plc eğitim notları
Transkript
plc eğitim notları
ABC ENSER OTOMASYON ve GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ A.ª. EH-150 EÐÝTÝM DÖKÜMANI (BASIC-INTERMEDIATE) HAZIRLAYANLAR : i GÖKÇEN BABAOÐLU LEVENT BAYRAM MERVE TONGEL ÝÇÝNDEKÝLER 1 EH 150 PLC DONANIM VE FONKSÝYONEL ÖZELLÝKLER .............................................1 1.1 Eh-150 Özellikleri ...........................................................................................................1 1.2 Fonksiyon Özellikleri.......................................................................................................3 1.2.1 Temel Fonksiyonlar : ................................................................................................3 1.2.2 Ayarlar ve Görüntü ...................................................................................................3 1.2.3 I\O Noktasý Sayýsý .....................................................................................................3 1.2.4 Kullanýcý Program Hafýzasý .......................................................................................4 1.2.5 Kontrol Metodu.........................................................................................................4 1.2.6 Run\Stop Kontrol......................................................................................................5 1.2.7 Operasyon Parametereleri .........................................................................................6 1.2.8 Online Deðiºiklik ......................................................................................................6 1.2.9 Forced set\reset (CPU Stop konumunda ) ..................................................................7 1.2.10 Forced output ..........................................................................................................7 1.2.11 Takvim ve Saat Fonksiyonu ....................................................................................7 1.2.12 Dedicated Port.........................................................................................................7 1.2.13 General-Purpose Port ..............................................................................................7 1.2.14 Modem Kontrol.......................................................................................................7 1.2.15 Self-diagnosis .........................................................................................................8 1.2.16 Anormal Durumlarýn Tespiti ...................................................................................8 1.2.17 Komut .....................................................................................................................8 2 GÝRݪ / ÇIKIª NUMARALANDIRMA .................................................................................9 2.1 Harici Giriº / Çýkýº Adresleme .........................................................................................9 2.1.1 Bit Modül Adresleme ................................................................................................9 2.1.2 Word Modül Adresleme..........................................................................................10 2.2 Korunabilir Hafýza .........................................................................................................10 2.3 Özel Dahili Çýkýºlar .......................................................................................................11 3. KOMUT UYGULAMALARI .............................................................................................12 3.1 Komut Sýnýflandýrma .....................................................................................................12 3.1.1. Temel komutlar......................................................................................................12 1 Normalde Açýk / Normalde Kapalý Kontak [Logical Operation Start (LD,LDI n) ] ....12 2 Kontak Seri Baðlantý [ Contact Series Connection (AND,ANI n) ] ............................13 3 Kontak Paralel Baðlantý [ Contact Parallel Connection (OR,ORI n) ] ........................13 4 Yükselen Kenar Sezinleme [ Rising Egde Detection (AND DIF, OR DIF n)] ............14 5 Alçalan Kenar Sezinleme [ Falling Edge Detection (AND DFN,OR DFN n) ]...........15 6 Çýkýº [Coil Output (OUT n) ] ....................................................................................15 7 Set / Reset [Set/Reset Coil Output (SET / RES n) ] ...................................................16 8 Master Kontrol [ Set/Reset Master Control (MCS MCR n) ] ....................................17 9 Lojik Seri Baðlantý [ Logical Block Series Connection (ANB) ]................................18 10 Lojik Paralel Baðlantý [ Logical Block Parallel Connection (ORB) ] .......................18 11 [ ] ݺlem Kutusu Baºlatma ve Bitirme......................................................................19 12 Gecikme ile Bobini Enerjilendir [ On Delay Timer (TD n) ]....................................19 13 Gecikme ile Bobinin Enerjisini Kes [ MONO-STABLE TÝMER (MS n t s) ] ..........20 14 Ýletim Gecikmeli Saklayan Zamanlayýcý [ ÝNTEGRAL TÝMER (OUT TMR n t s) ] 21 15 Watch Dog Timer (OUT WDT n t s1 s2).................................................................23 16 Tek Pals Çýkýºlý Timer [ Single shot (SS n t s) ].......................................................25 17 Sayýcý [ Counter (CU n s) ]......................................................................................26 18 Yukarý Aºaðý sayýcý [Up/Down Counter (CTU n s/CTD n) ]....................................27 3.1.2 Aritmetik Komutlar.................................................................................................30 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : ii 1 Ýfade Atama [ Substitution Statement (d=s) ].............................................................30 2 Binary toplama [Binary Addition (d=s1+s2) ] ..........................................................30 3 BCD toplama [ BCD Addition (d=S1 B+S2) ]..........................................................31 4 Binary çýkarma [Binary Substraction (d=s1 – s2) ] ....................................................31 5 BCD çýkarma (d=S1 B-S2)........................................................................................32 6 Binary Çarpma [Binary Multiplication (d=S1*S2) ] ..................................................33 7 BCD Çarpma [ BCD Multiplication (d=S1 B*S2) ]...................................................34 8 Binary Bölme [ Binary Division ( d=S1/S2 ) ]..........................................................34 9 BCD Bölme [ BCD Division ( d=S1 B/S2 ) ] ............................................................35 10 Logical Veya [ Logical OR (d =S1 OR S2) ] ...........................................................36 11 Logical Ve [ Logical AND (d =s1 AND s2 ) ] .........................................................37 12 Özel Veya [ Exclusive OR ( d=S1 XOR S2 ) ] ........................................................38 13 “=” Ýfade Karºýlaºtýrma [ Relational Expression ( d=S1==S2 ) ] ..............................38 14 “ ” Ýfade Karºýlaºtýrma [ Relational Expression ( d=S1<> S2 ) ] ...........................39 15 “ < “Ýfade Karºýlaºtýrma [ < Relational Box(d=S1<S2) ]..........................................39 16 “ ” Ýfade Karºýlaºtýrma [ Relational Expression (d=S1 <= S2 ) ] .........................40 3.1.3 Uygulama Komutlarý ..................................................................................................42 1 Bit Set [ BSET (d,n) ]................................................................................................42 2 Bit Reset [ BRES(d,n) ].............................................................................................43 3 Bit Test [ BTS(d,s) ]..................................................................................................44 4 Saða Taºýma [ Shift Right (SHR(d,n)) ].....................................................................45 5 Sola Kaydýrma [ Shift Left (SHL(d,n)) ]....................................................................47 6 Saða Döndürme [ Rotate Right (ROR(d,n)) ].............................................................48 7 Sola Döndürme [ Rotate Left (ROL (d,n)) ]...............................................................49 8 Lojik Saða Taºýma [ Logical Shift Right (LSR(d,n)) ] ...............................................50 9 Lojik Sola Taºýma [ Logical Shift Left (LSL(d,n)) ] ..................................................51 10 BCD Saða Taºýma [ BCD Shift Right (BSR(d,n)) ] .................................................52 11 BCD Sola Taºýma [ BCD Shift Left (BSL(d,n)) ] ....................................................53 12 Sola Blok Taºýma [ Batch Shift Left (Shift Left Block) (WSHL(d,n)) ] ...................54 13 Saða Blok Taºýma [ Batch Shift Right (Shift Right Block) (WSHR(d,n)) ] ..............55 14 Sola BCD Blok Taºýma [ Batch BCD-Shift Left (WBSL (d,n)) ] .............................56 15 Saða BCD Blok Taºýma [ Batch BCD Shift Right (WBSR(d,n)) ] ..........................57 16 Blok Transferi [ Block Transfer (Move) (MOV (d,s,n)) ] ........................................58 17 Copy [ (COPY (d,s,n)) ] ..........................................................................................59 18 Karºýlýklý Yer Deðiºme [ Exchange (XCG (d1,d2,n) ].............................................60 19 Deðil [ Not (NOT (d)) ]...........................................................................................61 20 Negatif [ Negate (NEG (d)) ]...................................................................................61 21 Mutlak Deðer [Absolute (ABS (d,s))]......................................................................62 22 Binary BCD Dönüºtürme [Binary, BCD Conversion (BCD (d,s)) ] .........................63 23 BCD Binary Dönüºtürme [BCD, Binary Conversion (BIN(d,s)) ]............................64 24 Kodlama [ Decode (DECO (d,s,n)) ] .......................................................................65 25 Encode [ (ENCO (d,s,n)) (Kod Çözme) ].................................................................65 26 Bit Sayma [ Bit Count (BCU (d,s)) ] .......................................................................66 27 Bitlerin Yer Deðiºtirmesi [ Swap (SWAP (d)) ].......................................................67 28 FIFO Initial [ (FIFO INITIALIZE) (FIFIT (P,n)) ] ..................................................67 29 FIFO Write [ (FIFWR (P,s)) ] .................................................................................68 30 FIFO Read [ (FIFRD (P,d)) ]...................................................................................69 31 Birleºtirme [ UNIT (UNIT (d,s,n)) ] ........................................................................71 32 Daðýtma [ Distribute (DIST(d,s,n)) ] .......................................................................72 3.1.4 Kontrol Komutlarý.......................................................................................................74 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : iii 1 END (Normal Çevrim sona erdirme).........................................................................74 2 Koºulla Sona Erdirme [ Scan Conditional End (CEND(s)) ]......................................74 3 Koºulsuz Atlama [ Unconditional jump (JMP n) ] .....................................................75 4 Koºullu Atlama [ Conditional Jump (CJMP n(s)) ]....................................................76 5 Etiket [ Label (LBL n) ] ............................................................................................77 6 Alt Program Çaðýrma [ Call subroutine (CAL n) ].....................................................78 7 Alt Program Baºlatma [ Start Subroutine Program (SB n) ] .......................................78 8 Alt Program Bitirme [ End of subroutine program (RTS) ] ........................................79 4 ACTWIN 3.24......................................................................................................................80 4.1 ActWin Genel ve LD (Merdiven Diyagramý) Ýle Programlama,......................................80 4.2 Yeni Bir Projenin Oluºturulmasý ....................................................................................81 4.3 Hardware(Donaným) Konfigürasyonu ............................................................................84 4.4 Giriº ve Çýkýº Sembollerinin Ýsimlendirilmesi................................................................86 4.5 Merdiven Diyagramýnýn ( Ladder Program ) Oluºturulmasý............................................88 4.5.1 Bir kontak oluºturulmasý .........................................................................................88 4.5.2 Sembol ve Adres Tanýmlama ..................................................................................88 4.5.3 Sembollerin Ýsimlerinin Yazýlmasý ..........................................................................89 4.5.4 Seri Baðlantý yapmak ..............................................................................................91 4.5.5 Paralel baðlantý yapmak ..........................................................................................92 4.5.6 Yeni bir Çýkýº Oluºturulmasý...................................................................................93 4.6 Sistem Kütüphanesi (The System Library) .....................................................................95 4.7 Fonksiyonlarýn Oluºturulmasý ........................................................................................96 4.8 Sembollerin Tanýtýldýðý Alan..........................................................................................97 4.9 Satýrlara Açýklama Eklenmesi ......................................................................................100 4.10 Komut Seçimini Kullanarak Program Yapýsýný Oluºturulmasý ....................................101 4.11 Projeden Çýktý Alýnmasý.............................................................................................101 4.12 Sembol Penceresinin Ýçeriðinin Taºýnmasý .................................................................103 4.13 Ayarlarýn Deðiºtirilmesi.............................................................................................104 4.14 Satýrlarýn ve Açýklamalarýn Kesilmesi / Yapýºtýrýlmasý / Hareket Ettirilmesi ...............105 4.15 Adreslerin Açýklanmasý..............................................................................................106 4.16 Adreslerin Taºýnmasý .................................................................................................107 4.17 On – Line Programming.............................................................................................108 4.18 Monitor Windows ......................................................................................................109 4.19 On – Line Deðiºiklik..................................................................................................111 4.20 Fonksiyon Bloklarýnýn ve Fonksiyonlarýn Oluºturulmasý ............................................111 4.21 Bir Fonksiyon Bloðun Oluºturulmasý .........................................................................112 4.22 Tanýmlý Fonksiyonlarýn Kullanýlmasý .........................................................................115 4.23 Sayfalarýnýn Çýktýsýnýn Alýnmasý ................................................................................116 4.24 Birden Fazla Programýn Kullanýlmasý ........................................................................117 4.25 Kullanýcý Kütüphanesi................................................................................................118 5 UYGULAMA.....................................................................................................................119 5.1 Sayma Programý ..........................................................................................................119 5.2. Band Otomasyonu ......................................................................................................120 5.3. Display Programý ........................................................................................................122 5.4 Amiral Battý.................................................................................................................125 5.5 Bilgi Yarýºmasý ............................................................................................................129 5.6 Çamaºýr Makinasý ........................................................................................................131 5.7 Adým Motorlarýn Hitachi PLC ile kontrolu...................................................................136 5.8 Doðrusal Hareket Eden Malzeme Uzunluðunun Sýnýr Anahtarý Kullanýlarak Ölçülmesi ..........................................................................................................................................144 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : iv 1 EH 150 PLC DONANIM VE FONKSÝYONEL ÖZELLÝKLER 1.1 Eh-150 Özellikleri Kompakt ve küçük ürün EH-150’nin 128 I\O kapasiteli PLC’sinin ölçüleri: 100(en)*372.5(boy)*109(derinlik) olmak üzere modüllerin ölçüleri ve ledleri standarttýr. Hem asýlabilir ve sabitlenebilir, hem de DIN Raya monte edilebilir yapýdadýr. Ýki haberleºme portu CPU’nun üstündedir. EH-150 de standart olarak iki adet seri, PC ile haberleºebilen haberleºme portu ( seri port-1 ve seri port-2 ) vardýr. Bu haberleºme portu ile H serisi PLC’ler için geliºtirilen görüntüleme ve programlama cihazlarý kullanýlabilir. Seri port-1 genel amaçlý bir port ( general purpose port) olup bu portun ayarlarý kullanýcý tarafýndan deðiºtirilebilir. Bu porta baðlanacak özel bir cihazla (yazýcý, barkod okuyucu v.b.) haberleºmeyi saðlayacak protokolün, kullanýcý tarafýndan yaratýlmasýna imkan saðlanmýºtýr. Modem baðlantý arayüz fonksiyonu vardýr. Bu fonksiyon sayesinde EH-CPU 208\308\316 Model CPU’lar port-1’e baðlanan bir modemle ticari hatlardan uzak bir mesafeyle haberleºme yapabilir. RS422\485 arayüz fonksiyonu vardýr. Dahili özel çýkýºýnýn set edilmesiyle port-1 RS422\485 arayüzü olarak kullanýlarak haberleºme yapýlabilir. RS-485 arayüzü kullanýlarak küçük data link sistemi oluºturulabilir ve bir çok CPU yada PC (1:N baðlantýsýyla) birbirine baðlanarak haberleºmesi saðlanabilir. (EH-CPU308\316) En son teknoloji ve fonksiyonlar kompakt ve küçük bir yapýya sýðdýrýlmýºtýr. 32-bit RISC iºlemci ile yüksek hýzlý iºlem gücü saðlanmýºtýr. Kullanýcý programý “FLASH memory” de saklandýðýndan pilin bitmesi durumunda programýn silinmesi önlemiºtir. Zaten PLC’nin içindeki pil data hafýzasýnýn yedeklenmesi için kullanýlmýºtýr. EH-150’de kullanýlan ladder yazýlýmlarý H-serisinde kullanýlan yazýlýmla aynýdýr. Bütün H-serisi PLC’ler ve EH-PLC’ler modelden baðýmsýz ayný yazýlýmý kullanýr. Fakat seçilen CPU’ya göre kullanýlabilen fonksiyonlarýn sayýsý deðiºebilmektedir. Bu yüzden EH-PLC özelliklerinde belirtilen fonksiyonlar açýklanýrken hangi CPU’lar için kullanýlabileceði ayrýca belirtilmiºtir. de Memory board fonksiyonlarýný destekler. EH-CPU308\316 yeni hafýza kartlarýný (EH-MEMP\MEMD) kullanabilir. EH-MEMP kartý 16k steps uzunluðunda programý hafýzasýnda saklayabilir. Ayrýca program transfer fonksiyonu ile ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 1 program kopyalanabilir ve bunun için ara bir ekipman kullanýlmaz. EH-MEMD kartý max. 38 k word data saklayabilir. Memory board’ýn içindeki programda deðiºikliklerin yapýlabilmesi için önce programýn transfer fonksiyonu ile CPU içine alýnmasý gereklidir. (CPU308\316) PID operasyonu uygulamalarýný destekler. PID kontrolü ilave modül ilavesine gerek duyulmadan gerçekleºtirilir. Analog I\O modülleri kullanýlarak deðiºik I\O’larýn PID kontrolü yapýlabilir. Bu fonksiyon kullanýlarak sýcaklýk, akýº ºiddeti gibi hareketli kontrol unsurlarý hýzlý ve yumuºak bir ºekilde kontrol edilebilir. (EH-CPU 308\316) Diðer cihazlara adepte edilmesi gayet kolaydýr. DIN raya monte edilebilmesiyle kolay montaj ve servis imkaný saðlanmýºtýr. Sistemde pil kullanýlmamasý durumunda bile kullanýcý programý saklanabilir. EH-150 PLC RUN konumunda çalýºýrken online olarak deðiºiklikler yapýlabilir ve yapýlan deðiºiklerin etkileri yine online olarak görülebilir. Standart I\O Modüllerinde ayrýlabilir terminal bloklarý kullanýlýr. Böylece modülde bir sorun olduðu taktirde terminal, vidasýyla modülden sökülerek yeni modüle takýlabilir. Bu durum servisi çabuklaºtýran ve kolaylaºtýran bir unsurdur. PLC üzerindeki LED'ler standart olarak operasyon durumunu gösterir. I\O modülleri üzerinde standart baðlantý ºemasýnýn gösterilmesi hatayý azaltan bir unsurdur. Pilin deðiºtirilebilmesi için CPU yerinden çýkartýlmasý gerekmez, pil CPU kapaðýnýn açýlmasýyla kolaylýkla takýlabilir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 2 1.2 Fonksiyon Özellikleri 1.2.1 Temel Fonksiyonlar : PLC’nin temel fonksiyonu kontrol cihazlarýndan sinyalleri alýp, bu sinyalleri CPU içine kullanýcý tarafýndan yazýlan programýn lojiðine göre deðerlendirerek, sonuçlarýný output sinyalleri olarak vermesidir. Ayrýca iºlem sonuçlarý ve datalar kendi içindeki çýkýº bölgesinde (internaloutputarea)saklanabilir. Sistem elektrik kesilene kadar yada sistem durdurulana kadar yukarýdaki gibi çalýºamaya devameder. CPU içinde saklanan bilgiler çýkýº portuyla dýºarýya alýnabilir yada programda belli bir amaç için kullanýlabilir. Kullanýcý isterse bu bilgileri kalýcý adreslerde saklayabilir. Sistemin çalýºma durumu güç kaynaðýnýn, ekipmanlardaki LED’lerden anlaºýlabilir. CPU’nun, I\O kartlarýnýn ve cihaza baðlanacak 1.2.2 Ayarlar ve Görüntü 1. Ayar Anahtarlarý (CPU Modül): CPU Modülündeki anahtarlar vasýtasýyla çalýºma modu ve haberleºme fonksiyonu ayarlarý gerçekleºtirilir. Ayrýca CPU’nun RUN ve STOP modu ayarlanýr. LED Görüntü ( Güç Kaynaðý, CPU Modülü, I\O Modülü) : güç sistemi durumunu, çalýºma durumunu, Aktif I\O durumunu gösterir. Konnektör (CPU Modülü, ana ºase, I\O kontrolörü): RS 232C ile harici cihazlarý CPU’ya baðlar. I\O modüllerinin geniºlemesi (expansion) için kullanýlýr. Terminal Blok ( Güç Kaynaðý, I\O Modülü ): Bu bölüm güç kaynaðýný baðlamak ve I\O kontrolörden bilgi alýp vermek için kullanýlýr. 1.2.3 I\O Noktasý Sayýsý External I\O : 64 noktalý modül kullanýldýðýnda CPU 108 için max. 64*8=512 nokta, CPU 208\308\316 max. 64*16=1024 noktaya kadar çýkýlabilmektedir. Giriº noktalarý X.WX, DX ile, çýkýº noktalarý Y,WY,DY ile ifade edilir. Internal Output: Bu bölgeler geçici olarak bilgi depolamak için kullanýlýr. Bu bölgeler M, WM, DM, R, WR, DR olarak ifade edilir. Zaman sayýcýsý CPU’nun içine yerleºtirilmiºtir. Dizi giriº ,çýkýºlar kullanýlýrken (( )) parantez kullanýlýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 3 1.2.4 Kullanýcý Program Hafýzasý Program kontrol lojiðinin ve fonksiyonlarýnýn tanýmlandýðý kayýt yeridir. Program kaydetme kapasitesi CPU’nun modellerine göre deðiºkenlik gösterir. CPU’nun içindeki bilgiler pil olmasa bile silinmez. Bu yüzden bazý olumsuzluklarý önlemek için ilk kullanýlacak CPU’unun initialize edilmesi gerekmektedir. Initialize iºlemi satýlan ürünün ilk kez kullanýlmasý durumunda gerekli olup, ladder yazýlýmýndan kullanýlan modüllerin tanýtýlýp CPU’ya yüklenmesiyle tamamlanmýº olur. CPU’nun Progranlamasý Ladder Editor Programlama Yazýlýmý ve bu programý yükleyecek cihazla (PC ile) gerçekleºtirilir. ªu anda DOS altýnda çalýºan Actsip-H ile Windows altýnda çalýºan Actwin isimli programlar kullanýlmaktadýr. Kullanýlabilecek fonksiyonlar H-Serisi Ladder Editor Programlama Yazýlýmýnda tanýmlanmýºtýr. Tanýmlanan bu fonksiyonlar dizayn edilerek ve gerekli parametreler kullanýlarak program oluºturulur. Programýn saklanmasý için pil gerekli olmayýp, kullanýcý yazdýðý programý diskete alarak yedeklemesi tavsiye edilir. Ayrýca Actwin yazýlýmýnda program yazarken periyodik olarak kaydedilmesi saðlanabilir. 1.2.5 Kontrol Metodu PLC Programýnýn çalýºma metodu önce programýn baºýndan sonuna kadar I\O ve bilgilerin son durumlarýný tarar ve grup halinde günceller. Eðer external I\O ‘dan herhangi biri tarama ortasýnda güncellenmesi gerekiyorsa refresh komutu kullanýlýr. Aºaðýda programýn bir iºlem (scan cycle) sürecinde hangi aºamalardan geçtiði gösterilmiºtir. Giriºleri Okur Programý ݺletir Çýkýºlara Yazar ݺlem Mesajlarý Sistem Ýçi Kontrol (Self-diagnosis) ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 4 Normal program iºleyiºinin dýºýnda kullanýcý isterse interrupt komutlarýný kullanarak belli zaman aralýklarýnda (10,20,40 ms ) periyodik olarak normal tarama prosedürü kesilerek interrupt tarama prosedürü iºletilebilir. Kullanýcý programý her seferinde programýn en baºýndan sonuna, sonra tekrar en baºa doðru ilerler. Bu sýrada programýn akýº yönünde bütün giriºler okunarak güncellenir; Program iºletilerek zaman röleleri, sayýcýlar, komutlar ve fonksiyonlar iºletilir; ݺlem mesajlarýnda haberleºelecek cihazlarla haberleºilir; Self-diagnosis ile sistem içi kontroller yapýlarak hata mesajlarý verecek yada sistemi durduracak hatalarýn oluºup oluºmadýðý kontrol edilir. ݺletilen programýn sonuçlarý iç (internal ) ve dýº (external) çýkýºlara yazýlarak bir iºlem süreci tamamlanýr. 1.2.6 Run\Stop Kontrol CPU modunun Run yada Stop olarak deðiºtirilmesi normalde kullanýcý tarafýndan yapýlabilir. PLC’nin programý iºletmesi için CPU modunun Run konumunda, programýn durdurulmasý için CPU’nun Stop konumunda olmasý gerekir. Ayar anahtarlarýndan birinci anahtar ON yapýlýrsa CPU Remote moda ayarlanmýº olur. Bu mod’da CPU’nun Run\Stop modu PC’den ladder programýyla deðiºtirilebilir. Eðer sistem Run konumunda çalýºýrken sistemde herhangi bir hata bulunursa sistem kendini Stop moduna alýr ve verdiði çýkýºlarý keser. Eðer sistemde elektrik kesilmiº ve tekrar gelmiº ise sistem terkrar çalýºmaya devam eder. Böyle durumlarda kullanýcýya elektrik kesildiðinde PLC’nin de enerjisinin kesilmesi, sahadan gelen giriºlerin enerjilerinin kesilmesi , elektrik geldiðinde önce giriºlerin sonra PLC’nin enerjisinin verilmesi tavsiye edilir. PLC Run modunda çalýºmaya baºlayýnca kullanýcýnýn kalýcý olarak muhafaza etmek istemediði bütün bilgiler silinir. Stop moduna alýndýðýnda bütün son bilgiler nasýl ise öylece býrakýlýr. Eðer enerji kesilmesi yüke baðlý olarak deðiºen dayaným süresini aºarsa sistem enerji kesildiðini algýlar ve programý en baºýndan çalýºtýrýr. Fakat çok kýsa süreli bir kesilme olmuº ise sistem kaldýðý yerden devam eder. Hatalý bir durumdan korunmak için enerji kesildiðinde enerjiyi 1 dakika ya da biraz daha uzun bir süre verilmemesi uygun olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 5 1.2.7 Operasyon Parametereleri EH-150’nin yürüttüðü aºaðýda belirtilen iºletme durumlarýnda operasyonel parametrelerin deðiºtirilmesi ile CPU, RUN Modunda normal olarak çalýºmaya devam edebilir. Operasyon I\O bilgisi eºleºmediðinde devam edebilir. Overload (Aºýrý Yük) durum parametresi ayarlanarak “overload error” hatasý geciktirilebilir. Bu parametre deðiºtirilmez ise 100 ms olarak ayarlýdýr. Programýn bir tarama süresi (scan time) örneðin 100ms olan Overtime süresini aºarsa Overload error verilir. Operasyon “overload error” gelse bile devam etmesi saðlanabilir. Elektrik kesildiðinde kalýcý olarak kalmasý istenen bilgilerin saklandýðý dahili çýkýº bölgesinin (internal output area) boyutu ve zaman röleleri hafýzasý ayarlanabilir. Ve aºaðýda belirtilen ayarlamalar da kullanýlabilir. Kullanýcý programa isim vererek programa iºleyebilir. Programa ºifre koyarak çalýnmasý ya da görevli olmayan kiºiler tarafýndan deðiºtirilmesi önlenebilir. Kullanýcý programýnda kullandýðý I\O’larý kullanabilmesi için bu I\O modüllerinin CPU’ya tanýtýlmasý gerekmektedir. Zaten programlarda tanýmlanmayan modüle iliºkin I\O yazýlmasýna izin verilmez. Sistemde fiziki olarak bulunan bu kartlar ladder yazýlýmýyla okutulup, CPU’ya tanýtýlabilir. 1.2.8 Online Deðiºiklik Program CPU RUN konumundayken PC’ye çekilemez (upload) yada PC’den yüklenemez (download). Fakat programýn istenen kýsmý online çalýºma moduna geçildikten sonra Run konumunda çalýºýrken deðiºtirilebilir. Bu deðiºikler programýn o anki taramasý sona erdikten sonra derhal iºleme sokulur ve sistem yeni program çalýºmaya devam eder. Oluºan son durum yine online olarak görülür. Programda kontrol komutlarý kullanarak deðiºiklik yapýlacaksa, bu komutlarýn sonuçlarý önce sistemde gözlenmeli, daha sonra sistemin emniyetli olarak çalýºtýðý görüldükten sonra kullanýlmalýdýr. Online olarak program deðiºtirildiðinde sistem baºlamadan evvel bir duraklama zamaný oluºabilir. Bu durum, deðiºikliði yapýlan komutun ilgili modülünün çalýºmamasýndan kaynaklanabilmektedir. Bu duraklama süresi boyunca sahadan giriº sinyali alýnmasý mümkün deðildir. Dolayýsýyla belirtilen sebeplerden dolayý online deðiºikliklerde biraz süre toleransý býrakýlmalýdýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 6 1.2.9 Forced set\reset (CPU Stop konumunda ) Forced set ve reset komutlarý kullanýlan I\O larý harici olarak deðiºtirilebilmesini saðlar ve sadece CPU’ya baðlanan programlama cihazýyla (PC) ile yapýlabilir. 1.2.10 Forced output Programda kullanýlan çýkýºlar programlama cihazý tarafýndan program harici olarak deðiºtirilebilmektedir. Programda kullanýlmayan çýkýºlar kapalýdýr ve deðiºtirilemezler. 1.2.11 Takvim ve Saat Fonksiyonu EH-CPU208\308\316 Takvim ve Saat Fonksiyonu vardýr. Yýl, ay, tarih, haftanýn günü, saat, dakika, saniye ayarlanabilmektedir. 30 saniyelik süreler haline düzeltme yapýlmasýný saðlayan fonksiyonu vardýr. Pilin takýlmamasý yada bitmesi durumunda enerji kesildiðinde takvim ve saat bilgisi hafýzada tutulamaz, enerji verildiðinde takvim ve saatin tekrar ayarlanmasý gerekir. 1.2.12 Dedicated Port Bu tip port CPU ile haberleºmek için kullanýlan dedicated protokolünü kullanýr. Haberleºme komutlarý bu port için tanýmlanan task kod’larý çaðýrarak iºlevlerini yürütür. Programlama cihazlarý bu tip porta baðlanabilir. Port-1 ve port-2 dedicated port olarak kullanýlabilir. Port-1 de dedicated protokolünün kullanýlabilmesi için 5’inci ayar anahtarýnýn ON olmasý gerekmektedir. Haberleºme hýzý ve diðer özellikler diðer ayar anahtarlarýyla gerçekleºtirilir. Ýki porttan da programlayabilmek ve Online deðiºikler yapabilmek için 1,3,5 anahtarlarý ON konumunda) konumunda olmasý gerekir. PHL anahtarýný high ( yukarý 1.2.13 General-Purpose Port Bu port kullanýcýnýn kontrol edebildiði genel amaçlý bir porttur. Deðiºik haberleºme ayarlarý, bilgi alma ve gönderme prosedürlerini kullanýcý ayarlayabilir. kendine protokol yaratabilmektedir. Port-1 programýnda tanýmlayarak bu amaçla 5’inci ayar anahtarýnýn OFF konumundayken kullanýlabilir. 1.2.14 Modem Kontrol Modem harici olarak CPU-208\308\316’ya baðlanabilmektedir. Bu modemle dýºarýdan bir bilgi geldiðinde bu port iºlevini yerine getirerek haberleºme task kodunu çalýºtýrýr. Dýºarýya bilgi gönderildiðinde port yine General-Purpose port olarak tanýmlanýr ve port-1 kullanýcý tarafýndan oluºturulan program vasýtasýyla baðýmsýz olarak kontrol edilebilir. Port-1 bu amaçla kullanýlmasý için ayar anahtarlarýndan 2’incisi ON konumunda olmasý gerekir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 7 1.2.15 Self-diagnosis Self-diagnosis testleri aºaðýda belirtilen kontrolleri gerçekleºtirir: Mikrocomputer kontrolü Sistem program bölgesinin kontrolü Memory kontrolü Kullanýcý programýnýn kontrolü Dahili hafýza bölgesi ( internal output area) kontrolü Takýlý I\O kontrolü 1.2.16 Anormal Durumlarýn Tespiti Anormal bir durum oluºtuðunda anormalliðin ne olduðunu bildiren error kodu WRF000 adresindeki bitler vasýtasýyla hex sayý olarak belirtilir. Ayrýca error LED’ler v.s. ile kullanýcýya belirtilir. Eðer error seviyesi yüksek ise CPU Stop konumuna geçebilir yada kullanýcý ayarlarýyla sistem devam edebilir. Eðer birden fazla error oluºmuº ise yüksek seviyeli alarm belirtilir. Error kodlarýnýn kayýtlarý R7EC bitinin 1 yapýlmasýyla silinebilir. 1.2.17 Komut Çeºitli amaçlarla yazýlan programlar komut dilinden ve ladder satýrlarýndan oluºur. Not: EH-150 PLC bütün H-Serisi fonksiyonlarýný kullanmamaktadýr. Bunun için kullanýlacak fonksiyonlar önceden tablodan kontrol edilmelidir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 8 2 GÝRݪ / ÇIKIª NUMARALANDIRMA 2.1 Harici Giriº / Çýkýº Adresleme Harici giriº / çýkýº adresleme bit veya word’ün ºasi üzerindeki slot pozisyonuna göre belirlenir. 2.1.1 Bit Modül Adresleme Bit giriº Bit çýkýº X Y 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Bit sayýsý (0-15) slot pozisyon Basic base (temel kasa) : 0......8 Expansion base(geniºletilmiº kasa) : remote modda : 0...7 remote modsuz :0...9 unit no / remote istasyon no temel modül (0) geniºletilmiº modül remote modülsüz 1 remote modüllü (0-7) remote host istasyon remote modülsüz 0 remote modüllü (1-4) Örnek adresleme : X0 X100 X700 X1000 X715 SL 7 X1015 C SL P 0 U X1100 X1700 Giriº Güç Kay C P U X15 X115 SL SL 0 1 ........ Unit 0 Çýkýº Güç Kay X1115 X171 SL SL 1 ...... 7 Unit 1 Y0 Y100 Y700 Y1000 Y1100 Y1700 Y15 Y115 Y715 Y1015 Y1115 Y1715 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 9 2.1.2 Word Modül Adresleme Word giriº Word çýkýº X Y 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Word numarasý : 0...7 Basic base (ana kasa) : 0...8 Expansion base(geniºletilmiº kasa) : 0...7 unit no / remote istasyon no temel modül (0) geniºletilmiº modül remote modülsüz 1 remote modüllü (0-7) remote host istasyon remote modülsüz 0 remote modüllü (1-4) Örnek Adresleme WX0 WX10 Giriº WX7 WX17 Güç C SL SL Kay P 0 1 U WX70 WX77 SL ........ 7 Unit 0 Çýkýº WX100 W X110 Güç Kay WX170 WX107 WX117 WX177 C SL SL SL P 0 1 ...... 7 U Unit 1 WY0 WY10 WY70 WY100 WY110 WY170 WY7 WY17 WY77 WY107 WY117 WY177 2.2 Korunabilir Hafýza Enerji kesilmesinde hafýzadaki bazý bilgiler CPU içerisinde bulunan batarya tarafýndan korunabilir. Bunun için aºaðýda belirtilen, korunmasý istenen bilgileri içeren Giriº/Çýkýºlarýn set edilmesi gerekir. Giriº / Çýkýº Sýnýfý Set aralýðý R R0-R7BF WR WR0-WR3FF WM WM0-WMFF TD,SS,CU,CTU TD,...TD0-TD511 DIF DIF0-DIF127 DFN DFN-DFN127 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 10 2.3 Özel Dahili Çýkýºlar Özel dahili çýkýºlar, özel dahili bitleri (R7C0 – R7FF) ve özel dahili wordleri (WRF000 – WR1FF) içine alýr. Aºaðýdaki fonksiyonlara ve amaçlara sahiptirler: Fonksiyon 1. Sistem durumunu kontrol etme 2. Sistem durumunu kaydetme Amaç CPU Fonksiyonlarýnýn yürütülmesine izin verme CPU Operasyonunun start ve stop için ºartlarýn ayarlanmasý Sistem durumunu kaydetme ABC ENSER Otomasyon Örnek Remote Run Enabled (R7C3) Debug Enabled (R7C5) Tarama zamanýnýn aºýlmasý boyuca iºlemin devam ettirilmesi (R7C0) Kendini kontrol etme hatasý (R7DB) Kendini kontrol etme hata detaylarý (WRF000) EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 11 3. KOMUT UYGULAMALARI 3.1 Komut Sýnýflandýrma : 18 çeºit Temel komutlar Aritmetik komutlar : 15 çeºit Uygulama komutlarý : 32 çeºit Kontrol komutlarý : 8 çeºit 3.1.1. Temel komutlar 1 Normalde Açýk / Normalde Kapalý Kontak [Logical Operation Start (LD,LDI n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, n Double Word WR WX RCU,CT WY WL DR, TC DX WM DY DL, Sabit Bit DM LD komutunda kontaðýn iletimde olup olmadýðýna bakýlýr Ýletimde ise normal olarak açýk kontak kapanýr ve mantýk akýºýna izin verir. Eðer iletimde deðilse normalde açýk kontak olduðu için mantýk akýºýna müsaade etmez LDN komutunda tarama esnasýnda kontaðýn iletimde olup olmadýðýna bakýlýr. Ýletimde deðilse kapalý durumda kalýr ve mantýk akýºýna izin verir. Ýletimde ise açýlýr ve mantýk akýºýný keser. Örnek : LD OUT LDI OUT X00001 Y00100 X00002 Y00101 X00001 On olduðunda Y00100 aktif olur. X00002 Off durumundayken Y00101 aktif olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 12 2 Kontak Seri Baðlantý [ Contact Series Connection (AND,ANI n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, n Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM Örnek : LD X00001 AND R0 OUT Y00100 LDI X00002 ANI R1 OUT Y00101 X00001 giriºi ve R0 ayný anda aktif (On) olduklarýnda Y00100 çýkýºý On olur. X00002 giriºi On olduðunda R1 Off konumundaysa Y00101 çýkýºý On olur. 3 Kontak Paralel Baðlantý [ Contact Parallel Connection (OR,ORI n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, ABC ENSER Otomasyon RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM EH-150 Eðitimi 11/01/2005 DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM Sayfa No : 13 LD X00001 OR X00002 ORI X00003 OUT Y00100 4 Yükselen Kenar Sezinleme [ Rising Egde Detection (AND DIF, OR DIF n)] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX RCU,CT WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM n Giriº sinyalin yükselmesini algýlar ve bir çevrim için iºlem sonucunu korur. Zaman diyagramý X00010 R123 1 çevrim zamaný Örnek : ABC ENSER Otomasyon LD X00001 AND DIF0 OUT R123 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 14 5 Alçalan Kenar Sezinleme [ Falling Edge Detection (AND DFN,OR DFN n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT Sabit Bit DL, DM n Giriº sinyalinin düºmesini algýlar ve bir çerim için iºlem sonucunu korur. Zaman diyagramý X00010 R123 1 çevrim zamaný Örnek : LD X00001 AND DFN0 OUT R123 6 Çýkýº [Coil Output (OUT n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY RCU,CT WL DR, TC WM DX DY DL, Sabit Bit DM Bu komut PLC’ye baðlý bir iç elemaný, bir iç çýkýºý veya çýkýº modülünde bulunan bir çýkýºý yönetmek için kullanýlýr. Giriº aktif edilirse belirtilen çýkýº iletime geçer. Çýkýº iletime geçtiðinde kendisine ait adres bilgisini taºýyan bütün normalde açýk kontaklarýný kapatýr, normalde kapalý olan kontaklarý da açar. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 15 Örnek : LD X00001 OUT Y00100 LD X00002 OUT Y00101 OUT Y00102 X00001 giriºi On durumuna getirildiðinde Y00100 çýkýºý aktif olur. X00002 giriºi On durumuna getirildiðinde Y00101 ve Y00102 çýkýºlarý aktif olur. 7 Set / Reset [Set/Reset Coil Output (SET / RES n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX RCU,CT WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM Bir çýkýº bir defa aktif olmuºsa ve bunu saðlayan kontaklarýn durumu deðiºse bile aktif kalmasý isteniyorsa SET komutu kullanýlýr. Aktif durumda tutulan çýkýºý aktif durumdan çýkarmak için RESET komutu kullanýlýr. X00000 X00001 Y00100 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 16 Örnek : LD X00000 SET Y00100 LD X00001 RES Y00100 X00001 giriºi aktif edildiðinde Y00100 çýkýºý On konumuna gelir ve X00001 giriºi Off konumuna geçse de çýkýºýn deðeri deðiºmez. X00002 giriºi On konumuna geldiðinde Y00100 çýkýºý Off konumuna çekilir. 8 Master Kontrol [ Set/Reset Master Control (MCS MCR n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX RCU,CT WY WL DR, TC WM n DX DY DL, Sabit Bit DM Merdiven satýrlarýnda bir grubun etkinleºtirilmesinde kullanýlýr MCS komutunun bulunduðu satýrda mantýk sürekliliði varsa MCR komutunu taºýyan satýra kadar bütün satýrlar dikkate alýnýr. Eðer mantýk sürekliliði yoksa MCS ile MCR komutlarý arasýnda bulunan iºlemler gerçekleºtirilmez. X00000 X00001 Y00100 X00002 Y00101 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 17 Örnek : LD X00000 MCS1 LD X00001 OUT Y00100 MCR1 X00000=0 ise X00001=1 olsa bile Y00100=0 dýr X00000=1 ise X00001=0 ise Y00100=0 X00000=1 ise X00001=1 ise Y00100=1 olur LD X00002 OUT Y00101 9 Lojik Seri Baðlantý [ Logical Block Series Connection (ANB) ] LD LD OR ANB LD AND OR ANB X00001 R10 R11 OUT Y00110 M20 M21 M22 10 Lojik Paralel Baðlantý [ Logical Block Parallel Connection (ORB) ] LD LD LD AND ORB OR ANB OUT ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 X00001 R10 R11 R12 X00002 Y00115 Sayfa No : 18 11 [ ] ݺlem Kutusu Baºlatma ve Bitirme LD X00001 [ WY0010=WX0030 ] Baºlangýç koºulu gerçekleºtikten sonra kutu içindeki iºlemleri yapar. 12 Gecikme ile Bobini Enerjilendir [ On Delay Timer (TD n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Timer sayýsý t Zaman çarpani s Set deðeri Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM Eðer satýrda mantýk sürekliliði varsa zamanlayýcý (timer) belirli bir zaman birimi ile saymaya baºlar ve sayý belirtilen (s) deðere ulaºýnca çýkýº aktifleºtirilir. Bu çýkýº programýn gerekli satýrlarýnda normalde açýk veya normalde kapalý kontak olarak kullanýlabilir. Zamanlayýcýnýn mantýk sürekliliði her hangi bir nedenle kesilecek olursa içeriði kendiliðinden sýfýrlanýr. Timer’ýn akan (current) deðeri TC0-TC255 e word olarak atanýr. Timer’ýn set deðeri çalýºma (run) durumunda deðiºtirilmek isteniyorsa set deðeri word olarak tanýmlanýr. Kullanýlabilir timer sayýsý TD ve SS toplam 256 (TD0,SS0-TD255,SS255)dýr Zaman çarpaný (timer base,t) 0,01-0,1 ve 1 (s) olmak üzere 3 kademedir ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 19 Zaman diyagramý Örnek : LD X00001 OUT TD0 0.01s 12345 LD TD0 OUT R100 . 13 Gecikme ile Bobinin Enerjisini Kes [ MONO-STABLE TÝMER (MS n t s) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Timer sayýsý t Zaman çarpani s Set deðeri Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX WM RCU,CT DY DL, Sabit Bit DM Bu komut bir çýkýºýn iletimden kesilmesini belirli bir zaman gecikmesi ile yapar Baºlangýç ºartýnýn yükselen kenarý algýlandýðýnda zamanlayýcý saymaya baºlar ve çýkýºý hemen iletime geçer. Sayýlan süre set deðerine eºit olduðunda baºlangýç koºulu ON durumunda kalsa bile zamanlayýcýnýn içeriði sýfýrlanýr.(Çünkü monostable timer yükselen kenar tetiklemelidir.) Bir dahaki baºlangýç ºartýnýn yükselen kenar tetiklemesinde zamanlatýcýnýn çýkýºý yine ON durumuna geçer ve sayma iºlemi sýfýrlanarak tekrar baºlatýlýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 20 Eðer mono-stable timer set deðerine ulaºmadan baºlangýç koºulundan tetikleme alýrsa, bu tetiklemeyi ihmal eder ve set deðerini saymaya devam eder.Çýkýºý ON konumunda korur. Zaman diyagramý LD X00001 OUT MS12 0.1S 5425 LD MS12 0.1S 5425 OUT R102 14 Ýletim Gecikmeli Saklayan Zamanlayýcý [ ÝNTEGRAL TÝMER (OUT TMR n t s) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Timer sayýsý t Zaman çarpani s Set deðeri Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM Baºlangýç ºartýnýn ON olmasýyla birlikte zamanlayýcý saymaya baºlar. Baºlangýç ºartý OFF olduðunda saymayý durdurur fakat saymayý sýfýrlamaz Baºlangýç ºartý tekrar ON olduðunda saymaya kaldýðý yerden devam eder. Sayýlan geçen süre set deðerine eºit veya büyük ise rölesi çekecek CLn gelen dek ON durumunda kalacak. Geçen süre TCn içinde saklanýr.Max. 65535 (onluk düzende) kadar sayýlabilir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 21 Timer numarasý olarak 0..255’e kadar onluk düzende bir sayý seçilebilir. Sayýlan süreyi deðiºtirmek için aritmetik komutlar kullanýlabilir. RUN durumundayken bu deðer deðiºtirilirse anýnda yeni deðerden iºleme sokulur. Örnek : LD X00001 OUT TMR13 0.1S 45678 LD TMR13 OUT R103 LD X00002 OUT CL13 Aºaðýdaki örnekle set deðeri I/Q word ile deðiºtirilmektedir. LD R7E3 [ WR0013 = 45678 ] LD X00013 OUT TMR13 0.1S WR0013 ABC ENSER Otomasyon LD TMR13 OUT R103 LD X00004 OUT CL13 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 22 1. X13 ON olduðunda zaman sýfýrlanarak tekrar sayýlmaya baºlanýr. 2. X13 OFF olduðunda sayýlan zaman durdurulur ve saklanýr. 3. X13 tekrar ON olduðunda zaman tekrar sayýlmaya baºlanýr. 4. Sayýlan zaman set deðerine eºit veya büyük olduðunda TMR13 ON olur. 5. CL13 ON olana kadar TMR13 ON olarak kalýr. 6. CL13 ON olduðunda sayýlan zaman sýfýrlanýr ve TMR13 OFF durumuna geçer. 7. CL13 ON olduðu sürece baºlangýç ºartýnýn gerçekleºmesi ihmal edilir. 8. CL13 sayýlan zaman sýfýrlanýr. 15 Watch Dog Timer (OUT WDT n t s1 s2) Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Timer sayýsý t Zaman çarpani Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM S1 Set deðeri 1 S2 Set deðeri 2 Sayýlan geçen zaman baºlangýç ºartý ON olduðunda sýfýrlanýr ve tekrar sayýlmaya baºlanýr, OFF olmasýyla birlikte sýfýrlanýr. Röle CLn geldiðinde röle ON olmayacaktýr. Geçen zaman Watch Dog Timer TCn içinde saklanýr, max deðeri 65535’tir. Timer numaralarý 0..255’e kadar olabilir.Kullanýlan numara tekrar kullanýlmamalýdýr. Sayýlan geçen süreyi deðiºtirmek için aritmetik komutlar kullanýlabilir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 23 RUN durumundayken bu deðer deðiºtirilirse anýnda yeni deðerden iºleme sokulur. Örnek : Set deðeri I/Q word olarak deðiºtirilmektedir. LD R7E3 [ WR0014= 20000 WR0015= 40000 ] LD X00004 OUT WDT 1S WR0014 WR0015 LD X00005 OUT CL14 LD WDT14 OUT R104 Zaman diyagramý 1. X00004 ON olduðunda sayýlan zaman sýfýrlanýr. 2. ݺlem 1. set deðerini geçip 2.set deðerinden evvel CL14 geldiðinden normal çalýºma durumu oluºmuºtur (R104 OFF) 3. X00004 OFF olduðunda sayýlan zaman ve R104 sýfýrlanýr. 4. Sayýlan zaman 1. set deðeri aºmadan baºlangýç ºartý OFF olduðundan R104 OFF ve sayýlan zaman 0 olur. 5. Sayýlan zaman 2.set deðeri aºmadan CL14 ON olduðundan sistem anormal bir durum algýlar ve R104(WDT14) ON yapar.Sayýlan zaman deðiºmeden kalýr. 6. Sayýlan zaman 2.set deðeri aºtýðý halde CL14’ün ON olmamasý anormal bir durum olarak algýlanýr ve R104(WDT14) ON yapar. Sayýlan zaman saymaya devam eder. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 24 7. 2. Set deðerini aºýp R104 (WDT14) ON olduktan sonra CL14 ON olmasýný sistem ihmal eder. 16 Tek Pals Çýkýºlý Timer [ Single shot (SS n t s) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Timer sayýsý t Zaman çarpani s Set deðeri Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM Baºlangýç koºulu gerçekleºtirilen bir çevrim zaman sonra timer çýkýºý lojik “1” olur ve set deðerine ulaºtýktan sonra çýkýº “0” olur. Yükselen kenar tetiklemelidir. Tetikleme geldiðinde zaman sýfýrlanýr. Geçen zaman set deðerine gelmeden tetiklenirse zaman sýfýrlanýp tekrar saymaya baºlar burada çýkýº ON durumunda kalýr. Örnek : ABC ENSER Otomasyon LD X00001 OUT SS11 0.1S 12345 LD S11 OUT R0 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 25 17 Sayýcý [ Counter (CU n s) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Timer sayýsý s Set deðeri Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM Bu komutla sayýcýnýn içeriði ilgili satýrýn mantýk sürekliliðinin her bir kesilip yeniden saðlanmasý ile bir artýrýlýr. Set deðerine ulaºtýðýnda çýkýºýný aktif yapar Sayýcýnýn akan (current) deðeri TC0-TC511 e word olarak atanýr. Sayýcýnýn set deðeri çalýºma (run) durumunda deðiºtirilmek isteniyorsa set deðer word olarak tanýmlanýr. Kullanýlabilir sayýcý sayýsý CU0-CU511 Örnek : ABC ENSER Otomasyon LD X00005 OUT CU15 4 LD X00006 OUT CL15 LD CU15 OUT R105 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 26 18 Yukarý Aºaðý sayýcý [Up/Down Counter (CTU n s/CTD n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M n Sayýcý sayýsý s Set deðeri Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX WM RCU,CT DY DL, Sabit Bit DM CTU komutu, baºlangýç ºartýnýn sürekliliðinin her bir kesilip yeniden saðlanmasý ile bir artýrýlýr. Set deðerine ulaºýldýðýnda çýkýºýný aktif yapar. CUD komutu, sayma iºlemini öngörülen sayýdan aºaðý doðru yapar. Sýfýra ulaºýnca çýkýº iletime geçer. Örnek : ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 LD X00007 OUT CTU17 4 LD X00008 OUT CTD17 LD X00009 OUT CL17 LD CT17 OUT R107 Sayfa No : 27 Uygulama : Zaman diyagramý aºaðýdaki gibi verilen bir kumanda devresine iliºkin bir program yazýnýz. X0000 giriºine uygulanan iºaret deðerinin 0’dan 1’e geçiºinde, Y0010 deðerini almakta ve X0000 = 0 yapýldýðýnda Y0010 = 1 deðerinde kalmaktadýr. X0001 giriºine uygulanan iºaretin ikinci kez 0’dan 1’e geçiºinde Y0010 = 0 olmaktadýr. Y0010 = 1 iken, X0001 giriºine uygulanan iºaretin 0’dan 1’e geçiº sayýsý 3 olduðunda Y0010 = 1, 4 olduðunda Y0010 = 0 deðerini almakta Y0010 = 1 olduðu sürece bu çalýºma biçimi sürdürülmektedir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 28 ABC ENSER Otomasyon LD OUT OUT X00000 CU0 2 CU1 1 LD OUT OUT CU0 CU0.CL CU1.CL LD OUT CU1 Y00010 LD AND OUT OUT Y00010 X00001 CU3 4 CU2 3 LD ORI OUT OUT CU3 Y00010 CU2.CL CU3.CL LD OUT CU2 Y00011 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 29 3.1.2 Aritmetik Komutlar 1 Ýfade Atama [ Substitution Statement (d=s) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, s WR WX WY () DR, TC WL DX DY WM RCU,CT d Double Word DM DL, Sabit Bit Bu iºlemde eºitliðin sað tarafý eºitliðin sol tarafýna atanýr Ýfade atama iºleminde s ve de ayný boyutta olmalýdýr. LD X00000 [ WY0010 =WX0000 ] 2 Binary toplama [Binary Addition (d=s1+s2) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d s1 s2 Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM s1 ile s2 adreslerindeki bilgiler toplanýr Elde edilen deðer d’ye atanýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 30 Örnek : LD AND [ WY0010= ] X00001 DIF0 WX0000+WM05F WX0000 ve WM05F iki binary bilgi toplanarak binary bilgi olarak WY0010’a atanýr. 3 BCD toplama [ BCD Addition (d=S1 B+S2) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d s1 s2 Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM BCD kodda olan iki bilgi toplanarak sonuç BCD kodda d adresine yazýlýr. ݺlem sonucunda bir basamak yükselirse C bayraðýnýn deðeri “1” olur aksi durumda deðeri “0” olur. LD X00001 AND DIF0 [ WY0010=WX0000 B+WM05F ] WX0000 ve WM05F hex. Kodda iki bilgi toplanarak BCD olarak WY0010’a atanýr. 4 Binary çýkarma [Binary Substraction (d=s1 – s2) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 ABC ENSER Otomasyon Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM EH-150 Eðitimi 11/01/2005 DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM Sayfa No : 31 s1 adresindeki binary bilgiden s2 adreslerindeki binary bilgi çýkartýlýr ve çýkan sonuç d adresine binary olarak yazýlýr. Çýkan sonuçt bir basamak düºükse C (R7F0) bayraðýnýn deðeri “1” olur, aksi durumda “0” olur. Örnek : LD X00001 [ WY0010 = WX0000 – WM05F ] WM0000 ve WM05F iki binary bilgi çýkarýlarak binary bilgi olarak WY0010’a atanýr. 5 BCD çýkarma (d=S1 B-S2) Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM s1 adresindeki BCD bilgiden s2 adreslerindeki BCD bilgi çýkartýlýr ve çýkan sonuç d adresine BCD olarak yazýlýr. Çýkan sonuç bir basamak düºükse C (R7F0) bayraðýnýn deðeri “1” olur, aksi durumda “0” olur. Örnek : LD X00001 [ WY0010 = WX0000B – WM05F ] WX0000 ve WM05F iki binary bilgi çýkarýlarak binary bilgi olarak WY0010’a atanýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 32 6 Binary Çarpma [Binary Multiplication (d=S1*S2) ] TD,SS, R, Kullanýlabilen I/O X Y Word WDT,MS, L, TMR,CU, M RCU,CT d s1 s2 Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM s1 ve s2 adreslerindeki binary bilgiler çarpýlýr ve sonuç d+1 (yüksek basamak) ve d (düºük basamak) adreslerine binary olarak atanýr. MSB 0 MSB 0 s1 s2 MSB 0 d+1 d LD X00001 AND DIF0 [ WY0014 = WR0010 * WR0012 ] WR0010 ve WR0012 iki binary çarpýlarak binary bilgi olarak WY0014 ve WY0015 atanýr. (d, d+1)’e atanýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 33 7 BCD Çarpma [ BCD Multiplication (d=S1 B*S2) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d s1 s2 Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM BCD kodda olan s1 ve s2 adresindeki bilgiler çarpýlýr ve sonuç d+1 (yüksek dijit) ve d (alçak dijit) adreslerine yazýlýr. s1 veya s2 adresindeki bilgiler BCD formatýnda hatalý ise DER (R7F4) bayraðýnýn deðeri “1” olur. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WR0007= WR0010 B*WR0012 ] * WR0010 WR0012 WR0008 WR0007 WR0010 ve WR0007 hex. kodda iki bilgi çarpýlarak BCD bilgi olarak WR0007 ve WR0008 (d, d+1) ‘e atanýr. 8 Binary Bölme [ Binary Division ( d=S1/S2 ) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM s1 adresindeki bilgi s2 adresine bölünür ve bölüm d adresine binary kodda yazýlýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 34 Kalan ise özel bir iç adrese WRF016 (double word ise DRF016) yazýlýr. ݺlem sonucu bir hata olmasý durumunda veya s2’nin deðerinin “0” olmasý durumunda DER bayraðýnýn deðeri “1” olur. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WY0007= WR0010/WR0012 ] WR0010 - WR0012 WR0007 WRF016 Bölme iºleminde WR0010 bölünen, WR0012 bölen, WR0007 bölüm, WRF016 kalan d, s1, s2 binary bilgidir. 9 BCD Bölme [ BCD Division ( d=S1 B/S2 ) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM s1 adresindeki BCD bilgi s2 adresindeki BCD bilgiye bölünür ve bölüm d adresine BCD kodda yazýlýr. Kalan ise özel bir iç adrese WRF016 (double word ise DRF016) yazýlýr. ݺlem sonucu bir hata olmasý durumunda veya s2’nin deðerinin “0” olmasý durumunda DER bayraðýnýn deðeri “1” olur. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WR0007= WR0010B/WR0012 ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 35 Bölme iºleminde hex. kodda yazýlan BCD bilgilerinden WR0010 bölünen WR0012 bölen WR0007 bölüm WRF016 kalandýr. 10 Logical Veya [ Logical OR (d =S1 OR S2) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM s1 ve s2 adresindeki bilgilere OR komutu yürütülür ve sonuç d adresine yazýlýr. s1 0 0 1 1 s2 0 1 0 1 d 0 1 1 1 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WR0007= WR0010 OR WR0012 ] WR0010 WR0012 00000011111111 11000000001111 WR0007 11000011111111 Bu iºlemde s1 ve s2 bit ise d bit s1 ve s2 word ise d word dür. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 36 11 Logical Ve [ Logical AND (d =s1 AND s2 ) ] R, Kullanýlabilen I/O X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM s1 ve s2 adresindeki bilgilere Ve iºlemi yürütülür ve sonuç d adresine yazýlýr. s1 0 0 1 1 s2 0 1 0 1 d 0 0 0 1 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WY0010=WX0000 AND WR0012 ] WR0010 WR0012 0000011111111 1000000001111 WR0007 0000000001111 Bu iºlem s1 ve s2 s1 ve s2 bit ise d bit. word ise d word dür. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 37 12 Özel Veya [ Exclusive OR ( d=S1 XOR S2 ) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM s1 ve s2 adresindeki bilgilere XOR iºlemi yürütülür ve sonuç d adresine yazýlýr. s1 0 0 1 1 Örnek : s2 0 1 0 1 d 0 1 1 0 LD X00001 AND DIF0 [ WY0010=WX0000 XOR WR0012 ] WR0010 WR0012 0000011111111 1000000001111 WR0007 1000011110000 Bu iºlemde s1 ve s2 bit ise d bit s1 ve s2 word ise d word dür. 13 “=” Ýfade Karºýlaºtýrma [ Relational Expression ( d=S1==S2 ) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL WM RCU,CT DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM Bu iºlemde s1 ve s2 karºýlaºtýrýlýr ve s1 = s2 ise d=1 aksi takdirde d=0 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 38 s1 ve s2 word ise d bit tir. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000==WR0012 ] 14 “ ” Ýfade Karºýlaºtýrma [ Relational Expression ( d=S1<> S2 ) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY s2 WL DR, TC DX DY WM RCU,CT s1 Double Word DL, Sabit Bit DM Bu iºlemde s1 ve s2 karºýlaºtýrýlýr ve s1 s2 ise d=1 aksi takdirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000<>WR0012 ] 15 “ < “Ýfade Karºýlaºtýrma [ < Relational Box(d=S1<S2) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 ABC ENSER Otomasyon Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL WM RCU,CT EH-150 Eðitimi 11/01/2005 DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM Sayfa No : 39 Bu iºlemde s1 ve s2 karºýlaºtýrýlýr s1<s2 ise d=1 aksi taktirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000 < WR0012 ] 16 “ ” Ýfade Karºýlaºtýrma [ Relational Expression (d=S1 <= S2 ) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s1 s2 Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY DR, TC WL DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM Bu iºlemde s1 ve s2 karºýlaºtýrýlýr s1<=s2 ise d=1 aksi taktirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000<=WR0012 ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 40 Uygulama : Zaman diyagramý verilen kumanda devresine iliºkin bir program yazýnýz. Zaman diyagramý incelendiðinde Y00100 çýkýºýnýn, X00000 =0 ve X00001 =0 için durumunu koruduðu; X00000 =0 ve X00001 =1 için Y00100 =1; ve X00000 =1 ve X00001 =0 için Y00100 =0 olduðu görülür. Bu koºullarý saðlayan lojik fonksiyon ; Y00100 = (X00000)'(X00001+Y00100) biçiminde yazýlabilir. Y00101 çýkýºýnýn aldýðý deðerler, Y00100 ve X00002 giriºine uygulanan iºaret darbelerinin sayýsýna baðlý olarak deðiºir. X00002 giriºine uygulanan iºaretlerin her 5 darbelik periyodu içinde ayný çýkýº deðerleri elde edildiðinden, önce periyodik çalýºmayý saðlayan bir program parçasý yazýlýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 LD X00001 SET Y00100 LD X00000 RES Y00100 LD X00002 OUT CU0 5 LD Y00100 LD (3 <= CU0.TC) AND (CU0.TC <= 5) OUT Y00101 Sayfa No : 41 3.1.3 Uygulama Komutlarý 1 Bit Set [ BSET (d,n) ] Kullanýlabilen I/O R, X L, Y M Word TD,SS, WR WDT,MS, TMR,CU, WX TC DX WM n DR, WL WY RCU,CT d Double Word DY DL, Sabit Bit DM “n”nin en düºük seviyeli 4 bitinin desimal karºýlýðýna göre “d”nin o sayýya karºýlýk gelen bitini “1” yapar. W(word) veya DW’nin (double-word) diðer bitlerini deðiºtirmez. d n+1 n n-1 5 4 3 2 1 0 1 “1” set ediliyor Örnek : WR00000 = 16#FF3 LD X00000 AND DIF0 [ BSET (WR0001,WR0000) ] WY10 = WR00001 WR0000=HFF3 ise en düºük seviyeli 4 bit deðeri “0011”dir (desimal 3). Buna göre ; 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 WR0001 = 3 2 1 0 (bit) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 = H0008 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 42 2 Bit Reset [ BRES(d,n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d n Double Word WR WX WY DR, WL TC DX WM DY DL, Sabit Bit DM “n”nin en düºük seviyeli 4 bitinin desimal karºýlýðýna göre “d”nin o sayýya karºý gelen bitini “0” yapar. W veya DW’nin diðer bitlerini deðiºtirmez. d .............. n+1 n n-1 5 4 3 2 1 0 0 “0” yazýlýr Örnek : WR00000 = 16#FF3 WR00001 = 16#FFF LD X00000 AND DIF0 [ BRES (WR00001,WR00000) ] WY10 = WR00001 WR0001 = HFFFF ve WR0000 = HFF3 ise WR0000’ýn en düºük seviyeli 4 bit “0011” (desimal 3) olduðuna göre 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 WY0010 = 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 0111 ABC ENSER Otomasyon = HFFF7 (65527) olur. EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 43 3 Bit Test [ BTS(d,s) ] TD,SS, R, Kullanýlabilen I/O X Y Word WDT,MS, L, TMR,CU, M RCU,CT d n Double Word WR WX WY DR, WL TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM “n”nin en düºük seviyeli 4 bitinin desimal karºýlýðýna göre “d”yi kontrol eder Desimal sayý karºýlýðý bit “0” ise C’yi (C özel dahili çýkýºý R7F0) “0” ; “1” ise C’yi “1” yapar. d n+1 n n-1 0 5 4 3 2 1 0 C (R7F0) Örnek : WR00000 = 16#FF3 WR00001 = 16#A641 LD X00000 AND DIF0 [ BTS (WR00001,WR00000) ] Y00100 = R7F0 WR0001 = HA641 (42561) ve WR0000 = HFF3 (4083) WR0000’ýn en düºük seviyeli 4 biti “0011”(desimal 3) buna göre; 15 14 13 12 11 10 WR0001 = 1 0 1 0 0 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 (bit) 3.bit “0” olduðu için C “0” olur. WR0000 = H0006 ise en düºük seviyeli 4 bit “0110” (desimal 6) buna göre WR00001’ün 6. biti “1” ve C “1” olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 44 4 Saða Taºýma [ Shift Right (SHR(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O TD,SS, R, X Y Word WDT,MS, L, TMR,CU, M RCU,CT d n Double Word WR WX WY DR, WL TC WM DX DY Sabit Bit DL, DM “n”nin en düºük seviyeli 4 bitinin desimal karºýlýðýna göre “d”nin o sayýya karºý gelen bitlerini saða taºýr. Bu esnada soldan boºalan bitlerin yerleri doldurulmak istenirse bu yerlere SD(R7F2) adresine girilmiº bit deðeri atanýr. Baºlangýç durumunda SD = 0 ise ve yerine önceden bir atama yapýlmamýºsa “d”de boºalan bitlerin yerine “0” yazýlýr. “d”nin en son kaydýrýlan bitinin “0” ya da “1” olduðu C (R7F0) adresinden öðrenilir. En yüksek seviyeli bit SD (R7F2), en düºük seviyeli bit ise C (R7F0)’da depolanýr. d ݺlemden önce n bits SD B SD SD (R7F2) C (R7F0) ݺlemden sonra SD SD SD SD SD B n bits Örnek : WR00000 = 16#FF3 WR00001 = 16#1234 R7F2 = 1 LD X00000 AND DIF0 [ SHR (WR00001,WR00000) ] WY10 = WR00001 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 45 WR00001 = H1234(4460) ve WR00000 = HFF3 (4083) WR00000’ýn en düºük seviyeli 4 biti “0011”(desimal 3), SD = 1 buna göre WR00001’ün 0,1,2 ve 3’üncü bitleri saða taºýnýr ve WR00001 = HE246(57926) C = 1 olur. WR0010 = HA00F(40975) ve WR00000 = H0079(121) ise en düºük seviyeli 4 bit “1001”(desimal karºýlýðý 9), SD = 0 buna göre WR00001’in bitleri saða doðru dokuz kere kaydýrýlacak olursa ; WR00001 = H0090(144), C = 0 olur. Uygulama : 16 istasyonlu ve saða doðru hareket eden ve sol tarafýnýn sonunda da hatalý ürünleri tespit eden sensörü olan bir konveyör hattýmýz olsun. Konveyör saða doðru bir istasyon ilerleyerek X00001’e darbe giriºi kaydeder.Konveyörün sonundaki sensör hatalý ürün tespit ettiðinde X00000’ý aktif yapar. X00000 (sensör giriºi) ve X00001 (konveyör hareketi) sinyalleri aºaðýdaki gibidir : Konveyör saða doðru hareket ederken data da bir bit kaydýrýlýyor. Konveyörün sonundaki sensörden gelen bilgiye göre selonoid valf (Y00100) tetiklenir ve hatalý ürün konveyör hattýndan uzaklaºtýrýlýr. LD OUT LD AND [ SHR ] LD OUT ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 X00000 R7F2 X00001 DIF1 (DR0000,1) R7F0 Y00100 Sayfa No : 46 5 Sola Kaydýrma [ Shift Left (SHL(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, Word TD,SS, WR WDT,MS, WX TMR,CU, M Double Word WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT d n DL, Sabit Bit DM WR0100’ün en düºük seviyeli son dört bitinin desimal karºýlýðý kadar WX0000’ýn bitleri sola kaydýrýlýr. Bu esnada saðdan boºalan bitlerin yerleri doldurulmak istenirse bu yerlere R7F2 adresine girilmiº bit deðeri atanýr. WX0000’ýn son kaydýrýlan bitinin “0” ya da “1” olduðu R7Fo adresinden öðrenilir. d ݺlemden önce n SD B ݺlemden sonra B SD SD SD SD SD n Örnek : WR00000 = 16#1234 LD X00000 OUT R7F2 LD X00001 AND DIF1 [ SHL (WR00001,1) ] LD R7F0 OUT Y00100 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 47 X00000’ýn On/Off olmasý sola kaydýrma iºleminde WR00001’in deðerinin deðiºmesine sebep olur. WR00001 = H1234(4660), d =1 ve X00000 = 1 için; SD = 1,WR00001 = H2469(9321) ve C = 0 olur. Bu durumda Y00100 çýkýºý aktif olmaz. X00000 = 0 için; SD = 0, WR00001 = H2468(9320) ve C = 0 olur. 6 Saða Döndürme [ Rotate Right (ROR(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y Word TD,SS, WR WDT,MS, L, WX TMR,CU, M RCU,CT d n Double Word WY DR, WL TC DX DY DL, WM Sabit Bit DM n’nin en düºük seviyeli 4 bitinin desimal karºýlýðýna eºit olan sayý kadar d’nin bitleri saða doðru döndürülür. d’nin en son kaydýrýlan bitinin “0” veya “1” olduðu R7F0 adresinden öðrenilir. d ݺlemden önce n B3 B B2 B1 C(R7F0) ݺlemden sonra Bn-1 B3 B2 B1 C Bn n Örnek : WR00000 = WR00001 = LD AND [ ROR ] WY10 = R0 = ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 16#5678 16#FFF1 X00001 DIF1 (WR00000,WR00001) WR00000 R7F0 Sayfa No : 48 WR00000 = H5678(22136) ve WR00001 = HFFF1(65521) ise WR00000 = H2B3C(11068) ve C = 0 olur WR00000 = H5678 ve WR00001 = H000A(10) ise WR00000 = H3C55(15445) ve C = 1 olur. 7 Sola Döndürme [ Rotate Left (ROL (d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, M RCU,CT d n Double Word WR WX WY DR, WL TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM n’nin en düºük seviyeli son dört bitinin desimal karºýlýðýna eºit olan sayý kadar d’nin bitleri sola doðru döndürülür. d’nin en son kaydýrýlan bitinin “0” veya “1” olduðu R7F0 adresinden öðrenilir. d ݺlemden önce n B1 B1 B1 B C(R7F0) ݺlemden sonra Bn C B1 B2 B3 Bn-1 n bits En düºük seviyeli bit En yüksek seviyeli bit Örnek : WR00000 = WR00001 = LD AND [ ROL ] WY10 = R0 = ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 16#1234 16#0003 X00001 DIF1 (WR00000,WR00001) WR00000 R7F0 Sayfa No : 49 WR00000 = H1234(4460) ve WR00001 = H0003 ise X00001’in aktif olmasý durumunda; WR00000 = H91A4(37280) ve C = 0 olur. WR00000 = H1234 ve Wr00000 = HFFF4(65524) ise X00001’in aktif olmasý durumunda ; WR00000 = H2340(9024) ve C = 1 olur. 8 Lojik Saða Taºýma [ Logical Shift Right (LSR(d,n)) ] Word TD,SS, R, Kullanýlabilen I/O X Y WR WDT,MS, L, WX TMR,CU, M Double Word WY DR, TC WL DX DY WM RCU,CT d n Sabit Bit DL, DM n’nin en düºük seviyeli son dört bitinin desimal karºýlýðýna eºit olan sayý kadar d’nin bitleri saða doðru kaydýrýlýr. Kaydýrma esnasýnda ilk bit R7F0 adresine yazýlýrken soldan kayan bit yerine “0” yazýlýr. d’nin ilk kaydýrýlan bitinin “0” veya “1” olduðu R7F0 adresinden öðrenilir. d ݺlemden önce n 0 B C(R7F0) ݺlemden sonra 0 0 0 0 0 B (R7F0) n En düºük seviyeli bit En düºük seviyeli bit Örnek : WR00000 WR00001 LD AND [ LSR ] WY10 R0 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 = 16#C007 = 16#00F3 X00001 DIF1 (WR00000,WR00001) = = WR00000 R7F0 Sayfa No : 50 WR00001 = H00F3(243) ve WR00000 = HC007(49159) ise X00001 aktif olduðunda en düºük seviyeli bitlerin desimal deðeri 3 olduðundan , WR00000 = H1800(6144) ve C = 1 olur. 9 Lojik Sola Taºýma [ Logical Shift Left (LSL(d,n)) ] R, Kullanýlabilen I/O X Y L, M Word TD,SS, Double Word WR WDT,MS, WX TMR,CU, WY DR, TC WL DX DY WM RCU,CT d n DL, Sabit Bit DM n’nin en düºük seviyeli son dört bitinin desimal karºýlýðýna eºit olan sayý kadar d’nin bitleri sola doðru kaydýrýlýr. Kaydýrma esnasýnda soldaki ilk bit R7F0 adresine yazýlýrken saðdan kayan bit yerine “0” yazýlýr. d ݺlemden önce n B C(R7F0) ݺlemden sonra B 0 En düºük seviyeli bit 0 0 0 0 n En yüksek seviyeli bit Örnek : WR00000 WR00001 LD AND [ LSL ] WY10 R0 = 16#C007 = 16#00F3 X00001 DIF1 (WR0000,WR0001) = WR00000 = R7F0 WR00001 = H00F3(243) ve WR00000 = HC007(49159) ise X00001 aktif olduðunda; WR00001’in en düºük seviyeli 4 bitinin desimal deðeri 3 olduðundan WR00000 = H0038(56) ve C= 0 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 51 10 BCD Saða Taºýma [ BCD Shift Right (BSR(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d n Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM d’nin içeriði n basamak kadar saða ötelenir (1 basamak 4 bittir) En yüksek seviyeli n basamak biti “0” yapýlýr. Saða ötelenen en düºük seviyeli n basamak kaybolur. d ݺlemden önce n B ݺlemden sonra 0 0000 içeriði kaybolur 0000 n En düºük seviyeli bit En yüksek seviyeli bit Örnek : WR00000 WR00001 LD AND [ BSR ] WY10 R0 = 16#1234 = 16#0001 X00001 DIF1 (WR00000,WR00001) = WR00000 = R7F0 WR00001 = 1 ve WR00000 = H1234(4460) ise X00001 aktif olduðunda WR00000 adresi 1 basamak (4bit) kadar saða ötelenir.Bu durumda en düºük seviyeli 4 bitin deðeri silinir ve en yüksek seviyeli 4 bite “0000” yazýlýr. Bu iºlemlerden sonra WR00000 = H0123(291) olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 52 H 1 2 3 4 0001 0010 0011 0100 BSR iºleminden sonra H 0 1 2 3 0000 0001 0010 0011 silinir 11 BCD Sola Taºýma [ BCD Shift Left (BSL(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d n Double Word WR WX WY DR, WL TC DX WM DY DL, Sabit Bit DM d’nin içeriði n basamak kadar sola ötelenir (1 basamak 4 bittir) En düºük seviyeli n basamak biti “0” yapýlýr. Sola ötelenen en yüksek seviyeli n basamak kaybolur. d ݺlemden önce n basamak Ýçeriði kaybolur ݺlemden sonra 0000 En yüksek seviyeli bit 0000 0 n En düºük seviyeli bit Örnek : WR00000 = 16#1234 WR00001 = 16#0001 LD X00001 AND DIF1 [ BSL (WR00000,WR00001) ] WY10 = WR00000 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 53 WR00001 = 1 ve WR00000 = H1234(4660) ise X00001 aktif olduðunda WR00000 adresi 1 basamak (4bit) kadar sola ötelenir.Bu durumda en yüksek seviyeli 4 bitin deðeri silinir ve en düºük seviyeli 4 bite “0000” yazýlýr. Bu iºlemlerden sonra WR00000 = H2340 (9024) olur. H 1 2 3 4 0001 0010 0011 0100 BSL iºleminden sonra H 2 3 4 0 0010 0011 0100 0000 silinir 12 Sola Blok Taºýma [ Batch Shift Left (Shift Left Block) (WSHL(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY WL DR, TC DX WM RCU,CT n Double Word DY DL, Sabit Bit DM n word (bit) d’den d+n-1’e sola doðru ( I/Q numaralarýnýn büyüdüðü yöne doðru ) bir word (bir bit) kadar ötelenir. n sayýsý word’ün 8 bit (b0.....b7) içeriði ya da desimal bilgi olarak 0...255’e word’lere (bit’lere) kadar ötelenebilir n kadar word (bit) öteleme aralýðý iºlemden önce d+n-1’in içeriði kaybolur iºlemden sonra d d+n-1 0 0 0 d+n-1 d Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ SHL (WR0100,WM0000) ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 54 WM0000’ýn içeriði 4 ise X1 tetiklendikten sonra; - WR100’ün içeriði WR101’e ötelenip WR100’ün içeriði sýfýrlanýr. WR101’in içeriði WR102’ye WR102’ninki WR103’e ötelenir. WR103’ün içeriði kaybolur. 13 Saða Blok Taºýma [ Batch Shift Right (Shift Right Block) (WSHR(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O Word TD,SS, R, X Y WDT,MS, L, TMR,CU, M WR WX WY n WL DR, TC DX WM RCU,CT d Double Word DY DL, Sabit Bit DM n word (bit) d’den d+n-1’e saða doðru (I/Q numaralarýnýn küçüldüðü yöne doðru bir word (bir bit) kadar ötelenir. n sayýsý word’ün 8 bit (b0....b7) içeriði ya da desimal bilgi olarak 0....255 olabilir. n kadar word (bit) öteleme aralýðý d+n-1 d iºlemden önce d’nin içeriði kaybolur d+n-1 0 d Örnek : LD X0001 AND DIF0 [ SHL(WR0100,WM0000) ] WM0000’ýn içeriði 4 ise X1 tetiklendikten sonra; - WR100’ün içeriði silinir ve WR101’in içeriði WR100’e WR102’in içeriði WR101’e, WR103’ünki de WR102’e ötelenir. WR103’ün içeriði sýfýrlanýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 55 14 Sola BCD Blok Taºýma [ Batch BCD-Shift Left (WBSL (d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y Word TD,SS, WDT,MS, L, TMR,CU, M WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT d n Double Word DL, Sabit Bit DM n kadar word d’den d+n-1’e sola doðru (I/Q numaralarýnýn büyüdüðü yöne doðru) 4 bit kadar (bir basamak kadar) ötelenir. “n” sayýsý word’ün 8 bit (bo...b7) içeriði ya da desimal bilgi olarak 0...255 olabilir. n kadar word öteleme aralýðý d+n-1 d iºlemden önce d+n-1’in içeriði kaybolur iºlemden sonra Örnek : 0000 0 0 d+n-1 d LD X00001 AND DIF0 [ SHL(WR0100,WM0000) ] WR100’ün ve WR101’in içeriði birer basamak (4’er bit) sola ötelenerek yerlerine 0 konur. - WR101’in en yüksek 4 biti kaybolur WR100’ün en yüksek 4 biti WR101’in en düºük 4 bitine ötelenir. WR100 1111.0000.1111.0000 0000.1111.0000.0000 1111.0000.0000.0000 WR101 0000.1111.0000.1111 1111.0000.1111.1111 0000.1111.1111.0000 X1 tetiklenir X1 tetiklenir Not : WM0000’ýn içeriði 2 olduðundan WR100 ve WR101 dikkate alýnmýºtýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 56 15 Saða BCD Blok Taºýma [ Batch BCD Shift Right (WBSR(d,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT d n Double Word DL, Sabit Bit DM n kadar word d’den d+n-1’e saða doðru (I/Q numaralarýnýn küçüldüðü yöne doðru)4 bit kadar (bir basamak kadar) ötelenir. “n” sayýsý word’ün 8 bit (b0....b7) içeriði ya da desimal bilgi olarak 0...255 olabilir. iºlemden önce n kadar word öteleme aralýðý d+n-1 d d’nin deðeri silinir 0000 iºlemden sonra 0 d+n-1 d Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WBSR (WR0100,WM0000) ] WR100’ün ve WR101’in içeriði birer basamak (4’er bit) saða ötelenerek yerlerine 0 konur. - WR101’in en düºük 4 biti WR100’ün en yüksek 4 bitine ötelenir. WR100’in en düºük 4 biti kaybolur WR100 1111.0000.1111.0000 1111.1111.0000.1111 0000.1111.1111.0000 WR101 0000.1111.0000.1111 0000.0000.1111.0000 0000.0000.0000.1111 X1 tetiklenir X1 tetiklenir Not : WM0000’ýn içeriði 2 olduðundan WR100 ve WR101 dikkate alýnmýºtýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 57 16 Blok Transferi [ Block Transfer (Move) (MOV (d,s,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY WL DR, TC DX WM RCU,CT n Double Word DY DL, Sabit Bit DM s’den s+n-1’e kadar olan word (bit) d’den d+n-1’e transfer edilir. s’den s+n-1’e kadar olan n word’ün (bit’in) içeriði deðiºmez. n sayýsý word’ün 8 bit (b0...b7)içeriði ya da decimal bilgi olarak 0...255’tir. n kadar word (bit) S+n-1 S d+n-1 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ MOV (WR0100,WM0000,2) ] WM0000 ve WM0001’in içerikleri WR0100 ve WR0101’in içeriklerine transfer edilir. WM0000 ve WM0001’in içerikleri deðiºmez. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 58 17 Copy [ (COPY (d,s,n)) ] Kullanýlabilen I/O Word TD,SS, R, X Y WX TMR,CU, M DR, TC WL DX WM s WY RCU,CT d WR WDT,MS, L, Double Word n DL, DM DY Sabit Bit s’nin içeriði d’den d+n-1’e “n” sayýsý kadar kopyalanýr. s’nin içeriði ayný kalýr. Bitler bit olarak, word’ler word olarak kopyalanýr. s s s s s s s s s d+n-1 n word (bit) Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ COPY (WR0100,WM0000,2) ] WM0000 0000000000000111 0000000000000111 WR0100 WR0101 WR0102 0000000000000000 0000000000000000 0000000000000000 ݺlemden önce 0000000000000111 0000000000000111 0000000000000000 ݺlemden sonra ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 59 18 Karºýlýklý Yer Deðiºme [ Exchange (XCG (d1,d2,n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d1 d2 n Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY DR, TC WL DX WM RCU,CT DY DL, Sabit Bit DM n kadar word (bit) “d1” ve “d2” arasýnda yer deðiºtirir.d1 ve d2 word olduðunda n kadar word, bit olduðunda n kadar bit yer deðiºtirir. d1 ve d2 arasýnda en az n kadar word (bit) boºluk olmasý gerekir. n sayýsý sonradan deðiºtirilmek isteniyorsa word olarak atanabilir (b0...b7 kullanýlýr) n word (bit) d1+n-1 d1 d2+n-1 d2 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ XCG (WL000,WL1000,WM0000) ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 60 19 Deðil [ Not (NOT (d)) ] Kullanýlabilen I/O Word TD,SS, R, X Y WDT,MS, L, TMR,CU, M WR WX WY DR, TC WL DX DY WM RCU,CT d Double Word Sabit Bit DL, DM Bu iºlemde word’ün içindeki bitlerin deðili alýnýr. iºlemden önce 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 iºlemden sonra 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ NOT (WR0025) ] WR0025 = H1234 “Not” iºleminden sonra WR0025 = HEDCB olur. Deðil iºlemini tekrarlarsak WR0025 = H1234’e eºit olur. 20 Negatif [ Negate (NEG (d)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM d’nin içeriðinin ikili tabanda tümleyenini bulmak için kullanýlýr. Bu iºlem için ilk önce d’nin deðil’i alýnýr ve bulunan sonuca 1 eklenir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 61 iºlemden önce 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 + 1 iºlemden sonra 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 Örnek : LD X00000 AND DIF1 [ NEG (WR0030) ] WR0030 = H1234 ise X0 tetiklendikten sonra WR0030 = HEDCC olur. WR0030 = HEDCC ise X0 tetiklendikten sonra WR0030 = H1234 olur. 21 Mutlak Deðer [Absolute (ABS (d,s))] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM s’nin deðeri “0” veya “pozitif” ise d’de depolanýr ve C (R7F0) “0” olur. s’nin deðeri “negatif” (en yüksek seviyeli biti 1) ise iki tümleyeni olarak d’de depolanýr. Örnek : LD X00000 AND DIF1 [ ABS (WY0000,WX0000) ] WX0000 = H4C1A (0 veya pozitif) ise WY0000 = H4C1A olur ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 62 d s R7F0 WX0000 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 WY0000 d 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 WX0000 = HCC1A (negatif) ise WY0000 = H33E6 olur d s+1 WX0000 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 s R7F0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 s 0 + 1 WY0000 d 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 22 Binary BCD Dönüºtürme [Binary, BCD Conversion (BCD (d,s)) ] Word TD,SS, R, Kullanýlabilen I/O X Y WDT,MS, L, TMR,CU, M RCU,CT d s Double Word WR WX WY DR, WL TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM Bu iºlemde Hex. kodda yazýlan binary bilgi BCD bilgiye dönüºtürülür. s H270F’den küçük veya eºit ise DER (R7F4) = 0 normal ; s H27F0’dan büyük ise DER = 1 binary bilgi hatasý oluºur. iºlemden önce s C 1 iºlemden sonra d 1 C 0 0 1 1 6 0 1 1 0 0 0 0 9 1 0 ABC ENSER Otomasyon 1 0 A 0 1 1 0 9 0 1 1 0 1 0 Binary CC1A=6991 0 1 (BCD) 1 0 1 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 0 0 Sayfa No : 63 Örnek : LD AND [ BCD ] X00000 DIF1 (WY0000,WX0000) WX0000 = H1B4F ise X00000 tetiklendiðinde WY0000 = H6691 olur. Not : BCD veya BIN komutlarýnda s ve d kombinasyonlarý aºaðýdaki gibidir. d Word Double word s Word Double word 23 BCD Binary Dönüºtürme [BCD, Binary Conversion (BIN(d,s)) ] Kullanýlabilen I/O Word TD,SS, R, X Y WDT,MS, L, TMR,CU, M Double Word WR WX WY DR, TC WL DX DY WM RCU,CT d s DL, Sabit Bit DM Bu iºlemde hex. kodda yazýlan BCD bilgi binary bilgiye dönüºtürülür. s’nin bütün dijitleri 0-9 ise DER = 0 normal s A-F arasýnda ise DER = 1 BCD bilgi hatasý oluºur. iºlemden önce s 6 9 9 1 (BCD) 0 1 1 0 1 0 1 iºlemden sonra d 0 1 1 0 B 0 1 0 0 4 0 1 1 1 F Binary 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 Örnek : LD X00000 AND DIF1 [ BIN (WY0010, WX0000) ] WX0000 = H6691 ise X00000 tetiklendiðinde WY0010 = H1B4F olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 64 Not : BCD veya BIN komutlarýnda s ve d kombinasyonlarý aºaðýdaki gibidir. d Word Double word s Word Double word 24 Kodlama [ Decode (DECO (d,s,n)) ] R, Kullanýlabilen I/O X Y L, M d Word TD,SS, WR WDT,MS, WX TMR,CU, WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT s Double Word Sabit Bit DL, DM n s’nin en düºük seviyeli n kadar biti 0 ise d “1” olur; 1 ise “1” kalýr. s’nin en düºük seviyeli n kadar bitinde en az bir 1 varsa d “0” olur; 0 ise “0” kalýr. b7 d+2n-1 b0 s d+B 0 OBH d 1 n bit (n=1 – 8) 0 0 2n Örnek : LD X00000 AND DIF0 [ DECO (R000,WX0000,4) ] 25 Encode [ (ENCO (d,s,n)) (Kod Çözme) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M d s Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM n ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 65 s+2n-1 s+B 0 1 s 0 b15 b7 b0 0 OBH d 2n n bit (1-8) Örnek : LD X00000 AND DIF0 [ ENCO (WR0000,R0000,4) ] 26 Bit Sayma [ Bit Count (BCU (d,s)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT d s Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM s’in içindeki “1” deðerli bitlerin sayýsýný sayarak d word’ünün içine set eder. 15 5 0 d 15 (32) s 0 -32 ... 0 1 ... 1 1 ... 1 ... 1 .... 1 .... 1 1 .... 1 “1”e set edilmiº bitlerin sayýlarý Örnek : LD X00002 AND DIF2 [ BCU (WR0000,WX0000) ] WX0000 = HA714 = 1010 0111 0001 0100 ise X00002 tetiklendiðinde WR0000 adresinin içeriði 7 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 66 27 Bitlerin Yer Deðiºtirmesi [ Swap (SWAP (d)) ] Kullanýlabilen I/O Word TD,SS, R, X Y WR WDT,MS, L, WX TMR,CU, M Double Word WY DR, TC WL DX DY WM RCU,CT d DL, Sabit Bit DM d içindeki yüksek seviyeli 8 bit ile düºük seviyeli 8 bit karºýlýklý yer deðiºtirir. iºlemden önce d iºlemden sonra d 0 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 Örnek : LD AND [ SWAP ] X00000 DIF0 (WR0010) : WR0010 = H1234 ise SWAP komutundan sonra WR0010 = H3412 olur. 28 FIFO Initial [ (FIFO INITIALIZE) (FIFIT (P,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M P Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL DR, TC DX WM s DY DL, Sabit Bit DM FIFO (first in first out ) : ilk giren ilk çýkar düzeninin kýsaltmasýdýr. Data bu düzene göre giriº sýrasýna göre hafýzaya alýnýp sýralanýr, okunacaðý zaman da ilk kaydedilen ilk okunur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 67 I/O sayýsý P P-1 P-2 Set deðeri n 0 1 2 FIFO’nun boyutu P+n-1 n FIFIT (P,n) : Bu fonksiyon FIFO’yu düzenleyip aktifleºtirir. P n - : FIFO’nun en yüksek I/O numarasýný set eder. : FIFO’nun boyutunu belirler Eðer 0 < n < 256 ise n P’nin içeriðine set edilir. n > 257 ise n P’ye 256 olarak set edilir. P+n-1 ifadesinde n’nin ilk deðeri olarak 0 konulduðunda bulunan P1 FIFO’nun sayýcýsýný saklar. FIFO’nun boyutu n+2 word kadardýr. 29 FIFO Write [ (FIFWR (P,s)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY P s WL DR, TC WM RCU,CT P s Double Word DX DY DL, Sabit Bit DM : Ýçeriðine data set edecek FIFO’nun ilk I/O adresini gösterir. : Eðer sayýcý CNT < n ise P+CNT+2 adresine s’nin içeriði set edilir ve CNT’ye 1 eklenir. Eðer CNT > n DER (R7F4) 1 olur ve hiç bir data yazýlmaz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 68 I/O numarasý P P+1 P+2 n (FIFIT tarafýndan set edilir) CNT+1 1 2 Kaydedilen data P+CNT+1 P+CNT+2 CNT CNT+1 P+n-1 n s 30 FIFO Read [ (FIFRD (P,d)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY TC WM RCU,CT P s WL DR, DX DY DL, Sabit Bit DM 1 < CNT < n olduðunda: - P+2’nin içeriði okunur ve d’ye yazýlýr. P+3 yani P+CNT+2’nin içeriði bir önceki I/O numaralý adrese kendiliðinden transfer edilir. - P+CNT+2’nin içeriðine sýfýr yazýlýr. CNT’nin içeriðinden 1 çýkartýlýr. CNT > n veya CNT = 0 olduðunda; - Hiçbir data okunmaz ve DER (R7F4) “1” olur. Not : Eðer P+n+1 I/O limitleri içinde kalmýyorsa DER (R7F4) “1” olur ve hiçbir data yazýlýp okunamaz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 69 I/O sayýsý P n (FIFIT tarafýndan set edilir) FIFO Boyutu FIFO CNT Sayýcýsý CNT-1 1 2 P+CNT+1 CNT-1 P+CNT+2 CNT P+n+1 n 0 Örnek : LD [ FIFIT ] LD AND [ FIFWR ] LD AND [ FIFRD ] WR0000 10 WR0001 3 R7E3 (WR0000,10) X00000 DIF0 (WM0000,WR0100) X00001 DIF1 (WM0000,WL000) FIFO (n); FIFO’nun boyutu belirtilir. CNT sayýcýsý; içeriðine yazýlan I/O adreslerini sayar Giriº ºartý X0 gerçekleºtiðinde WR0100, WR0101 VE WR0102’nin içerikleri FIFO’ya set edilir. WM0002 WM0003 WM0004 WR0100 WR0101 WR0102 WR0100’ün içeriði set edilmiºtir WR0101’in içeriði set edilmiºtir WR0102’nin içeriði set edilmiºtir X1 gerçekleºtiðinde FIFRD komutu aktif hale gelir. FIFRD kullanýldýðýnda CNT bir azalýr. - WM0002’nin içeriði WL00’a atýlarak ilk kaydedilen sayý okunmuº olur. WM0002’nin içeriðine WM0003’ün içeriði kaydýrýlýr. FIFIT fonksiyonunda kullanýlan 15 sayýsý da 15 tane word’ü FIFO’ya set edebileceðimizi tanýmlar. Bu sayý geçilmek istendiðinde yani 16’ýncý sayý set edilmek istenirse FIFO’da kayýt edilecek yer ayrýlmadýðý için 16’ýncý sayý set edilemeyecek dolayýsýyla bu sayý okunamayacaktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 70 31 Birleºtirme [ UNIT (UNIT (d,s,n)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY s WL WM RCU,CT d Double Word n DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM UNIT komutu n adet “s” word’ün en düºük seviyeli 4 bitini alarak “d” word’ünü oluºturur. n = 4 ise Yüksek seviye Düºük seviye d B3 B2 B1 B4 b3 4 bit s - B1 s+1 B2 s+2 B3 s+3 B4 n = 0 ise d’nin B1’den B4’e kadar “0” set edilir n = 1 ise d’nin B2’den B4’e kadar 0 set edilir n = 2 ise d’nin B3’den B4’e kadar 0 set edilir n = 3 ise d’nin B4’ü 0 set edilir. Örnek : 4-dijitli BCD giriº display ürünü WY0010 çýkýºýna baðlý ve her dijit WR0000 - WR0003’de baðýmsýz olarak görüntülenir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 71 LD X00001 AND DIF1 [ UNIT (WR0010,WY0030,4) ] 32 Daðýtma [ Distribute (DIST(d,s,n)) ] Kullanýlabilen I/O Word TD,SS, R, X Y WDT,MS, L, TMR,CU, M RCU,CT d s Double Word WR WX WY DR, TC WL DX DY WM DL, Sabit Bit DM n S word’ü 4’er bit parçalayarak “n” adet “d” word’ün en düºük seviyeli 4 bitine yerleºtirir. n = 4 ise ; yüksek dijit s B4 düºük dijit B3 b3 B2 B1 4 bit d d+1 d+2 d+3 ABC ENSER Otomasyon B1 B2 B3 B4 EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 72 Örnek : 4 dijitli anahtar WX0010 baðlanýr ve her dijit bilgisi WR0000-WR0003 adreslerinde baðýmsýz olarak depolanýr. LD X00001 AND DIF1 [ DIST (WR0000,WX0010,4) ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 73 3.1.4 Kontrol Komutlarý 1 END (Normal Çevrim sona erdirme) Normal çevrimin sonuna konur ve çevrimi sona erdirir . Normal Çevrim Eðer alt program veya kesme çevrimi kullanýlmamýº ise END kullanýlmasý gereksizdir. END Alt Program Kesme Çevrim END komutu programda bir kere kullanýlmalýdýr ve önüne baºlangýç ºartý konulmamalýdýr. CPU Hata Kodu Özel çýkýº 34 WRF001 Hata Kodu H0010 H0022 H0032 Açýklama Programda END komutu yok Ýki veya daha fazla END komutu var END için baºlangýç ºartý kullanýlmýº 2 Koºulla Sona Erdirme [ Scan Conditional End (CEND(s)) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M s Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT Double Word WR WX WY WL WM DR, TC DX DY DL, Sabit Bit DM Koºul bitinin deðeri “1” ise normal çevrim sonlandýrýlarak, “0” olduðunda ise END komutuna kadar devam ettirilerek programýn baºýna dönülür. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 74 R000 On olduðunda normal çevrimin baºýna dönülür Program baºlangýcý normal çevrim programý R000 Off olduðunda bir sonraki komut yürütülür R001 On olduðunda normal çevrim . programýnýn baºýna dönülür CEND(R000) normal çevrim programý CEND(R001) normal çevrim programý R001 Off olduðunda bir sonraki komut yürütülür. END CEND(s) komutu gerektiði kadar kullanýlmalý CEND(s) komutu normal tarama alaný içinde kullanýlabilir. CEND(s) komutunun önüne baºlangýç ºartý konabilir. Bu durumda hem s hem de baºlangýç ºartý saðlandýðýnda fonksiyon gerçekleºtirilir. CPU Hata Kodu Özel çýkýº 34 WRF001 Hata Kodu H0023 Açýklama CEND komutu END komutundan sonra yer alýyor 3 Koºulsuz Atlama [ Unconditional jump (JMP n) ] R, Kullanýlabilen I/O X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX RCU,CT WY WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM n Baºlangýç ºartý On olduðunda ayný numaralý JMP n LBL n’e (etiket) atlar ve aradaki programý yürütmez. Baºlangýç ºartý Off olduðunda aradaki program Program yürütülür. LBL n Özel Ýç Çýkýºlar R7F3 = 1 Hata Kodu H0015 WRF015 H0040 ABC ENSER Otomasyon Açýklama LBL n programda yok Atlama(Jump) baºka bir program alanýnda çalýºýyor EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 75 4 Koºullu Atlama [ Conditional Jump (CJMP n(s)) ] R, Kullanýlabilen I/O X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DM n s DL, Sabit Bit Baºlangýç ºartý ve R000 atlama koºulu On olduðunda program ayný numaralý LBN n’ye CJMP n(R000) atlar. Aradaki program yürütülmez. Koºullarýn her ikisi de On olmadýðýnda atlama (jump) gerçekleºmez ve CJMP ile LBL komutlarý Program arasýndaki program yürütülür. LBL n JMP komutu kullanýldýðý alan dýºýna atlama yapamaz. Aºaðýda bununla ilgili hatalý uygulamalar gösterilmiºtir. Bu örnekte JMP1 kapalý alan JMP Program Baºlangýcý JMP1 Normal çevrim JMP7 Alaný JMP2 LBL3 hatasýna sebep olur, çünkü LBL1 normal çevrim alaný dýºýndadýr. Ayný hata JMP2 JMP7 için de geçerlidir. END SB Alt program Alaný JMP3 LBL2 JMP4 RTS SB Alt program Alaný Özel Ýç Çýkýºlar R7F3 = 1 LBL4 JMP7 LBL1 RTS Hata Kodu H0015 WRF015 H0040 ABC ENSER Otomasyon Açýklama LBL n programda yok Atlama(Jump) baºka bir program alanýnda çalýºýyor EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 76 5 Etiket [ Label (LBL n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, WR WX WY WL WM RCU,CT DR, TC DX DY DL, DM n s Double Word Sabit Bit JMP veya CJMP komutlarý ile programýn herhangi bir bölümüne atlamayý saðlamak için atlanacak programýn baºýna getirilir. CPU Hata Kodu Özel çýkýº 34 WRF001 Hata Kodu H0001 Açýklama LBL’nin tanýmý iki kez yapýlmýº Örnek : R100 On olduðunda JMP 0 icra ediliyor ama JMP 1 icra edilmiyor.Bu nedenle her scan sýrasýnda WR0000’ýn içeriði bir deðer artacak. R100 Off olduðunda JMP 0 icra edilmeyip JMP 1 icra edilecek. Bu durumda da WR0000’ýn içeriði her scan sonunda bir deðer azalacaktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 77 6 Alt Program Çaðýrma [ Call subroutine (CAL n) ] R, Kullanýlabilen I/O X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY WL DR, TC DX DY WM RCU,CT DL, Sabit Bit DM n Baºlangýç koºulu saðlandýktan sonra CALL n komutu aktif olur Kendisiyle ayný numarya sahip alt programý devreye alýr.(alt program SB ile RTS komutlarý arasýndadýr) Baºlangýç koºulu aktif olmadýðýnda CALL komutundan sonraki komutlar yürütülür. Özel Ýç Çýkýºlar R7F3 = 1 Hata Kodu H0013 WRF015 H0041 R000 Açýklama SB tanýmlanmamýº Nesting hatasý R000 aktif deðil (Off) R000 aktif (On) CAL n Diðer Program END SB n Alt Program CAL n 7 Alt Program Baºlatma [ Start Subroutine Program (SB n) ] Kullanýlabilen I/O R, X Y L, M Word TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, Double Word WR WX WY RCU,CT WL DR, TC DX DY WM DL, Sabit Bit DM n Bu komut alt programýn baºlangýcýný belirtir.(proseste rol oynamýyor) SB n ‘deki n sayýsý ayný programda birden fazla kullanýlamaz SB n ve RTS n her zaman çift olarak kullanýlýr ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 78 SB n komutundan RTS komutuna kadar olan alt program END komutundan sonra kullanýlýr. CPU Hata Kodu Özel çýkýº 34 WRF001 Hata Kodu H0004 H0013 Açýklama SB’nin tanýmý iki yerde yapýlmýº SB tanýmlanmamýº END SB 0 Alt program 0 SB 1 Alt program 1 RTS SB0 SB1 8 Alt Program Bitirme [ End of subroutine program (RTS) ] Bu komut alt programýnýn sonuna gelindiðini bildirir. Bu komut iºletildiðinde program CAL n komutunun bulunduðu satýrý takip eden satýrdan yeniden devam eder. Baºlangýç ºartý kullanýlmaz CPU Hata Kodu Özel çýkýº 34 WRF001 R000 Hata Kodu H0011 H0013 H0030 Açýklama 1 3 2 RTS tanýmlanmamýº RTS alan kodu RTS baºlangýç koºul hatasý CAL 0 END SB 0 Alt program 0 R001 CAL 1 Alt program 0 RTS SB1 Alt program 1 RTS ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 79 4 ACTWIN 3.24 4.1 ActWin Genel ve LD (Merdiven Diyagramý) Ýle Programlama, Bu bölümde ActWin programý içerisindeki menüler arasýnda dolaºarak küçük projeler oluºturulacaktýr. Bu bölümde ayný zamanda ActWin SoftPLC simülasyon olarak çalýºtýrmak için amaçlanan projeleri oluºturulacaktýr. Burada bazý farklýlýklar vardýr, örneðin; donaným konfigürasyonu ve adreslerin seçimi diðer amaçlanan sistem projelerinde farklýlýk içermesine raðmen projelerin oluºturulmasýnda kullanýlan biçim, metod ve adýmlar aynýdýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 80 4.2 Yeni Bir Projenin Oluºturulmasý Actwin programýný açýnýz Böylece yandaki pencereler ekrana gelecektir. Bu pencerede görüldüðü üzere üç seçenek vardýr, bunlar Open existing project : Var olan projeleri açmak için Load Bes.hpg : Üzerinde çalýºýlmýº en son projeyi yüklemek için Create new project : Yeni bir proje oluºturmak için kullanýlacaktýr. “Create new project” mouse ile seçiniz. Tamam için Okey týklayýnýz. seçeneðini butonunu Ekrana bir seçim yapmaya yönlendirecek olan yandaki diyalog penceresi ekrana gelecektir; Liste halinde verilmiº olan seçilebilir target (hedef) sistemden ActWin SoftPLC’yi seçiniz. Tamam için Okey butonuna týklayýnýz. Eðer yandaki gibi bir diyalog kutusu ile karºýlaºmaz iseniz, ActWin SoftPLC tek seçilebilir target sistemi olup otomatik olarak seçilmiºtir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 81 Bundan sonra seçmek istediðiniz PLC programlama dilini seçimini yapacaðýnýz yeni pencere ekrana gelecektir. FBD (Functional Block diagram) IL (Instruction List) SFC (Sequential Flow Chart) LD( Ladder) IEC1131-3 modunda hepsi mümkündür. LD seçeneðini seçiniz, ve Okey butonunu týklayýnýz Böylece 3 ana pencereye sahip olan aºaðýdaki ekraný göreceksiniz 1-Programlama penceresi (Function bloklarýn oluºturulduðu ve programýn yazýldýðý pencere.) 2-Proje Penceresi ( Projenin donaným ve yazýlým konfigürasyonun oluºturulmasýnda yardýmcý olan pencere) 3-Sembol penceresi ( Giriº ve çýkýº gibi tüm sembollerin gösterildiði yer) ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 82 Yeni proje oluºturulduðunda ayný zamanda ActWin SoftPLC minimize edilmiº olarak start menüsünde yerini alacaktýr. ActWin SoftPLC ikonunu pencerenin taskbar çubuðunda görebilirsiniz ActWin SoftPLC ikonunu veya Alt +Tab kýsayol tuºunu kullanarak ActWin SoftPLC’yi açabilirsiniz. 1 2 3 4 Üst kýsa yol tuºlarýnýn görünüºü yukarýdaki gibi olacaktýr. Aºaðýdaki gibi gruplandýrýlýrsa: 5 6 1-Dosyalamanýn yapýlmasý ve yazýcýdan çýkýº alýnmasý 2-Kesme, yapýºtýrma, geri alma vs. 3-Zoom büyütme araçlarý 4-Ladder ( Merdiven diyagramý ) programlanmasýnda kullanýlýr.) için edit menüsü (gri semboller 5-Yardým menülerini içerir. 6-On-line ve haberleºme ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 83 özel PLC View menüsünden Large Toolbars seçildiðinde; butonlara toolbar klavye içindeki ile ulaºým yolu gösterilecektir. (Alt+V+L) Buton üzerinde mouse okunu butonun sol tarafýnda basýlmadan tutulduðu zaman buton ile ilgili bilgi alýnabilir. Ladder (Merdiven )diyagramýnýn oluºturulmasý için gerekli edit(düzenleme) butonlarý aºaðýdaki gibidir. 1-Seçim 2-Hat çizilmesi 3-Kontak sembolü 4-Coil sembolü 5-Aritmetik komutlar* 6-Özel karºýlaºtýrma kutusu* 7-Özel karºýlaºtýrma kutusu * 8-Portatif ve parçalanmýº 1 2 3 4 5 6 7 8 *Yalnýz SoftPLC için deðil : Özel PLC modu için de geçerlidir. 4.3 Hardware(Donaným) Konfigürasyonu PLC programýný çalýºtýrmak ve donanýmýný oluºturmak için Hardware configuration seçeneðini çift týklayarak seçtiðiniz zaman ekrana <empty>(boº) slot donanýmý görünecektir. Bu slotu kaynak(CPU) ABC ENSER Otomasyon modül olarak, EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 84 yani bu slot fieldbus master olarak tanýtýlacaktýr. Empty slot mouse’un seçeneði sað üzerinde butonuna iken basarsanýz ekrana yandaki gibi bir menu gelecek ve bu menüden “Add Module” seçeneðini seçtiðimizde ekrana bütün modülleri seçmemize yardýmcý olan bir diðer menu ekrana gelecektir. Buradan uygun olan master modülü listeden seçiniz. ActWin SoftPLC için Hilscher Fieldbus Master modülü seçilir. Daha once Empty olan slotun ismi Hilsher Master olarak deðiºecektir. Bu iºlemden sonra slave modüllere baðlantý yapabiliriz. Ayný iºlemleri yani <empty> slot üzerinde iken mouse’un sað tuºuna basýlýr ve gelen menüden “Add Module” seçeneði seçilirse, Ekrana aºaðýdaki gibi bir menu gelecek. Slave module yeni boº slot içine yerleºtirildiðinde aºaðýdaki gibi bir görüntü oluºacaktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 85 Burada Project Actwin2 dizinin alt dizini olan Hardware configuration (yukarýdaki ºekilde) yer alan, tuºuna basarak bu dizinin alt dizinlerinin görülmemesini saðlayabiliriz. 4.4 Giriº ve Çýkýº Sembollerinin Ýsimlendirilmesi Slave modül üzerinde mouse’un sað tuºunu týklayýnýz ve gelen menüden Semboller/Adresler seçeneðini seçiniz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 86 Bu seçeneðin seçilmesi ile ekrana gelen menüde; CPU içindeki her bir adres için bir sembol tanýmlayabilirsiniz. (Bazý karakterlerin girilmesine IEC standartlarýnca izin verilmez.Bu durumda yardým menüsünden faydalanýnýz.) I/O module içindeki adresler için semboller giriniz. CAD, Word, Excel programlarýndan Kopyala/Yapýºtýr komutu vasýtasýyla Name (Ýsim Kolonuna) semboller aktarýlabilinir. Ýlk hücreyi seçiniz ve <Ctr+V> basýnýz Buradaki butonlarý kullanarak bir modülden diðerine geçiº yapabiliriz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 87 4.5 Merdiven Diyagramýnýn ( Ladder Program ) Oluºturulmasý Yukarýdaki araç çubuðundan Kontak sembolünü týklayarak veya F10 tuºuna basarak bir kontak oluºturulur. 4.5.1 Bir kontak oluºturulmasý Yukarýdaki çubuktan kontak sembolü seçildikten sonra mouse okunun kontak sembolü birlikte görülecektir. Kontaðýn ekleneceði noktaya gelindiðinde mouse’un sol tuºuna basýlý tutularak baðlantý yapýlacaðý noktaya sürüklenir. Mouse’u yaklaºýk olarak nereye baðlantýsýný yapacaksanýz oraya sürükleyiniz. Ve sembol proje üzerinde görününceye kadar.klik edip mouse’un sol butonuna basýnýz.Ayný iºlem klavye üzerinden kursor hareket ettirilirek yapýlýr ve Enter’a basýlýr. 4.5.2 Sembol ve Adres Tanýmlama PLC programlamanýn en önemli bölümü sembol ve adres tanýmlamadýr. Birçok programlama hatalarý, hatalý adres tanýmlamalarýndan ve bazý hatalarýn iki kez kullanýlmasýndan kaynaklanmaktadýr.ActWin programý bize maksimum rahatlýk, rehberlik ve adreslerin kontrol edilmesine olanak tanýmaktadýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 88 Kontaklarýn tipleri belirlenir Adreslerin ve sembollerin isimlerin araºtýrýlmasý veya tanýmlanmasý için kolaylýk saðlamak ve bir düzene sokmak için otomatik olarak yukarýdaki menü ekranda görülecektir. 4.5.3 Sembollerin Ýsimlerinin Yazýlmasý Sembolün ismi olmadýðý zaman ilk boº adres size önerilecektir. Bu da size yeni sembollerin daha hýzlý bir ºekilde oluºturulmasýný saðlayacak ve adreslerin iki kez kullanýlma olasýlýðýný yok edecektir. Semboller yazýldýðýnda, girilen semboller yandaki menüde olduðu gibi liste halinde görülecektir. (L harfi “Local (yerel) semboller için durmaktadýr Standart modüller için önemsenmeyebilir. Varolan sembolün seçilmesi: Sembolün isminin yazýlmasý yerine listeden seçilebilir ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 89 Yeni sembolün oluºturulmasý: Yeni sembol iki kez kullanýlmamýº ise ve önerilen adres OK ise Enter’a basarak yeni sembolü oluºturabilirsiniz. Sembol için seçilmiº olan adresin yazýlmasý: Eðer özel bir adres oluºturmak istiyorsanýz Memory adresi klik edip neyi yazmak istiyorsanýz yazýnýz.Eðer bu Input ise %I, Output ise %Q olacaktýr. Ayný zamanda adres boº býrakýlabilinir veya Memory adres penceresine direk olarak numara ile birlikte adres yazýlabilir. Adres numarasýnýn seçilmesi: Ýlk boº adres yazmanýz için önerilecektir.Kabul edebilir veya istediðiniz numarayý yazabilirsiniz ve tamam için Enter’a basýnýz. Ayný zamanda Next free butonuna basarak gelecek uygun adresi seçebilirsiniz. Kullanýlmýº adresler: Önerilmemesine raðmen bazý durumlarda adresin direk olarak kullanýlmasý daha kolay olmaktadýr. Sadece adresi yazýnýz. Adreste gösterilen sembol daha sonra kullanýlacak veya eðer bir sembol yok ise geçiçi yeni bir sembol “_%Q1.4” oluºturulacaktýr. (Bütün adreslerin bir sembolü olmak zorundadýr.) Sembolleri böyle yazmayý denediðiniz zaman daha çabuk yazabildiðini görebileceksiniz. Create Symbol area Bir iºlemde sembollerin numaralarýný tanýmamýza olanak tanýmaktadýr.(Daha detaylý bilgi için aritmetik kutu içine bakýnýz.) ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 90 4.5.4 Seri Baðlantý yapmak Yeni kontak oluºturma iºlemini tekrarlayýnýz ve ilk kontaðýn sað tarafýna bunu ekleyiniz.Yeni kontak için sembol ve adresleri veriniz veya boº býrakýnýz. Sonra sembol penceresinde yeni sembol görünecektir.Bu pencere bazý bilgilerde verecektir Ladder Merdiven diyagramýnýn semboller kullanýlmaksýzýn oluºturulmasý Her bir kontak için sembol oluºturulmadan ladder (merdiven) diyagramýnýn oluºturulmasý için “Automatic pop up” disable edilip tamam için Okey’e basýnýz. Böylece yeni oluºturulan kontaklar isimsiz ve sembolsüz olacaktýr. . Eðer kontaðýn konumunu deðiºtirmek istiyorsanýz Mouse’un sol butonuna basýlý tutmadan önce Shift tuºuna basýnýz. Ayný iºlemi Properties Windows menüsünden Ýnverted seçeneði seçilerek de bu iºlemi gerçekleºtiribilirsiniz. (Merdiven diyagramýnýn geniºliði aldýkça esnektir saða doðru giderek geniºlemekte ve böylece birden fazla kontak eklenmesine olanak kýlmaktadýr.) ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 91 4.5.5 Paralel baðlantý yapmak Paralel baðlantýnýn yapýlmasý mouse okunu yatay düzlemde paralel baðlantýnýn baºlangýç noktasý olacak yere yerleºtirilmesi ile baºlar ve mouse’un sol butonuna basýlýr aºaðýya doðru sürüklenir taki son noktaya kadar. Klavye ile ayný baðlantýnýn yapýlmasý: Klavyenin okuyla hareket edilerek baðlantý yapýlacak noktaya kadar gidilir ve <insert> klavyede bulunan insert butonuna basýlýr nereye baðlantý yapýlmak isteniyorsa oraya kadar yön tuºlarý ile hareket edilir iºlemi sonlandýrmak için ise Enter tuºuna basýlýr. Paralel Baðlantýnýn araya yerleºtirilmesi Paralel baðlantýyý yapmak için yapýlan iºlemlerin aynýsý burada tekrarlanýr. Seri kontak baðlantýsý yapmak: Burada mouse’un okunu seri olarak baðlantý yapýlacak noktaya gelince mouse’un sol tuºuna basýlarak kontak yerleºtirilir. Sonradan iki kontak arasýna kontak eklenmesi için mouse’un oku iki kontak arasýndaki çizgiye getirilerek sol butonuna basýlarak yeni eklenecek olan kontak yerleºtirilir. Dikey çizgilerin çizilmesi için; çizim toolbar’dan kalem butonunu seçiniz ve nereye çizilecek çizginiz baºlangýç noktasý oluºturulduktan sonra mouse’un sol butonuna basýlarak sürüklenir taki çizginin son noktasýna kadar. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 92 4.5.6 Yeni bir Çýkýº Oluºturulmasý Yukarýdaki araç çubuðundan coil sembolü seçilir ve yeni bir kontak oluºturulmasýnda izlenen bütün prosedür aynen burada uygulanýr. Paralel Çýkýº (Coil) Oluºturulmasý : Paralel kontak oluºturulmasýnda izlenen iºlemler bu baðlantý içinde aynen geçerlidir. (Ayrýlmýº) Kontak veya Coillere Bir Sembol Verilmesi veya Deðiºtirilmesi Belirlenmiº olan kontak veya coil(çýkýºý) seçiniz. Çift týklayarak veya mouse’un sað tuºuna basarak ve çýkan menüden Properties seçeneðini seçiniz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 93 Gelen menüde Search/Enter Sembol penceresi görünecektir. Buraya yeni sembolleri yazabilirsiniz. Sembollün oluºturulmasýnda harf sayýsý ile sýnýrlandýrýlmamýº ama pratiklik açýsýndan sembollerin çok fazla uzun tutulmamasý faydalý olacaktýr.Yalnýzca sembollerin oluºturulmasýnda arada boºluk býrakamýyoruz. Eðer tasarlanmýº bir adres yok ise baºlangýçta Next Free ve software tarafýndan ilk boº adres bu oluºturulan sembol için atanacaktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 94 Tamam için Ok týklayýnýz ve coil (çýkýº) oluºturulmuº olunacaktýr. Ayný iºlemi diðerleri içinde tekrarlayýnýz. Ýkinci satýrýn oluºturulmasý Araç Çubuðundan Kontak sembolü seçilir ve bunun ilk bloðun altýna sürükleyip bu noktaya yerleºtirilirse yandaki ºekil oluºacaktýr. Yeni oluºturulan kontak için sembol ve adres oluºturulmasý gerekecektir. 4.6 Sistem Kütüphanesi (The System Library) Sistem kütüphanesini açtýðýnýzda karºýnýza iki adet alt dizin gelecektir. Bunlardan ilki IEC Standartlarýna göre fonksiyon ve fonksiyon gruplarýný gösterir. Diðeri ise IEC karºýlaºtýrma fonksiyonlarý ve fonksiyon gruplarýný gösterir. Burada pratik uygulamalar için çok yararlý bilgiler mevcuttur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 95 4.7 Fonksiyonlarýn Oluºturulmasý Buradan fonksiyon butonunu seçiniz. Fonksiyonu seçmenin en kýsa yoludur.Bu seçim gerçekleºtikten sonra ekrana seçimini yapacaðýnýz fonksiyonlarý içeren bir liste ekrana gelecektir. Bütün fonksiyonlarýn bir de lojiksel kýsa bir ismi vardýr. Fonksiyonu bu listeden seçmek için sað taraftaki scroll çubuðu ile aºaðýya doðru ininiz ve seçmek istediðiniz fonksiyonu seçiniz. Ayný zamanda fonksiyonun lojiksel kýsa isminin baº harfini veya tamamýný Function Format kýsmýna yazmaya baºladýðýnýzda ekrana ilgili fonksiyon gelecektir Ayný zamanda fonksiyonun içeriði ile ilgili olarak daha detaylý bilgi bulabilirsiniz ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 96 Burada listeden fonksiyonun seçimini yaptýktan sonra mouse’un sol tuºuna basýlý tutarak nereye fonksiyonu yerleºtirmek istiyorsanýz oraya kadar sürükleyip býrakýnýz. Ayný ºekilde fonksiyonlarý eklemenin bir diðer yolu da Sistem kütüphanesinde yer alan alt dizinlerden ilgili fonksiyon bulunur ve üzerinde iken mouse’un sol tuºuna basýlý tutularak nereye yerleºtirilecek ise fonksiyon oraya kadar sürüklenip býrakýlýr. 4.8 Sembollerin Tanýtýldýðý Alan Sembollerin tanýtýldýðý yer çok önemli bir özelliktir. Data1 ve Data100 arasýnda datalarýn hafýzada bir alanda tutulmasýný istiyorsan veya 4 analog giriºin bir satýrda yer almasýný istiyorsanýz. Eðer biz bir analog giriºi, analog modül ile sabit bir “1234” sayýsý ile karºýlaºtýrmak istiyorsak bir sembol oluºturmak zorundayýz. Menüden S harfinin yer alan butonu týklayýnýz karºýnýza aºaðýdaki gibi bir pencere gelecektir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 97 Burada Search/Enter penceresine sembolün adýný yazýnýz ve Symbol Type penceresinden ise “WORD’ü” seçiniz, sonrada Next free address kýsmýndan WX’I seçiniz ve Area size kýsmýna ise 4 yazýnýz. Böylece 4 analog giriº bir satýrda oluºturulmuºtur. 4 adet Analog giriº adresi otomatik olarak oluºturulmuºtur. Buradan listeden Analog_Input2’yi seçiniz ve mouse’un sol butonuna basýlý tutarak baðlantý noktasýna kadar sürükleyiniz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 98 Burada sabit deðeri yazmak için mouse ile çift týklayýnýz veya mouse’un sað tuºuna basýnýz ve yanda çýkan menüden Properties seçeneðini seçiniz. Bu seçim gerçekleºtikten sonra ekrana aºaðýdaki ekran gelecektir. Burada Symbol/Constant value olan pencereye sabit deðer girilir.Ayný zamanda mikroskop ile ilgili deðiºkenin tanýmlanmaktadýr. Sonuç yukarýdaki gibi olacaktýr ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 99 4.9 Satýrlara Açýklama Eklenmesi Comment butonunu seçiniz ve mouse ile açýklama yapýlacak noktaya gidiniz ve mouse’un sol tuºuna basýp býrakýnýz. Yapýlmak istenen açýklamalarý yazýnýz ve Tamam için Okey tuºunu týklayýnýz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 100 4.10 Komut Seçimini Kullanarak Program Yapýsýný Oluºturulmasý Programýn kapasitesi artýkça, programýn yapýsýný oluºturulmasýnda yardýmcý bir özelliktir. Bu programýn bir alanýndan diðer farklý bir kýsmýna geçmeye olanak saðlayacaktýr. Eðer Section comment penceresini seçer isek: yapýlan açýklama aºaðýdaki gibi görünecektir. Açýklamanýn önünde yer alan kutusunu týklattýðýmýz zaman kutu yer alan program satýrý görünmeyecektir. dönecek ve programýn altýnda 4.11 Projeden Çýktý Alýnmasý Projeden çýktý alýnmasý için bir baºlýk ve alt yazý oluºturulmasý gerekmektedir. Öncellikle Settings – Print Settings- Footer seçeneði seçilir.Bunun sonunda ekrana daha önceden oluºturulmuº bir alt yazý metin formatý gelecektir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 101 Mouse’un sað tuºuna basýnýz ve gelen listeden seçiniz.Bütün text iºareti ile baºlar. Burada gelen pencerede projenin ismi, tarihini ve birim ismi yazýlýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 102 4.12 Sembol Penceresinin Ýçeriðinin Taºýnmasý Öncellikle sembolleri sol sütünden klik Sonra diðer uygulama programlarýna yani Excel ederek seçiniz. MS Word veya CAD sistemine gidiniz paste butonunu týklayarak yapýºtýrýnýz Copy butonunu týklayarak iºaretlemiº olduðunuz sembolleri kopyalayýnýz. Sayfa Görünüºüne Bakýlmasý: Sayfanýn nasýl göründüðünü görmek için butonu týklayarak aºaðýda sayfa düzeninin nasýl olduðunu görebilirsiniz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 103 4.13 Ayarlarýn Deðiºtirilmesi Ayarlarýn deðiºtirmesi için Tools menüsünden ActWin settings veya Driver Setting seçilir. ActWin settings seçeneðini seçildiðinde ekrana Settings adlý bir menü ekrana gelecek “PLC specific mode seçilmiº olarak baºlayacak, bu da bize sadece yazýlan programýn uygun olup olmadýðýný gösterir. Eðer IEC1131-3 programlamasýna geri dönmek istenirse IEC1131-3 seçiniz veya Mixed mode seçeneðini seçiniz. Ayný menü içerisinde Language(Dil)/ Display(Gösterge)/Save(Kayýt) Save menüsünden otomatik kayýt seçilirse hangi aralýklarla kayýt edileceði belirtilir. Display modundan yüksek çözünürlük display modu seçilir. Ayný zamanda fontun büyüklüðünü yazabilirsiniz. Eðer High contrast seçilirse ekranýn görünüºü aºaðýdaki gibidir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 104 4.14 Satýrlarýn ve Açýklamalarýn Kesilmesi / Yapýºtýrýlmasý / Hareket Ettirilmesi Mouse yandaki gibi olduðunda , hangi satýr veya açýklama iºaretlenmek isteniyorsa oraya gidilir ve mouse’un sol tuºuna basýlýr. Eðer birden fazla satýrýn veya açýklanmanýn seçilmek istenirse Ctr basýlý tutularak iºaretlenmek istenen yerlere gidilerek sol tuºa týklanýr ve seçilir. Seçilen satýr veya açýklanma bir dikdörtgen ile çevrelenir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 105 Burada taºýmak istenen bir satýr iºaretlendikten sonra mouse sol tuºuna basýlý tutularak sürüklenerek nereye taºýnmasý isteniyorsa oraya kadar gidilir.yukarýdaki örnekte olduðu gibi. Delete veya Cut/Copy/Paste komutlarýný kullnarak satýrý silebiliriz. 4.15 Adreslerin Açýklanmasý <Ctr+F3> adres bulmak için, <Shift+Ctr+F3> sembolün baºka bir sembol ile deðiºtirilmesi için kullanýlýr. Adreslerin daha çabuk bulmanýn bir diðer yolu ise mouse sembolün üzerinde iken sað tuºa basýnýz ve ekrana yandaki menü gelecektir. Buradan Cross referense seçeneðini seçtiðinizde ise bu sembolün bulunduðu bütün satýr ve durum konumlarýný gösteren (açýk veya kapalý kontak) bir liste ekrana gelecektir. Gelen listeden gitmek ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 106 bir liste ekrana gelecektir. Gelen listeden gitmek istediðiniz satýrý çift týklarsanýz programda o satýra gideceksiniz. PLC konfigürasyonunu deðiºtirmek zorunda kaldýðýmýzda ; konfigürasyona yeni bir modül eklenebilir. 4.16 Adreslerin Taºýnmasý Move ikonunu seçiniz. Ekrana Move Address menüsü otomatik olarak gelecektir. Her bir grup için taºýnmak istenen ilk ve son adresi ve yeri tanýmlayýnýz. Sonra Move butonuna basýnýz ve sembolün deðiºtiðini göreceksiniz. Bütün adresler deðiºene kadar devam ediniz. Listede ve ladder diyagramýnda yer alan bütün I/O adresler deðiºecektir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 107 4.17 On – Line Programming Communication/Transfer(Haberleºme/Transfer) 1 2 3 4 5 6 7 1RUN (Start the PLC) 2- Stop 3- Monitor 4- PLC’ye programýn transfer edilmesi 567- PLC’den programýn alýnmasý On-line olarak haberleºme(PLC-PC arasý karºýlaºtýrý) Programýn güncellenmesi(Program on-line olarak yazýlýrken aktif Ayný zamanda Communication menüdende ayný iºlemleri yapabiliriz. PLC programýnýn PLC’ye aktarýlmasý için On – line butonuna basýnýz : On-line tamam olduðunda buton deðiºecektir ve transfer butonlarý aktif olmayacaklardýr. Bundan sonra gözlemek için ABC ENSER Otomasyon monitor butonuna basýnýz. EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 108 4.18 Monitor Windows Ekranda satýrlar tarafýnda gösterilmeyen programýn deðiºik kýsýmlarýndaki bilgileri görmek ihtiyacýnýz olabilir. Bu nedenle bir veya daha fazla I/O Monitor tablosu oluºturulur. Settings directörünün altýndaki Monitor directörün üzerinde iken Mouse’un sað butonuna basýnýz. Ekrana gelen menüden “New monitor I/O table” seçeneðini týklayýnýz. Otomatik olarak gelen menüye Monitor table ismini yazar isek, MONITOR1 gibi Monitor directörüsünün oluºturulan Monitor içinde yeni table görünecektir.Bunun içeriðini tanýmlamak zorundayýz. Yeni oluºturulan monitor table ikonunun üzerine gidip mouse’un sað tuºunu týklar isek çýkan menüden ise New Monitor Symbol seçeneðini seçelim. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 109 Gelen Monitor table for monitor1 penceresinden iki ºekilde sembol seçebilirsiniz: S butonunu týkladýðýnýz zaman ekrana aºaðýdaki pencere ekrana gelecektir. veya Symbols for Program main penceresinden sembol seçilir ve sürüklenerek Monitor table for monitor1 penceresine taºýnýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 110 Oluºturulan Monitor Penceresi ekranýn herhangi bir yerine yerleºtiriniz boyutunu ayarlayýnýz. Farklý amaçlar için deðiºik Monitor Pencereleri oluºturulabilir ve bunlarý ayný ekran üzerinde görüntüleyebilirsiniz. Kopyalanmak suretiyle Excel ortamýna taºýnabilir. 4.19 On – Line Deðiºiklik Off-line modunda iken PLC programýn yazýlmasýna devam edilir. Bu durumda satýr veya satýrlar deðiºmiº ama PLC programý güncellenmemiº olacaktýr. Bu durumda Güncelleme butonu aktif olacaktýr. Bu butona basýldýðýnda PLC programý güncellenmiº olacaktýr ve iºaretler görünmeyecektir. Ve güncelleme butonunu aktif olmayacaktýr. . 4.20 Fonksiyon Bloklarýnýn ve Fonksiyonlarýn Oluºturulmasý Programlarýn bir kýsmý ayný programýn tekrar edilmesi veya diðer bir programlarýn fonksiyon veya fonksiyon bloklarýný içermektedir. Fonksiyon veya fonksiyon bloklarýnýn arasýndaki fark Fonksiyon herhangi bir hafýzaya sahip olmadýðýndan dolayý bize daima Fonksiyonun hesaplanan sonucunu söyler içeriðine bakarak Örneðin; ADD_INT bir fonksiyon Fonksiyon Bloðu ise bir bir tipten diðerine doðru durumu korumaktadýr. Örneðin, TON ise bir fonksiyon bloðudur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 111 Kullanýcý tanýmlý Fonksiyon ve Fonksiyon bloklar oluºturulabilinir. 4.21 Bir Fonksiyon Bloðun Oluºturulmasý Proje directörüsünde iken mouse’un sað tuºuna basýnýz ve çýkan menüden New Function Block(Yeni Fonksiyon Bloðu) seçeneðini seçiniz. Ekrana gelecek olan menüde Name(Ýsim) penceresine fonksiyon bloðunun adýný yazýnýz. FB bir isim giriniz. Ýsmi girilen yeni Fonksiyon Bloðu mevcut Proje dizinin altýnda görünecektir. Yeni FB üzerine çift týklandýðýnda FB’in tanýtýlmaya baºlandýðý yeni bir pencere ekrana gelecektir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 112 Uygulama esnasýnda Suyun akýºýný hesaplamak için birkaç kez kullanýyoruz. Parametreler deðiºik pulse sayýcýlarýdýr. Programý oluºturur gibi FB’nin içeriðini oluºtur.Mevcut programdan bir parça Kopyala/yapýºtýr ile programdan FB’ye taºýnýr. FB içinde fiziksel bir adres yoktur.Eðer bunlar Giriº ve Çýkýº adresleri ise tanýmlamak zorundasýnýz veya yerel olarak FB içinde gösterilmiº ise. Sembol penceresine gidiniz FB için otomatik olarak oluºturulan Sembol penceresine gidiniz. L’yi çift týklayýnýz ekrana Properties penceresi gelecektir. Bu pencereden de görüleceði üzere bütün semboller Local olarak görülecektir. Burada sembollerin özellikleri görülecektir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 113 Eðer sembolü Giriº veya çýkýº sembolü olarak deðiºtirmek istiyorsanýz bunu gerçekleºtirebilirsiniz. Ayný iºlemi diðer semboller için tekrarlayýnýz. Ayný zamanda bu butonlarý semboller arasýnda dolaºmak içinde kullanabilirsiniz. Bu durumda sadece bir tane giriº ve bir tanede çýkýº sembolüne ihtiyacýmýz vardýr. Diðerleri Local olarak kalabilir. Projenin üst kýsmýnda yer alan Main dizinini týklayarak Main(Ana) programa geri dönelim. Yeni FB Project dizininde alt dizin olarak yer almaktadýr. Yani bu bloðu defalarca program içinde ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 114 kullanabiliriz. Bunun için FB’yi mouse’un sol tuºuna basýlý tutularak sürükleyip, programda bir yerde býrakýlýr, FB bloðunun giriº ve çýkýºlarýnýn baðlantýsý yapýlýr. 4.22 Tanýmlý Fonksiyonlarýn Kullanýlmasý Bir fonksiyon veya FB oluºturulmasý arasýndaki fark, Eðer bir fonksiyon oluºturulursa bir adet Input (EN) ve bir tane çýkýº (ENO) olacaktýr buna karºýlýk diðerinde yalnýz bir tane çýkýº olacaktýr. Çýkýºýn ismi Fonksiyon ismi olarak tanýmlanacaktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 115 4.23 Sayfalarýnýn Çýktýsýnýn Alýnmasý Yazýcý butonunu týklayarak bütün projenin çýktýsýný alabilirsiniz.Ayný zamanda “Print” seçeneði seçilirse File menüsünden çýkýº ile ilgili daha çok bilgi alabilirsiniz. Nereden çýkýº alýnmasý istiyorsanýz orayý seçiniz ve print butonuna basýnýz. Sembollerden çýktý almanýn bir yolu da aºaðýdaki araç çubuðundan ilgili butonu seçmek. Çýkýº listesini belirledikten sonra Print butonunu týklayýnýz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 116 4.24 Birden Fazla Programýn Kullanýlmasý Bir projenin içinde birden fazla program oluºturulabilir. Projeye baºladýðýnýz zaman, Program Main(Ana) olarak adlandýrýlýr ve bu program daima CPU’nun içindedir. Bu bir projeye baºlamanýn en kolay yoludur. Eðer programý deðiºtirmek istiyorsanýz bunu menüdeki dizininden sürükleyerek CPU’nun içine yerleºtirebilirsiniz. CPU böylece bir baºka program tarafýndan yönlendirilecektir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 117 4.25 Kullanýcý Kütüphanesi User Library(Kullanýcý Kütüphanesinin içerisine) Programlarý,Fonksiyonlarý,Fonksiyon Bloklarýný, Donaným konfigürasyonunu, Monitor özelliklerini , Data hafýza sahasýný, yazýcý ayarlarýný tekrar kullanmak üzere kayýt edebilirsiniz. Burada User Library dizininde iken mouse’un sað tuºuna basýldýðýnda yandaki menu ekrana gelecek böylece bu dizinin altýnda alt dizin oluºturulacaktýr. Ana menüden User Library arasýnda kopyala/yapýºtýr komutlarý ile kolayca Programlar v.s. bu dizinin altýna taºýnabilinir. Bu iºlemler yapýldýðýnda yandaki menu olacaktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 118 5 UYGULAMA 5.1 Sayma Programý 0’dan HFFF ‘e kadar sayan ve bu sayýlarý BCD olarak deney setindeki çýkýºlara aktaran programý yazýn.Sayma iºleminin hýzý deney setindeki input butonlarý tarafýndan belirlensin max hýz 100ms. olsun. Ýpuçlarý: - Ýnput ve outputlarý bir word’ün elemanlarý olarak düºünün. Deney setindeki inputlar sýrasýyla 20 21 22 23 24 25 26 27 =HFF’i belirtir.Outputlarda ayný ºekilde 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 210 211 =HFFF’i belirtir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 119 5.2. Band Otomasyonu Bir fabrikadaki band sisteminde start anahtarýna basýldýktan üç saniye sonra birinci band çalýºsýn birinci band çalýºtýktan üç saniye sonrada ikinci band çalýºasýn ve ikinci band çalýºtýktan sonra da üçüncü band çalýºsýn,üçüncü band çalýºtýktan üç saniye sonra birinci band dursun ,birinci band durduktan üç saniye sonra ikinci band dursun , ikinci band durduktan üç saniye sonra da üçüncü bandýn durmasý istenmektedir. Ayrýca devrede acil durdurma anahtarý olmasý istenmektedir.Gerekli devreyi tasarlayýnýz. Deðiºken Atanmasý: ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 120 Devre Plan ªemasý: Görüldüðü üzere bu devrede yapacaðý “sayýcýlar” kullandý. Sayýcýlarý kullanarak devrenin ne zaman ne belirlendi ve böylece istenen koºullarý saðlandý . Reset iºleminde buton yerine anahtar kullanýldý. Anahtara basýldýðý zaman bütün çýkýºlar resetlenecek. Ancak çevrim tamamlanmadýysa ve ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 121 çevrim süresi tekrar baºa dönmemiºse reset anahtarý açýlýrsa devre hangi konumda ise o konumda devam edecek. 5.3. Display Programý 5 Hz aralýklarla motorun hýzýný seven segment display`e yazan programý yazýnýz. Algýlayýcý özellikleri aºaðýda belirtilmiºtir. Algýlayýcý ; 0 Hz `de 0V 50 Hz `de 10V çýkýº vermektedir. Not: Devreyi deney setinde bulunan sekiz adet anahtarýn toplam deðerini göz önüne alarak tasarlayýnýz. Anahtarlarýn hepsi basýlý iken 255 sayýsýna ulaºýlmaktadýr. Deðiºken Atanmasý: ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 122 Devre Plan ªemasý: ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 123 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 124 5.4 Amiral Battý Sekiz butonlu deney setinde ardýºýk üç butonu random olarak yerleºtirin.Bu ardýºýk üç butonun kullanýcý tarafýndan en fazla dört tahminde bulunmasýný isteyin.Bu programý küçük bir amial battý oyunu olarak düºünebilirsiniz.Eðer dört tahmin hakkýnda baºarýya ulaºýlýrsa 16 bitlik çýkýº lambalarýný belli bir süre yakýn ve tekrar program baºýna dönün.Baºarýlý olunama-dýðýnda ise son üç lambayý (9,10 ve 11. bitler) belirli bir süre yakýn ve tekrar program baºýna dönün. Ýpuçlarý: 8 butonlu deney setine 3 ardýºýk buton 6 farklý ºekilde yerleºir. 16’lý ayrýk(dijital) giriº ve çýkýºlar bir word belirtir.(örneðin WX0,WY10 ºaseye sýralý dizilmiº 16lýk dijital kartlarýn word adresleridir.) ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 125 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 126 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 127 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 128 5.5 Bilgi Yarýºmasý Üç yarýºmacýya, yarýºmayý yöneten kiºi tarafýndan sorular sorulmaktadýr. Soru biter bitmez hangi yarýºmacý butona basarsa önündeki lamba yanacaktýr. 10sn süreyle buzzer sinyal verecektir. Yarýºmacý soruyu yanýtladýktan sonra, yarýºmayý yöneten kiºi önündeki butona basarak sistemi resetleyecektir (yeniden kurma). Ladder diyagramýný çizerek, devreyi çalýºtýrýnýz. Not : Butona ilk basan yarýºmacýdan sonraki iki yarýºmacýda butona bassa da sistem çalýºmayacaktýr. I/O Giriº Çýkýº Tablosu : GÝRݪ BUTONLAR I.OYUNCU X00001 ÇIKIª Y00100 ÇIKIª CÝHAZLARI BUZZER II.OYUNCU X00002 Y00101 I.OYUNCU LAMBASI III.OYUNCU X00003 Y00102 II.OYUNCU LAMBASI RST(RESET) X00004 Y00103 III.OYUNCU LAMBASI Buzer 1.Oyuncu Lambasý ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 129 2.Oyuncu Lambasý 3.Oyuncu Lambasý Reset Program Sonu ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 130 5.6 Çamaºýr Makinasý Otomatik olarak çalýºan çamaºýr makinesine beyaz ve renkli olmak üzere iki program yapýlacaktýr. A) Beyaz Çamaºýr Programý: 1. 10sn su alacak 2. 90sn su ýsýtacak 3. 90sn çamaºýr yýkayacak B) Renkli Çamaºýr programý: 1. 60sn su boºaltacak 2. 60sn çamaºýr kurutacak 3. 60sn su boºaltacak a) 30sn saða a) 30 sn saða b) 30sn sola b) 30 sn sola c) 30sn saða 1. 10sn su boºaltacak 2. 10sn çamaºýr kurutacak 3. 10sn su boºaltacak ABC ENSER Otomasyon 1. 10sn su boºaltacak 2. 10sn çamaºýr kurutacak 3. 10sn su boºaltacak EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 131 Ladder diyagramý : ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 132 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 133 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 134 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 135 5.7 Adým Motorlarýn Hitachi PLC ile kontrolu Rotoru tabi mýknatýs olan ve stator sargýlarýna uygulanan kare dalga uyartým darbeleri ile adým adým sabit açýda dönebilen motora adým (Step) motor denir. Adým motorlarý, giriºlerine uygulanan darbe dizilerine (bu, sayýsal giriº olarak ifade edilebilir) karºýlýk adým adým dönme hareketi yapabilen elektro magnetik elemanlardýr. Bu özellikleri nedeni ile “dijital makine” olarak da tanýmlanýrlar. Çalýºma prensiplerine göre rotorun n adýmlýk bir dönme hareketi yapabilmesi için faz sargýlarýnýn sýrayla n kere uyarýlmasý gereklidir. Adým motorlarýna uygulanacak, darbelerin süresi ya da iki darbe arasýndaki süre motorun cevap süresine baðlýdýr. Cevap süresi, motorun giriºine bir darbe uyguladýktan sonra motorun adým pozisyonuna yerleºmesine kadar geçen süredir. Bu süre motor parametrelerine baðlýdýr. Motora uygulanan giriº darbeleri ile çýkýº hareketi arasýndaki senkronizasyonu bozmamak için, süre esnasýnda iki darbe arasýndaki süre cevap süresinden kýsa olmamalýdýr. Dolayýsýyla adým motorunun cevap süresinin kýsaltýlabilmesi motorun daha hýzlý adým atabilmesini saðlayacaktýr. Adým motorlar uyartým sargýlarýnýn uyarýlma sýrasýna baðlý olarak ileri ve geri yönde dönerler. Tablo 5.1 Saat ibresi yönünde dönme için doðruluk tablosu a b c d N 0 0 0 1 0 --- 0 0 1 0 0 --- 0 1 0 0 0 --- 1 0 0 0 1 --- 2 4 6 8 10 --- Tablo 5.2 Saat ibresi yönünün tersine dönme doðruluk tablosu a 0 1 0 --- b 0 1 0 0 --- c 1 0 0 0 --- d 0 0 0 1 --- N -2 -4 -6 -8 -10 --- ªimdi 5V. uyartým gerilimi ile çalýºan dört fazlý (ªekil 7.13) 2° lik bir açý ile dönen bir adým motorunun istenilen bir açýda ve yönde çalýºtýrýlabilmesi için gereken merdiven diyagramýný görelim ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 136 Önce adým motorunun uyartým uçlarýný ªekil 7.14 (b)’de gösterildiði gibi PLC’nin sayýsal çýkýº modülüne baðlayarak iºe baºlayalým. ªekil 7.14 (a)’da ise dört bitlik sayýsal kod üreten bir bir kod ºalterinin PLC’nin sayýsal giriº modülüne baðlanýºý gösterilmiºtir. Aºaðýda, adým operasyonlarý WR0, dahili cümlesi kullanýlarak gerçekleºtirilecektir. I/O monitöründen WR2 ile adým motorun kaç derece döndürüleceði belirtilecektir. Merdiven diyagramý adým motor her 1s.’de bir adým atacak ºekilde hazýrlanmýºtýr. ªimdi söz konusu merdiven diyagramýný hazýrlamak için hangi elemanlarýn gerekeceðini tespit etmeye çalýºalým. 1. Motor 2°’lik adýmlarla döndüðü için tek sayýlý açýlarý adým olarak yakalamasý mümkün olmayacaktýr. Örneðin; yanlýºlýkla alýnmasý gereken açý olarak 45 girilecek olursa bu açý deðeri 44 veya 46’ya deðiºtirilmesi gerekir. Bu örneðimizde alýnmasý gereken açýyý bir alt deðer tam sayýya dönüºtürdük. (örnek için 44). 2. Bir adýmdan diðer adýma 1s. sonra geçileceðinden bir zaman rölesi komutuna ihtiyaç vardýr. 3. Her bir alýnan adýmý sayacak bir sayýcýya ihtiyaç vardýr. 4. Alýnmasý gereken açý deðeri I/O monitöründen girilince bu iºlemleri baºlatmak ve durdurmak için dahili bir sayýsal R0 giriºini kullanalým. 5. R0 ve alýnacak adým deðerini (WR2) I/O monitöründen girmek gerekir. Diyagramda; R0 : Çalýºtýrma / Durdurma WR2 : Alýnmasý gereken açý WR4 : Alýnmasý gereken açý deðeri için kaç adým gerektiðini hesaplamak için kullanýlmýºtýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 137 ªekil 5.3’te çizilen merdiven diyagramýnýn 1.basamaðýnda alýnmasý gereken açý deðeri (WR2) ilk önce ikiye bölünmüº ve tam deðeri hesaplandýktan sonra 2 ile çarpýlmýºtýr (WR2).ݺlem kutusunda alýnmasý gereken açýnýn deðeri tam çift sayýya dönüºtürülmüºtür (WR2). Bu iºlemlerin yapýlmasý için bir ºart konmadýðýndan iºlem kutusu her seferinde otomatik olarak iºlem görecektir. I/O monitöründen yanlýºlýkla alýnmasý gereken açý deðeri olarak tek tam sayý girilecek olursa bu deðer bir alt çift tam sayýya dönüºtürülecektir. Merdiven diyagramýnýn 2.basamaðýnda bulunan R0 iç biti I/O monitöründen “1” yapýlacak olursa TD0 zaman rölesi her bir adým alýnmasý için beklenmesi gereken sürenin geçmesini saðlar. Bu süre 1 sn. olarak girildiðinde her bir saniyede bir kendisine ait olan 2.basamaktaki kapalý kontaðýný açýp kendi içeriðini temizleyecek ve 3.basamaktaki açýk kontaðýný içeriðinin kapatarak WR0’ýn bir bit saða kaydýrýlmasýna, 6.basamaktaki kontaðýný kapatarak 2.basamakta alýnan adýmlarýn sayýlmasýna sebep olacaktýr. Merdiven diyagramýnýn 2.basamakta alýnan adýmlarýn sayýlmasýna sebep olacaktýr. Merdiven diyagramýnýn 5.basamaðýndaki WR0 iç cümlesi sayýsal çýkýºlara iletildiði için, her bir adým deðeri sayýsal çýkýºa iletilerek ve kaydýrma iºlemi sonucu bulunan adým dizisini (Tablo 1.A) adým motorunun uyartým sargýlarýna uygulanarak bu adým için gereken pozisyonu almasý saðlanmýº olacaktýr. Bu diyagramda 2.basamakta bulunan R0 kontaðý açýlýncaya kadar yada CTI’ýn kapalý kontaðý açýlýncaya kadar adým motorun her 1 sn.’de bir adým yol alarak dönmesi iºlemi devam edecektir. Eðer alýnmasý gereken açý deðeri adým motor tarafýndan kat edilecek olursa sayýcý (CTU1) içeriði WR4 hesaplanan deðerine eºit olacaðýndan sayýcý 2.basamaktaki kapalý kontaðýný açacak, zaman rölesinin mantýk sürekliliði kesilecek ve kendisine ait kontaklarýný artýk açýk kapamayacaktýr. Adým motorun dönmesi için gerekli adýmlar hesaplanamayacaðýndan WR0’ýn en son adým deðeri devamlý çýkýºa iletilerek adým motorunun en son adýmda kilitli kalmasý saðlanacaktýr. R0 iç kontaðýnýn her açýlýp kapanmasýna CL1 komutu ile sayýcýnýn içeriði sýfýrlanacaktýr. ªekil 1.3’teki adým motorunun hýzýný zaman rölesi konutunun (TD0) süresini deðiºtirerek ayarlayabiliriz. Zaman rölesi komutunun süresini artýrarak hýzýný azaltýrýz, süreyi azaltarak ise azaltarak ise hýzýný artýrabiliriz. Bu zaman rölesinin (TD0) süresinin deðiºtirmek için ªekil 1.2 (a)’da gösterildiði gibi dijital giriº modülüne bir adet binary kod ºalter baðla-yalým (dijital giriºlerin adresi WX0’dýr). Bu binary kodu zaman rölesinin süresine çarpan olarak atayalým. Hatýrlatalým ki 0‘dan 9’a kadar olan onluk sayýlarýn ikili kod karºýlýklarýný ºalterden elde edebiliriz. Bir önceki örneðimizdeki (ºekil 5.2) merdiven diyagramýnda basit bir deðiºiklik yaparak ºekil 5.4’teki merdiven diyagramýný çizebiliriz. ݺlem kutusunda TD0 zaman rölesinin süresi WR5=WR0*1 iºlemi ile kod ºalterden girilen sayý ile ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 138 belirlenir. Kod ºalterinden 0001 girilecek olursa WR5=1*1=1 olarak bulunacak zaman her 0.01 saniyede bir zaman rölesi kontaklarýnýn açýlýp kapanmasý saðlanacak ve adým motorun her bir adýmý almasý için geçmesi gereken süre 0.01 saniye olarak hesap edilecektir. Eðer kod ºalterinde girilen kod deðeri artýrýlacak olursa bu koda baðlý olarak adým süresi de artacaktýr. ªekil 5.3’teki merdiven diyagramýnda iki deðiºiklik yaparak ºekil 5.4’ teki gibi gerçekleºtirebiliriz. Alýnacak açý deðeri (WR), I/O monitörden tek sayý girilirse bunu otomatik olarak çift sayýya dönüºtürür. Her bir adým için beklenmesi gereken süre (TD1)burada gerçekleºtirilir. Her bir adým için gerekli olan kodlar burada oluºturulur. Hesaplanan adým WR0=...10000 ise bu adým W WR0=...0001’e dönüºtürülür. Elde edilen kod deðerleri Sayýsal çýkýºa iletilerek adým motor döndürülür. Alýnan adým sayýsý (gidilecek açý deðerine baðlý) sayýlýr. Her yeni açý deðeri girilmeden bir önce alýnan adým sayýsý silinir. Program son satýrý. ªekil 5.3: Ýstenilen açýda ve saat yönünde adým motorun çalýºtýrýlmasý. Eðer ºekil 5.3’teki merdiven diyagramýnda adým motorunun dönüº yönünü deðiºtirmek istersek sola kaydýrma iºlemini saða kaydýrma iºlemine dönüºtürmemiz gerekecektir. Saða kaydýrma iºleminde (tablo 7.10) WR0= 1000 dan baºlayarak dört adým sonunda WR0=.00000 olacaktýr. Bu adýma ulaºýldýðýnda WR0=1000 atamasý yapýlarak yeniden adýmlarýn elde edilmesinin saðlanmasý gerekir. Bu basit deðiºikliði yaparak merdiven diyagramýný yeniden hazýrlayacak olursak ºekil 1.4’teki merdiven diyagramýný elde ederiz. Bu örneði de adým süresinin kod ºalterinden girileceðini düºünerek çözdük. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 139 Alýnacak açý deðeri (WR), I/O monitörden tek sayý girilirse bunu otomatik olarak çift sayýya dönüºtürür.Kod ºalterinden girilen süre okunur.(WR5=WX0*1) Her bir adým için beklenmesi gereken süre (WR5)burada gerçekleºtirilir. Her bir adým için gerekli olan kodlar burada elde edilir. Eðer elde edilen adým WR0=...10000 ise bu adým WR0=...0001’e dönüºtürülür. Elde edilen adým kodu sayýsal çýkýºa iletilir. Alýnan adým sayýsý (gidilecek açý deðerine baðlý) sayýlýr. Her yeni açý deðeri girilmeden bir önce alýnan adým sayýsý silinir. Program son satýrý ªekil 5.4 Ýstenilen açýda ve hýzda saat yönünde adým motoru çalýºtýrýlmasý ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 140 Alýnacak açý deðeri (WR2), I/O monitörden girilen tek sayýyý çift sayýya dönüºtürür. Kod ªalterinden girilen süre okunur (WR5=WX0*1). Her bir adým iºlemi için kod ºalterinden girilen bekleme süresi(WR5) burada gerçekleºtirilir. Her bir adým için gerekli olan kodlar burada elde edilir. Eðer elde edilen adým WR0=…0000 ise bu adým WR0=…1000’a dönüºtürülür. Elde edilen adým kodu sayýsal çýkýºa iletilir. Atýlan adýmlar (gidilecek açý deðerine baðlý )sayýlýr Her yeni açý deðeri girildiðinde bir önce alýnan adým sayýsý silinir. Programýn son satýrý ªekil 5.5 Ýstenilen açýda ve hýzda saat yönü tersinde adým motor çalýºtýrýlmasý ªekil 5.4’daki ile ºekil 5.5’teki merdiven diyagramlarý birleºtirerek adým motorunu istediðimiz yönde, açýda ve hýzda çalýºtýrmak istersek bu iºlemi de ºekil 5.6’da gösterildiði gibi gerçekleºtirebiliriz. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 141 Alýnacak açý deðeri (WR2), I/O monitörden girilen tek sayýyý çift sayýya dönüºtürür. Kod ºalterinden girilen süre okunur (WR5=WX0*1). Her bir adým iºlemi için kod ºalterinden girilen bekleme süresi(WR5) burada gerçekleºtirilir Saat yönünde ilerlemek için gerekli olan adýmlar kodlarý burada elde edilir. Saat yönünde ilerlerken AdýmWR0=…10000 ise bu adýmWR0=…0001’e dönüºtürülür. Saate ters yönde ilerlemek için gerekli olan adým kodlarý burada elde edilir Saate ters yönde ilerlerken adým WR0=…0000 ise bu adým WR0=…1000 e dönüºtürülür. Elde edilen adým deðerleri Sayýsal çýkýºa iletilir. Alýnan adým sayýsý (gidilecek açý deðerine baðlý) sayýlýr. Her yeni açý deðeri girildiðinde bir önce alýnan adým sayýsý silinir. Programýn son satýrý. ªekil 5.6 Ýstenilen açýda, hýzda ve yönde adým motorun çalýºtýrýlmasý ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 142 Ýleri yönde döndürme iºlemi için R0, geri yönde döndürme iºlemi içinse R1 iç bitini kullanarak ºekil 7.18’deki merdiven diyagramýný çizebiliriz. ªekil 7.18’deki merdiven diyagramýna bakacak olursak her iki diyagramda da ortak olanlar ilk dört basamakta, ileri dönmek için gerekli iºlemler 5.ve 6.basamakta, geri dönme için gerekli iºlemler 7.ve 8.basamakta toplanmýºtýr. Not : Söz konusu diyagramlarda deðiºiklikler yapýlarak sayýsal çýkýº modülüne baðlanan adým motorun deðiºik ºekillerde çalýºtýrýlmasý saðlanýrken modül baðlantýlarýnda bir deðiºiklik yapmaya gerek yoktur.Bu da PLC kullanmanýn bize saðlamýº olduðu bir kolaylýktýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 143 5.8 Doðrusal Hareket Eden Malzeme Uzunluðunun Sýnýr Anahtarý Kullanýlarak Ölçülmesi ªekil 5.7’de gösterilen bant sisteminde taºýnmakta olan malzemelerin uzunluðunu tespit etmek için bir merdiven diyagramý hazýrlayalým.Bu sistemde bant üzerinde geçmekte olan malzemenin boyu ºu ºekilde hesaplanýr ; L= V.t Bu formülde; L: Malzeme uzunluðu (m) V: Bant hýzý (m/s) T: malzemenin sýnýr anahtarýna temas etme süresi (s) Bu sistemde malzeme bant hýzý ile hareket eder ve sýnýr anahtarý ile temasta olduðu sürece sýnýr anahtarýnýn normalde açýk olan kontaðý kapalý kalacaktýr.Eðer hazýrlanan merdiven diyagramýnda sýnýr anahtarýnýn kapana kontaðýnýn kapalý kalma süresi tespit edilirse malzemenin boyu formül 2.A dan hesaplanabilir. Sýnýr anahtarýnýn baºlangýçta açýk kontaðýnýn PLC nin sayýsal giriº modülüne baðlanmasý ªekil 5.7’de gösterilmiºtir. ªekil 5.7 Sýnýr anahtarýnýn PLC’nin sayýsal giriº modulüne baðlantý ºekli ªimdi malzemenin uzunluðunu tespit etmek üzere hazýrlanan merdiven diyagramý ªekil 5.8’de verilmiºtir.Burada malzemenin gelmesi mümkün olmayacak ºekilde malzemeler arasýnda boºluk olmalýdýr. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 144 Malzemenin sýnýr anahtarýna temas edip etmediði kontrol edilir. Malzemenin sýnýr anahtarý ile temasta olma süresinin üst sýnýrýný saptamak için kullanýlýr. Malzemenin sýnýr anahtarýna temas etme süresi belirlenir. Malzemenin boyu hesaplanýr. Bir sonraki malzeme için hazýrlýk amacý ile cari malzemeye ait veriler silinir. Programýn son satýrý ªekil 5.8 Bant üzerinden geçen malzeme boyunu ölçmek için hazýrlanan merdiven diyagramý ªekil 5.8’de gösterilen merdiven diyagramýnýn 1. Basamaðýnda X0 kontaðýnýn durumu DIF0 komutu (kontak kapanmasý durumunu algýlar) ile kontrol edilir.Hem X0 hem de DIF0 kontaðý kapandýðý için bu satýrda bulunan sayýcýný (CTU0) içeriði “1” olur. 2. basamakta bulunan TD1 zaman rölesi komutu icra edilir.3. basamakta her döngüde zaman rölesinin süresi WR0'a atanýr.4. basamakta her döngüde malzeme boyu geçen süreye baðlý olarak yeniden hesaplanýr. Malzemenin sýnýr anahtarýný terk etmesi ise X0 kontaðýnýn açýlmasýndan anlaºýlýr. Bu durumda 1. basamaktaki DFN 0 komutu (kontak açýlmasýný algýlar) ayný adlý iç kontaðý kapatarak sayýcýný içeriðinin “2” olmasý saðlar. Artýk 3. basamakta zaman rölesinde geçen sürenin WR0’a atanmasý mümkün olmayacaktýr. Bundan sonraki çevrimlerde 4. Basamaktaki iºlem kutusunda malzemenin boyu sabit kalacaktýr. Eðer yeni bir malzeme sýnýr anahtarýnýn kontaðýný kapatacak olursa 1. basamaktaki sayýcý içeriði “3” olacak 5. basamakta sayýcý ve zaman rölesi içerikleri sýfýrlanacak ve yukarýda söz konusu olan iºlemler yeniden gerçekleºtirilecektir. Her seferinde sayýcý içeriði “2” iken dahili cümle WR0’ýn içeriði malzemenin uzunluðunu verecektir. Bu sistemde malzeme boyu bir kontaðýn kapanýp açýlmasý ile tespit edilmiºtir. Kontaðýn açýlýp kapanmasý için geçen mekanik gecikme süresi ve malzemenin sýnýr anahtarýna temas ederken bant ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 145 üzerinden kaymasý gibi sakýncalar malzeme boyunun yanlýº hesaplanmasýna sebep olabilir.Bu sakýncalarý ortadan kaldýrmak için sýnýr anahtarý yerine karºýlýklý tip fotosel röle kullanýlabilir (ªekil 5.9). bu amaçla merdiven diyagramýnda herhangi bir deðiºiklik yapmaya gerek yoktur. ªekil 5.9 Karºýlýklý tip fotosel rölenin PLC sayýsal giriº modülüne baðlanýºý Not: Herhangi bir kontaðýn kapanmasý durumunu algýlamak için DIF kontak komutu ve söz konusu kontaðýn açýlmasý durumunu algýlamak için DFN kontak komutu vardýr.Herhangi bir sayýcý veya zaman rölesinin komutunun içeriði TC komutu ile öðrenilebilir.Burada TC komutunun yanýna içeriði öðrenilmek istenen sayýcý yada zaman rölesi komutunun adresi girilmelidir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eðitimi 11/01/2005 Sayfa No : 146