Kıbrıs`ın kuzeyi için BİT Sektörü Strateji Raporu – SECOND Projesi

Kıbrıs`ın kuzeyi için BİT Sektörü Strateji Raporu – SECOND Projesi

Bilişim ile Kalkınma
Strateji Raporu
29.Mayıs.2012, 19.Aralık.2012 ve 09.05.2013
tarihlerinde gerçekleştirilen Bilişim Sektörü ile
Kalkınma “Bilişim Ekonomisi” çalıştayı sonuçları
sonucunda belirlenen strateji hedeflerini kapsar.
İçindekiler
İçindekiler ....................................................................................................................1
Şekiller ve Tablolar......................................................................................................3
1
Kısaltmalar ........................................................................................................4
2
Yönetici Özeti ....................................................................................................5
3
Giriş ...................................................................................................................7
4
Dünyada Bilişim Sektörünün Durumu ............................................................9
4.1
AÇIK KAYNAK KODLU YAZILIMLAR ........................................................................... 11
4.2
MOBİL UYGULAMALAR ............................................................................................. 12
4.3
BULUT BİLİŞİM UYGULAMALARI ................................................................................ 12
4.4
SOSYAL MEDYA UYGULAMALARI .............................................................................. 13
4.5
BİLEŞEN (KATMA DEĞER) UYGULAMALARI ............................................................... 13
4.6
GÜVENLİK YAZILIMLARI ............................................................................................ 14
4.7
KIBRIS’TA DURUM .................................................................................................... 14
5
Metodolojik Yaklaşım .....................................................................................17
6
Bilişim Sektörü Düzeyi ...................................................................................19
6.1
BULGULAR .............................................................................................................. 19
6.2
UZMANLAŞMA GEREKLERİ ........................................................................................ 20
6.3
İSTATİSTİK SONUÇLAR .............................................................................................. 21
7
Bilişim Sektörü GZFT Analizi.........................................................................27
8
Bilişim Sektörü vizyonu .................................................................................32
9
Bilişim Sektörü Çalıştayları ...........................................................................34
BİRİNCİ ÇALIŞTAY SONUÇLARI .................................................................................. 34
9.1
9.1.1
Kuzey Kıbrıs’ta faaliyet gösteren Bilişim firmalarının pazarlayabileceği
ürünler/hizmetler ........................................................................................................................... 34
9.1.2
Eğitim teknolojileri ve eğitim materyalleri pazarı ........................................................ 38
9.1.3
Bilgi güvenliği ve standartları ........................................................................................ 41
9.1.4
Veri merkezleri ve bulut bilişim fırsatları ...................................................................... 44
9.2
İKİNCİ ÇALIŞTAY SONUÇLARI ..................................................................................... 47
9.3
ÜÇÜNCÜ ÇALIŞTAY SONUÇLARI................................................................................. 49
10
10.1
Stratejinin Başarı Hedefleri ............................................................................51
KISA DÖNEM HEDEFLER (2012-2013) .................................................................... 51
10.2
ORTA DÖNEM HEDEFLER (2013-2015)................................................................... 53
10.3
UZUN DÖNEM HEDEFLER (2015-2017) ................................................................... 54
10.4
GENEL KOORDİNASYON VE İZLEME ......................................................................... 56
11
Sonuç ..............................................................................................................57
Şekiller ve Tablolar
Şekil 1: IDC tarafından öngörülen Bilişimde 3. Dalga ............................................................ 9
Şekil 2: Bilişim Sektörü Stratejisi hazırlanırken uygulanan Metodoloji ................................. 17
Şekil 3: Bilişim firmalarının bölgesel dağılımı ...................................................................... 21
Şekil 4: Ortalama çalışan sayıları ........................................................................................ 21
Şekil 5: Birincil faaliyet alanları ............................................................................................ 22
Şekil 6: Firmaların ikincil faaliyet alanları ............................................................................. 22
Şekil 7: Ana faaliyet alanları ................................................................................................ 23
Şekil 8: İşyerleri tarafından sağlanan hizmetler ve ürünler .................................................. 23
Şekil 9: Yararlanılan teşvikler .............................................................................................. 24
Şekil 10: Şirket kaynakları ................................................................................................... 24
Şekil 11: Üniversite-sektör işbirliği ....................................................................................... 25
Şekil 12: Hedef Pazar ......................................................................................................... 25
Şekil 13: Hedef Sektörler .................................................................................................... 26
Şekil 14: Uzmanlaşma alanları ............................................................................................ 26
1
Kısaltmalar
BD
Bilişim Derneği
BTHK
Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Üst Kurulu
BUB
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
DİB
DPÖ
EEB
İDÖ
Dışişleri Bakanlığı
Devlet Planlama Örgütü
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı
İş Destekleme Örgütleri
KOBIGEM
KOBİ Geliştirme Merkezi
KT (MMOB) BMO
Kıbrıs Türk Bilgisayar Mühendisleri Odası
KTMMOB
Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
KTSO
Kıbrıs Türk Sanayi Odası
KTTO
Kıbrıs Türk Ticaret Odası
MB
Maliye Bakanlığı
MEGSP
Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı
OSS
SB
Open Source Software
Sağlık Bakanlığı
2
Yönetici Özeti
Bilişim teknolojisi dünyayı ve iş yapış biçimlerini değiştirmeye devam etmektedir. Satıcılar,
alıcılar, bankalar, kamu, sigorta şirketleri ve ilgili taraflar ile sözleşmelerin yapılmasının
önündeki zaman ve mesafe engelleri bilişim kullanımının yaygınlaşması ile ortadan
kalkmaya başladı. Bilişim herkesi, her yeri etkilemekte ve kitleleri birbirine daha
yakınlaştırmak sureti ile zenginleşme, işsizliğin önlenmesi ve kalkınmada önemli bir
potansiyel teşkil etmektedir.
Bu raporda, Kuzey Kıbrıs’ın ekonomik gelişim sürecine destek olunması amacıyla Bilişim
Sektörünün geliştirilmesine yönelik gerçekleştirilmiş olan alan çalışmalarından elde edilen
verilere ve gözlemlere dayalı olarak tespit edilen hedefler ortaya konulmaktadır. Bu
çalışmanın temel hedefi, söz konusu alan araştırmalarından elde edilen veriler ışığında
Kuzey Kıbrıs’ta bilişim ürünleri geliştirme potansiyelini artırmaya dönük politika oluşturma
sürecine katkı sağlamaktır. Bu amaçla bilişim açısından önem taşıyan dinamikler:- Kamu,
KOBİ’ler, Hukuki-Teknik Altyapı ve mevcut bilişim firmaları– incelenerek bunlar arasındaki
etkileşime vurgu yapan bir çalışma ortaya konmaktadır.
Uluslararası özel ve kamu sermaye şirketleri, uluslar ile rekabet edebilmek, küçük
ekonomiler için yeni yöntemler geliştirme ve rekabeti eşit kılma konusunda çabalara sevk
etmiştir. Bilişim sektörü de bu konuda en önemli enstrüman olarak karşımız çıkmaktadır.
Doğru yöntemler ile uygulandığında, bilişim firmalarının hem yerel, hem de uluslararası
pazarda etkin olması mümkündür.
Dış pazarlara erişiminde herhangi bir izolasyona tabi olmamasına rağmen ekonomisini
büyütemeyen ülkelerde iki nokta göze çarpmaktadır. Eğitimsizlik ve sayısal uçurum olarak
tabir edilen, bu ülkelerin dijital dünyada gelişmişler arasında yer almasını sağlayabilecek iki
temel öğenin eksik olması olarak belirtilmektedir.
Kuzey Kıbrıs ekonomisinin gelişmesinde engelleyici faktörler çeşitli raporlar ışığında ortaya
konulmaktadır. Çözüm oluşturma noktasından bakıldığında, özellikle aşağıda vurgulanan
engellerin aşılmasında bilişim sektörü en önde gelen destekleyicidir.
-
Mal ve hizmetlerin yurt dışı pazarlara erişiminde karşılaşılan izolasyonların aşılması
-
Dijital pazarlama ile uluslararası camia da fark edilme ve yaptırım oluşturma
-
Telekomünikasyon altyapısının gelişmesi ile dijital tabanlı hizmet çeşitliliğinin artması
ve dünyaya pazarlanması
-
İhraç edilebilir ürünler arasında yazılıma dayalı ürünlerinin yer alması
Ekonomik Kalkınma ve refahın artması, yapılacak yatırımlar ve bu yatırımların kısa/orta/uzun
vade sürede geri dönüşleri ile doğru orantılıdır. Bilişim alanda en önemli yatırım unsuru
olarak yer alan insan kaynağı konusunda Kuzey Kıbrıs’ın önemli bir avantajı mevcuttur ve bu
sayede diğer yatırım unsurları ile birleştiğinde kısa sürede önemli açılımlar sağlanabilecektir.
Bu konuda sağlanacak eğitim hizmetleri ve teşvikler kısa sürede hedeflere ulaşılmasına
katkı sağlayacaktır.
Bilişim ve İletişim sektöründeki ve çevremizdeki gelişmeler, Kuzey Kıbrıs için önemli bir fırsat
ortamı yaratmıştır. Bunlar arasında bulut bilişim, sosyal ağlar, artan mobilite, açık kaynak
kodlu yazılımların ticari değerlerinin artması en çok göze çarpan hususlardır ve bilişim
sektörüne olan talebi arttırmaktadır ve dış kaynak kullanımını teşvik etmektedir.
Bilişim konusunda Kuzey Kıbrıs için en önemli engelleyici unsurlar, iç pazar alışkanlığı,
kurumsallaşmamış olmak, kısa vadeli hedeflere kilitlenmek, bilişim sektörünün ciddi
projelendirme eksikliği ve yatırım/teşvik desteği alınamaması olarak göze çarpmaktadır.
Raporun, ilerleyen kısımlarında başarılı bir bilişim stratejisinin uygulanması için gerekli olan
kısa/orta ve uzun vade hedefler ortaya konulmaktadır. Bu hedeflerin tespiti için
gerçekleştirilen toplantılarda katkı sağlayan tüm özel ve kamu kuruluşları ile kişilerin katkıları
yadsınamaz.
3
Giriş
Bilişim hizmetlerinin sunulması ve bu hizmetlerden yararlanılması, sektörün ortaya
çıkmasından bu yana önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Başlangıçta elit sayılabilecek
kullanıcıların ve hizmet sunucularının kullanımında olan bilişim ürünleri, özellikle Telekom
sektörünün gelişmesi ve buna paralel olarak internetin sağladığı karşılıklı regresyon ivmesi
ile inanılmaz bir hızla toplum hayatının içine nüfuz etmiş ve ayrılmaz bir parçası olagelmiştir.
Bu sayede Telekom sektörü hızla gelişti, sektör geliştikçe bilişim kullanımında çeşitlilik ve
talep arttı ve talebi karşılamak için Telekom sektörü gelişmeye devam etti. Bilişim sektörü
yatırım yapıldıkça, hayatın bir parçası olmaya devam ettikçe kazandıran bir unsur olma
özelliğini bu gelişmelerle ispatlamıştır. Artık ülke ekonomilerinde gelişmişlik ölçülerinden
birisi olarak toplum ve iş hayatında bilişimin nüfuzu kullanılmaya başlanmıştır.

Bilişim sektörü, toplumun ve kurumların birlikte iş yapma ve iletişim köprüsü
olma yolunda çok büyük ilerlemeler sağlamaktadır

Sayısal uçurum (digital divide) gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında
hızla büyümektedir

Gelişmekte olan ülkelerin çağı yakalamakta kullanabilecekleri en önemli
enstrüman bilişim olarak karşımıza çıkmaktadır

Fakirliğin azaltılmasında bilişimin kullanımı konusunda önemli araştırmalar
yapılmakta ve gelişmekte olan ülkeler bilişim üzerinden girişimciliği ve dünya
pazarına erişimleri teşvik edilmektedir
Bilişim sektörünün ekonomiye etkisi incelendiğinde aşağıdaki gibi bir sınıflandırma
yapmak mümkündür:


Bilişim ürünleri tüketicisi olarak:
•
Bilişim sektörünün gelişimine destek sağlar
•
Bilişim ürünlerinin kullanımı ile sektörlerde etkinlik ve verimlilik artışı ile
sağlanan fayda
•
Katma değerli işler ile yeni iş kollarının yaratılmasına imkan sağlar
•
Bilişim esaslı inovasyonu (yenilikçi düşünce) teşvik eder
Bilişim sektörü üreticisi olarak:
•
Yerel ekonomiye doğrudan girdi sağlar ve ihracat potansiyeli çok yüksektir
•
AR&GE gelişimini destekler
•
Rekabetçiliği arttırır (içerde ve dışarda)
•
Yeni iş alanları yaratır ve inovasyonu (yenilikçiliği) arttırır
•
Yüksek katma değer ve karlılık sağlar
Benzer şekilde, ülke, yerel ve sektör boyutunda ekonomiler bilişim ürünlerini daha çok işlerini
kolaylaştırmak ve daha etkin hizmet sunmak çerçevesinde kullanma amaçlı olarak bilgi işlem
kadroları ve kurumsal bilişim kullanıcıları ihdas ederek kullanmaya başladılar. Gelinen
evrede, artık bilgi işlem kadrolarının yerini bilgi servisleri ve içerik üreticileri, sağlayıcıları
almaya başlarken, kullanıcılarda hem kurumsal, hem de toplumun kendisi olmaya
başlamıştır. Bilişim iş hayatını destekleyen unsur olmaktan hızla çıkıp, ekonominin
gelişmesinde önemli aktör olma özelliğine ulaşmıştır. Avrupa Birliği ve Amerika gibi
gelişmiş ekonomiler bu gelişmeleri Bilişim Ekonomisi, Bilişim Toplumu vizyonları
içerisinde ele almış ve ulusal stratejilerin oluşturulmasında en önemli unsurlardan biri
olarak gündeme almıştır.
Tüm bu zorluklar içinde Kıbrıs Türk toplumu, ayrı ayrı ve benzerlik ve bütünlük arz etmeyen
şekillerde, küresel pazara erişmeye ve gelirini yükseltmeye çalışmaktadır. Bu ise Merkezi
Yönetimin yönlendirmesi ve Yerel Yönetimlerin, (STÖ) Sivil Toplum Örgütlerinin ve (İDÖ) İş
Destek Kuruluşlarının (Odaların ve Birliklerin), Özel Sektörün ve Üniversitelerin liderlik rolü
üstlenmesi yönünde ciddi bir ihtiyaç doğurmaktadır. Bilişim Sektörü ekonominin büyümesi ile
ilgili olduğundan, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı ortaklaşa
Kıbrıs Türk Toplumunun (KTT) Bilişim ile kalkınması konusunda liderlik kurumu olarak
görevlendirme yapmalıdır.
Rekabetçi bir Bilişim sektörünün oluşması için yapılması gereken çok yatırım, işbirliği ve
koordinasyona ihtiyaç bulunmaktadır. Özellikle bilişim alanında kümeleşme potansiyeli
değerlendirilebilmeli ve bu çerçevede Üniversite-Sanayii-Sektör işbirliğini sağlayacak
girişimler desteklenmelidir. Üniversite-Sanayi işbirliği temelinde düşünülmüş ve uygulamaya
konulmuş olan DAÜ teknoparkta elde edilen olumsuz sonuç bu isteği kırmamalıdır.
Rekabetçi bir bilişim sektörünün kısa vadede getireceği pozitif ivme göz önüne alınarak,
sektörün yoğunlaştığı Lefkoşa bölgesinde bir girişim oluşturulmalıdır. Halen beklemekte olan
teknopark ve inovasyon yasalarının bir an önce tamamlanması etkin ve rekabetçi sektör için
kaçınılmaz gerekliliktir.
Eğitim sektörünün bu inisiyatifin gerçekleşmesinde önemli katkısı olacağı şüphesizdir. Yeni
nesil uzaktan öğrenim sistemlerinin gelişmekte olması yeni bir çığır açmaktadır. Halen
yurtdışı programlarında yer alan eğitimler nerdeyse Kıbrıs’ta yerinde verilen eğitimlerden
daha pahalıya gelmektedir ve ciddi rekabet imkanı mümkündür. Bu eğitim programlarının
uygulanabilmesine yönelik içeriklerin yeni nesil teknolojiye göre geliştirilmesi belli bir
program çerçevesinde sağlanmalıdır.
Özellikle çalıştay sırasında ortaya çıkan en önemli husus, Kıbrıs’ın sosyal medya, veri
merkezi, katma değer uygulamalar gibi internete talep yaratan altyapıya ihtiyaç olduğudur.
Halen 30GB düzeyinde bulunan hat kapasitesi ve alternatifsizlik (TTNET) bu konuda ciddi bir
engel yaratabilir. Bu nedenle orta vadede sektörün gelişmesine paralel olarak hat kapasitesi
3 misline çıkarılmalı ve TTNET dışında da alternatif güzergâhlar kesintisiz servis için
düşünülmelidir.
4
Dünyada Bilişim Sektörünün Durumu
IDC Analistleri tarafından yapılan araştırmalara göre 2013 yılından itibaren bütün (yazılım,
donanım, ağ ürünleri, vb.) bilişim ürünlerine yapılacak olan yatırımlar 2.1 Trilyon doların
üzerinde olacaktır. Aynı kurum tarafından önümüzdeki dönem “3. Dalga” olarak
tanımlanmaktadır ve birçok iş fırsatını beraberinde getirdiği belirtilmektedir. Üçüncü dalga
olarak bahsedilen ürünler aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır.
-
Mobil ürünler
-
Bulut Servisleri
-
Sosyal Teknolojiler
-
Büyük çaplı veriler
Aşağıda yer alan şekilde belirtildiği gibi, üçüncü dalga özellikle kıbrıs gibi gelişmekte olan ve
nitelikli insan gücünü barındıran ülkelere ciddi fırsatlar sunmaktadır. Bu dalga da rekabet
edebilmek için gerekli adımların atılması ile ülke ekonomileri ciddi getirler
sağlayabileceklerdir.
Şekil 1: IDC tarafından öngörülen Bilişimde 3. Dalga
IDC tarafından yapılan analizlere göre önümüzdeki dönemde, Orta ve Doğu Avrupa, Orta
Asya ve Afrika, Latin Amerika, Asya/Pasifik (Japonya hariç) bilişim alanında yaklaşık
%10’luk büyümeyi yakalayacak ve toplam pazarın %51 büyüklüğünde bir pazara ulaşacaktır.
Pazarın gelişmekte olan ülkelere doğru genişlemesi Kıbrıs’a doğru yatırımları yapması
durumunda, rekabette önemli avantaj sağlayacaktır.
Gartner tarafından yapılan analizlerde, Bilişim sektöründe belirleyici alanlar aşağıdahi gibi
öngörülmektedir (2013-2016).
•
Bulut işlem
•
Mobil uygulamalar ve medya tabletleri
•
Sosyal iletişim ve katılım
•
Video/Animasyon temelli uygulamalar
•
Yeni kuşak analitik inceleme
•
Sosyal analitik inceleme
•
İçerik bilinçli işlem (WEB3 uygulamaları)
•
Depolama sınıfı bellekler
•
Birleştirilmiş işlemler (Ubiquitious computing)
•
Bilişim Güvenliği (Cyber Security)
•
Oyun temelli Eğitim (Gamification) ….
Bu yeni alanlardan yeni rekabet sahalarının aşağıdaki gibi oluştuğu vurgulanmaktadır.
Oyuncuların aşağıdaki konularda gelişmiş olması önemli avantaj sağlayacaktır.
•
Teknoloji sayesinde «Off-shore» iş piyasası gelişmeye devam edecektir,
yüksek nitelikli işgücüne ihtiyaç vardır
•
Google Docs, Zoho, Salesforces.com gibi bulut platformlarına yöneliş
hızlanmaktadır
•
İnternete dayalı mobil teknolojiler
•
Sosyal medya gittikçe büyümektedir
•
Kitleler bilgi edinmek ve yönetmek için yeni yollar araştırmaktadır
(Semantik WEB)
•
Aşırı bilgi yığınları (Storage, analitik inceleme, v.b.)
•
Siber güvenlik
•
Yeni kuşak uzaktan eğitim sistemleri
•
Oyun temelli öğrenme…
Önümüzdeki dönemde bilişim alanında firmaların aşağıdaki konulara yönelmesi ve
uzmanlaşması beklenmektedir.
•
Elektronik kitaplar, içerik, eğitim
•
Mobil uygulamalar
•
Arttırılmış gerçeklik (Augmented Reality))
•
Oyun temelli öğrenme
•
Harekete duyarlı işlem (Gesture-based)
•
Öğrenme analitiği (Yoğun veriler)
•
Uluslararası finans modellerinde değişiklik (mobil bankacılık, ödeme sistemleri)
•
Operatör çeşitliliğinde artış (Data, Internet, Electronic Media, Mobile Cellular,
VoIP, VSAT, WEB TV, IPTV, vb.)
•
Platformlara API eklentileri geliştirme (VAB, VAS, vb.)
•
Dağıtık Geliştirme, ekipler …
“Data Monitor” tarafından yapılan araştırmaya göre tüm dünyada ki yazılım sektörü 2011 yılı
itibarı ile %8,2’lik büyüme ile 267 Milyar USD’ye ulaşmış bulunmaktadır. 2008 yılında
yaşanan gerilemeden sonra sadece yazılım sektörü ile sağlanan bu sonuç birçok ülkenin
ekonomisinden daha büyüktür.
Yapılan analizlere göre sektörün özellikle yenilikçi ürünlerin devreye girmiş olması ile 2015
yılına kadar %7,7’lik bir büyüme göstereceği ve 2015 yılına kadar 350 Milyar USD’lik bir
hacme ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Halen yazılım dünyasının lideri olan Microsoft, yenilikçilik konusunda sıkıntı yaşamakta ve
yeni ortaya çıkan yenilikçi firmalar (google, facebook, twitter, crytek, ANS, Onyx, salesforce
vb.) pastayı paylaşmaktadır.
Sektörün büyümesinde etkin olan teknolojiler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.
-
Devamlı büyümekte olan veri kapasiteleri
-
Mobil uygulamalar
-
Bulut Bilişim teknolojilerine geçiş
-
Yeni gelişmekte olan piyasalar
2011 sonuçlarına bilişim sektöründe hızla büyüyen ve gelişen, aynı zamanda ve birbiri ile
bağlantılı trendler aşağıdaki gibi belirlenmiştir.
-
Kurumsal Sosyal Yazılımlar
-
Sanal Donanım Yazılımları
-
Ekip İşbirliği uygulamaları
Uygulama geliştirme pazarında ise veri tabanı yönetim sistemleri önemli bir paya sahip
olarak en hızlı büyümeyi sağlamıştır.
Yazılım sektörünün dünyadaki konumunun belirlenmesinde aşağıdaki gibi bir sınıflandırma
yapılmaktadır. Özellikle hızla büyüyen alt sektörlerin temelinde yer alan bu unsurlar kendi
içerisinde de yeni fırsatların yaratılması ile göreceli büyüklüklere ulaşmış bulunmaktadır.
4.1
Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar
“Open Source Conference-2012” sunuşlarında açıklanan aşağıdaki sonuçlar hızlı büyümeyi
gözler önüne sermektedir.
Açık kaynak kodlu/Ücretsiz uygulamalar gelişim evrelerini tamamlayarak belli olgunluk
düzeyine ulaşmıştır. Birçok kurum kurumsal ve internet tabanlı uygulamalarını artık güvenli
bir biçimde açık kaynak kodlu sistemlere dayandırmaktadır. Bu konu da bu sektörde yeni
fırsatlar yaratmaktadır.
Açık kaynak kodlu (OSS) uygulamalarının 2017 yılına kadar piyasanın %50’sine tekabül
edeceği öngörülmektedir. Bunun yanında aynı dönemlerde misyon kritik uygulamaların
%99.9’unun OSS platformunda işletileceği öngörülmektedir
Mobil uygulamalarının %19’u, Mobil işletmelerin %15’i, Bulut bilişim uygulamalarının %40’ı
sistemleri OSS tabanına oturtmuş ve yazılım maliyetlerinde ciddi avantajlar sağlamıştır.
IDC tarafından açıklanan verilere göre OSS endüstrisinin, %22’lik bir büyüme ile 2013
yılında 8 Milyar USD’lik bir paya ulaşacağı öngörülmüştür.
Açık Kaynak kodlu ve özgür yazılımlar Kıbrıs’ın iç pazarı için ciddi bir tehdit olarak karşımıza
çıkmaktadır. İç pazarda yetkin olmayan firmaların bu yazılımları kullanarak iç piyasayı
daraltmaları ve sürdürülebilir olmayan çözümlerin geliştirilmesi. Ancak, bu konuda yatırım
yapılarak bu konudaki ürünlerde uzmanlaşmayla beraber değer katan yazılımlar geliştirmek
sureti ile ciddi kazanç fırsatları olduğu da açıktır.
4.2
Mobil Uygulamalar
Mobil geniş ağ bağlantılarının yaşamımıza girmesi ile mobil uygulamalar önem kazanmıştır.
Toplumun internete erişiminde mobil bağlantılar daha çok öne çıkmaya başlamıştır. Halen 1
Milyar civarında olan abone sayısının 2016’da 4 Milyara ulaşması beklenmektedir. Bu durum
mevcut tüm iş yapma şekillerini değiştirecek ve yazılım endüstrisi açısından birçok fırsat
sunacaktır. Ayrıca Mobil araçların sağladığı “Augmented Reality” imkânı ile birçok farklı
amaç için yazılım geliştirme fırsatı doğacaktır (m-sağlık/teşhis, m-Turizm, vb.).
2011 yılı içerisinde yapılan analizlere göre, 2010 yılında 9 Milyar, 2011 yılında ise 29 Milyar
mobil uygulama mobil araçlar tarafından indirilmiştir. “Google-Android” tabanlı yazılımlar
yaklaşık olarak %44, “Apple-IOS” tabanlı yazılımlar ise %31 civarında indirilmiştir.
Mobil uygulama satışlarından elde edilen gelir 2011 yılı için yaklaşık 7.3 Milyar USD’dir ve
2015 yılında 36.7 Milyar USD büyüklüğüne erişecektir.
4.3
Bulut Bilişim Uygulamaları
Önde gelen analistlerin yaptıkları tahminlere göre yeni iş hayatı tabanlı uygulamaların SaaS
ortamlarında kullanımlarının Pazar büyüklüğü 2015 yılında toplam uygulamaların %24’üne
ulaşacaktır. Tüm dünyadaki uygulamaların %13,1’inin SaaS platformunda işletileceği
öngörülmektedir.
2010 yılında 8,7 Milyar USD olan Bulut Bilişim SaaS uygulamalarının pazar hacminin 2013
yılında 16,7 Milyar USD’lik bir büyüklüğe erişeceği öngörülmektedir.
Mobil tabanlı SaaS uygulamaları 1,2 Milyar USD’lik bir pazara ulaşmıştır. 2016 yılında ise
3,7 Milyar USD’ye erişmesi beklenmektedir.
Bulut Bilişim piyasasının 2011 yılında 40.7 Milyar USD olan hacminin 2020 yılına kadar 241
Milyar dolara büyümesi beklenmektedir.
Bulut Bilişim uygulamaları Kıbrıs iç pazarı için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Kıbrıs dışında
yer alan bulut bilişim sağlayıcılarına iç pazarın kaptırılması ve iç pazarda geliştirilecek
uygulamaların önünün kapanması söz konusu olabilecektir. Halen Kıbrıs dışında verilen
bulut bilişim hizmetlerinin hem fiyatlarının yüksek oluşu ve kurumsal bilginin bu sistemlerde
tutulmasına karşı olan mevcut direnç, bir fırsat olarak değerlendirilebilir ve bulut bilişim
uygulamaların da önemli pozisyon elde edilebilir.
4.4
Sosyal Medya Uygulamaları
E-Ticaret, m-Ticaret ve sonunda f-Ticaret ile sosyal medya uygulamaları birçok iş yapma
biçimini baştan değiştirdi. Ülkeler bu nedenle kendi sosyal medya uygulamalarını geliştirme
yolunda ilerlemeye başlamışlardır. Sosyal ağ yazılımları üzerinde yazılımcılar tamamlayıcı
yazılımlar geliştirmekte ve bu uygulamaları yine sosyal ağlar üzerinde pazarlayabilmektedir.
Sosyal ağlar aynı zamanda reklam/tanıtım/iletişim için oldukça etkin düşük maliyetli ortam
sunar.
2014 yılında sosyal medya iletişim servislerinin kurumsal e-Posta hizmetlerinin %20’sinin
yerine geçeceği öngörülmektedir.
Nisan 2012 itibariyle yapılan analizlere göre dünyada halen 850 milyon facebook, 465 milyon
twitter, 91 milyon linkedin, 30 milyon instagram, 10,4 milyon Pinterest kullanıcısı mevcuttur.
2007-2012 yılı içerisinde sosyal ağ uygulamaları üzerinden elde edilen gelirin 4.8 Milyar
USD olduğu tahmin edilmektedir. Yıllık olarak %35,6 oranında bir artış söz konusudur.
Yeni gelişen Kurumsal Sosyal Ağ uygulamaları hızla yaygınlaşmaktadır. VOIP ve Messenger
tarzı platformlar üzerine geliştirilen bu yapılar ile daha verimli ve etkin iletişim sağlanan
çalışma ortamları kurulmaktadır. Bu sayede işletmeler gerçek zamanlı bilgiye erişme, içerik
dağıtımı, hızlı bilgilenme (rating), daha iyi ölçüm ve analitik inceleme imkânları ile hızla
gelişen pazardır. Kurumların bu alanda yatırımlarının 2013 yılı sonuna kadar 4.6 Milyar
USD’ye ulaşması beklenmektedir.
4.5
Bileşen (Katma Değer) Uygulamaları
Telekom servisleri, Mobil operatörler, ERP üreticileri, CRM uygulamaları, Sosyal medya
uygulamaları, CMS uygulamaları vb. tarafından sağlanan yazılım hizmetlerine ek olarak
geliştirilen ve o hizmetin parçasıymış gibi sunulan hizmetler piyasasıdır. Mobil uygulamalar
kısmında belirtilen aboneler göz önüne alındığında bu tamamlayıcı servislerin sağlayacağı
fırsatlar göz-ardı edilemez.
Mobil operatörler üzerinden sağlanabilecek katma değerli servis yazılımlarının hacminin
2016 yılında 25.6 milyar USD’ye ulaşması beklenmektedir.
Güvenlik Yazılımları
4.6
Mobilite arttıkça, internet kullanımı yaygınlaştıkça risk ve tehlikelerde aynı oranda
artmaktadır. Kurumsal/Kişisel bilgi güvenliği ciddi risk altındadır. Bu nedenle güvenlik
yazılımları pazarı sürekli gelişme göstermektedir. 2011 yılı itibarı ile güvenlik yazılımlarından
elde edilen gelir 17,7 Milyar USD civarındadır ve pazar her yıl %7.5 oranında büyümektedir.
Global mana da sadece mobil uygulamalarda güvenlik sektörü büyüklüğünün 2012 yılı
içerisinde 1,6 Milyar USD’ye ulaşması öngörülmektedir.
2013-2020 yıl içerisinde güvenlik (data, network, sistem) yazılımlarına, sadece AB tarafından
18 Milyar Euro ayrılması planlanmaktadır.
Bilişim güvenliği sektörüne giriş ilk aşamada Kıbrıs üstesinden gelinmesi için en zor konu
olarak ortaya çıkmaktadır. Bu pazarın hem stratejik önemi ve getireceği fırsatlar göz önüne
alınarak acil yasal düzenlemeler yapılması gerekmektedir. Ağ güvenliği konusunda test
merkezlerinin sağladığı ciddi kazançlar göz önüne alınarak kısa sürede yasal
düzenlemelerle birlikte halen malta, Luxemburg, vb. gibi ülkeler ile rekabet edilebilir.
Kıbrıs’ta Durum
4.7
Ülkedeki politik sorunlardan dolayı Kıbrıs menşeli firmaların uluslararası platformlarda yasal
zeminleri güvenilir değildir. Devam eden izolasyonlardan dolayı sektörde faaliyet gösteren
firma ve şahıslarda bir yılgınlık ve umutsuzluk söz konusudur. Ayrıca piyasada çok büyük
projeler yapma imkânı bulunmadığından ve sürekli belirsizlikler hâkim olduğundan; firmaların
yetkinlikleri ile daha çabuk sonuca ulaşabilecek kısa vadeli ve az yatırım gerektiren ürünler
çıkartma konusunda fırsatlar bulunmaktadır.
Profesyonel anlamda paket yazılım geliştirme için gereken proje yönetimi, sermaye, tasarım
ve test konularında maalesef kaynaklar yeterli değildir. Sadece birkaç firma bu düzeyde
kendini geliştirmiştir.
Kıbrıs’ta yetişen bilişim gücü, yukarda belirtilen bu olumsuzluklar nedeni ile, yurt dışına
yönelmekte ve bu sorun da profesyonel bir sektörün ortaya çıkması gelişimi açısından
önemli bir engel teşkil etmektedir. Özetle sektörün durumuna bakıldığında aşağıdaki
hususlar göze çarpmaktadır.

Kuzey Kıbrıs’ta Bilişim sektörü sınıflandırması henüz yapılmamıştır, DPÖ tarafından
çalışma yürütülmektedir

Maliye (2010) resmi verileri baz alındığında; Bilişim sektörü büyüklüğünün veriye tabi
GSMH’nin %6’sı kadar (~40 Milyon TL) olduğu gözlemlenmektedir

Sektör gelirlerinin düşük olması nitelikli istihdam konusunda önemli bir engeldir

Ön-lisans, lisans eğitimi alan yerel nüfusun, diğer öğrencilere oranı azdır (yaklaşık
%20) ve öğrenciler mezuniyet sonrası Ada’da kalmamaktadır. Alınan bilişim
eğitiminin kalitesi adaya tam olarak yansıyamamaktadır.

Firmalar günün koşullarına göre yetişmiş elaman bulmakta zorluk çekmektedir,
eğitilen elemanın kalıcılığı garanti değildir

Öğrencilerin yerel/global ihtiyaçlara uyumlu uzmanlaşmış olarak mezun olma ve
uzmanlaşma alanı kısıtlıdır

İletişim Sektörü Telekom altyapısı ve mobil iletişimde yüksek penetrasyon
seviyelerini yakalamıştır

Ses ve veri iletişim maliyetleri oldukça yüksektir

Karasal ve uluslararası iletişim altyapılarında önemli ilerleme sağlanmıştır

Haberleşme yasası tamamlanmış, kurul oluşmuş ve tüzükler üzerine çalışmalar
devam etmektedir

Pazar ihtiyaçları, Kuzey Kıbrıs’ın önünü açacak şekilde gelişmiştir, «off-shore» servis
ve yazılım endüstrisinin önü açıktır

Bilişim hizmetleri operatörlüğünün desteklenmesi ve dışa bağımlılığın azaltılması için
altyapı oluşmaktadır

Pazar ihtiyaçlarına göre uzmanlaşma (Eğitim ve sertifikasyon) konusunda farkındalık
mevcuttur

DPÖ’nün NACE 2.0, CPT ve Prodcom esaslı veri tabanı kurma hedefi mevcuttur

Halen Telefon ve Internet operatörleri piyasaya domine etmektedir ve bu alanda
hizmet veren firma sayısı oldukça kısıtladır.

Yazılım ihracatı nerdeyse yok denilecek kadar azdır ve kişisel çabalarla bazı
uygulamaların Türkiye, dünya pazarlarına açılma girişimleri mevcuttur.

Yetişmiş insan gücü konusunda istatistik mevcut değildir

Özellikle dış-kaynak ihracatına esas olacak sektörel uzmanlaşma ve yetkinlik verileri
mevcut değildir (CMMI, ITIL, COBIT, TickIT, v.b.)

Teknopark mevcuttur ancak yetkin değildir. INWAY, SLB yasaları komisyonda
beklemektedir

AR&GE çalışmaları yok denecek kadar azdır

Sertifikasyon maliyetleri firmalar için oldukça zorlayıcı unsurdur ve maliyetleri oldukça
yüksektir

Donanım, Ağ ürünleri garantileri konusunda izolasyon kaynaklı önemli sorunlar
mevcuttur

Vergisel düzenlemelerde bilişim şirketlerine AR&GE ve eğitim desteği sağlanması
konusunda kamuda bilinç mevcuttur

Teknoparklarda Kuluçka merkezi, İş melekleri yapısına destek sağlanması için
kamuoyu oluşturulması konusunda STK’lar ve üniversiteler çalışmaktadır. Özellikle
öğrencilerin üretkenliğine yönelik uygulama merkezlerinin kurulması kalıcılığı iş gücü
yaratacaktır

Sanal ve gerçek şirket birleşmelerinin sağlanması, sektörü bir arada tutacak liderlik
mekanizmasının güçlendirilmesi (Vakıf, meclis, kümelenme vb.) konusunda
çalışmalar gündeme gelmektedir

Demo, Mesleki Eğitim merkezleri konusunda yatırım gereksinimi vardır

Üniversiteler tarafından sektöre spesifik eğitim bölümleri mevcuttur (CISCO
Academy, SAP Acedemy, vb.) ve yaygın katılım ihtiyacı vardır.
Önceki bölümlerde yer alan konularda firmaların kendilerini geliştirmelerine ciddi ihtiyaç
vardır. Ancak, şirketlerin çok küçük olması sebebiyle toparlayıcı, pazara ulaşmayı sağlayan,
insan kaynaklarının gelişmesine katkı koyacak koordinatörlüğe ihtiyaç vardır. Buna bir
ölçüde bilişim alanında kümeleşme denilebilir.
5
Metodolojik Yaklaşım
Kıbrıs’ın kuzeyi için bilişim sektörü stratejisi hazırlanmasında uygulanan metodoloji
aşağıdaki şekilde gösterilmektedir:
Şekil 2: Bilişim Sektörü Stratejisi hazırlanırken uygulanan Metodoloji
Seçilen metodoloji çerçevesinde öngörülen faaliyetler daha detaylı olarak aşağıdakileri
içermektedir:
Faaliyet 1 – Mevcut Durum Analizinin Yapılması: Bu faaliyette strateji hazırlanırken
kullanılmak üzere adanın kuzeyinde fiziki, coğrafi, demografik konulardaki ve genel sosyo
ekonomik bağlamdaki temel özelliklerle ilgili veri toplanması ve analizi yapılmaktadır.
Faaliyet 2.1 – e-Hazırlık Çalışması: Başlangıç çalışmasında da gözlemlenmiş olduğu üzere
Bilişim Sektörü stratejisi için sektörün mevcut kapasitesi konusunda güncel veri
bulunmamaktadır. Dolayısıyla metodolojik anketler yoluyla yerinden veriler toplamak
amacıyla ayrı bir çalışma yapılmıştır. Eğitim ihtiyaçları dâhil, hizmet sunumuna ilişkin anket
(ek-1’de yer alır) yapılmıştır ve Bilişim sektörü anketlerinde yer alan kısımlar stratejik açıdan
değerlendirmede kullanılmaktadır.
Faaliyet 2.2a – Bilişim Sektörü Çalışma Grubu: Tüm paydaşlardan gerekli olan tüm
katılımcıların bulunduğu çalıştay’ın gerçekleştirilmesi ve bu çalıştay sırasında stratejinin
tartışılması amacıyla temel rol sahibi paydaşlardan (AB Koordinasyon Merkezi, KOBIGEM,
Kıbrıs Türk Sanayi Odası, Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası, Kıbrıs Türk Ticaret
Odası, Bilişim Derneği, KTMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası, Sektör Temsilcisi Firmalar,
Second Project) oluşan küçük ve etkili bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Kamu kurumları,
STÖ’ler ve Özel Sektör temsilcileri stratejinin yol haritasını tartışmalı ve faaliyetleri süreklilik
için desteklemelidir.
Faaliyet 2.2b – Çalışma toplantıları: Strateji, çalışma grubu toplantıları ve davet edilen
katılımcıların çalışma toplantılarıyla oluşturulmaktadır. Bu çalışma toplantıları katkısı ile
çalıştay faaliyetleri planlanmış ve organize edilmiştir.
Faaliyet 3 – Strateji için vizyon: Vizyon, Kıbrıs Türk Toplumunun bilişim konusunda
gelecekte olmak istediği noktayı daha analitik bir şekilde ortaya koyar. Vizyon toplumun
geleceğiyle ilgili iyimser bir görüş yansıtmaktadır. Vizyon strateji çalıştay oturumlarında bir
girdi olarak kullanılmaktadır.
Faaliyet 4 – Çalıştay: Yukarıda belirtilen faaliyetlerin tamamlanmasıyla, Bilişim Sektör
stratejisinin tüm temsilcileriyle birlikte bir çalıştay gerçekleştirilmiştir. Vizyon belgesinde
bulunan saha çalışmasının temel bulguları bu çalıştay da sunulmuştur ve ayrı çalışma
grupları moderatörler gözetiminde belirlenen başlıklar üzerinde tartışmalarını yapmışlardır.
Çalış taylar 29.Mayıs.2012 ve 19.Aralık.2012 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
Faaliyet 5 – Bilişim Sektör Stratejisi Rapor Hazırlığı: Bu faaliyette Kıbrıs Türk Toplumu
Bilişim Sektörü stratejisinin veya yönünün belirlenmesi sürecini ve sermaye ve çalışanlar
dahil bu stratejiyi uygulamak için gerekli olan kaynakların ayrılmasına ilişkin kararların
alınmasını içermektedir.
Stratejik Planlama
Strateji çok önemli bir faaliyet olan ve hedeflerin belirlenmesi ve bu hedeflere ulaşılması için
belirlenen önceliklerin yol haritasını ortaya koyan Stratejik planlamayı kapsar. Bu çerçevede,
etkili ve başarılı adımlar atabilmek açısından Kıbrıs’ın kuzeyinin Bilişim Sektörü
stratejisi için spesifik bir vizyon ve buna ilişkin bir strateji geliştirilmiştir.
Strateji aynı zamanda çalıştay da değerlendirilen vizyonun uygulanması ve gerçeğe
dönüştürülmesinin yolunu ortaya koyar. Bu strateji daha sonra, Kıbrıs Türk Toplumuna
ait kamu sektöründeki amaçlara ulaşmak için gereken uygulama alanlarını ele alan özel
hedeflere ayrılmaktadır.
Bu hedefler, öngörülen kamu sektörü tarafından sağlanan bilgi hizmetleri sunumu ve
kullanımı artışının sağlanması için, belirlenen yerel ihtiyaçların ele alınmasını amaçlayan
önceliklere dönüştürülecektir.
Son olarak, yukarıda belirtilen öncelikler, başarılı bir Bilişim Sektörü stratejisi uygulaması için
Kıbrıs Türk Toplumu özel ihtiyaçlarını ele almak amacıyla yerel paydaşlar tarafından
gerçekleştirilecek spesifik faaliyetler olarak belirlenecektir. Sektör oyuncuları, bu sonuçları
irdelemelidir ve eksik bulunan unsurlar düzeltilerek stratejik hedeflere ulaşma doğrultusunda
çalışılmalıdır.
6
Bilişim Sektörü Düzeyi
Bilişim Sektörünün mevcut düzeyi stratejinin belirlenmesinde ön önemli unsurlardan biridir.
Sektörün durumu ve gelinmek istenilen noktanın belirlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Kıbrıs’ın oldukça küçük bir Pazar olmasına karşın halihazırda bütün bilişim firmalarını
kapsayan bir envanter bulunmamaktadır. Bu envanteri oluşturmaya yarar sağlayacak olan
veriler, ilgili kamu kuruluşları tarafından sağlanan bilgilerle birleştirilmek sureti ile
oluşturulmuştur. Bu sayede firmaların adres, direktör, telefon, e-posta adreslerine
ulaşılabilmiş ve yazışmalar, görüşmeler başlatılabilmiştir. Bu çalışma kapsamında her
büyüklükte 200 civarında bilişim firması belirlenmiştir.
Bilişim sektörü ile ilgili spesifik verilerin oluşturulabilmesi açısından elde edilen bu veriler
kullanılarak özel bilgilerin toplanılabilmesi amaçlı anket çalışması yapılmıştır. Bu anket
çalışmasının gerçekleşmesi konusunda çalışma grubu ile müşterek hareket edilmiştir. Anket
soruları titizlikle hazırlanmış, ilgili kurum ve kuruluşların, bireylerin görüşü alınmıştır. Bu
çalışmaların akabinde Second Projesi tarafından “on-line anket formu” oluşturulmuştur.
Anket çalışması Bilişim Derneği ve Bilgisayar Mühendisleri Odası tarafından sektöre
duyurulmuş ve defalarca hatırlatmalar sonucunda ancak 50 tane firmadan cevap
alınabilmiştir. Kurulan bu altyapının her yıl tekrarlanması ve revize edilmesi konusunda
hemfikir olunmuştur. Bundan sonraki anket çalışmalarının STÖ’ler tarafından yürütülmesinin
uygun olacağı belirlenmiştir. Yapılan anket çalışmasının içeriği ek-2’de yer almaktadır.
Sektörün örneklenmesi açısından kullanılan bu veriler kuşkusuz yeterli değildir, ancak ilk
bakışta sektörün hangi durumda olduğu ve gelmesi gereken nokta hakkında oldukça faydalı
bilgiler sağlamaktadır.
6.1
Bulgular
Bu anket sonucunda elde edilen bulgular aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir.
•
Bilişim firması sayısı nicelik olarak fazladır ancak büyüklük olarak düşüktür
•
Küçük ve orta boy şirketler; bilişim ürünlerinin satışında, danışmanlık ve serviste
yoğunlaşmıştır (%70)
•
Büyük şirketler; ürün satışı, yazılım üretim ve serviste yoğunlaşmıştır (Telekom
şirketleri, Toptan ve Perakende)
•
Bilişim ürünleri üretimi yok denecek kadar azdır (Donanım, komponent üretimi, vb.)
•
Yerel piyasa çok daralmıştır ve özel sektör açısından kamu işleri durma
noktasındadır
•
Uluslararası rekabete, dış-kaynak sağlamaya fırsat sağlayacak proje deneyimi çok
kısıtlıdır
6.2
Uzmanlaşma gerekleri
Firmaların aşağıda belirtilen alanlarda uzmanlaşma konusunda önemli eksiklikleri olduğu ve
bu konularda eğitim ihtiyaçları bulunduğu belirlenmiştir. (Dış kaynak hedeflerine uygun
olarak)
•
•
•
Yazılım ürünleri
•
Katma Değer Yazılımları (Add-on Module for Google, Facebook,
Joomla, Drupal, SugarCRM, osCommerce vs.)
•
Oyun, Eğlence yazılımları ve altyapıları
•
SaaS uygulamaları geliştirme
•
Mobil uygulama geliştirme
•
Bilişim Servisleri (mail, web sayfası, e-ticaret, vb.)
Portal Çözümleri
•
Elektronik Belge Yönetimi
•
Open Source çözümler (B2B, CRM, ERP tarzı çözümler)
Sosyal Medya ve Dijital Pazarlama
•
•
•
VAB, VAS çözümleri
Dış Kaynak kanalları
o
Sektörel Uzmanlaşma
o
Metodolojik/Standartlarda uzmanlaşma
o
Kurumsal sertifikasyonlar
o
Çalışanların sertifikasyonları
E-İşletme ve E-Ticaret Çözümleri geliştirme
o
Paket ve Veri Merkezi tabanlı çözümler
o
Ödeme Sistemleri
o
Yönetim Bilişim Uygulamaları
o
Karar Destek Uygulamaları
o
Finans/Bankacılık uygulamaları
o
Data-Mining, Analitik (Veri madenciliği) Uygulamaları
•
Uzaktan eğitim sistemleri
•
Mesleki Eğitim Materyalleri, İçerikler
•
Sertifikasyon eğitimleri
•
Sertifikasyon merkezleri
•
Kampüs Black-board sistemleri
6.3
•
Bilişim Güvenlik Sistemleri, ürünleri
•
Telif hakları
•
ISO 27001, Bilişim Denetimi
•
Bilişim Güvenliği uygulamaları (PKI, Mobil imza, 3D, Ulusal güvenlik,
vb.)
İstatistik sonuçlar
Bilişim firmalarının ağırlıklı olarak Lefkoşa bölgesinde yoğunlaştığı görülmektedir.
0%
0%
13%
Lefkoşa (A1)
Girne (A2)
13%
Mağusa (A3)
Güzelyurt (A4)
61%
13%
İskele (A5)
Yanıt yok
Şekil 3: Bilişim firmalarının bölgesel dağılımı
Ortalama çalışan sayısı firma büyüklükleri hakkında bilgi vermektedir. Bu veriler ışığında
bakıldığında, önemli yığılmanın 1-10 kişi arasında olduğu görülmektedir.
2%
0%
13%
33%
1-4 kişi (A1)
5-9 kişi (A2)
26%
10-49 kişi (A3)
50-249 kişi (A4)
26%
250 üstü (A5)
Yanıt yok
Şekil 4: Ortalama çalışan sayıları
Firmaların NACE 2 kodlama sistemine göre birincil faaliyet alanları aşağıdaki gibi
gruplanmıştır.
Şekil 5: Birincil faaliyet alanları
Firmaların NACE 2 kodlama sistemine göre ikincil faaliyet alanları aşağıdaki gibi
gruplanmıştır. Firmaların doğrudan gelir akışı sağlayan işlere kanalize olduğu ve ancak belli
talep üzerine diğer işler üzerinde faaliyet gösterdiği gözlemlenmektedir. İçerik uygulamaları
bu konuda bir öörnek oolup, bu alanın henüz gelişmediğini göstermektedir.
Şekil 6: Firmaların ikincil faaliyet alanları
Firmaların ana faaliyet alanlarının dağılımı aşağıdaki gibidir. Bu dağılıma göre firmaların
daha çok iç Pazar ihtiyaçlarına uygun yazılım geliştirme üzerine odaklandıkları
gözlemlenmiştir.
23%
30%
10%
0%
7%
17%
13%
Uygulama veya Sistem yazılımları geliştirme
İçerik Uygulamaları geliştirme (Web)
Donanım ve Çevre Birimleri
İletişim ve Ağ Sistemleri
Danışmanlık ve Proje hizmetleri
Endüstriyel Uygulamalar (İmalat)
Diğer
Şekil 7: Ana faaliyet alanları
İşyerleri tarafından sağlanan ürün ve hizmetler konusunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
Bu sonuçlara göre, Kıbrıs’ta bilişim sektöründe ağırlığın perakendecilik sektöründe olduğu
gözlemlenebilir. İçerik hizmetleri konusunda ciddi eksiklik gözlemlenmektedir.
Şekil 8: İşyerleri tarafından sağlanan hizmetler ve ürünler
İşyerlerinin bugüne kadar yararlanmış oldukları teşvikler konusunda elde edilen bulgular
aşağıda yer almaktadır. Ankete katılan firmalardan sadece %30’luk (15 şirket) kesimi
teşviklerden yararlandığını belirtmiştir. Firmaların teşviklerden haberdar olduğu ve
yararlanma arzusunda oldukları gözlemlenmektedir.
Şekil 9: Yararlanılan teşvikler
Ankete katılan firmaların %50’si bilişim ürünü geliştirdiklerini belirtmişlerdir. Ağırlıklı olarak
yazılım geliştirme üzerine odaklanılmıştır.
Şirketlerin kaynaklarının dağılımları konusunda aşağıda belirtilen bulgular elde edilmiştir.
Ağırlıklı olarak şirket kurucularının öz kaynak sağladığı ve mevcut projelerin finansmanı ile
işlerin yürütülmekte olduğu gözlemlenmektedir. Halen kullanımda olan ürün ve servisler
konusunda istenilen düzey (%30) yakalanmamıştır.
Şekil 10: Şirket kaynakları
Üniversite-sektör işbirliği konusunda elde edilen verilere bakıldığında, bu konuda oldukça
yetersiz kalındığı gözlemlenmektedir.
Şekil 11: Üniversite-sektör işbirliği
Firmaların Pazar hedefinin yerel ağırlıklı olduğu gözlemlenmektedir. Oldukça kısıtlı sayıdaki
firma yurt dışına açılmayı başarmışlardır.
Şekil 12: Hedef Pazar
Firmaların hedeflediği sektörler incelendiğinde; Ada için önemli gelir sağlayan alanlara
yoğunlaştırdığı gözlemlenmektedir. Turizm, Eğitim ve Internet hizmetleri cazibe alanları
olarak görülmektedir.
Şekil 13: Hedef Sektörler
Firmaların uzmanlaştıkları alanlar konusunda verdikleri cevaplar aşağıdaki gibi
sınıflanmaktadır. Firmalar genellikle birden fazla alan üzerinde yoğunlaşmışlardır ve
donanım, yazılım geliştirme konusu ankete katılanlar arasında öncelik teşkil etmektedir.
Şekil 14: Uzmanlaşma alanları
7
Bilişim Sektörü GZFT Analizi
Kıbrıs Bilişim Sektörünün Güçlü yanları, Zayıf yanları, Fırsat ve Tehditleri konusunda
11.04.2012 tarihinde, Kıbrıs Türk Mühendisler ve Mimarlar Odaları Birliği toplantı salonunda
sektör temsilcileri, çalışma grubu ile birlikte çalışma gerçekleştirilmiştir.
1. Açılışta aşağıdaki konular üzerinde vurgu yapılmıştır.
a. Bilişim konusunda adım atılması zorunlu haldedir. Yöneticilerimizin bahane
üretmelerinin önüne geçmemiz gereklidir.
b. Yerel bilişim firmaları ile birlikte çalışma konusunda işyerlerinde genel bir
isteksizlik yer almaktadır.
c. Ülkemizde Bilişim Sektörü dört ana aktör üzerinde odaklıdır.
i. Yerel firmalar: yerel iş potansiyeli yaratılmalı, hakkaniyetli iş paylaşımı
yapılmalıdır
ii. Hizmet alanlar
iii. Bilişim sektörünün kendisi: Bu hedefleri maddi bir iş olarak görmemeli
iv. Türkiye’den ve diğer ülkelerden destek alınan firmalar: “Know-How”
transferi için değerlendirmeliyiz
d. Sektörde ekonomik kısıtlardan ve iş potansiyeli nedeniyle uzmanlaşma kısıtlı
olduğundan belli bir işe yoğunlaşma eksikliği vardır.
2. Katılımcılar aşağıdaki konuları vurgulamışlardır:a. Sektörün en önemli tıkanma sebeplerinden birisi pazarın dar olmasıdır
b. Teknolojinin gelişmekte olması, bir fırsat ortamı yaratmaktadır
c. Açık kaynak kodlar, ticari uygulamalara karşı bazı alanlarda üstünlük
sağlamışlardır (CMS, e-Commerce, Servers, vb.)
d. Bilişim sektörüne özel elektrik tarifesi uygulamasının özellikle “Bulut
operatörler” için uygun olacağı belirtilmiştir
e. Mesleki eğitim alanında ciddi potansiyeller mevcuttur, değerlendirilmesi
gereklidir
f. Bilişim güvenliği konusunda ciddi insan kaynağı darlığı mevcuttur
3. Second Projesi tarafından ekte yer alan Kuzey Kıbrıs ekonomisinin bilişim sektörü ile
kalkınmasının önemi konusunda bilgi verildi.
4. Toplantının ikinci bölümünde çalıştay konuları üzerinden geçilmiştir. Yansılarda yer
alan çalıştay konularının yeterli olduğu. Birinci konunun daraltılmasının yerinde
olabileceği belirtildi.
5. İkinci başlıkta çok eksiklikler olduğu ve konunun geniş olması nedeni ile spesifik
konular belirlenmesinin uygun olacağına karar verildi.
6. Standartlaşma ve sertifikasyon konularının ön plana çıkartılmasına karar verildi.
7. Bankaların bilişim güvenliği konusunda itici güç olması gerektiği ve bu konuda
çalışılmasına karar verildi. Bu çerçevede MB ile görüşme talep edilecek.
8. Katılımcılara, sonraki seansta ve GZFT tekniği konusunda kısa bir bilgilendirme
yapılmıştır.
9. GZFT çalışması sonuçlandırılmış, aşağıda yer alan tablolardaki maddeler katılımcılar
tarafından oluşturulmuştur.
1. GÜÇLÜ YANLARIMIZ
SIRA NO
GÜÇLÜ YANLARIMIZ
1.
Bilişim altyapısına son zamanlarda yapılan yatırımlar (Mobil, Telekom,
özel şirketlerin veri merkezi yatırımları)
2.
Avrupa’ya ve gelişmiş ülkelere göre bilişim alanında çalışanların düşük
maliyetli olması
3.
Üniversitelerin AR&GE yapma potansiyeli
4.
Üniversitelerden gelecek potansiyel kaliteli eğitim almış insan kaynağı
5.
Sivil toplum örgütlerinin olması ve ortak çalışmaya gidilmesi
6.
Toplumda bireysel teknoloji kullanımı yaygın
7.
Eğitim düzeyinin yüksek olması
8.
Sektöre olan inancını kaybetmemiş firmaların olması
9.
Bilişim firmalarının sektöre yatırım yapıyor olması
2. ZAYIF YANLARIMIZ
SIRA NO
ZAYIF YANLARIMIZ
1.
Teklif hakları yasasının olmaması
2.
Bilişim sektöründeki yasal mevzuatın eksikliği
3.
Servis sektörünün değer görmemesi
4.
Rekabet yasaları henüz uygulanmıyor
5.
Tüm bilişim sektöründeki vergi yükünün ağırlığı
6.
İç pazarın küçük olması
7.
Elektrik ve iletişim maliyetlerinin yüksekliği
8.
Sektör spesifik eğitim bulunabilirliği eksik
9.
Uzmanlaşma eksik (herkes her şeyi yapmaya çalışıyor)
10.
Dış pazara açılma konusunda psikolojik engeller var (motivasyon ve
bilgi eksikliği: Dış kaynak projelerine girme)
11.
Üniversite-Meslek okulları-sanayi işbirliği eksik
12.
Ürün geliştirme ile ilgili teşvik eksikliği
13.
Kamunun bilişim stratejisi yoktur, üretim teşvik edilmez
14.
Mesleki okulları reel sektörden kopuk ara eleman yetiştiriyor
15.
Tüm aktörler arasında iletişim eksikliği (sektör içi ve tüm paydaşlar
arası)
16.
Sektör içi işbirliği eksikliği
17.
İstatistiki veri eksikliği
18.
Aşırı veri saklama - paylaşmama
19.
Bilişim firmaların çoğunun yaşam sürelerinin az olması (piyasada
güvensizlik yaratıyor)
3. ÇEVREMİZDEKİ FIRSATLAR
SIRA NO
FIRSATLAR
1.
Yasal mevzuat çalışmalarının başlamış olması
2.
Kamu sektörünün e-devlet ile ilgili yatırım yapmaya açık olması
3.
Bilişimde izolasyonların engelleyici olmaması (Kısmi engeller: RIPE,
Ülke kodu, vb. haricinde)
4.
Gelişen teknolojik imkânlardan dolayı bilişim servis sağlayıcılarının
lokasyonlarının önemsizleşmesi
5.
Finans, turizm ve eğitim sektörlerinde doyum oranlarının düşük olması
6.
KOBİ’lerin tamamının henüz otomasyona geçmemiş olması bir fırsattır.
7.
Mobil kullanımının yaygın olması
8.
İnternet kullanımının yaygın olması
9.
Gaming, eğlence, betting pazarının olması
10.
Call-centre için çok uygun bir ülkeyiz, İngilizce eğitim yaygın
11.
Dünyadaki hizmet ve yazılım outsourcing ile ilgili gelişmelerin sağladığı
fırsatlar
12.
Sosyal medya kullanımının yaygınlığı
13.
GEO-IP sorunları çözülürse dijital pazarlamada olabilecek ilerlemeler
4. ÇEVREMİZDEKİ TEHDİTLER
SIRA NO
TEHDİTLER
1.
Sektöre inanmayan, bilinçsiz kamu ve özel sektörler
2.
Mali kriz
3.
Ülke dışından gelen firmaların yaptığı günübirlik satış aktiviteleri
4.
GEO-IP ile ilgili kısıtlamalar (ya Türkiye ya da Güney Kıbrıs’a kayıt olmak
zorunda kalınıyor ör. Google Ads)
5.
Ülkenin sorunlarına katlanmadan buranın nimetlerinden faydalanan
yabancı şirketlerin artması
6.
Telekom’un özelleşmesi tekelleşme yaratabilir
7.
Kamunun değerince ihale yapmaması (metodoloji, projelendirme ve
maliyet hesaplaması eksikliği)
8.
Sektörün gelişimini sağlayacak yasal eksiklikler
9.
Finansal kaynaklara erişimin zorluğu, bilgi eksikliği
8
Bilişim Sektörü vizyonu
GZFT ve istatistik çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular çerçevesinde çalıştay
çalışmalarına esas olacak strateji vizyonu aşağıdaki gibi oluşturulmuştur. İlgili kurumlar
belirlenerek her ana konu için davet edilmiştir.
Açılım
Gerekçe
No
Vizyon
1
Kuzey Kıbrıs’ta faaliyet Yazılım ürünleri
- Dünyadaki
yeni
gösteren Bilişim firmalarının
trendlere göre hangi rol
 Katma Değer Yazılımları
pazarlayabileceği
benimsenmeli ve hangi
geliştirme (Add-on Module
ürünler/hizmetler
alanlarda
efor
sarf
for Google, Facebook,
edilerek kısa zamanda
Joomla, Drupal, SugarCRM,
sonuca ulaşılabilir.
osCommerce vs.)
 Oyun, Eğlence yazılımları ve - Kıbrıs’ın
üstesinden
altyapıları
gelebileceği kısa, orta,
 SaaS uygulamaları
uzun vadeli hedefler
geliştirme
arasında yer alabilecek
 Mobil uygulama geliştirme
mobil, bulut, OSS, bilgi
 Bilişim Servisleri (mail, web
güvenliği
konularının
sayfası, e-ticaret, vb.)
irdelenmesi.
Portal Çözümleri geliştirme


Elektronik Belge Yönetimi
Open Source çözümler
(B2B, CRM, ERP tarzı
çözümler)
Sosyal Medya ve Dijital ürünler
pazarlama

VAB, VAS çözümleri
Dış
Kaynak
(outsourcing)




kanalları
Sektörle dikey uzmanlaşma
Metodolojik/Standartlarda
uzmanlaşma
Kurumsal sertifikasyonlar
Çalışanların sertifikasyonları
E-İşletme ve E-Ticaret Çözümleri
geliştirme


Paket ve Veri Merkezi
tabanlı çözümler
Ödeme Sistemleri




2
3
4
Eğitim teknolojileri ve eğitim
materyalleri pazarı
Bilgi
güvenliği
standartları
ve
Veri merkezleri ve bulut
bilişim fırsatları
Yönetim Bilişim
Uygulamaları
Karar Destek Uygulamaları
Finans/Bankacılık
uygulamaları
Data-Mining (Veri
madenciliği) Uygulamaları

Uzaktan eğitim sistemleri

Mesleki Eğitim Materyalleri,
İçerikler

Sertifikasyon eğitimleri

Sertifikasyon merkezleri

Kampüs Black-board
sistemleri

Piyasa-Üniversite işbirliği

Bilişim Güvenlik Sistemleri

Bilişim güvenliği ürünleri

Telif haklarının korunması

ISO 27001, COBIT, ITIL

Bilişim Güvenliği
uygulamaları (PKI, Mobil
imza, 3D, Ulusal güvenlik,
vb.)

STK, kamu işbirliği

IaaS, PaaS, SaaS
servislerinde durum

Katma Değer çözümleri,
servisler

“Source CODE” Hosting ve
test platformları

Bulut Bilişim uygulamaları
geliştirme (Bulut
mühendisliği)

Açık kaynak sistemleri ve
bulut bilişim
- Malta örneğinde olduğu
gibi
öğrenci
potansiyelinin artışı ve
uzaktan
eğitim
sistemleri ile hizmet
satışının
getirilerinin
değerlendirilmesi
- Özellikle
karmaşık
teknolojileri barındıran
ağ teknolojisi, bilgi
güvenliği
konusunda
adanın
söz
sahibi
olması
ciddi
“outsourcing” imkanları
getirecektir.
- Bulut
Bilişime
odaklanılarak hızlı bir
şekilde
gelişen
sektörde
yatırımların
değerlendirilmesi
ve
pay alma.
9
Bilişim Sektörü Çalıştayları
Birinci çalıştay tüm konuları kapsayacak şekilde 29.05.2012 tarihinde Merit Otel/Lefkaşada
gerçekleştirilmiştir. İkinci çalıştay ise, bilişim sektörü, kamu, bankacılık işbirliği çerçevesinde
19.12.2012 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
Birinci çalıştay sonuçları
9.1
Birinci çalıştay aşağıdaki konuları kapsayacak şekilde moderatörler eşliğinde
gerçekleştirilmiştir. Çalıştay da oturumlar iki bölüm halinde organize edilmiştir. Birinci
bölümde mevcut durumun katılımcıya göre analizi ve ikinci bölümde ise çözüm önerileri
değerlendirilmiştir.
Moderatör
Konu
Kurumu
Kuzey Kıbrıs’ta faaliyet gösteren Nihat Yılmaz
Bilişim
firmalarının
pazarlayabileceği
ürünler/hizmetler
Bilişim Derneği
Eğitim teknolojileri
materyalleri pazarı
DAÜ
ve
eğitim Necdet İcil
Bilgi güvenliği ve standartları
Gürhan Hatipoğlu
Veri merkezleri ve bulut bilişim Cem Ergun
fırsatları
Second Project
DAÜ
Çalıştay sonucunda elde edilen bulgular aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.
9.1.1
Kuzey Kıbrıs’ta faaliyet
ürünler/hizmetler
gösteren
Bilişim
firmalarının
pazarlayabileceği
Beş yıl sonra Kuzey Kıbrıs’ta bilişim sektörü hangi noktada olmalıdır? (Görüşler)
1. Beş yıl sonra fiber altyapısı tamamlanınca herkes internet üzerinden çalışabilir hale
gelecek, bu çalışmalar iyi sonuçlanırsa dünyayı yakalamış olacağız. Aksi halde fark
açılacak.
2. On-nline işlem ve yazılımların arttığı görülebilecek
3. Altyapının daha güçlü olacağını ve daha fazla yararlanılacağını tahmin edilmektedir
4. Öncelikle toplumun web, e-mail facebook vs. dışındaki uygulamalar ile ilgili
bilinçlendirilmesi gerekir. Örneğin, yerel bankaların internet bank uygulamaları
5. Bilişim alanında çalışan insanların daha fazla para kazanabileceği ve bunların ürettiği
ürünlerin GSMH’de daha fazla orana sahip olacağı beklenmelidir
6. Yazılım sektörünün ekonomi içerisinde en üst seviyeye çıkacağını
7. Tüm sektörlerde Kuzey Kıbrıs’ın bakir alan olması nedeni ile bu alanlarda bunların
harekete geçileceği öngörülebilir
8. Bugün yapılan çalışmalar ekilen tohumlardır, beş yıl sonra sektörü ileriye taşır.
Yeniliğe ve gelişime açık insanlarız, başarılı olunabilir.
9. Dar pazardan dışarı çıkarak dış dünyaya nasıl erişiriz ve nasıl pay kaparız konusunu
çözümlemiş ve dış dünyaya açılmış olunacak
10. Adada da genç nüfus ve eğitim düzeyi yüksektir. Gidilebilecek yerler vs. ile ilgili çok
yer var ama bir uygulama ile bu bilgilere anında ulaşılabilir. Buna teşvik edilebilir
insanlar. Örnek, Turkcell katkısı ile Eczane uygulaması yapılmıştı. Iphone ve android
de 4000 kişiye ulaşıldı. Bazı altyapı eksikliklerinden dolayından sıkıntı yaşandı. Ör.
Ecz. Birliğinin “on-line” yapısı olmadığından ve kendi aralarında nöbet değiştirdikleri
için şikayet olabiliyor.
11. Daha çok üretime yönelik olarak; iki seçenek bulunmaktadır. Portföy – tüketici / son
kullanıcı (yazılım indirenler) ve 2.si yazılımları ticari olarak kullanan ve satın alanlar.
Kıbrıs’ta yazılım anlamında bilgi birikimi fazla değildir. Bun nedenle açık kaynaklı
yazılımları kullanıma hazır hale getirerek ürün çıkarma yoluyla bilgi birikimi edinilebilir
ve göreceli olarak daha hazır bir pazar elde edinilebilir. Halen ticari alanda açık
kaynak kodlu ürünler çok fazla kullanılmıyor. Bu ürünlerden, değerlendirilerek
yapılacak bir seçimle pilot 2-3 ürün seçilerek üzerlerinde çalışma yapılması yararlı
olacaktır. Bu şekilde iç piyasada tecrübe, uluslararası pazarlarda bu firmaların
partnerliğini yaparak dışa açılanabilir. Burada çalışacak bilişim profesyonellerinin
üniversitelerde de hazırlanması önemlidir. Yurtdışında Açık Kaynak kod tabanlı
(OSS) birçok iyi ürün bulunmaktadır. Kaliteleri de en az lisanslılar kadardır. Bu,
pazarımızın bir açığıdır ve hangi ürünlere odaklanılacağının analizi yapılmalıdır.
12. Web tabanlı yazılımlarda, bankalar programı geliştirmek için kaynak kodlarına ihtiyaç
duymaktadır. Ancak yerli firmalar bu ürünlerinin kaynak kodlarını vermemektedir. Bu
sebeple Türkiye’ye yönelme vardır.
13. KTEZO, KKTCELL ile sağlanan ürünleri üyelerine sunmaya çalışmaktadır. İlerde
bilgisayar destekli eğitimler vs. gibi hizmetleri üyelerine sunmak arzusundadır.
14. Bilişim sektörü tarafından sunulan bazı ürünler ve hizmetler müşteriler tarafından
kullanılmamaktadır. Bunun yerine yabancı menşeli ürünler tercih edilmektedir.
Genelde sıkıntı, hatların internet hızını desteklememesi ve internette aynı ürünlerin
Türkiye de hediyeli olarak satılmasıdır, ürünler buraya tek tek geldiği için aynı
kampanyalar yapılamamaktadır.
15. Daha çok ERP yazılım geliştirme üzerine odaklanılması gereklidir. Öncelikli olarak bu
alanda iç pazara yönelik çalışma gerekir. Sektör tarafından bankacılık, ticaret,
pazarlama vs. gibi ihtiyaçlarını çözen programlar geliştiriliyor ve yakın pazarlardan da
bu ihtiyaçları gidermeye yönelik ürünler gelebiliyor. Ticari firmalar neye ihtiyaçları
olduğunu tam bilemiyor. Sektör müşteri ihtiyaçlarına yönelik yazılım geliştiriyor.
16. Katma değer üretilmesi gereklidir. Lokomotif sektörlerden birinin bilişim olması
durumunda önemli fırsatlar yaratılabilir. Bunun için birtakım yazılım, servis
standartları özendirilebilir (sertifikalar), personel eğitilebilir. Bu tür spesifik modüllere
“outsourcing” dış kaynak hizmeti verilebilir. Sektör çalışanlarının maliyeti çevre
ülkelere göre hala düşüktür. “Outsourcing” konusunda merkezi idare bize (firmalar
tespit edilerek) yazılım geliştiren firmalara sertifikasyonları sağlıyorsanız yurtdışına
pazarlayabilirsiniz demelidir. OSS alıp geliştirme yerine modüler geliştirilebilir. hangi
sektöre hizmet verilmesi düşünülüyorsa o sektörün ihtiyaçlarının bilinmesi önemlidir
17. Sektörün beyin gücü vardır, ancak yazılıma çok azı gitmektedir. Firmaların çoğu
network ve alım/satım konusuna yoğunlaşmıştır. Gerçekten başarılı firmalar vardır ve
iç piyasa da üretilen ürünler %10luk bir hata payı ile ARGE desteğiyle dışarıya
pazarlanabilir hale getirilebilir.
18. Bilişim sektöründeki çoğunluğun hizmet sektörü ve CRM’e yönlenmesi gerekir. SAP
gelince silip süpürecek. Otelcilik yazılımı geliştirmek çok kolaydır ve sadece dört
modülü vardır. Burada her otelde fidelio yazılımı kullanılır ve burada alternatifi
üretilmez. Altı tane üniversite, birçok ortaokul lise vardır – ve bunlar denek olarak
çalışmaya hazırdır. Buna rağmen eğitim yazılımları geliştirilmemektedir. Öğrenci,
portfolio, materyal, LMS vs. gibi yurtdışındaki örneklere bakılabilir, yeni üretimler
yapabilir.
19. Satış, gümrük, Pazar daralması gibi sorunlar bulunmaktadır. Hem TC hem Güney
Kıbrıs ile mücadele edilmektedir. Çok satıcı vardır ve kendi aralarında kıyasıya
rekabet vardır. Dış rekabet için firmalar birlikte hareket etmemektedir. Getirilen
ürünlerde garanti kapsamında çözüm üretilememektedir (Türkiye ye göndermek 1 ay
sürüyor). Kıbrıs’ta yetkili servislerin (bakım) oluşturulması zorunludur. Firmalar (ör.
toshiba) bu konuda çaba gösterirse çözüm üretilebilir ve prosedürler geliştirilebilir.
Bazı firmalar pazar daralmasından dolayı, teknik hizmet (hastane) oluşturmaya
başladılar. Global garantili ürünlerinde bakımı bu sayede burada gerçekleştirilebilir.
20. Yazılım geliştirme bir ekip işidir. Öncelikle ekip çalışmasına ve kültürüne ağırlık
verilmelidir. Sayın bakanın bahsettiği İ3 (India, Ireland, Israel) ülkelerinde de ekip
çalışmalarına yatırım yapıldı. Burada da proje yönetimi yapılması durumunda ciddi
başarı sağlanabilecektir.
21. Sektörün toparlanıp ortak bir şirket kurarak uluslararası arenada sinerji yaratarak
başarı sağlamaya çalışmaları mümkündür. Turist çekebilmek için CRM çok önemlidir
– potansiyel vardır.
22. Oyun ve Eğlence uygulamaları: bu tip oyunlar / zeka oyunları artık ana sınıflardan
itibaren veriliyor ve faydası da ölçülüyor. Amerika’da asker de kullanılıyor
23. Bazı firmalar “outsourcing” amacıyla bir ekip kurdu. Bu ekipler e-devlet projeleri için
kullanabilir. Dünyaca kabul gören sertifikasyon da alındı ama bu insanları hak ettikleri
maaşla beslemek oldukça güçtür.
24. Sadece iç pazara yönelik yazılım geliştirme yerine dış pazara açılmada görev para
kaygısı olmaya üniversite çağında insanlara düşüyor. Değişik fikirleri olabilir.
Üniversiteler bunun üzerinde çalışabilir. Bunun için oyun yazma kampları var. Bu
insanlar bir taraftan da keşfedilmeyi bekliyor.
25. Sektörde ARGE yatırımı yapmıyor. Türkiye’den gelen pazarlama uzmanları otellerle
görüşüyor, toplantılar yapıyor gidiyor. Kıbrıs’tan firmalar bu denli aktif değildir.
Kıbrıs’ın asıl pazarı daha az gelişmiş yerlerdir (Türki Cumhuriyetleri, Orta Doğu,
Kuzey Afrika). Üniversitedeki öğrencileri bir dönem “exchange” program ile staja
göndermeye çalışılıyor, gidecek Kıbrıslı bulunamıyor. Öğrencilerin de bilinçlendirerek
teşvik edilmesi gerekir.
26. Yurtdışı pazarlama ve Pazar araştırması konusunda sektörde bir işbirliği fırsatı
olabilir. Bu konuda verilen teşviklerden yararlanılması için işbirliği gereklidir.
27. Mobil operatörler “data” kullanımına yönelik uygulamaların artmasını tercih
edeceklerdir. Kişiler kendi verilerine internet, bulut üzerinden ulaşabilirlerse, buna
yönelik uygulamalar geliştirilebilirse (sinemalar, sınav tarihleri vs. gibi) kişiler bilişim
kullanımına alıştırılmış olacaktır. Bu altyapılarla kullanım artacak ve problemler daha
kolay çözülecektir. Ancak, %67 civarı vergi var, indirime gidilmesi gerekir. (ÖTV).
28. Portal çözümleri, CRM kapsamındadır. Kıbrıs’ta tam anlamıyla yerel imkanlar ile
geliştirilmiş bir ERP çözümü bulunmamaktadır. Temel nedeni, sistemlerin
müşterilerin acil isteklerini çözmek için tasarlanmış olmasıdır. Firmalar küçüktür ve
acil ihtiyaçlar internet üzerinden faturalandırma üzerinedir. Stok/Envanter yönetimi
yerleşmedi. Kurumsal yazılımların değişim aralığı daha yavaştır.
29. Global piyasaya açılım için öncelikle iç piyasada kendimizi geliştirme zorunluluğu
vardır. Açık/Kapalı kaynaklı yazılımlardaki bilgi birikiminden faydalanarak, bu
ürünlerin yanına katma değer katarak bir ürün geliştirmek uygun olacaktır.
30. Kıbrıs için kısa vadede en kolay hedef Türkiye pazarıdır. Farklı konularda henüz
gelişmiş olmayan pazarlar vardır. Türkiye’deki firmalar çözüm ortakları ile çalışıyorlar.
Buradaki firmalarda çözüm ortağı olabilir, daha az yatırım yaparak değer katacak
farklı ürünler geliştirebilir,.
31. Türkiye’deki yazılımların partner programları daha pahalıdır ve dil sorunu olabilir.
Yerel sektör bu açıdan daha avantajlı olabilir. Ör. Kıbrıs’ta ithalat genel bir kültürdür
ve bilinen bir şeydir. Ancak Türkiye’de firmaların çoğu ithalat yapmaz. Bu konularda
ürün geliştirilebilir.
32. Türkiye’deki yazılım firmaları çok daha üzerinde çalışılmış programlara sahiptir.
Birçok uygulama çözüm ortakları tarafından geliştiriliyor. Örneğin mobil uygulamalar.
Bu tip çözümlerle gidilebilir.
33. KOBİ işletmeciliğinde tam anlamda ERP sistemi kurulması pek mümkün değildir.
Kıbrıs gibi yerler için CRM daha uygundur. ERP için Azerbaycan, Rus hükümetlerine
yönelik çalışmalar olabilir. Planlama yaptıktan sonra uygulamaya geçilebilir.
34. Bir bakanlığın düzenlediği yazılım ihalesinde bir yerli firma Logo ve Linkle beraber
yarışmıştı ve yerel yazılım daha çok beğenilmişti Ancak işin devamı getirilemedi,
Türkiye’nin farklı kentlerine gidilmesi ve oralarda bu yazılımların satışı pek mümkün
olmadı. Bu işler için girişimcilik ruhu çok önemlidir, girişimciliğin desteklenmesi
gereklidir.
35. Portal yazılımları dünyada çok yaygındır. Tüm dünyada elektronik dokümantasyon
sistemleri gelişmektedir. Kıbrıs’ta da bu tür çalışmalar yapan firmalar bulunmaktadır
fakat tam anlamıyla yapılıyor mu? Standartlara uygun mu konusunun irdelenemsi
gereklidir. Elektronik belge üzerine birkaç yazılım geliştirilebilir. Böyle bir çalışma iyi
bir ekiple altı-yedi ay sürecektir.
36. Belge güvenliği uluslararası bir sorundur. Güvenlik standartlarına uygun yazılım
programları tam anlamıyla mevcut değildir. Bu tür yazılımlar firmalara katma değer
kazandıracaktır.
37. Portal konusu Kıbrıs için önemli bir alandır ve buna değinilmesi gereklidir. Birçok iş
artık portalar üzerinden yapılabilir.
38. Kurumsal sertifikasyonlar ve çalışan sertifikasyonları geliştirilmelidir. Tüm firmaların
bu tür sertifikalarını almaları teşvik edilmelidir.
39. Elektronik ödeme sistemleri ve kart ödeme sistemlerine yönelik yazılımlar
geliştirilebilir. Bütün Dünya’da tek pos cihazı varken, burada en küçük bir bakkalda
bile 8 tane pos vardır. Burada üç firma tarafından ürünler gerçekleştiriliyor. Bunlara
bağlı güvenlik yazılımları geliştirilebilir.
40. E-cüzdan, cepte cüzdan gibi yazılımlar mevcuttur. Şirketlerimizim küçük boyutlu
işletmelerdir ve bu tür ödeme sistemleri kullanımı motive edilebilir. K.T toplumu
interneti kullanmayı seven bir toplumdur. Kişisel CRM gibi yazılımlar geliştirilebilir.
Yazılımları portal üzerinden isteyen müşterilere sunulabilir. En küçük firmalara dahi
hizmet sağlamış olur, uluslararası firmalara dâhil bu hizmetler sunulabilir. Bu konuda
mzellikli SWOT analizi yapılıp fırsatları neler olduğunu belirleyip bu alanlarda iyi
değerlendirebilir.
41. Fatura ödeme sistemleri konusunda değişik yazılımlar yapıldı ancak bilinçlendirmede
zayıf kalındığı için toplum bunu çok kullanamadı.
Marketten fatura ödeme
yaygınlaşmadı, İlgi olmadı ve yerleşmesi zaman alacaktır.
9.1.2
Eğitim teknolojileri ve eğitim materyalleri pazarı
1. Kıbrıs’ta ilkokul, orta, lise ve üniversite olmak üzere toplam yaklaşık 140,000 öğrenci
vardır. Sektör dağınık bir yapıya sahiptir ve yerleşime ulaşım zordur. Yalnızca Kıbrıs
örnek alınarak eğitim merkezi malta da olduğu gibi niş ürünler geliştirilebilir veya
sertifikasyon merkezi olabilir. Örneğin TOEFL sınavı ilk defa verildiğinde çevre
ülkelerden de DAÜ’ye gelindi. Ancak sürdürülebilir olmadı.
2. Eğitim materyalleri açısından bilişim sektörünün yeterli hammaddeye sahip olup
olmadığı incelenmelidir? (altyapı, insan kaynağı, müfredat vs.).
3. Telefon Dairesine altyapı konusunda görev düşmektedir ancak hizmetler yeterli
değildir. Hızlı internet ve veri erişimine ihtiyaç vardır. Ancak büyük yerleşim
merkezlerde bu imkân vardır ve ancak nüfusun %70-80e hizmet verir durumdadır.
Dairenin yapılanması ve daha hızlı erişim ve yedekleme imkânlarının sunulması
gereklidir.
4. Alo … gibi bir telefonla servis sistemi kurulması düşünülmelidir. Örn. sınav zamanları.
5. Eğitim boyutundan bakıldığında dünyada artan düzeyde eğitim süreçlerinin kalitesi ve
araçlara önem verilmektedir. Bilişim teknolojisi bu noktada önemli bir araç olarak
kullanılmaktadır. Bu konuda sanayi – üniversite işbirliği konusunda ciddi girişime
ihtiyaç vardır. Doğrudan sektöre bağlantıda eksiklik var. Eğitim materyali geliştirilmek
istenirse insan kaynağı hazırdır, ama bu vizyonu içselleştirmek gereklidir. Dünya
piyasasına yerel HR ile yoğun çalışmaya girilmesi gereklidir, bu noktada atalet vardır.
6. Toronto – Ottowa üniversiteleri bir çalışma ile – “Moodle” (açık kaynak) uygulama
üzerinde bir eğitim materyali hazırladılar. Burada da eğitimlerin buna benzer
yapabilirliğini analiz etmek gerekir. Bu yapı kurulduktan sonra eğitimler dışarıya
pazarlanabilir.
7. Eğitimde kaliteyi artırmak için bilişim teknolojisinin nasıl kullanabileceği ve dünya ile
uyumlaşmayı sağlayabileceğini bilmek gereklidir Bu konuda firmaların destek
istemesi durumunda üniversiteler katkı sağlamaya hazırdır.
8. Kıbrıs’taki insan kaynakları bu çalışmalar için yeterlidir. Üniversitelerarası iletişim,
stratejik planlama ve bakanlıkla işbirliği konusunda sıkıntı vardır. Gelişmiş ürünler
vardır ve birlikte çalışma gereklidir. Yöneticilerin bu konuda bilinçli olarak karar
verebilmeleri gerekir. Ör. Bakanlıkta Moodle sunucusu kuruldu ama bilgi ve tanıtım
yapılmadı, sadece 3-4 öğretmen kullanmaktadır, görsel materyallerin çoğaltılması,
internet altyapısının güçlendirilmesi gereklidir.
9. Bir banka eğitim yerli yazılım kullanmaktadır, ancak belli bir standartta değildir.
Altyapı eksiklikleri yanında web tabanlı paylaşım ortamları kurulması eksiklikleri
giderebilecektir. On-line sertifika veren web tabanlı çalışmalardan yararlanarak
istenen platformlar kurulabilir.
10. Dünyada mesleki eğitimler de on-line hale gelmeye başlamıştır. Örneğin, İtalya
eğitim yazılımlarını – üretime kazandırıldı, ekonomiye katkı sağlandı. MYO’lar desteği
ile mesleki programılar bilgisayar destekli olarak hazırlanıp sunulabilir.
11. Telekom’un eğitim konusunda yapılandırılması gereklidir. Benzer şekilde Malta
Telekom log (izlence) tutma işinden ciddi paralar kazanmaktadır.
12. Özel sektör-Üniversite işbirliği kapsamında DAÜ teknoparkta gerçekleştirilen
uygulama mevcuttur. Üniversiteden öğrenciler işe alındı, teknoparkların gelişmesi bu
konudaki işlerliği arttıracaktır. Dünyada aranacak bir içeriğin Kıbrıs’ta olup olmadığını
sorgulamalıyız. Adadaki birçok hoca yurtdışına içerik sağlamaktadır ve görüşlerinin
alınması gereklidir. Öğrenci sınav sonuçlarının düzenli girildiği bir servis oluşturulmalı
ve bunun üzerinden ticari hale getiren uygulamalar yaratılsın. İçerik çok önemli,
programı yazmaktan daha önemlidir.
13. Adada sertifikasyon, on-line diploma ve akreditasyon konusunda sıkıntı var ama
yazılım konusunda çözüm sağlanabilir. Talep yaratılırsa kişiselleştirilmiş ve farklı
dillerde çalışabilen çözümler oluşturulabilir.
14. Moodle altyapısını kuran ve çalıştıran Kıbrıs üniversiteleri mevcuttur. Ders notları,
Ödevler, küçük sınavlar bu sistem üzerinden yapılıyor. Bu konuda farkındalık
yaratılmalıdır. Sertifika programları daha fazla yapılabilir.
Bunlar on-line da
yapılabilir, böylelikle daha çok öğrenci bu bilgiyi alabilir.
15. Üniversitelerin Sürekli eğitim merkezlerinde materyal üretilmek isteniyor. Bazı
üniversiteler on-line materyal geliştirmeye başladı. Animasyon türünde materyaller
geliştirilmektedir. Gençler için bir animasyon geliştirilebilir ve bunlar Youtube’da
yayınlanabilir ki gençler buradan bunları takip etsinler. Bunun yanında CISCO
akademi gibi özel eğitim alanları da bulunmaktadır ve çoğaltılması gereklidir.
16. ADSL altyapısı düzenli çalışmıyor, WI-FI çok pahalı ve sektörde know-how
eksikliğimiz vardır.
Okul-Sektör işbirliği ile ürünlerin tasarımını da yapılabilir
olmalıyız.
Bu konularda öğrenciyi motive edip de katkı koymasını sağlamalıyız.
Anlaşılmayan konuları minimuma indirmeliyiz. Önemli olan içeriği hazırlamaktır ve
altyapı bir şekilde yapılır. Eğer uluslararası bir açılım yapılması isteniyorsa ciddiyet
çok önemlidir. Bu konudaki değişik meslek gruplarının YÖDAK çatısında bir araya
gelip işbirliği yapılması gereklidir.
17. Eğitim materyallerinde detaylara dikkat edilmesi gerekmektedir. Burada yasalar
olmayabilir fakat bu yasalar yurtdışında mevcuttur (telif hakları). Eğitim materyalleri
bir sektöre dönüştürülebilir. Öğrenci takip sistemi geliştirilebilir, bu tip yazılımları
başka bir ülkedeki okullarda göremezsiniz. Web destekli-bilgisayar destekli eğitim
yazılımları hazırlanabilir. Dünya’daki eğitim psikolojisi değişebilir. Buna göre değişik
eğitim materyalleri geliştirilebilir.
18. Bankacılık sistemine yönelik bilgi güvenliği konusunda eğitim sağlanabilir.
19. 68 değişik ülkeden öğrenciler vardır ve bu Kuzey Kıbrıs’ı avantajlı duruma koyuyor.
20. Sürdürülebilirlik ve verimlilik şarttır. Yatırımlar yapılırsa, altyapı hallolursa, devamı
gelir. İçerik de firmalar ve servis sağlayıcılardan temin edilebilir. E-learning, sesli
kitap, vs. teknolojisini Telekom dairesi son kullanıcılara ulaştırabilir.
21. YÖDAK tarafından daha önceleri başlatılan e-learning çabaları oldu. Üniversite
sayısını artırmak ve dünyadaki yeni uygulamaların adaptasyonu için yoğun
çalışmalar yürütülüyor. YÖDAK organizasyonu İle. “Benchmark” belirleniyor.
Üniversitelerde bunlarla ilgili kapasite oluşturuluyor. Bilişim sektörü de bu alana dahil
olursa daha verimli işbirliği olacaktır. Başarılı olmak için etkili interaktif materyaller
geliştirilmesi şarttır.
22. AB yolunda uyum süreci devam etmektedir. Fasıllarda bu konularla ilgili yapılması
gerekenler bellidir. MUP adım adım uygulanmalıdır (liderlik ve toplumsal akılla).
23. Gençler teknolojisiz bir hayat düşünemiyor ama bilinçlendirilmeden kullanıyorlar.
Çocuklar hobi olarak kullanıyor, ancak aileler bilinçli olmadığından korkmaktadır.
Veliler materyaller konusunda çocuklarına yardımcı olabilecektir – bunun için
bilinçlendirme gerekir.
24. Bilişim ile yapılan eğitimlere ilgi gösterilmiyor (ailelerle yönelik). Herkes kendilerince
çözüm bulmaya çalışıyor. Gazete ve televizyonlarda bu bilinci yaymak gerekecektir.
25. Zaman ve kaynak israfı olmaması için değişik kesimler ve meslek alanlarından ekip
kurulup atılım yapılması gereklidir.
9.1.3
Bilgi güvenliği ve standartları
1. Veri merkezlerinde data korumak çok önemlidir. K. Kıbrıs’ta iki kurum tarafından
27001 sertifikası alındı. TC’de 28 kurum, güneyde 2 kurum vardır. Bu konuda
Türkiye’den veya burada danışmalık alınamamıştır. Danışmanlık hizmeti İngiltere’den
alındı.
2. Bilgi güvenliği konusunda yakın coğrafyadaki ülkelerde bir takım sıkıntılar vardır.
RIPE NCC için de bu önemlidir. Sertifikasyonların tamamlanması ile tüm izolasyon
sorunları aşıldı.
3. Türkiye de yeni yeni bilgi güvenliği eğitimleri verilmeye başlandı. Ülkemizde veriler
havada uçuyor fakat ISP’ler ve Telekom tarafında henüz bir önlem alınmamıştır. Bilgi
üzerinde çalışmalar yapan kurumların bunu tamamlamaları gereklidir, aksi takdirde
korsan ülke statüsünde kalınabilir ve diğer ülkeler arasından sıyrılmak mümkün
olmayabilir. Bu fırsatın değerlendirilmesi gereklidir.
4. En büyük sıkıntı insan kaynağına erişimdedir. Sertifikaların sürdürülebilir olması için
6 ayda bir denetleme yapılmalıdır. Bu da bilişim firmalarına önemli bir maliyet
yüklemektedir. Bu tarz eğitimleri ilgili odalar birlikler verebiliyor olmalıdır. Bunu bir
fırsat olarak görmelidirler. Bu tür veri barındıran merkezlerin eğitimlerini kurumların
yapması gerekiyor.
5. ISP’ler kendi ihtiyaçlarını karşılamak için merkezler kurdular ancak bunların veri
güvenliği çalışmaları yoktur.
6. Kamuda kamunet altyapısı bilişim güvenliği adına iyi bir altyapı oluşturuldu. Özelde
talep olmadığı için arz yoktur.
7. Telif haklarının korunmaması hakkında bilinçsizlik vardır ve hatta kötüye kullanılıyor.
Telif haklarında da sektörün paydaşları da yasaya katkı koymalıdır.
8. Kamu - sivil toplum ilişkileri kopuktur. Kamuda doğru kişilere ulaşılamıyor. İlgili
STÖ’lerin fikirleri alınmalıdır.
9. Telefon Dairesi veri güvenliği problemi yaşamaktadır. Verilerin tutulacağı bir sunucu
var ancak yedeklemesi yapılamamaktadır. AB’den yeni gelecek sistemlerle
güvenliğin artacağını düşünüyorum.
10. Kamuda veri güvenliği: kamunet güvenlik ve altyapı alanında yatırım yapmaktadır,
ancak tüm dairelerde cihazların alınması dışında bunları barındıracak yerlerin da
dünya normlarında yapılandırılması gereklidir. Mevcut alan yokken, altyapı, yangın,
güvenlik gibi konular halledilmeden en iyi cihaz alınsa da, bulunduğu alan güvenli
olmadığından sadece dıştan gelen ataklara karşı korunur.
11. Alt yapı güvenliği norm dışı ekipman kullanılarak yapılmaktadır. Ülke
tanınmadığından bazı firmalar bunu kötüye kullanmaktadır. Bilgilerin sadece cihaz
açısından değil, doğru alanlarda konuşlandırılması gereklidir. Fiziksel güvenlik
açısından kurumlar yeterli değildir. Halen Kamunet’in cihazlarını barındırdığı
noktadaki yangın güvenliği şu anda mahkemeliktir.
12. Girne de devlet veri kurtarma merkezi kurulmaktadır.
13. Kamunetin uzantısı olarak maliyenin kendi yaptırdığı bir bilgi işlem odası mevcuttur.
Silindir odanın içinde ama borular galvaniz değildir. Eskiye nazaran çok ciddi bir fark
vardır ancak dünya standartlarında değildir. Özel sektörün de bu tür konularda
yatırımları olursa daha da uygun bir ortam olabilir.
14. Bulut sisteminde konteynerlerde, özel yangın kurşun geçirmeyen kulübelerde
barındırılıyor. Deprem su baskını gibi afetlerde veya kişilerden kaynaklanan
sorunlarda konteyner güvenli yere taşınıyor. Bu da düşünülebilir. FM200lerin kontrolü
belli aralıklarla yapılmalıdır.
15. Aynı çatı altında bulunan farklı dairelerin arasında bile bilgi alışverişi yoktur. İki farklı
daire bilgi güvenliği ve standardı olmadığından veri paylaşımı yapamıyor. Paylaşıma
açmalı ve sorun çıkarsa ona göre önlem alınmalıdır. Bazı dairelerin bilgi işlem
elemanları yoktur. Özelde servis yapan firmalar bazen bu bilgisayarları öğrencilere
teslim edebiliyorlar.
16. Geçtiğimiz sene kamunet penetrasyon testi ile ilgili olarak kamu personelini eğitime
gönderdi. Penetrasyon testi sonucunda, birçok kamu kuruluşunun web sitesi
anlamında güvenli olmadığı tespit edildi. İhale ile bir ürün alındı, kamu sitelerine
sürekli saldırı testi yapılmaktadır. Kamuda henüz bilgi güvenliği bilinci yoktur,
personel eğitilmiş değildir.
17. Özel sektörde bilgi güvenliği bilinci yeni yeni oluşuyor ve firewall ile sınırlıdır. TOR
uygulaması vardır ve her an IP değiştirir. Üç üniversite, kamunun çoğu, bankalar ve
devlet kurumlarında açıklar vardır. Şifreler bilinçsizce “clear text” olarak kullanılıyor.
18. Mevzuat, yasal zorlama denetleme yoktur. Bir yığın sistem yatırımı yapılmalıdır,
eğitim ve danışmanlık alınması gereklidir. Temel neden ise bütçe ile alakalıdır. Birçok
firma, kamu kuruluşu bunu bilmektedir ama bütçe ayırmamaktadır. Odaklanılması
gereken konu tedbir ve sürdürülebilirlik olmalıdır. Para ve prestij kaybına yol açması
sebebiyle firmaları ve kurumları bilinçlendirmemiz gereklidir
19. Güvenlik için kritik öneme haiz durumlarda kural/protokolleri yerelde geliştirmek
gereklidir.
20. “Disaster Recovery”; farklı bir lokasyonda verileri replike ederek tutma, sanallaştırma
da son yıllarda kullanılmaya başlandı. Bilgiyi korumaya çalışırken yazılımsal olarak
veri tabanını yedekleme ve fiziksel olarak korumak çok önemlidir.
21. 2011 yılı içerisinde BMO’nun organizasyonunla bilişim güvenliği konferansı
düzenlendi ve ciddi katılım sağlandı.
22. COBIT birçok süreçten oluşuyor. Türkiye de birçok finansman kuruluşu bu denetime
tabidir. Merkez Bankası böyle bir zorunluluk koyabilir. Bu olmadığı için herkes rahat
hareket ediyor.
23. Kurumların güvenlik duvarı vardır ancak kimin eve bilgi götürdüğü bilinilmez. USB,
harici disk ile kullanıcı bilgileri dışarıya çıkabiliyor. Mevcut durumda wireless bilgileri
kırılıp bilgileri çalınabilir.
24. Bilgi güvenliği konusunda yeterli bilinç bulunmamaktadır özellikle KOBİ’lerde
farkındalık yok, yeterli bilgisayar ve otomasyon sistemleri yoktur ve on-line işlemler
azdır. Kamuda ise farkındalık var ama bütçe ve zorlayıcı regülasyonlar yoktur. Hangi
sektörde yetkili kurum yetkili ise, Kamunet, BTHK, bazı regülasyonları yayınlayıp,
belli bir süre vererek geçiş yapmaları sağlanmalı ve ardından denetlenmelidir.
Kişilerin bilici yeterli değildir ve sosyal medyada çok ciddi güvenlik problemleri
bulunmaktadır. Bilişim derneği ve oda ve diğer STÖ’ler sürekli bu konuda seminerler
vererek bilinci artırmalıdır. Kişisel internet güvenliği için seminer çalışmaları başlatıldı
ve bir kamu bilinci oluşturulmaya çalışılıyor.
25. Bankalar ve firmalar regülasyon eksikliğinden yatırım yapmamaktadır. ISP’lar bu
konuda destek verememektedir.
26. Olağanüsütü durum merkezleri oluşturulmalıdır ancak devlet de bunları mecbur
etmelidir. Veriler replike edilmeden düzene konmalıdır.
27. Cyber crime ile ilgili yasa hazırlandı ama henüz uygulamaya alınmadı. Uygulamaya
geçmesi ile yeni bir piyasa olacaktır.
28. Mevzuatlar düzenlenip veri merkezi oluşturacak firmaların önü açılmalıdır. ISO27001
gibi sertifikaları alan firmaların bir avantajı olmalı ve sektörün önü açılmalıdır. BMO
ve Bilişim Derneği artık bilgi alınma amacıyla kamu tarafından daha çok davet
almaktadır ve bu pozitif bir gelişmedir.
29. Açık kaynak kodlu yazılımlara yönlenmelidir. Bu aynı zamanda bütçe sıkıntısını
aşmayı sağlayacaktır.
30. Programda kişisel bilgilerin korunması başlığı da olmalıdır. AB müktesebatına bu yıl
üç yeni konu eklendi, fikri mülkiyet haklarının korunması ile ilgili çalışma grubu
oluşturuldu. Üç yıllık bir program hazırlığı vardır ve bütünlüklü bir telif hakları yasası
oluşturulması için ihtiyaç duyulan 4-5 direktif vardır.
31. AB müktesebatını içerisinde çıkış yolları bulunmaktadır. AB’de dijital ortamın her
açıdan regülasyonları (yönetmelik)
hazırlanmıştır, onaylanmıştır ve sürekli
yenilenmektedir. Tek ihtiyaç bilişim sektöründen gelecek bütünlüklü bir taleptir.
Sektörün talep etmesi durumunda AB tarafından, bilgi toplumu başlığı açılabilir.
Bütünlüklü bir talep iletebilmesi için bütünlüklü, konudan tam olarak anlayan bir
makam liderlik yapmalıdır.
32. 2005 yılında ENISA (European Network and Information Security Agency) AB
seviyesinde güvenlik açıklarını (fiziksel ve bilgi olarak) raporlayan, bilgi paylaşımı
sağlayan, aşılması için çalışan bir platform oluşturuldu. Bu başlığın açılması onlarla
ilişkiye geçilmesini sağlayabilir.
33. Kişisel verilerin korunması ile ilgili EDPS (European Data Protection Supervisor)
kuruluşuyla bağlantı kurulmasını sağlayabilir. Bu başlık için teknik ve finansal yardım
açılması da sağlanabilir.
34. Telsim, KTMMOB BMO ve Bilişim Derneği ile birlikte güvenliği internet kullanımı
konusunda eğitimler düzenlemektedir.
35. Bazı kurumlarda ISO 27001 yoktur ancak kurumsal yapıdan gelen iç denetimler, bilgi
güvenliği politikası, İnternet yedekliliği vardır.
36. Güvenlik Duvarı, yangın için gazlı söndürme sistemleri, Katlarda yangın
söndürücüler, yangın tatbikatı uygulamaları, güçlendirilmiş sunucu odaları, her odaya
kartlı giriş, kamera ve kart ile kontrolü, temiz ekran prosedürü, belge kategorizasyonu
var gibi uygulamalar şirketler tarafından kavranılmalıdır.
37. Web sitesi açıkları ile ilgili bilinçlendirme yapılmalı, gereksiz kritik bilgileri tutulmamalı,
on-line işlem yürütülecek bir sistemse, güvenlik önlemlerinin düşünülmesi gereklidir,
ayrıca önünde ve ardında firewall olmalıdır. Bunların hepsi sektör için bir fırsat
yaratacaktır.
38. Yönetimde güvenlik için konsolidasyon, bilişimle ilgili bir makam olmalıdır. Bilgi tutma
ve güvenliğinin tek elden bir data center tarafından yürütülmesi kurumlar için uygun
olacaktır. Kamu sektörünün elindeki bilginin ve güvenliğini sağlama zorunluluğu
olmalı ve bir kurum tarafından denetlenmelidir. Bakanlıklarda önlemlerden sorumlu
kişiler olmalı ve bunlar hesap verebilmelidir. Özel sektör de müşteri bilgilerini dışarıya
sızdırılıyorsa önlemi alınmalı, acıtacak şekilde ceza verilmelidir.
9.1.4
Veri merkezleri ve bulut bilişim fırsatları
1. Private ve Public uygulamalarda firma veya kurum kendi bulutunu yaratabilir. Kendini
nerede olursa olsun bulut içinde yer alan uygulamalarına ulaşarak o veriler üzerinden
işlem yapabilir, uygulamalarını geliştirebilir.
2. Kişiler mobilleşmeye başladığı için işi ve sosyal hayatını lokasyon bağımsız
yürütebileceği ortama ihtiyaç vardır. Bu talepler özel bulut noktasında da önem arz
ediyor. Birçok üretici/satıcı bulut uygulamaları için farklı yapılar ön görmektedir.
Dağınık toplu yapılar alınacak hizmete göre bu şekillendirilebilir. Dünyada sadece
hosting sağlayan, uygulama geliştirenler var birde “cross marketing” yapanlar
mevcuttur. Sadece hosting hizmeti sunanlar verinin nasıl kullanılmasının istendiğine
bakarken uygulama geliştirenler ise veri madenciliği yapıp geri dönüşümünü sağlıyor
ve bir takım ilave hizmetler sağlar. Bu uygulamalar servis sektöründe önemli fırsatları
beraberinde getirmektedir. Yut dışına yönelik hosting vs. gibi hizmetleri verilmeye
başlanabilir. Kıbrıs’ta bilgi güvenliği yasaları yoktur ancak 27001 gibi sertifikalar
kullanılarak güven telkin edilebilir.
3.
Bulut hizmeti veren kurumlarda çalışanların akredite edilmiş kurumlardan sertifika
almış olması önemli avantaj sağlar. Halen toplumdaki farkındalıkta eksiklik
mevcuttur. Ortak kaynak kullanımı, kesintisiz servis alabilme imkânı, sürekli bakım
halinde olan bir sistem içinde olması son kullanıcıya sürekli kullanım maliyeti
yaratarak sahip olma maliyetini kullanım maliyetine getirme avantajı sunar, ancak
henüz kiralama alışkanlığı gelişmemiştir. Bunun yanında bilginin dışarda tutuluyor
olmasının verdiği endişe de söz konusu olmaktadır.
4. Telekom internet iletişim alt yapısı birtakım hizmetlerin oturmuş olmamasından
kaynaklı olarak hâlihazırda çok güvenilir ve hızlı bir ortam sağlamamaktadır ancak
giderek daha iyiye gitmektedir. Bazı kurumlar kendi altyapı yatırımların yapmaktadır.
TURKCELL, TELSIM gibi kurumlar iletişim altyapısında alternatiflerini ürettiler. Her
turlu şarta hazırlıklı bir şekilde hizmet sağlamaktadır.
5. KOBİ’lere bakılınca. İşletmelerin birçoğunda Bilgisayar Facebook’a girmek ve
maillere bakmak için kullanılıyor. Muhasebe, müşteri ilişkilerinin yönetimi için
programları yok. KOBİ’lere henüz bulut teknolojisini anlatmak kolay değildir ve bu
konuda üniversitelere çok iş düşmektedir.
6. (SaaS) Software as a service mantığı maliyetlerin düşüklüğünden dolayı Kıbrıs için
uygun bir çözüm olarak için daha iyi bir çözüm olarak görülmektedir. Küçük
toplumlarda kapsamlı sistemlerin kurulması yatırımı cazip görülmemektedir. Bu tür IT
yatırımlarının dış kaynak kullanımı ile maliyeti düşürülüp (CRM, Supply Chain,
Talent, vb.) bulut bilişimin kullanımında yaygınlaştırma sağlanabilir. Bu sayede
KOBİ’lerin bu gibi yazılımları kullanarak asıl faaliyetlerine adapte olup ileriye gitmeleri
sağlanabilir. Bu açıdan bakıldığında ilk yatırım maliyeti neredeyse sıfır olduğundan
küçük toplumlara daha uygundur. Ancak, toplumda ki bilgilerinin bir bulut
sağlayıcısında bulunmasından kaynaklanan güvenlik endişelerinin giderilmesi
gereklidir.
7. Siyasi iradenin desteklemesi durumunda sigortacılar birliğinde olduğu gibi veri
paylaşımına yönelik özel bulut yapıları kurulabilir. Sigorta entegrasyonu önceden
yapıldı ve yasası 2 yıl sonra çıktı. Yasa hazırlığı için de deneyim, yaşanan tecrübeler
önemli bulgudur.
8. Kıbrıs’ta gittikçe daha da küçültülen veri merkezleri oluştu ve dünyanın gittiği yönün
tersine bir gidiş vardır. Örneğin, Maliye bakanlığı muhasebe yazılımı geliştirdi, tüm
dairelerin kullanması için bunu uygulattırıncaya kadar 1.5 sene geçti çünkü her birim
kendi muhasebesini yapmak istiyor, kağıtla göndermek istiyor. Kamu ’da bu ön yargı
çok sıkı bir şekilde devam ediyor. Karar vericiler teknik değildir, siyasi kişilerdir ve bu
nedenle bu konuları aktarmak oldukça güçtür.
9. Kamunet tarafından ortak bir network kullanma yönünde çalışma vardır. Devlet
dairelerinin dâhil olduğu tüm bilgilerin sorgulanmasında ortak bir veri tabanı alt yapısı
mevcuttur. Bu devletin içerisinde hazırlık yaptığı ama birimlerin birbirinden kopuk
olduğu düşüncesini akla getirmektedir.
10. Sorgulayacağımız ortak merkez kimlik dairesi sistemi bulunmamaktadır ve bu
nedenle bu tür bilgileri herkes kendisi tutmaktadır.
11. Bulut uygulamalarının uyarlaması konusunda üçüncü parti bulut firmaları ile ortak
çalışma yürütülerek, teknolojiye adaptasyon firmalar tarafından sağlanabilir (PaaS,
SaaS).
12. Bulut Teknolojisi geliştiriciler ve platform kullanıcıları için oldukça karışık ve deneyim
gerektirmektedir. Son kullanıcı için sorumluluk ve iş karşı tarafa yıkıldığından büyük
rahatlık sağlamaktadır. Kıbrıs konumu itibarı ile bu hizmetleri bölgede sağlayabilir ve
önemli ölçüde ihracat potansiyeli vardır.
13. Bulut için en önemli bileşen altyapıdır “Redundant, reliable, cost effective” olmalıdır.
Ada dışına çıkışta F/O bağlantı dışında radyo link yedeklemesi mobil operatör
aboneleri için sağlanmıştır. Bankalar iletişimlerini bu teknolojiler ile yedeklemektedir.
14. Yeni teknolojilerde 4G ile bir çalışması vardır. Ancak 4G ‘nin olabilmesi için
lisanslama modeli gereklidir ve bu noktada düzenleyici kanunlarıyla bu işe muadil
olması beklenmektedir. Hâlihazırda sağlanan 3G hizmetleri kriptolojik güvenlik
açısından iyi durumdadır.
15. Bilgi güvenliği ile ilgili bir farkındalık yok merdiven altına konulan sunucu her türlü
tehlikeye açık olarak internete açılabilir. Bu nedenle veri merkezleri, verinin yedekliği
ve güvenliği ön plana çıkmaktadır SSL sertifikalı hizmet istemezse müşteri kendi
güvenliğinden kendisi sorumludur.
16. Özellikle bankalarda ve diğer kurumlar sanallaştırmayı yapıyorlar. Bu bulut
mimarisinin bir parçasıdır ve önemli ölçüde enerji, yer tasarrufu sağlar Bir kurum
hizmet istediği zaman sanal sunucu kurulup aktif hale getirilebilir. Bulut
operatörlerinin deneyimleri bu konuda önemli bir fark yaratabilir. Kurumsalda bulut
işlem yapılabilir ve performans elde edilebilir.
17. Telekom’da bulut olarak şebeke ile ilgili çok eksiklikler vardır. Her eve F/O idealdir.
Alt yapı galeri sistemi değildir. 90 mm borularla yüzeye yakındır ve tehdit altındadır.
18. ISP’ler mobil operatörlerin dağıtım kaynağı telefon dairesidir ancak burada veri trafiği
kontrol edilememektedir. Bu eksiklik bilgi güvenliği açısından zaaf yaratmaktadır.
BTHK’nın bu konuda düzenleyici olarak önlem alması beklenmektedir.
19. Bulut Bilişim kiraları yurt dışında yüksektir. Bu da ürünlerin hazır olması durumunda
(altyapı, platform, yazılımlar) bir fırsat sağlayabilecektir.
20. “Software as a Service” güvenli bir kurum ile yapılmaz ise çok tehlikelidir. Uygulama
ve bilgiler dış bir şirket tarafında durur ve ilerde şirketle anlaşmasızdık çıktığında
tekrar altyapı ve verilerin kurulması gerekecektir. Bu konuda da firmalar için fırsatlar
mevcuttur. Megaupload’ın kapanması ile yaşanan bilgi kayıplarının hatırda tutulması
gereklidir.
21. Firmalar İnsan kaynakları modülü istediğinizde veya CRM modülü istediğinizde bir
fatura ile geliyorlar. Bunların değişik fiyatlandırma kuraları (kullanıcı sayısı, işlem
sayısı vb.) vardır. Bir kullanıcıda CRM paketi istediğinde mesela 150 dolar aylık
senelik 1800 dolar nerdeyse bir sunucu fiyatı bir maliyet çıkmaktadır. Buna birde
uyarlama istendiğinde ilave maliyeti vardır. Açık Kaynak uygulamaları buralarda
kullanıp benzer servisleri Kıbrıs üzerinden dışarıya vermek mümkün olabilir. Bunları
buradan düşük maliyete verme ve rekabete girme imkânı olabilir.
22. Bulut İşlemde rekabete girilebilir mi? İnternet maliyetleri yüksek, elektrik maliyeti
yüksektir (green eletrik alternatif olabilir). Mevcut operatörlerin bu doğrultuda
desteklenmesi gereklidir. Bu desteğin nasıl olacağı ile ilgili olarak da devletin
program uygulaması faydalı olabilir..
23. Ülkede yapılan en büyük yatırımlar otel, üniversiteler üzerinedir. Bu yatırımlara ciddi
teşvikler sağlanmaktadır. Teşviklerin dışında bu projelerin sürekliliğinin ülke politikası
içerisinde yer almalıdır.
24. Son kullanıcıya veri merkezlerinin ürünlerinin pazarlaması anlamında desteğe ihtiyaç
bulunmaktadır. Herkese gmail, yahoo, Hotmail gibi e-posta adresi kullanmaktan
kurtulun kendi alan adınızı, web hosting, mail hosting alınız şeklinde program
uygulamak ve bilinçlendirmek gereklidir.
25. Teşvikler anlamında yapılan yatırımlara iş olanakları yaratılması veya yurt dışındaki
pazara ulaşmak için bütçe çalışması ve reklam pazarlama çalışmalarına katkı
gereklidir.
26. Kıbrıs teknoloji deney ve testleri için ideal bir laboratuvar platformdur. Mevcut veri
merkezleri yurt dışına pazarlanırken bu konuda yabancı yatırımcıların dikkati
çekilebilir.
27. TURKSAT ve Kuzey Kıbrıs arasında yapılan protokol sektörün toparlanması için bir
unsur olabilir.
28. Halen adada bulunan altı üniversite arasında ortak çalışma yapılarak modüler
sistemler oluşturularak ortak bir bulut da toparlayıp urun bazında bunları pazarlamak
mümkün olabilir. Özellikle eğitim materyallerinin pazarlanması konusunda. Bu
konuda YÖDAK’tan görüş istenmesi uygun olacaktır.
29. Kamuda projelerin kontrolü sorunludur. Proje Yönetimi konusunda profesyonellik
yoktur. Birçok bakanlıkta başlatılan projeler tam yapılma aşamasında kesildi. Ne
kurum personelinin yapmasına nede Türkiye deki benzer kurumun desteğini
alınmasına izin verildi. Mevcut insan gücünün bu tür projelere kanalize edilmesi
kapasite verimini arttıracaktır. Buradaki bilişimcilerin bilgi ve yetenekleri ile ilgili bir
sıkıntı yoktur. Türkiye’de gerçekleştirilmiş olan birçok proje hantaldı veya kuruma
spesifiktir buranın şartlarına uyum sağlaması, baştan yazılmasından daha zordur. EDevlet yapılacaksa bulut platformunda deneyler yapılmalıdır.
9.2
İkinci çalıştay sonuçları
1. Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığının e-Devlet uygulamalarında yetkili merci olarak
atanıyor olması diğer kamu birimleri ile koordinasyonda sektöre önemli bir fırsat
sunacaktır. Sektör çalışmalarına daha çok katılımcı olunması ve sadece şikayet
edilmemesi ve katkı konması ve sektörün diğer kamu kurumlarından beklentilerini
somutlaştırıp müsteşarlığa sunmaları beklenmektedir.
2. Yönetmeliklerle ilgili hızlı hareket edilmesi için BTHK’nın da içinde yer alacağı edevlet için kurulacak hukuk grubu çalışma yapabilir. İlgili yasal çalışmalar için dış
kaynak kullanımı yoluna gidilebilir. Tüzüklerin hazırlanmasında sektörden geri
besleme yapılası önemlidir. IP Telefon (VOIP) onay konusunda bilgilendirme
yapılacak.
3. AB tarafından fikri mülkiyet hakları başlığı açılmıştır. Endüstriyel ve telif hakları
konusunda uzmanlar göreve başlayacaktır. Bu yasaların yerel firmaların üretimlerini
güvence altına alması beklenmektedir.
4. Yazılım ürünlerinin yurtdışında pazarlanması konusunda bir araya gelinip kümeleşme
tarzı bir yapıya gidilmesi gereklidir. Şirketlerin birleşimi konusunda danışmanlık
alınmasının önemli yarar sağlayacağı göz önüne alınmalıdır.
5. Yerel şirketlerin en çok zorlandıkları konu önceki çalıştayda da vurgulandığı şekilde
garantiler konusudur. Özellikle bankaların hizmet sunumundaki hassasiyetlerinden
dolayı yerel firmalardan bu sebeple sıkıntılı oldukları vurgulanmıştır. Bu konuların
aşılabilmesi için Türkiye deki veya global ana firmalarından onaylı yetkili servislerin
kurulması şartı getirilmelidir.
6. Yerel firmaların finans sektörüne hizmette özelikle proje yönetimi ve servis
konusunda yetersizlik yaşadıkları dile getirilmiştir. Sektör ise bu konularda
maliyetlerin karşılanması konusunda sıkıntı olduğu ve nitelikli eleman istihdamında
önemli tıkanıklık olduğunu vurgulamıştır.
7. Bankacılık sektörü için önemli olan EFT işlemleri konusunda Bankacılar Birliği ile
birlikte sektörün yeni e-devlet yapılanmasının desteğini almaları gereklidir.
8. CeBIT’te Kıbrıs’ın ortak ülke olması önemli bir farkındalık oluşturma fırsatı
yaratmıştır. Bu tür fuarlara katılımların arttırılması açısından DPÖ ile görüş alış/verişi
yapılması ve bilişim firmaları bilgilendirilmelidir.
9. Ekonomik programın için tam olarak doldurulmadığı, programın ana şablonunun belli
olduğu. İçinin doldurulmasında katılımcılığın şart olduğu belirtilmiştir. BU çerçevede
sektörle daha çok bir araya gelinecek.
10. Ulaştırma Bakanlığı, TURKSAT ve e-devlet projelerinde görüşmeler yapmaktadır ve
bu konuda yerel firmaların önünü açacak girişimleri destekleyecektir. Ancak,
TÜRKSAT tarafından talep edilecek sertifikalar konusunda sektörün sıkıntı
duyabileceği (AQUAP, ISO) göz önünde bulundurulmalıdır. Bu konuda diasporadan
katkı alınabilir.
11. Kıbrıs firmalarının Türkiye ve uluslararası ihalelere katılabilmesi konusunda
engelleyici hususların gözden geçirilmesi, gerekirse bu amaçla yurt dışında ortak bir
firmanın kurulması. Bu konuda üçlü konsorsiyum kurulabilmesi için yurt dışındaki
firmalarla işbirliği yolları araştırılmalıdır.
12. Telekom altyapısının kötü olmasının bilişim önünde büyük bir engeldir. Liberalleşme
süreci ile düzelme sağlanacaktır. Bu sayede Telekom üzerinden katma değer
servisleri gelişme sağlayacaktır.
13. Bilişim ve finans sektörü için en önemli gider kalemlerinden birsi olan enerji
maliyetlerinin indirilmesi konusunda da KIB-TEK’in hizmetlerinin bilişim sektörü lehine
düzenlenmesi ile iletişim firmalarına önemli avantaj sağlanması. Bu konuda
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığına talepte bulunulması.
14. Elektronik ödeme sistemlerinin önemli olduğu EFT, Swift, takas gibi altyapıların
özellikle yerel finans kuruluşları arasında gerçekleştirilmesi BKM’den kaynaklı ek
maliyetlerden kurtulma önemlidir. Halen yetkilendirme BKM’ye gidip geri
dönmektedir.
15. Kamuda gerçekleştirilen ihalelerde en önemli unsur teklif fiyatıdır? Kalite,
belgelendirme ve iş-bitirme ön plana alınmalıdır. Hizmet alımları için yapılan
ihalelerde bu sorunla karşılaşılmaktadır. Ayrıca teknik şartnameler yeterince detaylı
değildir, proje yönetimi de birçok noktada (gerek kamu gerek özel sektörde yeterince
yapılmamaktadır). Kamuda nitelikli personel eksiği bulunmaktadır.
16. Bilişim sektörü emek yoğun olduğundan, emeğin ve tecrübelerin değerlendirmelerde
göz önüne alınması bu sayede hakkaniyetli maliyetler oluşması için özellikle finans
sektörünün daha bilinçli davranması beklenmektedir.
17. Kamu tarafından özellikle bilişim firmalarının kurumsallaşabilmesi ve yurt dışarı
açılabilmesi için, kurumsallaşmaya yönelik fonlar uygulanmalıdır.
18. Turizm ve Eğitim sektöründe olduğu gibi, yatırım teşvikleri olmalıdır. Bunun yanında,
özellikle teknoloji geliştirme merkezi gibi yapılarda işbirliği içerisinde çalışma
özendirilmelidir.
19. SLA konusu önemli bir sorundur ve Bilişim firmalarını kendilerinin kontrolü dışında
olan konulardan dolayı sıkıntıya sokmaktadır (arızalı ürünlerin garanti ve bakımı).
Ürün alımı, garanti, teknik destek ve bakım anlaşması arasındaki farklar bilişim
sektörünce tam kıvranılmamıştır.
Sözleşme mantığının henüz Kıbrıs’ta çok
gelişmemiş olduğu ve oturtulması için finans sektörünün yapıcı desteği gereklidir.
20. Bankacılık mevzuatında yapılan değişiklikler ve yeni yasada destek alınan firmalarla
bakım anlaşması yapılması maddelerinin eklenmesi gereklidir. Bankalar birliği genel
sekreterinin katılımı ile finans sektörünün biraz daha çok konuya dâhil olması talep
edilmiştir.
21. Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığının katkı koyması ile bir sonraki toplantının
özellikle Maliye Bakanlığı müdür ve müsteşar seviyesinde yapılması ve vergi ve
gümrük ile ilgili konularda açılım yapılması yönünde işbirliğinin sağlanması yönüne
gidilmesi. Mevzuat üzerine çalışmalar yapılıp yapılamadığının görüşülmesi gereklidir.
Temel konularda bu yolla ilerleme sağlanmaya çalışılması, örneğin, yerel
yazılımlarda KDV oranının düşürülmesi, gümrük ve malzeme değişimi (arızalı ürün
değişimi) konularının öne alınması vb.
22. Bilişim sektöründeki gruplaşmaların sorunları aşmada engelleyici olması nedeni ile
giderilmesi konusunda daha çok bir araya gelinmesi gereklidir.
23. DPÖ Teşvik ve Planlama Dairesi ile bir toplantı yapılıp uygulamadaki teşvikler
konusunda bilinçlendirme yapılmalıdır. Bilişim firmaları yürürlükteki birçok teşvikten
haberdar değildir. Mevzuatı bilmemektedir.
24. Turquality, Tübitak, Kosgeb gibi kurumlar tarafından sağlanan özellikle AR&GE ve
sertifikasyon ağırlıklı teşviklerden Kıbrıs firmalarının yararlanılabilmesi için bakanlık
nezdinde girişimlerde bulunulması yararlı olacaktır.
Üçüncü çalıştay sonuçları
9.3
1. ve 2. Konu:

Devlette teknoloji kullaniminin sağlayacağı yararların toparlanıp ilgililere iletilmesi
gerekir.

Bilişim sektörünün ürün ve servislerinin profesyonel şekilde tanıtılması (ör.
Firmaların bir araya gelip otelde sunum yapması) gerekir. Kamuya ziyaretler,
medyada görünürlük (tv, gazete) çalışmaları yapılmalı.

Mevcut e-devlet altyapısı ve daha önce yapılanların envanteri ve kalite standardı
çıkarılmalidir. Boylece daha önceki projelerde hangi aşamaya gelindigi kayit altina

alinarak yapilan islerin tekrar yaptirilmasi engellenebilir.
Toplum tarafinda e-devlet ve faydalari hakkinda farkindalik calismalari yurutulmelidir.
3. Konu:










Kendi aramızda işbirliği yapabilmemiz icin once kimin ne yaptığının bilinmesi lazım.
Bu amacla bir havuz oluşturulmalidir. Bir envanter hazirlanmali ve surekli olarak
guncel tutulmalidir.
Türkiye’de ve dünyada benzer clustering çalışmalarının incelenmesi lazım. Onlar ne
yapmış? Nasıl şekillendirilmiş.
Firmalar arasinda yapilacak isbirliklerini tesvik edecek ve farkindaligi artiracak
etkinlikler duzenlenmeli.
Firmalarin kendi aralarında güven sağlaması lazım. Odaklanmak lazım ve uzman
olduğumuz işi yapıp uzman olmadığımız işleri birbirimize pas etmemiz lazım.
Dışardaki ve içerdeki kazık atan firmaları deşifre edelim. Deşifre konusunda STK ile
işbirliği yapsın.
İhale ve hibelere birden fazla firmanın katılımını teşvik edici madde koymalı, ve ihale
yasalari yetkin firmalarin isi yapabilecegi sekilde degistirilmeli.
Bilişim envanterini yurt dışındaki STK’lar ile paylaşalım.
Yabancı işbirliği yapılacak firmalar ve STK’ların bulunup takip edilmesi icin komite
kurulsun.
Birbirimizi daha iyi tanırsak ortak proje yapabiliriz, her hafta veya iki hafta da bir
sirketler urunleri hakkinda sunumlar yapabilir.
İşbirliği teknikleri konusunda bilişim sektöründe bilgi birikimi yoktur. Dışardan destek
alınmalıdır
4. Konu:






Kisisel, kurumsal ve mesleki sertifikalar konusunda devlet tesviklerinin arastirilip
gelistirilmesi konusunda devlete baski olusturulmalidir.
Gelistirilen urunlerde standard yontemler kullanilmasi konusunda farkindalik
yaratilmasi ve degisik firmalarin degisik urunlerinin bu standartlar kullanilarak uyumlu
calisabilmesinin saglanmasi gereklidir.
Yeni teknolojiler konusunda teknik egitimler duzenlenmeli.
TC Ticaret Kanunu incelenip Kuzey Kıbrıs uygulamasi konusunda calisilmalidir.
Sertifikali firmalarin tercih edilmesi icin tuketiciler tarafinda farkindalik yaratilmalidir.
Patentleme konusundaki eksikliklerin ne oldugu incelenip sorunlarin asilmasi icin
calisma yapilmasi.
10 Stratejinin Başarı Hedefleri
Bilişim sektörü için gerçekleştirilen çalıştay sonucunda birçok gereklilik tespit edilmiştir.
İstenen sonuçların elde edilebilmesi için ölçülebilir hedeflerin tanımlanması amacıyla
paydaşlar tarafından bir değerlendirme çalışması yapılmıştır.
Burada tanımlanan hedefler, genel hedeflere ulaşmak için Merkezi Yönetim ve Second
Projesi'nin faydalanıcıları (İDK- İş Destekleme Örgütleri, KOBİGEM, Yerel Yönetimler ve İş
Sektörü) tarafından kullanılabilir. Aşağıdaki liste bu hedefleri ve bilişim stratejisinin başarıyla
uygulanması için atılması gereken adımları kapsamaktadır. Bu hedefler öncelikli alanlardan
ve ilgili çalıştay toplantılarının sonuçlarından derlenmiştir.
10.1 Kısa Dönem Hedefler (2012-2013)
No
Açıklama
Sorumlu
1.
Kamu tarafında Bilişim Sektörüne yönelik politikaları yürütecek BUB, EEB
yetkin koordinatörlük oluşturulması
2.
Fiber Altyapısının tamamlanması ve sektörün kesintisiz olarak
dünyaya açılması (Sayısal uçurumun kapanması)
3.
Telekomünikasyon Üst Kurulunun tüzük çalışmalarının, altyapı BTHK
ve kadrolaşmasının tamamlanması
4.
Mobil uygulama geliştirme konusunda eğitim ve laboratuvar
ortamı sağlanması
5.
Bilişim Derneği ve BMO’nun kapasitesinin artırımına destek BD, KTBMO, Odalar, BUB
olunması ve sektördeki etkinliğinin sağlanması
6.
Sosyal medya
sağlanması
7.
Sanallaştırma konusunda uzman yetiştirme ve bu hizmetleri BUB
dış kaynak olarak kullanma imkanı (Windows, Açık Sistem)
için eğitim ve laboratuvar ortamlarının sağlanması
8.
Oyun/Eğlence, Animasyon, Grafik yazılım araçları ve motorları BUB
konusunda sektöre eğitim ve sertifikasyon desteği sağlanması
9.
Distributed Team Development konusunda sektöre eğitim ve BUB
sertifikasyon desteği sağlanması
10.
Mobil operatörlerin katma değer yazılımlarına daha çok Turkcell, Telsim
kaynak ayırmaları, firmalara altyapılarını açmaları
11.
Açık Kaynak kodlu temel alınacak yazılımlarda uzmanlaşma BD
ve eklenti geliştirme, partner firma olma konusunda gelişme
12.
Açık kaynak kodlu E-İş/E-Ticaret, CRM uygulamalarının Sektör, Kobigem
uygulamaları
konusunda
sektöre
Telekom Dairesi, BTHK
BUB, Turkcell, Telsim
eğitim BUB
No
Açıklama
Sorumlu
geliştirilmesi konusunda teşviklerin sağlanması
13.
Yazılım servis standartlarının geliştirilmesi, sertifikasyon EEB
desteklerinin alınma ve güncelleme aşamasında sağlanması
(Kurumsal ve kişisel sertifikasyonlar)
14.
Otelcilik ve Turizm yazılım geliştirme konusunda teşvik
sağlanması
15.
Kuluçka Merkezlerinin kurulması ve
yeni fikirlerin EEB, DİB,
projelendirilmesinde yerel ve yurtdışı melek finansmanı KTSO
sağlanması
16.
AR&GE Teşviki için garanti fonunun oluşturulması, AR&GE EEB
çalışmalarının desteklenmesi
17.
Portal, CRM, Elektronik Belge, Bulut Bilişim tarzı Sektör
uygulamaların geliştirilmesinde uzmanlaşma ve yazılım
geliştirme bu konuda eğitimlerin sağlanması
18.
Elektronik Ödeme, Mikro ödeme, kartlı ödeme çözümleri Sektör, Finans Sektörü
oluşturma ve bu konuda eğitimlerin sağlanması
19.
Sertifikasyon ve yenileme konusunda danışmanlık verecek Sektör
kurumların gelişmesi
20.
Telif hakları ve kopya koruma için bilişim suçları yasasının
yürürlüğe girmesi
21.
TÜBİTAK TEYDEP, TTGV,
konusunda girişim başlatılması
22.
İnternet iletişim, Mobil İletişim maliyetlerine etki eden vergi MB, Telekom Üst Kurulu
yükünün azaltılması. Yazılım servislerinin kullanımının teşvik
edilmesi
23.
Bilişim işletmelerinin güçlendirilmesi iki yıl ödemesiz krediler, KOBIGEM
düşük faiz-uzun vade imkânı tanınması
24.
Yatırım teşviklerinin yazılım üretimi ve sunumu, “data-center” DPÖ
işletimi ile ilgili akreditasyonları kapsayacak şekilde
yenilenmesi
25.
AB müktesebatına yönelik talebin yapılabilmesi için bütünlüklü BD, KTBMO, EEB
sektör talep raporunun oluşturulması ve bu sayede bilişim
başlığının açılmasının sağlanması. Bu sayede ENISA, EDPS
kuruluşlarına teknik ve finansal yardım için başvurulması
26.
Bilişim altyapı güvenliği sağlamaya yetkin kuruluşlarda kamu Telekomünikasyon
verilerinin
tutulabilmesine
imkan
sağlayan
yasal Kurulu
EU-CORDIS
EEB
Üniversiteler,
Telekomünikasyon
Üst
Kurulu, Polis Müdürlüğü,
Savcılık
müracaatları EEB, BUB
Üst
No
Açıklama
Sorumlu
düzenlemelerin yapılması
27.
Dış kaynak ihracatı potansiyeli olan ISO 27001, COBIT, ITIL BUB, MB
danışmanlığı
hizmetleri
verme
konusunda
sektörde
uzmanlaşma sağlanması, bu hizmetlerle ilgili eğitim,
akreditasyon başvurularının yapılması
28.
Yurt dışı Bilişim Pazarı araştırması için teşvik sağlanması DPÖ
(Reklam, pazarlama, fuar)
29.
Açık kaynak kodlu öğrenci bilgi ve uzaktan eğitim sistemlerinin MEB
kurulması için bilişim firmaları ile milli eğitimin birlikte
çalışmasının sağlanması
30.
Bilişim Sektörünün YÖDAK ile koordinasyonunun sağlanması
BD, KTBMO
10.2 Orta Dönem Hedefler (2013-2015)
Açıklama
Sorumlu
1.
Yurt dışı firmalarının SLB yatırımlarını arttırmaya yönelik vergisel
kolaylıklar sağlanarak istihdamın arttırılması
EEB
2.
Okullardaki Bilişim Eğitimi müfredatının verimliliğin sağlanması
açısından piyasa şartlarına göre yenilenmesi
MEGSB
3.
Yeşil Hat tüzüğünde
düzenlemeler yapılması
KTTO
4.
Bilişim sektörü envanteri çalışmasının güncel tutulması
DPÖ, BD
5.
Açık kaynaklı yazılım kullanımının ve geliştirme çalışmalarını
teşvik edilmesi
BUB
6.
Güvenlik protokolleri/kuralları geliştirme eğitimleri sağlanması ve
Bilişim Güvenliği uzmanları yetiştirilmesi
BUB
7.
Disaster Recovery uygulamalarının adada yaygınlaşması ve bu
konuda uzmanlaşma sağlanması
Bankalar, Kamunet, MB
8.
Bilişim Güvenliği konusunda zorlayıcı tüzüklerin geliştirilmesi ve Başbakanlık
bilişim sektörüne fırsat yaratılması
9.
Bilişim Hizmeti satın alma konusunda kamuda metodolojinin MB
oluşturulması ve BMO, BD tarafından bilirkişi denetimlerinin
sağlanması
10.
Garanti hizmetlerinin yerinde verilmesinin zorunlu hale getirilmesi, EEB
No
bilişim
ürünlerinin
yer
alması
için
No
Açıklama
Sorumlu
Alt seviye cihazlardaki arızaların (PC, MAC, Printer, vb.) yerinde
çözümlenmesinin sağlanması
11.
Bulut Bilişim fırsatlarının yakalanması için NGN altyapısının
tamamlanması ve yurt dışına PaaS, SaaS çözümlerinin
pazarlanmaya başlatılması
12.
Bilişim Şirketleri tarafından rekabet edebilir yönetim paneli Sektör
geliştirmek
suretiyle
data-center,
bulut
hizmetlerinin
pazarlanabiliyor olması
13.
SaaS uygulamaları için verilerin koruma güvencesine yönelik iç
pazarı rahatlatıcı, güven verici tüzük hazırlanması
14.
On-line eğitim konusunda üniversiteler arasında ortak çözüm YÖDAK, Üniversiteler
geliştirilmesi
15.
Yıllara sâri yazılım projelerinin ihale yönetmeliğinde yer alması
16.
Telekom Dairesinin liberalleşmesi veya toplumun %70’ine etkin Telekom
Dairesi,
hizmet verecek şekilde kadrolaşmasının sağlanması
Telekom Üst Kurulu
17.
Alo …. Bilgi alma servislerinin kurulması, sesli kitap, müzik, Telekom Dairesi, Telsim,
uzaktan eğitim, vb.
Türkcell
18.
Üniversiteler ile sektör arasında uzaktan eğitim ve lisans MEB,
programları geliştirilmesi konusunda işbirliklerinin geliştirilip YÖDAK
planlama yapılması, sponsorluk zemini oluşturulması
Üniversiteler,
19.
Uzaktan sertifikalı, mesleki eğitim yazılımlarının, müfredatın
standartlarının oluşturulması ve geliştirilmesi (SCORM)
Üniversiteler,
20.
Ağ sistemleri, yaygın uygulamaların eğitimlerinin verilmesi, KTSO,
sertifikalandırılması konusunda (CISCO, HUAWEI, ORACLE, Üniversiteler
SAP, vb.) üniversitelerin konumlandırılması ve yetkin öğrencilerin
mezun edilmesi, ada da kalmalarının sağlanması
21.
Açık kaynak kodlu ürünlerde development, support partnerlik Sektör
düzeyine gelme hedefinin desteklenmesi
22.
Reklam, tanıtım sektörü ile birlikte karmaşık, entegre sosyal
medya ve WEB3 yazılımları geliştirme
23.
Data Mining,
sağlanması
Business
Intelligence
10.3 Uzun Dönem Hedefler (2015-2017)
eğitimlerinin
Telekom Dairesi
Telekom Üst Kurulu
MB
MEB,
YÖDAK
Sektör, KTSO
sektöre EEB
YÖDAK,
No
Açıklama
Sorumlu
1.
Adada güvenlik uzmanlığının artması için BILIŞIM Derneği, CCE BD
(ETSI, SMII, ISO, vb.) tarafından güvenlik sertifikasyon eğitimlerinin
düzenlenmesi
2.
Dış Kaynak projelerine teklif
verecek şekilde bilişim KTSO, EEB, BD
kümelenmesinin gerçekleştirilmesi ve teknoparkların bu sayede
işlerlik kazanması
3.
Kıbrıs için sosyal ağ uygulamaların geliştirilmesi
BD, Üniversiteler, KTSO
4.
Eğitim ve sertifikasyon merkezlerinin kurulması
BD, Üniversiteler
5.
Sanayi-Üniversite işbirliğine yönelik, Lefkoşa OSB’de teknopark
kurulması
EEB
6.
Eğitim uygulamalarına esas içerik geliştirme ve oyun temelli Üniversiteler
öğrenme materyelleri geliştirme (Gamification)
7.
Data Mining, Business intelligence konusunda uzmanlaşma ve dış Sektör
kaynak hizmeti verme
8.
Yerel, dış piyasa için özel paket yazılımların geliştirilmesi
Sektör
10.4 Genel koordinasyon ve izleme
Çalıştay sonuçlarında belirtildiği üzere: Merkezi Yönetim ve Yerel Yönetimlerin sevk ve
idaresinde STÖ'ler, İDK'lar (Odalar, Birlikler), Özel Sektör ve Üniversitelerin liderlik rolü
üstlenmesi ciddi bir ihtiyaçtır.
Kısa vadeli hedefler ile orta vadeli hedefler gözden geçirildiğinde yapılması gereken birçok
somut adım vardır ve mutlaka koordine edilmelidir.
Bilişim sektörü ekonominin büyümesiyle doğrudan ilişkili olduğundan, üst yönetime bağlı bir
ajans veya bölüm oluşturarak Kıbrıs’ta bilişim destekleri için kamu tarafında koordinatör olarak
görevlendirilebilir.
Bu Ajans veya koordinatör kurum aşağıdakiler bazında bilişim sektörü faaliyetlerini koordine
etmekle sorumlu organ olarak hareket etmelidir;
-
Kısa, orta ve uzun vade hedeflerde yer alan oyuncularının koordinasyonu
-
Gerekli yönetmelik ve tüzüklerin hazırlanması
-
Eğitimler, standartlar, sertifikasyonlar
-
Şikayetler, anlaşmazlıklar ve bunların halli için iletişim noktası
11 Sonuç
Yukarıda özetlendiği üzere, Çalıştay çalışmasından elde edilenler büyük ölçüde bilişim
sektörünün gelişiminin önündeki siyasi engellere ve sektörün kendisinin eksiklik ve
gerekliliklerine odaklanmıştır.
Bilişim Sektörü Hindistan, İrlanda, İsrail (3İ) örneğinden de anlaşılacağı gibi merkezi İdarenin
de gelirlerini artırmalarına yardımcı olacak bir yönetim aracıdır.
-
Kıbrıs’ın ekonomik refahının ve yaşam standardının artması
-
İhracat gelirlerinin artması
-
Kritik sektörlerin gelir sağlaması için daha fazla destek (Turizm, ICT, Eğitim vb.)
-
Dış pazarlarda daha fazla penetrasyon
-
İnternet platformları üzerinde küçük bütçelerle daha fazla pazarlama ve reklam
-
Uluslararası e-Piyasa ve sanal fuarlarda bulunma imkânı
-
Gelecek için planlama verileri ve yeni yatırımlar için öz kaynak oluşturma
-
Kamu kurumları, Özel sektör, STÖ'ler ve İDK'lar arasında daha fazla bağlantı
-
Malta, IOM vb. gibi ülkelerle rekabet edebilme şansının yakalanması
-
Mezunlar ve Dış ülkede yaşayanların adada çalışması için cazibe yaratılması
-
Eğitim adası olarak, 68 ülkeye verilen mezunlarla internet üzerinden ciddi pazarlama
şansı ile on-line etkileşimli, grafik içerikli uzaktan eğitim sistemleri ile üniversitelere
ciddi gelir sağlanması
-
Adanın diğer ülkelerin yatırımlarını cezbedecek şekilde vergi avantajlı e-Ticaret
merkezi olarak rol oynamasının sağlanması