doc2012_Dialog_Generationen_t
download 
Şikayet Transkript
2012_Dialog_Generationen_t
Kuşaklar Arası İletişim İle İlgili Proje Göçmen kökenli genç ve yaşlı insanlar, deneyimlerini, istek ve gelecekle ilgili düşüncelerini anlatıyorlar Künye: Yayınlayan Offenbach ili il Gençlik Eğitim Kurumu Yaşlanma Yönetim Merkezi Werner-Hilpert-Straße 1 63128 Dietzenbach ve Offenbach- ili Arbeiterwohlfahrt Teşkilatı ortak projesi Sorumlular Rita Jacoby, Gerlinde Wehner, Hedda Jank-Mittler, Hidir Karademir Tercüme Pinar Yortanli, tercüme bürosu Vahap Aslan Fotoğraflar Ralf Braum, Hedda Jank-Mittler Yayınlarıa: Temmuz 2012 içerik Önsöz 5 Ön söz 6 Hıdır Karademir „Herkes kendisi için, bir şeyler yapmalı“ 7 Siham „Başından beri almanca dili bizim için çok önemliydi“ 10 Zekiye Küpelikılınç „Bizim Vatanımız Burası“ 13 Abdi Küpelikilinc „Dönmeye niyetimiz yok artık“ 15 Ilham „Gerçekleştirmek istediğim hedeflerim var“ 17 Hacer Demir „Çocuklar için daha iyi bir hayat“ 19 Ahmet Tatligün „Oraya gidiyoruz almancı, burada ise yabancı“ 21 Ümmühan Tatligün “Hep evdeydim, çalışmadım” 22 Salima „Daha fazla iletişim, birlikte yaşama“ 23 Hanım ve Hasan Yıldız „Kitaplar satın aldık ve almancayı kendi kendimize öğrendik“ 26 Emine ve Tahsin Küpelikılıç „Hayatımızdan allaha şükür memnunuz!“ 27 İkram „Ben geleceğimi burda geçirmek istiyorum“ 30 Hasan Tatlıgün „Hepimiz dürüst ve doğru olalım ve insanlara yardım edelim“ 32 Rabia „Benim burada problemlerim yok“ 34 Fadime Sarıçiçek „Zevk alarak yaşıyorum ama tabiiki memleket yönünden bir kırıklık var“ 36 Nihal „Gençlik için daha fazla boş zaman olanakları“ 38 Elif ve Hasan Oluk „Bizim Dietzenbach’taki yaşamımız güzel geçti“ 40 Önsöz Elinizdeki broşür, yaşları 13 79 arası olan üç kuşaktan göçmen kökenli insanların katıldığı, kuşaklar arası bir projenin sonuçlarını içermektedir. Geçmiş yaşam sürecindeki değişik hikaye ve bilgiler ve geleceğe ait bakış açıları bu proje olmadan kafalarda saklı kalacaktı. Başarılı uyum tesadüfi bir şey değildir, bilakis tabanda yapılacak çalışma ve uygulama için bilinçli siyasi bir karardır. Broşürde okuyacağınız röportajlar, bu aksiyona katılan gençlerinde genelde şimdiye kadar bilmedikleri „Gastarbeiterinnen ve Gastarbeiter“ denilen birinci kuşağın edindiği deneyim ve neler yaşadıkları hakkında bilgi edinmeye olanak sunmaktadır. Burda, görev almış olan yaşlılar ve gençler, örnek olma fonksiyonunu üstlenmişlerdir, buda öz ilgiye ve toplumda motive olmaya katkı yapar. „Kuşaklar arası iletişim- geleceği birlikte düzenleme“ diye tanımlanan kuşaklar arası proje yeni çalışma alanları ve insanlar arası ilişkiler yaratmakta, karşılıklı ilgi ile genç ve yaşlılar arasında dayanışmayı teşvik etmektedir. İstatistikler toplumun değişim içinde olduğuna işaret ediyor. Bu nedenle uyum, geleceğimiz için gerekli ve toplumsal yararı yüksek olan bir olgudur. Bu projeye katkı sunan herkese teşekkür ve takdirlerimi sunuyorum. Burda, sevgili okuyucular, ilginç bir kitapçık elinizde, bu kitapçığın sizi cok bilgilendireceğinden ve sevindireceğinden eminim. Genç insanların topluma katılımda en önemli bir koşul olan, iyi bir eğitim ve samimiyetlerine ilişkin, hayal ve perspektiflerini anlatıyorlar. Uyum onlar için, bir toplumun değerlerini içselleştirmek ve kendini onunla özdeşleştirmek anlamına geliyor. Bu proje, uyum konusuna bir katkıdır. Offenbach İlçesi, uzun zamandan beri „Uyum“konusunu kendi programına aldı ve uyum, tüm belediye makamlarının ortak görevi haline geldi. Carsten Müller Vali Yardımcısı 5 Ön söz Offenbach ili Gençlik Eğitim Kurumu Yaşlanma Yönetim Merkezi, Offenbach ili Arbeiterwohlfahrt teşkilatı ile birlikte 2010 Ocak ayında, Dietzenbach´ta „Kuşaklar İletişimi - Geleceğin Birlikte Şekilendirilmesi“ projesini başlattı. Bilerek Dietzenbach seçildi, çünkü Offenbach ilinde göçmen kökenlilerin en fazla yaşadığı belde Dietzenbach´tır Bunlardan bir kısmı , doğal olarak Almanya´da yaşayan üçüncü kuşaktan gençlerdir. Bunlar genelde annebabalarının göçmenlik hikayelerini bilmeyen kuşaktır. Bunlar için, projede ilk göçmen kuşağı misafir işçilerin anlattıkları çok ilginç ve heyacan verici oldu. Kendi ailelerinin hikayeleri ve arkadaki nedenleri hakkında merak uyandı. Bu proje, göcmen sorunlarının daha iyi bir şekilde anlaşılmasına katkı sundu. Kültürleri farklı olan diğer ülkelerden göçmenlerin gelmesiyle, alman toplumunda ne gibi gelişim ve değişikliklerin olduğu, bu kişiler için belirgin hale geldi. Gençlerin edindikleri deneyim ve gelecek tasarımları hakkında bir şeyler duymak yaşlı katılımcılar içinde ilginç oldu. Göçmen kökenli yaşlı insanlar ve gençler bu projede biribirlerinden öz geçmişlerinin arka planlarını öğrenmek ve Dietzenbach´taki gelecekleri hakkında fikir üretmek için biraraya geldiler. Onlar biribirleriyle yaptıkları röpörtajlarda görev aldılar ve Dietzenbach´taki geçmişleri, şimdiki zamanları ve gelecekleri hakkında birlikte kafa yordular. Yapılan röportaj dökümentasyonlarının yayınlanması amaçlandı. iki Proje kuşakları buluşturdu. Kuşaklar arasında köprü kurrulması, yaşlıları ve gençleri biraraya getirmek ortak yanlarını keşfetmek aynı zamanda farklı taraflarını yok etmemek söz konusuydu. Başlangıçta bir gazeteci ile bir seminerde röpörtaj alıştırması yapıldı ve bir konuşma rehberi geliştirildi. Bir yıl içinde 18 kadın ve erkek katılımcı, biribirleri ile röpörtaj yaparak muhabir olarak görev yaptılar. Bu kendi öz geçmişlerinde ve gelecek vizyonlarında - rahat ve heyacanlı bir atmosferde- birazda bir iz aramasıydı. Buluşma sürekli olarak bir türk- alman büfesinde, sohbet havasında oldu. Dökümentasyon fotoğraflarla renkli şekilde tasarlanmıştı. Bu nedenle bir fotoğrafçı tarafından fotoğraf şotingi yapılarak, katılımcılar stŭdyoda ve evlerinde görüntülendiler. Bu vesile ile çok güzel resimler çekildi. dilde „Misafir İşçiler“ – diye adlandırılan göçmen türk kökenlilerin ilk kuşakları, Yaşlanma Yönetim Merkezi tarafından bu proje için kazanıldılar. Onlar 2008 yılında „Dietzenbach´ta Yaşlanmak“ projesine katıldılar ve uzmanlardan almanların yaşlılık yardım sisteminden yararlanmalarına ilişkin bilgiler aldılar. Burdan bu arada sabit, sürekli ve dayanıklı bir haberleşme, görüş alış verişi ve boş zaman değerlendirme olgusu doğdu. Birçok kişi ilk defa kamu ve politik çevreden ihtiyaçları ile ilgili dikkate alındıklarını ve uyum- ve iş hizmetlerinde değer verildiklerini gördüler. Bu, kuşaklar arasında iletişime katılmak için güven ortamı yarattı. Bu insanlar, 60 ve 70 li yıllarda Türkiye´den Almanya´ya endüstrinin yoğunlaştığı bölgelere gelen kuşaklara ait insanlardı. Bunlar fazla kalmak istemiyen, kısa süre sonra mümkün olduğu kadar fazla parayla dönmek isteyen insanlardı. Bu birkaç yıldan, bir hayat oldu. Bunu hiç kimse önceden kestirememişti, ne misafir işçiler, nede devlet. Kalmanın esas nedeni, burda doğan çocuklar ve torunlar ile daha iyi sağlık sistemi idi. Geri dönüş, ailenin yeniden biribirlerinden kopması demekti. Katılanların fotoğraflarıyla birlikte ilginç, dokunan ve renkli röpörtajlardan oluşan bir derlemeyi broşüre aktarma başarısı gösterildi. Projede, herkesin yoğun katılımı ve dayanma gücü gerekli oldu. Çalışmaya da değdi. Kuşaklar arası projeler, toplumda uyuma katkı sunduğu gibi, aynı zamanda yalnızlaşma ve ayırımı da karşı bir koruma oluşturuyor, karşılıklı biribirlerinin değerini ölçmeye yarıyor, dayanışmaya yol açıyor ve kendi biyografisini değerli kılıyor. Demokrafik değişim arka planından ziyade, iyi, toplumda geleceği olan bir birlikte yaşamaya değerli bir katkı sunuyor. Projeye katılan gençler, faslı veya türk kökenli ailelerden gelmektedirler. Gençlik Eğitim Kurumu çalışmaları üzerinden kazanıldılar ve Dietzenbach Gençlik Merkezininin ziyaretçisi oldular. Bunlar, burda doğan, burda okula giden ve geleceğini burda gören kuşaktan gençlerdir. 6 „Herkes kendisi için, bir şeyler yapmalı“ Lütfen, ilk önce kendinizi tanıtır mısınız? Evet, hakkımda ne bilmek istiyorsunuz? Hıdır Karademir konuştum, gerekli olan tüm evrakları sundum. Daha sonra Malatya´ya 100 km mesafede bulunan köye döndüm ve durumu anne-babama anlattım. İlk önce isminiz. İsmim Hıdır Karademir Anne-babanızın tepkisi nasıl oldu? başından anlattıklarıma pek inanmadılar, çünkü çok insan Almanya´ya gitmek istiyordu ancak gidemiyordu. Şimdi 15 yaşında birisi gelip, Almanya´ya gideceğini söylüyordu! Ben onlara neler olduysa olduğu gibi anlatmıştım. Babam bundan sonra neler olacağını sormuştu. Ben ona İş- ve İşçi Bulma Kurumundan 4-6 hafta arasında bir mektup geleceğini, mektuptan sonra işin resmileşeceğini söyledim. Oda bana, diyelim ki resmileşti, her şey dediğin gibi oldu, yalnız başına Almanya´da nasıl yapacaksın. Bu onun diğer sorusuydu. Bende neden olmasın, 15 yaşında bir genç olarak yaparım dedim. Tamam, nerde ve nezaman doğdunuz? Nisan 1954 tarihinde Türkiye´de doğdum. Tamam iyi, anne-babanızın ismi nedir? Annemin ismi Gülbahar, babamın ismide benimki gibi Hıdır´dır Tamam, kardeşleriniz var mı? Evet, biz 9 kardeşiz. 3 erkek ve 6 kız kardeş Siz kaçıncısınız? Sondan bir önceki. 9 çocuktan sondan bir önceki. Yabancı bir ülke, yabancı bir dil, bunu nasıl göze aldın, yoksa burda ailen veya tanıdıkların mı vardı? Ailem değil ama, tanıdıklarım vardı. Kırsalda oturduğum için, Almanya´ya gelmek bana heves veriyordu. bizde tarlada çalışan sezon işçileri vardı. Çobanlardan biri tesadüfen Almanya´ya gelmiş ve Almanya´da 2 yıl kalmıştı. 2 yıl sonra köye geldiğinde onu tanımak mümkün değildi, sanki başka birisi olmuştu. Ve ailenin genç çocuklarından biri olmanız hayatınızda bir rol oynadı mı? Evet, çok büyük rol oynadı. Ben çok nazlı büyüdüm diğer kardeşlerim benden yaşlı oldukları için bundan keyif aldım, onlar beni el üstünde tuttular. Bütün aile? Evet, bütün aile tarafından ilgi gördüm. Çocukluğunuzu nasıl yaşadınız? Evet çocukluk, çocukluğumu tam anlamında yaşadığımı söyleyemem. Ben çocukların 5-6 yaşlarında sorumluluk aldığı bir bölgede büyüdüm. Bunun küçük yaşta öğrenilmesi gerekiyordu. Bölgede koyun ve ineklerle ilgilenmemiz gerektiği için, yapacak çok iş vardı. Fakat bu çok hoştu, doğanın içinde büyüdük. Değişiklik neydi? Görünüşü, elbisesi, konuşması. Kendisi bir köylüden şehirli olmak için büyük çaba sarfetmişti. Sizi böyle etkiliyen bu muydu? 2 yıl içinde insanı böyle değiştiren bu ülke beni çok ilgilendiriyordu. Almanya´ya gelmek için bana heves veren bu durumdu. Buna rağmen okula gidebildiniz mi? Evet, benim zamanımda köyümüzde okul vardı. 3. sınıfa kadar köyümüzde okula gidebildim. 4. ve 5. sınıfı okumak için bize 3 km uzaklıkta bulunan komşu köye gitmem gerekti. Kar olsun yağmur olsun hertürlü havada oraya gittim. Ne kadar süre sonra cevap geldi? Gerçektende 6 hafta içinde bu mektup geldi, tabii bizde küçük bir kıyamet koptu. Annem, kardeşlerim bilhassa kız kardeşlerim, bu olmaz sen daha çocuksun, oranın dilini bilmessin, dinini tanımassın, Almanya´ya gitmek için 6 devletten daha geçmen lazım dediler. Sadece babam ve ben bunun doğru bir iş olduğunu dŭsŭnŭyorduk. Okula gitmeniz aileniz için gayet tabii miydi yoksa, maddi nedenlerden dolayı üzerinde düşünüldü mü? Çocukların okula gitmeleri gayet normal bir olaydı Burda, Almanya´da ilk zamanların nasıl geçti? Uçakla mı geldiniz? Hayır. Malatya´dan İstanbul´a geldim. Mesafe 1200 km. Otobüsle İstanbul´a geldik. Alman İrtibat Bürosunda 3 sınav yapmak zorunda idik. Birincisi genel bilgi, el becerileri gibi yetenekleri ölçme ve test etme. Bu bilgi sınavlarını kazandıktan sonra, sağlık muayenesi olduk. Bizi çırıl çıplak edip, herhangi bir eksik ve hastalığımız var mı diye muayene ettiler. Bir hafta boyunca bizleri muayene ettiler. Siz Almanya´ya nezaman geldiniz? Bu iyi bir soru, ben 26.08.1969 tarihinde Almanya´ya geldim. Bu nasıl oldu? Bu nasıl mı oldu? Eh, ben ortaokula şehirde gittim (haritada nerde olduğunu gösteriyor) Malatya´da. Okul bittikten sonra, veda toplantısı yapılacaktı. Orda bir plakat vardı, plakatta Almanya´da madenci çırakları arandığı yazılı idi. Almanya´ya madenci çırağı olarak gidebilmek için, ayrıca bazı şartlar isteniyordu. Ben bütün şartları taşıdığımı tesbit ettim, veda toplantısına gitmedim ve İş- ve İşçi Bulma Kurumuna gittim oranın müdürüyle Bu sizin için yeni bir şey miydi? Tamamen yeni bir şeydi. Böyle bir şey beklememiştim. Buna rağmen Almanya´ya gelmek hevesiniz kırılmadı 7 mı? Hayır, hayır. Yani hevesiniz o kadar kuvvetli miydi? Öyleydi. Daha sonra İstanbul´dan otobüsle hareket ettik, Yunanistan, eski Yugoslavya, Avusturya´dan geçip, nihayet Münih´e vardık. Bizde Ağustos ayında sıcak olduğu için üzerimde ince bir gömlek birde yedek gömlek vardı, Münih´e geliyor ve titriyorsun. Hava soğuk, yağmurlu ve ıslaktı. Münih Ana Garın taban katında bir yerde bizi karşıladılar, ordan dağıtıma uğradık. Ben trenle Kuzey renvestfalya da bulunan Dinslaken´a geldim. Oraya geldiğimde yağmur daha da şiddetli yağıyordu. Orda bizi Gençlik- Yurdu Müdürü ve bir tercüman karşıladı, biz 22 gençtik. Biribirinizi tanıyor muydunuz? Hayır, kimse kimseyi tanımıyordu. Ve benim tanıdıklarım, burda Ober-Roden´da idiler. Ben Walsum´da bir yurda geldiğimde iyi bir duygu yaşadım, Cuma günü idi ve yemekler lezzetli geldi. Cumartesi ve Pazar günüde hoştu. Pazartesi ise rüya bitti. İlk önce dual sistemden söz edildi, yani öğleden önce teori öğrenme, öğleden sonra ise uygulama. Bir binaya götürüldük, bina çok dardı, ışık yoktu, daha sonra bir tünelden geçtik. Burası okul değildir diye düşündük, esasta burası okulda değildi. Burası bir maden kuyusunun ön binasıydı. Bizi bir sınıfa götürdüler, bir tercüman geldi ve bize bazı şeyler söyledi, diğerleri kendilerini dil öğretmenleri olarak tanıttılar. Taksim edildik. Öğleden önce bu komik mavi binada almanca öğreniyorduk. Öğleden sonra bize çelik kapatmalı ayakkabı, lambalı kask ve mavi renkli madenci elbiseleri verdiler. Kendi kendime neredesin? nereye geldin? diye düşünmedim de değil. Hıdır Karademir 1954 yılında Türkiyede doğdu. Kendisi dokuz kardeşin sekizincisi. Hıdır bey onbeş yaşında yalnız Almanyaya gelmiştir. Çoktu, biz o zaman 6 Mark cep haçlığı alıyorduk 15. inde sigara içiyorduk. Cumartesi ve pazarları 30 kelime ezberlemek zorunda kaldık ve 3-4 ay gibi bir sürede almanca bilgimizi bayağı geliştirdik. Noel tatilinde Avusturya´ya kayağa gittik. Orda almancayı iyi öğrendiğimizin farkına vardık. Hatta bizden bazıları orda tercümanlık bile yaptılar. Geri dönmek istediğimize karar verdik. Türkiye´ye mi? Evet tatile gidip dönmemek. Ben küçük bir köyden geliyordum. Bu sizin için nasıl bir duyguydu? Çok büyük bir hayal kırıklığı. Ve bir hafta sonra hayal kırıklığı daha da büyüdü. Okul yerine inşaata gönderildik, demir yolları rayları döşememiz gerekti, dünya başıma yıkılmıştı. Kısa bir soru sormam gerekiyor, tatilde 3 yıllığına Avusturya´da mıydınız? Hayır, noel izninde Avusturya´ya gittik, ordan Almanya´ya geri döndük, çünkü çalışıyorduk. Okul tatiline kadar kaldık ve okul tatilinde Türkiye´ye gittik ve orda kalmak istiyorduk. Oraya gidip, köyümü gördükten sonra, burası nasıl bir cansıkıcı yer, burda nasıl kalabilirsin. Bir yıl sonra köyümü gördükten sonra, tekrar dünyam yıkıldı. O andan itibaren orda kalamıyacağımı anladım. Bizler biribirimizden habersiz aynı gün İstanbul Hava Limanında karşılaştık. Onların durumu da benden farksızdı. İstanbul´dan Almanya´ya geri uçtuk. Ve okul yok muydu? Okul yoktu. Çalışmalıydık. Orda öğleden önce saat 12.00 ye kadar almanca öğrenip sonra ara vermeden 12-15 arası çalışıyorduk. Bu hayal kırıklığı zaman bitti? Sizin için burda Almanya´da nihayet pozitif bir şey nezaman oldu? Bir yıl sonra izin kullandık. Bizler bu yurtta kalan gençler idik. 3 genç üç yataklı bir odada kalıyorduk. Diğer 2 gençte Almanya´da kalmak istemiyordu. O zamanki danışman bay bize, zaten burdasınız, almancayı iyi öğrebilirsiniz, Türkiye´ye gidip, orda kalırsanız, en azından bir dil öğrenmiş olursunuz şimdi iyi öğrenmeye bakın dedi. Ve biz iyi öğrenmeye başladık. Metinler, kitaplar, sözlükler aldık. Kendimize „pazartesinden cumaya kadar 15 tane yeni kelime öğreneceğiz“ diye söz verdik ve biribirimize sorardık. Yeni kelimeleri öğrenmeyen kelime başına 10 fenig öderdi. Bundan sonraki faaliyetiniz ney di? Ben madencilik mesleğini öğrendim. Biz bunu hızlı bir sistem içinde öğrendik, çünkü Türkiye´den seçme getirilen kişilerdik. Bizler bilgi açısından ileri seviyede ve zeki idik. Oda arkadaşlarımdan biri bugün örneğin Siemens Yönetim Kurulu üyesi. Kendisi Almanya´da 3 üniversite bitirdi. Bir diğerinin Wattenscheid´de çocuk hekimliği muayehanesi var. Ben Hessen´de Sosyal Hizmet uzmanıyım. Ben o zamanlar ergin yaşta değildim. Omuzum sürekli çıktığı için, işletme hekimi beni madencilik yapamaz diye Bu o, zamanlar çok para mıydı? 8 raporladı. Böylece madencilik mesleğinde çalışmamı noktalamış oldum. O zaman daha 17 yaşında idim ve Türkiye´ye dönmek istemiyordum. Almanya´da ergin olmayan ve anne-babasız biri olarakta olmuyordu. Akrabalarıma yazdım ve Almanya´da kalmak için onların yanına gelip gelemiyeceğimi sordum, evet dediler ve bu şekilde Hessen´e geldim. bulunmaktadır. Eğitimde birinci yol, eğitimde ikinci yol ve eğitimde üçüncü yol. Ben eğitimde 3. yol üzerinden yüksek öğrenim görme şansına sahip oldum. Hessen´de bir yönerge var, bu yönerge: Özel yetenekli meslek sahiplerine ilişkin yönerge“ Bu yönerge üzerinden Meslek Yüksek Okulunda öğrenim yapma hakkı kazandım. Giriş sınavını Fulda´da yaptım ve sınavı iyi derece ile kazandım. Bundan sonra Frankfurt Meslek Yüksek Okulunda sosyal hizmetler dalına kaydımı yaptırdım. Bu arada ben evli ve 2 çocuk babası idim, çalışmam gerekliydi. İşverenle hem çalışıp hemde okuyacağımı konuştum. İşveren haftalık çalışma saatini 38.5 dan 28,5 indirdi. Bu şekilde Frankfurt Meslek Yüksek Okulunda düzenli olarak yüksek öğrenimime devam ettim. Burdaki eğitiminizi ne zaman yaptınız? Evet, Ober- Roden´a geldiğimde madenciler için işyeri yoktu. Burda değişik firmalarda yardımcı eleman olarak mücadele ettim. Burda hayat boyu yardımcı işçi olarak kavga vermenin zor olduğunu farkettim. Daha sonra kendimi mesleki olarak nasıl geliştireceğimin imkanlarını aradım. Gündüzleri Urberach´ta bir firmada çalışıp, akşamları Frankfurt´ta „Yabanci dil olarak Almanca“ isimli dil kursuna gittim. Bu kursu bitirenden sonra Dieburg Halk Eğitim Merkezinde türkler için almanca dil kursları vermeye başladım. Bu bana öz güven verdi. Toplum içinde sosyal angajman gösterdim. Hayat boyu yardımcı işçi olarak kalmak istemiyordum. Başka görevler aradım. Tesadüf nasılsa 1980 de doğal yetenek olarak Sosyal danışman oldum. Bunun hikayeside bir başka. Bunun hikayesini anlatacak olsam bu röportajın dışına çıkarım. IB (İnternasyonal Birlik) Rumpenheim´da sosyal danışman olarak işe başladıktan sonra, bu görev için yüksek öğrenim gerekli olduğunu tesbit ettim. Daha sonra eğitimde ilerlemek için başka imkanlar aramaya başladım. Arayan bulur. Aradım buldum. Kuzey Ren Westfalya Eyalet Hükümeti yabancılar için, mesleki gelişim öğretim ve ilerleme olanağı sundu. Bu önlem „yabancı işçiler ve aile mensupları için devletce tanınmış ve sınav yapmış sosyal danışmanlık“ eğitimi idi. Bu öğrenimi, mesleğime paralel olarak yaptım. 1984 yılında Arbeiterwohlfahrt teşkilatına girdim. Bu mesleğe Arbeiterwohlfahrt teşkilatında devam ettim. Beni tanıdıkları için, değişme sorun olmadı. Görevim çok yönlüydü. Hizmet sunduğum çevrenin sorunları çok çeşitliydi. Kısa süre sonra bilgimin yeterli olmadığını gördüm ve kendime soysal hizmet öğrenimi görmek için yeni imkanlar aramaya başladım. Arayan bulur sözünden hareketle, yüksek öğrenim için bir olanak buldum. Kendini mesleki alanda ilerletmen için, Almanya´da çok imkanlar Zaman daraldı, bu nedenle son olarak bir soru daha yöneltmek istiyorum. Dietzenbach´ın geleceğini nasıl görüyorsunuz? Ben positif düşünen biriyim. Hem Almanya´da hemde Dietzenbach´ta geleceği positif görüyorum. Fakat bu kolay değil. Hiçten varolmaz. Herkesin hem kendi için hemde Dietzenbach için bir şeyler yapması gerekiyor. 10 yıl öncesine göre, ciddi değişiklikler var mı? Evet, evet, hele şükür ki. Almanların yabancılara karşı, elbette yabancıların da almanlara karşı önyargıları fazla. Ancak hem almanların hemde yabancıların artık yabancısız olmayacağını anladıklarını düşünüyorum. Yabancılar burda kalıcı. Onlar şehrin gayet normal sakinleri. Onlarda buraya ait, ve onlarla iletişim gerekli. Eğer bu olursa, gelecek için fazla büyük bir problem görmüyorum. Ben her iki tarafıda tanıyorum. Eğer insanlar birbirleriyle tanışırlarsa, birbirlerini tanımayı öğrenirler. Ben onların birbirleriyle çok iyi geçineceklerinden yüzde yüz eminim. Bu röportaj için çok teşekkür eder, size iyi günler diler ve beklentilerinizin yerine gelmesini dilerim. Muhakkak sizin yardımınızla. Bugünün gençleri yarının yetişkinleri olacak. Bu şehrin kaderi sizin elinizde. Nasıl bir şehir istiyorsunuz, size bağlı. 9 „Ba şından beri almanca dili bizim için çok önemliydi“ Siham, Almanya´ya ne zaman geldin? 1989 yılında anne-babamla birlikte Almanya´ya geldim. Siham lerdede var. Ayrıca bu semtte oturanlar bu etiketi taşıdıkları için, iş başvurularında vs gibi daha fazla çaba sarfetmek zorundalar. O zaman kaç yaşındaydın? 2 yaşlarındaydım Kreşe gittiğin zamanları hatırlıyor musun? Ben kreşe gitmedim. Anne-baban nereliler? Her ikiside faslılar Yani sen iki yaşında Almanya´ya geldin. Okula gidene kadar evde idin peki almancayı nasıl öğrendin? Almancayı evde kardeşlerimle birlikte öğrendik. Kaç kardeşsiniz? Biz toplam sekiz kardeşiz. Ben üçüncü en gencim Onlar önceden almanca biliyorlar mıydı? Hayır, Almanya´ya gelenden sonra okulda, arkadaşlarından almanca öğrendiler. Kardeşlerim benden yaşlı oldukları için, gelir gelmez okula gittiler, aramızda almanca konuşmaya başladık. Okulda iyi olmaları, onları motive ediyordu. Başından beri almanca dili bizim için çok önemliydi. Üçüncü en genç, yani sondan başa doğru üçüncü sırada. Kardeşlerin ne yapıyorlar? Kardeşlerimin hepsinin meslek eğitimi var. Ailenizde bu kadar insanın yüksek mesleklere gidişi nasıl oldu? Yani, kendilerinin yüksek eğitimleri olmamasına rağmen, anne-babam eğitime çok önem veriyorlar, buna rağmen, bu onlar için çok önemlidir, çünkü islam geleneğinde her zaman bilgiye yönelmek vardır. Senin, bir alman çocuğuyla ilk defa ne zaman kontağın oldu? İlk defa okula başlarken Güzel söyledin, ancak ben müslüman gençlerde eğitim seviyesinin düşük olduğunu gözlemledim. Eğer din sürekli eğitim ve gelişmeyi şart koşuyorsa, çoğunluğun cahil kalmış olması nasıl izah edilebilir? Nedenin ne olduğunu bilmiyorum, insandan insana değişik olduğunu düşünüyorum: bazen zorda olsa, eğer bir kimse bir şeyi isterse- bu benim için çok açık- buna ulaşır. Ve okula başlamada neler yaşadın? Her çocukta olduğu gibi, benim için de bu özel bir gündü. Diğer çocuklarla altı saat beraber olmak, bunu daha önce yaşamamıştım, çünkü ben çocuk yuvasına gitmemiştim. Okula başladığın zaman ne kadar almanca biliyordun? Anne-babamın ve kardeşlerimin söylediklerinden hareketle, pek çok. Fakat sen hatırlamıyor musun? Evet, fakat biraz. Kardeşlerin hepsi aynı evdeler mi, bazıları evlenip taşındılar mı? Küçük kardeşlerim şu an anne-babamla birlikteler. Diğerleri taşındılar. Evet, zannedersem sen evde çok almanca ögrendiğin için, okula başlarken büyük sorun yaşamadın. Evet doğru, hiç sorunum olmadı. Siham, sen Almanya´ya iki yaşında geldin, çocukluğun nasıldı, çocukluğunu nasıl yaşadın? Biz 1989 dan beri Dietzenbach´ta yaşıyoruz. Çocukluğumdan çok güzel hatıralarım var. Ben daha önceki Starkenburgring´de yaşadım. Bu mahalle hakkında çok negatif şeyler duyuluyor, ancak ordaki hayatı güzel buluyorum, insan biribirini tanıyor, aynı tecrübelere sahip, başka bir ülkeden Almanya´ya gelmiş olmak. Orda büyük bir aile gibi yaşanıyor. Öğretmenlerinle ilişkilerin nasıldı? Çok iyi, her zaman, öğretmenlerimle hiç sorunum olmadı. Çok iyi dedin, bunun senin için ne anlam taşıdığını bana biraz anlatır mısın? Yani, karnemde benim hevesli bir öğrenci olduğum, çalışkan olduğum, sınıfta grup içinde aktif ve diğerlerine yardımcı olduğum yazılı. Spessart semtinde yaşayanlar, önceki Starkenburgring, sosyal açıdan sorunlu semt olarak görülüyor, sende orayı öyle mi hatırlıyorsun? Doğru, orda çok sayıda aile yaşıyor. Örneğin ekonomik olarak devlete bağımlı aileler. Zannedersem - benim tecrübelerime göre- coğunun durumu iyi. Okula başlarken, birinci ve ikinci sınıftayken, en iyi arkadaşların kimlerdi. Hem alman hemde göçmen çocukları. Boş zamanlarımda elbette bizim semtten çocuklarla ilişkilerim vardı. Okula başlarken, neler düşünüyordun, ne olmak istiyordun? O zamanlar doktor olmak istiyordum, zannedersem her genç kız bunu ister. İnsanlara yardım etmek için doktor olmak istiyordum. Dünyada çok fakir insanın bulunduğunu, bilhassa Afrikada, daha o zamanlar öğrenmiştim. Ve Spessart semtinin bu kötü isim yapmasının nerden kaynaklandığını düşünüyor sunuz? Spessart semtinin sorunu, çok sayıda göçmenin topluca orada yaşaması ve dikkatların buraya odaklanmasıdır. Gerçekten, sosyal olarak mağdur olan aileler, işsizler olabilir, bunlar az sayıda göçmenlerin yaşadığı diğer semt10 Bu çalışmalarının dışında zamanın olursa neler yapıyorsun? Bunun dışında İntegrasyon Rehberi olarak çalışıyorum. Ditzenbach´ta çalışmak üzere, Şehir Yönetimi tarafından integrasyon sorunları için eğitildik. Siham Cezayir sınırına yakın bir yerde 1989 Fas doğumlu, iki yaşında anne- babasıyla Almanya´ya geldi. Annebabası 70 li yıllardan beri burda İntegrasyon alanında niçin bu kadar yoğun angaje oluyorsun? Bu çok önemli, bilhassa çok değişik kültürlerden insanların birlikte yaşadıkları bir şehir olan Dietzenbach´ta. Yani, senin bu angajmanınla Dietzenbach´ta halkın barış içinde bir arada yaşamalarına katkı sunmak istiyorsun? Evet, doğrudur. Bir kimseye yardımcı olmak fenomeni nerden geliyor? Bu iyi bir soru, bilmiyorum, belki ailemden, tanıdıklarımızdan, yardıma muhtaç bir insan için, yardıma hazır olmak, yardım etmek. İnsanları bir araya getirmek, biribirlerine yakınlaştırmak için uygun önlem ve projeler var mı? Evet, her iki taraftan çok, pek çok proje var. Ancak, insanların bunlara katılmaları lazım. Şu sıra ne yapıyorsun? Yüksek öğrenim yapıyorum. Anne-babanın Almanya´ya ne zaman geldiklerini hatırlayabiliyor musun? Babam, yetmişli yıllarda misafir işçi olarak gelmiş, annem daha sonra gelmiş. Hangi öğrenimi yapıyorsun? Pedagoji, beşinci sömestirdeyim. Daha kaç sömestir okuyacaksın? Üç veya dört Babanın hangi amaçla Almanya´ya geldiğini biliyor musun? Muhtemelen, Almanya´da yaşamak, çalışmak ve ülkesine dönerek hayatının son yıllarını orda geçirmek için. Doktor olmak istiyordun, tıp okuman niçin mümkün olmadı? Notlardan dolayı, başvurular bir merkeze gidiyor, öğrenim yeri alamıyanlar ordada beklemeye alınıyor, buda çok uzun sürüyor. Bu nedenle bu hayali kafamdan sildim. Sen, bunlada diğer insanlara yardım edebilirim diyorsun? Evet Sana neler anlattı, niçin burdaymış. Babanın neden Fas´ta değilde Almanya´da yaşamak istediği hakkında siz ailenizde muhakkak konuşmuş sunuzdur. Almanya´da bilhassa eğitimle ilgili bizim için daha çok imkanlar var, Fasa kıyasla burda daha kolay daha güvenli bir gelecek var. Sen kendi çevrende, okullarda daha fazla göçmen kökenli öğretmenlerin olması gerekliliğini görüyor musun? Evet, her durumda. Biraz önce babanın hayatının son dönemlerini Fas´ta geçireceğini söyledin, yapıyor mu? O hala Almanya´da yaşıyor, ancak Fas´a dönüp dönmeyeceğini bilmiyorum. Ancak kardeşlerimin okula gittikleri ve sabit bir işyeri olmadıkları nedeniyle burda kalıp onlara destek çıkmanın onun için önemli olduğunu biliyorum. Bu çocuklar için ne getirir? İstenildiği zaman, hedefe ulaşılacağıyla ilgili belki onun şahsında bir örnek görürler. Örneğin, önce sadece ilk okulu bitiren birinin, öğretmen olabilmeyi başardığını görürler. Baban kaç yaşında? Babam 66 yaşında. Göçmen kökenli bir öğretmenin, kendisini çocukların yerine koyarak onlar için bir empati hissedebileceklerini mi söylemek istiyorsun? Bu genelleştirilemez, fakat biri veya diğeri için bunun olabileceğini düşünmek olası. Belki, kendiside öğrenci gibi bir deneyim geçirmiştir. Baban eğer 67 yaşına kadar yapmadıysa, daha sonra çocuklar okuldan çıkacak, bir kısmı evlenecek torunlar olacak. Ben imkansızdır demiyorum, belki. Sağlık durumu nasıl, daha dinç mi? -Allaha şükür, çok iyi. Senin ailen kalabalık bir aile. Boş zamanın oluyor mu? Öğrenimime ek olarak, Dietzenbach Gençlik Merkezinde de çalışıyorum. Fas´ta yaşaması için babanın bir yatırımı var mı? Fas´ta bir evimiz var, aldığı emekli maaşıyla orda rahatça yaşayabilir. Gönüllü olarak? Hayır, ücret karşılığında, bunu ben 4 yıldan beri yapıyorum. Fas´la kontağın var mı? Evet. 11 Yılda kaç defa gidiyorsun? En az yılda bir defa. Bir soru. Sen başörtüsü takıyorsun, sen klasik bir müslüman kadını gibi giyiniyorsun, peki ozaman öğretmenlik yapamıyacağını bile bile niçin pedagoji okuyorsun? Ben ögretmen olarak çalışmak istemiyorum. Gençler için sosyal alanda çalışmak istiyorum. Akrabalar, tanıdıklar? Evet, halalar, teyzeler, hala ve teyze çocukları ordalar Biribirinizle olan ilişkileriniz iyi mi? Evet, çok iyi. Öğrenimini bitirenden sonra, geleceğinden neler bekliyorsun? Oğrenimden sonra, sabit bir işyeri bulmayı ümit ediyorum, göçmen kökenli gençlerle, belki benimde yaşadığım sorunlarda birine veya diğerine yardımcı olmayı umut ediyorum. Benim için ve genç nesiller için çok önemli bir soru. Sen Fas´ta doğdun ancak iki yaşında Almanya´ya geldin, Almanya´yı ikinci vatanın yahut yeni vatanın olarak kabul edebiliyor musun? Evet, ikinci vatan olarak muhakkak, elbette Fas´ıda. İki yaşında Almanya´ya gelmiş olsam da Fas´a olan bağlarım kuvvetli. Almanya´yı ikinci vatanım olarak görüyorum. 10 yıl sonra Dietzenbach´ın kültürel, politik ve mimari olarak hangi noktada olmasını arzuluyorsun? 10 yıl sonra Dietzenbach´ın bilhassa uyum alanında daha iyi olmasını, kolay olmasını „o yabancıdır“ „ ben almanım“ denmemesini, insanların insan olarak birlikte yaşamalarını, kendilerini türk, alman veya faslı olarak görmemelerini diliyorum. İkinci vatanın senin için anlamı ne, iki vatanın olması nasıl bir duygu? Bazen bu iyi değil, çünkü örneğin burda insanın hala yabancı, Fas´ta alman olarak görülmesi gibi, Yani aidiyatsız gibi bir şey, ne Almanya´ya nede Fas´a ait olmama gibi. Senin buna katkın ne olabilir? Yani söylenildiği gibi, Dietzenbach´taki entegrasyon çalışmalarına bende katılıyorum, almanlarlada çalışıyor ve aynı masaya oturuyor, sorunlar hakkında konuşuyor ve tartışıyoruz. Almanya için bu aidiyet duygusu niçin gelişmedi? Almanya´da desteklemediğim çok şeyler oluyor ve çok şeylere karar verildi. Alman vatandaşı olsamda almancayı akıcı olarak ta konuşsam da ismim nedeniyle bile alman değilim. Görünüşümden de görüleceği gibi, başörtüsü taşıdığım için tipik alman değilim. Sen gönüllü olarak nasıl angaje oluyor, kendini bu işe veriyor ve fedakarlık ediyorsun? Evet, ben sosyal alanda çalışacağımı herzaman biliyordum, yani insanlarla birlikte. İki yıl evvel bir proje vardı, bu projeden bugünkü uyum çalışması doğdu. Geçen yıl Dietzenbach´ta 16 tane uyum rehberinin yetiştirilmesi bu projenin konusuydu. Ve Fas´tada, önce söylemiştin, alman olarak görülüyorsun. Böyle dendiği zaman ne hissediyorsun, kalbin ne söylüyor? İyi bir soru, ordaki insanların bizim Fas´ta yaşamadığımızı hemen bilmeleri şaşılacak bir şey. Bu biraz beni üzüyor, öte yandan zamanımın önemli bir kısmını Almanya´da yaşadığım bir gerçek, hayatımı şimdiye kadar burda yaşadığım da bir gerçek. Ben sana en son sorumu yöneltmek istiyorum. „Ben Almanya´ya gelmek burda veya bir başka yerde yerleşmek istiyorum“ diyen bir Fas´lıya veya başka bir tanıdığa Almanya ve almanlar hakkında ne söylerdin? Almanya hakkında şunları söylerdim, Almanya´da da Fas´ta olduğu gibi ağır çalışmak gerekli, Fas´ta görmediği sorunlar yaşayabilceği, kuvvetli ve sabırlı olması gerektiğini söylerdim. Almanya´da geleceğini nasıl görüyorsun? İnşallah iyi. Bir çok sorun olacak. Bu alman- göçmenlik tartışması devam edecek, iyi olacağını sanıyor ve ümit ediyorum. Daha iyi olabilmesi için, Federal Hükümetin politikalarının değişmesi lazım. Almanya´daki genel politikayı nasıl yaşıyorsun? İyi değil, örneğin müslüman kadın ve kızların başörtü taşımaları engelleniyor. İşyerinde örneğin öğretmen olarak çalışmam mümkün olmaz, çünkü başörtüsü taşıyorum ve bunun müslüman kadınlar için önemli buluyorum, burda bazı mesleklerden vazgeçmek gerekiyor. Siham, bu enteresan röportaj için sana teşekkür ederim, fazla zamanımız malesef yok. Kalpten teşekkürler. Bende teşekkür ederim. 12 „Bizim Vatanımız Burası“ Zekiye Küpelikılınç Bayan Küpelikılınç, çocukluğunuzu nerede ve nasıl geçirdiniz? Çocukluğumu Helete´de maddi zorluklar altında geçirdim. Babam 2. sınıftan sonra beni okula göndermedi, buda çok zoruma gitti, çünkü ben okula devam etmek istiyordum. Ayrıca 16 yaşında evlenmek zorunda kaldım. Daha sonra Almanya´ya geldim. Okuma yazma bilmediğimden burda da birçok zorlukla karşı karşıya kaldım. Zekiye Küpelikılınç Türkiye KahramanmaraşHelete´de doğdu. 1973 yılında 17 yaşında eşiyle birlikte Almanya´ya geldi. Üç kardeşi Almanya´da bir kardeşide Türkiye´de yaşamaktadır. O zamanlar okuma- yazma bilmiyor muydun? Hayır, maalesef. Eşim çalışmaya gidiyordu bende evde yalnız başıma kalıyordum. Bu arada okuma yazma öğrendiniz mi? Evet, öğrendim. O zamanlar kitablarım yoktu. Günlük bir gazete aldım ve ordan okuma yazmayı öğrendim. Çocukluğunuza geri dönelim, çocukluğunuzu 12 yaş ile 16 yaş arası, yani evlendiğiniz yıla kadar nasıl geçirdiniz? Nasıl geçirmiş olabilirim. Köy civarında yaşadığımız için, günlerimizi dağda, çayırlarda geçiriyorduk ve mutlu idik. Daha sonra köye taşındık ve orda okula giden çocukları görüp onlara özeniyorduk. Bir okul üniformasi giymeyi ve okula gitmeyi ne kadar çok isterdik. Evlendikten hemen sonra Almanya´ya mı geldiniz? Hayır, evlendikten dokuz ay sonra Almanya´ya geldim. Tam olarak hangi tarihte Almanya´ya geldiniz? 04.02.1973 tarihinde Almanya´da hangi sorunlarla karşılaştınız? Tanıdığımız dört aile vardı, ancak bunların hepsi çalışıyordu. Eşimde işe gidiyordu. Gündüzleri ben yalnız kalıyordum, gazete veya kitap okuyamıyordum. Bütün gün ev işleriyle uğraşıyordum. Zamanla bu durum o kadar zor olduki sonunda doktora gitmek durumunda kaldım. Kardeşlerinizden hepsi mi okula gitmedi? Hayır, ben ve ablam okula gitmedik, benden küçük olanlar gittiler. Babamın ozaman aralarında ikişer yıl yaş farkı olan dört çocuğu vardı. Maddi durumu nedeniyle hepsini okula gönderecek durumda değildi. Elbette, mukakkak, Sizin için kolay olmamıştır. 16 yaşında evlendiniz, 17 yaşında Almanya´ya geldiniz, burda kimseleri tanımıyordunuz, okuma yazmanız yoktu, bir şeyler yapabilmek için bütün gün eşinizi beklediniz. Çocuklarınız Almanya´da mı doğdu? Evet, iki oğlumuz oldu. Biri 03 Nisan 1975 doğumlu, diğeri 04 Temmuz 1976 doğumlu. Yani çocukluğunuzu tarım işciliği yaparak geçirdiniz? Hayır, tarım işinde hiç çalışmadım. Babam tek başına çalışmaya gidiyordu. Biz evde kalıyorduk. Evliliğiniz …? Evlenmek istediniz mi, yoksa annebabanın zorlamasıyla mı oldu bu iş? Ben istemiyordum, anne – babamın isteğiydi. Çocuklarınız okuldayken bazı sorunlarla uğraşmak zorunda kaldınız mı? Evet, elbette. Okuma yazma bilmediğim için, onlara ev ödevlerinde yardımcı olamıyordum. Eşinizde Helete limi? Evet, oralı. Ancak ozaman Almanya´da yaşıyordu. 1972 yılında Helete´ye izine geldiğinde anne-babalarımız bizi evlendirmeye karar verdiler. Bize sormadılar bile. Birlikte karar verme hakkımız yoktu. Çocuklarınız hangi okulu bitirdiler? Her ikiside ortaokulu bitirdi. Oğlanlardan biri, daha sonra boyacı/kağıtlamacı, diğeri endüstriyel büro elemanı olarak mesleklerini yaptılar. Bu kadar okuduklarına da şükrediyorum. Eşinizi o zamanlar tanıyor muydunuz? Hayır, biribirimizi tanımıyorduk. O benden on yaş daha büyük. Oğullarınız evliler mi? Evet, büyük oğlan. Torunum bile var. Bu aslında büyük bir yaş farkı. O zamanlar hemen evet dediniz mi? Zaten tanışmak evlenmek hepsi 15 gün sürdü. Bayan Küpelikılınç, Almanya´da çalışmışlığınız varmı? Evet, 1978 den 1989 a kadar. Ağır bir araba kazası nedeniyle 1989 yılında 3 ay hastanede yattım, ondan sonra sağlık nedenlerinden dolayı, çalışacak durumda değildim ve erken emekli oldum. Size göre, anne-babanızın bu evliliğe evet demesinin nedeni nedir? Belki müstakbel damadın Almanya´da işçi olması olabilir mi? Hayır, nedeni o değildi. O zamanlar kız çocukları 16, 17 yaşlarında evlendiriliyorlardı, 20 yaşında bekar birine rastlamak pek nadir olan bir durumdu. Almanya´ya geldiğiniz zaman beklenti ve pilanlarınız neydi? 13 Bu arada çocuklarınız yeterli yaştalar, Türkiye´ye temelli dönmek istemiyor musunuz? Hayır, istemiyoruz. Bizim vatanımız burası. Almanya´da hayatınızdan memnun musunuz? Evet, memnunuz Çocuklarınızın Almanya´da geleceğini nasıl görüyorsunuz? Almanya´da hayat şimdiye kadar pek iyi idi, ancak işsizliğin yüksek olmasından dolayı gelecek için kaygı duyuyorum. Bizim zamanımızda yeteri derecede iş vardı ve biz her işi yapardık. Ancak bugünkü gençlik her şeyi kabul etmiyor. Fakat çocuklarınızın buna rağmen Almanya´da kalmasını istiyorsunuz? Evet, bunu istiyorum. Herkes gibi bizde biraz para kazanmak ve Türkiye´ye geri dönmek istiyorduk, fakat sonra çocuklar büyüdüler, meslek yapmaya başladılar, burdaki hayata giderek alıştık ve kendimizi ülkemizde gibi hissetmeye başladık. Projemiz hakkında ne düşünüyorsunuz? Göçmenler için yeteri derecede imkan sunuluyor mu? Hayır, sunulan imkanları yeterli bulmuyorum. Ben isterdim ki, bize başka gözle baksınlar ve bizi almanlarla eşit görsünler, sonuçta bizlerde yıllardan beri burda yaşıyoruz. Almanya yeni vatanınız mı? Evet, öyle. Nihayetinde 16 yıl Türkiye´de 38 yıl Almanya´da geçirdim. Söyleceğiniz veya ekleyeceğiniz başka bir şey var mı? Gelecek için barış diliyorum, insanların dinlerinden, geldikleri ülkelerden ve etnik kimliklerinden bağımsız olarak biribirlerini iyi anlamalarını biribirleriyle iyi geçinmelerini diliyorum. Burda köyünüzden bir çok hemşeriniz olduğunu biliyorum. Alman ve İtalyanlarla da ilişkiniz var mı? Alman komşularım var, çok iyi anlaşıyoruz. Türkiye´ile ilişkiniz var mı? Evet, var. Her yıl gidiyoruz. Eşiniz ne yapıyor? O da erken emekli 14 „Dönmeye niyetimiz yok artık“ Abdi Küpelikilinc değilsiniz yani? Yok değiliz, memnunuz. Abdi Küpelikilinc Kahramanmaraş’lı. Kendisi 1943’de orada doğdu ve 1968’de Almanya’ya geldi. Erkek kardeşide Almanya’da yaşıyor, kız kardeşi ise Türkiye’de. Peki eşinizle nerede ve nasıl tanıştınız? Eşimle yaylada tanıştım. Kendisiyle hiç bir akrabalık bağım yok, biz yazları yaylalara göçeriz, orada tanıştık hanımla. Tanıştık derken ne onun haberi oldu ne benim. Ҫok küçüktü biz evliliğin ne olduğunu ilk zamanlar anlamadık yani. Kaç yaşındaydınız evlendiğinizde? Ben olsa olsa 18-19 yaşındaydım, hanım ise daha 13dü. Fakat 13 yaşında tanıştık ama tanışmamızdan dokuz yıl geçtikten sonra evlendik. Abdi bey, Almanya’ya gelmeden önce çocukluğunuz nerede geçti, nasıl bir çocukluk geçirdiniz? Ҫocukluğumuz Kahramanmaraş’ın Düzbağ kasabasında yoksulluk içinde geçti. Kendi yeterli işimiz yoktu, sağda solda çalışmakla geçimimizi temin ettik. Ҫocuklarınız varmı? Dört tane, ellerinden öper. İki oğlan iki kız. Yaşları kaç? En büyüğü 1968 doğumlu ben buraya geldiğimde dünyaya geldi, ikincisi 1972, üçüncü 1975 doğumlu, en küçüğüde 1981 doğumlu. Onunda işte geçenlerde düğününü yaptık! Kaç sene okula gidebildiniz? Ben yedi yıl okula gittim. Yani Düzbağ’da ilkokulu bitirdim. En küçüğününkini mi? Evet Diğer kardeşleriniz’de okula gittiler mi? Yok, kardeşlerim hiç gidemedi. Okulun ne olduğunu onlar pek bilmiyorlardı ve büyüklerimizde yani göndermek istemiyorlardı, yine bazılarımız kendi çabalarımızla zorla’da olsa gittik ve ilkokulu bitirmiş olduk. Torunlarınızda varmı? Evet 5 tane torunlarım var. Maşallah, hepside sağlıklı mı? Sağlıklılar allaha çok şükür. Ҫok güzel. Abdi bey siz 1943 doğumlu olduğunuzu söylediniz, Almanyaya 1968 de geldiniz, yani buraya geldiğinizde aşağı yukarı 25 yaşındaydınız, peki gençliğiniz nasıl geçti? Gençliğimi nasıl anlatırımki ben, akşama kadar bitmez ki. Tüm başımdan geçenleri anlatmış olursam kocaman bir roman olur. Peki türk vatandaşları yirmi yaşına gelmeden askere gitmeleri lazım, siz askerliğinizi yaptınız mı? Tabi, ben Almanya’ya gelmeden evvel 24 ay askerlik yaptım. Oğlan çocuklarımda hepsi yaptılar. Almanya’ya geldiginizde beklentileriniz nelerdi? Beklentileriniz yerine geldi mi? Az önce anlattığım gibi Almanya’ya gelmemizin nedeni biraz para kazanıp bir an evvel geri dönmekti. Ben 1969 da hanımı getirdim, dört çocuğumuz dünyaya geldi ve o dönme hayallerimiz tamamen unutuldu. Bizde roman yazmaya niyetliyiz zaten! Vallah pek parlak geçmedi gençliğimiz. Ne işle uğraştınız? Ҫiftçilikle. Bağ, bahcede, tarlada öyle geçti gençliğimiz. Tarla ekip biçiyordunuz bağ bahce vardi. Bununla geçiminizi sağlıya biliyormuydunuz? Tabi sağlıya biliyorduk. Yani çocuklarınızın oluşu ve onların burada okula gidişinden dolayı mı? Evet. Artık dönmeyede niyetlensek dönemeyiz, en azında gelip gideriz çocukları ziyaret etmek için. Ҫocuklar zaten burada ve bura doğumlu, vatan olarak burayı biliyorlar yani. Almanya’ya ne için geldiniz? Almanya’ya gelmemizin sebebi tabi ilk başta yoksulluktan. Geçim durumumuz iyi olmadığından buraya gelip hayalimiz tek şuydu, bir ev sahibi olmak ev parasını kazanıp üç beş kuruş kazanıp bir an evvel geri dönmekti ama malesef dönemedik ve dönmeyede niyetimiz yok artık. 1969 da hanımı getirdim ondan bu tarafa her ikimizde el ele vererek çalıştık. Ṣu an ikimizde emekliyiz, çok şükür memnunuz yani hayatımızdan şu an için. Peki sizin Türkiye’ye dönemediğinizin asıl sebebi ne? Asıl sebebi çocukların burda dünyaya gelmesi, ben dönseydim çocuklar oraya uyum sağlıyamayacaklardı. Dolayısıyla çocuklar için burda durmak zorunda kaldım. Sizde çocukların yanısıra gerek Türkiye’nin gerek Almanya’nın ekonomik durumunun etkisi oldumu dersiniz? Yani Almanya’ya geldiniz, istediğiniz zamandada dönemediniz ama burada kalmaktanda pişman 15 Tabiki. Türkiye’ye gittiğimizde oradakilerin durumunu görüyoruz ve burdan kesin dönüş yapanlarda çok pişman oldular ve bunlarında bir çoğunada şahidiz. Biz iyiki dönmemişiz diyoruz ve çok da memnunuz. Peki biz Avrupa birliğine üye olmak istiyoruz? Bu konudaki düşüncelerinizi öğrenebilir miyim? Bu konuyu geçelim onu biz göremeyeceğiz, yetişecek çocuklarımız görürse bilemem yani. Buraya sizinle gelipte Türkiye’ye kesin dönüş yapan tanıdıklarınız varmı? Var, Elbistan’dan var arkadaşlarımız ve çokta perişan oldu aile. Var başka tanıdığımız bir kaç tane aile hepside Elbistan’lı ve kesin dönüş yaptıklarına hepsi pişman ve perişan oldular. O kadar karamsar olmayın, ben Türkiye’nin 8 yıl sonra Avrupa birliğine üye olacağına inanıyorum. Insallah diyelim artık, benim gördüğüm kadarıyla ümidim yok yani. Almanya’nın sosyal sistemini nasıl buluyorsunuz? Ṣimdi sosyal sistemi çok güzel ama tabiki bazı şeylerde yabancılara kırpıyorlar, yani çok az maaş veriyorlar. Oda ekonomisinin çökmesindenmi kaynaklanıyor bilemem artık. Sosyal yönden bazı ülkeler örneğin Fransa, Hollanda, Belçika veya Danimarka buraya göre daha ilerde. Örneğin benim baldızım 15 yıl Danimarka’da çalıstı ve 1.300 € aylık alıyor, benim hanım ise 32 yıl çalıştı yaklaşık 750 € para alıyor. Yani çok düşük ve çok kesinti oluyor. Verdiği para bizi tatmin etmiyor ama işte çocuklardan dolayı burda kalmak zorundayız Türkiye’ye gidemiyoruz. Buda size bir örnek teskil etti? Tabiki, bunları görünce Almanya’ya tamamen yerleşmeye karar verdik. Peki Abdi bey Türkiye ile nasıl bir bağlantınız var, gerek Düzbağ ile, gerek Kahramanmaraş ile? Bağlantım çok iyi, ben senelik izinimi hiç kaçırmam, daha önceden emekli olmadan önce senede 6 hafta giderdik, şimdi ise 6 ay kalıyorum. Memnunum! Düzbağ’da, Kahramanmaraş’ta ve bazı güzel yerleri gezerek vaktimi değerlendiriyorum. Ancak bu yabancı ayrımı degilde şundan kaynaklanıyor olabilir mi? Genel olarak yabancıların çalıştıkları dönemde daha az para kazanıyordu? Evet. Konuşmamda bazı eksikler oldu. Sonuçta bizlerde almanlar gibi aynı haklara sahibiz onlarda da eşit kesintiler oluyor, ama bu zamanında maaşlarımızın düşük oluşundan dolayı kaynaklana bilir, çok haklısınız. Orda tanıdıklarınız ve akrabalarınız varmı? Evet. Orda amcamın oğlu ve bazı akrabalar var, Düzbağ’da çevremiz geniş yani. Bir kısmı Maraş’ta bir kısmı Düzbağ’da, gidip geliyoruz, akrabalık bağını hiç koparmadık yani. Türkiye’ye gelip gittiğinizde nasıl bir intibak ediyorsunuz? Türkiye’ye yabancılaşmış mısınız yoksa uzaklaşmış mısınız, nasıl bir duyguyla varıyorsunuz Türkiye’ye? Sizi orada Düzbağ’lı olarakmı yoksa Almancı olarakmı görüyorlar? Tabiki çok farklar var. Biz burdan gittiğimizde kendi arkadaşlarımızın çoğuları vefaat etmişler gençlerde bizi tanımıyor ve yabancı gözüyle bakıyorlar. Peki, ben şunu merak ediyorum, 65 yaşını geçtiniz, yarı zamanınızı Türkiye’ye gelip gidiyorsunuz, Almanya’daki geleceğinizi bundan sonra nasıl görüyorsunuz? Ṣu an için Almanya’nın ekonomisi çökmüş durumda yani iyi değil, inşallah düzelir ve ilk geldiğimiz günler gibi aynı feraha kavuşuruz. Artık bunu zaman gösterir, şimdilik birşey desem yanlış olur. Burada emekli olupta Türkiye’ye gidemiyen göçmenler ve yabancılar için alman devleti yeteri kadar ilgi gösteriyormu sizce? Bence yaşlılara gençlerden daha fazla ilgi gösteriliyor, örneğin bana gösterilen her hangi bir yanlış yaşamadım daha, memnunum yani. Yani Almanya’da yabancısınız, Türkiye’de Alamancısınız? Tabi, Türkiye’de yabancıyız, Almanya’dada yabancıyız. Almanya’ya ilk geldiğinizde yani ilk adım attığınızda Almanya hakkında ne düşündünüz? İlk adım attığımızda ürküyorduk doğrusu, nasıl bir ülkedir diye. Bize nasıl davranırlar, nasıl uyum sağlayabiliriz diye sıkıntı içerisindeydik. Gördük ki bu adamlar zaman zaman çok iyi ve yardım sever insanlar. Fakat dil lisan bilmediğimiz için çokta zorluklarla karşılaştık, bize kötüde konuşsalar “Ja, ja” deyip geçtik. Almanya’nın göçmen kökenli yabancılara veya yaşlı insanlara daha iyi bakabileceği için herhangi bir teklifiniz varmı? Gönül şunu ister: Gelecekte dahada ilgi gösterilirse gerek maddi gerek manevi yönden dahada memnun oluruz. Tabiki bu yönden beklentilerimiz var. Yani almanlardan genel olarak memnunsunuz, öylemi? Evet çok memnunuz. Röportaj için teşekkür ederim, umarım bu sohbet sizinde hoşunuza gitti? Asıl ben teşekkür ederim. Peki Almanya’daki devlet sistemini nasıl buluyorsunuz? Bizim ülkemize göre burası daha uyumlu ve huzurlu, zaten seçimleri pek duymuyoruzki, ancak televizyonda falan görüyoruz. Oysa Türkiye’de seçimlere üç ay kala artık pankartlar kalkar, yollara heryere bayraklar asılır. Ama Avrupa ise bu konuda çok farklı. 16 „Gerçekle ştirmek istedi ğim hedeflerim var“ Ilham İlham, kaç defa Fas´a gidiyorsun? Evet, iki yılda bir defa giderse, başka bir ülkeye giderim. Fransa´da güzel, oraya da severek gitmek isterdim. Ve anne-baban Fas´ta mı yaşıyorlar? Hayır, hayır, annem burda oturuyor, babamda burda Sen ve annen-baban Almanya´ya niçin geldiniz? Evet, dedem tüm ailesiyle, yani benim annemde bunlara dahil, Almanya´ya geldiği için. Fas´ta iş yerleri olmadığı, Almanya´da olduğu için. Bu nedenle annem de dedemle birlikte buraya gelmiş. Çocuk yuvasına gittin mi? Evet, zannedersem dört yaşımdayken çocuk yuvasına gittim. Beklentilerin yerine geldi mi? Görüşe bağlı. Gerçekleştirmek istediğim hedeflerim var. Deneyimlerin nelerdi? Evet, çocuk yuvasındaki deneyimlerim iyiydi. Eğitmenler ve her şey iyiydi. Eski vatandaki akrabalarla ilişkileriniz var mı? Evet, Fas´ta akrabalarımız çok, biz onlarla çok iyi anlaşıyoruz. Alman çocuklarına olan davranışların nasıldı? Alman çocuklarla fazla ilişkim olmadı, daha ziyade faslı yahut türklerle, yani yabancılarla ilişkim vardı. Almanya´yı kendi ülken olarak hissediyor musun? Evet Almanya. Biz işte burda yaşıyoruz, Fas hala benim vatanım. Çocuk yuvasından okula geçme nasıldı? Veya okulun ilk zamanları? Evet, güzeldi, fakat zordu, çocuk yuvasında arkadaşlar vardı, onlar değişik okullara gittiler, ben başka okula gittim, benim okulda yeni arkadaşlar bulmam gerekti. Fas´ta olduğun zaman, neler hissediyorsun? Evet, Fas´ta olduğum zaman, kendimi işte iyi hissediyorum, çünkü ordaki herkes benim gibi, burası işte biraz değişik. Okulda hangi deneyimleri edindin? Kendini mağdur mu hissettin? Hayır, yani alman çocukları nedeniyle mi? Hayır aslında değil, çünkü benim sınıfımda daha ziyade yabancılar çoğunluktaydı. Almanya´yı ve buradaki insanları nasıl yaşıyorsun? Almanlarla herhangi bir sorunum yok, fakat onlar bazen bizden farklılar. Nasıl farklılar? Evet, inanç, biz bir Allah´a inanıyoruz, onlar başka bir şeye veya öyle. Öğretmenlerle senin aranda yanlış anlaşılmalar oldu mu? Hayır, yanlış anlaşılmalar aslına bakarsan olmadı, hayır ögretmenlerle olmadı. Fakat bende, söyleydi, öğretmenler alman çocuklarını kayırıyorlardı ve yabancı öğrenciler, aptaldır, genelde böyle deniliyordu. Sadece din mi? Hayır, sadece din değil, aynı zamanda davranış Örneğin hangi davranış? Örneğin, şimdi biz kendi aramızdayız, kızlar kızlarla, almanlar biraz farklılar oğlanlarla gibi, bizde onlar gibi olsak, bu bizim, bizim inancımıza göre doğru değil. Okulda hangi hedefleri koydun, bu hedeflere ulaştın mı? Ümit ederim, onuncu sınıfta olmak, okulu iyi bir derece ile bitirmek, fakat ben şimdi yedincideyim. Sen hayatı böylede seviyorsun, yani bu senin için önemli? Evet, doğru. Alman arkadaşların var mı? Yoksa niçin yok? Yabancı arkadaşlar, onlarda bizim gibi, onların inancıda bizimki gibi, türkler, faslılar onlarda Allah´a inanıyorlar, almanların eğitimleri bizden değişik Burda eksik olan nedir? Eksik bir şey yok, burda çok şeyler var, örneğin bu proje gibi. Yaşlılarla iletişim iyi, diğer çok şeylerde var, örneğin Gençlik Merkezi veya boks salonu gibi. Arkadaşların kimler? Almanlar, faslılar, diğer ülkelerden yabancılar. Daha fazla yabancılar Gençlik Merkezine gidiyor musun? Evet Ne kadar boş zamanın var, boş zamanlarında ne yapıyorsun? Boş zamanlarımda kız arkadaşlarımla gezmeye gidiyoruz, değişik şeyler üzerine sohbet ediyoruz. Gelecek için beklentilerin neler? Gelecek için beklentilerim, iyi bir iş, bir aile kurmak, bunlar işte en önemlisi. Almanya´da kalıp geleceğini burda mı geçirmek istiyorsun? Almanya´da durum böyle sürerse, hiç te iyi değil. On yıl sonra da bu mali kriz olursa, durum iyi değil. Durum böyle Meslek olarak neyi düşünüyorsun, ne olarak çalışmayı isterdin? Yani, büro elemanı olarak çalışmayı isterdim. 17 Senin beklentilerin, anne-babanın beklentileriyle aynı mı? Evet, annemde okulumu iyi bir şekilde bitirmemi iyi bir not almamı istiyor. Ve o bana ders yardımlarıyla destek oluyor, çünkü oda burda ilk öğretim yaptı bana yardım ediyor veya yardım etmeye çaba gösteriyor. Eğer biri sana, Almanya´ya geleyim mi diye yahutta Almanya´nın nasıl olduğunu sorarsa ne cevap verirsin? Ben şunu söylerdim, Almanya güzel bir memleket. Fakat dediğim gibi, burda finans krizi var, başka ülkelerede gidebilirler. Ya baban? Evet, babam yalnız yaşıyor, annemle yaşamıyor. Entegre olmaları için, gençler nasıl motive edilebilir? Evet, gençler için değişik olanaklar sunulabilir, örneğin futbol, dans gibi, bu onları ilgilendirdiği için giderler. Anne –baban için yaşlandıkları zaman gelecek beklentilerin nelerdir? Annem yaşlanırsa ona yardım etmeye çalışırım, çünkü kendisi yalnız yaşıyor, ona severek destek olurum. Üç dilek dileyecek olsaydın, ne dilerdin? Birincisi, burda daha iyi etkileşim olması. Buranın şimdiki olduğundan daha da kötü olmaması, daha iyiye gitmesi önemli Gelecek için tekliflerin nelerdir? Dietzenbach´ta çok sayıda ev var, ancak sadece bir ev varki, orda sadece yabancılar oturuyor diğerlerinde almanlar, eğer birlikte otururlarsa çok sevinirim, yani iyi bir topluluk. Benim teklifim budur. 10 sene sonra Dietzenbach nasıl olmalı? Evet, her durumda fazla iş ve biraz daha temiz bir şehir. Şimdiki durumu biraz kirli buluyorum. Ve sen bunun için neler yapabilirsin? Evet, benim yapacağım fazla bir şey yok. Çöp diyelim, burda yeterince çöp bidonları var, herşeyi caddeye atmalarını anlayamıyorum. Dietzenbach´ın senin arzuladığın gibi olması için, senin katkın ne olabilir? İnsanların biribirleriyle konuşması, örneğin biribilerine küfretmeleri, dövüşmeleri gibi burda şimdi durum başka. Benim dileğim, gençlerin ve çocukların biribirleriyle daha iyi geçinmeleri. İlham 1997 doğumlu, doğduğundan beri Dietzenbach´ta yaşıyor. Kardeşleri yok ve annesiyle beraber yaşıyor. Annesi kendi anne-babasıyla birlikte Fas´tan Almanya´ya gelmişler. Ve değişik olması için, neler yapılmalı, sen ne düşünüyorsun? Evet, ben kendim bir katkı sunamam, fakat ümit ediyorum ki, bunu yapan insanlar anne- babalarından saygıyı öğrenirler. 18 „Çocuklar için daha iyi bir hayat“ Hacer Demir Evet, ben 41 yıldan beri burdayım, Türkiye´de kendimizi yabancı hissetmiyoruz, ancak bir şekilde yabancıyız, ordaki insanlar başka. Bu demektir ki, siz Almanya´da yaşamayı tercih ediyorsunuz? Evet. Fakat ara sıra Türkiye´ye gidiyorsunuz? Elbette, elbette. Daha, eski yurdunuzla ilişkileriniz var? Elbette, evet, kardeşlerimizin hepsi Türkiye´de yaşıyorlar. Almanya´ya ilk defa geldiğinizde, burdaki insanları nasıl buldunuz? Ben bir firmaya geldim, orda hiç türk yoktu. Alış veriş yaparken, parayı bilmeden veriyorduk, daha sonra 20 yi ve 100 ü tanıdık ve alışverişe gittik. Hacer Demir 1937 yılında Türkiye, Hatay´da doğdu ve orda büyüdü. 7 kardeşin en büyüklerinden. 1968 yılında eşiyle birlikte Almanya´ya geldi ve 41 yıldan beri burda. Bu demektir ki, başlangıçta, almanca bilmediğiniz için, diğer insanlara güvenmek zorundaydınız? Evet, fakat almanlarla ilişkilerimiz iyi idi, bize bazı kelimeler öğrettiler, örneğin bardak gibi, bugün hala biliyoruz. Bayan Demir, okula Türkiye´de mi gittiniz? Gayet tabii, Türkiye´de Antakya´da, birinci sınıftan beşinci sınıfa kadar daha sonra bir meslek okulunun sekizinci sınıfına kadar Demek ki, sonra almanca öğrendiniz? Evet, öyle Meslek eğitimi yahut ilerleme eğitimi gibi bir eğitim aldınız mı? Evet, ben dikişci, yani terzilik öğrendim model veya dikiş gibi Başlarda almanların size yardımcı olduklarını düşünüyorsunuz? Evet, elbette Ah, yani nakışcılık? Evet, aynen. Evet, şimdi nasıl? Şimdi yabancıları gördükleri zaman, selam bile vermiyorlar. Ve ne zaman Almanya´ya geldiniz? Almanya´ya 1968 yılında geldim. Bugün, durumun farklı olduğunu düşünüyorsunuz? Evet, fakat biz tekrardan biribirlerimizle konuşursak, tekrar iyiye gider Burda mı, Türkiye´de mi evlendiniz? Hayır, Türkiye´de evlendim. İki çocuğum var, bir oğlan, bir kız, her ikisini dünyaya getirdikten sonra Almanya´ya geldim. Çok az kontak olduğunu sanıyorsunuz? Evet, çok az Demek ki, evlenenden sonra eşinizle birlikte Almanya´ya geldiniz? Evet, öyle, eşimle birlikte geldik. Boş zamanlarınızda ne yapıyorsunuz? Herhangi bir dernekte misiniz? Ben emekliyim. Arkadaşlarla birlikte gezmeye, alışverişe veya kahve içmeye gidiyoruz ve bunun haricinde evdeyim. Almanya´ya niçin geldiniz? Burası Avrupa, çocuklarımız için orda daha iyi bir hayat vardır, diye düşündük. Ҫocuklarımızın daha iyi bir okula gitmelerini istedik. Ve siz, sizi Almanya´da daha güzel bir hayatın beklediğini ümit ettiniz? Evet Çocuklarınız Türkiye´de doğdular? Evet, öyle. Oğlum yedinci sınıfta biraz ingilizce öğrenmişti, burda zorluk çekmedi. Burda kolayca ingilizce ce almanca öğrendi. Kızım 10 yaşında geldi. Burda okula gitti. Daha sonra ticaret okuluna gitti. Ve şimdi tekrar Türkiye´de. Peki, beklentiniz yerine geldi mi? Evet, elbette, çocuklarımız memnunsa bizde memnunuz. Oğlunuz burda mı? Evet, kızım Türkiye´de oğlum burda yaşıyor Neden hala Almanya´dasınız, neden Türkiye´de değilsiniz? Demek ki, çocuklarınız burda okul eğitimi aldılar? Evet öyle. Her ikiside. 19 Çocuklarınızın burdaki gelişiminden memnun muydunuz? Elbette, onların burda çok kişiyle kontakları vardı. Yani, kızınız, Türkiye´de yaşamak istediği için, oraya geri döndü? Evet, eşi türktür, oda Almanya´da yaşıyordu, sonra Türkiye´ye dönmek istediler. Almanya´da geleceğinizden beklentiniz nelerdir? Burda mı kalacağınızı, yoksa Türkiye´ye dönmeyi mi düşünüyorsunuz? Ben şahsen altı ay burda altı ay Türkiye´de yaşamak isterdim. Yani sonra mı, yoksa şimdi mi? Şimdi daha fazla Almanya´da daha az Türkiye´de Almanlarla yabacılar arasında daha iyi bir gelecek için ne gibi tekliflerin var, örnek olarak? Yani, gelecek, biz onu yaşamak istiyoruz, malesef küçük bir emeklilik maaşıyla, böyle insanların gelecek için hiç bir sanşları yok. 10 yıl sonra Dietzenbach nasıl olacak, ne düşünüyorsunuz? Yani, ben Langen´den geldim, 7 yıldır burdayım, daha önce 30 yıl Langen´deydim. Orda çok sayıda alman, ispanyol tanıdıklarımız vardı, bize kahve içmeye gelirlerdi. Almanlarla yabancıların birlikte yaşamalarının düzelebileceğini düşünüyor musunuz? Elbette Ve Dietzenbach´ta böyle olmuyor mu? Hayır, emeklilik nedeniyle Tamam, yani sadece daha iyi bir iletişim? Evet, öyle Yani, çalıştığınız zaman daha mı iyiydi? Evet 20 „Oraya gidiyoruz almancı burada ise yabancı“ Ahmet Tatligün Türkiye’de kiminiz var? Oğlum, kızım, akrabalar var. Yani Türkiye’deki bağlantılarınızı kesmediniz? Oradaki akrabalarlada iyi anlaşa biliyor musunuz? Ҫok iyi. Sizden bir beklentileri oluyor mu? Yok, herhangi bir beklentileri olmuyor. Beraber dertleşiyoruz, allaha çok şükür hepsininde durumu benim gibi. Onlarında o zaman ekonomik durumları iyi? Evet. Ahmet Tatlıgün 1933 yılında Kahramanmaraş’ın Düzbağ kasabasında doğdu. Kendisi dört kardeşlerden en büyüğdür. Kendisinin yedi çocuğu vardır ve 1970 yılında Almanya’ya gelmiştir. Almanya’ya geldiğinizde ne kadar kalmayı düşünüyordunuz? Bir veya iki sene para kazanıp sonra dönmeyi düşünüyorduk. Yani bir ev veya öküz parasını biriktirip dönecektik. Ahmet bey, sizin çocuklarınız varmı? Var. Sizce dönememenizin sebebi ne? Bura daha rahat geldi, çalışıyorduk. Ҫocuklarda burdaydı okula gidiyordular, bundan dolayı kaldık. Yani sizce burdaki yaşam koşulları Türkiye’den dahada iyidi? Evet, Türkiye’den çok daha iyiydi. Kaç tane? Yedi tane. Hepsi buradalarmı? Beşi burda, ikisi Türkiye’de. Türkiye’ye gittiğinizde kendinizi yabancı his ediyormusunuz? Ediyoruz, oraya gidiyoruz almancı burada ise yabancı. Okula gittinizmi? Hayır hiç gitmedim maalesef. Burdaki oturduğunuz yerden evinizden memnunmusunuz? Evet oturduğum yerden memnunum. Peki çocukluğunuz nasıl geçti? Vallah çiftçilikle yani tarlada bağda yoksulluk içinde geldi geçti gençliğimiz. Burada siz yaşlıların konaklandığı ve düzenli bakıldığı bir yerde kalıyorsunuz. Böyle bir yerde kalmaya nasıl karar verdiniz? Ben belediyeden 20 seneye yakın ev istedim, olmadı bir türlü vermediler, sorduğumuzda çıkan evlerin herhangi nedenlerden dolayı başka aylelere verildiğini söylediler ve birgün bir telefon geldi ve bana bu imkanı sundular bende kabul ettim. Kuzumu otlatırdınız? Evet. Gençliğiniz nasıl geçti? Gençliğimizde normal geçti, çalışmakla işte. Hangi senesinde evlendiniz? 1952’de. 19 yaşındaydım. Eşinizde mi Düzbağ’lı? Evet, aynı zamandada amcamın kızı. Peki elde ettiğiniz gelir kiranızın ödemeye ve geçiminizi sağlamaya yetiyormu? Yetmiyor tabi, devletten yardım alıyoruz. Peki Almanya’ya geldiğinizde nasıl bir beklentiyle geldiniz? Almanya’ya gelmemizin sebebi, Türkiye’de yoksulluk ve zor şartlar vardı buraya tabiki para kazanmak için geldik. Burda birkaç sene çalışıp geri döneriz dedik. Ama şimdi 40 yıl oldu daha dönemedik. Emekli oldum 6 aylığına Türkiye’ye gelip gidiyorum, bu arada biraz rahatsızlandım onun için fazla kalamıyorum, ancak bir ay kalıp dönüyorum. Ahmet bey bu söyleşi için size çok teşekkür ediyorum, umarım güzel bir söyleşi olmuştur? Oldu, bende teşekkür ederim. 21 “Hep evdeydim, çalı şmadım” Ümmühan Tatligün Okula gittiniz mi? Yok hiç gitmedim. Babam göndermedi, kız çocuğu okumaz dedi. Ahmet beyle, yani eşinizle nasıl tanıştınız? 14 yaşında nişanlandık, 18 yaşında evlendik. 4 sene nişanlı kalmak uzun bir süre değil mi köy gibi bir yerde? Ҫocuktuk, o çobanlık yapıyordu, ufaktık diye bekletildi öyle. Almanya’ya ne zaman geldiniz? Bu ay tam 24 sene oldu, yani 1986’da. Neden eşinizden daha da geç geldiniz? Orada annesi vardı ona baktım, çocuklar vardı onları büyüttüm, tek tek Almanya’ya gönderdim, ardında ben geldim. Ümmühan Tatlıgün 1933 yılında Maraş’ın Düzbağ kasabasında dünyaya geldi. Almanya’da yaşayan bir kız kardeşi daha var. Eşi ve çocuklarından sonra, kendisi 1986 yılında Almanya’ya gelmiştir. Almanya’da hiç çalıştınızmı? Hayır, hep ev hanımıydım. Siz buraya geldiğinizde bu kadar uzun kalacağınızı tahmin ediyormuydunuz? Hayır etmiyordum. Ҫocuklarınızla ilişkinizde iyimi? Ҫocuklarım çok iyi. Herkesin çocuğuda bizimki gibi olsun. Almanya’da herhangi bir anınız oldu mu bizimle paylaşmak istediğiniz? Yok hiç olmadı. Almanya’yı nasıl buldunuz ilk geldiğinizde? Başta gözümüz ağladı ama sonuçta çoluk çocuk eşim burdaydı alıştım zamanla. Ṣimdi gitmek istemiyorum. Ahmet beyle hiç kavga etmediniz mi? Tabi bazen oldu. Almanca öğrendin mi? Yok, hiç bir kelime öğrenmedim. Hiç demedimi, beni kızdırırsan seni tekrar Türkiye’ye gönderirim? Yok hiç demedi. Peki zor olmadımı almancayı hiç bilmemek? Hep çocuklarla evdeydim genelde, çalışmadım. Doktora giderkende kızım geliyordu, onun için hiç zorluk çekmedim. Ümmühan hanım bu söyleşi için çok teşekkür ederim. Ben teşekkür ederim. Almanya’nın yaşlılara bakımından memnunmusunuz? Memnunuz. Aclığımızda ekmek veriyor, evimizin kirasını ödüyor. Almanya devletinden buradaki yaşlılar için her hangi bir beklentiniz varmı? Yok, niye daha fazla beklentimiz olsun, işte zaten yardım ediyorlar. İyiyiz. 22 „Daha fazla ileti şim, birlikte ya şama“ Salima Salima, sizin üç tane kardeşiniz var. En büyükleri olmanız sizin için ne anlama geliyor? Çok iş ve sorumluluk. Ve Almanya´ya geliş nedenleri, bunun hakkında annebabanla hiç konuştun mu? Evet, babam para kazanmak için buralarda Kardeşleriniz arasındaki yaş farkı nasıl? Aramızda pek fazla yaş farkı yok. Benden sonra doğan kız kardeşimle 2 yıl. Ancak ben ilk çocuk olduğum için, daha sonraları anne- babamın yapamadıkları işleri ben yapmak zorunda kaldım. Almanya´daki kağıt işleri ve bunun gibi işler. Fas´ın hangi bölgesinden geliyorsunuz, şehirden mi yoksa daha ziyade köylük bölgeden mi? Daha ziyade köylük bölgeden.Babam bir köyde doğmus, ancak Almanya´ya gelmeden önce şehre gelmiş. Tamam, baban okul öğretimi almış mı? Hayır Anne-babanız bunları niçin yapamıyorlardı? Almanca dilini iyi bilmediklerinden ve alman bürokrasisini tanımadıklarından Okuma yazmayı nerde öğrenmiş? Burda çalıştıkları için, kendi başlarına bir şeyler öğrenmişler Siz daha ziyade almanca mı yoksa fas dilinde mi büyüdünüz? Evde fasça konuştuk Yani burda almanca ögrenmişler. Evet. Doğru Siz çocukluğunuzu nerde geçirdiniz? Burda Dietzenbach´ta Almanca dilini nerde böyle perfekt öğrendiniz? Evet, ben kreşe gittim, okula burda gittim. Burda dünyaya geldim, yani niçin olmasın? Devamlı burda mı oturdunuz veya başka bir yerde de oturdunuz mu? Hayır, daha önce üç yıl Frankfurt´taydım Dindar mı eğitildiniz? Evet Öyle, fakat, oda zaten pek yakında bir yer. Evet Hangi Din? İslam Burda büyüdünüz, burda kreşe gittiniz, burda hangi okullara gittiniz? İlk önce ilk okul, daha sonra Ernst-Reuter- Schule´nin lise bölümünde. Abiturumu Heinrich-Heine- Schule´de Dietzenbach´ta yaptım. İslam, tamam, islamın hangi yolu? Sünni Kardeşleriniz için sorumlu muydunuz yahut annebabanız komple eğitimi üstlendiler? Eğitimi anne-babam üstlendi. Burda gerçekten herhangi bir sorumluluk almam gerekmedi. Ve Abiturdan sonra nasıl devam etti? Daha sonra isteğe bağlı sosyal yıl yaptım. Şimdi ise öğretmenlik yüksek öğrenimi üçüncü sömestirdeyim. Anne-babanız mesleki olarak ne yapıyorlar? Babam emekli, annem ev hanımı. Yani öğretmen olacaksınız. Hangi bölümde? 6.7. sınıflarda matematik ve coğrafya öğretmeni Tamam. Baban emekli olmadan önce ne yapıyordu? Bir firmada teknisyen olarak çalışıyordu. Dietzenbach´ta derneklerde aktif misiniz veya aktif miydiniz? Önceleri herhangi bir dernekte değildim. Biz Ag´leri ziyaret ediyorduk ve örneğin hendbol oynuyorduk, bazılarımız derneklere gittiler. Ben Gençlik Merkezinde faaliyet gösteriyorum, buna dernek çalışması denmez fakat Abi´den sonra fazla zamanım olmadı. Burda Frankfurt Hava Alanında? Evet, Aero Lloyd’ta Babanız sadece Aero Lloyda mı çalıştı? Hayır, babam Opel´de de çalıştı, ilk önceleri Alman Demir Yollarında. Anne-babanızı o zamanlar Almanya´ya getiren neydi? Evet, babam misafir işçi olarak Almanya´ya geldi. Arkadaşlarını hatırlayacak olsan, bunlar yabancı mı veya alman mıydılar? Çoğunlukla yabancılar Hangi Yıl? Bunu maalesef bilmiyorum, 60. lı yıllarda Ve anneniz? Annem 27 yıl önce Almanya´ya geldi. Niçin? Alman sınıf arkadaşlarımız oldu, ancak herhangi bir sorun yaşamadık, fakat boş zaman değerlendirmesi değişikti. Fakat her ikisi biribirinden bağımsız olarak Almanya´ya geldiler? Hayır, eş olarak. Babam annemle evlendikten sonra annemi Almanya´ya getirdi. Neden? 16 veya 17 yaşlarımda onlar eğlence ve içmeye gitmek istiyorlardı. Biz istemiyorduk ve böylece biribirimizden koptuk. 23 Bana, fasçcayı diğerlerine göre çok iyi konustuğumu söylüyorlar. Yani, sorun dil sorunu değil. Hayır, sorun dil değil. Fas´takiler bizim Almanya´dan geldiğimizi biliyorlar, bizi damgalıyorlar ve bizi değişik görüyorlar, aynı burda olduğu gibi, burda biz nasıl yabancı isek ve alman değilsek, orda biz alman olarak görülüyor faslı olarak görülmüyoruz. Burda, Almanya´da size kim yabancı olduğunuz duygusunu veriyor? Evet, herzaman ve heryerde, bu bizim yaşamımızı etkiliyor, ben müslümanım, sadece bu her şeyi söylüyor ve kişiyi zaten belli ediyor. Salima 22 yaşında, Offenbach´ta doğdu ve Dietzenbach´ta büyüdü. Ailesinin dört çocuğundan en büyüğü. Annebabası Fas’ta doğdular ve 80. li yıllarda Almanya´ya geldiler Fakat siz, dininizi boynunuzda taşımıyorsunuz, yahutta Cuma günleri örneğin camiye gittikten sonra, almanlara bugün benim için sıradan bir gün degil mi“ diyorsunuz? Almanlar sizin yabancı olduğunuzu nereden bilecekler? Benim düşüncelerimden, fakat en geç, cumartesi günü gel bir bardak içelim dedikten sonra, olay başlıyor. Siz somut bir cevap bekliyorsunuz. Ben yabancı olduğumun duygusunu her yerde ve herzaman yaşıyorum. Şu an somut bir olay aklıma gelmiyor. Tamam, ve bu sizin yapınız veya eğitimiz yahut dinle mi ilgili birşey? Evet, bu kültür, eğitim ve dinle ilgili bir şey. Arkadaş grubunuzda daha ziyade kimler vardı? Daha ziyade türkler ve bazı faslılar Alkol alıyor musunuz? Hayır Ve onlar hayat tarzınıza uygundular? Evet, tam öyle Sigara içiyormusunuz? Hayır Boş zamanlarınızda ne yapıyordunuz? Gençlik Merkezindeki aktivitelere katıldım. Elbette arkadaşlarımla bazı şeyler yaptım. Prensip nedeniyle mi? Dini nedenlerden dolayı alkol almıyor ve sigara içmiyorum. Fakat sigara içen müslümanlar var. Ben şimdiye kadar ilgi duymadım. Evet, şimdi burda alman olarak yaşıyorsun, çevrenizde almansınız. Ve diğerlerini, öğrenci arkadaşlarını nasıl buluyorsun? Sizin algılamanıza göre geldikleri yerlere ve kültürlere göre, onlar başka mı? Farklılıklar heryerde var, elbette benimle tipik bir alman genci arasında da düşünce olarak farklılıklar var. Almanya´da değişiklik olacağına, sizin veya çocuklarınızın ayrıma tabi tutulmayacaklarına inanıyormusunuz, yoksa müslümanlara karşı olmak almanların içinde mi var? On yıl sonra değişik olmasını elbette isterdim. Almanlar, müslümanlar ve diğerleri biribirlerine eğilsinler ve birlikte yaşasınlar, ancak bunun mümkün olup olmayacağını bilemiyorum, büyük umutlarım yok, ama isteğim bu. Gelecek kuşaklarda anne-babaya ve kardeşlere olan aile bağlarının şimdiki gibi kalabileceğini aileye bağlılığın kalacağını düşünüyor musunuz? Böyle kalmasını ve çocuklarımın aileyi ilk sırada tutmalarını diliyorum. Geleceğinizden neler bekliyorsunuz? Yani siz pedagog olacaksınız, değişik ailelerden kendi eğitmediğiniz, evlerinde aldıkları eşitimle oldukları gibi okula gelen çocuklarla işiniz olacak. Sizin aileye ve inanca olan kanaatınızdan çocuklara bir şeyler vereceğinizi düşünüyormusunuz yahut sizin pedagojik formasyonunuzun önemi ne olacak? Evet, benim kanaatlarımdan yahut dinimden başkalarına aktarmak amacında değilim. Benim için bana ait olan düşünceleri, mesleğimde kullanabilmemdir. Anne-babam bana iyi bir okul eğitimi almam için imkan tanıdılar, notlarımın iyi olmasına gayret ettiler. Bundan dolayı, şimdi olduğum yerdeyim. Bunu diğer öğrencilere aktarmak istiyorum. Hangi sorunlarınızın olduğunu bilen En son ne zaman Fas´ta idiniz? En son yedi sene evvel. Ve nasıl oluyor, anne-babanızın ülkesine gittiğinizde orda kendinizi yabancı mı hissediyorsunuz yoksa kabul görüyor musunuz? Aile içinde elbette insan kendini yabancı hissetmiyor, aile içinde kabul görüyor, aile ve kendiniz icin zamanınız olduğuna seviniyorsunuz. Ancak aile dışında faslı değilsiniz, almancısınız. Konuşmanızdan, Almanya´dan geldiğiniz belli oluyor mu, yani aksanınız alman aksanı mı? 24 Ne demek sorunsuz, biribirlerini görmemezlikten gelmek mi? Hayır, biribirlerini görmemezlik değil. El ele vermek, benim için sorunsuz demektir. En basit şekliyle, ön yargıların olmadığı, peşin fikirlerle bir kişiye yaklaşılmadığı. Önceden „Hayır bu bir türk, o beni zaten anlamaz“ veya bir türk, onu tanımadan aynı şeyi bir alman için düşünmesi. Herkesin peşin fikirli olmaması güzel bir şey olur. birilerine ihtiyacınız var. Biri ki, biraz anlayış göstersin, orda angaje olsun ve yardım etsin. Öğretmenlik mesleğine karar vermemin sebebide bu. Ve gelecekte birlikte çalışacağınız meslektaş öğretmenlerden farkınız olacağına inanıyormusunuz? Onların başka düşüneceklerine inanıyormusunuz, Üniversitede siz onlarla birlikte öğrenim görüyorsunuz ve onları daha öğretmen olmadan önce tanıyorsunuz? Evet, prensip olarak alman öğretmenlerin sahip olmadığına ben sahibim. Benim göçmenlik köküm var, ilerde ilk- ve orta okulda ders vereceğim öğrencilere benzer bir hayatım oldu. Ve zannedersem otomatik olarak başka bir yol izleyeceğimi düşünüyorum. Almanlara karşı ön yargınız varmı? Evet, genel olarak kesinlikle değil. Genel olarak bir ön yargı şu an aklıma gelmiyor. Titiz veya „aşırı“ sistemli olmaları. Ama, bu bir önyargıdır. Almanya´da herşeyin bir sistem dahilinde olduğunu söylemek istiyorum. Her şey için ilk önce bir ana plan yapılmakta. Böyle bir şey gerçekten bizim kültürlerde yok. Ancak ben bunu negatif bir ön yargı olarak görüyorum anlamına gelmesin. Bu arada bende bunu kendime düstur edindim, bir şeyi planladığım zaman bende seviniyorum. Yani, siz Bodensee´deki Salem yatılı okuluna gitmessiniz? Hayır Yani orda soyluların çocuklarına ders vermek istemiyorsunuz? Hayır, ben kararımı tam olarak ilk- ve ortaokul için verdim. Evet, ortak bir sonuç alınmasını anlıyorum. Fakat ben şimdi sizinle tartışmak değil, sormak istiyorum. Daha öncede bu konuya değindik, Dietzenbach´ın istediğiniz gibi olması için siz şahsen hangi katkıyı sunmak istiyorsunuz? Daha önce belirttigim gibi, Dietzenbach´ın bazı sakinleriyle birlikte, İntegrasyon Rehberliği eğitimini aldık. Görevimiz, okulda göçmenler yahut dernekler arasında birazcık aracı rolünü oynamak. Evet, bu anlamda birşeyler yapılabileceği görüşünü taşıyorum. Göçmen aileleri daha fazla okula getirmek yahutta göçmen öğrencileri daha fazla derneklere getirmek. Burda büyük bir adım atılacağını düşünüyorum. Bunun dışında ben Gençlik Merkezinde çalışıyorum ve kızlarımızla kontağa geçerek, uyum çalışması yapıyorum. Birlikte geleceği şekillendirmek. Konuyla ilgili bazı şeyler söylediniz, fakat daha iyi bir gelecek için hangi teklifleriniz var? Evet, en basit şekliyle daha fazla iletişim, yaşlı ve genç göçmenler, yaşlı ve genç almanlarla birlikte çalısmalı. Bu benim için en önemlisi, Dietzenbach´ta birlikte, yaşamayı değiştirmek için hepsi birlikte oturup konuşsunlar. Benim arzuladığım bu. Ve sizin görüşünüze göre, Dietzenbach on yıl sonra nasıl gözükmeli? Herkesin sorunsuz olarak yaşadığı bir şehir. Yani birlikte yaşayabilmek 25 „Kitaplar satın aldık ve almancayı kendi kendimize ö ğrendik“ Hanım ve Hasan Yıldız Bir meslek öğrendiniz mi? Hasan Yıldız: Evet, ben liseyi bitirdim, sonra bir mimarlık okuluna gittim, okul kapandı, daha sonra okul yardımcısı idim, daha sonra da Almanya´ya geldim. Çocuklarınız var mı? Hasan Yıldız: Evet, dört tane, üç kız bir oğlan Hala çalışıyor musunuz? Hasan Yıldız: Hayır, ben emekliyim. Ve Siz? Hanım Yıldız: Ben de emekliyim. Almanya´ya ne zaman ve niçin geldiniz? Hasan Yıldız: 1970 de Almanya´ya geldim. Almanya´dan çok kişi Türkiye´ye izine geliyorlardı omuzlarında teyp gözlerinde güneş gözlüğü. Kendi kendime bende Almanya´ya gideceğim, bende zengin olacağım dedim. Bizde kimsenin böyle bir şeyi yoktu, Almanya´da herkesin. Hanım Yıldız Suriye sınırına yakın, Antakya, Türkiye´de doğdu ve orda büyüdü. 1992 yılından beri Almanya´da. Hasan Yıldız 1946 Doğu Anadoluda doğmuş ve Türkiye´nin batısında büyümüş, 1970 de Almanya´ya gelmiş. Beklentileriniz yerine geldi mi? Hasan Yıldız: Evet, biz para kazanmak ve zengin olmak istiyorduk. Niçin Türkiye´ye geri dönmediniz? Hasan Yıldız: Niçin? çocukları burda okula gönderdim bir ev satın aldım, ben hem türk hemde alman vatandaşıyım. Almanya´yı niçin terk edeyim? Türkiye´ye gittiğinizde kendinizi nasıl hissediyorsunz, orası vatanınız mı? Hasan Yıldız: Evet, güzel, sıcak, ve güzel hava var. Fakat 2 ay kaldıktan sonra, Almanya´ya geri dönmek istiyoruz. Asıl burası memleketimiz. Memleketle ilişkileriniz var mı? Hasan Yıldız: Evet, her yıl. Türkiye´de arkadaşlarınız var mı? Hasan Yıldız: Evet, akrabalar, anne-baba, kardeşler. Buraya ilk geldiğinizde Almanya´yı nasıl buldunuz? Hasan Yıldız: Ben fransızca biliyordum, fakat ben burda 45 yıl öğrendim. Hiç birimiz almanca bilmiyorduk, işyeri bulmamız 3 ay sürdü. Biz kitap aldık ve almancayı kendi kendimize öğrendik. Daha iyi bir gelecek için, teklifleriniz nelerdir? Hasan Yıldız: Çok gençlerin okula ihtiyaçları var. Ve Dietzenbach´ta bir hastane. Burda bir hastane eksik. Yaşlı insanlar için park lazım. Burda güzel bir meydan eksik. Endüstri daha iyi olmalı. Sadece depo değil daha fazla firmalar. Ve boş duranlar kiralansın. Firmaların yurt dışına gitmeleri, Almanya´yı yıkıyor. Willy Brand zamanı güzel bir zamandı. Süper bir zamandı, Helmut Kohl da iyi idi. Euro Almanya´yı yıktı, Euro demek pahalılık demek. Önceleri firmalara gidip, zil çalıp iş soruluyordu, ve hemen işe başlanıyordu. Bugün insanlar iş bulamıyorlar. Hartz 4 Almanya´yı yıkıyor. Ben 35 yıl ful çalıştım. Çocuklarınızın gelişmesinde beklentileriniz nelerdi? Hasan Yıldız: Memnunduk. Çocuklar okula gitsinler, yüksek öğrenim yapsınlar, karneleri iyi olsun. Şimdi hepsi evliler çocukları ve evleri var. Çocuklarınızın gelecekten beklentileri nedir? Hasan Yıldız: Herkesin işi olsun, ancak hastalıktan dolayı kızlarımızdan biri çalışamıyor, erken emekli. Dietzenbach 10 yıl sonra nasıl olmalı? Hasan Yıldız: Evet, kesin daha kötü, fakat endüstrü daha iyi olmalı, daha fazla işyeri ve bir hastane. Sizin kendi beklentileriniz nedir? Hasan Yıldız: Ben emekli olarak evdeyim, biraz da çalışıyorum, tamir ediyorum, herşeyi yapmasını öğrendim: Elektrikci, duvarcı, marangoz vu bunun gibi. Alman ve yabancıların birlikte yaşamaları için neler yapılmalı? Hasan Yıldız: Benim burda bir evim var ve komşum alman, onunla dostluğum var. Türkiye´de de komşum bir alman, orda oturuyor, onunlada ilişkim iyi. O, orda her şey ucuz, hayat güzel, yemekler iyi ve taze diyor. Kışlarıda orda kalınabilir. Gelecekte burda kalmak istiyor musunuz? Hasan Yıldız: Evet, evet, kesin burda kalmak istiyorum. Her yıl izine gidiyorum, Türkiye´de bir yazlık evim var, arabayla oraya gidiyorum. 26 „Hayatımızdan allaha şükür memnunuz!“ Emine ve Tahsin Küpelikılıç Okula nerede gittiniz? Tahsin Küpelikılıç: Ben Düzbağ kasabasında okula gittim. İlkokul meyzunuyum. Ondan sonra askere gittim. Askerden geldim, mahalle bekcisi oldum, evlendikten sonra. 1969’da evlendim, dördüncü ayda. Sekizinci ayın birinde 69’da mahalle bekcisi oldum orada, polisler gibi aynen görev yaptım orada. Kasabaydı bizim belediyelik, ondan sonra dört sene yaptım, dört seneden sonra 66’da askerden geldikten sonra Almanya’ya yazılmıştım, isteyim çıktı, buraya işci olarak geldim. İstifağımı verdim, buraya geldim. Wiesbaden’e geldim bir firmaya. Orada iki ay kaldım, kaldıktan sonra Dietzenbach’a geldim. 73’ün onbirinci ayında işbaşı yaptım ben Almanya’da. Tahsin Küpelikılıç 1944’de Türkiye Pazarcık’ta doğdu ve orada dört erkek ve üç kız kardeşleriyle büyüdü. Almanya’ya 1973’de geldi ve 1974’de eşi Emine hanımı getirdi. Bu ara çocuklarınız felan buradamıydı? Tahsin Küpelikılıç: O zaman iki tane çocuklarım vardı, eşim ve çocuklar Türkiye’delerdi. 73’de geldim ben, bir sene durdum, durduktan sonra eşimi aldım geldim 74’te. Kızımın biriyle küçüktü, kendisi 72 doğumlu, oğlum Türkiye’de kaldı. Ondan sonra tekstile girdim Urberach’ta, on sene çalıştım orada, beraber çalıştık orada eşimle. Ondan sonra 83’de firma kapandı, işsiz kaldım ben, sonra bir ağaç firmasına girdim orada çalıştım ben Dietzenbach’taydı, iki sene de orada çalıştım. Ondan sonra ora yandı o firma, yandıktan sonra da, Asmusa girdim. 25 sene orada çalıştım, şimdi emekli oldum, iki sene oldu emekli olalı. Ondan sonra devam ediyorum hayat devam ediyor. Evdeyim emekliyim. Emine Küpelikılıç Pazarcık’ta doğdu ve büyüdü. Kendisininde şu an iki büyük ablası ve iki küçük erkek kardeşi var. Tahsin Küpelikılıç: Eşim benim dayımın kızıydı. Aynı mahallenin çocuklarıydık hep beraber. Bende askerden geldikten sonra babam annem baskalarını gösterdiler kiminle evleneceksin diye, bende dedim „ben dayımın kızını alırım“. Allah kısmet etti, beraber evlendik. İki üç sene nişanlı kaldık. On iki yaşındaydı eşim, ben 22 yaşındaydım. Evlenirken 15 ve 25 yaşındaydık. Gençliğinizi siz nasıl yaşadınız? Tahsin Küpelikılıç: Öyle çalışmayla geçti yani öyle çocukluğumuz. Ondan sonra işte askere gittik, askerden geldikten sonra, hayat mücadelesi verdik, mahalle bekcisi olduk. Kaç çocuğunuz var sizin şimdi? Tahsin Küpelikılıç: Üç tane. İki oğlan bir kız. Torun falan var mı? Tahsin Küpelikılıc: Var var üç tane torun var. Kaç yaşındaydınız askere giderken? Tahsin Küpelikılıç: Askere giderken 20 yaşındaydım. Ҫocuklarınızın hepsi evli mi? Tahsin Küpelikılıç: Hepsi evli. Peki evlenirken? Tahsin Küpelikılıç: Evlenirken 25 yaşındaydım. Hepsi buradalar mı? Emine Küpelikılıç: Burada oturuyorlar. Hemen şurada. Tahsin Küpelikılıç: Bizim evimiz var hemen burada. Üç katlı ev aldım ben, onlar oturuyorlar şimdi, sonra beşinci ayın 31’de bizde geleceğiz. Eşiniz kaç yaşındaydı? Tahsin Küpelikılıç: Eşim 15 yaşındaydı. On yaş var aranızda? O yüzden eşiniz çalışıyor daha, siz emeklisiniz? Tahsin Küpelikılıç: Ha, evet. Emeklilik hayatınız nasıl geciyor, boş zamanınızda ne yapıyorsunuz? Tahsin Küpelikılıç: İyi iyi. Ṣeker hastasıyım. Yine bahcem var, şurada tirenin altında bahcem var. Yaşıyoruz orada. İyi arkadaşlarınız oldu mu Türkiye’de, daha mesela hala görüştüğünüz? Tahsin Küpelikılıç: He oldu oldu. Hala onlarla irtibatımız var. Ekip biçiyorsunuz? Tahsin Küpelikılıç: He biraz. Emine Küpelikılıç.: Konu komşu geliyor, çay içiyoruz, ben işten geldikten sonra gececi, sabahci öğlenci oluyorum işte, geliyoruz işte oturuyoruz. Mangal yapıyoruz. Ҫalıştığım için işte zamanımızı orada geçiriyoruz. Konu komşu geliyor sohbetle çayla zamanımızı geçiriyoruz orada. Siz belli bir meslek eğitimi gördünüz mü? Tahsin Küpelikılıç: Yok meslek görmedim öyle. Direk imtihana girdim, mahalle bekcisi oldum yani. O zamanlar öyleydi yani. Biraz yetişkinlik döneminizi anlatir misiniz? Eşinizi mesela nasıl tanıdınız, nasıl evlilik oldu, düğününüzü hatırlıyor musunuz? 27 Emine Küpelikılıç: Hangi ümitlerle Almanya’ya geldik? Vallah beş on kuruş para edinip gidecektik. Üç beş sene duracaktık, çekip gidecektik. O zaman iyidi, Türkiye’deki durumumuz da iyidi. Kayınbabam dedi ki eşime, Almanya’ya git, buda onun sözünü dinledi gitti işte. Emine hanım, siz okula gittiniz mi? Emine Küpelikılıç: Hayır, beni okula yazdırdılar. O zaman kızlar gitmiyor diye göndermediler. Ben bir kaç ay gittim, ondan sonra göndermediler. Annem babam göndermedi. Babam bana bazı şeyleri evde öğretti. Mesela harfleri öğretti, yazıları öğretti. Numaraları öğretti. Babam çok güzel bilirdi her şeyi. İşte zamanımız böyle geçti. Peki sizin ümitleriniz gerçekleşti mi bir şekilde? Emine Küpelikılıç: Evet gerçekleşti. Ama biz burada kaldık, buradanda memnunuz. Ailenizle aranız nasıl? Emine Küpelikılıç: Ailemle aram çok güzel. Üç tane ablam var benim. İki tane oğlan kardeşim var. Onlarla iyi geçiniyoruz. Büyük ablam sizlere ömür. Kendisi vefaat etti iki sene önce. İşte ablamların ikisi burada, oğlan kardeşimin biri burada biri Türkiye’de. Babam vefaat etti, annem yaşıyor daha 86 yaşında. Bilinci yerinde. İşte zaman öyle harcandı. Peki dönmeme sebebini nerede görüyorsunuz? Sizce neden dönmediniz? Emine Küpelikılıç: Önce çok az türkler var idi burada, hep gurbetlik çektik, sonra işte çoluk çocuk büyüdüler, o zaman yani almancamız da yoktu, bir yeri de tanımıyorduk, konu komşu arttı, köylümüz arttı, çocuklar okula gitti, dilleri de öğrenince, buradan memnun kaldık. Bunlar da insana güzel davrandı. Ṣimdi bunların hakkını yemiyelim. Ҫok güzel davrandilar, iş yerlerinde olsun evlerde olsun, dışarlarda olsun, alışverişte olsun, her yerde çok güzel davrandılar. Ben hiç bir kötü muamele görmedim. Ṣimdi Türkiye’ye gitsemde dahi burayı bırakmayacağım. Ҫocuklarda burada. Onlar genç dönemiyor, biz de dönsek, kimse kalmadı orada. Peki bir de sizin ağzınıdan dinleyelim, eşiniz nasıl sizi istemeye geldi? Emine Küpelikılıç: Eşim beni çok istedi. Ben o zaman küçüktüm yani. Tam bilemiyordum. İsteyince verdiler. Annem küçük dedi, bunlar bekleriz dediler. Bizde bekledik sonra, üç sene, 15 yaşında gelin olduk, 16 yaşında bebeğim oldu. Büyük oğlum Almanya’ya gelirken Türkiye’de kaldı üç yaşında idi. 70 doğumlu büyük oğlan. Kızım bir buçuk yaşında kucakta geldi. Türkiyede vaktinizi nasıl geçirirsiniz? Emine Küpelikılıç: Komşular, akrabalar gelir, biz onları ağırlarız onlar bizi ağırlar, güzel geçer zaman, düğün olur, sohbetler. Ҫocuklarınızın hepsi mi Türkiye’de doğdu? Tahsin Küpelikılıç: İkisi Türkiye’de doğdu. Biri burada doğdu, 75 doğumlu olan burada doğdu. Türkiye’ye giderken, Düzbağ kasabasına mı gidersiniz yoksa diğer yerleri’de görür müsünüz? Emine Küpelikılıç: Yok gezeriz zamanımız olunca. Önceleri altı hafta veriyorlardı, sonra dört haftaya düştü izinler. Bu sefer de üç haftaya düştü izinler. Ben daha çalıştığım için uzun Türkiye’ye gidemiyorum. Ҫocuklarınızı getirmek sorunlu muydu? Emine Küpelikılıç: Yok çok güzel geldik, vize yoktu. Büyük oğlunuzu ne zaman getirdiniz? Tahsin Küpelikılıç: Yedi yaşındaydı. Üç sene gidememiştik o zaman izine. Emine Küpelikılıç: Ṣimdiki gibi insanlar istediği zaman atlayıp gidemiyordu ki. Gurbet zor. Zor günler yaşadık. Peki Tahsin bey siz uzun kalıyormusunuz? Tahsin Küpelikılıç: Bende uzun kalamıyorum. Tadı yok yalnız izinin. Siz belli bir meslek öğrendiniz mi Emine hanım? Emine Küpelikılıç: Önce bir dikiş kursuna gittim Türkiye’de, dikiş öğrendim. Buradada hiç üstüne durmadım, unutmuş oldum. Evde işte kendi işimi kendim yapıyorum. Burada dostluk kurduğunuz aileler oldu mu? Tahsin Küpelikılıç: Oldu oldu iş arkadaşları, onlardan da memnunuz. Emine Küpelikılıç: Evet memnunuz, onlar da bizden memnun, Renteye ayrılanlar olunca üzülüyoruz. Degişik ülkelerden gelen insanlarla dostluk kurduk. Benim bölümde sadece ben varım türk olarak, yoksa almanlar var, ruslar var, yugoslavlar var, viyetnamlılar var, polonyalılar var. Ṣimdi ki yaptığınız iş tam olarak ne? Emine Küpelikılıç: Ṣimdiki yaptığım iş de çamaşır (Wäscherei)’ da kontrol deyim. 22 sene oldu. Dört sene var emekliliğe. Önce Urberach’ta çalıştık işte üç dört sene beraber. Geldim geleli çalıştım, anca altı ay durdum. Bazen temizlik işlerine gittim, bazen firmalarda. Önce firmalar çok serbestti, çağrıyorlardı, gelin çalışın diye. O zaman da çocuklarım ufaktı. Hayatımızdan allaha şükür memnunuz. Ҫoluğum çocuğumdan çok memnunum, onlar vefaalı çıktı, iyiler. Kendileri çalışıyor, kendileri kazanıyor. Biri belediyede çalışıyor benim oğlanın, büyük oğlan. Gelinler çalışıyor. Onlardan da çok memnunum, ailem çok iyi, çevrem çok iyi. Herkesten memnunum ben, komşu olarak da. Akraba olarak da. Tahsin Küpelikılıç: Bizim sülale geniş burada. İlk buraya geldiğinizde siz Almanya’yı nasıl buldunuz, yani hem insanlarını, hem doğasını, genel bir kapsan olarak şöyle bir alalım? Emine Küpelikılıç: İlk geldiğimde Almanya’nın havası mesela bana hiç iyi gelmedi. Ҫok sıkıldık, bir yere gitsek, bilmiyoruz, tanımıyoruz, bir kaç sene durup, beş on kuruş para kazanıp gidecektik. Pek önem vermiyorduk dolayısıyla evlerimize. Hemen gidecektik, sonrada baktık, gidilecek gibi değil, herkes yine evine çocuğuna, ev almak için çırpındık, iki tane ev aldık, çocuklarla beraber, gitmeye gitmeyeceğiz dedik, buradayız, ev alalım. Siz hangi ümitlerle Almanya’ya geldiniz? 28 riniz var? Emine Küpelikılıç: Gençlerden tabiki okumalarını bekliyoruz, ileri görüşlü olmalarını bekliyoruz. Okumayanlar en azından meslek yapsınlar, yani boş gezmeyi sevmem. Tahsin bey siz ne istersiniz gençlerden? Tahsin Küpelikılıç: Ben de aynısını istiyorum ben de aynı. Okusunlar, meslek sahibi olsunlar. Yaşlanmış toplum olarak yavaş yavaş geleceğinizi nasıl görüyorsunuz? Ne bekliyorsunuz gelecek olarak? Emine Küpelikılıç: Vallah geleceği şimdiki topluma bakarsak, üzücü bir şey, yani gençler yaşlıları hiç istemiyorlar. Yani onlara ben üzülüyorum, ben isterim, onlara bakılsın. Bende isterim kendi çocuklarım bana baksın, gerçi onuda şartlar gösterir. Onlar çalışıyor mu? Yok evdeler mi? Yoksa bizim için perişan mı olacaklar? Düşünüyoruz onlarıda. Bu kararı tam olarak ne zaman verdiniz? Emine Küpelikılıç: Bundan on onbeş sene önce, dedik yani biz yaşlanırsak çocukların yanına gelmeyelim, kalmıyalım, o zaman da tabi Rente oluruz elimizde para olmaz, çalıştığın gibi olmuyor tabi. Biz dedik bir iki oda alalım, altı ay Türkiye’de yaşayalım, altı ayda burada yaşayalım. Buradan aldık, biz çocuklara rahatsızlık vermeyelim diye. Sonra bir de üç katlı ev satılırken, işte o da rast geldi, kısmetmiş, biz dedik yani üç katlı alalım, birertanesi işte çocuklara, birisi de bize, çocuklara işte verdik. Herkes beğendi yeri alsın, onlarda beğendikleri yeri aldılar. Güzel bir gelecek için belli bir öneriniz varmı, Dietzenbach’ta? Emine Küpelikılıç: Önceden yoktu, ama şimdi mesela dil kursları var, başka kurslar var, onların devam etmesini isteriz. Biz gidemessek, gençlerimiz gider. Temizlik, tabiki belediyeler temizlensin. Oturduğumuz çevreyi temiz isteriz. On sene sonra Dietzenbach’ı nasıl görüyorsunuz? Emine Küpelikılıç: İlk başlara bakarak Dietzenbach baya ilerledi, Bayern Aschaffenburg tarafına bakarak. Daireler kaloriferli, sobalar kalktı, kötü binalar yıkıldı. Ve git gide ilerler. Almanya’nın sosyal sistemini siz nasıl buluyorsunuz? Emine Küpelikılıç: Ҫok güzel. Onlar da deyişti. Eskiden onların mesela çamaşırmakineleri yoktu, televizyonlar siyah beyaz idi. Ҫok insan da yoktu. Bunların da yani perişan halleri var idi. O zaman onlar öyleydi, biz de onlara uyum sağladık. Öyle. Sosyal hakları güzel, yani düzenli, disiplinli. İnsanları aldatmacı değil, herkesi sırasıyla alıyor, seni tanıyor diye önce almıyor. Siz bu şehri istediğiniz şekile getire bilmek için ne gibi katkıda bulunursunuz? Emine Küpelikılıç: Vallah üstümüze ne düşerse ben desteklerim. Ṣans sizin için nedir? Emine Küpelikılıç: Ṣans benim için güzel bir şey. Allah kimseyede kötü şans vermesin. Ṣans mesela buradan ev aldık, ucuza bulduk aldık, o benim için bir şans idi. Boş zamanınızda eşinizle bir şey yapıyor musunuz? Tahsin Küpelikılıç: İşte bahceye gideriz, gezeriz, komşulara gideriz, çocuklara gideriz, kızımıza gideriz Dortmund’ta, kahvaltıya çağrır eşim dostları. Dışarıda yürüyüş yaparız. Tahsin bey, siz çocukluğunuzda ne gibi oyunlar oynardınız arkadaşlarınızla? Tahsin Küpelikılıç: Meydanlıkta oynardık, güvercin takla attıtırırdık, top oynardık, dombolakeş, saklambaç, yakalama oyunları, kızgın taş oynardık, taşı yakardık ve atardık karanlıkta. Emine Küpelikılıç: Ben çocukluk yıllarımı çok güzel geçirdim. Üç tane ablam var idi, ben hep serbest idim. İşte beş taş oynardık, ip atlardık, evcilik çok oynardım, işte komşularla.Öyle yumbaç (saklambaç) oynardık çocuklarla. Kör ebe oynardık. Tipi oynardık. Ablamlar işi yapardı, bende oynardım. Aktivitelere katılıyormusunz? Tahsin Küpelikılıç: Camiye gidiyorum, derneğimiz var, oraya gidiyorum. Siz burada çocuklarınızdan neler beklediniz? Emine Küpelikılıç: İsterdik çocuklarımız okusun, büyük oğlumun o zaman gözleri bozuktu, isterdik okusun, işte gözleri bozuk olduğundan okuyamadı. Oğlum işte saz çalmak istedi, ama bende onu istemedim, şimdi üzüldüm o zaman neden göndermedim diye. Gözlerinden şimdi ameliyat oldu, şimdi iyi, belediyede çalışıyor. Diğer çocuklarımında meslekleri yoktur. İstedim meslekli olsun, ama onlar da meslek yapmadılar. Onların da geçimleri güzel, hepiside iyi, evleri barkları var. Kızımın da evi var. O burada yaşamıyor, Dortmund’ta. Oldu o zaman teşekkür ederim röportaj için, eğer söyleyecekleriniz yok ise, bitti. Tahsin Küpelikılıç: Yok, asıl biz teşekkür ederiz. Sizin genel olarak gençlerden gelecekte ne beklentile29 „Ben gelece ğimi burda geçirmek istiyorum“ İkram İkram 1997 Offenbach doğumlu. Dört kardeşi var ikisi kendisinden büyük ikisi küçük. Büyük anne-babası çok önceleri Fas´tan Almanya´ya gelmişler ve daha sonra çocuklarını, yani İkram´ın annebabasını buraya getirmişler. İkram, çocuk kreşinden okula geçiş senin için nasıl oldu? Çocuk kreşinden okula geçiş biraz değişikti, çünkü yeni arkadaşlar edinmem gerekti. Kreşteki arkadaşlar başka okullara gittiler. Okulda hangi tecrübeleri edindin? Kendini mağdur durumda hissettin mi? Evet, kendimi biraz mağdur olmuş hissettim, çünkü bizdeki alman öğretmenler, alman öğrencileri kayırmaktalar. Ve Fas ? Ben Fas´ta olduğum zaman, Almanya´nın benim vatanım olduğunu düşünüyor ve geri dönmek istiyorum. Mağdur olduğunu nereden tesbit ettin? Konuyla ilgili biraz daha fazla şey söyleyebilir misin? Örneğin, ben onlardan daha iyi olmama rağmen ve sınıfta daha fazla parmağımı kaldırmama rağmen alman ögrencileri daha iyi not aldılar. Türkiye ve Fas´için neler hissediyorsun? Güzel duygular Almanya´yı ve burdaki insanları nasıl buluyorsun? Doğrusu iyi. Fakat okulda bazı alman çocukları saygısız. Okulda kendine hangi hedefleri koydun veya şimdiye kadar hangilerine ulaştın? Ben lisedeyim, burayı bitirip ilerde yüksek öğrenim yapmak istiyorum. Almanya´daki politikayı nasıl buluyorsun? Şöyle böyle. Eh, şöyle böyle Ne demek „eh şöyle böyle“ Ne söyleyeceğimi tam anlamıyla bilmiyorum. Alman arkadaşların var mı, eğer yoksa neden yok? Yani, benim alman arkadaşlarımda var, pek çok. Almanya´daki okul sistemini nasıl buluyorsun? İyi, ancak örneğin G8 biraz zor. Arkadaşların kimler? Alman arkadaşlarım var, ayrıca Fas´tan, Türkiye´den ve diğer ülkelerden arkadaşlarım var. Burda daha neleri eksik buluyorsun? Hiç bir eksik yok, burda her şeyi güzel buluyorum, örneğin eğlenilen bir yer olan Hessentagspark gibi, Ne kadar boş zamanın var, boş zamanlarında ne yapıyorsun? Yani, daha ziyade arkadaşlarla gezmeye çıkıyorum veya alışverişe gidiyorum. Gelecekte, kendinden beklentilerin nelerdir? Yani iyi bir iş ve belki çocuk sahibi olmak. Evlenmek ve çocuk sahibi olmak istiyor musun? Evet Anne-babanda aynı şeyleri mi düşünüyorlar, yoksa onlar farklı mı düşünüyor? Evet, onlarda aynı görüşteler Almanya´da kalıp, geleceğini burda geçirmek istiyor musun? Evet, ben geleceğimi burda geçirmek istiyorum, fakat diğer ülkeleride tanımak isterim. Yaşlandıkları zaman anne-baban için ne beklentilerin var? Yaşlandıklarında onlarla birlikte yaşamak istiyorum. Ben onlara yardım etmek istiyorum, belki bana taşınırlar. Anne-baban ne zaman ve niçin Almanya´ya geldiler? Benim büyük anne-babam Almanya´da idiler, işte onlarda buraya geldiler. Tamam, iyi. Durum çok komplike olsa bile sen onların ölünceye kadar burda kalmalarını mı istiyorsun? Evet öyle. Evet, fakat niçin? Dedem burda çalışıyordu, annem ve diğer kardeşleride daha sonra geldiler. Ve çalışmak zorunda olsan, senin için çok zor olsa, onları bir bakım evine gönderir miydin? Hayır, hiç bir zaman Beklentileri yerine geldi mi? Evet, yerine geldi. Sen onlarla ilgilenmek istiyorsun? Evet Niçin geri dönmediler? Burdaki hayata alıştılar, burayı güzel buluyorlar. Daha iyi bir gelecek için, hangi düşüncelerin var? Finans krizinin aşılmasını diliyorum, sadece Almanya´da değil, diğer yerlerde de fazla iş yeri olsun istiyorum. Ailenin eski ülkelerinde kalanlarla ilişkileri var mı? Orda çok sayıda akrabalarımız var, onları ziyaret etmek için bu nedenle sık sık Fas´a gidiyoruz. Dietzenbach 10 yıl sonra nasıl olmalı? İnsanlar biribirlerine daha fazla saygılı olmalılar Almanya´yı kendi vatanın olarak hissediyor musun? Evet, Almanya´yı kendi vatanım olarak hissediyorum. 30 Bir kimse için veya bir şey için angaje misin? Hayır, şimdiye kadar değil Dietzenbach´ın senin istediğin gibi olması için, senin katkın ne olabilir? Bilmiyorum, çünkü bana bağlı bir şey değil, örneğin bizim yüksek binada sadece yabancılar oturuyorlar. Bizimle almanlar arasında bir sınır var. Ben herkesin birlikte yaşamasını istiyorum. Diğer gençler angaje olmaları için nasıl motive edilebilir? Belki fazla olanak sunulabilir, örneğin futbol veya hentbol gibi Şayet bir kimse, sana Almanya´ya gelmek istediğini yahutta Almanya´nın nasıl olduğunu sorsa, ne söylerdin? Ona, Almanya´nın güzel olduğunu, fakat Dietzenbach´ın güzel olmadığını, çünkü buranın temiz olmadığını söylerdim Üç dileğin olsaydı, kendin için ne dilerdin? Birinci dileğim iyi bir işim olsun, ikinci dileğim herkes sağlıklı olsun ve herkes için iyi bir gelecek olsun. Birisine Almanya´ya gelmesini tavsiye eder miydin? Örneğin Fas´tan birine. Gel buraya, burda iyi bir geleceğin olur, diye tavsiye edermiydin? Belki, finans krizinde bir iş bulmak çok zor. 31 „Hepimiz dürüst ve do ğru olalım ve insanlara yardım edelim“ Hasan Tatlıgün Hasan bey, gençliğinizi nasıl geçirdiniz? Babamın durumu iyi olduğu için benim gençliğimde çok iyi geçti. Bizim öğretmen babamın akrabası idi, ben aynı buradaki anaokulu gibi ilk okula başlamadan önce üç yıl eğitim gördüm ve okula başladığımda okuma yazmam vardı bile. 12 yaşımda okuldan çıktım bizim dükkanda çalıştım babamda bana haçlık veriyordu. Davar varsa davara gidiyordum. Almanya’ya ne zaman geldiniz? 1971’ de askerlikten döndüm üç ay köyde kaldıktan sonra Almanya’ya gelir gelmez 9 ay boyunca Frankfurt’ta bir sabun firmasında çalıştım. Oradan çıktıktan sonra Dillenburg’da bir fırın/ocak firmasında toplam sekiz sene çalıştım. 1973 yılında Türkiye’ye geri dönüp evlendim ve 1974 yılında eşimi ve 20 günlük çocuğumu Almanya’ya getirdim. Toplam beş çocuğum var dördü oğlan biri kız çocuğu. Sonradan tekrar Dillenburg’tan taşınıp buraya yerleştim. Ҫocuğumun birisi üniversiteyi bitirdi ve şu an bankada çalışıyor, ikiside çalışıyor. Hasan Tatlıgün 1949 senesinde Kahramanmaraş’ın Düzbağ kasabasında dünyaya geldi. Kendisi altı kardeşten en büyüğüdür. 1971’de Almanya’ya gelmiştir. Torunlarınız varmı? Hayır torunlarım yok. Ne için Türkiye’ye dönmediniz? Ҫocuklardan dolayı dönmedim. Ben tabiki gitmek isterim Türkiye’ye fakat çocuklar problem. Kızımın yakında düğünü olacak onun dışında daha bizimle yaşıyan iki erkek çocuğumuz var. Yani yaşları büyük, biri 35 yaşında ama bekar olunca böyle bırakıp gidemiyorsun, neler duyduk bırakıp gidenlerden, sonra çocuklar perişan oluyorlar. Bu yüzden bırakıp gidemiyoruz. Peki boş zamanınızı nasıl değerlendiriyorsunuz? Gezer, her tarafa giderim. Hergün camiye giderim. Evde oturmayı pek sevmem. Almanya’daki geleceğinizi nasıl görüyorsunuz? Bence Almanya’nın geleceği pek güzel değil ama bizim ilk geldiğimiz zaman yani daha mark zamanı iken durumlar çok iyidi nasıl euroya geçti hayat pahalılaştı. Ben örneğin emekliyim 630 euro alıyorum ve bu parayla izine dahi gidemiyorum arada bir oğlum yardım ediyor. İmkanım olsa Türkiye’de 8 ay ve Almanya’da 4 ay yaşamak isterdim. Sağlığım yerinde olduğu müddetce orada her işi yapabilirim, ama burada zor. Birde ben iki defa haca gittim belki Türkiye şartlarında sadece bir defa gidebilirdim. Almanya’ya ilk geldiğinizde düşünceleriniz nelerdi? Ben Almanya’dan ve çalıştığım firmalardan çok memnunum buralara alıştık. Almanya’ya geldiginizde burada tanıdıklarınız veya akrabalarınız varmıydı? Tabiki akrabalarım çok, biz burada yaklaşık 500 kişi aynı kasabanın insanlarıyız. Daha doğrusu tam 250 hane Düzbağ kökenli. Hepimiz çocukluğumuzdan beri birbirimizi tanıyoruz. Yani burada gurbet hasreti çekmiyoruz, hatta oraya gidince çekiyoruz çünkü orada yaşlı fazla yok, gençlerde bizi fazla tanımıyorlar dolayısıyla kendimizi orada yabancı hissediyoruz. Almanya’ya geldiğinizde kaç yaşındaydınız? 21 veya 22. Sizce Dietzenbach’ta neler değişmeli? Evvelden „Deutsche Mark“ zamanında 1.300 mark para alıyordum çok iyi geçiniyordum ama şimdi 630 euro. Mark zamanındaki aldığım para yaşadığımız şartlara göre çok iyidi. Eskiden 50 marka bir elbise alabiliyordum ama şimdi 200 euro olmuş yani dört mislisi. Hayat genel olarak çok pahalılandı. Yoksa herhangi bir resmi daireyle hiç bir problemim olmadı, genel olarak memnunum Almanya’dan. Ama örneğin Diezenbach’ı Dillenburg’la kıyaslayacak olursam, Dietzenbach’ın resmi daireleri daha iyi ve insanları çok güzel karşılıyorlar. Ama bizde karşılık olarak onlara dürüst olup doğruları söylememiz gerekiyor. Almanya’ya ilk nasıl geldiniz? İlk geldiğimde turist olarak uçakla geldim. Peki eşinizde almanyadan memnun mu? Oda memnun ve gitmek istemiyor. Ama benim için sağlık yönünden Türkiye dahada iyi, bende şeker hastalığı var, orada bol bol gezdiğim için şeker problemimde kalmıyor. Yoksa memnunum ama. Almanya’nın bir iyi tarafıda bu kağıt işleri, herşeyi zamanında yaparsanız hiç bir zorlukla karşılaşmıyorsunuz, ama Türkiye’de öyle değil herşey rüşvetle çalışıyor, bu tür haksızlığada ben gelemiyorum. Oturum 32 aldığınız zaman almanca konuşmasını biliyor muydunuz? Kendi işimi hallede biliyordum, şimdi tabi on yıl oldu çalışmayalı o zamanlar işe gidiyorsun arkadaşlarla konuşuyorsun onun için eskiden dahada iyidi. Ama doktor olsun kağıt işlerini olsun hep kendim hallederim. Peki çok teşekkür ederim benim sorularım bu kadar sizin eklemek istediğiniz herhangi bir şey varmı? Ne ekliyebilirim ki, hepimiz dürüst ve doğru olalım ve insanlara yardım edelim. Ayriyetten Hıdır beye çok teşekkür etmek istiyorum bizlere her konuda çok yardımcı oluyor, bir kağıt işimiz olursa falan hep yardım eder. Birşey olunca kendi çocuğuma demiyorum Hıdır beye geliyorum. 33 „Benim burada problemlerim yok“ Rabia Benim gibi yani. Annen ve baban ne zaman ve ne için Almanya’ya geldiler? Annem ve babam onbeş yıl önce geldiler. Babamın amcası getirdi çalışmak için, annem de babamla evlendiği için geldi. Rabia, çocukluk dönemin nasıl geçti? Ҫocukluğun nerede geçti? Ҫocukluğum iyi geçti, annem ve babam çok sevgi verdiler. Dietzenbach’ta büyüdüm. Anaokulun ve çocukluğun nasıl geçti, ne gibi tecrübelerin oldu? İlk anaokuluna gittiğim de çok ağlamıştım, babam beni götürdü oraya, ben de babamı bırakmak istemedim, o zaman çok ağladım, ama birinci gün. İkinci gün alıştım. Beklentileri gerçekleşti mi? Evet. Ne için geri dönmediler? Bir yıl sonra ben doğdum, ondan dönmek istemediler. Alman çocuklarla ilişkin nasıldı? İyidi. Ṣimdi çok almanca bilmediğim için biraz zorlandım, ama sonra çok alman arkadaşlarım oldu. Geldikleri ülkeyle nasıl bir bağlantıları var? imdi iyi bağlantıları var. Almanya’yı vatan olarak kabul ediyor musun? Evet kabul ediyorum, Almanya’da büyüdüm. Annen ve baban senin çocukluğunu nasıl yaşadılar? Babam benim çocukluğumu kolay yaşamış, öyle diyor. O kadar şımarık değilmişim, sakinmişim. Ama kardeşlerim biraz değişik. Türkiye için neler hissediyorsun? Almanya’yı da seviyorum Türkiye’yi de seviyorum. Ama Türkiye’ye çok gitmediğimiz için burayı çok seviyorum. Anaokulundan okula geçiş dönemin nasıldı? Okul başlangıcın nasıl oldu? Okul başlangıcı iyidi. Teyzemin kızıyla birinci sınıftaydık, iyidi çok arkadaşlarım vardı, birinci sınıftan önce, dördüncü sınıfa kadar iyi geçti. Almanları ve burada yaşayan insanları nasıl buluyorsun? Bazı almanları iyi bulmuyorum. Yanlış şeyler yapıyorlar. Alman politikasını nasıl buluyorsun? Politikadan bir şey anlamadığım için, ama iyi buluyorum. Ҫok güzel. Okula başladığında nasıl bir tecrüben oldu? Kendini ihmal edilmis hissettinmi? Hayır kendimi ihmal edilmiş hissetmedim. Öğretmenim beni baştan çok sevdi, arkadaşlarımda çok sevdi. Problem yoktu. Almanya’nın eğitimsistemini nasıl buluyorsun? İyi buluyorum, öğretmenler her çocuk için zaman ayırıyor. Problem olursa onlarla konuşa biliyoruz. Hangi hizmetlerin yokluğunu hissediyorsun? Mesela okulda ne eksik görüyorsun kendine göre? Kendime göre okulda gençler için daha böyle kurslar vermelerini istiyorum. Öğretmenlerinle arada yanlış anlaşmalar oldu mu? Oldu ise kanaatine göre sebebi ne? Öğretmenlerimle o kadar döğüş veya problem yoktu. Biz iyi geçindik, ama bir kere bir kızla döğüşmüştüm o zaman babamı cağırdı öğretmen, bundan başka bir şey olmadı. Gelecekte ne gibi beklentilerin var? Gelecekte ben önce ortaokul umu yapacağım. Ondan sonra ya spor Meslek eğitimi yapacağım yada ne gelirse, nasıl olursa. Okula başlarken amacın ne idi? Amacına ulaştın mı? Okula başlarken amacım dördüncü sınıfı iyi bitirmek istedim, ve oldu. Derslerime çalıştım. İstediğim oldu. Beklentilerin annenin ve babanın beklentileriyle örtüşüyor mu? Bazen annem ve babamla notlar yüzünden çekişme oluyor ama yanlış olduğunu kendim de biliyorum ondan sonra anlaşıyoruz. Alman arkadaşların var mı? Arkadaşların kimler? Alman arkadaşlarım var, okuldan tanıştım, bir de okulda böyle kurslar sporkursları falan var idi oradan tanıştık. Ne kadar boş zamanın oluyor? Boş zamanında ne yapıyorsun? Boş zamanlarımda arkadaşlarla dışarıya çıkıyorum. Müzik dinliyorum, futbol oynuyorum. Annen ve baban yaşlandığında onların geleceği için ne bekliyorsun? Annem ve babam yaşlanırsa ben ve kardeşlerim onlara bir ev alacağız. Biz öyle düşündük, ama herkes onlara çok gidecek, yardım edeceğiz. Yalnız bırakmayacağız. Boş zamanını kimlerle geçiriyorsun? Ya ailemle ya da arkadaşlarımla. Evlenmek ve çocuk sahibi olmak istiyormusun? Düşünmüyorum, şimdilik düşünmüyorum. Daha güzel bir gelecek için her hangi bir önerin var mı? Biraz Dietzenbach düzelmesi için bizim oturduğumuz yer yani Starkenburgring düzelmesi iyi olur. Almanya’da kalmak istiyormusun? Geleceğini burada mı geçireceksin? Evet Almanya’da kalmak istiyorum. Dietzenbach on sene sonra nasıl olmalı? Dediğim gibi bizim oturduğumuz yer daha temiz olması 34 lazım ve çocuklarım olursa burada iyi bir şekilde büyümeleri. Rabia 1995 yılında Frankfurt a. M.’da doğdu ve Dietzenbach’ta büyüdü. Kendisinin iki tane küçük kardeşi daha var. Ailesi 1994 senesinde Türkiye’den Almanya’ya gelmiş. Dietzenbach’ın istediğin gibi bir şehir olması için sen ne gibi katkı suna bilirsin? Belki biz okulda yaptığımız gibi, her yıl Dietzenbach’ı temizliyoruz. Belki o daha fazla olabilir Gençleri nasıl motive edebiliriz? İki tane büyük okul var, Dietzenbach’ta belki afiş yazıp ve asılabilir, belki öyle daha çok kişi gelir. Almanya’ya gelmek isteyen biri Almanya hakkında senden bilgi isterse, sen neler söylersin? Ben o kişiye derim Almanya iyi ama Dietzenbach’a gelmesini önermem. Eğer üç dilek dileme hakkın olsa idi, neler dilerdin? Birincisi okulun daha büyük olmasını, ikinciside daha çok türk çocukların almanca konuşmalarını. Gönüllü çalışmaya angaje misin, eğer yanıt evet se kim angaje etti? Evet, dediğim gibi yıl da bir temizliyoruz Dietzenbach’ı, okul tarafından. 35 „Zevk alarak ya şıyorum ama tabiiki memleket yönünden bir kırıklık var“ Fadime Sarıçiçek Fadime hanım, nasıl bir çocukluk geçirdiniz? Vallah çocukluk dönemim hiç iyi geçmedi. Babam iki evliydi, bir eşinden 5 çocuğu diğer eşinden 4 çocuğu vardı, kardeşler arasında anlaşmamazlıklar vardı. Zaten onbeş yaşımda da evlendim. Evet. Ҫalışıp bir ev ve bir araba sahibi olup geri dönmeyi düşünüyorduk. Ama malesef eşim beni başka bir bayanla aldatınca aramız açıldı ve bu hayallerimizi gerçekleştiremedik. İlk eşinizden iki çocuğunuz var peki toplam olarak kaç çocuğunuz var? İkide ikinci eşimden toplam dört tane. Fakat bildiğiniz gibi ikinci eşimde iyi biri değildi ve onunlada ayrılmak zorunda kaldık. Evliliğe gelmeden önce okula gitme şansınız oldu mu? İşden dolayı okula gidemedim, çocukluğumun kötü geçmesinin en büyük nedenide zaten budur. Ne iş yapıyordunuz çocukluk döneminde? Babam tarlada çalışıyordu bizde ona yemek veya su getirip götürürdük, sabahları hayvanları çıkarırdık veya bahceyi çapalardık. Bayan Sarıçiçek. Her iki evliliğinizde iyi yürümemiş bari iş hayatınızda başarılı olabildiniz mi? Ҫok. Her işyerinde çok başarılıydım ve çok sevildim, hiç gitmemi istemediler aynı zamanda oturduğum yerlerde de gerek ev sahibinden gerek komşular tarafından çok sevilirim. 15 yaşında evlendiğinizi söylediniz, peki isteyerek mi evlendiniz yoksa zorla mı evlendirildiniz? Ben evlendiğim kişiyi ilk olarak evlendiğim gün gördüm. Ne zamandan beri emeklisiniz? Yaklaşik 20 yıldır. Yaş farkı nasıldı? Kendisi 19 yaşındaydı. 4 yaş fark vardı. Ṣu an 73 yaşındasınız, demek ki 53’le emekli oldunuz. Peki buna rağmen Türkiye’ye neden gidemediniz? Kendimi Türkiye’ye hazırlıyamadım. Maddi ve manevi. Babanız mı belirledi kiminle evleneceğinizi? Eşim başka köylüydü ablası bizim köye evlenmiş gelmişti, kendisi annemle iyi anlaşmış beni beyenip eşime anlatmış. Eşimde o zamanlar İstanbul’da dayısının yanında çalışıyormuş. İşte 15’le nişanlandık bir yıl nişanlı kaldıktan sonra ben İstanbul’a gittim orada evlendik. Ama evliliğim iyi geçmedi. Ҫok çalışmışlığınıza rağmen kendinizi ekonomik olarak hazırlıyamadınız demek ki? Hayır hazırlıyamadım. Ҫok çalıştım ama çok bakmak zorunda kaldığım insanlarda vardı. Örneğin ben tek başıma çalıştığım zaman bile evde 15 kişi turist vardı ve bu her sene böyleydi. Ben hiç karşılık almadım onlardan. Aslında bir köylü kızısınız, köy işleriyle uğraşıyorsunuz. Sonradan İstanbula geldiğinizde durumunuzun ve yaşamınız dahada iyi olması gerekiyordu. Neden iyi olmadı? Ben köylü kızıydım fakat iyi eğitilmiştim ondan dolayı bunu İstanbul’daki çevreme hiç fark ettirmedim. Ṣimdi sağlık durumunuz iyi yanlız yaşıyorsunuz fakat birgün kötüleşirse yanlız yaşayamıyacak olursanız nerede ve nasıl yaşamak istersiniz? Bu güzel bir soru. Ṣu durumda benim yakınlarım ve doktorlarım benim huzur evine gitmemi istiyorlar, ben istemiyorum aslında ama tabiki imkanım olmasa son çarem buraya geleceğim mecburen. Ne kadar evli kaldınız? Almanya’ya geldikten iki sene sonra ayrıldık. Hangi senesinde ve nasıl geldiniz Almanya’ya? 1960’da. Biz İstanbul Sultanahmet’de kalıyorduk, oralara bildiğiniz gibi çok turist gelip gidiyor. Bir alman ailesi düzenli her yıl gelirdi, benim samimiyetimden dolayı bu iki çocuklu alman bayanla çok iyi arkadaş olduk bir süre sonra hatta evimede geldi. Üç yıl tanıştıktan sonra kendileri beni ve eşimi Almanya Karlsruhe’ya davet ettiler fakat eşim işinden dolayı izin alamadı ve ben yanlız başıma geldim Almanya’ya, meğerse bu bizi davet eden alman ailesi çok zengin bir aileymiş, toplam 17 firmaları vardı. Kendileri bana Almanya’ya yerleşmek ister misin diye sordular bende isterim dedim. Bize bir ev tutup yardımcı oldular sonradan tabiki eşimde geldi, beraber onların tekstil firmasında çalışmaya başladık. İşte Almanya’ya geliş hikayem böyle. Yaklaşık 50 senedir Almanya’da yaşıyorsunuz. Almanya’nın yabancılara bakış açısını nasıl buluyorsunuz? Ben kendim hiç bir kötü şeyle karşılaşmadım, ama doğru söylemek gerekirse genel olarak yabancılara biraz karşılar. Almanların aldığı hakkı biz hala alamıyoruz, herşeyin önceliği yine almanlara. Ayrımcılık yapıyorlar. Bu ayrımcılığı hissetmenize rağmen buradan hala gitmediniz ama. Sebebi bazı amaçlarımız vardı, onlarla meşguldük. Burada şimdi keyif alıyor musunuz? Zevkle mi yaşıyorsunuz? Zevk alarak yaşıyorum ve rahatımda ama tabiki memleket yönünden bir kırıklık var. Kardeşlerim ve yakınlarım orada. İnsan bazen düşünüyor, ölüp gideceğim diye ama son bir kez görmek isterdim, sonuçta 16 yaşımdan beri ayrılmışım Elbistan’dan. Geldiğinizde tekrar geri dönmeyi düşünüyor muydunuz? 36 Burada yaşlılar yurdunda veya huzur evinde göçmenler için farklı uygulama yapılmasını ister misiniz? Müslümanlar için ne yapılması lazım? Ayrım yapmak istemiyoruz, tabiki entrege olmak istiyoruz Ama onlar istemiyorlar, bu yüzden müslümanlar için ayrı bir bölüm olsa daha iyi olur. Örneğin seneler önce ben rahatsızlandığımda beni huzur evine yerleştirmek istemişlerdi, huzur evindeki almanlar hemen bir sınır çizip, sınırın öteki tarafına ve kantine giremessin dediler. Bayan Sarıçiçek gerek burada yaşıyan türklere gerek gençlere herhangi bir öneriniz var mı? Gençlere önerim, bizim gibi olmasınlar, okuyup kendini kurtarsınlar. Almanya’yada sahip çıksınlar mı? Tabiki, almanlar bizleri ne kadar hor görselerde, yinede biz türk ve müslüman halkı olarak saygımızı yitirmeyelim onlara karşı. Ҫünkü saygıdan birşey kayıp edilmez. Fadime Sarıçiçek 1937 yılında Kahramanmaraş Elbistan’da doğdu. Toplam dört kardeşten, kendisi üçüncü çocuktur. Bir erkek kardeşide Almanya’da kalıyor. Fadime hanım 1962 senesinde Almanya#ya gelmiştir. Benim sormayıpta sizin eklemek istediğiniz herhangi birşey varmı? Söylemek istediğim şudur: Ben şahsen kendi adıma Almanya’nın geleceğinin iyi olacağına inanmıyorum. Siz senenin büyük bir kısmını burada mı geçiriyorsunuz yoksa karışık mı? Ben 12 sene zaten izine gidemedim. Sebebi hastaydım, uçağa binemedim onun için çoğu burada geçti. Hangi bakımdan, biraz açıklarmısınız? Bikere şu durumdaki politika yabancılara karşı sert, ikincisi Almanya’nın kötüye giden ekonomik durumu. Geçmiş olsun. Ṣimdi gidip gelebiliyor musunuz? Ṣimdi gidiyorum artik. Röportaj için teşekkür ederim, umarım sizinde hoşunuza gitmiştir. Ne kadar kalıyorsunuz gittiğinizde? Gittiğimde bazı haklar kesiliyor biliyorsunuz, onun için ona göre kalıyorum. Yani bazıları gibi, gizli gidip gelme benim için söz konusu olamaz, bana soru sorarlarsa: “Niye böyle yaptın diye”, ben çok utanırım. 37 „Gençlik için daha fazla bo ş zaman olanakları“ Nihal Nihal, siz dört kardeşsiniz, yani sen en büyüğüsün? Evet, ben Almanya´da doğdum. Çocukluğum iyi geçti. Ben almanlarla birlikte büyüdüm. Çocuk kreşinde daha ziyade yabancılarla birlikte idim. Annem çocuk eğitmenleriyle gayet iyi anlaşıyordu onlar bizden hoşnut idiler. Almanlarla iyi ilişkilerimiz vardı. Biz sınıfta 19 ögrenciydik bunlardan 4 ü almandı. 19 çocuktan dördü almandı. Ben onlarla çok az iyi geçinenlerden biriydim, şu an ise sınıfın yarısı alman. Çocukluğunu nasıl algıladın? İyi, çocukluğum çok hoştu. Nihal 1997 Almanya doğumlu. Üç tane küçük kardeşi daha var. Büyük ebeveynleri Fas´tan Almanya´ya gelmişler ve Nihal´ın annesini sonradan getirmişler. Nihal´in babası yalnız olarak Fas´tan Almanya´ya gelmiş Spessart semtinin sosyal açıdan sorunlu olarak algılandığını söyledin. Sende bu semti böyle algılıyor musun? Hayır, hiçte öyle değil, ben orda yaşamıyorum. Ben Starkenburgring´in yakınında yaşıyorum, fakat ben oranın sosyal sorunlu bir semt olduğunu düşünmüyorum. Orda elbette işsiz olanlar var, heryerde bu böyle. Ben Dietzenbach´ın bu şekilde bölünmesini, yani Hexenberg´de almanların, Spessart´ta göçmenlerin oturmasını doğru bulmuyorum. Bu hiçte hoşuma gitmiyor. Herkesin biribirlerini iyi anlamalarını arzuloyorum. Bölünmüş olması üzücü. Lise bölümünde olduğuna göre çok sayıda alman öğrenci var. Evet, ben onlarla çok iyi anlaşıyorum. Bu lise bölümünde yabancı oranı ne kadar? Benim sınıfımın yarısı yabancı, yarısı alman. Fakat ben daha ziyade almanlarla ilişkideyim. Gençlik Merkezine gidenden sonra, faslılarla da kontağım oldu. Karışık ve müştereken oturmak. Bu nasıl realize edilebilir? Bu nasıl yapılabilir? Biribirimizin daha fazla ilişkimizin olması gerekli, ben bunu kendimde okulda görüyorum. Bir taraf, diğer tarafla bir ilişkisi olmak istemiyor, diğer tarafta bu tarafla bir işi olsun istemiyor. Zannedersem seksenli yılların başında bir şey ters gitmis olmalı, herşey kontrolden çıkmış olmalı, şimdi durumu düzeltmek oldukça zor gözüküyor diye düşünüyorum. Gençlik Merkezinde angaje olman nasıl oldu? Arkadaşlar üzerinden oldu. Sınıfımda olmayan, civarımızda oturan ancak bizim okulda olmayan arkadaşlar. Onlar, gel gidelim, bakalım hele dediler. Yani, zamanının bir kısmını Gençlik Merkezinde geçiriyorsun, Gençlik Merkezinde olmadığın diğer zamanlarda ne yapıyorsun? Boş zamanım pek olmuyor, biz G8- bölümündeyiz, hergün saat üçe kadar okuldayız ve saat altıya kadarda Gençlik Merkezinde. Hafta sonunun haricinde pek boş zamanım yok. Çocuk yuvasına gittiğini duydum, okula başlamanı nasıl yaşadın? Güzeldi, sevinmiştim, her şey çok güzel gitmişti. İlk okulda iyiydi. Dili kreşte mi yoksa okulda mı ögrendin? Hayır, ben anne-babamdan öğrendim, çünkü annem benimle sadece almanca konuşuyordu, kendiside altı yaşında Almanya´ya gelmiş, kendisi dil biliyordu. Burda yaşamadan hoşnut musun? Evet, her durumda, evet. Okula başladığında, hayatımdan bir şeyler yapayım diye düşündün mü? Beşinci sınıftayken bir hayalim vardı. Ben öğretmen olmak istiyordum. Ben lisedeyim. Fazla uğraşmayanları birazcık motive etmek istiyorum. Öğretmen olarak mı? Evet, belki, ama belki, ben her zaman sosyal birşeyler yapmayı düşündüm, herdurumda. Öğretmen olamassam, sosyal bir şeyler yaparım. Geleceğin hakkında neler düşünüyorsun? İlerde iyi bir işyerim olsun istiyorum. Anne-babanın Almanya´ya ne zaman geldiklerini biliyormusun? Evet, annem altı yaşında gelmiş. Dedem burda misafir işçi idi ve ilk önce o geldi. O burdaydı ve Fas´a para getirdi. Daha sonra hepsi Almanya´ya geldiler. Sen şimdi kaçıncı sınıftasın? Lise bölümü 7. sınıftayım Hangi okula gidiyorsun? Ernst- Reuter- Schule 38 Büyük baba-anne ve anne-baban Almanya´ya niçin geldikleri konusunda muhakkak sohbet etmişlerdir. Evet, benim dedem, dediğim gibi, burda çalıştı. Almanya´da geleceğini nasıl görüyorsun? Almanlarla yabancılar arasında iyi bir kaynaşmanın olmasını arzu ediyorum. Gençlerin biribirleriyle daha iyi anlaşmaları, durumun daha iyi olmasını diliyorum. Fas´tan Almanya´ya niçin geldi? Zannedersem, hemen geri dönmek istemiyormuş burda evleride vardı, o zamanlar burda bir tanıdığıda varmış, buraya taşınmış, o kendisine burda bir ev aramış, Almanya hoşuna gidiyordu. Onlar bir çiftlik evinde kalmışlar. Ondan beri burası onun çok hoşuna gidiyor. Baban yahut ailenin senden beklentileri nedir? Anne-babam okulda çok iyi olmamı istiyorlar ve bana yardımcı oluyorlar. Anne-baban gibi olmak istemiyor sundur? Anne-babam misafir işçi değildiler. Annem Almanya´da okula gitti ve meslek eğitimi yaptı. Babam misafir işçi olarak gelmedi, kendisi çok genç. Hayır, anne-babam benim daha iyi bir şey yapmamı istiyorlar. Deden ve büyük annen Fas´a geri dönmek istiyorlar mı? Yani, benim dedem-büyükannem Fas´ta yaşıyorlar, benim babam buraya yalnız gelmiş, annemin anne-babası burdalar. Burası büyük annemin çok hoşuna gidiyor. Fas´a geri dönmek isteyeceğini zannetmiyorum, olabilirde. Dedem, her yıl bir aylığına Fas´a gidiyor. Sen Dietzenbach´ta yaşıyorsun, Dietzenbach´ta severek yaşıyor musun? Evet, elbette burda severek yaşıyorum. Bazen taşınmayı da düşünmüyor değiliz. Başka bir sorum var. Sen burda doğdun ve büyüdün. Almanya´yı ikinci vatanın veya yeni vatanın olarak hissediyor musun? Vatanım olarak görüyorum, ben burda doğdum, burası benim çokta hoşuma gidiyor, ancak çok sık gitmesemde esas vatanımın Fas olduğunu da bir şekilde hissediyorum. Dietzenbach hoşuna gitmiyorsa, nelerin değişmesi lazım? Evet, boş zaman değerlendirmesi, burda fazla bir şey yok. Dietzenbach on yıl sonra sosyal, politik ve mimari olarak nasıl olmalı? Yani kültürel, bütün kültürler biribirlerini kabul etsinler. Gençler için çok daha fazla boş zaman geçirme imkanları olsun, şimdi fazla bir şey yok. Bir çok genç, arkadaşlarıyla dışarı çıkarken, sadece merkeze gidiyorlar. Hepsi bukadar. Böyle olduğunu nerden biliyorsun? Bilmiyorum, ama bu böyledir. Annen altı yaşında buraya gelmiş. Sen burda doğmuşsun, Fas´a kaç defa gidiyorsun? Her iki yılda bir defa Yani zamanının çoğunu burda geçiriyorsun, buna rağmen Fas için kuvvetli hislerin var. Bunun nedeni nedir? Yani, kuvvetli hislerim yok. Almanya bu arada benim vatanım, ancak Fas´a ait olduğumuzu düşünüyorum. Dietzenbach´ın senin istediğin gibi olması için senin katkın ne olabilir? Diğer gençlerle konuşulmalı. Sadece bu yapılırsa, durumun düzelmesi için çok şey yapılmış olur. Sonra diğerlerinide bunun için motive etmek gerek. Herkes bir şeyler degişsin istiyor, ancak hiç kimse bir şey yapmıyor, sorun da bu. Federal Almanya´nın politikasını nasıl buluyorsun, bilhassa yabancılar politikasını? Bu konuya yoğun olarak kafa yormadım, ancak şimdiye kadarki politikayı iyi buluyorum. Burda Dietzenbach´tada bir çok kimse politikaya angaje oluyor. Bu genç yaşında sosyal işler için bu kadar angaje oluyorsun, bu nasıl oluyor? Bilmiyorum, ben her zaman böyleydim. Okul politikasını nasıl buluyorsun, yani Hessen´deki okul sistemini? G8 elbette zor, normal olarak G9 olsaydı, okul süresi az olurdu. Burda okul süresi bir yıl daha fazla, ancak hergün saat üçe kadar okul yok. Bu bayağı zor. Diğer bir soru, üç dilek dileyecek olsa idin, ne dilerdin? Dietzenbach için mi? Kendin için. Ben okulumu iyi bir derece ile bitirmeyi ve iyi bir işyerim olmasını isterdim, iki dilek, üçüncüsü? Çok sayıda çocuk ve gençler burda doğup büyüyorlar, ancak kalifiye bir okul bitiremiyorlar, sence bunun nedenleri ne olabilir? Bilemiyorum, zannedersem çogunluğun hevesi yok. Çünkü ben çoklarını tanıyorum, çok zekiler, ancak okul için hevesleri yok. Onlar, bizim anne –babamızda okul okumadılar, işte çalışıyorlar, bende iş bulabilirim diye düşünüyorlar bazıları. İyi bir eş değil mi? Evet, elbette ve aile, herkesin istediği gibi Nihal, güzel, bu şahane röportaj için teşekkür etmek istiyorum. Candan teşekkürler. Birşey değil 39 „Benim Dietzenbach’taki ya şamım güzel geçti“ Elif ve Hasan Oluk Askere gelmeden evvel hanımla daha 3 aylık yeni evlenmiştik, ben tam 2 sene köye izine gelemedim 1965 yılında askerliğimi bitirip geri döndüm ve 4 yıl daha köyde yaşayıp hayvancılıkla uğraştım. Sonra ben bu işi fazla yapamam dedim sağdan soldan para borç edinip 1969 yılında Almanya’ya geldim. Peki arapcayı biliyor musunuz daha? Hasan Oluk: Tabiki biliyorum kuranı kerimi okurum ben. Elif hanım eşinizi 2 yıl beklerken neler yaşadınız? Elif Oluk: Neler yaşaya bilirim ki köy yerinde. Televizyon yok ki bir yeri göresin, okuma yazma yok bir mektup yazasın. Hasan Oluk: Biz mektubumuza eşimizin adını dahi ayıp olur diye saygıdan dolayı yazamıyorduk. Herkeze selam yazardık, ama hanıma değil. O zamanlar öyleydi, örneğin çocuğumuzu bile kucağımıza alamıyorduk ayıptır diye. Ancak annem babam olmayınca yanımda severdim. Hasan Oluk 1943 senesinde beş çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu olarak Kahramanmaraş’ın Düzbağ kasabasında dünyaya gelmiştir. Kendisi 1969 yılında Almanya’ya gelmiştir. Siz askerdeyken çocuğunuz varmıydı? Hasan Oluk: Yok, çocuğumuz yedi yıl sonra oldu. Elif Oluk 1950 yılında altı çocuklu bir ailenin ilk çocuğu olarak Kahramanmaraş’ta doğmuştur. Elif hanım çocuklarıyla birlikte 1976 senesinde Almanya’ya eşinin yanına gelmiştir. Peki ilk olarak nasıl geldi aklınıza bu Almanya’ya gelme fikri? Hasan Oluk: Bizim kasabadan zaten birkaç gelen vardı ayrıyetten başkalarındanda duyuluyordu Almanya’ya çok giden var diye. 6 bin türk liran varsa gelebiliyordun Almanya’ya. Bende bir arkadaşımla 1969 yılında parayı birleştirip İstanbul havalimanına geldim oradan Almanya’ya uçtuk. Anaokuluna gittiniz mi Elif hanım? Elif Oluk: Değil anaokulu hiçbir okula gitmedim, babam kızlar okula gitmez dedi bende gitmedim. Peki okula gitmediğiniz zamlarda neler yaptınız? Elif Oluk: Ne yapabiliriz ki köy yerinde, ancak evde oyalanıyorduk. Zaten 13 yaşımla evlendim. Asıl doğum yılım 1950, fakat babam beni 4 sene büyük yazdırmış, yani 1950’de doğdum ve 09.03.1963’de evlendim, tam 47 seneyi bitirdik. Eşinizle beraber mi uçtunuz? Hasan Oluk: Yok, ben tek geldim. Eşimide ve çocuklarımı 1976’ da yanıma getirdim. Ben Almanya’ya geldiğimde eşim hamileydi. 1970 yılındada ilk erkek çocuğumuz dünyaya geldi, ikinci çocuğum ise 1974 doğumlu oda erkek, üçüncü ise bir kız çocuğu kendisi yürüme özürlü ve 1976 doğumlu. Üçüde Türkiye’de dünyaya geldi. Kızım tam 34 günlükken biz Almanya’ya yola çıktık. İmkanlarımız olmadığı için Münih’e uçak yerine otobüsle gelmek zorunda kaldık. Geldikten bir yıl sonrada 1977 yılında dördüncü çocuğumuz burada dünyaya geldi. Ama şunuda söylemek isterim, ben Almanya’dan çok memnunum, hani bazı arkadaşlar diyorlar ya Almanya’ya geldik bizi ezdiler veya batırdılar ben şahsen bunlara katılmıyorum. Ben Almanya’da hiç boş kalmadım, 38 yıl düzenli çalıştım. Daha doğrusu 2 yılını Danimarka’da 36 yılda Almanya’da çalıştım. Peki siz okula gittinizmi Hasan bey? Hasan Oluk: Hayır bende gitmedim. Gitmek istediniz mi? Hasan Oluk: Beni birgün anneannem okula götürdü, ilk bahar zamanlarıydı öğretmenin biri birgün kulağımı çok kötü çekince bende ağlıyarak eve gelip bir dahada hayatta okula gitmeyeceğimi söyledim, zaten babamda türk okulu olduğu için gavur okulu diyordu ve beni Kuranı kerim dersine yazdırdı, bende sekiz/on sene kuranı kerim okuluna gittim. Ardından askerliğe çağrıldım fakat orada türkce şarttı ama ben türkce dersi hiç görmediğim için beni 3 ay boyunca „Ali okuluna“ o zamanlar böyle bir sistem vardı mecbur tuttular. Türkceyi bilen arkadaşlar direk askerlik eğitimi gördüler fakat ben ve bilmeyen arkadaşlarım askerliğin başında 3 ay boyunca okula gittik, eski dili bildiğim için daha bir ayım dolmadan hemen okuma yazmayı öğrendim ve aileme sürekli mektuplar yazabildim. Danimarka’da ne zaman çalıştınız? Hasan Oluk: İlk olarak Almanya’ya geldim 14 ay burada kalıp Danimarka’ya gittim oradada dediğim gibi 2 yıl çalıştım ve tekrar istek gönderip Flensburg’a geldim. Flensburg’ta 7 ay kaldıktan sonra Koblenz’e dayımın yanına geldim, orada tam 14 yıl çalıştıktan sonra 1985 yılında buraya gelip Dietzenbach‘a yerleştik. 40 Hiç çevreniz yok muydu? Elif Oluk: Hayır. İlk geldiğimiz yer Koblenz’in köylerindendi ve hiç türk yoktu oralarda, sadece işime yakın olduğu için tutmuştuk o evi. Ne araba var ne ehliyet ne okuma yazma. Araba alsam sigortasını ödüyecek durumda değiliz. Hangi işlerde çalıştınız? Hasan Oluk: Danimarka’da tırların arkasına „Römork“ takıyorduk. Flensburg’da ise kalorifer firmasında çalıştım ve Koblenz’dede 14 yıl plastik döküm firmasında çalıştım. Ama genel olarak çok memnunum çalıştım çocuklarıma elimden geldiği kadar yardımcı oldum. Özürlü dediğim kızım devlet yardımıyla 9 ay Amerika’da Üniversiteye gitti ardından Almanya’da „Wirtschaftsrecht“ dediğimiz dalı bitirdi. İkinci oğlumda Frankfurt Üniversitesinde hukuk okudu şimdi bir yunan arkadaşıyla kendine bir büro açtı ve çalışıyor. Bende rahatım sağlığımda yerinde bundan fazlada birşey isteyemem. Hiç almancayı veya okuma yazmayı denemediniz mi Elif hanım? Elif Oluk: O zamanlar oralarda öğrenecek bir yer yoktu. Zaten buraya gelincede türk çevremiz kalabalık olduğu için hep türkce konuşuldu. Hasan Oluk: Birazda bizim hanım rahattı o konuda, örneğin benim arkadaşımın eşi sonradan arapcayı öğrendi ama bizim hanım öğrenemedi biraz bana biraz çocuklara güvendi birde hiç işe gitmedi yani almanların arasına girseydi yine öğrenirdi ama oda olmadı. Peki emekli oldunuzmu? Hasan Oluk: Evet oldum ama doğum yıllarımız hep yanlış yazılmış. Örneğin teyzenin asıl doğum yılı 1950 ama nüfusda 1946 diye geçiyor bende aslen 1945 doğumluyum ama 1943 diye kayıt edilmiş. Hiç mi çalışmadınız? Elif Oluk: Ҫünkü benim kız özürlü olduğundan dolayı bende mecburen evde kalıp ona bakmak zorunda kaldım. Yalnız yaklaşık üç sene temizlik firmasında çalıştım, sonrada yaş nedeniyle çalışamadım. Ama arada birde ev işlerine gidiyordum onuda yazık etmişim çünkü sigortasız çalışmış oldum. Birazda Elif hanıma sorular sorayım. Elif hamın siz baya bir yanlız kalmışsınız çocuklarınızla. Peki o dönemler düşünceleriniz nelerdi ve Almanya’ya gelmek istiyormuydunuz? Elif Oluk: Almanya’yı bilmediğimiz için bir çekingenlik veya ürkeklik vardı, ben oraya gidipte ne yapayım diyordum. İlk önce amcan beni Danimarka’ya getirmek istedi ama okumuşluğum yok, yabancı dilim yok diye gitmedim. Almanya’yada şöyle ikna oldum, burası türklerin bol olduğu yer, kendi kasabamızdan çok dostlarımız var diye geldim. Türkiye’de ise amcanın yokluğunda farklı zorluklar çektim. Örneğin büyük oğlum bayağı rahatsızdı, çocuğumu hastaneye götürmem için adamgı arıyordum, oda kime sorabilirim ki, ya kardeşin olacak, ya baban olacak. Götürdüğüm hastanede 120 km uzaklıkta idi, sürekli getirip götürmek zorunda kalıyordum. Dietzenbach’taki geçmiş yaşantınızı nasıl görüyorsunuz? Elif Oluk: Benim Dietzenbach’taki yaşamım güzel geçti. Devletle veya polisle onca yıldır hiçbir sıkıntım olmadı. Nede komşularımla dargınlığım oldu, alman olsun türk olsun. Peki herhangi bir beklentiniz var mı? Elif Oluk: Beklentimiz şu yönden olabilir, sende bildiğin gibi aylıklar eskiye nazaran düştü, kiralari ödemekte zorluk çekiyoruz, sıkıntıya giriyoruz. Peki Almanya’ya ilk ayağınızı bastığınızda duygularınız nelerdi? Elif Oluk: Almanya’ya ilk gelişimde eşim geceleri çalışırdı evimizde hem giriş katıydı hemde biraz tenhada kalıyordu, sonra televizyon hiç görmemiştim ondan bile korkuyordum. Oğlum farkına varıp geceleri sorardı: Anne korkuyor musun diye, söyleyemezdim tabiki onuda korkutmamak için. Sonra amcana ağladım dedim „ya bizi Türkiye’ye gönder yada gececiliği bırak.“ Yaşamınızı sonuna kadar burada sürdürmek istiyor musunuz yoksa Türkiye’ye gitmeyi mi çabalıyor sunuz? Elif Oluk: Yok kesinlikle temelli gitmeyi düşünmüyoruz çünkü çocuklarımızın dördüde buradalar, ancak en fazla üç aya kadar izin yapmaya gideriz. Benim yaşım 65 bu saatden sonra evvel allah sonra çocuklarım için varım. Oldu benim sorularım bu kadar, çok teşekkür ederim. 41
