burdur ili süt sığırcılığı ve özellikleri

Transkript

MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ
VETERİNER FAKÜLTESİ
BURDUR İLİ SÜT SIĞIRCILIĞI
VE
ÖZELLİKLERİ
Yrd. Doç. Dr. Özkan ELMAZ
Prof. Dr. Mustafa SAATCI
Prof. Dr. Mahiye ÖZÇELİK METİN
Zootekni Anabilim Dalı
Arş. Gör. Dr. Cevat SİPAHİ
Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim Dalı
BURDUR - 2010
Bu kitap, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü
tarafından desteklenen 0038-NAP-08 no’lu projeden derlenmiştir.
2010
MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI
ÖNSÖZ
Türkiye genelinde süt sığırı yetiştiriciliği ve süt üretimi konusunda önemli bir merkez haline
gelen Burdur ilinin sığır işletmeleri hakkında detaylı zootekni çalışmaları yapılmamıştır. Bu araştırma Burdur ilinde gelişmiş bir yapıya sahip olan sütçü sığır işletmelerinin genel özelliklerini ortaya
koymak amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma ile Burdur ili merkez ilçeye bağlı olan 52 köy ve beldenin 38
köy ve beldesine ulaşarak sığır işletmelerinin genel özellikleri hakkında anket yöntemi ve resimler
çekerek veri toplanmıştır.
Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi,
Burdur İli Tarım İl Müdürlüğü, Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği, Köy-Koop. Burdur Ziraat
Odası, Burdur Veteriner Hekimler Odası, hayvancılık sektörü ile ilgili kurum ve kuruluşlarla beraber değerlendirilerek Burdur’da sığır yetiştiriciliğinin daha karlı ve ileriye gitmesi için önemli katkı
sağlayacaktır. Bu araştırma sonuçları ilerde farklı alanlarda yapılacak bilimsel çalışmalara gerçek
anlamda veri tabanı oluşturacaktır.
Türkiye genelinde kaliteli düve yetiştiriciliği ve satışının yapıldığı bir il olarak Burdur’daki çiftliklerin mevcut durumunu tespit etmek ve tespit edilecek olan eksikliklerin Veteriner Fakültesi’nin
bilgi desteği, Burdur Tarım İl Müdürlüğü’nün saha deneyimlerinden faydalanılarak hayvancılıkla ilgili birlik ve kooperatiflerle beraber yetiştiricilere en sağlıklı bilgileri ulaştırmayı amaçlamaktadır.
Yeni kurulan üniversitemizin bilimsel projeleri desteklemek amacıyla “Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu’nu” faaliyete geçiren Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörü Prof. Gökay
YILDIZ’a teşekkürlerimi sunarım.
Bu araştırma fikrini benimle paylaşan ve deneyimlerini aktaran hocam Prof. Dr. Musfata
SAATCI’ya teşekkür ediyorum. Bu araştırma ve diğer çalışmalarda her zaman kurum desteğini esirgemeyen Burdur Tarım İl Müdürü Kadir GÜVEN’e, saha deneyimlerini ve her türlü teknik ve idari
desteğini benimle paylaşan Hayvan Sağlığı Şube Müdürü Yüksel GÜLDALI’ya çok teşekkür ederim.
Ayrıca bu araştırma kapsamında anketleri uyguladığımız köylerde beraber gezdiğimiz ve ilgilerini
esirgemeyen Burdur Tarım İl Müdürlüğü Merkez İlçe Hayvan Sağlığı Şubesi Personeli Veteriner Hekimler Mehmet KURTCEBE, Sami GÜNLÜ, Fatih İsa MERT, A. Cihan KARAVELİOĞULLARI, Ahmet Ali
TOK, Mustafa YAVUZ, Yusuf KABASAKAL, Arif ÇABUK, Dursun BAYRAM, Emin KAYASUYU. Vet. Sağ.
Tek.: Mustafa UÇAN, Suat YILDIZ, Hüseyin BABACANOĞLU, Emin DÖNMEZ, Niyazi ÖZBEK, Abdullah
KOCABAŞ, Hilmi Ender ARACI, Ercan ÇELİK ve Muhammet PALA’ya teşekkürlerimi sunuyorum.
Kitabın grafik çalışmalarını hazırlayan Grafik Tasarımcı Yasemin DURAN‘a katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
Bu kitap, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenen 0038-NAP-08 no.lu projeden derlenmiştir.
3I
Yrd. Doç. Dr. Özkan ELMAZ
Haziran, 2010
2010
İÇİNDEKİLER
Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I
İçindekiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II
Tablo listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III
Grafik listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IV
Resim listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V
Araştırma kapsamındaki köylerden fotoğraflar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VI
Özet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VII
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . VIII
1. GİRİŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
1.1 Burdur ili hakkında genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1.1. Coğrafi yapı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
1.1.2.Tarihi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
1.1.3. Toprak özellikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1.4. İklim durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.2. Tarımsal yapı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 1
1.2.1. Arazi varlığı ve dağılım durumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.2.2. Tarım arazilerinin kullanım şekillerine göre dağılımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.3. Burdur ili hayvancılık yapısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.4. Literatür bilgisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2. GEREÇ ve YÖNTEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
2.1. İstatistiki analizler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3. BULGULAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
3.1. İşletmelerin demografik bilgileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
3.2. İşletmelerin barınak ve çevre düzenlemesi ile ilgili bilgiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
3.3. İşletmelerdeki bakım-besleme yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
3.4. İşletmelerdeki sağım yöntemleri ve süt verim düzeyleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
3.5. Çiftlik yönetimi. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51
4. SONUÇ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
5. KAYNAKLAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .60
II
2010
TABLO LİSTESİ
Tablo 1. Burdur ilinde hayvansal ürünler ve üretim miktarları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Tablo 2. Burdur ili kooperatif/birlik ve ortak sayısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Tablo 3. Burdur ili merkez ilçe sığır varlığı (2008). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Tablo 4. Araştırma kapsamında veri alınan Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve
beldelerin isimleri, mevcut hayvan sayıları, anket uygulanan işletmelerdeki
sığır sayısı, anket uygulanma oranı ve incelenen işletme sayısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
Tablo 5. Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki süt sığırı işletmelerinin
özellikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Tablo 6. İşletmelerin demografik bilgileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Tablo 7. Tarımsal üretim bilgileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Tablo 8. Ekimi yapılan yem bitkilerinin çeşidi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
Tablo 9. Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üyelik durumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
Tablo 10. Barınak tipleri ve ahır taban yapısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Tablo 11. Barınaklarının büyüklüğü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Tablo 12. Pencere, baca alanları ve dezenfektan kullanımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Tablo 13. Buzağıların barınma durumu ve gübre temizleme sistemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Tablo 14. Buzağılarda altlık kullanımı ve doğum yapacak ineklerin barınma durumu. . . . . . . .35
Tablo 15. Yem temin yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
Tablo 16. Bakım-besleme yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .39
Tablo 17a. Verilen kaba yem türü, işletme sayısı, oranı ve miktarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Tablo 17b. Verilen kaba yem türü, işletme sayısı, oranı ve miktarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 42
Tablo 18. Buzağı bakımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Tablo 19. Buzağı besleme yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Tablo 20. Sağım yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .49
Tablo 21. Çiftlik yönetimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Tablo 22. Bilgi temin yeri. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53
Tablo 23. 2008 yılında doğum, ölüm ve suni tohumlama parametreleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
III
2010
GRAFİK LİSTESİ
Grafik 1. Süt sığırı işletmelerinde işletme başına düşen sığır ve sağmal inek sayısı. . . . . . . . . 18
Grafik 2. İneklere verilen konsantre ve kaba yem miktarları (hayvan/kg/gün). . . . . . . . . . . . .19
Grafik 3. İşletme sahiplerinin eğitim durumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Grafik 4. Tarımsal üretim bilgileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Grafik 5. Barınak tipleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Grafik 6. Barınakların tabanı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Grafik 7. Barınaklarda dezenfektan kullanımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Grafik 8. Buzağıların barınma durumları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Grafik 9. Buzağı altlık kullanımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Grafik 10 a. Verilen kaba yem türü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Grafik 10 b. Verilen kaba yem türü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Grafik 11. Buzağılara süt verilme şekli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Grafik 12. Buzağıların yeme başlama zamanı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Grafik 13. Sağım şekilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Grafik 14. Bilginin temin yeri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Grafik 15. Gebelik başına tohumlama sayısı ile ilk tohumlama yaşı bilgileri. . . . . . . . . . . . . . .56
IV
2010
RESİM LİSTESİ
Resim 1. Kapalı-serbest gezinmeli barınak örneği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
Resim 2. Tamamen kapalı-sabit bağlamalı barınak örneği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Resim 3. Yarı açık- serbest gezinmeli barınak örneği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
V
2010
ARAŞTIRMA KAPSAMINDAKİ KÖYLERDEN FOTOĞRAFLAR
Ziyaret edilen işletmelerden örnek resimler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
AKYAKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62
AKYAYLA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63
AZİZİYE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64
BAŞMAKÇI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
BAYINDIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
BÜĞDÜZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67
ÇATAĞIL (İNSUYU). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
ÇENDİK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69
ÇİNE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
GÖKÇEBAĞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71
HACILAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
HALICILAR (SALA). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
KARACAÖREN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
KARAÇAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75
KARAKENT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
KARTALPINAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
KAYAALTI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
KAYIŞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79
KOCAPINAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80
KOZLUCA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81
KÖKEZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82
KUMLUCA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83
KURUÇAY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84
MERKEZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85
TAŞKAPI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86
ULUPINAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87
YARIKÖY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88
YASSIGÜME. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89
YAYLABELİ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
YAZIKÖY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
YEŞİLDAĞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92
VI
2010
Burdur İli Süt Sığırcılığı ve Özellikleri
Özet
Bu çalışma Türkiye’de önemli süt üretim potansiyeline sahip olan Burdur ili süt sığırcılık
işletmelerinin mevcut durumunu ortaya koymak amacıyla merkez ilçeye bağlı toplam 52 köy ve beldenin 38’ini kapsamıştır. Araştırmanın verileri işletmelerde yönetici konumunda olan çiftçilerle yüz
yüze yapılan anketlerden elde edilmiştir. Ayrıca işletmelerin bütün özellikleri fotoğraf makinesi ve
dijital kameraya kaydedilmiştir. Veri alınan 38 köyün 2008 yılı hayvan sayısı toplam 43.025 baştır. Bu
araştırma kapsamında aynı köylerde yapılan anket sayısı (işletme sayısı) 677 ve bu işletmelerdeki
mevcut sığır sayısı 7.638’dir. Bu araştırmada veri alınan köylerdeki sığır sayısı bu köylerdeki mevcut
toplam sığır sayısının %17,8’sine denk gelmektedir.
Araştırmanın yapıldığı 38 köyde genel olarak her işletmeye düşen ortalama sığır sayısı 11,3,
işletme başına düşen ortalama sağmal inek sayısı ise 5,9 şeklinde tespit edilmiştir. Araştırmadan
elde edilen bazı önemli veriler örneğin; konsantre yem miktarı (inek/kg/gün), kaba yem miktarı
(inek/kg/gün), buzağıların sütten kesim yaşı (gün), ortalama süt verimi (lt/gün), kuruya çıkarma yaşı
(ay), ilk tohumlama yaşı’nın (ay) ortalaması ve standart sapması sırasıyla 7,0±2,3; 9,1±5,2; 87,4±13,2;
18,7±5,0; 6,7±0,5 ve 17,0±1,0 olarak belirlenmiştir.
Sığır işletmelerinin hayvancılık örgütlenmesi incelendiğinde 302 (%44,6) işletmenin Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üye olduğu tespit edilmiştir. İncelenen 677 işletmenin
184’ünün (%27,2) yarı açık-serbest gezinmeli ahır, 142’sinin (%20,9) kapalı-serbest gezinmeli ahır
ve 351 (%51,9) işletmenin ise kapalı-sabit bağlamalı ahırlardan yapıldığı saptanmıştır. Tespit edilen 3 farklı ahırın ortalama büyüklükleri (m2) ise yarı açık-serbest gezinmeli ahırlar, kapalı-serbest
gezinmeli ahırlar ve kapalı-sabit bağlamalı ahırlar için sırasıyla 305±217, 120±68 ve 78±51 m2’dir.
Buzağılara süt verilme şekli 659 işletmede (%97,4) biberon vasıtasıyla, 9 işletmede (%1,3) kendisi
emerek ve 9 işletmede (%1,3) ise kova yoluyla verildiği tespit edilmiştir.
Sağım şekli incelendiğinde 628 işletmenin (%92,8) seyyar makineyle sağım, 29 işletmenin
(%4,3) elle sağım ve 20 işletmenin (%3) sağım ünitesinde sağım işini gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Makine ile sağım yapan işletmelerde makine temizleme sıklığı 407 işletmede (%62,8) her
sağımdan sonra, 207 işletmede (%31,9) günde bir, 32 işletmede (%4,9) iki günde bir ve 2 işletmede
(%0,3) ise ayda bir makine temizliği yapıldığı tespit edilmiştir.
Genel olarak yetiştiricilerin (649 işletmenin, %95,9), hayvanların durumlarını takip etmek
amacıyla işletmelere özgü kayıt sistemi tutmadıkları tespit edilmiştir. Bununla beraber işletmelerde hayvanlara düzenli Veteriner Hekim kontrolü yapılmadığı da tespit edilmiştir. Bilgi desteği
konusunda sadece 192 işletmenin (%28,4) bilgi desteği aldığı belirlenmiştir.
Bu araştırma Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki sığır işletmeleri hakkında
önemli bir veri tabanı oluşturması açısından önemli bir çalışmadır.
Anahtar Kelimeler: Burdur, süt sığırı, işletme yapısı, üretim özellikleri, yönetim uygulamaları
VII
2010
Dairy Cattle in Burdur Province and Their Traits
Abstract
This research was carried out to determine the present situation and the possibility of improvement of dairy farms in Burdur which has an important potential for milk production in Turkey.
For analysis, 677 farms from the Burdur center have been selected by using random sample. Research data has been obtained from the person in charge of the enterprises with a questionnaire. Additionally housing conditions of the animals were recorded with a camera. Data taken 38
villages, the number of livestock is 43,028 totally in 2008. Under this research, the number of surveys in the same villages (number of dairy cattle farming) is 677 and the numbers of cattle in these
farming are currently 7,638. In this study, the number of cattle in the village of data received, 17.8%
of the current total number of cattle in all villages.
In 38 villages, research conducting, the average number of cattle in every enterprise is 11.3
and the average number of cow has been identified as 5.9 for each cattle farming. Some properties
obtained from study; concentrate feed intake (cow / day / kg), roughage intake (cow / day / kg), calves of weaning age (days), average milk yield (l/day ), dry out age (months), the first insemination
age (months) and their mean and standard deviation are determined as 7,0±2,3; 9,1±5,2; 87,4±13,2;
18,7±5,0; 6,7±0,5 and 17,0±1,0 respectively.
When the organization of the dairy cattle examined, it was detected that 302 (44.6%) of cattle
farming are a member of Burdur Province Cattle Breeders’ Association. It is determined that 184
(27.2%) of 677 cattle farming were built free - stall barn, 142 of them (20.9%) closed-free range style
and 351 (51.9%) tie – stall barn. The average size of 3 different style; free - stall barn, closed-free
range style and tie – stall barn cattle farming were 305±217, 120±68 and 78±51 m2 respectively. In
659 of cattle farming (97.4%), calves are fed with milk by bottle shape, in 9 of cattle farming (1.3%)
calves drink milk themselves by sucking their mother and in 9 of cattle farming (1.3%) calves drink
milk from bucket.
When milking method analysed, it’s determined that 628 (92.8%) cattle farming use portable
milking machine, 29 cattle farming (4.3%) use hand milking and 20 cattle farming (3%) use milking
unit for milking. In cattle farming using portable milking machine, the frequency of cleaning machinery for 407 (62.8%) of them, after every milking, for 207 (31.9%) of them after every day, for 32
(4.9%) of them for every other day and for two (0.3%) of them after every month.
It’s determined that breeders usually don’t tent to keep cattle farming records (in 649 cattle
farming, 95.9%) to follow the status of animals. The same way, it’s determined that, in dairy cattle
farming regular veterinarian control wasn’t performed. It’s determined, only in 192 (28.4%) cattle
farming, breeders take information support.
This research is important for creating important database about dairy cattle farming in
Burdur province and central district and towns and villages.
Key Words: Burdur, dairy cattle, farm demography, production trait, management practices
VIII
v
2010
1. GİRİŞ
1.1. Burdur ili hakkında genel bilgi
1.1.2. Coğrafi yapı
Burdur ili GüneyBatı Anadolu Göller Bölgesindedir. Doğu ve Güneyinde Antalya, Güney Batısında Denizli, Kuzeyinde ise Afyon ve Isparta illeri bulunmaktadır. Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında Batı geçit Bölgesinde yer alır. 37o 10’-39o 20’ Kuzey Enlemleri ile, 29o 35’-50o 25’ Doğu
Boylamları arasındadır. İlin yüzölçümü 7.135 km2 olup, bunun 296 km2 ’sini su satıhları oluşturmaktadır. Aksu Irmağı ile sınır olan ilde ortalama rakım 1.000 m dolayındadır.
1.1.3.Tarihi
Burdur adı, bir iddiaya göre Bizans döneminde buraya “Polydorion” denilmesinden, başka
bir iddiaya göre Göl kenti anlamına gelen “Limonobria” sözcüğünden türemiştir. Diğer bir rivayete
göre de “Burada dur” sözcüğü zamanla “Burdur”a dönüşmüştür. Burdur ili Neolitik Çağa kadar
inen zengin tarihi içinde birçok yerleşime ev sahipliği yapmıştır. Çeşitli kaynaklar ve çevrede görülen arkeolojik kalıntılar bu uzun geçmişin safhalarına işaret ederler. Nitekim neolitik çağa ait
yerleşimlerin görüldüğü Hacılar Köyünden başlayarak M.Ö.17 yüzyıla kadar uzanan ve Asur Ticaret
Kolonileri Çağı adıyla anılan devreye ait eserlerin bulunduğu Düğer Köyü ve Yarışlı Gölü kıyıları İlin
tarihinin aydınlatılması bakımından büyük önem taşımaktadır. İl topraklarının büyük bir kısmı antik
Pisidia Bölgesinin sınırları içindedir. 1071 Malazgirt Savaşından sonra Türkmenlerden Kınalı Aşireti
Burdur’a yerleşmiştir. Daha sonra Hamitoğulları Beyliğinin idaresine giren Burdur, 1391’de Anadolu
Beylerbeyliği merkezi olan Kütahya’ya bağlanmıştır. I. Dünya Savaşı sonrasında Burdur, Kuvayi Milliye Teşkilatı çalışmalarını uzun süre bağımsız yürüttüyse de Sivas Kongresinden sonra Anadolu ve
Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyetine bağlanmıştır. Burdur Sancağı Cumhuriyetle birlikte İl olmuştur.
1.2.4. Toprak Özellikleri
İl arazisi farklı jeolojik zamanlara ait formasyonların biraraya geldiği karışık bir yapıya sahiptir. İkinci jeolojik zamandan önce Tetis jeosenklinal sahası içinde kalmış olan arazisi Alp Orijinezi
ile ikinci üçüncü ve dördüncü görünümünü kazanmıştır. İl arazisinde yaygın olarak görülen formasyonlar, Meteozik ve Tersiyerin muhtelif devirlerine aittir. İlde bulunan toprak grupları arasında ilk
sırayı kahverengi orman toprakları almakta ve bunu sırasıyla kireçsiz kahverengi orman toprakları
ile kestane renkli topraklar izlemektedir.
1.2.5. İklim Durumu
İlde iklim genellikle kışları soğuk ve yağışlı, yazları sıcak ve kuraktır. İç Anadolu, Akdeniz ve
Ege Bölgeleri arasında geçit iklimi özelliğine sahiptir. Yıllık yağışın büyük bir bölümü kış aylarında
yağmur ve kar şeklindedir.
1.2. Tarımsal Yapı
1.2.1. Arazi Varlığı ve Dağılım Durumu
Burdur ilinin toplam arazi varlığı 713.500 hektardır. Bu arazi varlığının ancak %29,41’i tarım
arazisi olarak kullanılabilmektedir.
1.2.2. Tarım Arazilerinin Kullanım Şekillerine Göre Dağılımı
Burdur ilinin tarım arazilerinin %70,35’i tarla bitkileri (hububat, bakliyat, sanayi ve yem bitkileri) yetiştiriciliğinde, %10,32’si bağbahçe olarak kullanılmakta, %4,35’i ise nadasa bırakılmaktadır.
%14,98’i tarıma elverişli olduğu halde ekilip dikilmeyen alandır.
1
2010
1.3. Burdur ili hayvancılık yapısı
Burdur ilinde büyükbaş hayvanların %98’i kültür ırkı olup işletme tipi genelde aile hayvancılığı şeklindedir. Ortalama süt verimleri bir laktasyonda 6.000 lt civarındadır. Burdur ilinde genelde süt sığırcılığı yapılmakta olup Holstein ırkı sığırlar yetiştirilmektedir. Toplam 29.764 işletmede 133.735 büyükbaş hayvan mevcuttur. İşletme başına düşen hayvan sayısı 5’tir. Bu işletmelerin
%66’sında hayvan sayısı 5 baş ve altında, %14’ünde 5 ile 10 baş arasında olup %20’sinde ise hayvan
sayısı 11 başın üzerindedir. Burdur ilinde sığırlardan elde edilen süt üretimi 250.000 ton/yıl, et üretimi 5.000 ton/yıl’dır. Üretilen sütün sadece %20’si Burdur’da işlenirken geri kalan %80’lik kısmı ise
il dışında işlenmektedir.
Tablo 1. Burdur ilinde hayvansal ürünlerin üretim miktarları
2001
234.426
3.179
4
1.500
310
551
97.982.500
2002
219.049
2.979
4
1.500
234
692
58.880.080
2003
243.423
2.779
9
1.231
248
622
56.036.700
2004
210.000
3.611
142
2.569
334
592
54.445.290
2005
214.573
5.842
110
1.228
275
730
57.637.800
Burdur Tarım İl Müdürlüğü, 2007
Tablo 2. Burdur ili kooperatif/birlik ve ortak sayısı
Kooperatifler
Adet
Ortak Sayısı
Tarımsal Kalkınma
112
15.513
Sulama
113
19.298
Su Ürünleri
7
346
Pancar Ekicileri
1
73.090
TOPLAM
233
108.247
Birlikler
Adet
Ortak Sayısı
Ziraat Odaları
4
38.507
Tarım Kredi Kooperatifleri
28
20.205
Üretici Birlikleri
2
74
Köy-Koop.
1
211 (Kooperatif)
Burdur İli Damızlık Yetiştiricileri Birliği
1
5000
Burdur İli Arı Yetiştiricileri Birliği
1
40
TOPLAM
37
61.237
2
2010
Tablo 3. Burdur ili merkez ilçe sığır varlığı (2008)
Köy veya Belde Adı
1
AKSU
2
Mevcut
Büyük Baş Sayısı
Mevcut
Büyük Baş Sayısı
11
27
KAPAKLI
100
AKYAKA
1.160
28
KARACAÖREN
10
3
AKYAYLA
410
29
KARAÇAL
730
4
ASKERİYE
1.850
30
KARAKENT
785
5
AZİZİYE
715
31
KARTALPINAR
300
6
BAŞMAKÇI
445
32
KAVACIK
305
7
BAYINDIR
650
33
KAYAALTI
1.760
8
BEREKET
330
34
KAYIŞ
1.700
9
BEŞKAVAK
130
35
KOCAPINAR
1.010
10
BOĞAZİÇİ
200
36
KOZLUCA
2.450
11
BOZLAR
130
37
KÖKEZ
345
12
BÜĞDÜZ
2.810
38
KUMLUCA
415
13
CİMBİLLİ
165
39
KURUÇAY
740
14
ÇALLICA
1.520
40
MÜSLÜMLER
505
15
ÇATAĞIL (İNSUYU)
1.941
41
SARIOVA
30
16
ÇENDİK
590
42
SOĞANLI
250
17
DÜĞER
1.465
43
SULUDERE
710
18
ERİKLİ
90
44
TAŞKAPI
985
19
GÖKÇEBAĞ
1.525
45
ULUPINAR
90
20
ÇİNE
935
46
YAKAKÖY
210
21
GÜNALAN
505
47
YARIKÖY
1.550
22
GÜNEYYAYLA
290
48
YASSIGÜME
1.750
23
HACILAR
1.215
49
YAYLABELİ
295
24
HALICILAR (SALA)
1.120
50
YAZIKÖY
25
İĞDELİ
585
51
YEŞİLDAĞ
26
İLYAS
1.265
52
MERKEZ
8.000
TOPLAM
49.100
1.950
73
3
2010
1.4. Literatür bilgisi
Türkiye’de hayvansal üretimle ilişkili sektör ve alanlarda, hayvancılıkta yaşanan değişim
sürecini destekleyen veya destekleyecek birçok gelişme yaşanmaktadır. Örneğin bilgi toplama ve
değerlendirme teknolojileri kolay kullanılabilir ve görece ucuz bulunabilir hale gelmiştir. Türkiye
İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2008 yılı verilerine göre Türkiye’de sığır varlığı 10.946.239 baştır. Bunun %32,5’i kültür ırkı, %40,7’si kültür melezi, %34,5’i yerli ırklardan oluşmaktadır. Süt üretimi %90
oranında ineklerden sağlanmaktadır. Sağmal inek sayısı 2008 yılında 4.111.683 baş olup, bu ineklerden elde edilen süt miktarı 11.286.598 tondur (Anonim, 2008a). Başta Burdur olmak üzere bölgede
süt verimi yüksek kültür ırkı sığırların yetiştirilmesi gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Hayvancılığın,
özellikle de süt sığırcılığının gelişmesinde, Burdur ilinde süt sığırcılığı ile uğraşan işletmelerin son
yıllarda üretici birlikleri ya da kooperatifler kurarak örgütlenme faaliyetlerine hız vermeleri etkili
olmuştur (Çelik, 2002). Burdur ili merkez ilçeye bağlı birimlerde yaklaşık olarak 9.000 süt sığırı işletmesi mevcuttur. Bu işletmelerin %66’sında hayvan sayısı 5 baş ve altında, %14’ünde 5 ile 10 baş
arasında olup %20’sinde ise hayvan sayısı 11 başın üzerindedir (Anonim, 2008b).
Sığırcılığın geliştirilmesi amacıyla 1987–1995 yılları arasında yurt dışından Türkiye’ye
280.000 başa yakın damızlık düve ithal edilmiş ancak damızlık hayvan ithalinden beklenen yararlar
sağlanamamıştır. Devlet kredisi ile satın alınan damızlıkların %80’i, yetiştiricilerin eğitimsiz, yetiştirme koşullarının (bakım, besleme ve barındırma koşulları) elverişsiz olması ve makro ekonomik
şartlardan dolayı ikinci doğumlarını gerçekleştiremeden kasaplık edilmiştir (Anonim, 2004). Akkaş
(2007), Burdur ili merkezinde yetiştirilen Siyah Alaca sığırlara ait bazı süt ve döl verim özellikleri
ile bu özellikler üzerine çevre faktörlerinin etkisini incelediği çalışmasında Burdur ili için elde edilen verim değerlerinin Türkiye şartlarında kabul edilebilir düzeyde olduğunu saptamıştır. Bununla
beraber, yetiştiricilerin sığırcılıkta sürü idaresi konusunda bilgi düzeylerinin artırılması ile bakım
ve besleme şartlarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini bildirmiştir. Erdoğan ve ark., Kars
İlindeki süt sığırı çiftliklerinin karakteristiği ve üretim özelliklerinin belirlenmesi amacı ile yaptıkları
araştırmada bazı uygulamaların (altlık olarak hayvan gübresi kullanılması, doğum bölmelerinin yaygın kullanılmaması, içme sularının derelerden temin edilmesi ve otlakların ortak kullanımı) hayvan
sağlığı açısından ciddiye alınmasını gerektirecek sonuçlar doğurabileceğini bildirmişlerdir. Adana
İlinde süt sığırcılığı faaliyetinde bulunan işletmelerde yapılan çalışmada özellikle büyük süt sığırcılığı işletmelerinde kârlılığın çok daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada, ekonomik açıdan
işletmelerin büyümesini özendirici politika tedbirlerinin alınması önerilmiştir. Ancak sosyal açıdan,
küçük ölçekli işletmelerin de yaşamasının gerekliliği vurgulanmıştır. Bu durumda küçük işletmelerde kârlılığın yükseltilmesine yönelik çalışmaların yapılmasının yararlı olacağı ifade edilmiştir (Şahin
ve ark., 2001).
Sığır yetiştiriciliğinde en önemli çevre koşullarından birisi barınakların durumu ve uygun
barınak tipinin seçimidir. Yapılan bilimsel çalışmalar, çevresel faktörlerin sütçü ineklerin sağlık
ve performansı üzerinde önemli etkileri olduğunu ortaya koymuştur (Radostits ve ark. 1994). Süt
ineklerini etkileyen çevre şu şekilde sınıflandırılabilir: Binalar dışındaki bir dış çevre ve bina içinde
etkilendikleri bir iç çevre. Dış çevre; bölgesel çevre (iklim, coğrafik özellikler, tarım politikaları ve
çiftçilik gelenekleri) ve lokal çevreden (arazi yapısı, doğal barınaklar ve otlaklar) oluşmaktadır. İç
çevre ise sürünün genel çevresi ( barınak, havalandırma, sıcaklık, yem kalitesi, su kalitesi ve genel
sağlık bilgisi), sürünün özel çevresi (durak yerinin dizaynı, yataklık malzemeleri, yer döşemesi, yem
dağıtımı ve gübreyi uzaklaştırma) ve sağım yeri (sağımla ilgili idare ve sağım malzemeleri) gibi yapılardan oluşmaktadır. Süt sığırcılığı işletmelerinin başarısında önemli olan kriterlerin başında hayvan materyali gelmektedir. Bir işletmenin kapasitesi, çalışılan hayvan sayısı, ahır kalitesi, üreticinin
tecrübe ve eğitimi, kullanılan işgücü kalitesi ve sayısı, rasyondaki kesif yem miktar ve bileşimi gibi
faktörler de süt sığırcılığı işletmelerinin organizasyon kalitesini ifade etmektedir. Hayvan materyali
ve yönetim kalitesi sonucunda ortaya konulan faaliyet birimlerinin üretim değeri ve işletmenin tarımsal geliri önemli ekonomik başarı kriterlerindendir (Yavuz ve ark., 2003; Topçu, 2004).
4
2010
Bu çalışma Burdur ilinde gelişmiş bir yapıya sahip olan süt sığırı işletmelerinin genel özelliklerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Şimdiye kadar süt sığırı işletmeleri hakkında ilde hiçbir
zootekni çalışması yapılmamıştır. Bu araştırma ile Burdur ili merkez ilçeye bağlı olan 52 köyün 38
köyüne ulaşarak sığır işletmelerinin genel özellikleri hakkında anket yöntemi ile veri toplanmıştır.
Türkiye genelinde kaliteli düve yetiştiriciliği ve satışının yapıldığı bir il olarak Burdur’daki çiftliklerin
daha da geliştirilmesi ve tespit edilecek olan aksaklıkların giderilmesi amacıyla Veteriner Fakültesi,
Burdur Tarım İl Müdürlüğü, Burdur Köy-Koop., Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği, Burdur
Ziraat Odası, Burdur Veteriner Hekimler Odası ve hayvancılık sektörü ile ilgili yetkililerle ortak çalışmalar yapılacaktır.
5
2010
2. GEREÇ ve YÖNTEM
Burdur ili merkez ilçeye bağlı belde ve köylerde süt sığırı yetiştiriciliği yapan hayvancılık
işletmelerinin genel yapısının incelendiği bu araştırmanın ana materyalini söz konusu işletme sahipleri veya yetkili kişiler ile birebir anket yaparak ve işletmelerin fotoğrafı çekilerek elde edilen
veriler oluşturmuştur. Sosyo-ekonomik çalışmalarda sıkça kullanılan ve bilimsel bir yöntem olan
“Örnekleme ve Anket” yoluyla da kabul edilebilir hata ve güvenilirlik sınırı içerisinde gerekli verilerin
derlenmesi mümkün olmaktadır. Bu araştırmanın verileri 17 Ekim 2008 ile 20 Aralık 2008 ve 9 Mart
2009 ile 30 Nisan 2009 tarihleri arasında aşağıda isimleri yazılan 38 köy ve beldeden toplanmıştır.
Köy ve belde isimleri harf sırasına göre aşağıdaki gibi sıralanmıştır.
AKSU, AKYAKA, AKYAYLA, AZİZİYE, BAŞMAKÇI, BAYINDIR, BÜĞDÜZ, ÇATAĞIL(İNSUYU),
ÇENDİK, ÇİNE, DÜĞER, GÖKÇEBAĞ, HACILAR, HALICILAR (SALA), İĞDELİ, İLYAS, KARACAÖREN,
KARAÇAL, KARAKENT, KARTALPINAR, KAYAALTI, KAYIŞ, KOCAPINAR, KOZLUCA, KÖKEZ, KUMLUCA, KURUÇAY, MÜSLÜMLER, SARIOVA, SULUDERE, TAŞKAPI, ULUPINAR, YARIKÖY, YASSIGÜME, YAYLABELİ, YAZIKÖY, YEŞİLDAĞ, MERKEZ
Anket uygulanan bilimsel çalışmalarda alınan verilerin güvenilir olması çok önemli bir faktördür. Bu araştırmada, yetiştiricilerden doğru veri alma süreci Burdur Tarım İl Müdürlüğü Hayvan
Sağlığı Şube Müdürlüğü ile beraber koordine edilmiştir. Burdur İli Tarım İl Müdürlüğünün her yıl
sığırlara uyguladığı şap aşısı nedeniyle yılda 2 kez bütün köylerdeki sığır işletmeleri aşı kapsamında ziyaret edilmektedir. Bu kapsamda çalışmada görev alan araştırıcılar anket uygulamak için şap
ekibini takip ederek köylere gitmişlerdir. Köylerde aşı yapan Tarım İl Müdürlüğü yetkilileri takip
edilerek her işletmeden en sağlıklı şekilde anket sorularına cevap aranarak veriler toplanmıştır.
Bu araştırma kapsamında anket uygulanacak olan merkez ilçeye bağlı 52 köy ve belde de
2008 yılı itibariyle 49.100 civarında sığır mevcudu vardır. Araştırma, toplam 38 köy ve beldede olmak
üzere toplam 677 sığır işletmesine bağlı 7.638 sığırı kapsamıştır. Araştırma kapsamında veri alınan
Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerin isimleri, mevcut hayvan sayıları, anket uygulanan
işletmelerdeki sığır sayısı, anket uygulanma oranı ve incelenen işletme sayısı Tablo 4’te gösterilmiştir.
Anket uygulanan 38 köyün 2008 yılı hayvan sayısı toplam 43.025, bu araştırma kapsamında
aynı köylerde yapılan anket sayısı ise 677’dir. Bu işletmelerde 7.638 sığıra ulaşılmıştır. Araştırmada
anket uygulanan işletmelerdeki sığır sayısı köylerdeki sığır sayısının %17,8’lik kısmına denk gelmiştir.
Veri almak amacıyla oluşturulmuş olan anket formu 5 temel başlıktan meydana gelmiştir.
A. İşletmenin demografik bilgileri
B. İşletmenin barınak ve çevre düzenlemesi ile ilgili bilgiler
C. İşletmedeki bakım-besleme yöntemleri
D. İşletmedeki sağım yöntemleri
E. Çiftlik yönetimi
Araştırma boyunca köylerde yaptığımız incelemelerde ve aldığımız verilerde özellikle işletmelerin barınak tipini sınıflandırırken klasik sınıflandırmadan farklı barınak tipleri tespit edilmiştir.
Bu araştırmada anketin 14. sorusunda yer alan barınak tipinin daha da net anlaşılması için aşağıda
her barınak tipini tanımlayan örnek resimler yer almaktadır (Resim 1, 2, 3). Araştırmanın yapıldığı köylerde yetiştiricilerle yapılan yüzyüze anketlerden alınan cevaplarda özellikle kapalı-serbest
gezinmeli diye tanımlanan barınak sisteminde hayvanların akşam ve soğuk günlerde kapalı ahırda,
gündüzleri ise devamlı dışarıda bulunduklarını ifade etmişlerdir.
Bu araştırmada kullanılan ve yetiştiricilere sorulan “soru anket formu” aşağıda verilmiştir.
2.1. İstatistiki analizler
Araştırma kapsamındaki veriler için, kıyaslama ve karşılaştırmaya yönelik istatistiki analizler kullanılamamıştır. Elde edilen veriler tanımlayıcı istatistik parametrelerle ve yüzde olarak sunulmuştur. Bu işlemler Minitab ve Excel programları kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
6
2010
Resim 1. Kapalı-serbest gezinmeli barınak örneği
7
2010
Resim 2. Tamamen kapalı-sabit bağlamalı barınak örneği
8
2010
Resim 3. Yarı açık- serbest gezinmeli barınak örneği
9
2010
T.C.
MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ
VETERİNER FAKÜLTESİ
ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI
BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ YÖNETİM BİRİMİ
Proje No: 0038 NAP-08
Proje Konusu: “Burdur İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Mevcut Durumunun Belirlenmesi”
Proje ekibi:
Yrd. Doç. Dr. Özkan ELMAZ (Proje yürütücüsü)
Doç. Dr. Mustafa SAATCI (Yardımcı Araştırıcı)
Prof. Dr. Mahiye ÖZÇELİK METİN (Yardımcı Araştırıcı)
Arş. Gör. Cevat SİPAHİ (Yardımcı Araştırıcı)
BURDUR İLİ SÜT SIĞIRCILIK İŞLETMELERİNE AİT SORU SURVEY FORMU
İşletme No
İşletme sahibi
İl
Köy / Mah
Telefon
: :
:
:
:
Tarih :
İlçesi :
A. İŞLETMENİN DEMOGRAFİK BİLGİLERİ
1. Aile üyelerinin sayısı: …………..…………..…………..…………..…………..…………..…………..…………......
2. Ne kadar süredir sığır yetiştiriciliği yapıyorsunuz? ………………………..…………..…………..…………..
3. Bu işletmenin günlük işleri ile sadece siz mi uğraşıyorsunuz?
Evet ‫ﬦ‬
Hayır ‫ﬦ‬
Diğerleri: .................................
4. Sizden başka hayvanların bakımı ile ilgilenen var mı?
Evet ‫ﬦ‬
Hayır ‫ﬦ‬
5. Cevabınız evet ise kim ilgileniyor?
Aileden biri ‫ﬦ‬
İşçi ‫ﬦ‬
6. Çalışanların eğitim durumu :
İlkokul
Ortaokul
Lise
Üniversite
7. Sürü kompozisyonu:
Irk
Erkek
Dişi
BUZAĞI (0 - 6 aylık)
DANA (7-15 aylık)
SAĞMAL İNEK
TOPLAM
*Genel olarak Holstein ırkı kabul edilecektir. Farklı olanlar belirtilecektir.
10
TOPLAM
2010
8. İşletmenizde sığırdan başka hayvan yetiştiriyor musunuz?
Koyun..........
Keçi..........
At..........
Kedi-Köpek..........
Kanatlı..........
9. İşletme sahibi tarımsal üretim yapıyor mu?
1 - 10 Dönüm
11 - 30 Dönüm
31 - 50 Dönüm
51 Dönüm ve Yukarısı
10. Hayvanların ihtiyaç duyduğu yem bitkisi üretimi yapılıyor mu?
11. Var ise ekimi yapılan yem bitkileri:
Arpa ‫ﬦ‬
Mısır ‫ﬦ‬
Yonca ‫ﬦ‬
Fiğ ‫ﬦ‬
Korunga ‫ﬦ‬
Çavdar ‫ﬦ‬
12. Herhangi bir birliğe üye misiniz?
13. Cevap evet ise birliğin adı.
Damızlık Yetiştiriciler Birliği ‫ﬦ‬
Köy-Koop. ‫ﬦ‬
11
Diğerleri (Adı yazılacak) ‫ﬦ‬
2010
B. İŞLETMENİN BARINAK VE ÇEVRE DÜZENLEMESİ İLE İLGİLİ BİLGİLER
14. Barınak tipi
Açık sistem ‫ ﬦ‬Kapalı sistem ‫ ﬦ‬Yarı açık sistem ‫ ﬦ‬Serbest ‫ ﬦ‬Sabit bağlamalı ‫ﬦ‬
15. Ahırlarınızın tabanı neyden yapılmıştır.
Taş ‫ﬦ‬
Toprak ‫ﬦ‬
Diğerleri ...............
Beton ‫ﬦ‬
16. Burada ne tür bir altlık kullanıyorsunuz?
Hiç bir şey ‫ ﬦ‬Saman‫ ﬦ‬Gübre‫ ﬦ‬Kuru ot ‫ ﬦ‬Talaş ‫ ﬦ‬Tahıl sapı ‫ ﬦ‬Diğerleri .....
17. Barınma döneminde ahırınızda yataklık kullanıyor musunuz ?
Hayır ‫ ﬦ‬
Bilmiyorum ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
18. Haftada kaç defa kirlenmiş yataklığı değiştiriyorsunuz ?
1 ‫ ﬦ‬2 ‫ ﬦ‬3 ‫ ﬦ‬4 ‫ ﬦ‬5 ‫ ﬦ‬6 ‫ ﬦ‬7 ‫ ﬦ‬Diğer ...................
19. Yataklık kullanılmıyorsa ne kadar sıklıkla hayvanların altını temizliyorsunuz?
............................................................................................................................
20. Ahırınızda havalandırma bacası bulunuyor mu?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
21. Kaç adet havalandırma bacası var ve bunlardan birinin çapı kaç santimetredir?
...............adet
..................cm
22. Ahırlarınız büyüklüğü ne kadardır?
1. Ahır ......x......x......m 2. Ahır ......x.......x......m
23. Ahırınızda kaç adet pencere var ve bunların büyüklüğü kaç cm2 dır?
...............adet
.........x........ cm2
24. Sığırlarınızı yılın hangi ayları arasında içerde barındırıyorsunuz?
Başlama ayı .............. Bitiş ayı ....................
25. Yılda kaç defa ahırınızda genel temizlik yapıyorsunuz ?
1 ‫ ﬦ‬2 ‫ ﬦ‬3 ‫ ﬦ‬4 ‫ ﬦ‬5 ‫ ﬦ‬6 ‫ ﬦ‬7 ‫ ﬦ‬Diğer ...................
26. Yıllık temizlik yaptığınızda dezenfektan, kireç v.s kullanıyor musunuz ?
Hayır ‫ ﬦ‬Bilmiyorum ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
27. Ne tür bir dezenfektan kullanıyorsunuz?
.........................................
28. Ahırınızda buzağılara ait ayrı bir bölme bulunuyor mu?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
29. Ahırınızdaki buzağı bölmesi ne şekildedir?
Aynı ahırda ayrı bölme ‫ ﬦ‬Aynı ahırda ana ile beraber ‫ ﬦ‬Bireysel buzağı kafesi ‫ﬦ‬
Farklı ahırda ayrı bölme ‫ ﬦ‬Diğerleri ..............................
30. Buzağı altlığı olarak ne kullanıyorsunuz?
Hiç bir şey ‫ ﬦ‬Saman ‫ ﬦ‬Gübre ‫ ﬦ‬Kuru ot ‫ ﬦ‬Talaş ‫ ﬦ‬Tahıl sapı‫ ﬦ‬Diğerleri .....
31. Doğum yapacak ineklerin barınacağı yerler var mı?
Evet ‫ﬦ‬
Hayır ‫ﬦ‬
32. Düve, dana, kurudaki inekler birliktemi barındırılıyor?
Evet ‫ﬦ‬
Hayır ‫ﬦ‬
33. Gübrenin temizlenmesi ve depolanma biçimi
Sıyırıcı ve gübre deposu ‫ ﬦ‬Gübre elle temizleniyor ‫ ﬦ‬Biriktirilerek toplanıyor ‫ ﬦ‬Diğer……
34. Gübreyi nerede depoluyor, nerede kullanıyorsunuz?
Gübre deposunda ‫ ﬦ‬Ahır yakınında biriktirerek ‫ ﬦ‬Tarlaya götürülüyor ‫ﬦ‬
Tarlada kullanılıyor ‫ ﬦ‬Satılıyor ‫ ﬦ‬Kompost yapılıyor ‫ﬦ‬
12
2010
C. İŞLETMEDEKİ BAKIM –BESLEME YÖNTEMLERİ
35. Kaba yem temin yeri
Kiralık arazi ‫ﬦ‬
Dışardan ‫ﬦ‬
Kendi işletmesinden ‫ﬦ‬
Kendi üretiyor yetmediğini dışardan alıyor ‫ﬦ‬
36. Kesif yem temin yeri
Kendi işletmesinden ‫ ﬦ‬Yem fabrikasından ‫ ﬦ‬Tarım kredi koop. ‫ﬦ‬
Kendi üretiyor yetmediğini dışardan alıyor ‫ﬦ‬
37. Hayvan başına verilen günlük yem miktarı:
Konsantre yem: …….........kg. Kaba yem:…….........kg. Silaj:…….........kg.
38. Hayvanları hangi bilgiler doğrultusunda besliyorsunuz?
Veteriner hekim tavsiyesi ‫ ﬦ‬Kendi bilgilerine göre ‫ ﬦ‬Yem fabrikalarının tavsiyeleri ‫ﬦ‬
Birlikler ve koop.vasıtasıyla ‫ﬦ‬
39. Yemleri nerede muhafaza ediyorsunuz ?
Kapalı bir depoda ‫ ﬦ‬Dışarıda üstü kapalı ‫ ﬦ‬Dışarıda üstü açık ‫ ﬦ‬Diğerleri .................
40. Hayvanlarınızın içeride barındırıldığı dönemde su ihtiyacını nereden karşılıyorsunuz?
Kuyu suyu ‫ﬦ‬
Dereden ‫ﬦ‬
Göletten ‫ﬦ‬
Diğer ..............
Şebeke suyu ‫ﬦ‬
41. Hayvanlarınızın merada bulunduğu dönemde su ihtiyacını nereden temin ediyorsunuz?
Kuyu suyu ‫ﬦ‬
Dereden ‫ﬦ‬
Göletten ‫ﬦ‬
Diğer ...............
Şebeke suyu ‫ﬦ‬
42. Gebe ineklere septisemi aşısı yapıyor musunuz?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
43. Buzağıya septisemi serumu veriyor musunuz?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
44. Yeni doğan buzağılar ne kadar süre anneleri ile birlikte kalıyor?
...........................saat
......................gün
45. Buzağılarınızın doğumundan sonra göbek bakımını yapıyor musunuz?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
46. Doğumdan kaç ay veya gün önce hayvanlarınızı sütten kesersiniz?
..........ay
........gün
47. Doğumu takiben ne kadar süre sonra buzağınıza ağız sütü veriyorsunuz?
.....................saat sonra
Doğar doğmaz ‫ﬦ‬
48. Ağız sütünü buzağınıza nasıl veriyorsunuz?
Kendisi emerek ‫ ﬦ‬Biberon vasıtasıyla ‫ ﬦ‬Kova ‫ ﬦ‬Emzikli kova ‫ﬦ‬
49. Ağız sütünü kaç gün süreyle veriyorsunuz?
………………gün
50. Buzağınızı ne zaman sütten kesiyorsunuz?
…………gün sonra veya ………….ay sonra
51. Buzağılarınıza doğumdan ne kadar zaman sonra kaba yem ve kesif yem vermeye
başlıyorsunuz?
2.hafta ‫ﬦ‬
3. hafta ‫ﬦ‬
4. hafta ‫ﬦ‬
>5. hafta ‫ﬦ‬
1. hafta ‫ﬦ‬
52. Buzağınıza hangi kaba yemleri veriyorsunuz?
Kuru ot ‫ﬦ‬
Saman ‫ﬦ‬
Diğer ................
Fenni yem ‫ﬦ‬
53. Buzağılarınıza doğumdan ne kadar zaman sonra su vermeye başlıyorsunuz?
2. hafta ‫ﬦ‬
3. hafta ‫ﬦ‬
4. hafta ‫ﬦ‬
>5. hafta ‫ﬦ‬
1. hafta ‫ﬦ‬
13
2010
D. İŞLETMEDEKİ SAĞIM YÖNTEMLERİ
54. Sağım şekli ve sayısı :
Seyyar makineyle ‫ﬦ‬
Sağım ünitesi ‫ﬦ‬
Elle sağım ‫ﬦ‬
55. Makineyle yapılıyorsa nasıl? (kaç hayvana bir sağım makinesi)
…………………………………………………………………………….
56. Makine temizliği ne sıklıkla yapılıyor?
Her sağımdan sonra ‫ ﬦ‬Günde bir ‫ ﬦ‬2 günde bir ‫ ﬦ‬Haftada bir ‫ ﬦ‬Ayda bir ‫ﬦ‬
57. Meme temizliği yapılıyor mu?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
Yapılıyorsa nasıl yapılıyor? Sağımdan önce yıkanıyor mu?
………………………………………………………………………………
58. Elde edilen sütleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Süt Fabrikası ‫ﬦ‬
Diğer............................
Kendi mandıramda ‫ﬦ‬
59. Sağımdan sonra sütün depolanma ve soğutulma yöntemi nedir?
Köyde büyük tanklar ‫ﬦ‬
Plastik bidonla ‫ﬦ‬
Diğer………….
Tanklar ‫ﬦ‬
60. Ortalama günlük süt verimi:
15 lt ‫ﬦ‬
20 lt ‫ﬦ‬
25 lt ‫ﬦ‬
30 lt ‫ﬦ‬
35lt ‫ﬦ‬
10 lt ‫ﬦ‬
61. Kuruya çıkarma yaşı?
………..ay
62. Üretilen sütün satış yerleri ve ortalama satış fiyatları:
Mandıra ‫ﬦ‬
Fabrika ‫ﬦ‬
Kendi işletmesi ‫ﬦ‬
Süt toplayıcısı ‫ﬦ‬
63. Mastitis kontrol programı uygulanıyor mu?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
Uygulanıyorsa ne sıklıkla ?
2 ayda bir ‫ﬦ‬
6 ayda bir ‫ﬦ‬
yılda bir ‫ﬦ‬
ayda bir‫ﬦ‬
E. ÇİFTLİK YÖNETİMİ
64. Hayvanlara ait bireysel kayıt sistemi var mı?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
65. Veteriner kontrolü yapılıyor mu?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
Yapılıyorsa ne sıklıkta:
……………………………………………
66. Tohumlama devlet desteği ile sınırlımı, yoksa kendiniz ek ödeme yapıyor musunuz?
……………………………………………………..
67. Bilgi desteği alıyor musunuz?
Hayır ‫ﬦ‬
Evet ‫ﬦ‬
Alınıyorsa nerden?
Köy koop. ‫ ﬦ‬Veteriner fak. ‫ﬦ‬
Tarım il müd. ‫ﬦ‬
Birlik ‫ﬦ‬
Serbest Veteriner Hekim ‫ ﬦ‬Diğer aile fertleri ‫ﬦ‬
68. 2008 yılında kaç doğum oldu ve müdahale oldu mu?
……………………………………………………..
69. 2008 yılında doğan buzağı sayısı ve ölenlerin sayısı
……………………………………………………..
70. 2008 yılında düvelerin ilk tohumlama yaşı ve kaç kez tohumlandığı
Tohumlama yaşı:…………..ay, Tohumlama sayısı:………..
14
2010
3. BULGULAR
Bu araştırmada Burdur ili merkez ilçeye bağlı 52 köy ve beldenin, 38’inden veri alınmıştır.
Toplam 677 işletmeye ait bilgiler anket yoluyla toplanmıştır. Bu 677 işletmede toplam 7.638 baş
sığır (dişi-erkek buzağı, dişi-erkek dana, düve ve sağmal inek) yetiştirildiği tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında 38 köydeki mevcut hayvan sayıları, anket uygulanan işletmelerdeki sığır sayısı,
anket uygulanma oranı ve incelenen işletme sayısı Tablo 4’te verilmiştir. Bu araştırmada veri alınan
köylerdeki sığır sayısı, bu köylerdeki mevcut toplam sığır sayısının %17,8’ine; merkez ilçeye bağlı 52
köydeki 49.100 baş olan sığır mevcudunun %15,5’ine denk gelmektedir. Bu verilerden yola çıkarak
Burdur ili merkez ilçenin işletme sayısının yaklaşık 4.367 olduğu tahmin edilmektedir. Merkez ilçedeki hayvan sayısının 49.100’den fazla olması halinde, işletme sayısının 5000 – 5500 arasında olabileceği tahmin edilmektedir. İşletme sayılarıyla ilgili bu bilgi resmi kurumlardan alınan bilgilerden
daha düşük düzeydedir. Bunun sebebinin yetiştiricilerin farklı devlet kurumlarına tebliğ ettiği ahır
ve işletmelerin (Bağkur, yeşil kart vs) farklı işletmeymiş gibi algılanması ve bunun sonucu olarak
veriler kayıt altına alınırken 1 ahırın 1’den fazla işletme olarak görünmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Araştırmanın yapıldığı 38 köyde genel olarak her işletmeye düşen ortalama sığır sayısı 11,3
baş olarak saptanmıştır (Tablo 5). Ayrıca Tablo 5 incelendiğinde işletme başına düşen ortalama sağmal inek sayısı ise 5,9 baş olarak tespit edilmiştir. Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki
süt sığırı işletmelerinin önemli özellikleri Tablo 5’te verilmiştir. Bu özelliklerden konsantre yem
miktarı (inek/kg/gün), kaba yem miktarı (inek/kg/gün), buzağıların sütten kesim yaşı (gün), ortalama süt verimi (lt/gün), kuruya çıkarma yaşı (ay), ilk tohumlama yaşı’nın (ay) ortalaması ve standart
sapması sırasıyla 7,0±2,3; 9,1±5,2; 87,4±13,2; 18,7±5,0; 6,7±0,5 ve 17,0±1,0 olarak tespit edilmiştir.
3.1. İşletmelerin demografik bilgileri
Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki sığır işletmelerinin demografik bilgileri
Tablo 6’da verilmiştir. Tablo 6 incelendiğinde aile üyelerinin ortalama sayısı ile işletmelerin ortalama yaşı (yıl) sırasıyla 3,8±1,3 kişi ve 16,8±8,0 yıl olarak bulunmuştur. İşletmelerde çalışanların eğitim durumu incelendiğinde; 633 (%93,5) işletme çalışanının ilkokul mezunu, 27 (%4) işletme çalışanının ortaokul mezunu, 16 (%2,3) işletme çalışanının lise mezunu ve 1 (%0,2) işletme çalışanının ise
üniversite mezunu olduğu tespit edilmiştir. Genel olarak işletme çalışanlarının hepsinin işletmenin
sahibi konumunda olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerin günlük işleri, 674 (%99,5) işletmede aileden
biri tarafından yapılırken, sadece 3 (%0,5) işletmede işçi çalıştırıldığı tespit edilmiştir. İşçi çalıştıran
işletmelerin bulunduğu köyler Hacılar, Kuruçay ve Ulupınar’dır.
Bu araştırmada incelenen 38 köy ve beldedeki sığırların %98,1’inin Holştayn, %1,9’unun ise
Simmental ırkı sığırlardan oluştuğu saptanmıştır (Tablo 4). Araştırmanın yapıldığı 38 köyde genel
olarak her işletmeye düşen ortalama sığır sayısı (dişi-erkek buzağı, dişi-erkek dana, düve ve sağmal
inek) 11,3 baş olarak saptanmıştır (Tablo 5). İşletme başına düşen ortalama sağmal inek sayısı ise
5,9 baş şeklinde tespit edilmiştir. Tarımsal üretim bilgileri incelendiğinde ise 473 (%69,9) işletmenin
470’inde yem bitkisi ekimi yapıldığı saptanmıştır. Yem bitkisi ekimi yapan 121 (%25,6) işletmede 1-10
dönüm, 140 (%29,6) işletmede 11-30 dönüm, 97 (%20,5) işletmede 30-50 dönüm ve 115 (%24,3) işletmede ise 50 dönüm ve üstü bir alanda üretim yapmaktadır (Tablo 7). Ekimi yapılan yem bitkilerinin
çeşidi ve ekilme oranı Tablo 8’de verilmiştir. Arpanın 343 (%33,3) işletmede, yoncanın 307 (%29,8)
işletmede, mısırın 144 (%14,0) işletmede ekildiği, böylece bu bitkilerin ekimi yapılan yem bitkileri
arasında ilk 3 sırada yer aldığı tespit edilmiştir. Ekilen diğer ürünler ise sırasıyla buğday, korunga,
yulaf, fiğ, çavdar ve şeker pancarı şeklindedir.
Burdur ili merkez ilçeye bağlı 677 sığır işletmesinin hayvancılık örgütlenmesi incelendiğinde
302 (%44,6) işletmenin Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üye olduğu tespit edilmiştir
(Tablo 9). Burdur ili merkez ilçedeki damızlık birliğine üyelik durumunu Burdur geneli için genellemek doğru değildir. Çünkü Burdur genelinde damızlık birliğine üye olan işletmelerin oranının %20
civarında olduğu resmi kurumlardan teyit edilmiştir. Ayrıca köylerdeki bütün işletmeler S. S. Burdur İli Köy Kalkınma ve Diğer Tarımsal Amaçlı Kooperatifler Birliği’ne kayıtlıdır. Bu birlik üst birlik
olarak Köy-Koop. bağlı olarak faaliyet göstermektedir.
15
2010
Tablo 4. Araştırma kapsamında veri alınan Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerin isimleri, mevcut hayvan sayıları, anket uygulanan işletmelerdeki sığır sayısı, anket uygulanma oranı ve incelenen işletme sayısı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
TOPLAM
Mevcut Büyük
Baş Hayvan
Sayısı
(2008 sayısı)
11
1.160
410
715
445
650
2.810
1.941
590
935
1.465
1.525
1.215
1.120
585
1.265
10
730
785
300
1.760
1.700
1.010
2.450
345
415
740
505
30
710
985
90
1.550
1.750
295
1.950
73
8.000
Anket uygulanan
köylerdeki
(Hayvan Sayısı ve
Irkı)
25 – H
160 - H
116 - H
H-106/8-S
123 - H
51 - H
178 - H
194 - H
551 - H
169 - H
H- 255 /17-S
254 - H
H- 270/14-S
H- 169/2-S
H- 285/4-S
H-90/4-S
6-H
243 - H
200 - H
H-179 /2-S
H- 174/4-S
H- 184/1-S
194 - H
218 - H
H-154 /14-S
221 - H
386 - H
179 - H
29 - H
239 - H
165 - H
40 - H
H- 543/11-S
H- 172/49-S
96 - H
H- 168/17-S
92 - H
613 - H
Anketlerdeki
hayvan sayısının/
toplam hayvan
sayısına oranı (%)
100,0
13,8
28,3
15,9
27,6
7,8
6,3
10,0
93,4
18,1
18,6
16,6
23,4
15,3
49,4
7,4
60,0
33,3
25,5
60,3
10,1
10,9
19,2
8,9
48,7
53,3
52,2
35,4
96,7
33,7
16,8
44,4
35,7
12,6
32,5
9,5
100,0
7,7
Her köy için
uygulanan anket
sayısı
(İşletme Sayısı)
2
14
13
16
13
11
20
13
32
10
26
20
17
20
16
12
2
15
15
30
14
27
12
22
12
16
26
17
3
24
25
8
37
16
19
15
12
55
43.025
7.638
(H- 7491, S - 147)
17,8
677
H= Holştayn, S= Simmental
16
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
12,5±0,7
11,4±8,0
8,9±3,6
7,7±6,8
9,5±13,6
4,6±2,9
8,9±6,5
14,9±13,5
17,2±19,5
16,9±14,9
10,5±6,3
12,7±7,6
16,7±13,2
8,6±9,2
18,1±25,1
7,8±6,0
3,0±1,4
16,2±12,0
13,3±11,0
6,0±3,7
12,7±5,8
6,0±3,5
16,2±5,6
9,9±4,4
14,0±7,8
13,8±8,8
14,8±13,0
10,5±6,4
9,7±7,2
10,0±6,5
6,6±4,2
5,0±4,4
15,0±9,3
13,8±11,2
5,1±3,4
12,3±11,5
7,7±3,9
11,1±10,1
11,3±10,4
Sığır Sayısı
6,5±2,1
6,0±3,5
4,3±2,0
3,4±2,7
3,5±3,5
2,5±1,3
5,2±3,9
8,3±6,6
7,8±11,1
8,3±5,6
5,7±3,3
6,4±3,7
8,1±6,9
4,3±3,8
11,1±12,1
4,5±3,6
1,5±0,5
7,5±5,1
5,5±3,8
3,7±2,4
7,4±3,7
3,7±2,2
7,2±2,7
4,6±2,3
6,6±3,9
7,6±4,3
8,1±9,3
5,3±3,7
5,7±5,5
5,8±4,3
5,4±2,7
2,3±1,8
8,6±5,7
8,4±5,4
3,2±1,9
5,5±5,1
4,4±2,3
5,3±4,4
5,9±5,4
Sağmal İnek
Sayısı
Konsantre
yem miktarı
(inek/kg/
gün)
8,5±2,1
7,4±2,2
8,0±1,7
6,8±1,9
6,6±2,1
6,6±3,0
7,2±2,4
7,2±1,4
8,1±2,5
6,6±1,8
6,3±1,8
7,6±2,6
7,3±2,2
5,5±1,0
8,4±2,2
6,3±2,1
5,0±0,0
7,5±1,8
7,5±1,5
6,8±2,4
6,9±1,3
7,2±1,8
7,5±1,6
7,9±2,3
8,2±2,1
5,8±1,4
8,3±2,7
6,8±2,4
7,3±0,6
5,3±1,1
4,7±0,6
8,3±2,1
8,4±2,2
8,6±3,1
6,1±2,5
5,7±1,9
6,3±1,6
7,0±2,4
7,0±2,3
Kaba yem
miktarı
(inek/kg/
gün)
17,5±0,5
11,6±6,5
10,1±4,8
17,3±4,9
8,2±5,9
17,2±8,7
6,3±3,5
12±6,1
8,6±4,0
8,7±0,9
13,4±4,9
15,6±8,4
7,6±4,7
6,4±1,9
8,5±3,1
6,4±2,2
4,5±0,7
8,9±4,3
7,8±1,9
6,2±0,7
5,7±2,0
5,8±1,4
6,6±0,7
9,1±2,1
5,3±1,0
7,1±2,3
9,8±4,1
15,2±8,8
6,7±1,2
7,3±1,6
5,8±1,7
12,4±5,7
8,9±2,4
7,9±2,4
8,9±4,8
6,9±2,3
5,0±1,2
10,9±6,5
9,1±5,2
105±21,2
88,9±12,4
93,5±16,4
94,7±10,6
81,1±9,0
92,7±11,3
89,3±3,4
101,5±16,4
81,7±14,7
63±6,3
90,6±6,7
98,3±12,4
80,3±14
90,0±0,0
60,0±0,0
90,0±0,0
90,0±13,2
88,0±7,7
94,0±8,9
86,5±12,3
91,1±4,0
93,3±9,6
85,0±9,8
71,6±11,3
85±9,8
90,0±0,0
87,1±14,7
100,6±13,8
90,0±0,0
88,8±4,2
85,8±10,2
87,5±7,1
89,6±6,6
67,5±9,5
90,8±13,7
89,0±3,9
87,5±8,5
88,6±9,7
87,4±13,2
Buzağıların sütten kesim yaşı
(gün)
22,5±3,5
21,8±3,4
18,1±3,8
22,2±4,5
13,8±3,1
14,1±5,8
18,5±3,3
20,0±2,9
19,1±5,6
19,5±1,6
24,0±5,1
22,3±5,7
15,9±3,6
12,8±3,4
21,3±2,2
17,1±3,3
15,0±0,0
20,3±3,0
19,3±3,7
17,2±3,1
15,4±3,1
14,4±2,1
16,7±3,9
20,5±4,6
18,8±3,1
17,8±3,1
22,5±5,7
18,5±6,3
16,7±2,9
18,3±2,8
14,6±2,0
16,9±4,6
22,4±4,7
21,7±4,1
17,9±4,7
17,3±3,2
12,1±3,3
19,4±5,5
18,7±5,0
Süt verimi
(lt/gün)
7,0±0,0
6,4±0,4
6,3±0,5
6,3±0,3
6,9±0,2
6,5±0,2
6,6±0,5
6,8±0,3
7,0±0,5
7,0±0,0
6,7±0,8
6,8±0,3
6,8±0,4
6,6±0,4
7,0±0,0
6,0±0,0
6,5±0,7
6,8±0,4
6,3±0,3
6,9±0,3
6,6±0,5
6,0±0,2
7,0±0,4
6,4±0,4
6,6±0,5
6,7±0,4
6,7±0,4
6,6±0,5
6,7±0,6
6,8±0,4
7,0±0,2
6,4±0,2
6,9±0,3
7,0±0,0
6,3±0,4
6,8±0,4
6,0±0,0
6,6±0,4
6,7±0,5
19,0±0,0
16,9±1,5
17,1±1,3
16,7±1,3
18,3±0,6
16,5±2,5
16,9±0,9
17,2±1,2
17,1±1,2
17,5±0,7
16,7±1,0
17,5±1,1
17,2±0,6
18,2±0,8
17,1±0,4
17,2±0,9
16,5±0,7
17,1±0,7
17,2±1,2
17,0±0,7
17,2±0,6
16,9±1,0
16,6±0,9
1,6±1,1
16,3±0,5
16,8±0,4
17,7±0,8
17,2±0,9
17,0±0,0
16,8±0,8
16,6±0,6
16,8±1,0
16,7±0,8
16,8±1,0
16,2±1,0
17,0±0,8
16,4±0,7
17,2±0,8
17,0±1,0
Kuruya
İlk tohumlama
çıkarma yaşı
yaşı (ay)
(ay)
Tablo 5. Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki süt sığırı işletmelerinin özellikleri ortalama değer ve standart hata olarak verilmişti
2010
17
Grafik 1. Süt sığırı işletmelerinde işletme başına düşen toplam sığır sayısı ve sağmal inek sayısı
2010
18
Grafik 2. İneklere verilen konsantre ve kaba yem miktarları (hayvan/kg/gün)
2010
19
2010
Tablo 6. İşletmelerin demografik bilgileri
Aile
İşletmenin
Köy veya Belde Adı üyelerinin
yaşı
sayısı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
İşletmenin
günlük işlerini kim
yapıyor?
Çalışanların eğitim durumu
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
2,5±0,7
3,4±0,6
3,5±1,3
3,3±1,1
3,5±1,1
2,6±1,4
3,8±1,2
4,8±1,5
4,3±1,2
4,1±0,7
3,7±1,2
4,1±1,0
4,3±1,7
4,5±1,1
3,5±1,5
3,3±1,2
2,0±0,0
5,1±0,8
4,1±1,5
3,4±1,0
3,8±1,2
4,1±1,0
2,8±1,1
4,1±1,1
4,1±1,2
3,8±1,3
3,7±1,5
2,9±1,1
4,0±1,0
3,8±1,3
4,2±0,8
2,8±0,7
3,7±1,5
3,4±1,2
338±1,2
4,5±0,5
3,9±1,0
3,6±1,3
24,0±17,0
13,8±9,5
22,7±11,3
20,2±10,4
11,9±5,2
25,7±12,4
18,3±4,2
16,1±7,4
16,5±8,1
18,8±3,2
15,2±8,5
17,0±9,9
16,3±6,9
16,0±3,1
14,7±4,6
11,4±4,0
15,0±0,0
18,3±4,9
21,9±8,6
11,6±2,8
20,7±7,6
18,0±3,5
12,8±8,0
20,6±11
15,4±3,3
16,8±4,1
18,8±9,6
22,9±9,3
10,0±0,0
18,3±4,2
18,2±2,4
21,3±14,7
15,0±7,7
15,7±1,2
21,5±9,5
16,8±4,2
13,2±5,3
14,3±9,6
2
13
11
16
13
11
20
13
18
10
26
20
17
20
14
12
2
15
12
29
14
27
9
19
12
16
23
16
3
24
25
8
34
15
19
15
12
48
2
9
3
1
3
1
2
1
5
1
5
2
1
2
1
1
1
2
1
-
Aileden
biri
2
14
13
16
13
11
20
13
32
10
26
20
16
20
16
12
2
15
15
30
14
27
12
22
12
16
25
17
3
24
25
7
37
16
19
15
12
55
GENEL
3,8±1,3
16,8±8,0
633
(% 93,5)
27
(% 4)
16
(% 2,3)
1
(% 0,2)
674
(% 99,5)
İlkokul
Ortaokul
Lise
Üniversite
20
İşçi
3
(% 0,5)
1
1
1
-
Grafik 3. İşletme sahiplerinin eğitim durumu
2010
21
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL(İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR(SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
2
11
12
12
7
5
11
9
23
8
23
13
12
14
16
10
0
12
12
2
9
19
11
18
9
14
22
10
0
22
11
1
30
14
12
11
11
35
473
Sayı
%
100,0
78,6
92,3
75,0
53,8
45,5
55,0
69,2
71,9
80,0
88,5
65,0
70,6
70,0
100,0
83,3
0,0
80,0
80,0
6,7
64,3
70,4
91,7
81,8
75,0
87,5
84,6
58,8
0,0
91,7
44,0
12,5
81,1
87,5
63,2
73,3
91,7
63,6
69,9
Evet
0
3
1
4
6
6
9
4
9
2
3
7
5
6
0
2
2
3
3
28
5
8
1
4
3
2
4
7
3
2
14
7
7
2
7
4
1
20
204
Sayı
%
0,0
21,4
7,7
25,0
46,2
54,5
45,0
30,8
28,1
20,0
11,5
35,0
29,4
30,0
0,0
16,7
100,0
20,0
20,0
93,3
35,7
29,6
8,3
18,2
25,0
12,5
15,4
41,2
100,0
8,3
56,0
87,5
18,9
12,5
36,8
26,7
8,3
36,4
30,1
Hayır
TARIMSAL ÜRETİM YAPILIYOR MU?
Tablo 7. Tarımsal üretim bilgileri
2
11
12
12
7
4
11
9
22
8
23
13
12
14
16
10
0
12
12
1
9
19
11
18
9
14
22
10
0
22
11
1
30
14
12
11
11
35
470
Sayı
%
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
80,0
100,0
100,0
95,7
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
50,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
91,7
100,0
99,4
Evet
0
0
0
0
0
1
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
3
Sayı
%
0
0
0
0
0
20,0
0
0
4,3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
50,0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,3
0
0,06
Hayır
YEM BİTKİSİ EKİLİYOR MU?
0
1
1
4
1
1
2
4
2
1
15
2
4
3
0
7
0
1
0
2
0
7
2
1
2
0
5
1
0
12
9
1
2
0
4
0
0
24
121
Sayı
%
0,0
9,1
8,3
33,3
14,3
20,0
18,2
44,4
8,7
12,5
65,2
15,4
33,3
21,4
0,0
70,0
0,0
8,3
0,0
100
0,0
36,8
18,2
5,6
22,2
0,0
22,7
10,0
0,0
54,5
81,8
100,0
6,7
0,0
33,3
0,0
0,0
68,6
25,6
1–10 (dönüm)
2
2
9
2
5
1
4
1
7
0
4
2
1
8
1
0
0
5
6
0
3
7
3
2
3
7
4
5
0
6
2
0
10
4
6
7
5
6
140
Sayı
%
100
18,2
75,0
16,7
71,4
20,0
36,4
11,1
30,4
0,0
17,4
15,4
8,3
57,1
6,3
0,0
0,0
41,7
50,0
0,0
33,3
36,8
27,3
11,1
33,3
50,0
18,2
50,0
0,0
27,3
18,2
0,0
33,3
28,6
50,0
63,6
45,5
17,1
29,6
11–30 (dönüm)
0
3
1
2
0
2
2
0
5
2
0
3
1
2
5
2
0
3
1
0
2
4
4
7
3
7
5
4
0
1
0
0
11
6
2
2
3
2
97
Sayı
0,0
27,3
8,3
16,7
0,0
40,0
18,2
0,0
21,7
25,0
0,0
23,1
8,3
14,3
31,3
20,0
0,0
25,0
8,3
0,0
22,2
21,1
16,4
38,9
33,3
50,0
22,7
40,0
0,0
4,5
0,0
0,0
36,7
42,9
16,7
18,2
27,3
5,7
20,5
%
31–50 (dönüm)
TARIMSAL ÜRETİM ALANI (DÖNÜM)
0
5
1
4
1
1
3
4
9
5
4
6
6
1
10
1
0
3
5
0
4
1
2
8
1
0
8
0
0
3
0
0
7
4
0
2
3
3
115
0,0
45,5
8,3
33,3
14,3
20,0
27,3
44,4
39,1
62,5
17,4
46,2
50,0
7,1
62,5
10,0
0,0
25,0
41,7
0,0
44,4
5,3
18,2
44,4
11,1
0,0
36,4
0,0
0,0
13,6
0,0
0,0
23,3
28,6
0,0
18,2
27,3
8,6
24,3
51 dönüm ve
üstü
Sayı
%
2010
22
Grafik 4. Tarımsal üretim bilgileri
2010
23
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Arpa
Sayı
%
2
0,2
11
1,1
10
1,0
9
0,9
7
0,7
3
0,3
6
0,6
5
0,5
21
2,0
0
0,0
19
1,8
9
0,9
9
0,9
12
1,2
13
1,3
6
0,6
0
0,0
13
1,3
7
0,7
0
0,0
9
0,9
14
1,4
7
0,7
12
1,2
8
0,8
13
1,3
17
1,7
8
0,8
0
0,0
11
1,1
2
0,2
1
0,1
22
2,1
14
1,4
9
0,9
8
0,8
11
1,1
15
1,5
343 33,3
Tablo 8. Ekimi yapılan yem bitkilerinin çeşidi
Mısır
Sayı
%
0
0,0
3
0,3
1
0,1
6
0,6
0
0,0
0
0,0
8
0,8
1
0,1
18
1,7
8
0,8
15
1,5
6
0,6
8
0,8
3
0,3
3
0,3
0
0,0
0
0,0
3
0,3
2
0,2
1
0,1
4
0,4
1
0,1
5
0,5
3
0,3
0
0,0
1
0,1
8
0,8
0
0,0
0
0,0
21
2,0
8
0,8
0
0,0
1
0,1
0
0,0
0
0,0
1
0,1
0
0,0
5
0,5
144 14,0
EKİLEN YEM BİTKİLERİN ÇEŞİDİ VE EKİLME ORANI
Yonca
Fiğ
Korunga
Çavdar
Yulaf
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
2
0,2
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
0,2
10
1,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
8
0,8
1
0,1
1
0,1
1
0,1
6
0,6
8
0,8
2
0,2
3
0,3
1
0,1
0
0,0
1
0,1
0
0,0
0
0,0
1
0,1
3
0,3
4
0,4
0
0,0
2
0,2
0
0,0
0
0,0
11
1,1
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
6
0,6
0
0,0
1
0,1
1
0,1
2
0,2
19
1,8
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
6
0,6
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
22
2,1
0
0,0
0
0,0
1
0,1
0
0,0
9
0,9
0
0,0
2
0,2
1
0,1
1
0,1
7
0,7
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
4
0,4
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
0,1
13
1,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
6
0,6
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
5
0,5
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
9
0,9
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0,0
2
0,2
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
0,1
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
0,2
3
0,3
2
0,2
2
0,2
0
0,0
6
0,6
9
0,9
0
0,0
0
0,0
7
0,7
0
0,0
15
1,5
1
0,1
10
1,0
3
0,3
0
0,0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
0,2
0
0,0
14
1,4
0
0,0
9
0,9
1
0,1
0
0,0
17
1,7
0
0,0
2
0,2
2
0,2
0
0,0
2
0,2
0
0,0
3
0,3
3
0,3
1
0,1
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
20
1,9
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
11
1,1
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
0,1
29
2,8
7
0,7
1
0,1
8
0,8
0
0,0
1
0,1
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
4
0,4
0
0,0
8
0,8
0
0,0
5
0,5
3
0,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0,0
0
0,0
9
0,9
0
0,0
0
0,0
28
2,7
0
0,0
1
0,1
1
0,1
4
0,4
307 29,8
15
1,5
54
5,2
33
3,2
34
3,3
Buğday
Sayı
%
0
0,0
0
0,0
1
0,1
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
4
0,4
4
0,4
0
0,0
4
0,4
4
0,4
11
1,1
3
0,3
5
0,5
0
0,0
0
0,0
3
0,3
0
0,0
8
0,8
6
0,6
0
0,0
0
0,0
7
0,7
4
0,4
2
0,2
5
0,5
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
0,1
6
0,6
1
0,1
8
0,8
2
0,2
0
0,0
89
8,6
Pancar
Sayı
%
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
10
1,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
10
1,0
2010
24
2010
Tablo 9. Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üyelik durumu
DAMIZLIK SIĞIR YETİŞTİRİCİLER BİRLİĞİ ÜYELİĞİ
Evet
Hayır
Sayı
%
Sayı
%
1
AKSU
0
0,0
2
100,0
2
AKYAKA
9
64,3
5
35,7
3
AKYAYLA
5
38,5
8
61,5
4
AZİZİYE
5
31,3
11
68,8
5
BAŞMAKÇI
2
15,4
11
84,6
6
BAYINDIR
0
0,0
11
100,0
7
BÜĞDÜZ
8
40,0
12
60,0
8
ÇATAĞIL (İNSUYU)
9
69,2
4
30,8
9
ÇENDİK
21
65,6
11
34,4
10
ÇİNE
9
90,0
1
10,0
11
DÜĞER
11
42,3
15
57,7
12
GÖKÇEBAĞ
9
45,0
11
55,0
13
HACILAR
7
41,2
10
58,8
14
HALICILAR (SALA)
3
15,0
17
85,0
15
İĞDELİ
10
62,5
6
37,5
16
İLYAS
4
33,3
8
66,7
17
KARACAÖREN
0
0,0
2
100,0
18
KARAÇAL
9
60,0
6
40,0
19
KARAKENT
9
60,0
6
40,0
20
KARTALPINAR
7
23,3
23
76,7
21
KAYAALTI
10
71,4
4
28,6
22
KAYIŞ
4
14,8
23
85,2
23
KOCAPINAR
12
100,0
0
0,0
24
KOZLUCA
9
40,9
13
59,1
25
KÖKEZ
6
50,0
6
50,0
26
KUMLUCA
12
75,0
4
25,0
27
KURUÇAY
16
61,5
10
38,5
28
MÜSLÜMLER
8
47,1
9
52,9
29
SARIOVA
1
33,3
2
66,7
30
SULUDERE
8
33,3
16
66,7
31
TAŞKAPI
11
44,0
14
56,0
32
ULUPINAR
1
12,5
7
87,5
33
YARIKÖY
27
73,0
10
27,0
34
YASSIGÜME
10
62,5
6
37,5
35
YAYLABELİ
3
15,8
16
84,2
36
YAZIKÖY
7
46,7
8
53,3
37
YEŞİLDAĞ
0
0,0
12
100,0
38
MERKEZ
20
36,4
35
63,6
GENEL
302
44,6
375
55,4
25
2010
3.2. İşletmelerin barınak ve çevre düzenlemesi ile ilgili bilgiler
Araştırmada incelenen süt sığırı işletmelerinin barınak tipleri Tablo 10’da verilmiştir. İncelenen 677 işletmenin 184’ünün (%27,2) yarı açık-serbest gezinmeli ahır, 142’sinin (%20,9) kapalı-serbest gezinmeli ahır ve 351’inin (%51,9) ise kapalı-sabit bağlamalı ahırlardan yapıldığı tespit
edilmiştir. Ahır taban yapısı bakımından, 495 (%73,1) işletmenin beton, 16 (%2,4) işletmenin taş ve
166 (%24,5) işletmenin toprak zemine sahip olduğu belirlenmiştir (Tablo 10). Tespit edilen 3 farklı
ahırın ortalama büyüklükleri (m2) ise yarı açık-serbest gezinmeli ahırlar, kapalı-serbest gezinmeli
ahırlar ve kapalı-sabit bağlamalı ahırlar için sırasıyla 305±217, 120±68 ve 78±51 m2’dir (Tablo 11). Bu
bilgilere ek olarak incelenen 493 kapalı barınak özelliğindeki işletmenin 431’inde (%87,8) pencerenin mevcut olduğu, 120’sinde (%24,4) ise bacanın mevcut olduğu tespit edilmiştir (Tablo 12). Pencere
ve bacaların ortalama alanları sırasıyla 0,9±0,5 ve 1,3±1,0 m2’dir (Tablo 12).
İşletmelerde dezenfektan kullanımı konusundaki özellikler Tablo 12’de verilmiştir. İşletmelerin 79’unda (%11,7) dezenfektan kullandığı, 598 (%88,3) işletmenin ise ahırında herhangi bir
dezenfektan kullanmadığı tespit edilmiştir. Kullanılan dezenfektan türü incelendiğinde ise çoğu
işletmenin (%94,9’u) kireç kullandığı, %5,1’inin ise solusyon türü dezenfektan maddesi kullandığı
belirlenmiştir.
Buzağıların barınma durumları hakkında detaylı bilgiler Tablo 13 ve 14’te yer almaktadır.
677 işletmenin 193’ünde (%25,9) buzağı bölmesi olarak adlandırılan, buzağıların annelerinden ayrı
olarak bakıldığı yapılar bulunmaktadır. Bu 193 barınakta, buzağıların 3 farklı şekilde barındırıldığı
tespit edilmiştir. Birinci tip barınma 158 ahırda (%23,4) olup, buzağılar anne ile aynı ahırda ama ayrı
bölmede yetiştirilmektedir. İkinci barınma şekli 30 ahırda (%4,4) anne ile farklı ahır, ayrı bölmede
ve üçüncü barınma şekli ise bireysel buzağı kafesi şeklinde olup, sadece 5 işletmede (%0,7) tespit
edilmiştir (Tablo 13). Buzağı altlığı olarak 4 farklı malzemenin kullanıldığı saptanmıştır (Tablo 14).
Bu buzağı altlıklarının kullanımı ile ilgili olarak 630 işletmede (%93,1) hiçbir şey kullanılmadığı, 30
işletmede (%4,4) saman kullanıldığı, 7 işletmede (%1,0) kuru ot olduğu ve 10 işletmede (%1,5) ise
tahtadan yapılmış maddelerin altlık olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.
İşletmelerde ineklerin doğum yapacakları ayrı bir yer olarak tanımlanan “doğum locası” durumu sorulduğunda 627 işletmede (%92,6) doğum locası olmadığı, 50 işletmede (%7,4) doğum locası
bulunduğu tespit edilmiştir (Tablo 14). İşletmelerde gübrenin temizlenmesi ile ilgili bilgiler Tablo
14’te sunulmuştur. Genel olarak gübrenin barınaklardan temizlenmesinin elle yapıldığı sadece 184
işletmede (%27,2) gübrenin belli sürelerde bir sıyırıcı ile temizlendiği belirlenmiştir. Gübrenin genel
olarak ahır yakınında biriktirildiği daha sonra tarlaya götürüldüğü tespit edilmiştir.
26
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
%
0,0
0,0
23,0
0,0
0,0
9,1
35,0
38,4
37,6
20,0
15,4
10,0
41,2
15,0
12,5
8,3
0,0
40,0
13,3
13,3
14,3
0,0
16,6
22,7
50,0
25,0
26,9
11,8
0,0
33,3
4,0
12,5
54,1
25,0
5,3
20,0
0,0
27,3
20,9
Sayı
0
0
3
0
0
1
7
5
12
2
4
2
7
3
2
1
0
6
2
4
2
0
2
5
6
4
7
2
0
8
1
1
20
4
1
3
0
15
142
Sayı
0
6
0
7
0
0
4
4
18
4
8
10
8
0
8
1
0
7
7
0
1
1
5
10
3
7
14
6
0
6
0
0
13
6
1
9
0
10
184
%
0,0
42,9
0,0
43,8
0,0
0,0
20,0
30,8
56,2
40,0
30,8
50,0
47,0
0,0
50,0
8,3
0,0
46,7
46,7
0,0
7,1
3,7
41,7
45,5
25,0
43,8
53,8
35,3
0,0
25,0
0,0
0,0
35,1
37,5
5,3
60,0
0,0
18,2
27,2
KAPALI-SERBEST
GEZİNMELİ BARINAK
YARI AÇIK -SERBEST
GEZİNMELİ BARINAK
Tablo 10. Barınak tipleri ve ahır taban yapısı
Sayı
2
8
10
9
13
10
9
4
2
4
14
8
2
17
6
10
2
2
6
26
11
26
5
7
3
5
5
9
3
10
24
7
4
6
17
3
12
30
351
%
100
57,1
77,0
56,2
100,0
90,9
45,0
30,8
6,2
40,0
53,8
40,0
11,8
85,0
37,5
83,4
100,0
13,3
40,0
86,7
78,6
96,3
41,7
31,8
25,0
31,2
19,3
52,9
100,0
41,7
96,0
87,5
10,8
37,5
89,4
20,0
100,0
54,5
51,9
KAPALI-SABİT
BAĞLAMALI BARINAK
Beton
Sayı
%
2
100,0
8
57,1
8
61,5
9
56,2
11
84,6
11
100,0
18
90,0
9
69,2
13
40,6
6
60,0
21
80,8
19
95,0
10
58,8
19
95,0
8
50,0
12
100,0
2
100,0
9
60,0
5
33,3
30
100,0
14
100,0
26
96,3
8
66,7
8
36,4
9
75,0
9
56,2
13
50,0
11
64,7
3
100,0
18
75,0
25
100,0
8
100,0
26
70,3
12
75,0
14
73,7
9
60,0
12
100,0
40
72,7
495
73,1
Taş
Sayı
%
0
0,0
0
0,0
2
15,4
0
0,0
2
15,4
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
13,3
0
0,0
0
0,0
1
3,7
3
25,0
1
4,5
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
2,7
0
0,0
4
21,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
16
2,4
AHIR TABANI
Toprak
Sayı
%
0
0,0
6
42,9
3
23,0
7
43,8
0
0,0
0
0,0
2
10,0
4
30,8
19
59,4
4
40,0
5
19,2
1
5,0
7
41,2
1
5,0
8
50,0
0
0,0
0
0,0
6
40,0
8
53,4
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
8,3
13
59,1
3
25,0
7
43,8
13
50,0
6
35,3
0
0,0
6
25,0
0
0,0
0
0,0
10
27,0
4
25,0
1
5,3
6
40,0
0
0,0
15
27,3
166
24,5
2010
27
Grafik 5. Barınak tipleri
2010
28
Grafik 6. Barınakların tabanı
2010
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Tablo 11. Barınaklarının büyüklüğü
BARINAK TİPİNE GÖRE AHIR ALANLARI (m2)
KAPALI-SERBEST SİSTEM (m2)
KAPALI-SABİT BAĞLAMALI (m2)
AÇIK -SERBEST SİSTEM (m )
İşletme sayısı
Ortalama (m2)
İşletme sayısı
Ortalama (m2)
İşletme sayısı
Ortalama (m2)
2
175,0±35,4
6
345,8±87,2
8
81,3±16,4
3
68,3±14,4
10
94,6±47,2
7
156,7±131,7
9
60,0±25,3
13
69,4±14,7
1
75,0±0,0
10
59,0±18,2
4
350,0±129,1
7
132,9±73,0
9
81,1±56,9
4
252,5±236,5
5
158,6±111,2
4
90,0±24,8
18
220,6±177,3
12
129,2±110,4
2
86,0±19,8
4
475,0±206,2
2
200,0±0,0
4
137,5±50,6
8
143,8±41,7
4
155,0±61,4
14
118,6±46,9
10
312,5±187,9
2
105,0±21,2
8
86,3±35,0
8
350,0±106,9
7
92,9±58,5
2
62,5±53,0
3
110,0±66,3
17
45,5±30,0
8
343,8±232,1
2
90,0±0,0
6
123,3±88,7
1
150,0±0,0
1
140,0±0,0
10
73,5±46,3
2
50,0±0,0
7
385,7±90,0
6
121,5±79,2
2
60,0±14,1
7
287,5±95,4
2
67,5±18,5
6
86,7±27,1
4
117,5±37,7
26
69,4±45,8
1
200,0±0,0
2
140,0±14,1
11
124,5±77,6
1
200,0±0,0
26
65,3±40,6
5
114,0±33,6
2
100,0±0,0
5
170,0±83,7
10
360,0±195,5
5
170,0±44,4
7
142,9±67,3
3
383,3±202,1
6
115,0±53,2
3
63,3±15,3
7
410,0±131,5
4
162,5±75,0
5
72,5±64,9
14
238,9±175,6
7
103,6±39,9
5
55,0±33,4
6
182,5±100,9
2
80,0±56,6
9
93,4±58,6
3
78,3±58,6
6
300,0±154,9
8
107,5±59,7
10
78,4±52,0
1
200,0±0,0
24
56,0±25,0
1
45,0±0,0
7
48,3±18,1
13
161,2±47,8
20
120,0±55,7
4
103,8±34,5
6
316,7±147,2
4
107,5±62,4
6
105,8±61,7
1
150,0±0,0
1
25,0±0,0
17
58,8±17,3
9
294,4±123,6
3
90,0±36,1
3
30,0±0,0
12
65,8±14,3
10
209,5±91,4
15
93,7±64,7
30
52,8±35,5
184(%27,2)
305±217
142 (% 20,9)
120±68
351 (% 51,9)
78±51
2
2010
30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
2
8
11
7
13
10
15
6
15
6
19
10
8
12
7
11
1
6
7
25
12
21
9
11
9
5
12
10
3
18
15
8
22
10
17
5
11
34
431 (%87,8)
Pencereli
İşletme Sayısı
PENCERE - BACA
Ortalama
Bacalı
Ortalama
Pencere Alanı
İşletme
Baca Alanı
(m2)
Sayısı
(m2)
0,4±0,2
2
0,2±0,0
1,1±0,8
5
1,0±0,8
0,6±0,4
6
0,5±0,3
0,5±0,5
7
0,5±0,2
0,3±0,1
9
0,8±0,9
0,8±0,6
4
0,7±0,5
1,1±0,3
0
0,0±0,0
0,5±0,2
2
4,0±0,0
0,6±0,3
10
1,5±1,4
1,3±0,4
0
0,0±0,0
1,0±0,3
4
2,0±0,0
0,6±0,5
7
1,2±0,4
1,3±0,4
0
0,0±0,0
1,8±1,2
2
3,0±1,4
1,0±0,0
1
2,0±0,0
1,1±0,3
2
0,8±0,3
1,0±0,0
0
0,0±0,0
1,0±0,0
2
2,5±2,1
0,4±0,3
3
0,3±0,0
1,0±0,2
0
0,0±0,0
1,0±0,0
0
0,0±0,0
1,0±0,0
0
0,0±0,0
0,8±0,3
0
0,0±0,0
1,1±0,3
8
2,4±0,7
1,1±0,3
0
0,0±0,0
1,0±0,0
4
1,0±0,0
1,1±0,4
8
1,1±0,6
0,4±0,1
6
1,6±1,3
1,0±0,0
0
0,0±0,0
1,1±0,2
4
1,3±0,5
1,0±0,0
0
0,0±0,0
0,4±0,3
0
0,0±0,0
1,0±0,4
11
1,0±0,6
1,0±0,0
2
1,0±0,0
0,8±0,9
3
0,9±0,4
1,0±0,0
3
1,3±0,6
1,0±0,0
0
0,9±0,4
0,9±0,4
5
2,4±1,3
0,9±0,5
120 (%24,4) 1,3±1,0
Tablo 12. Pencere, baca alanları ve dezenfektan kullanımı
1
1
2
0
4
0
2
0
7
1
10
1
7
0
2
0
0
0
0
2
0
0
5
1
0
1
6
4
0
2
1
0
15
1
0
0
0
3
79
Sayı
%
50,0
7,1
15,4
0,0
30,8
0,0
10,0
0,0
21,9
10,0
38,5
5,0
41,2
0,0
12,5
0,0
0,0
0,0
0,0
6,7
0,0
0,0
41,7
4,5
0,0
6,2
23,1
23,5
0,0
8,3
4,0
0,0
40,5
6,2
0,0
0,0
0,0
5,5
11,7
EVET
1
13
11
16
9
11
18
13
25
9
16
19
10
20
14
12
2
15
15
28
14
27
7
21
12
15
20
13
3
22
24
8
22
15
19
15
12
52
598
Sayı
%
50,0
92,9
84,6
100,0
69,2
100,0
90,0
100,0
78,1
90,0
61,5
95,0
58,8
100,0
87,5
100,0
100,0
100,0
100,0
93,3
100,0
100,0
58,3
95,5
100,0
93,8
76,9
76,5
100,0
91,7
96,0
100,0
59,5
93,8
100,0
100,0
100,0
94,5
88,3
HAYIR
1
1
2
0
4
0
2
0
5
1
10
1
6
0
2
0
0
0
0
1
0
0
5
1
0
1
6
4
0
2
1
0
15
1
0
0
0
3
75
Sayı
100,0
100,0
100,0
0,0
100,0
0,0
100,0
0,0
71,4
100,0
100,0
100,0
85,7
0,0
100,0
0,0
0,0
0,0
0,0
50,0
0,0
0,0
100,0
100,0
0,0
100,0
100,0
100,0
0,0
100,0
100,0
0,0
100,0
100,0
0,0
0,0
0,0
100,0
94,9
%
KİREÇ
DEZENFEKTAN KULLANIMI
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
Sayı
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
28,6
0,0
0,0
0,0
14,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
50,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
5,1
%
DİĞER
2010
31
Grafik 7. Barınaklarda dezenfektan kullanımı
2010
32
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Sayı
2
12
9
10
6
4
1
7
27
1
0
7
6
0
1
0
0
8
10
0
2
0
1
8
2
5
13
12
0
0
0
1
5
2
4
2
0
25
193
%
100,0
100,0
66,7
60,0
33,3
36,4
5,0
50,0
70,0
10,0
0,0
31,6
35,3
0
6,3
0,0
0,0
53,3
64,3
0,0
14,3
0,0
0,0
36,4
16,7
37,5
43,7
70,6
0,0
0,0
0,0
12,5
11,8
12,5
16,7
13,3
0,0
39,2
25,9
EVET
Sayı
0
2
4
6
7
7
19
6
5
9
26
13
11
20
15
12
2
7
5
30
12
27
11
14
10
11
13
5
3
24
25
7
32
14
15
13
12
30
484
%
0,0
0,0
33,3
40,0
66,7
63,6
95
50
30
90
100,0
68,4
64,7
100,0
93,7
100,0
100
46,7
35,7
100,0
85,7
100,0
100,0
73,7
83,3
62,5
56,3
29,4
100,0
100,0
100,0
87,5
88,2
87,5
83,3
86,7
100,0
60,8
74,1
HAYIR
BUZAĞI BÖLMESİ
Sayı
2
10
8
9
5
4
1
6
20
1
0
6
6
0
1
0
0
8
9
0
2
0
0
4
2
5
6
12
0
0
0
1
2
2
3
2
0
21
158
%
100
71,4
61,5
56,3
38,5
36,4
5,0
46,1
62,5
10,0
0,0
30,0
35,3
0,0
6,25
0,0
0,0
53,3
60,0
0,0
14,3
0,0
0,0
18,2
16,7
37,5
23,1
70,6
0
0
0,0
12,5
5,4
12,5
15,8
13,3
0,0
38,2
23,4
Sayı
0
2
4
6
7
7
19
6
5
9
26
13
11
20
15
12
2
7
5
30
12
27
11
14
10
11
13
5
3
24
25
7
32
14
15
13
12
30
484
%
0,0
14,3
30,8
37,5
53,8
63,6
95,0
46,2
15,6
90,0
100,0
65,0
64,7
100,0
93,75
100,0
100,0
46,7
33,3
100,0
85,7
100,0
91,7
63,6
83,3
62,5
50,0
29,4
100,0
100,0
100,0
87,5
86,5
87,5
78,9
86,7
100,0
54,5
71,5
Sayı
0
2
1
1
1
0
0
1
5
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
1
4
0
0
7
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
4
30
%
0,0
14,3
7,7
6,2
7,7
0,0
0,0
7,7
15,6
0,0
0,0
5,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
6,7
0,0
0,0
0,0
8,3
18,2
0,0
0,0
26,9
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
5,3
0,0
0,0
7,3
4,4
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
0
0
0
0
0
5
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
6,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
8,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,7
BUZAĞILARIN BARINMA DURUMLARI
Aynı ahırda
Aynı ahır ayrı
Farklı ahır ayrı
Bireysel
anneyle
bölme
bölme
buzağı
kafesi
beraber
Tablo 13. Buzağıların barınma durumu ve gübre temizleme sistemi
Sayı
0
6
0
7
0
0
4
4
18
4
8
10
8
0
8
1
0
7
7
0
1
1
5
10
3
7
14
6
0
6
0
0
13
6
1
9
0
10
184
%
0,0
42,9
0,0
43,8
0,0
0,0
20,0
30,8
56,2
40,0
30,8
50,0
47,0
0,0
50,0
8,3
0,0
46,7
46,7
0,0
7,1
3,7
41,7
45,5
25,0
43,8
53,8
35,3
0,0
25,0
0,0
0,0
35,1
37,5
5,3
60,0
0,0
18,2
27,2
Sayı
2
8
13
9
13
11
16
9
14
6
18
10
9
20
8
11
2
8
8
30
13
26
7
12
9
9
12
11
3
18
25
8
24
10
18
6
12
45
493
%
100,0
57,1
100,0
56,2
100,0
100,0
100,0
69,2
43,8
60,0
69,2
50,0
53,0
100,0
50,0
91,7
100,0
53,3
53,3
100,0
92,9
96,3
58,3
54,5
75,0
56,2
46,2
64,7
100,0
75,0
100,0
100,0
64,9
62,5
94,7
40,0
100,0
81,8
72,8
GÜBRENİN TEMİZLENMESİ
Traktör
Elle
sıyırıcıyla
temizleme
temizleme
2010
33
Grafik 8. Buzağıların barınma durumları
2010
34
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
HİÇBİRŞEY
Sayı
%
0
0,0
14
100,0
11
84,6
16
100,0
12
92,3
10
90,9
19
95,0
12
92,3
18
56,2
10
100,0
26
100,0
20
100,0
17
100,0
20
100,0
16
100,0
12
100,0
2
100,0
15
100,0
13
86,7
30
100,0
14
100,0
27
100,0
11
91,7
20
90,9
10
83,4
16
100,0
24
92,4
17
100,0
3
100,0
17
70,8
25
100,0
8
100,0
36
97,3
16
100,0
18
94,7
15
100,0
12
100,0
48
87,3
630
93,1
BUZAĞI ALTLIĞI
SAMAN
KURUOT
Sayı
%
Sayı
%
2
100,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
15,4
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
8
25,0
2
6,2
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
13,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
8,3
2
9,1
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
3,8
1
3,8
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
7
29,2
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
2,7
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
5,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
4
7,3
3
5,4
30
4,4
7
1,0
Tablo 14. Buzağılarda altlık kullanımı ve doğum yapacak ineklerin barınma durumu
TAHTA
Sayı
%
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
7,7
1
9,1
1
5,0
1
7,7
4
12,5
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
16,6
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
10
1,5
Sayı
0
2
2
4
0
0
1
0
5
1
0
2
1
0
1
0
0
4
0
0
0
0
1
3
1
4
4
3
0
0
0
0
1
1
0
0
0
9
50
EVET
DOĞUM LOCASI
HAYIR
%
Sayı
%
0,0
2
100,0
14,3
12
85,7
15,4
11
84,6
25,0
12
75,0
0,0
13
100,0
0,0
11
100,0
5,0
19
95,0
0,0
13
100,0
15,6
27
84,4
10,0
9
90,0
0,0
26
100,0
10,0
18
90,0
5,9
16
94,1
0,0
20
100,0
5,9
16
94,1
0,0
12
100,0
0,0
2
100,0
26,6
11
73,4
0,0
15
100,0
0,0
30
100,0
0,0
14
100,0
0,0
27
100,0
8,3
11
91,7
13,6
19
86,4
8,3
11
91,7
25,0
12
75,0
15,4
22
84,6
17,6
14
82,4
0,0
3
100,0
0,0
24
100,0
0,0
25
100,0
0,0
8
100,0
2,7
36
97,3
6,3
15
93,7
0,0
19
100,0
0,0
15
100,0
0,0
12
100,0
16,4
46
83,4
7,4
627
92,6
2010
35
Grafik 9. Buzağılarda altlık kullanımı
2010
36
2010
3.3. İşletmelerdeki bakım-besleme yöntemleri
Araştırma kapsamında Burdur ili merkez ilçeye bağlı 38 köy ve beldelerdeki sığır işletmelerinin bakım – besleme yöntemleri hakkındaki bilgiler Tablo 15, 16, 17a, 17b, 18 ve 19’da verilmiştir. İneklere verilen konsantre ve kaba yem miktarlarının ortalama ve standart sapmaları sırasıyla
9,1±5,2 ve 7,0±2,3 inek/kg/gün’dır (Tablo 5).
İşletmelerden 20’sinin (%3,0) kaba yemi kendisi ürettiği, 197’sinin (%29,0) dışarıdan tedarik
ettiği, 460’ının (%68,0) kendi üretimi yaptığı ancak yetmediğinde dışardan alım yaparak ihtiyacını
karşıladığı tespit edilmiştir (Tablo 14). Konsantre yem ihtiyacını işletmelerden 603’ünün (%89,1) yem
fabrikasından, 61’nin (%9,0) köyde kurulmuş olan kooperatifler aracılığıyla ve 132’sinin (%1,9) kendi
üretiminden karşıladığı belirlenmiştir (Tablo 15).
Hayvanları hangi bilgiler doğrultusunda besledikleri sorusuna 614 işletme (%92,6) yetkilisi
kendi bilgilerine göre, 37 işletme (%5,6) yetkilisi yem fabrikalarının tavsiyelerine göre, 19 işletme
(%2,8) yetkilisi veteriner hekim tavsiyelerine göre ve 7 işletme (%1,0) yetkilisi ise Birlik ve Kooperatif
yetkililerinin tavsiyelerine göre besledikleri cevabını vermişlerdir (Tablo 16). Kaba yemin depolanma
biçimine yönelik soruya 433 işletme (%63,9) kapalı bir depoda, 240 işletme (%35,5) dışarıda üstü kapalı bir durumda ve 4 işletmede (%0,6) ise dışarıda üstü açık bir biçimde yanıtını vermişlerdir (Tablo
16).
İşletmelerde hayvanlara verilen kaba yem türü, işletme sayısı, oranı ve miktarı Tablo 17a
ve 17b’de verilmiştir. Araştırma kapsamındaki işletmelerde en çok kullanılan kaba yem maddeleri
saman, yonca, arpa, çayır otu, silaj, küspe, kepek ve pancardır.
Buzağı bakımıyla ilgili bilgiler Tablo 18’de verilmiştir. Tabloya göre buzağılara süt verilme
şeklinin 659 işletmede (%97,4) biberon vasıtasıyla, 9 işletmede (%1,3) kendisi emerek ve 9 işletmede
(%1,3) ise kova yoluyla olduğu tespit edilmiştir. Buzağılara verilen yem türü hakkındaki bilgiler Tablo
19’da verilmiştir. Buzağılara sadece konsantre yem veren işletme sayısı 300 (%44,3), sadece kuru
ot veren işletme sayısı 26 (%3,8), sadece saman veren işletme sayısı 16 (%2,4) ve hem konsantre
yem hem de kuru ot veren işletme sayısı ise 335’tir (%49,5). İşletmelerde buzağıların yeme başlama
zamanıyla ilgili olarak 1. hafta başlayan işletme sayısı 283 (%41,8), 2. hafta başlayan işletme sayısı
146 (%21,6), 3. hafta başlayan işletme sayısı 109 (%16,1), 4. hafta başlayan işletme sayısı 82 (%12,1)
ve 5. hafta başlayan işletme sayısı 57’dir (%8,4).
37
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Sayı
0
0
0
0
1
0
0
0
1
0
0
0
0
0
9
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
7
0
0
0
0
0
20
%
0,0
0,0
0,0
0,0
7,7
0,0
0,0
0,0
3,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
56,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
3,7
0,0
0,0
0,0
0,0
3,8
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
18,9
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
3,0
Kiralık arazi
Sayı
0
3
0
0
9
7
12
3
8
2
3
7
4
8
0
2
0
0
1
30
4
9
1
4
1
2
6
9
3
1
20
5
6
1
6
4
0
16
197
%
0,0
21,4
0,0
0,0
69,2
63,6
60,0
23,1
25,0
20,0
11,5
35,0
23,5
40,0
0,0
16,7
0,0
0,0
6,7
100,0
28,6
33,3
8,3
18,2
8,3
12,5
23,1
53,0
100,0
4,2
80,0
62,5
16,2
6,3
31,6
26,7
0,0
29,1
29,0
Dışarıdan
KABA YEM TEMİN YERİ
Kendi
işletmesi
Tablo 15. Yem temin yöntemleri
Kendi üretiyor
yetmediğinde
dışarıdan alıyor
Sayı
%
2
100,0
11
78,6
13
100,0
16
100,0
3
23,1
4
36,4
8
40,0
10
76,9
23
71,9
8
80,0
23
88,5
13
65,0
13
76,5
12
60,0
7
43,7
10
83,3
2
100,0
15
100,0
14
93,3
0
0,0
10
71,4
17
63,0
11
91,7
18
81,8
11
91,7
14
87,5
19
73,1
8
47,0
0
0,0
23
95,8
5
20,0
3
37,5
24
64,9
15
93,7
13
68,4
11
73,3
12
100,0
39
70,9
460
68,0
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Kendi
işletmesi
Sayı
2
12
13
16
3
11
20
13
30
4
26
20
17
20
16
11
2
15
15
30
14
19
2
14
12
16
18
17
3
24
25
8
33
16
19
0
12
55
603
%
100,0
85,7
100,0
100,0
23,1
100,0
100,0
100,0
93,7
40,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
91,7
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
70,4
16,7
63,6
100,0
100,0
69,2
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
89,2
100,0
100,0
0,0
100,0
100,0
89,1
Yem
fabrikasından
Sayı
0
0
0
0
2
0
0
0
0
6
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
7
10
8
0
0
8
0
0
0
0
0
4
0
0
15
0
0
61
%
0,0
0,0
0,0
0,0
15,4
0,0
0,0
0,0
0,0
60,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
8,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
25,9
83,3
36,4
0,0
0,0
30,8
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
10,8
0,0
0,0
100
0,0
0,0
9,0
Kooperatif
aracılığıyla
KONSANTRE YEM TEMİN YERİ
Kendi üretiyor
yetmediğinde
dışarıdan alıyor
Sayı
%
0
0,0
2
14,3
0
0,0
0
0,0
8
61,5
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
6,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
3,7
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
13
1,9
2010
38
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
8
0
1
0
1
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
19
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
25,0
0,0
3,8
0,0
5,9
0,0
0,0
8,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
30,8
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
4,5
Sayı
2
14
13
16
13
11
20
13
10
10
25
20
16
12
15
11
2
15
15
30
14
27
12
20
12
16
15
17
3
24
25
8
35
16
19
11
12
45
614
%
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
31,3
100,0
96,2
100,0
94,1
60,0
93,8
91,7
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
90,9
100,0
100,0
57,7
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
94,6
100,0
100,0
73,3
100,0
81,8
92,6
Kendi bilgilerine
göre
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
10
0
0
0
0
8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
3
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
10
37
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
31,3
0,0
0,0
0,0
0,0
40,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
9,1
0,0
0,0
11,5
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
26,7
0,0
18,2
1,9
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
7
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
12,6
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
6,2
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
5,4
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
1,0
Yem
Birlik veya Koop.
fabrikasının
tavsiyesine göre
tavsiyesine göre
BESLENME YÖNTEMLERİNİN BELİRLENMESİ
Klinik Veteriner
Hekim tavsiyesine
göre
Tablo 16. Bakım-besleme yöntemleri
Sayı
2
4
13
1
10
0
20
9
26
0
14
8
3
3
1
12
2
14
12
30
14
27
8
13
12
13
18
17
1
0
25
0
20
1
19
5
12
44
433
%
100,0
28,6
100,0
6,2
76,9
0,0
100
69,2
81,2
0,0
53,8
40,0
17,6
15,0
6,25
100,0
100,0
93,3
80,0
100,0
100,0
100,0
66,7
59,1
100,0
81,25
69,2
100,0
33,3
0,0
100,0
0,0
54,1
6,2
100,0
33,3
100,0
0,0
63,9
Sayı
0
10
0
14
3
11
0
4
5
10
12
12
14
17
15
0
0
1
3
0
0
0
4
9
0
3
8
0
2
24
0
8
17
15
0
10
0
9
240
%
0,0
71,4
0,0
87,5
23,1
100,0
0,0
30,8
15,7
100,0
46,2
60,0
82,4
85,0
93,75
0,0
0,0
6,7
20,0
0,0
0,0
0,0
33,3
40,9
0,0
18,75
30,8
0,0
66,7
100,0
0,0
100,0
45,9
93,8
0,0
66,7
0,0
0,0
35,5
Kapalı depo Dışarıda üstü kapalı
YEM DEPOLAMA
Sayı
0
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
4
%
0,0
0,0
0,0
6,3
0,0
0,0
0,0
0,0
3,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,6
Dışarıda üstü
açık
2010
39
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
İşletme
sayısı
AKSU
2
AKYAKA
14
AKYAYLA
13
AZİZİYE
16
BAŞMAKÇI
7
BAYINDIR
9
BÜĞDÜZ
17
ÇATAĞIL (İNSUYU)
13
ÇENDİK
32
ÇİNE
10
DÜĞER
25
GÖKÇEBAĞ
20
HACILAR
14
HALICILAR (SALA)
19
İĞDELİ
13
İLYAS
12
KARACAÖREN
2
KARAÇAL
15
KARAKENT
15
KARTALPINAR
28
KAYAALTI
14
KAYIŞ
18
KOCAPINAR
9
KOZLUCA
20
KÖKEZ
12
KUMLUCA
16
KURUÇAY
26
MÜSLÜMLER
13
SARIOVA
3
SULUDERE
17
TAŞKAPI
25
ULUPINAR
8
YARIKÖY
21
YASSIGÜME
10
YAYLABELİ
19
YAZIKÖY
4
YEŞİLDAĞ
12
MERKEZ
48
GENEL
591
100,0
100,0
100,0
100,0
53,8
81,8
85,0
100,0
100,0
100,0
96,1
100,0
82,3
95,0
81,2
100,0
100,0
100,0
100,0
93,3
100,0
66,6
75,0
90,9
100,0
100,0
100,0
76,5
100,0
70,8
100,0
88,8
56,7
62,5
100,0
26,6
100,0
87,2
87,3
%
SAMAN
Hayvan/
kg/gün
6,0±2,8
7,1±2,1
5,2±2,0
9,6±3,7
5,2±2,3
7,6±3,5
1,7±0,5
4,8±2,5
2,6±0,7
2,5±0,7
4,2±3,0
4,3±2,4
2,5±0,7
3,4±0,8
4,8±1,3
4,3±1,2
2,0±0,0
2,7±1,3
5,3±1,9
3,1±0,4
1,7±0,8
5,3±1,5
3,4 ±1,1
3,2 ±0,9
2,3 ±0,6
2,0 ±0,6
3,5 ±1,3
4,8 ±1,9
3,0 ±0,6
2,6 ±0,7
2,2 ±0,5
6,3 ±2,4
3,6 ±1,0
2,1 ±0,7
5,6 ±2,7
2,8 ±0,4
1,9 ±0,5
4,4 ±1,6
3,9±2,3
İşletme
sayısı
0
6
0
3
9
5
17
0
7
1
25
2
3
0
4
5
0
0
0
5
12
9
2
0
1
4
1
0
0
1
2
9
28
10
0
9
1
0
181
Tablo 17a. Verilen kaba yem türü, işletme sayısı, oranı ve miktarı
ÇAYIR OTU
Hayvan/
%
kg/gün
0,0
0
42,8
3,1±1,4
0,0
0
18,7
3,7±2,1
69,2
6,8±7,2
45,4
9,4±10,5
85,0
2,2±0,7
0,0
0
21,8
1,7±0,9
10,0
2,0±0,0
96,1
6,8±1,1
10,0
1,5±0,7
17,6
2,3±0,6
0,0
0
25,0
4,5±0,6
41,6
3,6±1,5
0,0
0
0,0
0
0,0
0
16,6
2,6±0,5
85,7
1,8±0,5
33,3
6,2±0,8
16,6
3,0±0,0
0,0
0
8,3
2,0±0,0
25,0
2,0±0,0
3,8
1,0±0,0
0,0
0
0,0
0
4,2
5,0±0,0
8,0
2,0±0,0
100,0
4,6±2,1
75,6
3,7±1,2
62,5
3,0±0,9
0,0
0
60,0
2,4±0,5
8,3
1,0±0,0
0,0
0
26.7
4,0±3,1
İşletme
sayısı
2
7
10
13
3
5
15
13
29
10
11
17
16
20
8
2
2
14
14
19
11
0
4
22
12
16
21
11
2
23
18
0
25
10
11
14
10
27
467
100,0
50,0
76,9
81,2
23,1
45,4
75,0
100,0
90,6
100,0
90,6
85,0
94,1
100,0
50,0
16,6
100,0
93,3
93,3
63,3
78,5
0,0
25,0
100,0
100,0
100,0
80,7
64,7
66,6
95,8
72,0
0,0
67,5
62,5
57,9
93,3
83,3
49,1
68,9
%
YONCA
Hayvan/ İşletme
kg/gün
sayısı
1,0±0,0
2
2,9±1,8
3
2,3±1,3
8
4,8±1,7
9
2,9±2,7
0
5,8±1,1
0
2,3±1,4
4
4,3±3,0
6
2,3±0,8
12
3,4±0,5
0
3,0±2,4
8
2,8±1,0
10
2,6±0,8
6
1,8±0,8
13
4,6±0,9
3
4,0±0,0
0
2,5±0,7
0
2,9±0,5
8
1,5±0,5
11
2,9±0,5
8
1,6±0,9
5
0
0
4,8±2,1
1
3,3±0,8
19
2,3 ±0,8
4
2,8 ±0,6
10
3,3 ±1,1
3
3,8 ±1,9
6
3,0 ±0,0
2
3,9 ±0,8
5
2,4 ±0,8
7
0
1
3,4±1,0
15
3,2±1,1
8
2,3±1,5
6
2,6±0,5
8
2,3±0,5
6
3,4 ±1,2
16
3,0±1,4
233
100,0
21,4
61,5
56,2
0,0
0,0
20,0
46,1
37,5
0,0
30,7
50,0
35,2
65,0
18,7
0,0
0,0
53,3
73,3
26,6
35,4
0,0
8,3
86,3
33,3
62,5
11,5
35,3
66,6
20,8
28,0
11,1
40,5
50,0
31,6
53,3
50,0
29,1
34,4
%
ARPA
Hayvan/
kg/gün
1,0±0,0
1,7±0,6
1,4±0,5
4,2±1,9
0
0
2,3±1,0
3,3±1,8
2,0±0,9
0
2,1±0,6
1,7±0,8
2,3±0,6
1,8±0,9
3,7±0,6
0
0
2,6±0,8
1,3±0,5
3,0±0,0
1,0±0,0
0
2,0±0,0
2,8±1,1
1,8±0,5
2,2±0,9
3,3 ±0,6
4,7 ±0,8
2,0 ±0,0
3,6 ±0,5
1,8 ±0,4
5,0 ±0,0
2,8 ±0,4
3,0±1,3
1,2±0,4
2,3±0,9
2,0±0,6
2,8 ±1,1
2,5±1,3
2010
40
Grafik 10a. Verilen kaba yem türü
2010
41
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
KEPEK-ÇAVDAR
İşletme
Hayvan/
%
sayısı
kg/gün
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
1
5,0
1,0±0,0
3
23,1
3,0±1,0
8
25,0
1,5±0,8
0
0,0
0
0
0,0
0
3
15,0
1,3±0,6
1
5,8
2,0±0,8
3
15,0
1,3±0,6
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
3
20,0
1,3±0,6
1
6,6
1,0±0,0
1
3,3
3,0±0,0
0
0,0
0
0
0,0
0
5
41,6
3,4±0,9
5
22,7
1,4 ±0,9
1
8,3
1,0±0,0
3
18,7
1,7 ±0,6
0
0,0
0
1
5,8
2,0 ±0,0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
2
10,5
1,5 ±0,7
1
6,6
5,0 ±0,0
1
8,3
1,0 ±0,0
7
12,7
3,9 ±2,7
50
7,4
2,1±1,5
Tablo 17b. Verilen kaba yem türü, işletme sayısı, oranı ve miktarı
İşletme
sayısı
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
10
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
6
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
16
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
50,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
35,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
2,4
%
PANCAR
Hayvan/
kg/gün
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,1±4,8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,0±4,6
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,1±4,6
SİLAJ
Hayvan/
İşletme
%
sayısı
kg/gün
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
0
0,0
0
2
10,0
6,0±3,6
0
0,0
0
12
37,5
5,7±3,3
8
80,0
3,3±0,7
3
11,5
9,3±9,3
5
25,0
4,0±3,0
4
23,5
6,8±8,8
0
0,0
0
1
6,2
10,0±0,0
0
0,0
0
0
0,0
0
6
40,0
6,0±1,4
6
40,0
6,0±1,4
1
3,3
3,0±0,0
4
28,5
3,5±1,9
1
3,7
5,0±0,0
0
0,0
0
2
9,1
2,5±2,1
0
0,0
0
1
6,2
2,0 ±0,0
9
34,6
7,6 ±5,5
3
17,6
9,0 ±2,6
0
0,0
0
6
25,0
3,7±0,8
12
48,0
2,8±0,4
0
0,0
0
5
13,5
4,2 ±3,3
5
31,2
2,8 ±1,5
0
0,0
0
3
20,0
4,3±0,6
0
0,0
0
7
12,7
6,0 ±4,9
106
15,6
4,8±3,9
İşletme
sayısı
2
3
3
1
0
3
0
2
1
0
0
6
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
0
0
5
6
0
0
0
1
0
1
4
0
0
26
66
100,0
21,4
23,1
6,2
0,0
27,2
0,0
15,3
3,1
0,0
0,0
30,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
20,0
13,2
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
19,2
35,3
0,0
0,0
0,0
11,1
0,0
6,2
21,1
0,0
0,0
47,2
9,7
%
KÜSPE
Hayvan/
kg/gün
10,5±4,9
7,6±3,0
10,3±3,5
1,0±0,0
0
10,0±7,1
0
4,0±2,8
6,0±0,0
0
0
9,0±5,2
0
0
0
0
0
5,0±2,0
1,0±0,0
0
0
0
0
0
0
0
2,8 ±1,5
7,7 ±2,7
0
0
0
2,0 ±0,0
0
5,0 ±0,0
5,3 ±6,7
0
0
6,8 ±6,9
6,8±5,5
2010
42
Grafik 10b. Verilen kaba yem türü
2010
43
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Tablo 18. Buzağı bakımı
Kendisi emerek
Sayı
%
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
7,7
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
5
0
0,0
1
5
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
33,3
0
0,0
1
4,0
4
50,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
9
1,3
SÜT VERİLME ŞEKLİ
Biberon vasıtasıyla
Kova
Sayı
%
Sayı
%
2
100
0
0,0
14
100
0
0,0
13
100
0
0,0
16
100
0
0,0
12
92,3
0
0,0
11
100
0
0,0
20
100
0
0,0
13
100
0
0,0
32
100
0
0,0
10
100
0
0,0
26
100
0
0,0
19
95
0
0,0
17
100
0
0,0
19
95
0
0,0
16
100
0
0,0
12
100
0
0,0
2
100
0
0,0
15
100
0
0,0
15
100
0
0,0
21
70
9
30,0
14
100
0
0,0
27
100
0
0,0
12
100
0
0,0
22
100
0
0,0
12
100
0
0,0
16
100
0
0,0
26
100
0
0,0
17
100
0
0,0
2
66,7
0
0,0
24
100,0
0
0,0
24
96,0
0
0,0
4
50,0
0
0,0
37
100
0
0,0
16
100
0
0,0
19
100
0
0,0
15
100
0
0,0
12
100
0
0,0
55
100
0
0,0
659
97,4
9
1,3
Emzikli kova
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
2010
44
Grafik 11. Buzağılara süt verilme şekli
2010
45
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Sayı
0
14
9
16
13
11
0
8
17
6
24
20
0
7
0
0
0
0
6
26
0
0
11
9
0
2
6
9
0
0
0
8
27
12
15
0
0
24
300
%
0,0
100,0
69,2
100,0
100,0
100,0
0,0
61,5
53,1
60,0
92,3
100,0
0,0
35
0,0
0,0
0,0
0,0
40,0
86,7
0,0
0,0
91,7
40,9
0,0
12,5
23,1
52,9
0,0
0,0
0,0
100,0
73,0
75,0
78,9
0,0
0,0
43,6
44,3
Konsantre yem
Tablo 19. Buzağı besleme yöntemleri
Sayı
0
0
0
0
0
0
3
0
3
0
0
0
6
0
0
0
0
5
1
0
0
0
0
1
0
0
2
1
0
0
0
0
0
2
0
0
2
0
26
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
15,0
0
9,4
0,0
0,0
0,0
35,3
0,0
0,0
0,0
0,0
33,3
6,7
0,0
0,0
0,0
0,0
4,6
0,0
0,0
7,7
5,9
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
12,5
0,0
0,0
16,7
0,0
3,8
Kuru ot
Konsantre yem
Saman
1. Hafta
+ kuru ot
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
0
0,0
2
100,0
2
100,0
0
0,0
0
0,0
14
100,0
0
0,0
4
30,8
13
100,0
0
0,0
0
0,0
16
100,0
0
0,0
0
0,0
13
100,0
0
0,0
0
0,0
11
100,0
0
0,0
17
85,0
15
75,0
0
0,0
5
38,5
13
100,0
2
6,2
10
31,3
7
21,9
0
0,0
4
40,0
0
0,0
0
0,0
2
7,7
5
19,2
0
0,0
0
0,0
20
100,0
1
5,9
10
58,8
0
0,0
5
25,0
8
40.0
0
0,0
0
0,0
16
100
0
0,0
0
0,0
12
100
1
8,3
0
0,0
2
100
0
0,0
0
0,0
10
66,7
12
80,0
0
0,0
8
53,3
15
100,0
4
13,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
14
100,0
3
21,5
0
0,0
27
100,0
2
7,5
0
0,0
1
8,3
0
0,0
0
0,0
12
54,5
15
68,2
0
0,0
12
100,0
2
16,7
0
0,0
14
87,5
0
0,0
0
0,0
18
69,2
13
50,0
0
0,0
7
41,2
17
100,0
3
100,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
24
100,0
0
0,0
0
0,0
25
100,0
1
4,0
0
0,0
0
0,0
8
100,0
0
0,0
10
27,0
3
8,1
0
0,0
2
12,5
0
0,0
0
0,0
4
21,1
19
100,0
0
0,0
15
100,0
0
0,0
1
8,3
9
75,0
0
0,0
0
0,0
31
56,4
43
78,2
16
2,4
335
49,5
283
41,8
YEMLER
Sayı
0
0
0
0
0
0
3
0
6
2
7
0
2
4
16
9
0
2
0
0
1
10
2
7
3
16
7
0
0
3
0
0
15
9
0
10
0
12
146
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
15,0
0,0
18,7
20,0
26,9
0,0
11,8
20,0
100,0
75,0
0,0
13,3
0,0
0,0
7,1
37,0
16,7
31,8
25,0
100,0
26,9
0,0
0,0
12,5
0,0
0,0
40,5
56,2
0,0
66,7
0,0
21,8
21,6
2. Hafta
Sayı
0
0
0
0
0
0
2
0
3
4
2
0
2
12
0
0
0
1
0
22
5
0
5
0
0
0
1
0
0
21
6
0
16
3
0
4
0
0
109
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
10
0
9,4
40
7,7
0
11,8
60,0
0,0
0,0
0
6,7
0,0
73,3
35,7
0
41,7
0
0
0
3,8
0
0
87,5
24,0
0
43,2
18,8
0
26,7
0
0
16,1
3. Hafta
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
8
4
12
0
13
4
0
2
0
0
0
5
5
3
5
0
7
0
2
0
3
0
2
0
3
2
0
1
1
0
82
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
25,0
40,0
46,2
0
76,5
20,0
0,0
16,7
0,0
0,0
0,0
16,7
35,7
11,1
41,7
0,0
58,3
0,0
7,7
0,0
100
0,0
8,0
0,0
8,2
12,5
0
6,7
8,3
0
12,1
4. Hafta
YEME BAŞLAMA ZAMANI
Sayı
0
0
0
0
0
0
0
0
8
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
3
0
12
0
0
0
0
3
0
0
0
16
0
0
2
0
0
11
0
57
%
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
25
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
100
0,0
0,0
10,0
0,0
44,4
0,0
0,0
0,0
0,0
11,6
0,0
0,0
0,0
64,0
0,0
0,0
12,5
0
0
91,7
0
8,4
5. Hafta
2010
46
Grafik 12. Buzağıların yeme başlama zamanı
2010
47
2010
3.4. İşletmelerdeki sağım yöntemleri ve süt verim düzeyleri
İşletmelerin sağım yöntemleri ve süt verimi ile ilgili bilgiler Tablo 20’de verilmiştir. Sağım
şekli incelendiğinde 628 işletmenin (%92,8) seyyar makineyle sağım, 29 işletmenin (%4,3) elle sağım ve 20 işletmenin (%3) sağım ünitesinde sağım işini gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Makine ile
sağım yapan işletmelerde makine temizleme sıklığının 407 işletmede (%62,8) her sağımdan sonra,
207 işletmede (%31,9) günde bir, 32 işletmede (%4,9) iki günde bir ve 2 işletmede (%0,3) ise ayda
bir olduğu tespit edilmiştir. Sağılan sütün değerlendirilmesi ve pazarlanması genel olarak köylerde
kurulan kooperatifler aracılığıyla yapılmaktadır. İşletmelerin 603’ü (%89,1) sütü kooperatife, 57’si
(%8,4) mandıraya ve 17’si (%2,4) ise fabrikalara satmaktadır. İşletmelerde düzenli mastitis kontrolü
yapılmadığı sonucuna da varılmıştır; 668 işletmede (%98,7) mastitis kontrolü yapılmamaktadır (Tablo 20).
Araştırma kapsamında incelenen 38 köydeki sığır işletmelerinin ortalama süt verimi 18,7±5,0
inek/lt/gün’dir (Tablo 20). Yetiştiricilerin beyanına göre saptanan bu süt ortalaması farklı laktasyon
dönemlerindeki sağmal ineklerin genel ortalamasıdır. Tespit edilen bu süt miktarına buzağılara verilen süt dahil değildir.
48
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL(İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR(SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
SAĞIM ŞEKLİ
MAKİNE TEMİZLEME SIKLIĞI
13
16
2
1
1
3
19
2
57(%8,4)
Mandıra
1
16
17(%2,5)
Süt Fab.
SÜTÜN DEĞERLENDİRİLMESİ
İki günde
Seyyar
Sağım Her sağımdan
Ayda bir
Koop.
Günde bir
Makine Ünitesi
sonra
bir
2
1
1
2
14
1
13
14
13
4
9
13
2
14
1
11
2
16
13
3
8
2
13
3
8
5
3
11
20
20
20
13
2
9
2
31
1
18
12
2
31
10
10
10
26
16
3
5
2
26
20
9
11
4
1
16
11
5
16
4
16
16
20
16
16
1
11
11
12
2
15
12
3
15
15
1
8
6
15
29
1
30
30
14
14
14
3
24
5
19
26
12
2
3
7
12
22
21
1
22
12
12
11
2
14
14
16
26
3
23
26
17
7
10
17
1
2
2
24
24
24
1
24
24
26
1
7
7
8
36
1
31
6
37
1
14
1
15
16
3
16
16
15
15
15
1
11
11
12
3
52
25
24
3
53
29 (%4,3) 628(%92,8) 20(%3) 407(%62,8)
207(%31,9) 32(%4,9) 2(%0,3) 603(%89,1)
Elle
Tablo 20. Sağım yöntemleri
Hayır
2
14
13
16
13
11
20
13
3
29
10
26
20
1
16
20
16
12
2
15
15
30
14
27
12
22
12
16
2
24
17
3
24
25
8
2
35
1
15
19
15
12
55
9(%1,3) 668(%98,7)
Evet
MASTİTİS
KONTROLÜ
22,5±3,5
21,8±3,4
18,1±3,8
22,2±4,5
13,8±3,1
14,1±5,8
18,5±3,3
20±2,9
19,1±5,6
19,5±1,6
24±5,1
22,3±5,7
15,9±3,6
12,8±3,4
21,3±2,2
17,1±3,3
15±0
20,3±3
19,3±3,7
17,2±3,1
15,4±3,1
14,4±2,1
16,7±3,9
20,5±4,6
18,8±3,1
17,8±3,1
22,5±5,7
18,5±6,3
16,7±2,9
18,3±2,8
14,6±2
16,9±4,6
22,4±4,7
21,7±4,1
17,9±4,7
17,3±3,2
12,1±3,3
19,4±5,5
18,7±5,0
Ortalama süt
verimi (inek/
lt/gün)
2010
49
Grafik 13. Sağım şekilleri
2010
50
2010
3.5. Çiftlik yönetimi
Bu araştırmada Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki yetiştiricilerin işletmeleriyle ilgili kayıt sistemi tutup tutmadıkları, düzenli veteriner hekim kontrolü yapılıp yapılmadığı ve
bilgi desteği alıp almadıkları hakkındaki veriler Tablo 21’de verilmiştir. Genel olarak yetiştiricilerin (649 işletmenin, %95,9), hayvanlarının durumlarını takip etmek amacıyla işletmelere özgü kayıt
sistemi tutmadıkları tespit edilmiştir. Bununla beraber işletmelerde hayvanlara düzenli veteriner
hekim kontrolü yapılmadığı da tespit edilmiştir. Sadece 192 işletmenin (%28,4) bilgi desteği aldığı
belirlenmiştir (Tablo 21). Bilgi alınan kuruluşlar ve alınma oranı Tablo 22’de verilmiştir. Bu 192 işletmenin 83’ü (%43,2) Tarım İl Müdürlüğü, 61’i (%31,8) Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği,
21’i (%10,9) Veteriner Fakültesi, 15’i (%7,8) Köy-Koop. ve 12’si (%6,3) serbest veteriner hekimlerden
bilgi desteği aldıklarını beyan etmişlerdir.
2008 yılı itibariyle doğan buzağı (dişi-erkek) sayısı 1.921, yaşayan buzağı sayısı 1.838 ve ölen
buzağı sayısı ise 123 (%6,3) olarak belirlenmiştir (Tablo 23). İlk tohumlama yaşı 17,0±1,0 ay ve ineklerin tohumlama sayısı 2,0±0,7 olarak saptanmıştır.
51
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL (İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Tablo 21. Çiftlik yönetimi
İŞLETMEYE ÖZGÜ KAYIT SİSTEMİ
EVET
HAYIR
Sayı
%
Sayı
%
0
0,0
2
100,0
0
0,0
14
100,0
4
30,8
9
69,2
1
6,3
15
93,7
0
0,0
13
100,0
0
0,0
11
100,0
0
0,0
20
100,0
0
0,0
13
100,0
4
12,5
28
88,5
0
0,0
10
100,0
0
0,0
26
100,0
1
5,0
19
95,0
2
11,8
15
88,2
0
0,0
20
100,0
0
0,0
16
100,0
0
0,0
12
100,0
0
0,0
2
100,0
0
0,0
15
100,0
4
26,7
11
73,3
0
0,0
30
100,0
0
0,0
14
100,0
0
0,0
27
100,0
2
16,7
10
83,3
0
0,0
22
100,0
0
0,0
12
100,0
0
0,0
16
100,0
0
0,0
26
100,0
0
0,0
17
100,0
0
0,0
3
100,0
0
0,0
24
100,0
0
0,0
25
100,0
0
0,0
8
100,0
5
13,5
32
86,5
0
00,
16
100,0
0
0,0
19
100,0
0
0,0
15
100,0
0
0,0
12
100,0
5
9,1
50
90,9
28
4,1
649
95,9
VETERİNER HEKİM KONTROLÜ YAPILIYOR MU
EVET
HAYIR
Sayı
%
Sayı
%
0
0,0
2
100,0
0
0,0
14
100,0
4
30,8
9
69,2
1
6,3
15
93,7
0
0,0
13
100,0
0
0,0
11
100,0
2
10,0
18
90,0
0
0,0
13
100,0
4
12,5
28
88,5
0
0,0
10
100,0
0
0,0
26
100,0
1
5,0
19
95,0
0
0,0
17
100,0
0
0,0
20
100,0
0
0,0
16
100,0
0
0,0
12
100,0
0
0,0
2
100,0
0
0,0
15
100,0
3
20,0
12
80,0
0
0,0
30
100,0
0
0,0
14
100,0
0
0,0
27
100,0
2
16,7
10
83,3
0
0,0
22
100,0
0
0,0
12
100,0
0
0,0
16
100,0
1
3,8
25
96,2
0
0,0
17
100,0
0
0,0
3
100,0
0
0,0
24
100,0
0
0,0
25
100,0
0
0,0
8
100,0
5
13,5
32
86,5
0
0,0
16
100,0
0
0,0
19
100,0
0
0,0
15
100,0
0
0,0
12
100,0
5
9,1
50
90,9
28
4,1
649
95,9
BİLGİ DESTEĞİ ALIYOR MU
EVET
HAYIR
Sayı
%
Sayı
%
0
0,0
2
100,0
1
6,6
13
93,4
0
0,0
13
100,0
1
6,3
15
93,7
2
15,4
11
84,6
1
9,1
10
90,9
10
50,0
10
50,0
0
0,0
13
100,0
15
46,9
17
53,1
5
50,0
5
50,0
16
57,7
10
42,3
2
10,0
18
90,0
6
35,3
11
64,7
3
15,0
17
85,0
12
75,0
4
25,0
3
25,0
9
75,0
0
0,0
2
100,0
3
20,0
12
80,0
3
20,0
12
80,0
9
30,0
21
70,0
6
42,8
8
57,2
0
0,0
27
100,0
2
16,7
10
83,3
10
45,4
12
54,6
4
33,3
8
66,7
2
12,5
14
87,5
10
38,5
16
61,5
0
0,0
17
100,0
1
33,3
2
66,7
7
29,2
17
70,8
2
8,0
23
92,0
0
0,0
8
100,0
27
73,0
10
27,0
6
37,5
10
62,5
0
0,0
19
100,0
5
33,3
10
66,7
0
0,0
12
100,0
18
32,7
37
67,3
192
28,4
485
71,6
2010
52
2010
Tablo 22. Bilginin temin yeri
DSYB*
Köy Koop.
Veteriner
Fakültesi
Tarım İl
Md.
Serbest Vet.
Hek.
Toplam
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
1
AKSU
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
AKYAKA
0
0,0
0
0,0
1
7,1
0
0,0
0
0,0
1
7.1
3
AKYAYLA
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
4
AZİZİYE
1
6,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
6,0
5
BAŞMAKÇI
1
7,6
0
0,0
0
0,0
1
7,6
0
0,0
2
15,2
6
BAYINDIR
1
9,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
9,0
7
BÜĞDÜZ
5
25
0
0,0
0
0,0
5
25,0
0
0,0
10
50,0
8
ÇATAĞIL(İNSUYU)
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
9
ÇENDİK
2
6,0
3
9
1
3
4
12,5
5
15,6
15
46,1
10 ÇİNE
3
30,0
0
0,0
0
0,0
2
20,0
0
0,0
5
50,0
11 DÜĞER
1
3,8
0
0,0
0
0,0
13
50,0
2
7,7
16
61,5
12 GÖKÇEBAĞ
1
5,0
0
0,0
0
0,0
1
5,0
0
0,0
2
10,0
13 HACILAR
4
23,5
1
5,9
0
0,0
0
0,0
1
5,9
6
35,3
14 HALICILAR (SALA)
1
5,0
0
0,0
0
0,0
2
10,0
0
0,0
3
15,0
15 İĞDELİ
3
18,6
0
0,0
0
0,0
9
56,1
0
0,0
12
74,7
16 İLYAS
0
0,0
1
8,3
0
0,0
2
16,6
0
0,0
3
24,9
17 KARACAÖREN
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
18 KARAÇAL
0
0,0
0
0,0
0
0,0
3
20,0
0
0,0
3
20,0
19 KARAKENT
1
6,6
1
6,6
0
0,0
0
0,0
1
6,6
3
19,8
20 KARTALPINAR
4
13,3
1
3,3
0
0,0
4
13,3
0
0,0
9
29,9
21 KAYAALTI
6
42,8
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
6
42,8
22 KAYIŞ
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
23 KOCAPINAR
1
8,3
1
8,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
16,6
24 KOZLUCA
2
9,1
0
0,0
0
0,0
8
36,3
0
0,0
10
45,4
25 KÖKEZ
0
0,0
0
0,0
0
0,0
4
33,3
0
0,0
4
33,3
26 KUMLUCA
0
0,0
0
0,0
0
0,0
2
12,5
0
0,0
2
12,5
27 KURUÇAY
2
7,7
0
0,0
5
19,2
0
0,0
3
11,5
10
38,4
28 MÜSLÜMLER
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
29 SARIOVA
1
33,3
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
1
33,3
30 SULUDERE
2
8,3
0
0,0
0
0,0
5
20,8
0
0,0
7
29,1
31 TAŞKAPI
1
4,0
0
0,0
0
0,0
1
4,0
0
0,0
2
8,0
32 ULUPINAR
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
33 YARIKÖY
11
29,7
6
16,2
0
0,0
10
27,0
0
0,0
27
72,9
34 YASSIGÜME
4
25
1
6,3
0
0,0
1
6,3
0
0,0
6
37,6
35 YAYLABELİ
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
36 YAZIKÖY
3
20,0
0
0,0
0
0,0
2
13,3
0
0,0
5
33,3
37 YEŞİLDAĞ
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
38 MERKEZ
0
0,0
0
0,0
14
25,5
4
7,3
0
0,0
18
32,8
61
31,8
15
7,8
21
10,9
83
43,2
12
6,3
192
28,4
GENEL
* Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği
53
Grafik 14. Bilginin temin yeri
2010
54
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AKSU
AKYAKA
AKYAYLA
AZİZİYE
BAŞMAKÇI
BAYINDIR
BÜĞDÜZ
ÇATAĞIL(İNSUYU)
ÇENDİK
ÇİNE
DÜĞER
GÖKÇEBAĞ
HACILAR
HALICILAR (SALA)
İĞDELİ
İLYAS
KARACAÖREN
KARAÇAL
KARAKENT
KARTALPINAR
KAYAALTI
KAYIŞ
KOCAPINAR
KOZLUCA
KÖKEZ
KUMLUCA
KURUÇAY
MÜSLÜMLER
SARIOVA
SULUDERE
TAŞKAPI
ULUPINAR
YARIKÖY
YASSIGÜME
YAYLABELİ
YAZIKÖY
YEŞİLDAĞ
MERKEZ
GENEL
Sayı
4
42
18
15
25
16
45
61
182
39
60
90
80
51
55
22
2
62
57
45
44
54
57
53
51
51
116
51
3
40
49
5
119
52
21
59
25
140
1961
%
0,2
2,1
0,9
0,8
1,3
0,8
2,3
3,1
9,3
2,0
3,1
4,6
4,0
2,6
2,8
1,1
0,1
3,2
2,9
2,3
2,2
2,7
2,9
2,7
2,6
2,6
5,9
2,6
0,2
2,0
2,5
0,3
6,1
2,6
1,1
3,0
1,3
7,1
100,0
Doğum
Sayı
4
33
17
12
23
15
45
59
163
39
54
79
80
50
51
20
2
61
51
45
44
54
47
49
50
51
112
45
3
40
49
4
108
52
20
59
24
124
1838
Tablo 23. 2008 yılında doğum, ölüm ve suni tohumlama parametreleri
%
100,0
78,6
94,4
80,0
92,0
93,8
100,0
96,7
89,6
100,0
90,0
87,8
100,0
98,0
92,7
90,9
100,0
98,4
89,5
100,0
100,0
100,0
82,5
92,5
98,0
100,0
96,6
88,2
100,0
100,0
100,0
80,0
90,8
100,0
95,2
100,0
96,0
88,6
93,7
Yaşam
Sayı
0
9
1
3
2
1
0
2
19
0
6
11
0
1
4
2
0
1
6
0
0
0
10
4
1
0
4
6
0
0
0
1
11
0
1
0
1
16
123
%
0,0
21,4
5,6
20,0
8,0
6,2
0,0
3,3
10,4
0,0
10,0
12,2
0,0
2,0
7,3
9,1
0,0
1,6
10,5
0,0
0,0
0,0
17,5
7,5
2,0
0,0
3,4
11,8
0,0
0,0
0,0
20,0
9,2
0,0
4,8
0,0
4,0
11,4
6,3
Ölüm
İlk Suni Toh. Yaşı (ay)
(Ortalama)
19,0±0,0
16,9±1,5
17,1±1,3
16,7±1,3
18,3±0,6
16,5±2,5
16,9±0,9
17,2±1,2
17,1±1,2
17,5±0,7
16,7±1,0
17,5±1,1
17,2±0,6
18,2±0,8
17,1±0,4
17,2±0,9
16,5±0,7
17,1±0,7
17,2±1,2
17,0±0,7
17,2±0,6
16,9±1,0
16,6±0,9
1,6±1,1
16,3±0,5
16,8±0,4
17,7±0,8
17,2±0,9
17,0±0,0
16,8±0,8
16,6±0,6
16,8±1,0
16,7±0,8
16,8±1,0
16,2±1,0
17,0±0,8
16,4±0,7
17,2±0,8
17,0±1,0
Sığırların Tohumlanma Sayısı
(Ortalama)
3,0±0,0
3,0±0,9
3,2±0,6
3,3±0,5
3,3±0,6
3,5±0,7
2,1±0,5
3,2±0,6
2,0±0,6
1,8±0,4
1,8±0,6
1,9±0,8
1,8±0,4
1,9±0,5
2,1±0,3
2,0±0,6
2,0±0,0
1,7±0,6
2,0±0,7
2,0±0,5
1,8±0,4
2,0±0,7
2,3±0,7
1,7±0,5
1,7±0,5
1,6±0,5
1,7±0,5
1,9±0,7
1,7±0,6
1,7±0,6
1,9±0,3
2,5±0,8
1,8±0,7
1,9±0,6
2,0±0,6
1,7±0,5
1,7±0,5
1,8±0,4
2,0±0,7
2010
55
Grafik 15. Gebelik başına tohumlama sayısı ile ilk tohumlama yaşı bilgileri
2010
56
2010
4. SONUÇ
Bu çalışma Türkiye’de önemli bir süt üretim potansiyeline (günlük 800 ton süt üretimi) sahip
olan Burdur ili süt sığırcılık işletmelerinin mevcut durumunu ortaya koymak amacıyla merkez ilçeye bağlı toplam 52 köy ve beldenin 38’inde yapılmıştır. Araştırmanın verileri işletmelerde yönetici
konumunda olan çiftçilerle yüz yüze yapılan anketlerden elde edilmiştir. Ayrıca işletmelerin bütün
özellikleri fotoğraf makinesi ve dijital kameraya kaydedilmiştir. Veri alınan 38 köyün 2008 yılı sığır
sayısı toplam 43.025 baştır. Bu araştırma kapsamında aynı köylerde yapılan anket sayısı (işletme
sayısı) 677 ve bu işletmelerdeki mevcut sığır sayısı 7.638’dir. Veri alınan köylerdeki sığır sayısı bu
köylerdeki mevcut toplam sığır sayısının %17,8’sine denk gelmektedir. Bu verilerden yola çıkarak
Burdur ili merkez ilçenin işletme sayısı yaklaşık olarak 4.367 olarak tahmin edilmektedir. İşletme
sayılarıyla ilgili bu bilgi resmi kurumlardan alınan bilgilerden daha düşük düzeydedir. Bunun sebebinin yetiştiricilerin farklı devlet kurumlarına tebliğ ettiği ahır ve işletmelerin (Bağkur, yeşil kart
vs) farklı işletmeymiş gibi algılanması ve bunun sonucu olarak veriler kayıt altına alınırken 1 ahırın
1’den fazla işletme olarak görünmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
İşletmelerde çalışan aile üyelerinin ortalama sayısı ile işletmelerin ortalama yaşı (yıl) sırasıyla 3,8±1,3 kişi ve 16,8±8,0 yıl olarak bulunmuştur. Sığır işletmeleriyle uğraşan yetiştiricilerin genel olarak orta yaş ve üstü insanlardan oluştuğu görülmüştür. Gençlerin ise okumak veya çalışmak
amacıyla köylerden ayrıldığı yönünde bilgiler verilmiştir. İşletmelerde çalışanların eğitim durumu
incelendiğinde 633 (%93,5) işletme çalışanının ilkokul mezunu, 27 (%4) işletme çalışanının ortaokul
mezunu, 16 (%2,3) işletme çalışanının lise mezunu ve 1 (%0,2) işletme çalışanının ise üniversite
mezunu olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerin günlük işlerini kimin yaptığı sorusunu 674 (%99,5)
işletme, günlük işleri aileden biri yapıyor şeklinde yanıtlamıştır. Böylece sadece 3 (%0,5) işletmede
işçi çalıştırıldığı ortaya çıkmıştır. İşçi çalıştıran işletmelerin bulunduğu köyler Hacılar, Kuruçay ve
Ulupınar’dır. Bu sonuçlardan Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki sığır işletmelerinin
çoğunluğunun aile işletmesi şeklinde olduğu tespit edilmiştir.
Araştırmanın yapıldığı 38 köyde genel olarak her işletmeye düşen ortalama sığır sayısı 11,3
baş; işletme başına düşen ortalama sağmal inek sayısı ise 5,9 baş olarak tespit edilmiştir. Bu ortalamalar Türkiye ortalamasının üstündedir. Türkiye’de işletme başına düşen ortalama sığır sayısı 1-4
arasındadır. Bu veriler Burdur ilindeki sığırcılık işletmelerinin kapasitelerini büyütme çabalarının
bir göstergesi sayılabilir.
Bu araştırmada incelenen 38 köy ve beldedeki sığırlarının %98,1’inin Holstein, %1,9’unun
ise Simmental ırkı sığırlardan oluştuğu saptanmıştır. İncelenen bütün işletmelerde bu iki ırktan
başka hiçbir yerli ve kültür ırka rastlanmamıştır.
Burdur ili merkez ilçeye bağlı 677 sığır işletmesinin hayvancılık örgütlenmesi incelendiğinde 302 (%44,6) işletmenin Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’ne üye olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca köylerdeki bütün işletmeler S. S. Burdur İli Köy Kalkınma ve Diğer Tarımsal Amaçlı
Kooperatifler Birliği’ne kayıtlıdır. Bu birlik üst birlik olarak Köy-Koop. çatısı altında faaliyet göstermektedir. Bu tablo Burdur ilindeki yetiştiricilerin örgütlü bir şekilde sığır yetiştiriciliği yaptığının bir
göstergesidir.
Bu çalışmada yem bitkisi üretimi yapan 261 (%55,2) işletmenin 1 - 30 dönüm arasında ekim
yaptığı belirlenmiştir. Hayvancılığın gelişmiş olduğu ve işletme başına düşen sığır sayısının yüksek
olduğu Burdur ilinde işletme başına düşen yem bitkisi ekim alanı çok düşük kalmaktadır.
İncelenen 677 işletmenin 184’ünün (%27,2) yarı açık-serbest gezinmeli ahır, 142’sinin (%20
,9) kapalı-serbest gezinmeli ahır ve 351’inin (%51,9) kapalı-sabit bağlamalı ahırlardan yapıldığı tespit edilmiştir. Ahır zemini bakımından işletmeler değerlendirildiğinde 495 (%73,1) işletmenin beton,
16 (%2,4) işletmenin taş ve 166 (%24,5) işletmenin toprak zemine sahip olduğu belirlenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen işletmelerin %51,9’unun kapalı-sabit bağlamalı ahırlardan oluşması
barınaklar açısından bir sorun olarak kabul edilebilir. Özellikle dağ köylerinde yapılan sığır yetiştiriciliğinde (Taşkapı, Kartalpınar, Kayış, İlyas köyleri gibi) kapalı-sabit bağlamalı ahırların yoğun
57
2010
olarak kullanıldığı gözlenmiştir. Bu köylerde yetiştiriciler işletmelerini büyütmek ve açık sisteme
geçmek isteğinde olmalarına rağmen genişleme için yeterli alana sahip olmamaları, karşılaştıkları
en önemli sorundur. Tespit edilen sorunlardan biri de işletmelerde hayvan başına düşen alanın çok
dar olmasıdır.
Dezenfektan kullanımı açısından işletmeler incelendiğinde, işletmelerin 79’unda (%11,7)
dezenfektan kullandığı, 598’inde (%88,3) ise herhangi bir dezenfektan kullanılmadığı tespit edilmiştir. Kullanılan dezenfektan türü incelendiğinde ise işletmelerin çoğunda (%94,9’u) kireç kullanıldığı, %5,1’inde solusyon türü dezenfektan maddeleri kullanıldığı saptanmıştır. Dezenfektan kullanan
yetiştiricilerle yapılan görüşmeler, bu yetiştiricilerin dezenfektan kullanımına başlama kararlarında
daha önce değişik nedenlerle düzenlenen toplantılarda edinmiş oldukları hijyen bilgilerinin etkili
olduğunu göstermiştir. Bu durum, yetiştiricilere bilgi aktarımının ahır hijyeni yönünden faydalı olabileceğinin de bir göstergesidir.
Buzağılarla ilgili olarak 677 işletmenin 193’ünde (%25,9) buzağı bölmesi diye adlandırılan
buzağıların annelerinden ayrı olarak bakıldığı alan olarak tanımlanan bir yapı bulunmaktadır. Bu
193 barınakta, buzağıların 3 farklı şekilde barındırıldığı tespit edilmiştir. Birinci tip barınma 158
ahırda (%23,4) olup, buzağılar anne ile aynı ahırda ama ayrı bölmede yetiştirilmektedir. İkinci barınma şekli 30 ahırda (%4,4) anne ile farklı ahır, ayrı bölmede ve üçüncü barınma şekli ise bireysel
buzağı kafesi şeklinde olup, sadece 5 işletmede (%0,7) tespit edilmiştir. Bu tespitte gördüğümüz
en önemli eksiklik işletmelerin %70’inde buzağıların anneleriyle beraber yan yana olmalarıdır. Bu
durum buzağıların refahını ve gelişimlerini negatif yönde etkilemektedir.
İşletmelerde ineklerin doğum yapacakları ayrı bir yer olarak tanımlanan “doğum locası”
durumu sorulduğunda 627 işletmede (%92,6) doğum locası olmadığı, 50 işletmede (%7,4) doğum
locası bulunduğu tespit edilmiştir. Bu durum verimli ve sağlıklı bir yetiştiricilik açısından bir eksiklik
olarak görülmektedir.
Yetiştiricilerin hayvanları hangi bilgiler doğrultusunda besledikleri sorusuna 614 işletme
(%92,6) yetkilisi kendi bilgilerine göre, 37 işletme (%5,6) yetkilisi yem fabrikalarının tavsiyelerine
göre, 19 işletme (%2,8) yetkilisi Kliniksiyen Veteriner Hekim tavsiyelerine göre ve 7 işletme (%1,0)
yetkilisi ise Birlik ve Kooperatif yetkililerinin tavsiyelerine göre besledikleri cevabını vermişlerdir.
Bazı köylerde hayvanların beslenmesiyle ilgili olarak büyük eksikliklerin olduğu görülmüştür. Özellikle sığır yetiştiriciliğinde kaba yemin önemi yeterince anlaşılmamaktadır. Bu konuda yetiştiricilere
doğru bilgilendirme yapılırsa bu sorunun ortadan kalkabileceği veya hayvanların en az hatayla besleneceği sonucu ortaya çıkacaktır.
Buzağılara süt verilme şeklinin 659 işletmede (%97,4) biberon vasıtasıyla, 9 işletmede (%1,3)
kendisi emerek ve 9 işletmede (%1,3) ise kova yoluyla olduğu tespit edilmiştir. Buzağılara verilen
yem türü hakkındaki bilgiler incelendiğinde, buzağılara konsantre yem veren işletme sayısı 300
(%44,3), sadece kuru ot veren işletme sayısı 26 (%3,8), sadece saman veren işletme sayısı 16 (%2,4)
ve hem konsantre yem hem de kuru ot veren işletme sayısı ise 335 olarak bulunmuştur (%49,5). İşletmelerde buzağıların yeme başlama zamanı incelendiğinde, 1. hafta yeme başlayan işletme sayısının 283 (%41,8), 2. hafta yeme başlayan işletme sayısının 146 (%21,6), 3. hafta yeme başlayan işletme
sayısının 109 (%16,1), 4. hafta yeme başlayan işletme sayısının 82 (%12,1) ve 5. hafta yeme başlayan
işletme sayısının 57 (%8,4) olduğu tespit edilmiştir.
Araştırma kapsamında incelenen 38 köydeki sığır işletmelerinin ortalama süt verimi
18,7±5,0 inek/lt/gün’dir. Saptanan bu süt ortalaması işletmelerdeki ineklerin laktasyon başında ve
sonunda olan bütün ineklerin ortalamasıdır. Sağım şekli incelendiğinde 628 işletmenin (%92,8) seyyar makineyle sağım, 29 işletmenin (%4,3) elle sağım ve 20 işletmenin (%3) sağım ünitesinde sağım
işini gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Sağım yöntemi konusunda İğdeli köyü çok farklı özellikler
taşımaktadır. Bu köye “Bir köyün 1 işletme” olarak kabul edildiği bir anlayışla ortak sağım merkezi
kurulmuştur. Bu sistemin hem avantajı hem de dezavantajı söz konusudur. Özellikle İğdeli köyüyle
ilgili olarak tespit edilen en önemli bulgular şunlardır. İşletme başına düşen toplam sığır sayısı 15,1
58
2010
baş; işletme başına düşen inek sayısı 11,1 baş; ortalama süt verimi 21,3 hayvan/lt/gün. Ayrıca, açık
barınak yapısına sahip barınakların sayısının artmış olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında bazı
dezavantajlar da tespit edilmiştir. Özellikle işletmelerde farklı yemleme programı uygulandığı için
özellikle merkezi sağımda elde edilen sütün kuru madde oranında normalden farklı düzeyde olduğu
belirtilmiştir. Ayrıca hayvan hastalıklarının bulaşması açısından bazı riskler olduğu da saptanmıştır.
Makine ile sağım yapan işletmelerde makine temizleme sıklığının 407 işletmede (%62,8)
her sağımdan sonra, 207 işletmede (%31,9) günde bir, 32 işletmede (%4,9) iki günde bir ve 2 işletmede (%0,3) ise ayda bir şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Sağılan sütün değerlendirilmesi ve
pazarlanması genel olarak köylerde kurulan kooperatifler aracılığıyla yapılmaktadır. İşletmelerin
603’ü (%89,1) sütü kooperatife, 57’si (%8,4) mandıraya ve 17’si (%2,4) ise fabrikalara satmaktadır.
İşletmelerde düzenli mastitis kontrolü yapılmadığı sonucuna da varılmıştır; 668 işletmede (%98,7)
mastitis kontrolü yapılmamaktadır. Burdur ili merkez ilçenin köyleri sağım konusunda önemli aşamalar kat etmiştir. Özellikle işletmelerde elle sağım yönteminin bırakılıp seyyar makine ile sağım
sisteminin kullanması önemlidir. Bununla beraber sağılan sütün köylerdeki büyük soğutma tanklarında muhafaza edilmesi önemli bir gelişmedir. Araştırma sırasında seyyar sağım makinelerinin temizliği ve muhafazası hakkında eksiklikler saptanmıştır. Genel olarak gözlenen bir durum da sağım
sonrasında makinelerin ineklerin barındığı yerin hemen yanında bırakılması, makinenin ve makine
ekipmanının devamlı dışkı ile bulaşık olmasıdır. Bu hususta yetiştiricilerin hijyen kuralları hakkında
bilinçlendirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
Genel olarak yetiştiricilerin (649 işletmenin, %95,9), hayvanlarının durumlarını takip etmek
amacıyla işletmelere özgü kayıt sistemi tutmadıkları tespit edilmiştir. Bununla beraber işletmelerde hayvanlara düzenli Veteriner Hekim kontrolü yapılmadığı da tespit edilmiştir. Sadece 192 işletmenin (%28,4) bilgi desteği aldığı belirlenmiştir. Bu 192 işletmenin 83’ü (%43,2) Tarım İl Müdürlüğü,
61’i (%31,8) Burdur İli Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği, 21’i (%10,9) Veteriner Fakültesi, 15’i (%7,8)
Köy-Koop. ve 12’si (%6,3) Serbest Veteriner Hekimlerden bilgi desteği aldıklarını beyan etmişlerdir.
Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki süt sığırı işletmelerinin önemli özelliklerinden konsantre yem miktarı (inek/kg/gün), kaba yem miktarı (inek/kg/gün), buzağıların sütten
kesim yaşı (gün), ortalama süt verimi (lt/gün), kuruya çıkarma yaşı (ay), ilk tohumlama yaşı’nın (ay)
ortalaması ve standart sapması sırasıyla 7,0±2,3; 9,1±5,2; 87,4±13,2; 18,7±5,0; 6,7±0,5 ve 17,0±1,0
olarak tespit edilmiştir.
Bu araştırma kapsamında incelenen 38 köy ve beldenin sığır işletmelerinin verim özellikleri
ve barınak yapıları açısından bir örnek olmadığı verilerden anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Burdur’da
sığır işletmelerini gelişmiş ve az gelişmiş yapılar olarak ikiye ayırmak mümkündür. Özellikle merkeze yakın olan köy ve beldelerde sığırcılık işletmelerinin daha gelişmiş olduğu söylenebilir. Özellikle süt verimi ve işletme başına düşen inek sayısı açısından Kuruçay, Yassıgüme, Yarıköy, Düğer gibi
köylerin ortalamaları genel ortalamanın üstündedir.
Burdur ili merkez ilçedeki sığır sayısı bütün Burdur’daki sığır sayısının yaklaşık olarak %40’ı
civarındadır. Bu açıdan bu araştırmadan çıkan sonuçlar Burdur sığır yetiştiriciliği hakkında önemli
bilgiler vermektedir.
Sonuç olarak bu araştırma Burdur ili merkez ilçeye bağlı köy ve beldelerdeki sığır işletmeleri hakkında şimdiye kadar yapılan en kapsamlı çalışmadır. Bu çalışmadan çıkan sonuçlar Mehmet
Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nin ilgili Anabilim Dalları tarafından değerlendirilerek
her köyde tespit edilen sorunlar hakkında Burdur Tarım İl Müdürlüğü, Burdur Köy-Koop., Burdur
İli Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği, Burdur Ziraat Odası, Burdur Veteriner Hekimler Odası ve hayvancılık sektörü ile ilgili yetkililerle ortak çalışmalar yaparak çözüm üretilmelidir. Buna ek olarak
köylerde bilgilendirme toplantılarının yapılması yetiştiricilere fayda sağlayacaktır.
59
2010
5. KAYNAKLAR
1. Anonim. 2008a. Türkiye İstatistik Kurumu Hayvancılık İstatistikleri. www.tuik.gov.tr.
2. Çelik M. 2002. Batı Akdeniz Bölgesinde Süt ve Süt Ürünleri Sektörünün Stratejik Durum
Analizi ve Gelişme Olanakları. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (4) 2002, 43-83.
3. Anonim. 2008b. Burdur Tarım İl Müdürlüğü.
4. Anonim. 2004. II.Tarım Şurası Sonuç Raporu, 4.komisyon raporu. Hayvan Su Ürünleri
Yetiştiriciliği ve Sağlığı. http://tarimsurasi.tarim.gov.tr/surasonucraporu.htm
5. Akkaş Ö. 2007. Burdur Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği’ne Kayıtlı Holstayn Irkı Sığırlarda Bazı Verim Özelikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni
Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
6. Erdoğan H.M., Çitil M., Güneş V., Saatcı M. 2004. Dairy Cattle Farming in Kars District,
Turkey: I. Characteristics and Production. Turk J. Vet. Anim. Sci., 28 (2004); 735-743.
7. Şahin K., Gül A., Koç B., Dağıstan E. 2001. Adana İlinde Entansif Süt Sığırcılığı Üretim
Ekonomisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric.
Sci.),2001, 11(2):19-28.
8. Radostits, O. M., Leslie, K. E. and Fetrow, J. (1994). Herd Health Food Animal Production
Medicine. W. B. Saunders Company, Philadelphia, Pennsylvania.
9. Yavuz, F., Akbulut, Ö., Keskin, A. 2003. Türkiye Sığırcılık Sektöründe Islah ve Destekleme
Politikalarının Etkinliği Üzerine Bir Araştırma. Turk J. Vet. Anim. Sci., 27 (2003): 645-650.
10. Topcu, Y., 2004. Erzurum İli Sığır Besiciliği İşletmelerinde Girdi Kullanımı Ve Üretim Maliyeti Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Derg., 35 (1-2): 65-73.
60
2010
Ziyaret edilen işletmelerden örnek resimler
61
2010
AKYAKA
17 / 04 / 2009
62
2010
AKYAYLA
09 / 04 / 2009
63
2010
AZİZİYE
22 / 04 / 2009
64
2010
BAŞMAKÇI
30 / 04 / 2009
65
2010
BAYINDIR
24 / 04 / 2009
66
2010
BÜĞDÜZ
08 / 04 / 2009
67
2010
ÇATAĞIL (İNSUYU)
02 / 04 / 2009
68
2010
ÇENDİK
20 / 12 / 2008
69
2010
ÇİNE
07 / 11 / 2008
70
2010
GÖKÇEBAĞ
01 / 04 / 2009
71
2010
HACILAR
08 / 11 / 2008
72
2010
HALICILAR (SALA)
12 / 11 / 2008
73
2010
KARACAÖREN
01 / 04 / 2009
74
2010
KARAÇAL
25 / 03 / 2009
75
2010
KARAKENT
10 / 04 / 2009
76
2010
KARTALPINAR
31 / 10 / 2008
77
2010
KAYAALTI
09 / 04 / 2009
78
2010
KAYIŞ
13 / 04 / 2009
79
2010
KOCAPINAR
31 / 10 / 2008
80
2010
KOZLUCA
09 / 03 / 2009
81
2010
KÖKEZ
10 / 04 / 2009
82
2010
KUMLUCA
27 / 03 / 2009
83
2010
KURUÇAY
03 / 12 / 2008
84
2010
MERKEZ MAHALLELERİ
11 - 13 - 23 / 03 / 2009
85
2010
TAŞKAPI
30 / 03 / 2009
86
2010
ULUPINAR
30 / 04 / 2009
87
2010
YARIKÖY
18 / 11 / 2008
88
2010
YASSIGÜME
06 / 11 / 2008
89
2010
YAYLABELİ
03 / 04 / 2009
90
2010
YAZIKÖY
15 / 01 / 2008
91
2010
YEŞİLDAĞ
01 / 04 / 2009
92

burdur ili süt sığırcılığı ve özellikleri

Transkript

Benzer belgeler

Veteriner Farmakokinetik Çalıştayı

Tilmivet

3`üncü Piyade Eğitim Tugayı 58`inci Piyade Alay Komutanlığı

BACTİMOX LA Enjeksiyonluk Süspansiyon