çocuklara oryantiring eğitimi - Türkiye Oryantiring Federasyonu

Transkript

Çocuklara Oryantiring Eğitimi ÇOCUKLARA ORYANTİRİNG EĞİTİMİ ‐ İKİNCİ BASKI ‐ Ekrem DENİZ Gülsen KARAMAN Fatih BEKTAŞ Oğuzhan YONCALIK Veysel GÜLER Ali KILINÇ Adem ATEŞ Ankara‐2012 1
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Kültür Ajans Yayınları No: 129 • ISBN: 978‐605‐4432‐37‐0 © Kültür Ajans Tanıtım ve Organizasyon Ltd. Şti. 2011 Kültür Bakanlığı Sertifika Nu: 17634 • Kapak Tasarımı Kenan DEMİR • Mizanpaj Kültür Ajans Tanıtım ve Organizasyon Ltd. Şti. Konur Sokak No: 66/7 Kızılay/ANKARA – Tel: 0.312.4259353 • Baskı Atalay Matbaacılık Ltd. Şti. • Baskı Tarihi 1. Baskı, Eylül 2011 2. Baskı, Mayıs 2012 • İsteme Adresi Türkiye Oryantring Federasyonu Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Ulus/ANKARA Kitabın her türlü telif hakkı Türkiye Oryantiring Federasyonuna aittir. Federasyonun izni olmadan kısmen ya da tamamen çoğaltılamaz. 2
Çocuklara Oryantiring Eğitimi İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ........................................................................ 5
1. ORYANTİRİNGİN TANIMI .......................................... 7
1.1. Oryantiring Nedir? ................................................. 7
1.2. Oryantiring Türleri.................................................. 7
1.2.1. Koşu Oryantiringi (Foot Oryantiring) ............... 7
1.2.2. Kayak Oryantiringi ......................................... 8
1.2.3. Dağ Bisikleti Oryantiringi ................................ 9
1.2.4. Engelliler İçin Oryantiring ............................. 10
2. ORYANTİRİNG TERİMLERİ ........................................ 11
3. ORYANTİRİNGİN FAYDALARI................................... 12
4. ORYANTİRİNGİN KISA TARİHÇESİ............................ 14
4.1. Oryantiringin Türkiye’deki Gelişimi .................. 14
5. HARİTA BİLGİSİ........................................................ 15
5.1. Haritanın Dili................................................... 16
5.2. Konum Belirleme ............................................. 21
5.2.1. Konum Belirleme ile İlgili Etkinlikler .............. 24
5.3. Oryantiringte Yön Kavramı .............................. 28
6. HAFIZA ÇALIŞMALARI .............................................. 33
7. HARİTAYI DOĞRU YÖNE KOYMAK .......................... 42
7.1. Egzersiz Çalışmaları......................................... 43
3
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 8. OKULDA ÇEŞİTLİ OYANTİRİNG ÇALIŞMA ŞEKİLLERİ . 46
8.1. Sınıf İçi Çalışmalar........................................... 46
8.2. Salonda Yapılan Çalışmalar............................. 51
8.3. Bina İçinde Yapılan Çalışmalar ........................ 51
8.4. Travers Çalışması ............................................ 53
8.4.1. Grid Oryantiringi .......................................... 54
8.4.2. Şerit Oryantiringi (Kazıklı Platformda) ........... 60
8.4.3. Kapalı Alan Oryantiringi (Kazıklı Platformda). 61
8.4.4. Kazık Oryantiringi......................................... 63
9. PUSULA BİLGİSİ....................................................... 65
9.1. Pusula Nedir?.................................................. 65
9.2. Pusula Çeşitleri................................................ 66
9.3. Pusula Bilgisi ................................................... 66
9.4. Haritayı Pusulayla Beraber Kullanma ............... 67
10. ORYANTİRİNGTE KULLANILAN MALZEMELER ......... 69
11. BASİT HEDEF YAPIMI ............................................. 72
12. ORYANTİRİNG YAPILACAK ALANIN KUŞBAKIŞI
GERÇEK GÖRÜNTÜSÜ .......................................... 72
13. HEDEF BİLGİ KARTI ................................................ 73
KAYNAKÇA ................................................................. 78
4
Çocuklara Oryantiring Eğitimi ÖN SÖZ
Bu kitapla; oryantiring sporunun, eğlenceli ve eğitici etkinliklerle ilköğretim öğrencilerine tanıtılması ve öğretilmesi
amaçlanmıştır. İçerikteki örnek oryantiring etkinlikleriyle spor
disiplinleri arası katkı sağlamak da hedeflenmiştir. İlköğretim
öğretmenlerine kılavuz olabilecek şekilde oldukça sade ve basitleştirilerek hazırlanmıştır. Öncelikle oryantiringin nasıl bir
spor olduğu, türleri, oryantiringte kullanılan terimler ve
oryantiringin faydalarına değinilmiştir.
Oryantiring sporunda harita ve pusula bilgisi önemli bir yer
tutmaktadır. Buradan hareketle harita ve pusula bilgisiyle ilgili
bilgiler ve örnek etkinlikler kitapta mevcuttur. Ayrıca okullarda
yapılabilecek çeşitli oryantiring çalışmaları ile de bu sporda
başarının pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Bunların yanında
oryantiring sporunda kullanılan malzemelere de yer verilerek,
öğrencilerin bu sporu daha iyi kavramalarına yönelik bilgiler
aktarılmıştır.
Oryantiring sporu sayesinde öğretilen kazanımlarla ilköğretim müfredatındaki bazı temel kazanımlar arasında bağ kurulabilmektedir. Bu değerli yayınla; ilköğretim okullarındaki
değişik derslerde ve boş zaman faaliyetlerinde yapılabilecek
oryantiring uygulamaları sunulmuştur.
Bu değerli kaynağın hazırlanmasında emeği geçen Ekrem
DENİZ, Gülsen KARAMAN, Fatih BEKTAŞ, Oğuzhan YONCALIK, Veysel GÜLER, Ali KILINÇ ve Adem ATEŞ’e gönülden teşekkür ediyorum.
Mehmet GENÇ
Türkiye Oryantiring Federasyonu
Başkanı
5
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 6
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 1. BÖLÜM
ORYANTİRİNGİN TANIMI
1.1. ORYANTİRİNG NEDİR?
Oryantiring koşarak hedef bulma sporudur. Hedefler harita
üzerinde verilen sıralama üzerinde bulunmalıdır. Hedeflerin en
kısa sürede bulunulması gerekir.
Bir spor etkinliği olarak oryantiring (koşarak–kayarak–
bisiklet sürerek veya diğer şekillerde hedef bulma); katılımcıların/sporcuların bilinmeyen veya az bildikleri bir alanda, harita
ve pusula yardımı ile yönlerini bulup önceden yerleştirilmiş ve
haritaya işaretlenmiş hedefleri bulmaya çalıştıkları bir spordur.
Daha basit tanımla oryantiring, harita yardımıyla bulunacak
yerin ve gidilecek yolun bulunmasıdır. Bireysel veya takım olarak yapılır (Karaca, 2008; IOF, 2008; Orben, Gawelin ve
Nordström, 1981).
1.2. ORYANTİRİNG TÜRLERİ
Uluslararası Oryantiring Federasyonu’nun (IOF) tanıdığı
oryantiring türleri aşağıdakiler gibi tanımlanmaktadır:
1.2.1. Koşu Oryantiringi
Oryantiring, büyük miktarda zihinsel elementleri içeren bir
dayanıklılık sporudur. Sporcunun pusula ve haritayla koşarken
izlemesi gerektiği işaretlenmiş bir rota yoktur. Oryantiring
haritası arazi hakkında yeterli detayları içerir (tepeler, arazi
yapısı ve engeller gibi).
7
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Oryantiringte başarılı olabilmek için sporcu mükemmel bir
harita okuma becerisine, mutlak bir konsantrasyona ve yüksek
bir hızda koşarken çabuk ve doğru rotayı seçebilme becerisine
sahip olmalıdır.
Gerekli malzemeler: yarışma forması, ayakkabılar,
haritalar, pusula ve kontrol kartıdır. (Karaca, 2008)
1.2.2. Kayak Oryantiringi
Kayak Oryantiringi, bir dayanıklılık ve kış sporudur. Yazın
uygulanan oryantiringe benzer şekilde uygulanır ve büyük miktarda dayanıklılık ve zihinsel performans gerektirir. Elit düzeydeki bir kayak oryantiringcisi iyi bir dayanıklılık kayakçısı, iyi bir
harita okuyucusu ve bu iki yeteneği birleştirebilendir. Atletler
her yarışta yüzlerce rota seçiminden birini yüksek süratle yapabilmelidir.
8
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Gerekli malzemeler: Kayak malzemeleri, harita tutacağı,
harita, pusuladır. (Karaca, 2008)
1.2.3. Dağ Bisikleti Oryantiringi
Dağ Bisikleti Oryantiringi, diğer oryantiring branşlarında da
olduğu gibi bir dayanıklılık sporudur. Bu oryantiring türü, dağ
bisikleti ve oryantiring heyecanlarını birlikte yaşatır. Sporcu için
9
Çocuklara Oryantiring Eğitimi en önemli oryantiring becerileri, rota seçimi ve harita hafızasıdır.
Yüksek seviyedeki bir atlet iyi derecede bisiklete binmeli ve
bisikletle tepe yukarı ve tepe aşağı yüksek hızda gidebilmelidir.
Gerekli malzemeler: Bisiklet malzemeleri, kask, harita, pusula, harita tutacağıdır. (Karaca, 2008)
1.2.4. Engelliler İçin Oryantiring
Engelli Oryantiring doğal arazide harita okumaya dayalı bir
oryantiring disiplinidir. Bu disiplinin amacı, hareket kabiliyeti
sınırlı insanların da yarışmalara katılabileceklerini göstermektir.
10
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Elle veya elektrikle çalışan tekerlekli sandalyeli, yürüme
değnekli veya bir yardımcı sayesinde hareket edebilen engellilerin yarıştığı ve süratli hareketin olmadığı bir yarışmadır.
Gerekli malzemeler: Harekete yardımcı malzemeler, harita,
kontrol kartı, pusuladır. (Karaca, 2008)
11
ORYANTİRİNG TERİMLERİ
Yön: Boylamlar ve pusuladaki kuzey oku arasında kalan
açıdır.
Oryantiring Haritası: Yeryüzü şekillerinin oryantiring
sembolleriyle beraber kâğıda aktarılmasıdır.
Kontrol kartı: Koşucuların kontrol noktalarına geldiklerini
belirten ve üzeri numaralandırılmış kartlardır.
Kontrol tanımlamaları: Kontrol noktasının numarasını,
kodunu, arazi durumunu belirten uluslararası sembollerden
oluşan tanımlamalardır.
Bayrak (Fener): 30 x 30 ebatlarında beyaz ve turuncu üçgen prizmadan bir malzemedir. Okul öğrencileri için daha küçük olabilir.
Hedef (Kontrol) kodu: Hedeflerin üzerinde bulunan numaralardır.
Hedef (Kontrol) noktası: Haritada kırmızı daire ile çizilen
ve merkezinde hedefin bulunduğu noktalar.
Coğrafi kuzey: Meridyenlerde gösterilen kuzey, Kuzey
kutbunu gösterir ve manyetik kuzeyle çakışmaz.
Manyetik kuzey: Pusulada kırmızı noktayla gösterilmiş
olan istikamettir.
Oryantiring haritası: Özel renkler ve sembollerden yapılmış oryantiring çalışmalarına yarayan coğrafik haritadır.
Zımba: Sert bir maddeden yapılmış ucunda küçük iğnelerin bulunduğu 9mm genişliğinde ve hedefe iliştirilmiş bir alettir
(IOF,2000).
12
ORYANTİRİNGİN FAYDALARI
Oryantiring, fiziki olduğu kadar zihni de çalıştıran son
derece sağlıklı ve zekâ gerektiren bir spordur. Sadece fiziğinizi
geliştirmekle kalmaz ek olarak baskı ve stres altındayken bağımsız olarak düşünme ve zorlukları çözme yeteneğinizi de
geliştirir.
İki boyutlu haritayı üç boyutlu görmeyi sağlar.
Bedensel ve zihinsel yetenekleri geliştirir.
Açık havada yapılan bu spor dalı sporcunun genel bedensel ve yön bulma yeteneklerini arttırırken bireyin kişisel
özelliklerini geliştirir
Bireysel yapıldığında, bedensel yorgunluk altında düşünme yeteneğini geliştirir.
Doğru karar verme yetisini geliştirir.
Zorluklarla baş etmeyi öğretir.
Yeteneklerinin sınırlarını (kendini) tanımayı öğretir.
Takım olarak yapıldığında ise, liderlik vasıflarını arttırır
ve dirayetli olmayı öğretir.
Doğa bilincini uyandırır
Açık havada yapılan bir spor dalı olduğu için sporcunun
genel bedensel ve yön bulma yeteneklerini arttırırken bireyin
kişisel özelliklerini de geliştirir
Yanlıştan ders alıp doğruya odaklanmayı öğretir.
Konsantrasyon becerisini geliştirir.
Hızlı ve yaratıcı düşünme becerisini geliştirir.
Öğrencilerin mantıklı düşünme ve problemleri bağımsız
olarak analiz edip çözme yeteneğini geliştirir.
13
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Yaş, cinsiyet, etnik köken, kültürsel köken ve sosyal statüden bağımsız olarak danışmayı ve iletişim kurmayı sağlar.
Heyecanı artırır, rekabet duygusunu geliştirir.
Çevre sevgisini artırır.
Ailece doğaya çıkmayı teşvik ettiği için aile içi iletişimi
artırır. (IOF, 1999).
14
ORYANTİRİNG’İN KISA TARİHÇESİ
20. yüzyılın başlarında İskandinav ülkelerinde başlamıştır.
İlk olarak İsveç’te ortaya çıkmıştır. Bölgenin coğrafi konum
itibarıyla yılın uzun bir bölümünü kar etkisi altında geçiriyor
olması, kar ve sisin kapladığı alanda hiçbir belirgin özellik görülmemesinden dolayı insanlar yollarını kaybediyorlardı. Zamanla kendilerine gidiş dönüş güzergâhları üzerinde bazı kriterler almaya başladılar.
Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak detaylı haritalar çizilmeye başlandı. Haritanın ölçeği büyütülerek en ince ayrıntıların bile haritaya aktarılması sağlandı. 20. yüzyılın başlarında
sadece İskandinav ülkelerinin geleneksel sporu olarak bilinen
oryantiring, zamanla gelişerek bir dünya sporu haline gelmiştir.
4.1. Türkiye’deki Gelişimi
Ülkemizde ‘‘Koşarak Hedef Bulma’’ olarak adını, ilk defa
askerler arasında 1970 yıllarında duyurmuştur. 1971 yılının
Ağustos ayında Norveç’e giden askeri pentatlon takımının başında yer alan Binbaşı Hüsamettin YILMAZ, Binbaşı Çetin
GÜRSES oryantiring ile tanıştığı bilinen ilk Türkler olmuşlardır.
Norveç Alferna Oryantiring Kulüp başkanı Gunnar Frycklund
tarafından bilgilendirilen Türk grubu daha sonra Viavalla’da
oryantiring etkinliğine katılarak Türk oryantiring tarihine geçmişlerdir. Askerlikte çok önemli iki kavram olan Harita ve pusula sayesinde koşarak hedef bulma adı altında Silahlı Kuvvetlerde spor olarak
yapılmaya başlanan oryantiring, uzun yıllar boyunca silahlı
kuvvetlerin kendi içinde yaptığı etkinliklerde devam etmiştir.
(Aksın K. Mayıs 2008)
15
Çocuklara Oryantiring Eğitimi İlk sivil gruplar AOG (Ankara Oryantiring Grubu) ve İOG
(İstanbul Oryantiring Grubu), 1999 yılında Oryantiring yapmaya başlamışlardır.
İlk sivil ve resmi organizasyon Mayıs 2000 tarihinde Ankara’da yapılan Türkiye Üniversiteler arası Oryantiring Şampiyonasıdır.
2001 yılında Mülkiye Spor Kulübünde Oryantiring branşı
açılmıştır. Mülkiye Spor Kulübü siviller arasında kulüp sayısının
artmasında ve federasyonlaşmada öncülük etmiştir.
Eylül 2002 tarihinde Oryantiring Dağcılık Federasyonu
bünyesine alınmasıyla ülkemizdeki faaliyetler hızla artmaya
başlamıştır. 2004 yılı itibariyle İzcilik Federasyonuna bağlanmıştır.
İlk Türkiye Oryantiring Şampiyonası 14-15 Aralık 2002 tarihinde Ankara’da yapılmıştır. 2003 yılı içerisinde yurtdışı faaliyetleri (Dünya ve Balkan Şampiyonası, O-Ringen Yarışı), kademe yarışmaları, hakem ve eğitim seminerleriyle birlikte
emekleme devresini de atlatmıştır.
2006 yılında yapılan olağan kurul ile Federasyonumuz
özerkleşmiş, Türkiye Oryantiring Federasyonu adını almış ve ilk
Genel Kurulda federasyon başkanlığına Nevzat VAROL seçilmiştir. 27 Aralık 2008’de yapılan 2’nci olağan genel kurulda
ise başkanlığına Mehmet GENÇ seçilmiştir.
16
HARİTA BİLGİSİ
Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının, kuşbakışı görünümünün, matematiksel yöntemlerle, istenilen oranda küçültülerek özel işaretli bir düzlem üzerine çizilmiş haline harita denir. (http://www.cografya.gen.tr)
Oryantiring haritaları koşarken okumayı kolaylaştırmak ve
detayları ifade edebilmek için farklı renk ve semboller kullanılır. Sporcu haritadan birçok bilgi okuyabilir. Bu bilgiler doğrultusunda oryantiring haritasında hedeflere ulaşmak mümkün
olmaktadır.
Harita üzerinde başlangıç, hedefler ve bitiş şu şekilde verilmektedir.
Şekil 1
17
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 5.1. Haritanın Dili
Aşağıda İlköğretim öğrencilerinin bilmeleri gereken
Oryantiring harita sembolleri ve gerçek görünümleri bulunmaktadır.
18
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 5.2. Konum Belirleme
Konum belirleme, çocuğun o an çevresinde bulunan nesneler arasında bulunduğu yerdir. Bunu basitçe yapılmış bir kroki
üzerinde belirleyebilir. Bu krokiyi önce kendisi çizer daha sonra
ailesi ve/veya öğretmeniyle beraber çizer.
Resim 1' de Nasrettin Hocanın hazırlamış olduğu bir alanın
öğrenciler tarafından krokisi çizilmektedir. Amaç haritaya kuş
bakışı şeklinde bakmaktır.
Resim1
Resim 2' de Nasrettin Hocanın tarafından salonda hazırlanan parkur öğrenciler tarafından haritayla beraber gezilir. Buradaki amaç haritayı doğru yönde tutmayı öğretmektir.
24
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Resim 2
Resim 3' de öğrenci bahçenin konumuna göre elindeki
haritayı doğru yönde tutmaktadır.
Resim 3
25
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Resim 4' de öğrenci kendi konumuna göre Nasrettin Hocanın hazırladığı alanı, sınıfını, odasının haritasını kuş bakışı çizmektedir. Amaç alanı veya nesneleri kuş bakışı olarak görmek
ve konumuna göre nesneleri doğru yönde yerleştirmektir.
Resim 4
26
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 5.2.1. Konum belirleme ile ilgili etkinlikler:
Oyun 1
Oyunun Adı: Ben neredeyim
Oyunun Yeri: Sınıf
Oyunun Araç Ve Gereci: Sınıf krokisi, kırmızı karton, küçük oryantiring bayrakları, kırmızı kurşun kalem
Oyunun Süresi: 2 ders saati
Oyunun Seviyesi: 9,10,11 Yaş (ilköğretim 4. ve 5. sınıflar)
Oyuncu Sayısı: Sınıf mevcudu
Oyunun Amacı: Konum belirleme
Eğitsel Değeri: Kinestetik duyu kazanımı
Oyunun Açıklaması: Sınıfın kuzeyi öğrencilerle birlikte
bulunur. Önceden hazırlanmış üzerinde büyük K harfi (kuzeyin
K’si) bulunan karton sınıfın kuzeyine asılır. Öğrencilere önceden hazırlanmış sınıf krokisi dağıtılır. Sınıfın şekline göre masaların üzerine yerleştirmeleri istenir. Kroki üzerinde kuzeyin
parmakla gösterilmesi istenir. Öğretmenin kontrolünden sonra
kuzey kenarı kırmızı kalemle çizilir. Öğrencilerden bulundukları
yere kroki üzerinde kırmızı kalemle üçgen çizmeleri istenir.
Öğrencilerin çizdikleri bu üçgenlerin, çıkış noktaları olduğu
ifade edilir. Daha sonra küçük oryantiring bayrakları sıra ile
sınıfın muhtelif yerlerine koyulur. Her konulan bayraktan sonra
öğrencilerden sınıf krokisi üzerinde bayrağın bulunduğu yeri
kırmızı kalemle çizmeleri istenir. Bu işlem 6,7 bayrakla tekrarlanır.
Öğrenciler üçgeni ve bayrakları kurşun kalemle çizerek birleştirirler. Öğrenciler birer birer oturdukları yerden kalkıp çizdikleri gibi hedefleri krokilerini yönünde tutarak hedefleri dolaşırlar. Erken bitiren öğrenciler başka bir arkadaşı ile krokisini
değişip parkurlarını tamamlarlar.
27
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Değerlendirme: Okulda sınıfın yerinin nerede olduğu çizilmesi istenilir.
Şekil 2
Şekil 3
28
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Oyun 2
Oyunun Adı: Kuş bakışım
Oyunun Araç Ve Gereci: 3 boyutlu nesneler, öğrenci sayısı kadar A4 kağıdı ve kalem.
Oyunun Süresi: 40 dk.
Oyunun Amacı: Nesnelerin konumlarının kuşbakışı olarak
çizilmesi
Eğitsel Değeri: Üç boyutlu düşünme
Oyunun Açıklaması: Öğretmenin önceden hazırlamış olduğu üç boyutlu nesneler basitten zora doğru sırası ile masanın üzerine farklı açılarda konur. Öğrencilerden bu konulan
nesnelerin üstten (kuşbakışı) görünüşlerinin çizilmesi istenir.
İkinci aşamada masanın üzerine birkaç tane nesne konur.
Masayı ve üzerindeki nesnelerin masaya göre konumlarının
çizilmesi istenir.
Değerlendirme: Sınıftaki nesnelerin bulundukları konumunun çizilmesi.
Resim 5
30
Oyunun Adı: Hedefimi bul
Oyunun Araç Ve Gereci: Krokisi çizilmiş sınıf planı, kırmızı
kalem
Oyunun Amacı: Konum bilgisi kazandırma
Eğitsel Değeri: Üç boyutlu düşünme
Oyunun Açıklaması: Öğretmen öğrencilere önceden hazırlamış olduğu sınıf planını dağıtır ve kapının önüne geçer.
Öğrencilere o anda bulunduğu yerin başlangıç olduğunu ve bu
yere krokilerde üçgen çizmelerini ister. Öğrencilere birazdan
sınıfta yürüyeceğini ve belli noktalarda duracağını söyler. Her
durduğu noktaya bir çember işareti koymalarını ve birden başlayarak sayı ile de kodlamalarını ister. Son durduğu noktada
ise öğrencilere burası bitiş diye belirtir ve oraya da çift çember
işareti çizmelerini ister. Ayrıca her nokta birbiri ile düz çizgi ile
bağlanmalıdır der. Öğretmen sınıfta yürümeye başlar ve son
durduğu noktayı öğrencilere söyler.
Değerlendirme: Yeni krokiler dağıtarak öğrencileri sırasıyla yürütür.
31
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 5.3. Oryantiringde Yön Kavramı
Yön, bir yere gitmek için izlenen yoldur. Yön kavramında 4
ana, 4 ara yön bulunmaktadır. Çocuğun yaş grubuna göre
önce ana yönler daha sonra ara yönler son olarak da ikisi aynı
anda oyun formatında verilir.
Oyun 4
Oyunun Adı: Ayı çıktı
Oyunun Yeri: Spor salonu, okul bahçesi
Oyunun Araç Ve Gereci: Yön kartları
Oyuncu Sayısı: 10 ve üzeri
Oyunun Amacı: Yön kavramlarının kazandırılması
Eğitsel Değeri: Hızlı karar verebilme, koordinasyon becerisi kazandırma ve dikkat seviyesini arttırma.
Oyunun Açıklaması: Yönlerin yazılı olduğu kartlar hazırlanır ve oyun alanına yerleştirilir. Öğretmen sınıfı ortaya toplar. Öğrencilerle birlikte ana yönler tekrarlanır. Yönümüzü nasıl buluruz sorusunu sorar ve çocuklardan cevaplarını alır. Ayının doğada iyi göremediğini ve biz ayı gördüğümüzde sabit
şekilde durursak bizi herhangi bir cisim olarak algılayabileceğinden dolayı, ayı çıktı komutundan sonra herkesin çömelerek
olduğu yerde hareketsiz kalması gerektiğini söyler. Öğretmen
yönleri söylediğinde söylenen yöne doğru herkesin koşması
gerektiğini belirtir. Herkes yönlere doğru koşarken ayı çıktı
komutunu verir. Öğretmen bir yön söyleyerek oyunu başlatır.
Arada bir ayı çıktı diye komut verir. Bütün öğrenciler oldukları
yerde kalırlar. Oyun bu şekilde komutlarla devam eder. Yanlış
yapanlar elenir ve son kalan öğrenci oyunu kazanır.
32
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Çeşitlendirme: İkinci derste ana yönlerle beraber ara yönlerde eklenerek oyunun çeşitlendirilmesi sağlanır.
Değerlendirme: Öğretmen yön kartlarını kaldırır ve sınıfı
merkeze toplar. Bütün öğrencilerin yönü öğretmene dönüktür.
Öğretmenin verdiği yönergeye göre öğrenciler oldukları yerde
söylenilen yöne dönmeye çalışırlar.
Oyun 5
Oyunun Adı: Ben bir pusulayım
Oyunun Yeri: Spor salonu, okul bahçesi
Oyunun Araç Ve Gereci: Kırmızı renkli bir mendil
Oyunun Süresi: 3 tekrar
Eğitsel Değeri: Koordinasyon becerisi kazandırmak, takım
çalışması yapabilmek.
Oyunun Açıklaması: Öğretmen öğrencileri eşit olarak 4
gruba ayırır. Daha sonra öğretmen bir merkezde durur ve kollarını açar. Sağ eline bir nesne alır. Sağ elindeki nesnenin yönünün kuzeyi ifade ettiğini söyler. Sol elinin yönü güneyi önü
batı arkası doğu olur. Öğretmen öğrencileri kendisinin yönüne
göre tek sıra halinde yerleştirir. Her gurubun yönü öğretmene
bakacaktır. Öğretmen guruba kendisinin bir pusula ibresi olduğunu söyler ve pusulanın ibresi yön değiştirdikçe onunla
beraber yön değiştirmek zorundadır.
Değerlendirme: Öğretmen yüzünün kuzeye dönük olduğunu söyler ve öğrencilerden diğer yönleri bulmalarını ister.
33
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Şekil 4
Oyun 6
Oyunun Adı: Hayvan dedektifi
Oyunun Yeri: Okul bahçesi
Oyunun Araç Ve Gereci: 4 farklı renkten 5’er adet zarf,
kurtarılacak hayvan resimleri
Oyunun Süresi: 1 ders saati
Eğitsel Değeri: Yöne becerisi kazandırmak, takım çalışması yapabilmek.
Oyunun Açıklaması: Öğretmen bulunması gereken zarfları önceden yerleştirir. Öğrenciler okul bahçesinde topluca
bulunurlar. Ana yönler hep birlikte tekrar edilir. Yönümüzü
nasıl bulacağımız öğrencilerle birlikte tekrar edilir. Oyunun
kuralları anlatılır.
34
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Bazı hayvanların kaybolduğu bilgisi geldiği ve bunları bulmak için görevlendirildikleri söylenir. Hayvanlar kutup ayısı,
penguen, tavşan ve panda olsun. Hayvanları bulmak için gruplara ayrılması gerektiği söylenir. Öğrenciler 4 gruba ayrılır. Her
bir hayvanı arayacak gruba içerisinde talimatların bulunduğu
farklı bir renk zarf verilir (Sarı kutup ayısı, mavi panda, kırmızı
penguen, beyaz tavşan). Her grubun sadece kendi zarfıyla ilgilenmesi gerektiği diğer zarfları görse bile hiç ses çıkarmadan
devam etmesi gerektiği önemle hatırlatılır. Aynı zamanda hangi hayvanın ilk kurtulacağı bilgisi de verilir.
İlk zarfların hep birlikte açılmasıyla oyun başlar. Öğrenciler
4 farklı ana yöne doğru hareket eder. Her bir buldukları zarfların içersinde hangi yöne doğru gitmeleri gerektiği bilgisi vardır.
Sırasıyla beş zarfı bulan öğrenci grubu başlangıca bulduğu
hayvanın taklidini yaparak döner.
Zarf İçerik Örnekleri:
Zarf 1: Çocuklar aldığımız bilgilere göre kutup ayı’sı kaybolmuş. Sizin göreviniz Kutup Ayısı’nı bulmak ve yeniden Kuzey kutbuna götürmek. Bunun için öncelikle Kuzey kutbuna
gitmelisiniz. Bulacağınız kırmızı renkli zarflar sizlere ipuçları
verecek. Yazılan bilgileri dikkatli okuyun. Bulduğunuz zarfları
yanınızda taşımalısınız. Sakın başka renk zarfı almayın. Onlar
tuzak olabilir.
İşte ilk ipucunuz.
Anaokulunun olduğu yön Kuzey’dir. Hepiniz Kuzey’e doğru
dönün ve ilerleyin.
Zarf 2: Doğu ne tarafta. Unutmayın hepiniz Kuzey yönüne
doğru bakarsanız Doğu sağınızda kalır. Doğu yönünde ilerleyin. Çite geldiğinizde zarfınızı bulacaksınız.
Zarf 3: Kuzey’den Doğu’ya geldiniz ve ikinci zarfınızı buldunuz. Şimdi Güney yönüne gitmeniz gerekiyor. Unutmayın
Kuzey yönüne doğru bakarsanız arkanız Güney’dir.
35
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Zarf 4: Çok iyi gidiyorsunuz. Neredeyse Kutup Ayısı’nı bulacaksınız. Son alınan bilgilere göre buradan Batı yönüne doğru koşarken görülmüş. Unutmayın Kuzey yönüne doğru bakarsanız solunuz Batı’dır.
Zarf 5: Yaşasın sonunda Kutup Ayısı’nı buldunuz. Aslında
Kutup Ayısı’nı kaçırmak istemişler ve bir kutuya koymuşlar.
Kaçıranlar sizleri görünce kutuyu bırakıp kaçmışlar.
Şimdi hemen kutuya zarar vermeden toplanma alanına dönün ve kutuyu öğretmeninize teslim edin.
Değerlendirme: Ana yönlerin yanında ara yönlerde kullanılabilir. Öğretmen grup öğrencilerin her birine boş kâğıt verir.
Her bir öğrenci kendi elindeki kâğıda bahçede bulunduğu yeri
başlangıç noktası olarak üçgen çizer.
36
HAFIZA ÇALIŞMALARI
“Foto grafik hafıza” oryantiringde önemli bir konudur.
Sporcu bir hedeften diğerine koşarken hangi tekniği kullanırsa
kullansın haritayı kullanacaktır. Haritaya baktığında aklında
arazi ve hedef ile ilgili ne kadar ayrıntıyı tutabilirse bu sporcuya o kadar avantaj sağlayacaktır. Foto grafik hafıza gelişimi ile
ilgili birçok eser bulunmaktadır. Aşağıda verilenler sporcunun
oryantiring ile ilgili foto grafik hafızasının gelişimi için kullanabilecek örnek çalışmalardır. (Karaca, 2008).
Oyun 7
Oyunun Adı: Hafıza oyunu
Oyunun Araç Ve Gereci: Sıra, oyun kartları
Oyunun Süresi: Ders saati
Oyunun Amacı: Hafıza çalışması geliştirme
Eğitsel Değeri: Foto grafik hafıza gelişimi
Oyunun Açıklaması: Öğretmen yandaki şekilleri tek tek
veya gruplar halinde kartlara çizer. Sporculara bu şekillerin
hepsini sırayla gösterdikten sonra bir süre verip her sporcunun
bunları kâğıtlarına çizmeleri ister. Hata sayısını en aza indirmek amaç olarak alınmalıdır.
Değerlendirme: Benzer çalışmalar farklı şekil ve rakamlarla da yapılabilir.
37
38
Oyunun Adı: Eşleştirme
Oyunun Araç Ve Gereci: Masa, Oyun kartları
Oyunun Amacı: Hafıza çalışması, şekillerle rakamları eşleştirme
Oyunun Açıklaması: İki masa aralıklı olarak karşılıklı koyulur. Bir masada olan sembolün diğer masada karşılığı olacak
şekilde harita sembollerinden oluşan kartlar iki masa üzerine
yerleştirilir. Masalara yerleştirdiğimiz kartların birinin altına
harf, diğer masadaki aynı sembol kartının altına da sayı yazılır.
Daha sonra oyuncuların eline boş bir kâğıt verilir. Oyunculardan bu kâğıda masalar üzerinde bulunan aynı sembollerdeki
sayı ve harfleri eşleştirmeye çalışıp yazmaları istenilir.
Değerlendirme: Doğru cevapların bulunma süreleri tartışılabilinir.
Oyun 9
Oyunun Adı: Doğru isimlendir
Oyunun Araç Ve Gereci:
Oyunun Amacı: Hafıza çalışması.
39
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Oyunun Açıklaması: Çocukların eline 6 bölüme ayrılmış
bir sayfa verilir. Sayfanın her bir bölümünde ayrı bir harita
sembolü yer alır. Daha sonra da çocuklara başka bir sayfa
verilir. Bu sayfada 6 bölüme ayrılmıştır ama boş bir sayfadır.
Çocuklardan önceki sayfada gördükleri sembollerin isimlerini,
aynı bölmeye denk gelecek şekilde bölmelere yazmaları istenilir.
Değerlendirme: Doğru cevaplar sayılır.
Oyun 10
Oyunun Adı: Sürpriz parkuru
Oyunun Yeri: Okul bahçesi
Oyunun Amacı: Hafıza çalışması.
Oyunun Açıklaması: Öğretmen sınıfın belli noktalarına,
üzerinde şekiller olan ve yan tarafında da şekillerin yanında
boş kutucuklar olan bir harita hazırlar. Yarışa başlayan öğrenciye gideceği hedefi söyler. Öğrenci o hedefe haritaya bakarak
gider ve haritada o hedefin olduğu boşluğa 1 yazar. Daha
sonra bulduğu bu hedefin arkasına bakarak ikinci gitmesi gereken hedefi öğrenir. İkinci hedefe gider ve o hedefe de haritada 2 yazar ve o hedefin arkasına bakar 3. hedefe gider son
hedeften sonra öğretmene haritasını teslim eder. (Şekil 6)
Değerlendirme: Sonuçlar farklı gruplarca kontrol edilir.
40
Oyun 11
Oyunun Adı: Hızlıyım
Oyunun Yeri: Okul bahçesi, spor salonu, sınıf
Oyunun Araç Ve Gereci: Çalışma kartları, huniler
Oyunun Amacı: Hafıza çalışması
Eğitsel Değeri: Çabuk ve doğru karar vermede öz güven
Oyunun açıklaması: Öğretmen önceden kontrol kartlarını
ve cevaplarını hazırlar. Kartlarda bazı işlemlerin sonuçları, bazılarında soruları vardır. 9 huniden oluşan parkuru hazırlar
(Şekil 7). Parkurda da kartlardaki soruların cevapları, cevaplarında soruları vardır. Öğrencileri iki gruba ayırır. Her gruptan
41
Çocuklara Oryantiring Eğitimi birer öğrenci parkura girer. Ellerindeki kartta işaretli olan hedeflere gider ve kartına bulduğu sonuçları yazar. Parkuru bitiren en arkaya geçer ve sıradaki öğrenci farklı bir kartla oyuna
girer. Parkuru en hızlı tamamlayan grup başarılı olur.
Şekil 7
9+5…… 15 … 2X5 …… 12…….. 7X7 …. 5 ……… Değerlendirme: Doğru cevaplar üzerinden konu tartışılır.
42
Oyunun Adı: Harf bulmaca
Oyunun Amacı: Hafıza çalışması
Eğitsel Değeri: Dikkat ve Oryantiring kavramlarının pekiştirilmesi
Oyunun Açıklaması: Sporcu bulduğu kelimeleri aşağıda
örnekte gösterildiği gibi çizer/siler. Tüm kelimeleri bulduktan
sonra sporcudan çizilmeyen/ silinmeyen harfleri yan yana yazarak anahtar cümleyi yazması istenir. En kısa sürede ve hatasız bulmacayı çözmek amaç edinmelidir.
Değerlendirme: Kelime Bulmacasının oryantiring ile direkt
ilgisi olmamasına karşın, sporcuların (özellikle yeni başlayanların) oryantiring kelime dağarcığının gelişmesi açısından önemlidir. Aşağıda bunun örnek bir çalışmasını görebilirsiniz. Uygulama şu şekildedir: Sporcu bulduğu kelimeleri aşağıda örnekte
gösterildiği gibi çizer/siler. Tüm kelimeleri bulduktan sonra
sporcudan çizilmeyen/ silinmeyen harfleri yan yana yazarak
anahtar cümleyi yazması istenir. En kısa sürede ve hatasız
bulmacayı çözmek amaç edinmelidir.
43
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Kelime Bulmaca
O O P U S U L
A E
P
R Ç U K U R Y E
R E
Y Ü N A Ğ A Ç I
T
T
R T
İ
Ç
D Y A N Ç Ç
A B
E
D U E
I
A L
O Y Z
O R Ş
G
A Ç U Ğ U M N
A K G Z
I
N Ö İ
K I
L
I
T
K R A N İ
B
K A Y A K U B
E
A
İ
Ç İ
T
B
L
T
M B
E
H A R İ
L
A İ
Ş
İ
T
İ
R A N A R A Ğ A M K Ö P
R Ü R Ş
İ
N Ü G A
Ğ T
N A İ
P
N K E
G G Ö L
I
T
T
T
O P
A T
I
T
İ
K A İ
Ç L
Ö P
R A K L
A H K İ
R T
O Ğ R A F
Y E
A R K U R B
O R T
K E
L
E
Y A R R E
N O K
G Ö Ğ
N E
F
L
U Y U K E
N D U V A R T
Ü N E
H E
İ
I
D E
K O N T
F
Y O R U M Ş
R O L
T
A N I
M L
R A Y
A R I
Yukarıdaki harf tarlasında bulacağınız kelimeler
Ağaç-Ağaç kökü - Başlangıç - Batı - Bina - Bitiş - Burun - Çalılık - Çeşme
Çit - Çukur - Dere - Doğu - Duvar - Elektrik hattı - Fener - Girinti - Göl
Güney - Harita - Hedef - Kaya - Kontrol kartı- Köprü - Kontrol Tanımları
Kuyu - Kuzey - Mağara - Oryantiring - Ölçek - Parkur - Patika - Pusula
Tepe - Topoğrafya - Tünel - Yarış -Yol – Zımba
ADI SOYADI:
BİTİŞ DK:
PUAN:
44
HARİTAYI DOĞRU YÖNE KOYMAK
Resim 6
Resim 6 da görüldüğü gibi Nasrettin Hocanın elinde bir harita var ve Hoca bu haritayı önündeki yola yolun sağ ve solundaki binalara, sağındaki göle vb. göre haritasını konumlandırmıştır. Şu anda Hocanın haritası yönündedir. Biz buna haritamızı arazideki şekillere bakarak yönüne koyduk deriz. Bu
şekilde pusula kullanmamıza da gerek yoktur.
Oryantiring yapan bir öğrenci haritayı iki farklı şekilde yönüne koyar.
45
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Birincisi: Arazide öğrencinin çevresinde bulunan nesneler
haritada da aynı şekilde çevresinde bulunuyorsa harita yönünde demektir. Öğrencinin bunu yapabilmesi için haritada tam
olarak nerede olduğunu bilmesi gerekmektedir. Öğrenciye o
an bulunduğu nokta ilk olarak öğretmen tarafından gösterilebilinir.
Daha sonraki aşamalarda öğrenci kendisinin haritada nerede olduğunu bulabilir seviyeye gelmelidir.
Anlamak için sorular:
• Önümde ne duruyor?
• Sağımda ne duruyor?
• Solumda ne duruyor?
7.1. Egzersiz Çalışmaları
Oyun 13
Oyunun Adı:………………(öğrencilerin ilgisini çekebilecek
bir oyun adı söyleyin)
Oyunun Yeri: Okul bahçesi, spor salonu
Oyunun Araç Ve Gereci: çalışma kartları, huniler, iki adet
oryantiring bayrağı,
Oyuncu Sayısı: sınıf mevcudu
Oyunun Amacı: haritayı yönüne koyabilme
Eğitsel Değeri: Yön bilgisi (kuzey)
Oyunun Açıklaması: Öğretmen öğrencilerin ellerine haritayı verir ve öğrencilerin kendi etrafında dönmelerini ister. Haritayı döndürmemelerini hep sabit durmasını ister. Öğretmen 8
46
Çocuklara Oryantiring Eğitimi huniyi şekil 8’de olduğu gibi yerleştirir. Çalışma kâğıtlarına da
aynı şekilde hunilerin yerlerini işaretler. Kartlara 4 farklı şekilde hunilerin arasından geçebilecekleri şekilde çizgiler çizer.
Öğrencileri iki gruba ayırır. Grupların karşısına kuzey tarafı
belirtilecek şekilde bayrakları yerleştirir. Her gruptan bir kişiye
farklı kartlar verir. Kartın üzerinde çizilmiş olan çizgiyi takip
edecek şekilde yürümelerini ister. Yürürken haritalarının yönlerini hep aynı kalması gerektiğini hatırlatır. Öğrenci yürürken
kendisi yön değiştirir. Ancak haritanın kuzeyi hep kuzeyi gösterir şekilde olur. Etabın sonuna kadar giden öğrenci haritasını
çevirmeden kendi etrafında dönerek yeniden çizgiyi takip ederek başladıkları yere dönmeleri istenilir. Gelen öğrenci en sona
gönderilirken sıradaki öğrenciye farklı bir kart verilir ve bunu
takip etmesi istenilir.
Şekil 8
47
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Değerlendirme: İki grubun birbirleriyle zamana karşı yarışmaları sağlanır.
Oyun 14
Oyunun Adı: :……………(öğrencilerin ilgisini çekebilecek
Oyunun Yeri: Okul bahçesi, salonu veya oyun alanı
Oyunun Amacı: Haritayı sembollerini öğrenmek
Eğitsel Değeri: Sembol bilgisi edinme
Oyunun Açıklaması: Öncelikle bir oyun lideri seçilir. Daha sonra oyundaki herkese oyun için hazırlanmış olan küçük
harita kartları dağıtılır. Kişilere dağıtılan harita kartları herhangi bir haritanın belirli bölgelerinden kesilerek yapılır. Oyuna renklik katması açısından herhangi bir çizgi film kahramanının kostümünü giymiş bir figüranımız olabilir. Herkes oyun
liderinin karşısına geçer. Oyun lideri ortaya geçtikten sonra
harita sembollerinden herhangi bir tanesini yüksek sesle arkadaşlarına söyler. Oyuncuların ellerindeki haritada söylenilen
sembol kimde varsa karşı tarafa geçer. Söylenilen sembolü
olmayan oyuncular ortadaki oyun liderinden ve figürandan
kaçarak yakalanmadan karşıya geçmeye çalışırlar. Eğer yakalanan olursa liderin yanına gelir ve diğer oyuncuları yakalamaya çalışır. Bu şekilde oyun bütün oyuncuların yakalanması
ile sona erer. En son kalan kişi de oyunun galibi olur.
48
OKULDA ÇEŞİTLİ OYANTİRİNG
ÇALIŞMA ŞEKİLLERİ
8.1. Sınıf İçi Çalışmalar:
Oyun 15
Oyunun Adı: Eşini bul
Oyunun Araç Ve Gereci: makas, iki aynı harita, amaca
göre harita sembolleri
Eğitsel Değeri: Sembolleri ve haritayı tanıma
Oyunun Açıklaması: Öğretmen birbirinin aynısı olan haritayı eşit parçalara böler. Bölünen harita parçaları ters çevrilerek karıştırılır. Her seferinde iki parça açılır. Aynı parçalar bulunduğu zaman oyuncu bulunan parçayı yana koyar. Son parça bulunana kadar oyun devam eder. En çok parçayı bulan
takım oyunu kazanmış olur ( bu oyun öğrencilerin seviyesine
uygun olarak sadece sembollerle de yapılabilir).
Değerlendirme: Sembollerin sorulması
Oyun 16
Oyunun Adı: Yapboz
Oyunun Araç Ve Gereci: makas, iki aynı harita, amaca
göre harita sembolleri
49
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Oyuncu Sayısı: Sınıf mevcudu
Eğitsel Değeri: Sembolleri ve haritayı tanıma
Oyunun Açıklaması: Öğretmen bir haritayı sınıfa gösterir.
Gösterilen bu haritayı çeşitli şekillerde makasla böler. Böldüğü
haritayı masanın üstünde karıştırır. Öğrencilerde bölünen harita parçalarını birleştirip bir bütün haline getirmeye çalışır. Yine
amaca ve seviyeye uygun haritalar seçilir.
Değerlendirme: Sembollerin sorulması (örneğin 10 soruluk çoktan seçmeli bir test uygulanabilir)
Resim7
50
51
Oyunun Araç ve Gereci: sınıfın krokisi, orantiring bayrakları,
Oyunun Amacı: Haritayı doğru okuyabilmeye hazırlık
Eğitsel Değeri: Kroki bilgisi
Oyunun Açıklaması: Öğretmen sınıfın bir krokisini çıkartır. Sınıfa bazı hedefler koyar. Koyulan bu hedefler kroki üzerinde kırmızı dairelerle gösterilir. Hedefler sırasıyla bulunmalıdır. Yapılan bu kroki çoğaltılarak her öğrenciye birer tane verilir. Öğrenciler koridorda sıralanırlar ve sınıfa belli süreli aralıklarla tek tek girerler. Öğrenciler ellerindeki krokiyle beraber
sınıftaki hedefleri sırasıyla dolaşarak bulmaya çalışırlar.
Değerlendirme: Etkinlik sırasında her bir öğrenci için süre
tutulabilir.
Oyun 18
Oyunun Araç ve Gereci:
52
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Oyunun Süresi: Ders saati
Oyunun Amacı: Haritayı doğru okuyabilmeye hazırlık
Eğitsel Değeri: Kroki bilgisi
Oyunun Açıklaması: Öğretmen sınıfın bir krokisini çizer.
Sınıfa hedefler koyar. Her hedefe bir ismin veya nesnenin sadece bir harfini yazar. Her öğrenciye birer tane sınıfın krokisi
verilir. Öğrenciler tek tek çıkarak hedefleri sırasıyla dolaşırlar.
Bütün hedefleri dolaştıktan sonra hedeflerdeki harfleri birleştirerek cevabı bulur ve kazanmış olur.
Değerlendirme: Her hedefe bir cümlenin tek kelimesi yazılabilir.
8.2. Salonda Yapılan Çalışmalar:
Sınıfta yapılan çalışmalardan sonra öğrencilerimizi spor salonuna yönlendiriyoruz. Buradaki temel esas spor salonunun
çizgilerinin haritayı yönüne koymada kullanılmasıdır. Uygulama şu şekilde olur: Öncelikle salonun haritası çıkartılır. Bu
harita üzerinde hedefler yerleştirilir(Çizgilerin belirli yerlerine
yapışkanlı kağıtlar yapıştırılıp değişik kodlar yazılabilinir). Öğrenciler bu harita üzerinde uygulama yapar. Uygulamada harfler kullanılacağı gibi sayılarla işlemlerde yapılabilir.
53
8.3. Bina İçinde Yapılan Çalışmalar
Spor salonunda yapılan çalışmadan sonra bina haritamızı
katlara ayırarak çizebiliriz. Hedeflerimizi harita üzerine yerleştiririz. Burada dikkat edeceğimiz noktalar hedeflere öğrencilerin istedikleri sırada ulaşmasıdır. İstenirse bu etkinlik puan
oryantiringi şeklinde yapılabilir. Yani her hedefin kendi puanı
vardır. Öğrenci istediği hedefe giderek puan toplar. En kısa
sürede en çok puanı toplayan öğrenci kazanmış olur. Buradaki
en önemli nokta toplu çıkış olacağından çabuk biter.
54
8.4. Travers Çalışması
Sonraki sayfalarda açıklamaya çalışılan dört uygulama aynı
platform üzerinde yapılmaktadır. Platformu oluşturmak için
Şekil 14’deki gibi 90 cm boyunda 64 kazık 5 metre aralıklarla
gibi düz bir zemine çakılır. Daireler kazıkları, sayılar kazık numaralarını ifade eder. Her kütükte iki harften oluşan farklı bir
kod bulunur (örneğin FK). Bu kodlar tüm kazıklarda aynı yöne
yazılmalıdır (örneğin her kazığın güney yüzüne). Aşağıda örnek
bir kod tablosu ile oluşturulmuş platformu görülebilmektedir(Şekil 11).
55
N
Şekil 12
56
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 8.4.1. Grid Oryantiringi:
Ana yön istikametinde (kuzey–güney veya doğu–batı) iki
kazık arası 50 metre, ara yönler istikametinde (kuzeydoğu güneybatı veya kuzeybatı güneydoğu) iki kazık arası 100 metre
olduğu kabul edilir*. Sonraki sayfalardakilere benzer parkurları oluşturulur
1. 2. 3. ve 4’üncü kazıkların başında birer öğrenci geçer.
Her öğrenciye bilgi kartından (Şekil 13) bir tane verilir. Her
öğrenci elinde bir kalem olmalıdır. Öğrencilerden öncelikle
başladığı kazığın numarasını daire içine alırlar (burada 1) ve “
BAŞLANGIÇ NOKTASI” bölümüne o kazığın kodunu yazar (burada BH). Bu çalışmada kullanılan bilgi kartı Şekil 14’teki gibi
açılı olarak da uygulanabilir. Öğrenciler aynı bilgi kartı ile fakat farkı kazıklardan (1–2–3–4 numaralı kazıklardan) başlayarak koşacakları için birbirine denk fakat farklı sonraki sayfadaki gibi KIRMIZI, YEŞİL, MAVİ ve SİYAH (Şekil 14-15-16-17) olarak adlandırdığımız dört parkurda koşmuş olacaklardır.
Şekil 13
57
KIRMIZI PARKUR
Şekil 15
YEŞİL PARKUR
58
MAVİ PARKUR
Şekil 17
SİYAH PARKUR
59
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Dikkat edilirse farklı hedeflere uğruyor olsa da tüm parkurlar aslında aynıdır. Her parkur farklı kazıktan başlamakta ve
farklı bir kazıkta son bulmaktadır. Yukarıdaki dört parkur sırasıyla 1–2–3–4 numaralı kazıklardan başlamakta ve yine sırasıyla 2–3–4–5 numaralı kazıklarda bitmektedir. Dört öğrenci aynı
anda kazık traversine başlar. Öğrencilerin bilgi kartındaki
ipuçlarına göre sırasıyla tüm hedefleri bulması ve bulduğu hedeflerdeki kodları bilgi kartındaki uygun yerlere yazması istenir.
Örneğin birinci hedefe gitmek için sağa doğru çapraz iki
kazık gidecektir. 1’inci hedefin kodunu (1 numaralı parkur için
Kod DG’dir) yazdıktan sonra ikinci hedefe gitmek için elindeki
bilgi kartına bakar (Burada 100 metre KUZEYBATI yazmaktadır). 1’inci hedeften sonra sola doğru çapraz bir kazık ilerler ve
ikinci hedefi bulur (1 numaralı parkur için Kod CI’dır).
Öğrenci bu şekilde tüm hedefleri bulmaya çalışır. Bir dakika
olunca eğitmen düdüğü çalar ve çalışma biter. Düdükten sonra
bilgi kartına herhangi bir şey yazılmamalıdır. 1 dakikada tüm
kodlar doğru olarak yazılmalıdır. Bu şekilde tek parkur koşulabileceği gibi belli aralıklarla (örneğin 5 dakika arayla) farklı
parkurlar aynı öğrenciye koşturulabilir. Sonraki sayfada örnek
çalışmada koşulan dört parkurun cevap anahtarları bulunmaktadır. Bu çalışmaya başlamadan önce bu şekilde bir cevap
anahtarı hazır olmalıdır.
60
CEVAP ANAHTARI
61
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Yukarıda örnek olarak verilen parkurları daha da çeşitlendirmek mümkündür. Bu şekilde yapılarak istenilen sayıda öğrenci aynı anda koşturulabilir. Dikkat edilmesi gereken husus
tüm parkurların birbirine eşit olması gerektiğidir.
8.4.2. Şerit Oryantiringi (Kazıklı Platformda):
Yukarıdaki platform üzerine, aşağıda görüldüğü gibi tüm
kazıklardan geçecek şekilde şerit çekilir. Ve bu şerit üzerinde istenilen kazıklar hedef noktası olarak belirlenir (pembe
daireler hedef noktalarıdır) ve kod harfleri altına hedef resmi
“
“ yapıştırılır.
Şekil 19
Şerit Oryantiringi (Kazıklı Platformda)
Öğrenci, başlangıç noktasında (üçgende) haritasını alır ve
şeridi takip ederek koşmaya başlar. Öğrenci şeridi takip ederse
tüm hedef noktalarına uğrayacaktır. Bu, hata yapmasını engellemekle beraber parkuru uzun sürede tamamlamasına sebep
olur. Bu sebeple öğrenci istediği noktada şeritten çıkarak kestirmeden gidebilir ve daha kısa sürede hedefleri bulabilir. Bul62
Çocuklara Oryantiring Eğitimi duğu hedef kodlarını elindeki kâğıtta ilgili bölüme yazar ve
bitiş noktasında eğitmene teslim eder.
Öğrenciler belli zaman aralıkları (örneğin iki dakika) ile çıkış alırlar. Çıkış hakemi çıkış zamanını, varış hakemi varış zamanını yazar. Çıkış ve varış hakemlerinin kronometreleri aynı
anda başlamalıdır. Parkuru hatasız ve en kısa zamanda bitirmek amaç edinmelidir.
Bu çalışma ile yeni başlayan öğrenciler oryantiring yarışma
kavramına yavaş yavaş adapte olurken, kestirmeden gitme ve
bunu yaparken de yorum yapma becerilerini geliştirirler.
Aşağıda ise şerit oryantiringi parkurunun cevap anahtarı
bulunmaktadır. Bu çalışmaya başlamadan önce bu şekilde bir
cevap anahtarı hazır olmalıdır.
Şekil 20
Şerit Oryantiringi (Kazıklı Platformda) Cevap Anahtarı
8.4.3. Kapalı Alan Oryantiringi (Kazıklı Platformda):
Şerit oryantiringinin benzeri bir çalışmadır. Farklı olarak siyah olarak çizilen şeritler geçilmesi yasak olan engellerdir.
Kazıklı platform üzerinde aşağıda görüldüğü gibi istenilen ka 63
Çocuklara Oryantiring Eğitimi zıklar hedef noktası olarak belirlenir (pembe daireler hedef
noktalarıdır). Uygulama şu şekildedir:
Platform üzerine aşağıda örnekte görüldüğü gibi siyah çizgilerden geçecek şekilde şeritler çekilir. Bu şeritlerin üzerinden
atlayarak koşmak yasaktır. Gri bölgeler geçilmesi yasak alanları belirtmektedir. Öğrenci, başlangıç noktasında (üçgende)
haritasını alır parkuru koşmaya başlar. Bulduğu hedef kodlarını elindeki kâğıtta ilgili bölüme yazar ve bitiş noktasında eğitmene teslim eder. Öğrenciler belli zaman aralıkları (örneğin iki
dakika) ile çıkış alırlar. Çıkış hakemi çıkış zamanını, varış hakemi varış zamanını yazar. Çıkış ve varış hakemlerinin kronometreleri aynı anda başlamalıdır. Parkuru hatasız ve en kısa
zamanda bitiren birinci olur.
Bu çalışma ile öğrenciler oryantiring yarışma kavramına yavaş yavaş adapte olurken, doğru rota seçme ve bunu yaparken
de yorum yapma becerilerini geliştirirler.
Şekil 21
Aşağıda Kapalı Alan Oryantiring (Kazıklı Platformda) parkurunun cevap anahtarı bulunmaktadır. Bu çalışmaya başlamadan önce bu şekilde bir cevap anahtarı hazır olmalıdır.
64
Kapalı Alan Oryantiringi (Kazıklı Platformda) Cevap Anahtarı
8.4.4. Kazık Oryantiringi:
Şerit oryantiringinin benzeri bir çalışmadır. Farklı olarak takip edilecek bir şerit yoktur. Kazık platform üzerinde aşağıda
görüldüğü gibi istenilen kazıklar hedef noktası olarak belirlenir
(pembe daireler hedef noktalarıdır). Uygulama şu şekildedir:
Öğrenci, başlangıç noktasında (üçgende) haritasını alır ve
koşmaya başlar. Bulduğu hedef kodlarını elindeki kâğıtta ilgili
bölüme yazar ve bitiş noktasında varış hakemine teslim eder.
Öğrenciler belli zaman aralıkları (örneğin iki dakika) ile çıkış
alırlar. Çıkış hakemi çıkış zamanını, varış hakemi varış zamanını yazar. Çıkış ve varış hakemlerinin kronometreleri aynı anda başlamalıdır. Parkuru hatasız ve en kısa zamanda bitirmek
amaç edinmelidir. Bu çalışma ile öğrencinin oryantiring yarışma kavramı pekiştirilmiş olur.
65
Aşağıda kazık oryantiringi parkurunun cevap anahtarı bulunmaktadır. Bu çalışmaya başlamadan önce bu şekilde bir
cevap anahtarı hazır olmalıdır.
Şekil 24
Kazık Oryantiringi Cevap Anahtarı
• Sınıfta yaptığı çalışmalar: İsim bulma, cümle kurma,
matematik çalışmaları.
66
Çocuklara Oryantiring Eğitimi • Salonda yaptığı çalışmalar: Şifre bulma, matematik çalışmaları.
• Bina içinde yaptığı çalışmalar: Bulunduğu katta yaptığı
çalışmalar, diğer katlarda da yaptığı çalışmalar.
•
Travers çalışması: Yön bulma, şerit, kapalı alan, grid.
• Bahçe çalışmaları: Bahçede bulunan nesnelerle yapılan
çalışmalar, konum belirleme, haritayı yönüne koyma(Karaca,
2008).
67
PUSULA BİLGİSİ
9.1. Pusula nedir?
Pusulanın tanımı: Üzerinde kuzey güney doğrultusunu gösteren bir mıknatıs iğnesi bulunan ve yön tespit etmek için kullanılan kadranlı araç, yön belirteci. Şekil 25 de tablalı
oryantiring pusulasının bölümleri görülmektedir.
Şekil. 25
68
Çocuklara Oryantiring Eğitimi 9.2. Pusula Çeşitleri:
Şekil 26
9.3. Pusula Bilgisi
Pusula kullanımında dikkat edilecek hususlar:
Pusula, pusula ibresinin sapmasına neden olabilecek metal
eşyalardan, elektrik akımı taşıyan gerilim hatlarından, telefon
hatlarından, dikenli tellerden, metal ağırlıklı kayalardan, maden yataklarından belli uzaklıklarda kullanılmalıdır.
Bazı etki mesafe örnekleri aşağıda verilmiştir.
•
•
•
•
Yüksek gerilimli enerji hatlarından
Telefon hatlarından
Araba
Dikenli teller
55 metre,
10 metre,
15 metre,
5 metre,
69
Çocuklara Oryantiring Eğitimi • Cep telefonu
1 metre,
• Metal malzemelerden en az 1 metre
• Saat
0.5 metre,
9.4. Haritayı Pusulayla Beraber Kullanma
Resim 9
1- Haritada şu an bulunduğun yer üçgenin olduğu yer ise,
Üçgeni göbeğinin hizasına getir ve gideceğin yönü de tam karşına al.
70
2-Haritanın yönünü hiç bozmadan pusulamızın yan kenarını haritada gösterilen çizgiye teğet değdiririz.
Resim 11
3- Haritanın şeklini bozmadan bir müddet işimize yaramayacak alanlarını katlarız.
71
4-Şimdi ise en önemli adım olan pusulanın döner manyetik
ibresini haritanın kuzey çizgilerine paralel gelinceye kadar sağa veya sola yavaşça dönmektir.
Resim 13
5- Haritanın kuzeyi ile Pusulanın kuzeyi birbirine çakıştıktan
sonra ise o an vücudumuzun bulunduğu yöne doğru, pusulanın açısını da kaybetmeden hatta kendimize ilerde bir nesneyi
de kerterizde alarak ilerlemektir.
72
ORYANTİRİNGDE KULLANILAN
MALZEMELER
Kıyafet: Üzerine tam olarak oturmayan nefes alabilir ve teri
vücuttan atan kumaştan olmalıdır.
Ayakkabı: Mümkünse su geçirmez özelliği olan ve tabanı
çivili ya da zeminde kaymayacak şekilde olmalıdır.
Pusula: Haritayı yönüne oturtmak için kullanılır ve parmak
pusula tercihimizdir.
Hedef: Arazide bulmaya çalıştığımız turuncu beyaz renklerinde 30x30 ebatlarında üçgen prizmalar.
Zımba: Genellikle antrenmanlarda kullanılan uç kısımları
farklı şekildeki iğnelerden oluşan nesnelerdir.
SI (Sport Identy) Elektronik Yüzük: Federasyon yarışlarında
ve sistemi olan kulüplerin düzenlemiş olduğu özel yarışlarda
kullanılır.
Harita: Koşulacak parkuru hazırlayan kişi ya da organizasyon tarafından oryantiring dili ile çizilmiş bir alanın krokisi.
Kıyafet
73
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Pusula
Kontrol bayrağı
74
Harita
75
BASİT HEDEF YAPIMI
Şekil 28
55 x 15 ebadında karton kesilir. 15 cm den katlanır ve tekrar açılır. Daha sonra 10 santimetrelik uç kısımdan şekildeki
gibi bir kısım kesilir.
Diğer taraftan ise bu 10 santimetrelik kısmın geçebileceği
iki kesik açılır. Hedefin alt çaprazları turuncu renge boyanır.
İsteğe göre üzeri naylonla kaplanır ve ip geçecek yerleri de
açılır. 15 X 15 üçgen prizmamız hazır ( 30x 30 ölçülerinde de
yapabiliriz).
76
ORYANTİRİNG YAPILACAK ALANIN
KUŞBAKIŞI GERÇEK GÖRÜNTÜSÜ
Şekil 29
Oryantiring haritası çizilecek bölgenin uydu görüntüsü
77
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Yandaki uydu görüntüsünün oryantiring haritası
78
HEDEF BİLGİ KARTI
Hedef bilgi kartı, fener ile haritada verilen hedef ile ilgili
resmin arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışan oryantiringe has
sembollerden oluşmuş/oluşturulmuş bir karttır. Diğer bir değişle hedef bilgi kartı fenerin konduğu hedef noktasının ne olduğunu ve bu noktanın (örneğin kaya veya binanın) tam olarak
neresine fenerin konduğunu açıklamaya çalışır (IOF; 2004).
Her yarışmacı tarafından anlam karışıklığı veya çeviri hatası
olmadan daha iyi anlayabilmelerini sağlamak ve birden fazla
kategoride yarış yapılacaksa hedefin üzerine yazılan ve 31 den
başlayan kod numaralandırılması ile karışıklığı önlemek için
kullanılmaktadır.
Hedef bilgi kartının IOF (Uluslar arası Oryantiring Federasyonu) tarafından belirlediği standartları vardır. Bu standartlar
ilk olarak haritada kullanılan şekillerin hedef bilgi kartındaki
karşılığıdır. Bu karşılıkları öğrenmeyen sporcu hedef bilgi kartını da okumak da zorlanır.
Hedef bilgi kartı standart olarak belli satır ve sütunlardan
oluşmaktadır. 3 satırdan sonra kart 8 sütuna bölünür. Bu 3
satırda
–
Etkinlik başlığı
–
Kategoriler
– Parkurun kodu(ismi), uzunluğu ve tırmanılan toplam
yükseklik verilir.
Sütunlar ise hedefin bulunduğu yerin yani kontrol noktasının tam olarak arazinin neresine konduğunu ve konulan yerin
özelliklerini veren bir tablodur. Bu tablo Şekil 30’daki gibidir.
79
Sütunların açıklaması;
A- Kontrol noktası numarası
B- Kontrol noktası kodu (31 den başlar, Yarıştaki hedef sayısı kadar çıkar. İlk hedef 31 den başlayacak, yada 31 mutlaka
hedefler arasında olacak diye bir kaide yoktur. 1. Hedef 33, 2.
Hedef 47 olabilir.
C- Kontrol noktası içinde aynı özellikten hangisi (Çalılık
ama birden fazla varsa hangi çalılık)
D- Kontrol noktası özelliği
E- Görünüş ya da kontrol noktasına ait ikinci özellik
F- Özelliğin boyutları ya da iki sembolün kombinasyonları
G- Fenerin nerede bulunduğu (Doğu ucunda, güneybatı
kenarında gibi)
H- Diğer bilgiler (Hakem var, su noktası, telsiz gibi bilgiler
içerir)
Standart bir hedef bilgi kartın hazırlamak aslında biraz harita çizim programı bilmeyi gerektirir. Çünkü hedef bilgi kartı
ayarları harita çizim programının içindedir.
80
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Bizim bu spora yeni başlayanlara eğitimcilere tavsiyemiz,
hedef bilgi kartını farklı programlarla hatta manüel olarak haritanın kenarına bile elinizden geldiğince çizip, en azından 1.
Hedefin 34 kod numaralı fener, 2. Hedefin 38 kod numaralı
fener gibi olduğunu bilmesi yeterlidir. Eğitmen ayrıca hedef
bilgi kartına
gibi ifadelerle sporcunun hem hedef bilgi kartına alışmasını
sağlar, hem de hedefin bulunduğu yer hakkında biraz bilgi
vermiş olur.
Harita kenarında bulunan standart bir hedef bilgi kartı
Şekil 31’daki gibidir.
81
Bu hedef bilgi kartının yorumlanmış şekli ise Şekil 32’deki
gibidir.
82
Doğa da nasıl, haritada nasıl, hedef bilgi kartında nasıl göründüğüne ve sporcunun yorumlamasına örnek Şekil 33’de
verilmiştir.
Şekil 33
4 ve 5. Sınıf öğrencilerimizin bilmesi gereken haritanın dili
sembollerinin hedef bilgi kartındaki karşılıklarını da sizlere
Şekil 34 veriyoruz.
Sol sütün hedef bilgi kartı işaretlerini içermektedir.
83
Çocuklara Oryantiring Eğitimi KAYNAKÇA
Aksın K. (2008) Oryantiring Sporunda Kentiçi Organizasyonlar
üzerine bir inceleme, , Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi,
Ankara.
Ateş A. (2007). Türkiye’deki oryantiring sporcularının karşılaştığı temel sorunlar üzerine bir araştırma, Gazi Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı,
Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Deniz E. (2009-2010-2011). 1 Kademe Oryantiring antrenörlük kursları ders notları, Balıkesir, Adana, İstanbul, Ankara.
Güler V. (2003). Çocuklar için oryantiring eğitimi, Gazi
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor
Anabilim Dalı, Lisans Tezi, Ankara.
Güler V. (2009). Çocuklar için oryantiring eğitimi (Notlar).
IOF (International Orienteering Federation) (2007).
Competition rules for international orienteering federation, foot
orienteering events. Finland.
IOF (Uluslar arası Orienteering Federasyonu), (2000).
Orienteering (A cross-cirrucular activity), Grafica 6, İtalya.
IOF (1999). Orienteering what is that?, IOF Yayını, İsveç.
Karaca F. (2008). Oryantiring uygulamalarının ilköğretim
programlarındaki fonksiyonelliği, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı Yüksek
Lisans Tezi, Ankara.
Karaman G. (2009). O-Ringen Akademi eğitim kursu ders
notları, İsveç.
Kılınç A. (2004-2005). O-Ringen Akademi eğitim kursu
ders notları, İsveç.
Kılınç A. (2006) Silva Orienteering Camp, Çek Cumhuriyeti
85
Çocuklara Oryantiring Eğitimi Mcneill C., & Renfrew, T. (1989). Start orienteering 3, 1.
Baskı, Harwey. 5-9.
Mcneill C.,
Baskı, Harwey.
Mcneill C.,
Baskı, Harwey.
& Renfrew, T. (2003). Start orienteering 1, 2.
1-2-6-9.
& Renfrew, T. (2003). Start orienteering 2, 2.
1-6-7.
Orben, R., Gawelin, C. & Nordström, J. (1981). Course
planning, International Orienteering Federation Technical
Committee. April. 240.
http://www.britishorienteering.org.uk
http://www.orienteering.org/index.php/iof2006/News/ Ozine-4-2010-now-available
www.oryantiring.org,
(http://www.cografya.gen.tr)
http://trailblazersmtbo.wordpress.com/
86

çocuklara oryantiring eğitimi - Türkiye Oryantiring Federasyonu

Transkript

Benzer belgeler

Ders #1: Basit düzeyde rota belirleme

Oryantiring Eğitim PDF

Candy KK - MucitPanda.com

çocuk kalbi yara aldı

KidZania Nedir

TEMELB Ü Y Ü ME İ ş S im ü lasyonu O yunu KULLANIMKILAVUZU

İsmail Muzaffer ÖZBAY`ın yazısının devamı için tıklayınız.

İyi okumalar

YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN OYUN METNİ BULMA REHBERİ