> . 77 @ > 30 > . > 3 > > @

‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺟﻼل ﭘﻮر‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ‬
‫درآﻣﺪ‬
‫ﮔﻨﺎوه در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﺟﻨّﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻓﺘﺢ اول و ﺗﺸﺪﻳﺪ دوم‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ از ﺳﻮاﺣﻞ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬آن‬
‫» ‪‬‬
‫را واﻗﻊ در اﻗﻠﻴﻢ ﺳﻮم داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻃﻮل آن از ﻃﺮف ﻣﻐﺮب ‪ 77‬درﺟﻪ و ﻋﺮض آن از ﺳﻮي ﺟﻨﻮب‬
‫‪ 30‬درﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﻨﺎﺑﻪ و درﻳﺎ ‪ 3‬ﻣﻴﻞ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ و رو ﺑﻪ روي آن در درﻳﺎ ﺟﺰﻳﺮة‬
‫ﺧﺎرك ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎل آن ﺑﻨﺪر ﻣﻬﺮوﺑﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺑﻨﺪر را دﻳﺪهام‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان ﺑﻨﺎي آن را ﺑﻪ ﺟﻨﺎﺑﻪ ﺑﻦ ﻃﻬﻤﻮرث ﺷﺎه ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺟﻨﺎﺑﻪ و ﺳﻴﺮاف ‪ 54‬ﻓﺮﺳﺦ‬
‫اﺳﺖ‪) «.‬ﻳﺎﻗﻮت ﺣﻤﻮي‪.(165 :1956 ،‬‬
‫ﮔﻨﺎوه در اﻛﻨﻮن‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﺔ ‪ 156‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻨﺪر ﺑﻮﺷﻬﺮ در ﺳﺎﺣﻞ ﺷﻤﺎﻟﻲ »ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس« ﺑﻨﺪر ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﮔﻨﺎوه ﺑﺎ ‪ 29‬درﺟﻪ و ‪ 25‬دﻗﻴﻘﺔ ﻋﺮض ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻂ اﺳﺘﻮا و ‪ 50‬درﺟﻪ و ‪ 31‬دﻗﻴﻘﺔ ﻃﻮل‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﮔﺮﻳﻨﻮﻳﭻ‪ ،‬ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﻳﻚ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻗﺮار دارد‪ .‬در ﺷﻤﺎل آن ﺑﻨﺪر‬
‫دﻳﻠﻢ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ آن ﺑﻪ ﺑﺮازﺟﺎن و ﻣﻐﺮب آن ﺑﻪ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬
‫)ﺣﻤﻴﺪي‪.(19 :1372 ،‬‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮔﻨﺎوه دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار ﮔﻮﻳﺸﻮر دارد اﻣﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﭘﮋوﻫﻴﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و از آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﺑﺎن در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ زﺑﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ و ﺣﺘﻲ ﮔﻮﻳﺶﻫﺎي‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﻣﺪام در ﺣﺎل ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﭼﻬﺮه ﻋﻮض ﻛﺮدن اﺳﺖ و در اﻳﻦ ﭘﻮﺳﺖاﻧﺪازي‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از وﺟﻮد ﺧﻮد را ﻳﺎ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ وﺟﻮه دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺿﺮورت‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻳﻦ واژهﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ ﺛﺒﺖ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ آﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﺮﺧﻮرد دﻗﻴﻖﺗﺮ‪ ،‬ﺳﻨﺠﻴﺪهﺗﺮ و ﻋﻠﻤﻲﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﮔﻮﻳﺶ ﻟﺮي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪاي ﻣﺘﻔﺎوت از آن ﻛﻪ در دو دﻫﺴﺘﺎن‬
‫وﺳﻴﻊ »ﻟﻴﺮاوي« و »ﺣﻴﺎت داوود« ﺑﻪ آن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ ﻫﻨﻮز ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪهاﻧﺪ و در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ رﺳﻤﻲ اﻣﺮوز ﮔﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻌﻀﻲ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ در اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ از ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎي زﺑﺎن‬
‫ﺑﻪ ارث رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺤﻮي را ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺟﺴﺖ و ﺟﻮ ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﺘﻮن ﻣﺴﺘﻨﺪي‬
‫ﭼﻮن »ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ«‪» ،‬دﻳﻮان رودﻛﻲ«‪» ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻠﻌﻤﻲ«‪ » ،‬اﻟﻤﺜﺪور«‪» ،‬ﻣﺜﻨﻮي ﻣﻌﻨﻮي« و اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ‬
‫دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﮔﻮﻳﺶ ﻓﺎرﺳﻲ اﻣﺮوز ﻓﻌﻞ »ﺑﺮداﺷﺖ« در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻨﻔﻲ ﺷﺪن »ﻧﺪاﺷﺖ«‬
‫ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ در ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه ﻋﻼﻣﺖ »ﻧﻔﻲ« ﺑﺮ ﺳﺮ »ﺑﺮ« ﻣﻲآﻳﺪ؛ و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﺒﺮداﺷﺖ ﻓﺮاﮔﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪان ﻛﺠﺎ راه ﺑﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻳﻜﻲ ﭼﺸﻢ از اﻳﺮج »ﻧﺒﺮداﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫)ﻓﺮدوﺳﻲ ‪(119 :1386‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »وا« ﻛﻪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻓﻌﻞ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي ﻣﻲﺳﺎزد در ﻏﺰﻟﻴﺎت‬
‫ﺷﻤﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﺎﺑﻘﺔ اﺳﺘﻔﺎده دارد‪:‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺖ ﻋﺸﻖ و ﻣﻦ اﻧﺪر ﻋﻘﺐ ﺷﺪم‬
‫»واﮔﺸﺖ« و ﻟﻘﻤﻪ ﻛﺮد و ﻣﺮا ﺧﻮرد ﭼﻮن ﻋﻘﺎب‬
‫)ﻣﻮﻟﻮي‪(97 :1386 ،‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫‪3‬‬
‫دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳﺴﺎن ﻋﻘﻴﺪه دارﻧﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ واژهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را از دو راه ﻣﻲﺳﺎزد‪ :‬ﻳﻜﻲ از‬
‫راه ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ »وﻧﺪ«ﻫﺎ ﺑﻪ واژهﻫﺎ و ﻣﺎدهﻫﺎ و ﺳﺘﺎكﻫﺎي ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ از راه »اﺷﺘﻘﺎق« و دﻳﮕﺮ از راه‬
‫اﻓﺰودن و ﺳﺮ ﻫﻢ ﻛﺮدن واژهﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻳﺎ »ﺗﺮﻛﻴﺐ«‪ .‬راهﻫﺎي واژهﺳﺎزي در ﮔﻮﻳﺶ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﺷﺘﻘﺎق ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﮔﺮﻓﺘﻦ واژهاي ﻧﻮ از راه اﻓﺰودن »وﻧﺪ«ﻫﺎ ﺑﻪ واژهﻫﺎ و ﻣﺎدهﻫﺎ و ﺳﺘﺎكﻫﺎي‬
‫ﻓﻌﻞﻫﺎ‪) «.‬رﺿﺎﻳﻲ ‪.(134 :1377‬‬
‫واژهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از اﻳﻦ راه‪ ،‬واژهﻫﺎي ﺗﺎزهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﻨﻮﻧﺪه در ذﻫﻦ ﺧﻮد ﻫﻴﭻ‬
‫»ﻏﺮاﺑﺘﻲ« ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ واژهﻫﺎي اﺷﺘﻘﺎﻗﻲ در ﮔﻮﻳﺶ‬
‫ﮔﻨﺎوه ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ »ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ«ﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ »ﭘﺴﻮﻧﺪ«ﻫﺎ‪.‬‬
‫»دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اﺳﺖ‪ -1 :‬آواﺷﻨﺎﺳﻲ‪ -2 ،‬ﺻﺮف ﻳﺎ ﺳﺎزه ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ -3 ،‬ﻧﺤﻮ‪.‬‬
‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺟﺰء ﻣﻌﻨﻲدار زﺑﺎن را ]ﺗﻜﻮاژ[ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪] .‬ﺗﻜﻮاژ[ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪] -1 :‬ﺗﻜﻮاژ[ آزاد ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪] -2 ،‬ﺗﻜﻮاژ[ ﻣﻘﻴ‪‬ﺪ ﻳﺎ واﺑﺴﺘﻪ و ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺴﺘﻘﻞ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻮاژ آزاد‪ :‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر رود ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﭘﺪر‪ ،‬ﻣﺎدر‪ ،‬ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬در‪ ،‬از‪.‬‬
‫ﺗﻜﻮاژ ﻣﻘﻴ‪‬ﺪ‪ :‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻲرود و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﻮاژﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﻠﻤﺎت دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‬
‫و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ‪ ...‬ﻛﻠﻤﺔ ﺗﺎزهاي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪) «.‬ﻓﺮﺷﻴﺪورد ‪.(74 :1382‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ »ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ« و »ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ«ي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوهاي ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ دو ﻣﻨﻄﻘﺔ‬
‫»ﻟﻴﺮاوي« و »ﺣﻴﺎت داوود« ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دو دﻫﺴﺘﺎن ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺼﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻛﻨﺎرة‬
‫ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ‬
‫‪ -1‬اي‪i /‬‬
‫ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ »ﻣﻲ« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻳﮋة ﻓﻌﻞ اﺳﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد و ﻣﻌﻨﻲ آن درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﻲ«‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ در ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺘﻤﺮار و در ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﻨﻲ اﺧﺒﺎر ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪4‬‬
‫اﻳﺮم ‪irom‬‬
‫ﻣﻲروم‬
‫اﻳﺘﺮم ‪itarom‬‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ‬
‫اﻳﮕﻢ ‪igom‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‬
‫‪ -2‬ﺑﺎ ‪bâ /‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﺪا ‪Bâxodâ‬‬
‫ﺑﺎ ادب ‪bâadab‬‬
‫‪ -3‬ﺑﻲ‪bi/‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﺑﻲﺑﻮ ‪bibow‬‬
‫)ﺑﻲﭘﺪر( ﺑﻲﮔﻦَ ‪bigonæ‬‬
‫)ﺑﻲﮔﻨﺎه(‬
‫‪ -4‬ﻛﻞَ‪kolæ /‬‬
‫در اﺻﻞ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ وﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬وﻟﻲ در ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي دارد‪:‬‬
‫ﻛﻞ دﻫﺲ‬
‫‪) Kolædahs‬دﺳﺖ ﻛﻮﺗﺎه(‬
‫ﻛﻞ ﮔﻮش‬
‫‪) kolæ guŝ‬ﮔﻮش ﺑﺮﻳﺪه(‬
‫‪ -5‬ﮔﻬﺮ‪gohr/‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﺪ وارد ﻣﻲﺷﻮد و در ﺑﺮدارﻧﺪة ﻣﻌﻨﻲ زﻣﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﻬﺮﺻﺐ ‪ gohr sob‬ﺻﺒﺤﮕﺎه‬
‫ﮔﻬﺮﭘﺴﻴﻦ ‪ gohr pasin‬ﻋﺼﺮ‬
‫‪ -6‬م‪ma/‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎك ﻣﻀﺎرع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺘﻲ ﻣﻨﻔﻲ در ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺎﻋﻠﻲ و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻣﺘﺮس ‪matars‬‬
‫ﻣﺒﺮ ‪Mabor‬‬
‫‪ -7‬ﻧﻲ‪ni/‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »ﻧﻲ« ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ »ﻧﻤﻲ« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻳﮋة ﻓﻌﻞ اﺳﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد و ﻣﻌﻨﻲ آن درﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻧﻤﻲ« ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺘﻤﺮار و در‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﻨﻲ اﺧﺒﺎر ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫‪5‬‬
‫ﻧﻴﺮم ‪ nirom‬ﻧﻤﻲروم‬
‫ﻧﻴﺨﻢ ‪ nixom‬ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ‬
‫ﻧﻴﮕﻢ ‪ nigom‬ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ‬
‫ﻧﻴﺮﻫﺘﻢ ‪ nirahtom‬ﻧﻤﻲرﻓﺘﻢ‬
‫‪ -8‬نَ‪na /‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »ن‪ «na/‬ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻧﻔﻲ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ »ﻧﻪ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻨﻔﻲ ﻛﺮدن ﻓﻌﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲرود ﻫﻤﺔ اﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺪارم ‪nadarom‬‬
‫ﻧﮕﻮ‪nagu‬‬
‫ﻧﮕﻔﺘﻲ‬
‫‪nagofti‬‬
‫ب‪ :‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﺘﺎك ﻣﻀﺎرع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺘﻲ در ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺎﻋﻠﻲ و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻧﺒﺮ ‪nabor‬‬
‫ﻧﭽﺮ ‪načar‬‬
‫پ‪ :‬ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻧﺨﺶ ‪ naxaŝ‬ﺑﺪ ﻣﺰه‬
‫ﻧﭙﺨﺖ ‪ napoxtæ‬ﻧﭙﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺎم‬
‫ت‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺘﺎك ﻣﻀﺎرع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻧﭙﺰ ‪napaz‬‬
‫ث‪ :‬ﺑﻪ ﺟﺎي »ﻧﺎ«ي ﻓﺎرﺳﻲ‪:‬‬
‫ﻧﺪﻳﺎر‬
‫‪ nadiyar‬ﻧﺎﭘﻴﺪا‬
‫‪ -9‬ﻧﺎ‪nâ /‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »ﻧﺎ«ي ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ و اﻧﻮاع ﺻﻔﺖ و ﺳﺘﺎكﻫﺎي ﻓﻌﻞ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺟﻨﺲ‬
‫‪nâjens‬‬
‫ب‪ :‬ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎروا‬
‫‪nâravâ‬‬
‫پ‪ :‬ﺑﺎ ﺳﺘﺎك ﻣﺎﺿﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺑﻴﺪ‬
‫‪ -10‬وا‪vâ /‬‬
‫‪) nâbid‬ﻧﺎﺑﻮد(‬
‫ﻧﺎﻛﺲ‬
‫‪nâkas‬‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪6‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎك ﻓﻌﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻔﺮﻳﻦ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Vâ nowmæ‬واﻧﻮﻣﻪ‪:‬‬
‫)اﻟﻬﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪(.‬‬
‫ب‪ :‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ »ﺑﺮ« ﻓﺎرﺳﻲ و ﻓﻌﻞ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫واﮔﺸﺖ‪ :‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪Vâgaŝt‬‬
‫واﮔﺮد‪ :‬ﺑﺮﮔﺮد‬
‫‪vâgard‬‬
‫‪ -11‬ور‪Var /‬‬
‫ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ ﮔﻨﺎوهاي ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »ﺑﺮ« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﻮد ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻴﺰ در ﭘﺎرهاي ﻣﻮاﻗﻊ »ور«‬
‫ﻓﺮاﮔﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺼﺪر‬
‫وراوﻣﺪن ‪ varumadan‬ﻋﻤﻞ آوردن‬
‫ورآوردن ‪ var âverdan‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن دﻳﻮار‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﮔﺎﻫﻲ ‪ ver‬ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻫﻢ‪hom/‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ »ﻫﻢ« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻫﻤﺒﺎزي‬
‫‪hombâzi‬‬
‫ﻫﻤﺴﺎد‪‬‬
‫‪ homsâdæ‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ‬
‫ﻫﻤﺮﻳﺶ‬
‫‪ Homriŝ‬ﺑﺎﺟﻨﺎق‬
‫ب‪ :‬ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ‬
‫∧‬
‫‪ -1‬آ‪a /‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺘﺎك ﻣﻀﺎرع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫ﺑﻴﻨﺎ‬
‫‪7‬‬
‫‪Binâ‬‬
‫ب‪ :‬ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺬﻳﺮ و ﻳﺎدآوري‪:‬‬
‫ﺑﻴﻮا‬
‫‪Biyovâ‬‬
‫ﮔﻔﺘﻤﺎ‬
‫ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻴﺎ‬
‫‪ goftomâ‬ﺣﺘﻤﺎً ﮔﻔﺘﻪام‬
‫پ‪ :‬ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و آن را ﻣﻨﺎدا ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ‬
‫‪xodâyâ‬‬
‫ت‪ :‬ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻌﺠﺐ و ﺷﮕﻔﺘﻲ و ﻛﺜﺮت‪:‬‬
‫‪ xaŝâ‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش اﺳﺖ‬
‫ﺧﺸﺎ‬
‫‪ Sowzâ‬ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺒﺰه اﺳﺖ‬
‫ﺳﻮزا‬
‫)در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻦ »آ« ﻗﺪري ﻛﺸﻴﺪهﺗﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮل ادا ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫ ل‪al /‬‬‫‪َ -2‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺟﻤﻊ اﺳﺖ و در ﻣﻮاﻗﻊ ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)ﺣﺮفﻫﺎ(‬
‫ﮔﭙﻞ‬
‫دﻓﺘﺮَل‬
‫‪gapal‬‬
‫)=دﻓﺘﺮﻫﺎ( ‪daftaral‬‬
‫ﻫﻮﻧﻴﻞ )ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ(‬
‫)درﻫﺎ(‬
‫در‪‬ل‬
‫‪hunayal‬‬
‫‪daral‬‬
‫‪ -3‬اﺳﻮن‪esun /‬‬
‫ﻫﻤﺎن » ِﺳﺘﺎن« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻜﺎﻧﻲ و زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ :‬ﻗﺒﺮﺳﻮن ‪qabresun‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﺗﺎوﺳﻮن‬
‫زﻣﺴﻮن‬
‫‪tavesun‬‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬
‫‪ zemesun‬زﻣﺴﺘﺎن‬
‫‪ -4‬اﺷﺖ‪eŝt /‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ واژهﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﻛﻬﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺮﺷﺖ‬
‫‪xoreŝt‬‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪8‬‬
‫ﺳﺮزﻧﺸﺖ ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﺧﺎرﺷﺖ‬
‫‪sarzaneŝt‬‬
‫ﺧﺎرش‬
‫‪Xârešt‬‬
‫ ك( ‪ak/‬‬‫‪ -5‬اَك ) َ‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﮔﺎﻫﻲ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ merdak‬آن ﻣﺮد‬
‫ﻣﺮدك‬
‫زﻧﻚ‬
‫‪zanak‬‬
‫آن زن‬
‫ب‪ :‬و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻧﺴﺒﺖ‪:‬‬
‫ﭼﺸﻤﻚ‬
‫‪ceŝmak‬‬
‫ﺑﺮﻣﻚ‬
‫ﮔﺎﻳﻚ‬
‫‪ bormak‬اﺑﺮو ﺑﺎﻻ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫‪gâyak‬‬
‫ﺗﺨﻤﻚ‬
‫ﺑﺮم‪ :‬اﺑﺮو‬
‫ﮔﺎوﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪toxmak‬‬
‫‪ -6‬اُم‪om :‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺪد اﺻﻠﻲ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﻋﺪد ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﺪد ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻣﺜﻞ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻴﻢ ‪ seyom‬ﺳﻮم‬
‫دﻳﻢ‬
‫‪doyom‬‬
‫دوم‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻋﺪد ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻔﺖ دارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺴﻮﻧﺪ »ي« )‪ (i‬اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ :‬ﻳﻜﻤﻲ‬
‫‪ -7‬او )و( ‪u/‬‬
‫در ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻋﺮﻗﻮ‬
‫)ﻋﺮق ﻛﺮده(‬
‫ﻣﻞ ﻣﻠﻮ‬
‫)=ﭘﺸﻤﺎﻟﻮ(‬
‫رواﺗﻮ‬
‫)ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه( ‪ravâtu‬‬
‫‪araqu‬‬
‫‪Melmelu‬‬
‫ب‪ :‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺗﺼﻐﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﺤﺒﻴﺐ ﺑﻪ آﺧﺮ اﺳﻢ در ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫دﺧﺘﺮو‬
‫‪doxtaru‬‬
‫پ‪ :‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫دﺧﺘﺮو‬
‫‪doxtaru‬‬
‫ﺳﻔﻴﺪو‬
‫‪safidu‬‬
‫‪9‬‬
‫ت‪ :‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺜﻞ ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺪا در آﺧﺮ اﺳﻢ ﻣﻲآﻳﺪ و آن را ﻣﻨﺎدا ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﻫﺴﻨﻮ‬
‫اﻟﻮ‬
‫‪)= hasanu‬ﺣﺴﻦ(‬
‫‪alu‬‬
‫)ﻋﻠﻮ = ﻋﻠﻲ(‬
‫‪ -8‬اوك ‪Uk/‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن اﺳﻢ و ﺻﻔﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺷﺒﺎﻫﺖ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺮﺷﻮك‬
‫‪tereŝuk‬‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺧﻮدرو و ﺗﺮش ﻣﺰه‬
‫ﭘﻠﺸﺘﻮك‬
‫‪Peleŝtuk‬‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻮ‬
‫ﮔﻨﺪﻣﻮك‬
‫‪ gandomuk‬ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺧﻮدرو‬
‫‪ -9‬اي )ي(‪i/‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﺧﺎرﺧﺎري‬
‫ﺑﻮﺷﺮي‬
‫‪xârxâri‬‬
‫‪buŝehri‬‬
‫داراي ﺗﻴﻎ زﻳﺎد‬
‫ﺑﻮﺷﻬﺮي‬
‫ﺗﺮﻛﻲ‬
‫‪terki‬‬
‫ﺗﺮﻛﻲ‬
‫دﻳﻢ ﭼﺘﺮي‬
‫‪dimčatri‬‬
‫دم ﭼﺘﺮي‬
‫ﻧﻤﺪي‬
‫‪nemedi‬‬
‫ﻧﻤﺪي‬
‫ﭘﻮس ﭘﻴﺎزي‬
‫‪puspiazi‬‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻴﺎزي )ﻣﺠﺎزاً ﻧﺎزك(‬
‫اﺷﻜﻬﺴﻨﻲ‬
‫‪eŝkahsani‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻨﻲ‬
‫ﮔﺎزاﻳﻠﻲ‬
‫‪gâzâyeli‬‬
‫ﮔﺎزوﺋﻴﻠﻲ‬
‫ﺳﮕﺎري‬
‫‪segari‬‬
‫ﺳﻴﮕﺎري‬
‫اوﻧﺠﻨﻲ‬
‫‪unjeni‬‬
‫] ﭼﻴﺰي[ ﻛﻪ آن ﺟﺎﺳﺖ‬
‫اﻣﺴﺎﻟﻲ‬
‫‪omsâli‬‬
‫اﻣﺴﺎﻟﻲ‬
‫ب‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺻﻔﺖ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺼﺪر ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪10‬‬
‫دﺷﻤﻨﻲ‬
‫‪deŝmeni‬‬
‫ﺧﺸﻲ‬
‫‪xaŝi‬‬
‫ﺧﻮﺷﻲ‬
‫‪ -10‬اي ) ِ‪ -‬ي( ‪:ey/‬‬
‫واژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺻﺎﻣﺖﻫﺎي »آ‪ «â/‬ﻳﺎ »ه‪ «e/‬ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺴﻮﻧﺪ »ي« ﻧﺴﺒﻲ و ﻣﺼﺪري‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪ »‪ِ-‬ي‪ «ey/‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ ﺻﺎﻣﺖ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲاﻓﺘﺪ و »‪ِ-‬ي« ﺑﻪ ﺟﺎي آن‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬واژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ »آ‪ «â/‬ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺪي‬
‫)=ﮔﺪاﻳﻲ( ‪gedey‬‬
‫ﮔﺮﻣﻲ‬
‫)=ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ( ‪garmey‬‬
‫ب‪ :‬واژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ »ه‪ «/‬ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺸﻨﻲ‬
‫‪) teŝney‬ﺗﺸﻨﮕﻲ(‬
‫ﮔﺴﻨﻲ‬
‫‪) gosney‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ(‬
‫پ‪ :‬ﺑﻪ ﺟﺎي »آ‪ «â/‬ﺑﻪ ﺻﻔﺖ و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد ﻛﻪ اﺳﻢ و ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺼﺪر ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫درازي‬
‫‪derâzey‬‬
‫روﺷﻨﻲ‬
‫‪rušney‬‬
‫ت‪ :‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ ،‬آﻓﺖ و ﺑﻴﻤﺎري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻔﻴﺪي‬
‫‪safidey‬‬
‫‪ -11‬اﻳﻚ ‪ik/‬‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪ »اﻳﻚ‪ «ik/‬ﻫﻤﺎن ﭘﺴﻮﻧﺪ »ﻳﻚ« ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻬﻠﻮي و ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ واژهﻫﺎي اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ از ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ راه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎرﻳﻚ‬
‫‪bârik‬‬
‫ﺗﺎرﻳﻚ‬
‫‪târik‬‬
‫ﻧﺰﻳﻚ‬
‫‪) = nezik‬ﻧﺰدﻳﻚ(‬
‫‪ -12‬ﺑﻮن‪bun /‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫ﻫﻤﺎن ﭘﺴﻮﻧﺪ »ﺑﺎن‪ «bân/‬ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﺎﻏﺒﻮن‬
‫‪bâqbun‬‬
‫ ر‪ar/‬‬‫‪َ -13‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺗﺮ )ﺗﻔﻀﻴﻠﻲ( ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫ﺑﺘﺮ‬
‫ﺑﺨﺘﺮ‬
‫‪batar‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮ‬
‫‪bextar‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ‬
‫‪ -14‬چ‪čæ/ ‬‬
‫ﻫﻤﺎن »ﭼﻪ« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻓﺮاﮔﻮ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺗﺼﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺧﭻ‪ baxčæ ‬ﺑﺎﻏﭽﻪ‬
‫‪ -15‬دون ‪dun/‬‬
‫ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ »دان« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد و ﻣﻌﻨﻲ آن ﺑﺎ »دان« ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻜﺪون‬
‫‪nemekdun‬‬
‫ﻗﻨﺪون‬
‫‪qandun‬‬
‫ﻧﻮﻧﺪون‬
‫‪nundun‬‬
‫ﮔﻠﺪون‬
‫‪goldun‬‬
‫ﻛﻬﺪون‬
‫‪ kahdun‬ﻛﺎﻫﺪان‬
‫ﻛﻠﻴﺪون‬
‫‪kolidun‬‬
‫ﻗﻔﺲ ﻣﺮغ‬
‫‪ -16‬ﭘﻮن‪pun/‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ »ﺑﺎن« ﻓﺎرﺳﻲ رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﺎﭘﻮن‬
‫ﭼﻴﭙﻮن‬
‫ﮔﺎوﭼﺮان‬
‫‪gâpun‬‬
‫‪čipun‬‬
‫ﭼﻮﭘﺎن‬
‫‪ -17‬ﺟﺎ‪jâ/‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ »ﮔﺎه« ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻜﺎﻧﻲ آن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪:‬‬
‫ﺧﺮﻣﻦ ﺟﺎ‬
‫‪xarmanjâ‬‬
‫ﺧﺮﻣﻦﮔﺎه‬
‫‪11‬‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪12‬‬
‫وﻫﺪ‪‬ﺟﺎ‬
‫‪vahdajâ‬‬
‫‪ -18‬اﺳﻦ‪/‬‬
‫‪esan‬‬
‫وﻋﺪهﮔﺎه‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ »دن« ﻣﺼﺪري ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﻳﺸﺔ ﻓﻌﻞ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﻣﺼﺪر ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﻓﻌﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ »ﻳﺪن« ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫دوﺳﻦ‬
‫‪dovesan‬‬
‫دوﻳﺪن‬
‫ﺧﻨﺪﺳﻦ‬
‫‪xandesan‬‬
‫ﺧﻨﺪﻳﺪن‬
‫ﭘﻬﺮﺳﻦ‬
‫‪pehresan‬‬
‫ﭘﺮﻳﺪن‬
‫واﻟﻮﺳﻦ‬
‫‪vâlovesan‬‬
‫از ﮔﺮﻳﻪ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪن‬
‫‪ -19‬ﻛﺎر‪kâr /‬‬
‫ﮔﺎر ‪gâr‬‬
‫ﻛﺎرﻛﺮد آن ﻣﺜﻞ »ﻛﺎر« در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ »ﻛﺎر« و ﮔﺎﻫﻲ »ﮔﺎر« ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺎﺳﮕﺎر‬
‫‪xâsegâr‬‬
‫ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر‬
‫‪xedmatkâr‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي »ﮔﺎه« ﻓﺎرﺳﻲ در ﻛﻠﻤﺔ درﮔﺎه‬
‫در ﻛﺎر‬
‫‪darker‬‬
‫‪ -20‬ﻛﻮﻧﻪ ‪kunæ/‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﭘﺴﻮﻧﺪ »ﮔﺎﻧﺔ« ﻓﺎرﺳﻲ در ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺨﺘﻮم ﺑﻪ »ه«‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ »ه« ﺑﻪ »گ« ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﭽﻜﻮنَ‬
‫‪bacakunæ‬‬
‫ ﻛﻲ‪akey/‬‬‫‪َ 21‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﻋﻴﺐ و آﻓﺖ را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻮز‪‬ﻛﻲ‬
‫ﺳﻬ‪‬ﻜﻲ‬
‫‪sowzaki‬‬
‫‪sehaki‬‬
‫‪ -22‬اَﻛﻲ ‪aki/‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻧﺴﺒﺖ اﺳﺖ در ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺨﺘﻮم ﺑﻪ »ي«‬
‫ﻣﻴﻜﻲ‬
‫‪miyaki‬‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻲ‬
‫ﭼﻴﻜﻲ‬
‫‪ĉeyaki‬‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﺎﻳﻲ‬
‫ب‪ :‬ﺑﻪ اﺳﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد و آن را ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ‪šowaki‬‬
‫ﺷﻮ‪‬ﻛﻲ‬
‫‪ -23‬ﮔﻲ ‪gey/‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ »ﮔﺎه« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد زﻣﺎﻧﻲ دارد‪:‬‬
‫ﺻﺒﮕﻲ‬
‫‪) sobgey‬ﺻﺒﺢﮔﺎه(‬
‫ﭘﺴﻴﻨﮕﻲ ‪) pasingey‬ﻋﺼﺮ(‬
‫‪ -24‬ﮔﻴﻨﻲ ‪geyni/‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﭘﺴﻮﻧﺪ »ﮔﻲ‪ «gey/‬اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ -25‬ﮔﺎ ‪gâ/‬‬
‫ﺗﻠﻔﻆ ﮔﻮﻳﺸﻲ »ﮔﺎه« ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻜﺎﻧﻲ دارد‪:‬‬
‫ﻛﺎرﮔﺎ‬
‫‪kârgâ‬‬
‫‪ -26‬ﮔﺮ‪gar /‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮ ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ ذات ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻪ دﻻﻟﺖ دارد‪:‬‬
‫آﻫﻨﮕﺮ ‪âhengar‬‬
‫‪ -27‬ﮔﺮي ‪gari/‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و ﺗﻌﻠﻖ و ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻔﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﻛﻜﺎﮔﺮي‬
‫‪ kokâgari‬رﻓﺘﺎر ﺑﺮادراﻧﻪ‬
‫ددوﮔﺮي‬
‫‪ dedugari‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺮاﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﺮدن‪.‬‬
‫‪ -28‬ﮔﻞ ‪gal /‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺟﻤﻊ اﺳﺖ در ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻣﻌﺪود‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ » َ‪ -‬ل« ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫)ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺟﻤﻊ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ »ن« ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪13‬‬
‫ادﺑﻴﺎت )ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ( ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس‬
‫‪14‬‬
‫زﻧﮕﻞ‬
‫ﺑﻮﻣﻴﻨﮕﻞ‬
‫‪zangal‬‬
‫‪bowmingal‬‬
‫زنﻫﺎ‬
‫ﭘﺪرم و ‪...‬‬
‫ﻧﺎنﻫﺎ‬
‫ﻧﻮﻧﮕﻞ‬
‫‪nungal‬‬
‫دﻳﻤﻴﻨﮕﻞ‬
‫‪deymingal‬‬
‫اﻳﻨﮕﻞ‬
‫‪ingal‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‬
‫اوﻧﮕﻞ‬
‫‪ungal‬‬
‫آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺎدرم و ‪...‬‬
‫)اﻳﻨﮕﻞ و اوﻧﮕﻞ ﺑﺎ –َل ‪ al /‬ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪ -29‬وات ‪vât /‬‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن واژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻛﻤﻲ و ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻲدﻫﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد و آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و رﻳﺰﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺮد‪‬وات‬
‫‪xordavât‬‬
‫ﭘﺮز‪‬ات‬
‫‪perzavât‬‬
‫ﻣﺪاوت‬
‫‪modavât‬‬
‫رﻳﺰهﻫﺎي ﻫﺮ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ‬
‫‪ -30‬ﻟﻲ‪li /‬‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲﭼﺴﺒﺪ و آن اﺳﻢ را ﺑﻪ »دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ و ﻋﺰﻳﺰ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫آﻗﺎﻟﻲ‬
‫‪âqâli‬‬
‫آﻗﺎي ﻋﺰﻳﺰ‬
‫ﻧﻴﻤﺎﻟﻲ‬
‫‪nimâli‬‬
‫ﻧﻴﻤﺎي ﻋﺰﻳﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻣﺨﺘﺺ اﺳﻢﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ »آ‪ «â/‬ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪َ -31‬ﻟﻲ ‪ali/‬‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد و در ﻣﻮاﻗﻊ دﺷﻨﺎم از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﺘﻲ اﮔﺮ دﺷﻨﺎم ﻫﻢ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎر ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻣﻨﻔﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﭽﻴﻠﻲ‬
‫ﻛﺮَﻟﻲ‬
‫‪ bečyali‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﻪ او ﭼﺴﺒﻴﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎ اﺳﺖ( ‪ = korali‬ﻛﺮ‪:‬ﭘﺴﺮ‬
‫‪ -32‬ﻳﻚ‪Yak /‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﻨﺎوه‬
‫‪15‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ »ﻫﻢ« ﺑﻪ ﺻﻔﺖ و ﺣﺮف اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻲﻳﻚ‬
‫)= ﺑﺎ ﻫﻢ( ‪bey yak‬‬
‫ري ﻳﻚ‬
‫)= روي ﻫﻢ( ‪ri yak‬‬
‫ﻣﻦ ﻳﻚ‬
‫)= در ﻫﻢ ( ‪men yak‬‬
‫‪ -33‬ﻟﻮن ‪Lun /‬‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪ »دان« ﻇﺮﻓﻲ ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ در ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺸﻜَﻠﻮن‬
‫ﻛﻮﺗَﻠﻮن‬
‫)=ﻣﻜﺸﺪان( ‪maŝkalun‬‬
‫)=ﻛﻮد دان( ‪kutalun‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ ﺣﻤﻮي‪ ،‬ﻳﺎﻗﻮت‪ ،‬ﻣﻌﺠﻢ اﻟﺒﻠﺪان‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺑﻴﺮوت‪.1956 ،‬‬‫ ﺣﻤﻴﺪي‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﮔﻨﺎوهاي‪ ،‬چ ‪ ،3‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﻮﺳﺴﺔ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ رﺳﺎ‪.1372 ،‬‬‫ رﺿﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﻮﻳﺶ ﺑﻴﺮﺟﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﺘﻤﺎم دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد رﻓﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻫﻴﺮﻣﻨﺪ‪.1377 ،‬‬‫ ﻓﺮدوﺳﻲ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺟﻼل ﺧﺎﻟﻘﻲ ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﺮﻛﺰ داﻳﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻲ‪.1386 ،‬‬‫ ﻓﺮﺷﻴﺪورد‪ ،‬ﺧﺴﺮو‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ و ﺗﺤﻮل آن در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬چ‪ ،3‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪.1382 ،‬‬‫ ﻣﻮﻟﻮي‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬دﻳﻮان ﺷﻤﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ و ﻃﺒﻊ ﺷﺎدروان ﺑﺪﻳﻊاﻟﺰﻣﺎن ﻓﺮوزاﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺔ دﻛﺘﺮ اردوان ﺑﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬چ‬‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ دوﺳﺘﺎن‪.1386 ،‬‬