
Sarıbelen/Bezirgan Havzaları, Taş Evler ‐ Tahıl Ambarları Sarıbelen köyüne hem Kaş Yeniköy İzne Gökçeören hattından hem de Kalkan
üzerinden ulaşım sağlanabilir. Her iki yolda asfalt olup ulaşım gayet kolaydır.
Sarıbelen’e Kaş ilçesinden gidildiğinde uzaklık yaklaşık 25 km’dir.
Fotoğraf 43 Taş Ev ve Tahıl Ambarı, Gökçeören
75 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Gökçeören Mahallesi, eski adıyla köyü, taş evler ve tahıl ambarları bakımından
görülmesi gereken bir yerleşim yeridir. Burada yer alan tahıl ambarlarının bir aradaki
görüntüsü fotoğraf çekimi için çok güzel görüntü merkezlerinden birisidir.
Fotoğraf 44 Tahıl Ambarları, Gökçeören Sarıbelen köyünün sahil tarafında bulunan dağın üzerinden Kaputaş Kanyonu’na
yürüyerek çıkılabilir. Ancak, bu yol patika özelliği taşımakta olup güzergah bilgisine
köylüler hakimdir. Bu yol eğer yürünmek istenirse jandarmaya bildirilerek ya da
köylülerin rehberliğinde deneyimlenmesi gereken bir özellik taşımaktadır.
Sarıbelen havzasının tam ortasında bulunan köyün özellikle havasının, köyün doğu
ve batısı boyunca sıralı tepeler üzerinde yetişen sedir (katran) ve çınar ağaçları
sebebiyle son derece sağlıklı olduğu, başta astım hastaları olmak üzere modern
şehirlerin beraberinde getirdiği pek çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir.
76 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 19 Kaş, Sarıbelen, Bezirgan Yolu Bezirgan Köyü’ne ise Sarıbelen üzerinden Elmalı yoluna sapılıp tepe üzeri
geçildikten sonra ulaşılır. Bezirgan köyü Bezirgan havzası denilen geniş düzlük
üzerinde kuruludur. Köyde etrafı Akdeniz iklimine özgü ağaçlar içersinde geniş bir
avluya kurulu cami, bir tane sağlık evi bulunmakta eğitim ise taşımalı olarak
yapılmaktadır. Köyün bilinen 250 yıllık bir geçmişi olduğu ve Urfa Birecik yöresinden
alınan göçle kurulduğu söylenmektedir.
77 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Osmanlı
İmparatorluğu
döneminde
Kaş
bölgesinin
ticaret
konumundaki
ve
Kalkan
merkezi
Bezirgan’ın
en
önemli özelliği barındırdığı anıt
ağaçlar ve tahıl ambarlarıdır.
Sadece Bezirgan içerisinde 8
adet anıt ağaç ve 125 tane de
tahıl
ambarı
bulunmaktadır.
Köyde bulunan ve tarihi Likya
yolu
Fotoğraf 45 Tahıl Ambarları, Bezirgan
üzerindeki
tahıl
ambarlarının yaklaşık 350 yıl
önce yapıldığı tahmin edilmektedir.
Tahıl
ambarlarının
en
önemli
özelliği
antik
Likya
mezarlarına
öykünerek
yapılmalarıdır. Bezirgan köyünde bulunan tahıl ambarları yan yana dizili olarak inşa
edilmiş olup sadece
bir
tanesi
taştan
kalanı ise ahşaptan
yapılmıştır.
Halihazırda, Bezirgan
köylüleri tarafından bir
kısmı
depo
olarak
kullanılan
tahıl
ambarları,
2012
yıllında
Kaş
Kaymakamlığı’nın
girişimi
ile
restore
edilerek koruma altına
Fotoğraf 46 Taş Ev, Bezirgan
78 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması alınmıştır. Tahıl ambarları, mimari özelliğiyle Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'ne de
konu olan çivi kullanılmadan yapılan, ahşap işçiliğiyle önemli bir kültür motifini
oluşturmaktadır.
Bezirgan’da ayrıca tarihi taş evlerin çeşitli örneklerini görmek de mümkün.
3.3.1.6.
Gürsu Köyü Tahin Değirmeni Gürsu Köyü Kaş’a 50 km uzaklıkta bir orman köyüdür. Kaş-Gürsu yolu da Kaş’ın
diğer köylerine giden yollar gibi sağı solu seyirliklerle dolu bir yoldur. Gürsu’ya Kaş
Antalya yolu üzerinde bulunan Korkuteli Elmalı ayrımından dönülerek gidilmektedir.
Daha sonra Kasaba Köyünün içinden geçilerek Finike istikametinde (sağa) yola
devam ediliyor ve Dirgenler köyüne geldikten sonra Gürsu (sola) istikametine
dönülerek 10 ila 15 km sonra Gürsu köyüne gelinir.
Fotoğraf 47 Gürsu Tahin Değirmeni, Fırınlama Aşaması 79 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Bu 50 km’lik Gürsu köyü yolu tek şerit ve asfalttır. Yolun Kasaba Mahalesi’nden
sonra Dirgenler’den Gürsu-Ortabağ istikametiyle devam eden bölümü bisiklet sürmek
için çok uygun bir yoldur. Yolun geri kalan kısımları ise keskin virajlar ve önemli
tırmanış ve inişlerle doludur. Özellikle Gürsu’ya yaklaştıkça yükseklik artmaktadır,
manzara da buna paralel giderek Akdeniz iklimine özgü ağaçlardan oluşan harika
panoramalarla dolu bir yol olan Gürsu yolu turistlerin mutlaka görmeleri gerken bir
rotadır. Gürsu’dan önceki son köy olan Dirgenler köyünü geçtikten sonra oturup
manzaranın tadını çıkarabileceğiniz ya da fotoğraf çekebileceğiniz pek çok tepelik
mevcut.
Fotoğraf 48 Tahin Sıkılken, Taş Değirmen Gürsu geleneksel yöntemlerle üretilen tahini ile meşhur. Gürsu Muhtarı Mehmet
Bey’in evinde bulunan taş değirmende Muhtar Bey ve ailesi yerli susamlarımızı Köyre
80 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması markası altında lezzetli tahinlere dönüştürüyor. Bu taş değirmen ayrıca tahin yapmak
isteyen ve susamını getiren diğer köylülere de açık. Gürsu’dan ve çevre köylerden
kimseler
susamını
getirip
Muhtar
Bey’in
evinde
taş
değirmende
tahine
dönüştürebilmekte. Aslında Mehmet Bey yeni teknolojiye uygun bir susam değirmeni
almış ancak yörenin tahinini bilenler geleneksel yöntemlerle yapılan tahini
istediğinden bu yeni makineyi Mehmet Bey neredeyse hiç kullanamamış.
Mehmet Bey,
geleneksel yöntemlerle yapılan tahinin hammaddesi olan susamı
Antalya’nın çeşitli ilçelerinden alıyor. Birkaç kez ithal susamla da denedikleri tahinin
çok acı ve açık renkli olduğunu yerli susamın lezzetini vermediğini söylüyorlar. Yerli
susamdan yapılan bu geleneksel tahin için öncelikle susam büyük su havuzlarında
ıslatılıyor. ‘Islak’ denen bu susamlar santrifüje alınıp kabuklarından ayrılmaları
sağlanıyor. Daha sonra bu susamlar odun fırınına alınarak yaklaşık bir saat
kavruluyor. Kavrulan susamlar bir başka makineye alınarak tüm tozundan,
yanıklarından ve kabuklarından tamamen ayrılıyor ve taş değirmene girmeye hazır
hale geliyorlar. Etrafı toprakla kapalı taş değirmende öğütülen susam yolculuğunu
tahin olarak tamamlıyor. Mehmet Bey tahinlerini Kaş’ın Cuma pazarında satılmak
üzere pazarcılara satıyor. Ayrıca ülkenin dört bir yanında bu taş değirmenden
haberdar olanlara kargo ile tahinlerini gönderiyor.
Tahinin vazgeçilmezi pekmez ise hemen hemen köydeki tüm evlerde yine geleneksel
yöntemlerle üretilmekte. Genelde beyaz üzümden ve içine beyaz toprak atılarak
yapılan bu pekmezler marketlerde alışık olduğumuz kıvamlı ve koyu renkli
pekmezlere göre daha seyrek ve açık renkli.29
3.3.1.7.
Yeniköy ‐ İzne Kırsal Turizm İşletmeleri Kaş İzne yolu pek çok seyirlik noktaları ile dolu olup Yeniköy istikametine doğru
gidildiğinde sadece 10 km uzaklıkta Yeniköy muhtarı ve eşi tarafından işletilen halk
arasında Muhtarın Yeri olarak bilinen ancak adı ‘doğapark’ olan sıcak bir konaklama
merkezi bulunmakta. Doğapark’ın en önemli özelliği sezon döneminde hem Kaş’ın
29
Detaylı bilgi için: https://www.facebook.com/pages/K%C3%96YRE‐Tahini/1432825693658520?fref=ts 81 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması güzelliğini yaşamak isteyen ancak hem de kalabalıktan ve sıcaktan bunalan
ziyaretçiler için Kaş merkeze yakın ve doğanın içerisinde konforlu bir konaklama
imkanı sunmasıdır. Doğapark sezon dışında da haftasonu sunduğu doğal köy
kahvaltıları ile Kaş’ta ikamet edenlerin tercih noktasıdır.
Fotoğraf 49 İzne Mektephan Kırsal Turizm İşletmesi 82 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Kaşın
sadece
ilerisinde
20
eski
km
bir
ilkokulun etrafında kurulu
bu merkez konuklarına
alternatif
aktivitelerin
yanında, Kaş’ın tepeleri
arasında,
tertemiz
bir
hava ile ayrıcalıklı bir
konaklama
sunuyor.
Burası adını 1946 yılında
hizmete başlamış ancak
1997
Fotoğraf 51 Mektephan İç Düzenlemesi
terk
yılında
edilmiş
kaderine
eski
ilkokul
bir
olan
‘mektephan’dan alıyor. Mektephan iki sınıftan ve öğretmen vekilinin yaşadığı kısım
olan lojmandan oluşuyor. Nejat Bey ve eşi bu eski okulu yenilemiş, okuldan kalan
eski fişleri, sedir ağacından yapılmış sıraları, Cumhuriyetin ilk yıllarından kalan
tebliğnameleri, yazışmaları sergiledikleri
köşeler
ayırmışlar
okul
binasının
içerisinde. Sınıflardan birinde konuklarla
yapılan aktivitelerden biri olan ahşap
işleme ve yakma ürünleri sergilenirken
diğer bir sınıfı yoga ve meditasyon için
ayrılmış.
Okulun küçük bir odası ise renklerle şifa
teması altında yine konuklara farklı bir
aktivite seçeneği sunmak üzere canlı
Fotoğraf 50 Tahıl Ambarı ‐ Otel Odası
renklerle boyanmış ve misk kokuların
yağlarının sergilendiği bir odaya dönüştürülmüş. Bu yaz ise aktivitelere seramik
83 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması yapım dersleri de ekleniyor. Her bir aktivite ise konusunda uzman üniversite
hocalarının yönlendirmesiyle gerçekleştiriliyor.
Ancak Mektephan konuklarına sadece alternatif tatil aktiviteleri sunmuyor. Konuklar
eskiden tahıl ambarı olan ahşap kulübelerde ahşap mobilyalar ile döşenmiş odalarda
doğayla iç içe üstelik konforlu bir şekilde ağırlanıyorlar. Bazı kulübelerin iç mobilyaları
bizzat Nejat Bey tarafından yapılarak monte edilmiş.
3.3.1.8.
Gökçeören / Hacıoğlan Gökçeören’de konaklama ve yemek-içme suyu ihtiyaçları için yerel halk imkân
sağlamaktadır. Gökçeören’den itibaren asfaltta bir süre ilerleyen yol, daha sonra
toprak yoldan dere yatağına paralel olarak devam eder. Tatlı bir meyille uzun süre
inişten sonra, karadere denilen yaz kış akan dereyi gördükten sonra derenin
karşısında tepeye doğru tırmanış başlar. Birkaç saatlik bir tırmanışın ardından önce
bir düzlük, sonrada terk edilmiş birkaç eve görülür. Ardından kamp için müsait bir
alan ve suyun olduğu, büyük bir çınar ağacının bulunduğu bir yer göze çarpar. Bu
noktadan sonra, yeni yol çalışmaları nedeniyle Likya yol işaretleri büyük oranda
silinmiştir. Bazen toprak yol, yer yer patika olarak devam eder. Hacıoğlu
yerleşiminden kuzeydoğu yönünde 7-8 km patikalardan ilerlenecek olursa Kandyba
antik yerleşimi de görülebilir.
Gökçeören’de ayrıca Sarıbelen –Kalkan istikametine giden yol çıkışında yolu sağında
ve solundaki tepelerde Klasik Dönemden başlayarak Helenistik ve Roma Döneminde
kullanılmış bir yerleşim alanı bulunmaktadır.
3.3.1.9.
Patara (Denizfeneri) Patara Antik Kenti’ne, Kaş’tan Fethiye istikametine doğru giderken yaklaşık 40 km
sonra tabelalar vasıtasıyla rahatlıkla varılabilir.
İçinde tiyatro ve Antik Anadolu’nun en büyük yapılarından biri olan meclis binasını
bulunduran Patara Antik Kenti, tüm Likya antik medeniyetinin ‘ana limanı’ olmuş
ayrıca da Likya Birliği’nin başkentliğini yapmıştır. Andriake ile birlikte Patara
84 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması uluslararası ticarete ev sahipliği yapmaları ayrıca konumu, siyasi ve ekonomik gücü
ile Likya’nın diğer limanlarından ayrılmaktadır.
Patara Antik Limanında ayrıca Deniz Feneri de bulunmaktadır. Deniz Feneri ayrıca
Pharos olarak da adlandırılmaktadır. Deniz Feneri’nin kum yürümesi nedeniyle
günümüzde kıyıdan ortalama 500 m uzaklıkta bulunmaktadır. Dış yuvarlağın limana
dönük yüzüne, altın kaplama büyük bronz harflerle İmparator Neron’un bu feneri
“denizcilerin selameti için” MS 64/65 yıllarında yaptırdığının yazıldığı onur yazıtı
yerleştirilmiştir.
3.3.1.10. Üzümlü (Değirmenler/Balık Çiftlikleri) Üzümlü’ye Kalkan Gömbe yolu üzerinden de gidilebileceği gibi birkaç farklı yoldan da
ulaşılabilir. Üzümlü’nün hemen girişinde köy kahvesinin yukarısında eski bir su
değirmeni hala daha faaliyet göstermektedir.
Üzümlü’den
İslamlar
köyüne
doğru
çıkılan yolun sağında ve solunda pek
çok balık çiftliği bulunmaktadır. Ayrıca
bu
çiftliklerin
yakınlarında
hem
yemeğinizi yiyip hem de Kalkan koyu
manzarasına bakabilirsiniz.
Üzümlü köyünden yukarı çıktıkça yolun
sağında ve solunda dikili pek çok üzüm
bağları özellikle bahar aylarında harika
bir görsel şölen oluşturmaktadır.
Fotoğraf 52 İslamlar, Dere İçi
85 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 3.3.1.11. Yeşilbarak/Gömbe/Şelale‐Uçarsu/Yeşilgöl Gömbe, Kaş ilçesinin önemli mahallelerinden birisidir. Kaş - Elmalı yolunda yer alan
Gömbe sınır mahallesi olmakla beraber, Yeşilgöl ve Uçarsu diye adlandırılan göl ve
şelalesi ile meşhurdur. Göreceli olarak çevre mahallelere göre daha büyük bir yapı
ihtiva eden Gömbe bir kavşak mahalle konumundadır.
Yeşilgöl, Gömbe’nin üstünde yer alan dağların arasında kalan volkanik bir göldür.
Özellikle ilkbaharda görülmesi gereken bir göl olan Yeşilgöl, çevresinde yer alan
yemyeşil bitki örtüsü ve çiçeklerle birlikte fotoğrafçılar için birçok rengi bir arada
sunmaktadır.
Yeşilbarak
Mahallesi
Gömbe'yi geçince kaşımıza
çıkan önemli bir mahalledir.
Bu mahalle, kıyı kesiminde
yer
alan
Boğazcık
Mahallesinin yaylası olarak
kurulmuş, yaz ve kış nüfusu
farklılık
gösteren
mahalledir.
bir
Boğazcık
mahallesinde yer alan barak
kilimi geleneği Yeşilbarak
Fotoğraf 53 Yeşilbarak'ta Bir Ev, Kilim Tezgahı
Mahallesi'nde de yaşatılan
bir gelenektir. Evlerden bazılarında halı tezgahları halen çalışmaktadır.
Burada yaşayan halk, halılarını geleneksel olarak gelinlerine verilmek üzere halıları
dokumaktadır ancak yine eski bir gelenek olarak bu halılarla ölülerini sardıkları ve
cenaze namazı sonrasında camilere bağışladıkları da bilinmektedir.
86 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Fotoğraf 54 Gömbe, Yeşilgöl
Kaymakamlığı olarak yürütülen projelerde yaşatılmaya çalışılan dokumacılık ile ilgili
olarak ziyaretçilerin ilgilerine ve alımlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
87 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 3.4.
Yürüyüş ve Keşifler Kaş coğrafyası yürüyüşler bakımından turistlere sınırsız imkanlar sunmaktadır. Her
yaşa ve bedene göre yürüyüş alternatifleri oluşturabilen Kaş coğrafyasında köylere
yapılan geziler, orman içlerinde yapılan flora ve fauna deneyimleri ile birlikte sportif
yürüyüşler olan kanyon geçişleri de ilgililerine sunulmaktadır.
3.4.1. Sonbahar ve İlkbahar Doğa Yürüyüşleri Doğa yürüyüşleri önceki bölümlerde değinildiği üzere Kaş flora ve faunası ile birlikte
köy
yaşantısı
deneyimlerini
içerecek
şekilde
tasarlanması,
planlanması
ve
kullanıcılara sunulması gereken yürüyüşlerdir. Bu tarz bir sınıflama için Kaş'ta
bugüne kadar bilinçli veya bilinçsiz şekilde yapılan yürüyüşlerden elde edilen
fotoğraflar ve bilgiler son derece geniş bir envanter oluşturmaktadır.
Likya Yolu bugün bu yürüyüş çeşitlerinden en sistematik şekilde uygulanan,
uluslararası bir üne sahiptir. Ancak bu rotaların, Kaş kırsal kesimi ile entegre edilmesi
ihtiyacı önem arz etmektedir. Bununla beraber, bu tarz yürüyüşleri yapan veya
yaptıranların, flora ve fauna yapısı ile ilgili olarak gözlemlerini genişletmesi ve bilgi
paylaşımı yapılan bir internet sitesinin oluşturulması bu projenin en önemli
bileşenlerinin
başında
gelmektedir
ve
bu
kapsamda
önemli
bir
platform
olan www.kasportal.com sitesi yapılandırılmıştır.
3.4.2. Sportif Yürüyüşler ‐ Kanyonlar Kaş yüzey şekilleri önemli kırıklar ve bu nedenle oluşmuş derin vadileri ve kanyonları
içeren bir yapıdadır. Bugün Kaş civarında Saklıkent Kanyonu en bilinen ve en fazla
ziyaret edilen kanyon olarak ön plandadır. Ancak bu kanyonun yanı sıra Kaş
sınırlarında Hacıoğlan, Kıbrıs Deresi, Dirgenler Deresi ve Kaputaş olmak üzere 4
adet kanyon daha bulunmaktadır. Yapılacak sistemli çalışmalarla kanyon turizminin
gelişmesi, bu alanda özel ilgi ve ihtisas sahibi kişilerin bölgeye çekilmesi bakımından
önem arz etmektedir.
88 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 3.5.
Dağ Bisikleti ve Yol Bisikleti Bisiklet sporu, kendi içinde birçok kategoriye ayrılabilen, uluslararası müsabakalara
konu olan özel bir spor dalıdır. Özellikle Avrupa'da kişilerin gündelik hayatlarında
kullandıkları bisikletlerle beraber, yarış amaçlı ve dağ bisikleti gibi kategoriler de
eklendiğinde her yaşa göre bisiklet parkurlarına olan ihtiyaç önemli boyutlardadır.
3.5.1. Dağ Bisikleti Kaş coğrafyası dağ bisikleti meraklıları için son derece uygun inişleri içeren bir
yapıdadır.
Dağların
belirli
konumlarına
kadar
ulaşımları
sağlanan
bisiklet
meraklılarının hali hazırda çeşitli noktalarda bu aktivitelerini gerçekleştirebilecekleri
acentalar Kaş'ta faaliyet göstermektedir.
Ancak, bu rotaların haritalarının oluşturulması ve internet ortamında kullanıcılara
sunulmasının
büyük
önemi
bulunmaktadır.
Bu
ihtiyacın
karşılanması
için www.kasportal.com sitesinin birçok işlevi yerine getireceği beklenmektedir.
Kanyon sırtlarından oluşturulacak parkurlar, uluslararası yarışmalara ev sahipliği
yapabilecek kalitede engebeler ve atlayışlara sahip olan Kaş coğrafyası, bu tarz özel
ilgi alanlarına yönelik aktivitelere rahatlıkla ev sahipliği yapabilecek konumdadır.
3.5.2. Yol Bisikleti Kaş'ta yol bisikleti ile ilgili olarak geçtiğimiz yıllarda düzenlenen uluslararası bisiklet
yarışı halen hafızalarda yer almaktadır. Bu yarış, uluslarası alanda coğrafyaya ilişkin
büyük övgü almış bir yarıştır ancak parkur seçimlerinde yapılan bazı hatalar ve diğer
sair etkenlerden dolayı devamlılık sağlanamamıştır.
Kaş'ta gerek sahil yolunda gerekse üst kesimlerde yol bisikleti için uygun birçok
parkur çıkartılabilir. Yükseklik farklılıklarına dikkat edilerek hazırlanabilecek bu
parkurlarda bisiklet sürmeye istekli yerli ve yabancı turistler için bu parkurlar yine
internet sitesinde ve android uygulamada paylaşıldığında önemli bir dışsallık elde
edilebilir.
89 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI IV.
Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması KAŞ TEMATİK HARİTALANDIRMA ÇALIŞMASI Tematik haritalandırma, bir bölgede harita üzerinde bazı unsurların ön plana
çıkartılması ve bazı unsurların da geri plana atılması ile ortaya çıkan bir çalışmadır.
Örneğin Kaş gibi yoğun aktivite içeriği olan bir bölgede, her türlü konunun harita
üzerinde işlenmesi ve kullanıcıya gösterilmesi son derece zor ve uzun çalışma
gerektiren bir konudur.
Kaş'ta turistler tarafından kullanılabilecek, bölgeyi görsel olarak bütün unsurları ile
tanıtabilecek bir harita ihtiyacı bilinen bir husustur. Amatör düzeyde yapılmış kimi
haritalar hali hazırda mevcuttur ancak Avrupai anlamda bir haritanın tasarlanması
için önemli gayret gösterilmesi de ayrı bir husustur.
Güvenlik boyutu da bir başka önemli başlık olarak incelenmesi gerekmektedir. Kaş
coğrafyası esas itibariyle rehbersiz olarak keşfedilmeye müsade etmeyen, tehlikeli
unsurları içeren rotalar da barındırmaktadır. Dolayısıyla yapılacak olan haritada bu
unsurun da irdelenmesi gerekmektedir.
Bu ve benzer nedenlerden dolayı Kaş'ta tespit edilecek yürüyüş yolları ve bisiklet
rotaları önemli havzalar ve çevrelerinde tanımlanmıştır. Sarıbelen, Bezirgan,
Çukurbağ ve Kasaba havzalarında, turistler birçok aktiviteyi güven içinde
yürütebilecek imkanlara sahiptir.
Projenin esas hedefi olan kırsal turizmin ön plana çıkartılması, ilginin bu bölgelere
çekilmesi bu havzaların birer başlangıç noktası olarak tanımlanması gereğini
doğurmuştur. Bu havzalar, gelecekte yaşanabilecek kırsal turizm işletmeciliğine
ilişkin gelişimin başlayabileceği havzalardır ve hali hazırda bu tarz işletmelerin önemli
örneklerinden
bazıları
bu
havzalarda
konumlanmış
durumdadır.
Buna ek olarak, Kaş kırsalının en güzel mimari yapıları olan taş evler ve tahıl
ambarlarları bu havzalarda bulunan mahallelerin tümünde olan ve her daim
ziyaretçilere açık bir yapıdadır.
90 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 4.1.
Haritalandırma Tekniği Yukarıdaki bölümlerde izah edildiği üzere Kaş coğrafyasında yer alan unsurların
haritaya işlenmesi ve bu yapılırken belirli bir görselliğin gözetilmesi özel bir çalışma
gerektirmektedir. Mevcut haritacılık tekniklerinin yanısıra işin görselliğine yönelik
çalışma yapabilecek grafiker veya resim konusunda uzman kişilerin desteği de önem
kazanmaktadır.
4.2.
Haritalandırmanın Genel ve Özel Hedefi Bu kapsamda, öncelikli olarak havzalar bu havzalardaki unsurların ön plana
çıkartılması ve bununla beraber haritanın teknik boyutundan uzaklaşılmaması için bir
tasnif çalışması yapılmıştır. Buna göre;
Haritanın Teknik İçeriği (Genel Hedef)
- Karayolları
- Mahalle İsimleri
- Eş yükselti eğrileri
Haritanın Yönlendirme Unsurları (Özel Hedef)
 Taş Evler
 Önemli Tarihi Yerler
 Tahıl Ambarları
 Temel Flora ve Fauna Unsurları
 Yürüyüş Yolları
 Denize İlişkin Temel Unsurlar
 Bisiklet Yolları
 Kanyonlar
Görüldüğü üzere fizibilite raporunda detaylı olarak işlenen başlıkların tamamının
haritaya işlenmesinin belirli bir sınırı bulunmaktadır. Dolayısıyla yukarıdaki şekilde bir
91 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması sınıflama yapılması ve bu unsurların haritada işaretlenmesi kişileri bu yerlere
yönlendirme bakımından etkin bir yöntem olarak değerlendirilmektedir.
4.3.
Alternatif Yürüyüş Rotaları Tespiti Alternatif yürüyüş rotaları tespit edilirken, Kaş ilçe yetkililerinin de yönlendirmesi ile
belirli bir amaç çerçevesinde çalışma yapılmıştır. Şöyle ki;
Yürüyüş Rotaları;
 Güvenliği ön planda tutan,
 Her yaştan kişilerin kullanabileceği,
 Kişilerin sağlık durumunu zorlamayacak düzeyde,
 Kırsal yaşam unsurlarını içerecek şekilde yapılandırılmış,
 Flora ve fauna gözlemlerine imkan verecek şekilde,
belirlenmiştir.
Buna ek olarak sportif yürüyüşler şeklinde bir kategorizasyon daha yapılmış ve
kanyonlara ilişkin rotalar da raporda işlenmiştir ancak harita üzerinde gerek güvenlik
ve sağlık nedenlerinden gerekse haritacılık tekniğinden dolayı sadece işaretleme
yapılmıştır.
4.3.1. Çukurbağ Havza Geçişi ve Manzara Gözlemi Rota Açıklaması: Kaş'tan araçla hareket edildikten sonra Çukurbağ mahallesine
gelinir ve bu noktada yaya olarak havza geçişi yapılarak panaromik Kaş
manzarasının izlenebileceği noktaya ulaşılır. Bu noktadan aşağı iniş kesinlikte
tavsiye edilmemektedir, gerekli gözlem ve fotoğraf çekimi yapıldıktan sonra aynı
yoldan geri dönülerek araçla Kaş'a gidilir. Çukurbağ'da yer alan at çiftliği ve Düşler
Akademisi'nin ziyaret edilmesi tavsiye edilir.
92 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 20 Çukurbağ Rotası 4.3.2. Dirgenler ‐ Dereağzı Rotası Kaş'tan araçla çıkıldıktan sonra Kasaba üzerinden Dirgenler Mahallesine ulaşılır. Bu
noktadan sonra yaya olarak Dereağzı mevkiine kadar yürünür, kanyona girişinde yer
alan Likya mezarları ve tepe üzerindeki Kale fotoğraflanır ve Şeşebe Kilisesi'ne doğru
hareket edilir. Şeşebe Kilisesi'nden sonra Dirgenler'e gelinir, taş evlerin ve tahıl
ambarlarının fotoğraflanması tavsiye edilir.
4.3.3. Dirgenler ‐ Ortabağ Rotası Dirgenler'den Ortabağ Mahallesine doğru çıkan kara yolu ve bu yola paralel ilerleyen
dere önemli bir yürüyüş rotasıdır. Bu rotada yer yer orman içine girilip ağaç, yosun ve
çiçek gözlemi yapılabilir. Dere kenarında dinlenilebilir ve dağ çıkışına kadar herhangi
bir noktadan tekrar Dirgenler istikametine dönülebilir.
93 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 21 Dirgenler Rotaları 4.3.4. Yeniköy ‐ İzne Rotası Araçla Kaş'tan hareket edildikten sonra Yeniköy Mahallesinde Doğapark İşletmesi
kahvaltı için uygun bir başlangıç noktasıdır. Buradan tekrar araçla İzne Mahallesine
geçilir ve Mektephan İşletmesi ve civarındaki köy yaşantısı deneyimlenebilir. Buradan
yine yaya olarak karayolundan ayrılmadan manzara gözlem noktasına gelinebilir ve
panaromik Kaş ve Meis Adası manzarası izlenebilir. Dönüşte yine Mektephan
İşletmesinde yemek yenilip taşıt ile Kaş'a gidilebilir.
94 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 4.3.5. Sarıbelen Havza Geçişi Rotası Araçla Kaş'tan hareket edilir ve Yeniköy - İzne yolu üzerinden Gökçeören
Mahallesine ulaşım sağlanır. Gökçeören'de yer alan taş evler ve tahıl ambarları
gözlemlenip fotoğraflandıktan sonra tekrar araçla Sarıbelen havzasına gelinir.
Buradan yaya olarak havza geçişi ister Sarıbelen yönüne ister Hacıoğlan yönüne
doğru tamamlanır. Sarıbelen köy yaşantısı veya Hacıoğlan köy yaşantısı
deneyimlendikten sonra Kaş'a araçla dönülür.
95 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 22 Sarıbelen ‐ Bezirgan Rotaları 4.3.6. Bezirgan Havza Geçişi Rotası Kaş'tan araçla hareket edildikten sonra Yeniköy, İzne, Gökçeören ve Sarıbelen
karayolu takip edilir. Kahvaltı için ister Yeniköy Doğapark İşletmesi ister İzne
Mektephan İşletmesi tercih edilebilir. Sarıbelen - Bezirgan geçidi tırmanılırken
Sarıbelen havzasının yukardan görünümü fotoğraflanabilir. Yine tırmanma sonrası
Bezirgan tarafına geçilirken inişte yer alan Bezirgan Havzası manzara gözlemi
kaçırılmaması gereken bir fotoğraf noktasıdır. Bezirgan'a gelindikten sonra yaya
olarak köy yaşantısı deneyimlenebilir. Cami avlusunda yer alan ve anıt ağaç statüsü
96 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması verilen çınar ağaçları gözlemlenebilir. Köyde yer alan taş evler mutlaka incelenmesi
gereken mimari yapılardır. Buradan güneybatı yönünde yaya olarak hareket
edildiğinde tahıl ambarları sizleri karşılar. Küçük bir vadiye inşa edilmiş onlarca tahıl
ambarı mutlaka görülmesi gereken bir noktadır. Bu vadide yapılan küçük yürüyüşler
ve doğa gözlemleri sonrasında tekrar Kaş'a araçla dönülür.
4.4.
Sportif Yürüyüşler – Kanyonlar Kaş bölgesinde yer alan 4 adet kanyon, sağlık durumu elveren kişilerin
deneyimleyebileceği özel alanlardır. Kesinlikle rehberler vasıtasıyla yürünmesi
gereken bu alanlarda ekipmansız olarak yürünmesi neredeyse imkansızdır. Kişiler
elektronik eşyalarını mutlaka araçlara bırakmak zorundadır çünkü kanyonlarda kimi
yerlerde dere içlerinden yürünmesi gerekmektedir ve bu durumda fotoğraf makinesi
ve cep telefonu gibi eşyanın zarar görme ihtimali bulunmaktadır.
Şekil 23 Kanyonlar 97 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 4.4.1. Kıbrıs Deresi Kanyonu Araçla Kaş'tan Elmalı istikametine hareket edilir, Gömbe Mahallesine gelmeden
Sütleğen Mahallesine doğru dönülür, yaklaşık 6-7km sonra kanyon girişine gelinir. Bu
kanyon yaklaşık 7-8km uzunluğunda bir kanyon olup geçişin tamamlanması 4 saati
bulabilir. Dolayısıyla yiyecek içecek alınması ve gerekli ekipman bulundurulması
tavsiye edilir.
4.4.2. Dirgenler Kanyonu Dirgenler Dereağzı mevkiine araçla ulaşım sağlandıktan sonra kanyon girişi yapılır.
Burada yer alan tarihi patika yolu halen köylüler tarafından kullanılmaktadır ve
göreceli olarak diğer kanyonlara göre kolay bir geçiş sağlar. Kanyon çıkışında
Demre'ye ulaşılabileceği gibi herhangi bir noktadan Dereağzı mevkiine dönüş de
yapılabilir.
4.4.3. Hacıoğlan Kanyonu Araçla Kaş'tan hareket edildikten sonra Yeniköy, İzne, Gökçeören istikametini takiben
Hacıoğlan kanyon girişine ulaşım sağlanır. Bu kanyon uzmanlığa sahip kişiler
eşliğinde geçilmesi gereken zor bir parkurdur. Mutlaka rehber eşliğinde giriş
yapılmalıdır. Kanyon sonunda Dereköy'den tekrar araçla Kaş'a gidilir.
4.4.4. Saklıkent Kanyonu Bu kanyon en fazla bilinen ve rehberlik, yeme-içme ve sair hizmetlerin etkin bir
şekilde verildiği önemli bir kanyondur. Uluslararası alanda bilinmektedir ve birçok tatil
yöresinden bu noktaya servis hizmeti sunulmaktadır.
4.4.5. Kaputaş Kanyonu Bu kanyon sadece profesyonel dağcılar için uygun olan bir kanyondur ve kişilerin
kendi başlarına girişlerine müsaade edilmemektedir.
98 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 4.5.
Bisiklet Bisiklet, yukarıdaki bölümlerde izah edildiği üzere dağ bisikleti ve yol bisikleti olarak 2
ayrı kategoride incelenmektedir. Kaş bölgesinin geçtiğimiz yıllarda uluslar arası
bisiklet yarışında bir parkur olarak geçilmesi son derece önemli bir tecrübe olmuştur.
Ancak bisiklet parkurlarının oluşturulması profesyonel olarak yapılması gereken
hassas bir konudur ve yapılabilecek hatalar, örneğin parkurun aşırı kırıcı olması gibi
faktörler uluslar arası alanda itibar kaybettirebilecek riskli konulardır.
4.5.1. Dağ Bisikleti Parkurları Kaş bölgesinde hali hazırda oluşturulan bisiklet parkurlarının yanı sıra, kişileri fazla
yormayacak inişler şeklinde 2 tane ana rota belirlenebilir. Bunlar Kıbrıs Kanyonu
üzerinden iniş, Gürsu Mahallesi üzerinden Dirgenler’e iniş olarak kullanılabilir. Kıbrıs
Kanyonu manzarası eşliğinde yapılan iniş ve Gürsu Mahallesi’nde kahvaltı sonrası
Kasaba Havzası’na yapılan inişler gerek seyirlik olarak gerekse sportif anlamda
kişilere keyifli anlar yaşatabilir.
Aşağıda yer alan haritalarda görüldüğü üzere, Gürsu iniş rotası 700 metre
yükseklikten başlayarak iniş şeklinde devam etmektedir ve rota sonunda 250 metre
civarlarına gelinmektedir. Bu rotanın özelliği Gürsu Mahallesi Tahin Değirmen’i
ziyaret imkanı tanımakta, kahvaltı sonrasında iniş gerçekleştirilmekte ve fazla
yorulmadan Dirgenler’e ulaşılmaktadır. Dirgenler’de yer alan taş evler, köy meydanı
ve tahıl ambarları bu tur sonrası ziyaret edilebilir. Vakit durumuna göre Şeşebe
Kilisesi ziyaret edilebilir.
Diğer rota olan Kıbrıs Kanyonu sırtlarından aşağı Uğrar Mahallesi’ne iniş de yine
sabah erken saatte yola çıkılarak yapılabilecek olan, Gömbe’deki Kırsal Turizm
İşletmesi’nde kahvaltı sonrasında Sütleğen’den Beldibi istikametine hareket sonrası
Kıbrıs Kanyonu üzerinden yapılan iniştir. Bu iniş 1400 metrelerden 200 metrelere
kadar inişi ihtiva eden bir yapıdadır.
99 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Şekil 24 Kıbrıs Kanyonu İnişi ve Gürsu – Dirgenler İnişi 100 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması 4.5.2. Yol Bisikleti Parkurları Yol bisikleti, halk arasındaki bilinen ismiyle yarış bisikletleri, iyi kalitede asfalt
zeminde gitmesi gereken, uzun mesafe bisikletleri olarak bilinmektedir. Bu tarz
bisiklet kullanan bisikletçiler kimi zaman yokuş çıkış ve inişleri gerçekleştirseler de
esas amaç dayanıklılık ve uzun mesafe temposudur. Kaş bölgesinin önemli özelliği
olan aşırı yokuş ve inişler uzun mesafe parkur oluşumunu zorlaştırmaktadır. Ancak
havza geçişleri her daim yapılabilir. Bununla beraber 20km ve üzeri parkur oluşumu
sadece sahil bandında yapılabilir.
Sahil bandının da kendine has sıkıntıları bulunmaktadır. Yolun dar ve virajlı olması,
gidiş gelişli trafiğe ilişkin tehlikeler gibi nedenlerden dolayı bu parkurun turizm sezonu
dışında kullanılması tavsiye edilmektedir. Bu parkur Patara kumsalına kadar uzayan,
düz ve harika manzara sunan bir parkurdur. Kamu idarelerinin gözetiminde organize
edilebilecek bisiklet turları uluslar arası alanda ilgi çekebilecek, Avrupa ve diğer
gelişmiş ülkelerde konuyla ilgili kesimleri harekete geçirebilecek unsurlardır.
101 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI V.
Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması REFERANSLAR Makaleler, Raporlar ve Kitaplar
1. Antalya İl Çevre Durum Raporu, 2011,
www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/antalya_icdr2011.pdf
2. Cater E., Lowman G., (1994), “Ecotourism: A sustainable option?” Wiley,
Sussex
3. Douglas N, Derrett R., (2001), “Special Interest Tourism”, Wiley, London
4. Holden A., (2000), “Environment and tourism”, Routledge, London
5. Kostas E. Sillignakis, “Rural Tourism: An Opportunity For Sustainable
Development of Rural Areas”, www.sillignakis.com
6. Murat Draman, Kaş Diving Guide
7. Pearce D., 1995, “Tourism Today”, Longman, Essex
8. Richards G., Hall D., (2000), “Tourism and sustainable community
development”, Routledge, New York
9. Tribe J., Font X., Griffiths N., Vickery R., Yale K., (2000) “Environmental
management for rural tourism and recreation”, Cassell, London
10. Valene L. Smith and William R. Edington, 1992, “Tourism Alternatives,
Potentials and Problems in the Development of Tourism”, International
Academy fort he Study of Tourism.
11. Wearing S. & Neil J., 2000, “Ecotourism: Impacts, Potentials and Possibilities”,
Butterworth-Heinemann, London.
102 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması İnternet Siteleri
1. www.booking.com
2. www.airbnb.com
3. www.maps.google.com
4. www.bing.com
5. www.openstreetmap.org
6. www.tarim.gov.tr
7. www.milliparklar.gov.tr
8. http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=45921
9. www.tkdk.gov.tr
10. www.mfib.gov.tr
11. http://kas.gov.tr/turkce/kas/nufus-yapisi.html
12. http://en.wikipedia.org/wiki/Nereid_Monument
13. www.kasportal.com
14. www.likyayolu.gov.tr
15. http://kasyelkenkulubu.com/
16. https://sgm.gsb.gov.tr/
17. http://antalya.batiakdeniz.com/genelbilgi.php?gizlisayfaid=287
18. https://www.facebook.com/pages/K%C3%96YRETahini/1432825693658520?fref=ts
103 T.C. KAŞ KAYMAKAMLIĞI Kaş Alternatif Turizm Fizibilitesi ve Tematik Haritalandırma Çalışması Belgesel Kanalları
1. TRT Belgesel
2. İz TV
3. Yaban TV
4. Köy TV
5. Bereket TV
6. Bereket Hayvancılık
7. Tarım TV
Süreli Yayınlar
1. National Geographic
2. Atlas
3. Gezgin
4. Magma
104