MELSEC System Q

Transkript

MELSEC System Q

MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Programlanabilir Lojik Kontrolörler
Yeni Başlayanlar İçin El Kitabı
Ürün No.: 209103
04062010
Sürüm A
MITSUBISHI ELECTRIC
INDUSTRIAL AUTOMATION
Bu El Kitabı Hakkında
Bu el kitabındaki metinler, çizimler, diagramlar ve örnekler yalnızca bilgi amaçlı sunulmuştur.
Amaçlanan, MELSEC System Q programlanabilir lojik kontrolörlerin
kurulumu, çalıştırılması, programlanması ve kullanımı
ile ilgili bilgi vermektir.
Bu el kitabında bahsedilen cihazlardan herhangi birinin kurulması ya da çalıştırılması ile ilgili
her türlü sorunuzda, lütfen yerel satış bürosu ya da dağıtıcı firma ile (bkz. arka kapak) iletişime geçiniz.
Güncel bilgileri ve sıkça sorulan sorulara yanıtları, web sitemizde bulabilirsiniz:
.
MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE BV, önceden bildirimde bulunmaksızın
bu el kitabında ve ürünlere ilişkin teknik özelliklerde değişiklik yapma hakkını saklı tutar.
© 08/2007
Yeni Başlayanlar için el kitabı:
Programlanabilir lojik kontrolörler MELSEC System Q
Ürün no.: 209103
Sürüm
A
06/2010
Değişiklikler/Tamamlamalar/Düzeltmeler
pdp-dk
İlk basım
Güvenlik Talimatları
Yalnızca uzman personelin kullanımı içindir
Bu el kitabı, sadece otomasyon tekniğinin güvenlik standartları hakkında bilgi sahibi ve gerekli
eğitimi almış, bu konuda uzman personel için hazırlanmıştır. Cihazların projelendirilmesi,
kurulumu, devreye alınması bakımı ve kontrolüne yönelik çalışmalar, sadece otomasyon tekniğinin
güvenlik standartları hakkında bilgi sahibi ve gerekli eğitimi almış, bu konuda uzman personel
tarafından yapılmalıdır. Ürünlerimize yapılacak ve bu el kitabında tarif edilmeyen donanım ve
yazılım müdahaleleri yalnızca yetkili Mitsubishi Electric personeli tarafından gerçekleştirilmelidir.
Amaca uygun kullanım
MELSEC System Q programlanabilir lojik kontrolörler sadece bu el kitabında belirtilen kullanım
alanları için öngörülmüştür. El kitabında anlatılan tüm tanımlamalara uymaya dikkat ediniz. Ürünler,
güvenlik standartları dikkate alınarak geliştirilmiş, üretilmiş, kontrol edilmiş ve belgelenmiştir.
Donanım ve yazılıma yapılacak kalifiye olmayan müdahaleler ya da bu el kitabında belirtilen veya
ürüne yerleştirilmiş uyarılara uyulmaması sonucu ağır kişisel ya da maddi hasarlar oluşabilir.
MELSEC System Q programlanabilir lojik kontrolörler ile birlikte sadece Mitsubishi Electric
tarafından önerilen ek cihazlar ve genişletme cihazları kullanılabilir.
Bunun dışındaki her türlü kullanım, amacına uygun olmayan kullanım olarak kabul edilir.
Güvenlik açısından önemli talimatlar
Bu ürünlerle ilgili sistem tasarımı, kurulum, yapılandırma, bakım, onarım ve test işlemleri sırasında
uygulamanıza özgü tüm güvenlik ve kaza önleme direktiflerine uymanız gereklidir. Aşağıda
listelenen direktifler bu açıdan çok önemlidir. Bu listenin eksiksiz olduğu iddia edilmemekle
beraber, bulunduğunuz yerde uygulanan direktiflerden haberdar olmakla sorumlusunuzdur.
쎲 VDE Standartları
– VDE 0100
Nominal gerilimleri 1000 Volt’un altında olan yüksek gerilim sistemlerinin kurulması ile ilgili
direktifler
– VDE 0105
Güç sistemlerinin kurulması
– VDE 0113
Elektronik cihazlarla yapılan elektriksel kurulumlar
– VDE 0160
Güç sistemi kurulumlarında kullanılacak elektronik cihazlar
– VDE 0550/0551
Transformatörler için direktifler
– VDE 0700
Elektrikli ev aletleri ve benzeri amaçlı aletlerin güvenliği
– VDE 0860
Ev kullanımı ve benzeri amaçlı, şebekeye bağlı elektronik cihazlar ve bunların aksesuarları
için güvenlik direktifleri.
쎲 Yangın önleme direktifleri
MELSEC System Q Yeni Başlayanlar İçin El Kitabı
I
쎲 Kaza önleme direktifleri
– VBG Nr.4
Elektrikli sistemler ve cihazlar
Bu kılavuzdaki güvenlik uyarıları
Bu kılavuzda geçen güvenlikle ilgili uyarılar aşağıdaki anlamlara sahiptir:
P
GÜVENLİK BİLGİLERİ:
Bu işaretle birlikte verilen güvenlik önleminin alınmaması kullanıcının sağlığının tehlikeye
düşmesine ve kullanıcının yaralanmasına neden olabilir.
E
DİKKAT:
Bu işaretle birlikte verilen güvenlik önleminin alınmaması cihazın zarar görmesine veya başka
hasarlara neden olabilir.
II
MITSUBISHI ELECTRIC
Genel güvenlik bilgileri ve güvenlik önlemleri
Aşağıdaki güvenlik önlemleri, PLC sistemlerinin diğer cihazlarla birlikte kullanılması sırasında genel
olarak başvurulacak bir rehber olarak verilmiştir. Bu bilgiler, tüm kontrol sistemlerinin
projelendirilmesi, kurulumu ve işletimi sırasında mutlaka dikkate alınmalıdır.
P
GÜVENLİK BİLGİLERİ
쎲 Uygulamanıza özgü tüm güvenlik ve kaza önleme direktiflerine uymanız gereklidir.
Tertibatlar, bileşenler ve cihazlar ile ilgili herhangi bir kurulum, kablo bağlantısı veya
açma işlemi yapmadan önce tüm güç kaynaklarının bağlantısını kesin.
쎲 Tertibatlar, bileşenler ve cihazlar daima uygun bir kapağa, sigortalara ve devre
kesicilere sahip darbe önleyici bir muhafazaya monte edilmelidir.
쎲 Şebekeye bağlı cihazlar, şalter ve uygun bir sigorta ile birlikte monte edilmelidir.
쎲 Cihaza bağlı güç kablolarını kopmalara ve hasara karşı düzenli olarak kontrol edin.
Kablo hasarı bulunursa cihazı ve kabloları derhal güç kaynağından ayırın ve hasarlı
kabloları değiştirin.
쎲 Bu cihazı ilk kez kullanmadan önce, güç kaynağı tipinin yerel şebeke gerilimi ile uyumlu
olup olmadığını kontrol edin.
쎲 S i n y a l h a t l a r ı n d a k i ka b l o h a s a r l a r ı n ı n v e y a d a m a r k ı r ı l m a l a r ı n ı n
tanımlanmamış/öngörülmeyen durumlara neden olmaması için gerekli önlemleri alın.
쎲 Güç kesintileri ve güç arızaları dolayısıyla kesintiye uğramış programın yeniden
başlatılabilmesinden sorumlusunuz. Özellikle de, çok kısa süreli olsa bile, tehlikeli
durum lar oluşmamasını sağlamak zorundasınız.
쎲 Acil durum düzenekleri PLC ile tanımlanmış her çalışma şekli için EN 60204/IEC 204 ve
VDE 0113 standartlarına uygun şekilde çalışır durumda olmalıdır. Acil durum
düzenekleri, sıfırlama tertibatı, kontrol dışında veya tanımlanmayan biçimde yeniden
başlamaya neden olmayacak biçimde tasarlanmalıdır.
쎲 Sinyal hattı kablolarının veya damar kırılmalarının sebep olabileceği kontrol
sisteminde tanımlanmamış durumlar için hem donanım hem de yazılım ile ilgili
güvenlik önlemlerini almanız gereklidir.
쎲 Modülleri kullanırken, daima tüm elektriksel ve mekanik spesifikasyonlara ve
gereksinimlere tam olarak uyulduğundan emin olun.
MELSEC System Q Yeni Başlayanlar İçin El Kitabı
III
Içerik
IV
MITSUBISHI ELECTRIC
Içerik
Contents
1
Giriş
1.1
Bu El Kitabı Hakkında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1
1.2
Diğer Bilgiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1
2
2.1
PLC nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-1
2.2
PLC Programı Nasıl İşletir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-2
3
MELSEC System Q
3.1
Sistem Yapılandırma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-1
3.2
Ana Taşıyıcı Üniteler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-3
3.2.1
Genişleme Taşıyıcı Ünite Kabloları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-3
3.2.2
G/Ç Adreslerinin Atanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-4
3.3
Güç Kaynağı Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-5
3.4
CPU Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-7
3.5
3.6
3.4.1
CPU Modülleri Parça Adları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-9
3.4.2
Bellek Düzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-12
3.4.3
CPU Modülü Pilinin Takılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-15
Dijital Giriş Çıkış Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-16
3.5.1
Dijital Giriş Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-17
3.5.2
Dijital Çıkış Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-24
Özel Fonksiyon Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-31
3.6.1
Analog Modüller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-31
3.6.2
PID Algoritmalı Sıcaklık Kontrol Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-34
3.6.3
Hızlı Sayıcı Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-34
3.6.4
Pozisyonlama Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-35
3.6.5
Seri Haberleşme Modülleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-35
3.6.6
BASIC Programlanabilir Arabirim Modülleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-36
Yeni Başlayanlar İçin El Kitabı MELSEC System Q
V
Içerik
3.7
Network'ler ve Network Modülleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-37
3.7.1
Tüm Seviyelerde Network Haberleşmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-37
3.7.2
Açık Network'ler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-38
3.7.3
MELSEC Network'leri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-40
3.7.4
Network Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-41
4
Programlamanın Temel İlkeleri
4.1
Bir Program Komutunun Yapısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-1
4.2
Bit’ler, Bayt’lar ve Word'ler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-2
4.3
Sayı Sistemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-2
4.4
Kodlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5
4.5
4.6
4.7
4.4.1
BCD Kod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5
4.4.2
ASCII Kod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-6
Programlama Dilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-7
4.5.1
Metin Editörleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-7
4.5.2
Grafik Editörleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-8
IEC 61131-3 Standardı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-10
4.6.1
Yazılım Yapısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-10
4.6.2
Değişkenler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-11
Temel Komut Kümesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-13
4.7.1
Lojik işlemlerine giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-14
4.7.2
Bir lojik işleminin sonucunun çıkış olarak verilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-14
4.7.3
Anahtarların ve sensörlerin kullanılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-16
4.7.4
VE işlemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-17
4.7.5
VEYA işlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-18
4.7.6
İşlem bloklarını bağlayan komutlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-20
4.7.7
Komutların darbe tetiklemeli çalıştırılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-22
4.7.8
Değişkenlere değer atama ve sıfırlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-25
4.7.9
Darbelerin oluşturulması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-28
4.7.10 Bir işlem sonucunun ters çevrilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-29
4.7.11 Bit çıkış değişkeninin ters çevrilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-30
4.7.12 İşlem sonucunun darbeye dönüştürülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-31
VI
MITSUBISHI ELECTRIC
Içerik
4.8
Güvenlik her şeyden önce gelir! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-32
4.9
PLC uygulamalarının programlanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-34
4.9.1
Kepenk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-34
4.9.2
Programlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-35
4.9.3
Donanım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-46
5
Değişkenler İle İlgili Bilgiler
5.1
Giriş ve Çıkışlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-1
5.2
5.1.1
Harici G/Ç Sinyalleri ve G/Ç'ların Numaralandırılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-2
5.1.2
MELSEC System Q'nun Giriş ve Çıkışları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-3
Röleler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-4
5.2.1
Özel röleler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-5
5.3
Zaman Sayıcılar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-6
5.4
Sayıcılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-9
5.5
Saklayıcılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-11
5.6
5.7
5.5.1
Veri saklayıcılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-11
5.5.2
Özel veri saklayıcılar.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-12
5.5.3
Dosya veri saklayıcıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-13
Sabitler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-14
5.6.1
Ondalık ve Onaltılık sabitler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-14
5.6.2
Kayan noktalı sabit değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-14
5.6.3
Karakter dizisi sabitler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-14
Zaman Sayıcılar ve Sayıcılar İçin Programlama İpuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-15
5.7.1
Zaman sayıcıların ve sayıcıların set değerlerinin dolaylı olarak ayarlanması . . 5-15
5.7.2
Düşme gecikmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-17
5.7.3
Gecikmeli açma ve kapama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-19
5.7.4
Zaman darbeleri üreten özel röleler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-20
VII
Içerik
6
İleri Seviye Programlama
6.1
Uygulama Komutlarına İlişkin Kaynak Bilgi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1
6.1.1
6.2
VIII
Process CPU'lar için Ek Komutlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-10
Veri Transferi İçin Komutlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-12
6.2.1
Verilerin MOV komutu ile transferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-12
6.2.2
Bit değişkenlerinin gruplar halinde taşınması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-14
6.2.3
BMOV komutu ile veri bloklarının taşınması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-16
6.2.4
Kaynak değişkenlerinin birden fazla hedefe kopyalanması (FMOV) . . . . . . . . . . 6-17
6.2.5
Özel fonksiyon modülleri ile veri alış verişi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-18
6.3
Karşılaştırma komutları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-22
6.4
Matematiksel komutlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-25
6.4.1
Toplama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-25
6.4.2
Çıkarma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-28
6.4.3
Çarpma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-29
6.4.4
Bölme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-30
6.4.5
Matematiksel komutların kombinasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-31
MITSUBISHI ELECTRIC
Giriş
1
Giriş
1.1
Bu el kitabı, MELSEC System Q ailesine ait programlanabilir lojik kontrolörlerin kullanımına yardımcı
olmak amacıyla hazırlanmıştır. Kitap özellikle, programlanabilir lojik kontrolörlerinin (PLC)
programlanması konusunda deneyimsiz kullanıcılara yöneliktir.
Ancak aynı zamanda, bu güne kadar başka üreticilerin PLC’leri ile çalışmış olan programcılar için de
bu el kitabı, MELSEC System Q ailesine geçişi kolaylaştıracaktır.
1.2
Diğer Bilgiler
MELSEC System Q ailesine dahil ürünler için daha fazla bilgi almak istiyorsanız, lütfen ilgili
modüllerin kullanım ve kurulum kılavuzlarına bakınız.
MELSEC System Q ailesindeki tüm kontrolörlere ilişkin genel bilgiler için ürün numarası 136731 olan
MELSEC System Q Teknik Kataloğundan yararlanabilirsiniz. İlgili katalog, ayrıca özel fonksiyon
modülleri ve mevcut aksesuarlar hakkında bilgi sunmaktadır.
MELSEC veya Ethernet ya da Profibus gibi açık network iletişim yeteneklerine ilişkin detaylı bilgi
Network'ler Teknik Kataloğunda bulunabilir (ürün no. 136730).
MELSEC System Q Donanım Kılavuzları bir kontrolör sistemi tasarlarken olduğu kadar PLC'nin
kurulumunda ve başlatılmasında da size bilgi desteği sağlayacaktır.
Programlama yazılım paketinin kullanımına giriş için GX IEC Başlangıç Programlama Kılavuzu’na
(ürün no. 043596) ve Referans Kılavuz’a (ürün no. 043597) başvurabilirsiniz.
Tüm programlama komutları ile ilgili ayrıntılı belgeleri MELSEC A/Q Serisi ve MELSEC System Q Programlama Kılavuzu’nda (ürün no. 87431bulabilirsiniz. Özel fonksiyon modüllerine ait hemen
hemen her kılavuzda, ek program örnekleri bulunmaktadır.
NOT
Tüm Mitsubishi kılavuzları ve katalogları,
Mitsubishi web sitesinden ücretsiz olarak indirilebilir.
adresindeki
1–1
Diğer Bilgiler
1–2
Giriş
MITSUBISHI ELECTRIC
PLC nedir?
2
2.1
PLC nedir?
Fonksiyonların fiziksel bağlantılarla belirlendiği geleneksel kontrolörlerin aksine programlanabilir
lojik kontrolörlerin (PLC) fonksiyonları bir programla belirlenir. PLC’ler de dış dünyaya kablolarla
bağlıdır ancak istenildiği zaman hafızalarındaki programlar farklı kontrol işlemlerine uyum
sağlayacak şekilde değiştirilebilir.
Programlanabilir lojik kontrolörler giriş verilerini alır, bu verilerle işlem yapar ve sonuçları çıkışa
verir. İşlem üç devre katında gerçekleşir:
쎲 bir giriş katı,
쎲 bir işlem katı
ve
쎲 bir çıkış katı
Programlanabilir Lojik Kontrolör
Çıkış
Giriş
Anahtar
Kontaktörler
Giriş Katı
İşlem Katı
Çıkış Katı
Giriş Katı
Giriş katında anahtarlardan, düğmelerden ve sensorlardan gelen kontrol sinyalleri işlem katına
aktarılır.
Bu bileşenlerden gelen sinyaller kontrol işleminin bir parçası olarak üretilir ve lojik konumlar olarak
girişlere beslenir. Giriş katı bu sinyalleri ön işlemden geçirilmiş bir şekilde işlem katına iletir.
İşlem katı
İşlem katında giriş katının ilettiği ön işlemden geçirilmiş sinyaller, lojik işlemler ve diğer fonksiyonlar
yardımıyla işlenir ve bir araya getirilir. İşlem katının program hafızası tamamen programlanabilir
yapıdadır. Yüklü program üzerinde değişiklikler yaparak ya da yeni program yükleyerek işlem şekli
istenildiği zaman değiştirilebilir.
Çıkış katı
Giriş sinyalleri program tarafından işleme tabi tutulduktan sonra sonuçlar, kontaktörler, sinyal
lambaları, selenoid vanalar ve benzerleri gibi bağlı anahtarlamalı elemanları kontrol etmek üzere
çıkış katına iletilirler.
2–1
PLC Programı Nasıl İşletir
2.2
PLC işlemlerini genellikle kontrolörün dışında geliştirilmiş ve sonra kontrolörün program hafızasına
aktarılmış programı işleterek gerçekleştirir. Programlamaya başlamadan önce PLC’lerin bu
programları nasıl işlettiği ile ilgili temel bir anlayışa sahip olmak yararlıdır.
Bir PLC programı kontrolörün fonksiyonlarını kontrol eden bir dizi komuttan oluşmuştur. PLC bu
kontrol komutlarını sıralı şekilde bir biri ardına işletir. Tüm program akışı çevrimseldir. Bu tüm
programın sürekli bir döngü içinde tekrar tekrar işletilmesi anlamına gelir. Programın bir tekrarı için
gerekli zamana program çevrim zamanı ya da periyot denir.
İşlem durum görüntüsünün işlenmesi
PLC’deki program doğrudan giriş ve çıkışlar üzerinden değil giriş ve çıkışlarının tümünün
oluşturduğu “ işlem durum görüntüsü" üzerinden işletilir.
PLC’ye güç ver
Çıkış hafızasını sıfırla
Giriş sinyalleri
Giriş terminalleri
Girişler ve sinyal durumlarını
sorgula ve giriş işlem durum
görüntüsüne kaydet
PLC Programı
Giriş işlem durum
görüntüsü
Çıkış işlem durum
görüntüsü
Çıkış terminalleri
Komut 1
Komut 2
Komut 3
....
....
....
Komut n
Çıkış işlem durum görüntüsünü
çıkışlara ilet
Çıkış sinyalleri
Giriş işlem durum görüntüsü
Her bir program çevriminin başlangıcında sistem, girişlerin sinyal durumlarını sorgular ve girişlerin
“işlem durum görüntüsünü” oluşturarak bir ara hafızaya kaydeder.
2–2
MITSUBISHI ELECTRIC
Programın işletilmesi
Bu aşamadan sonra program işletilir. Bu işletim sırasında PLC, girişlerin işlem durum görüntüsünde
kayıtlı giriş durumlarına erişir. Bu, giriş durumlarında sonradan oluşabilecek herhangi bir değişimin
bir sonraki program çevrimine kadar değerlendirilmeyeceği anlamına gelir!
Program en üst adımdan aşağıya, komutların programlandığı sırada işletilir. Her bir program
adımının sonuçları kaydedilir ve güncel program çevriminde kullanılabilir.
Programın işletilmesi
X000 X001
0
M0
Sonucu kaydet
M6
M1 M8013
4
Y000
M2
Çıkışı belirle
M0
Y001
9
Kayıtlı sonucu işle
Çıkış işlem durum görüntüsü
Çıkışlarla ilişkili lojik işlemlerin sonuçları bir çıkış ara hafızada tutulur (çıkış işlem durum görüntüsü).
Çıkış işlem durum görüntüsü, çıkış ara hafızasında, hafızaya yeni değer yazılana dek tutulur.
Değerler çıkışlara iletildikten sonra program çevrimi tekrar başlar.
PLC’lerile kontrol işlevi donanımsal olarak belirlenmişkontrolörlerarasında sinyal işleme farkları
Kontrol işlevi donanımsal olarak belirlenmiş kontrolörlerde program, fonksiyonel öğeler ve
bunların bağlantıları ile belirlenir. Tüm kontrol işlemleri eş zamanlı olarak gerçekleştirilir (paralel
işletim). Giriş işaretindeki her durum değişimi ilgili çıkış durumunda anlık bir değişime yol açar.
Bir PLC’de giriş sinyal durumundaki değişimlere, değişimden bir sonraki program çevrimine kadar
yanıt vermek mümkün değildir. Günümüzde bu dezavantaj çok kısa program çevrim periyotları ile
büyük ölçüde telafi edilmiştir. Program çevrim periyotunun süresi işletilen komutların sayısına ve
tipine bağlıdır.
2–3
2–4
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Sistem Yapılandırma
3
MELSEC System Q
3.1
MELSEC System Q, çok işlemcili teknolojisi ile güçlü modüler bir PLC'dir. Modüler yapı, sistemin farklı
uygulamalara özel uyarlanabilmesi ve optimal bir şekilde çalıştırılabilmesini sağlar.
PLC'nin kalbi, bir taşıyıcı ünite, bir güç kaynağı ve en az bir CPU modülünden oluşmaktadır. PLC
programındaki komutları CPU yürütmektedir. Uygulamaya bağlı olarak başka modüller de - örneğin
giriş ve çıkış modüleri (G/Ç modülleri), özel fonksiyon modülleri - taşıyıcı üniteye takılabilir. Takılan
modüllerin güçleri, güç kaynağı modülünden sağlanır.
CPU Modülü
Güç kaynağı
modülü
G/Ç Modülleri
Q06HCPU
Özel fonksiyon
Modülleri
QD75P4
QX80
RUN
01234567
89ABCDEF
MODE
RUN
ERR.
USER
BAT.
BOOT
ERR.
AX3
AX4
1
Network Modülleri
QJ71E71-100
RUN
INT.
OPEN
SD
AX1
AX2
AX3
AX4
ERR.
COM ERR.
100M
RD
AX1
AX2
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
PULL
C
D
USB
E
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10BASE-T/100BASE-T
X
F
MELSEC
POWER
NC
Q61P-A2
COM
24VDC
4mA
RS-232
QJ71E71-100
PULL
MITSUBISHI
EJECT
MODE
RUN
ERR.
USER
BAT.
CPU
POWER
I / 00
I / 01
BOOT.
I / 02
I / 03
I / 04
I / 05
I / 06
I / 07
Q38B(N)
E.S.D
ON SW
1
C
A
R
D
2
3
4
5
STOP
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E0100017-A
RESET
Genişleme taşıyıcı
üniteleri için konnektör
RUN
L.CLR
MITSUBISHI
FLASH
CARD
Bellek kartı (opsiyonel)
2M
INSERT
Taşıyıcı ünite
Her bir modül ile CPU arasındaki iletişim taşıyıcı ünite üzerindeki dahili haberleşme hattı üzerinden
gerçekleşir.
CPU'nun takılı olduğu taşıyıcı ünite, ana taşıyıcı ünite olarak adlandırılır. MELSEC System Q'nun
taşıyıcı üniteleri 12 modül yuvasına kadar destekleyebilen 5 farklı tipte sunulmaktadır.
Genişletilebilirlik
Modüller için daha çok yuva gerekli olduğunda ana taşıyıcı üniteler genişleme taşıyıcı üniteleriyle
desteklenebilir. Taşıyıcı üniteler birbirlerine, basit bir şekilde genişleme kabloları ile bağlanır.
Kendisine ait bir güç kaynağı bulunmayan taşıyıcı üniteler kullanılıyorsa, bu kablolar aynı zamanda
takılan modüller için gerekli gücü de sağlayacaktır. Bir ana taşıyıcı üniteye, 7 adede kadar genişleme
taşıyıcı ünite bağlanabilir. Tüm taşıyıcı ünitelerde toplamda 64 G/Ç ve özel fonksiyon modülü
bulunabilir.
3–1
MELSEC System Q
L
4
8
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E
9
A
B
PULL
C
D
USB
USB
E
L
8
9
A
L
L
B
C
L
L
D
E
L
L
F
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
6
7
L
L
RUN
MNG
D.LINK
RD
L ERR.
CPU, G/Ç modülleri ve özel fonksiyon modülleri ile ana taşıyıcı ünite
X1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
V+
C
VH
2
I+
SLD
V+
C
VH
3
I+
SLD
V+
C VH
4
I+
MODE
SLD
F
A.G.
COM
PULL
RUN
T.PASS
SD
ERR.
STATION NO.
X10
I+
SLD
4
5
L
L
ERROR
V+
2
3
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
6
7
C
VH
1
1
L
2
3
5
PULL
01234567
89ABCDEF
FUSE
L
L
1
QJ71BR11
Q64AD
QY80
01234567
89ABCDEF
MODE
RUN
ERR.
USER
BAT.
BOOT
MODE
RUN
ERR.
USER
BAT.
BOOT
Q61P-A2
QX80
Q06HCPU
Q06HCPU
POWER
MELSEC
NC
(FG)
COM
RS-232
RS-232
A/D
0~±10V
0~20mA
12VDC
24VDC
0.5A
24VDC
4mA
QJ71BR11
MITSUBISHI
1. genişleme
6
7
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E
8
9
A
B
C
D
E
PULL
F
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
2
A
B
C
D
E
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
6
7
8
9
A
B
C
L
L
D
E
L
L
F
4
L
L
F
MNG
D.LINK
RD
L ERR.
G/Ç modülleri ve özel fonksiyon modülleri ile genişleme taşıyıcı ünite
X1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
V+
C
VH
2
I+
SLD
V+
C
VH
3
I+
SLD
V+
C VH
4
I+
MODE
SLD
COM
A.G.
(FG)
COM
COM
COM
A/D
0~±10V
0~20mA
12VDC
24VDC
0.5A
24VDC
4mA
24VDC
4mA
24VDC
4mA
RUN
T.PASS
SD
ERR.
STATION NO.
X10
I+
SLD
3
L
L
ERROR
C
VH
1
1
L
L 5
L
NC
NC
NC
L
4
4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
RUN
V+
L
3
3
4
5
L
2
2
2
3
L
1
1
1
QJ71BR11
Q64AD
01234567
89ABCDEF
FUSE
01234567
89ABCDEF
01234567
89ABCDEF
FUSE
01234567
89ABCDEF
Q61P-A2
QY80
QX80
QY80
QX80
POWER
MELSEC
QJ71BR11
MITSUBISHI
2. genişleme
7. genişleme
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E
8
9
A
B
C
D
E
PULL
F
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
6
7
8
2
9
A
B
C
D
E
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
6
7
8
L
9
A
L
L
B
C
L
L
D
E
L
L
F
4
L
L
L
F
RUN
T.PASS
SD
ERR.
MNG
D.LINK
RD
L ERR.
V+
I+
SLD
V+
C VH
4
I+
6
7
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E
8
9
A
B
C
D
A.G.
E
(FG)
PULL
A/D
0~±10V
0~20mA
12VDC
24VDC
0.5A
24VDC
4mA
24VDC
4mA
F
NC
4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
01234567
89ABCDEF
FUSE
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
NC
4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
24VDC
4mA
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
24VDC
4mA
2
L
4
6
7
8
9
A
L
L
B
C
L
L
D
E
L
L
ERROR
RUN
T.PASS
SD
ERR.
MNG
D.LINK
RD
L ERR.
STATION NO.
X10
I+
SLD
3
L
L
RUN
V+
C
VH
1
1
L
L 5
L
F
COM
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
X1
V+
C
VH
2
I+
SLD
V+
C
VH
3
I+
SLD
V+
C VH
4
I+
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
MODE
SLD
A.G.
NC
(FG)
COM
COM
COM
QJ71BR11
L
L
3
3
4
5
L
2
2
2
3
QJ71BR11
Q64AD
QY80
L
1
1
1
MODE
01234567
89ABCDEF
01234567
89ABCDEF
FUSE
01234567
89ABCDEF
POWER
Q61P-A2
X1
I+
SLD
C
VH
3
QX80
QY80
QX80
MELSEC
STATION NO.
X10
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
V+
C
VH
2
SLD
COM
COM
COM
COM
24VDC
4mA
ERROR
I+
SLD
3
L
L 5
NC
NC
NC
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
C
VH
1
1
L
4
4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
6
7
L
3
3
4
5
RUN
V+
L
2
2
2
3
L
1
1
1
QJ71BR11
Q64AD
01234567
89ABCDEF
FUSE
01234567
89ABCDEF
01234567
89ABCDEF
FUSE
01234567
89ABCDEF
Q61P-A2
QY80
QX80
QY80
QX80
POWER
MELSEC
24VDC
4mA
12VDC
24VDC
0.5A
A/D
0~±10V
0~20mA
QJ71BR11
MITSUBISHI
MITSUBISHI
Genişleme taşıyıcı ünitesi
Genişleme taşıyıcı ünitesi
Güç kaynağı seçiminde, G/Ç modülleri, özel fonksiyon modülleri ve harici cihazların toplam güç
gereksinimi değerlendirilmelidir. Gerekli olduğu durumda üzerinde ek güç kaynağı bulunan bir
genişleme ünitesi kullanılmalıdır.
Büyük tesislerin ve modüler yapılandırmaya sahip makinelerin kurulumlarında, sahaya yerleşmiş
uzak giriş ve çıkışlar (Uzak G/Ç istasyonları) büyük avantajlar sunmaktadır. Böylelikle girişler/çıkışlar
ile sensörler/aktüatörler arasındaki bağlantılar kısa tutulabilir. Uzak bir G/Ç istasyonu ile PLC
CPU'sunun bulunduğu sistem arasında bağlantı kurmak için yalnızca bir network kablosu gerekli
olmaktadır. Seçilen CPU tipine bağlı olarak yerel 4096 (ana ve genişleme taşıyıcı üniteleri üzerinde)
ve uzakta 8192 G/Ç noktası adreslenebilir.
Çoklu PLC CPU'larında Yük Dağılımı
Farklı idare zamanlarına sahip kontrol işlevleri olan (Ör. ardışık kontrol ve veri işleme) uygulamalarda
tek bir sistem ile kontrolü sağlamak için MELSEC System Q'daki Çoklu PLC CPU'ları bir arada
kullanılabilir. Böylelikle ardışık kontrol ve veri işleme fonksiyonları farklı CPU'lara dağıtılabilir.
Veri işleme
Makine kontrol
Makine kontrol
Veri işleme
Çoklu PLC CPU'ları
ile
yük dağılımı
L
L
L
L
L
L
L
SLD
3
L
L
L
L
C
VH
2
5
L
L
L
L
SLD
7
L
L
L
L
C
VH
3
9
L
L
L
L
SLD
B
L
L
1
C
VH
1
1
L
L
L
L
L
D
E
L
L
F
C VH
4
1
SLD
A.G.
12VDC
24VDC
0.5A
(FG)
12VDC
24VDC
0.5A
A/D
0~±10V
0~20mA
MITSUBISHI
MITSUBISHI
2 CPU ile yük ve iş dağılımı
Tüm kontrol işlemleri tek bir CPU
tarafından yürütülür
L
L
1
L
L
6
7
8
9
A
L
L
B
C
L
L
D
L
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
F
COM
12VDC
24VDC
0.5A
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
4
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
NC
4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
2
L
4
L
L
3
3
3
L
L
4
4
5
L
L
3
3
L
L
2
2
L
L
L
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E
2
2
L
1
CON1
1
1
1
L
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
24VDC
4mA
5
6
7
8
L
L
9
A
L
L
B
C
L
L
D
E
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
F
NC
NC
NC
COM
COM
24VDC
240VAC
2A
COM
12VDC
24VDC
0.5A
4
COM
F
NC
COM
24VDC
4mA
L
2
3
L
L
L
F
1
24VDC
4mA
24VDC
4mA
MITSUBISHI
Her bir süreç için
ayrı CPU
Hz
A
V
POWER
MITSUBISHI MELSERVO
Bir CPU'nun işlem kapasitesinin çok üzerinde bir
yük büyük ölçekli bir sisteme uygulandığında,
program boyutunun büyük olması nedeniyle
yükü dağıtmak için birden fazla CPU kullanmak
sistemin genel performansını arttıracaktır.
ALARM
MON
MODE
PU
EXT
REV
FWD
REV
FWD
STOP
RESET
SET
DATA PORT
MITSUBISHI
A 500
Süreç 1
3–2
Süreç 2
Süreç 3
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.2
Ana Taşıyıcı Üniteler
Ana taşıyıcı ünitelerin üzerinde, bir güç kaynağı, dört adet CPU modülü, G/Ç modülleri ve akıllı
fonksiyon modülleri için yuvalar bulunur. Genişleme taşıyıcı ünitelerine ise G/Ç modülleri ve akıllı
fonksiyon modülleri takılabilir. Ana taşıyıcı üniteler doğrudan vidalarla ya da adaptörler kullanılarak
DIN raylar üzerine takılabilirler.
CPU modülü için yuva
Güç kaynağı modülü için yuva
POWER
I / 07
I / 06
I / 05
I / 04
I / 03
I / 02
I / 01
I / 00
CPU
Q38B(N)
E.S.D
BASE UNIT
MODEL Q38B
-A
SERIAL 0205020E0100017
G/Ç ve özel fonksiyon modülleri için
yuvalar
CPU'lar ve diğer modüller için yuvalar
Genişleme kablosu için konnektör
Aşağıdaki tabloda mevcut ana taşıyıcı üniteler gösterilmektedir.
Ana taşıyıcı üniteler
Ürün
*
Q33B
Q35B
Q38B
Q38RB
Q312B
Yüklenebilecek güç kaynağı
modülü
1
1
1
2*
1
G/Ç ve akıllı fonksiyon
modülleri için yuva sayısı
3
5
8
8
12
Ana taşıyıcı ünitelerde Q38RB redundant güç kaynağı modülleri kullanılabilir.
Genişleme taşıyıcı üniteleri
Ürün
*
3.2.1
Q52B
Q55B
Q63B
Q65B
Q68B
Q68RB
Q612B
Yüklenebilecek güç kaynağı
modülü
—
—
1
1
1
2*
1
G/Ç ve akıllı fonksiyon
modülleri için yuva sayısı
2
5
3
5
8
8
12
Genişleme taşıyıcı ünitelerinde Q68RB redundant güç kaynağı modülleri kullanılabilir.
Genişleme Taşıyıcı Ünite Kabloları
Genişleme taşıyıcı ünite kabloları, taşıyıcı üniteleri birbirlerine bağlamak için kullanılır. Tüm
genişleme kablolarının toplam uzunluğu 13,2 m.'yi geçmemelidir.
Tip
QC05B
QC06B
QC12B
QC30B
QC50B
QC100B
Kablo boyu
0,45 m
0,50 m
1,2 m
3,0 m
5,0 m
10,0 m
Üzerinde kendi güç kaynağı bulunmayan taşıyıcı ünitelerin (Q52B, Q55B) bağlantılarında QC05B
kablosu önerilmektedir.
3–3
3.2.2
MELSEC System Q
G/Ç Adreslerinin Atanması
Programda PLC'nin giriş ve çıkışlarının adreslenebilmesi için karışıklığa meydan bırakmayacak
şekilde adlandırılmaları gerekir. Bu her bir giriş ve çıkışa, G/Ç adreslerini bir numara olarak atayarak
gerçekleştirilir. (ayrıca bkz. bölüm 4.1). Bu adresler onaltılı sayı sisteminde belirlenir. (Lütfen farklı
sayı sistemleri ile ilgili olarak ilerdeki 4.3 bölümünü okuyunuz.)
MELSEC System Q CPU ana ve genişleme taşıyıcı ünitelerdeki yuvaları otomatik olarak algılar ve giriş
ve çıkışlara ilgili adresleri atar.
Ancak, aynı zamanda programlama yazılımı ile de atama yapılabilir. Böylelikle yuvalar
adreslenmeden boş bırakılabileceği gibi, belirli adresler ilerdeki genişlemeler için ayrılabilir.
QB35B (5 yuva G/Ç modülleri
tarafından kullanılıyor)
Giriş modülü
32 giriş noktası
Çıkış modülü
16 çıkış noktası
Çıkış modülü
X00
X10
X20
Y40
Y50
Y4F
Y8F
Çıkış modülü
90
B0
D0
YF0
100
AF
CF
EF
YFF
10F
10
11
12
13
14
15
Özel fonksiyon modülü,
32 G/Ç noktası
Çıkış modülü
9
32 G/Ç noktası
8
32 G/Ç noktası
7
Giriş modülü
16 giriş noktası
6
Boş
16 G/Ç noktası
X0F X1F X3F
5
Yuva No.
4
Giriş modülü
16 giriş noktası
3
Giriş modülü
16 giriş noktası
2
32 G/Ç noktası
1. genişleme katı
1
Giriş modülü
16 giriş noktası
1
QB65B (5 yuva
kullanılıyor)
Güç kaynağı
Genişleme kablosu
CPU
Güç kaynağı
0
G/Ç numaraları ilgili
yuvadaki fiziksel G/Ç
sayısına göre atanır.
G/Ç numaralarının
sırası
Yuvalar ardışık olarak
numaralandırılır.
Boş yuvalara ilişkin
G/Ç noktası sayısı PLC
parametrelerinde
belirlenir
(ilk değer: 16)
17
Çıkış modülü
Çıkış modülü
32 G/Ç noktası
2. genişleme katı
16
32 G/Ç noktası
2
Güç kaynağı
QB68B (8 yuva
kullanılıyor)
X110 X120 130
150
170 Y190 Y1A0 Y1B0
X11F X12F 14F
16F
18F Y19F Y1AF Y1BF
Genişleme kısmı, genişleme ana ünitesinde bulunan bağlantı köprüleri ile belirlenir.
3–4
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.3
Güç Kaynağı Modülleri
MELSEC System Q, 5 Volt DC ile beslenir. 24 V DC
ve 240 V AC girişli güç modülleri mevcuttur.
Güç kaynağının çıkış gerilimi (5 V DC) doğrudan
taşıyıcı üniteye iletilir ve bu gerilim harici
terminallerde bulunmaz.
MELSEC
Q61P-A2
POWER
Q62P güç kaynağı modülü 5 V DC'ye ek olarak,
sensörler gibi harici cihazları beslemek üzere 24
V DC çıkış verebilmektedir. Bu çıkıştan en fazla
0,6 A akım çekilebilir.
MITSUBISHI
Ürün
Q63P
Giriş
gerilimi
Güç
tüketimi
24 V DC
45 W
Çıkış
gerilimi
Çıkış
akımı
Q63RP
Q61P-A1
100–120 V AC 200-220 V AC
65 W
105 VA
5 V DC
6A
Q61P-A2
6A
6A
Q64P
100–240 V AC
105 VA
5 V DC
8,5 A
Q62P
105 VA
Q64RP
100–120 V AC
200–240 V AC
105 VA
160 VA
5 V DC
24 V DC
5 V DC
3A
0.6 A
8,5 A
Q63RP ve Q64RP güç kaynağı modülleri, redundant güç kaynağı modülleridir ve Q00J dışındaki tüm
CPU'larla birlikte kullanılabilirler. Redundant güç kaynaklı bir sistem için, redundant taşıyıcı ünite ve
üzerine takılmış iki redundant güç kaynağı gereklidir. Bir güç kaynağında arıza oluştuğunda diğer
güç kaynağı modülü sistemi beslemeye başlayacağı için sistemin kullanıma hazır bulunma olasılığı
artmış olur. Redundant güç kaynakları "çalışırken değiştirilebilme" özelliğine sahiptir, bir başka
deyişle bu modülleri sistem çalışırken değiştirmek mümkündür (ÇALIŞMA modunda değiştirme).
3–5
MELSEC System Q
Uygun güç kaynağının seçilmesi
Takılı modüllerin çekeceği toplam akım, güç kaynağı modülünün nominal çıkış akımından küçük
olmalıdır. Toplam akım değeri çok yüksekse taşıyıcı ünitedeki modül sayısını düşürün.
Toplam akım gereksinimine ilişkin örnek hesaplama
Q61P-A2
MODE
RUN
ERR.
USER
BAT.
BOOT
POWER
6
7
8
9
A
B
C
D
USB
E
F
NC
COM
RS-232
24VDC
4mA
L
3
4
PULL
L
4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
NC
COM
24VDC
4mA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
2
4
5
6
L
L
7
8
L
L
9
A
L
L
B
C
L
L
D
E
L
L
RUN
T.PASS
SD
ERR.
MNG
D.LINK
RD
L ERR.
STATION NO.
X10
I+
SLD
3
L
L
ERROR
C
VH
1
1
L
2
2
3
QJ71BR11
RUN
V+
L
1
1
5
BASE UNIT
MODEL Q38B
SERIAL 0205020E0100017-A
01234567
89ABCDEF
FUSE
01234567
89ABCDEF
01234567
89ABCDEF
Q64AD
QY80
QX80
QX80
Q06HCPU
MELSEC
F
COM
12VDC
24VDC
0.5A
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
X1
V+
C
VH
2
I+
SLD
V+
C
VH
3
I+
SLD
V+
C VH
4
I+
SLD
A.G.
(FG)
A/D
0~±10V
0~20mA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
MODE
QJ71BR11
MITSUBISHI
Modül
Tanım
Q06HCPU
CPU modülü
0,64 A
QX80
Dijital giriş modülü
0,16 A
QX80
Dijital giriş modülü
0,16 A
QY80
Dijital çıkış modülü
0,008 A
Q64AD
A/D çevirici modülü
0,63 A
QJ71BR11
MELSECNET/H modülü
0,75 A
Toplam akım tüketimi
Akım tüketimi
2,42 A
Çekilecek toplam akım 2,42 A. Takılı güç kaynağı modülü 6 A akım sağlayabiliyor. Bu yapıdaki sistem
sorunsuz çalışacaktır.
3–6
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.4
CPU Modülleri
CPU Modülleri
MELSEC System Q, 19 farklı CPU modülü ile çok ileri seviyede bir performans sunmaktadır. Bir
taşıyıcı ünite üzerine dört CPU bağlanabilmekte ve bunun sonucunda kontrol ve haberleşme
görevleri dağıtılabilmektedir. Diğer Mitsubishi kontrolörlerde olduğu gibi MELSEC System Q da
uygulamanıza bağlı olarak genişler. Tek yapmanız gereken CPU değiştirmek ya da yeni bir CPU
eklemektir.
CPU modülleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
쎲 PLC CPU Modülleri
MELSEC System Q'da PLC CPU modülü, "klasik" PLC görevlerini yerine getirir. Bu CPU modülü,
PLC programını çalıştırır, girişleri sorgular, çıkışları kontrol eder ve özel fonksiyon modülleri ile
haberleşir.
쎲 Proses CPU Modülleri
MELSEC System Q Proses CPU modülleri, PLC CPU'larının işlevlerine ek olarak genişletilmiş PID
fonksiyonları ve 52 özel komut içeren entegre işlem fonksiyonlarına sahiptir. Bu nedenle bu CPU
karmaşık uygulamalar için uygundur Ör. kimya sanayi.
쎲 Redundant Proses CPU Modülleri
MELSEC System Q redundant proses CPU modülleri, proses CPU'larının tüm işlevlerini
sunmanın yanı sıra kritik süreçler ve üretim otomasyonu görevleri için maksimum sistem
kullanıma hazır bulunma olasılığını garanti etmektedir.
Redundant bir sistem, birbirlerine bir kablo ile bağlı, tamamen aynı şekilde yapılandırılmış iki
PLC'den (güç kaynağı, CPU, network modülleri v.b.) oluşur. Bir PLC prosesi kontrol ederken
diğeri "hot standby" yedeklemeli çalışma konumundadır. Aktif sistemde bir arıza oluştuğunda,
yedeklemeli çalışma konumundaki diğer sistem otomatik olarak devreye girer ve işlemlere
kaldığı yerden devam eder. Bu belirgin bir şekilde arızalı kalma süresini, yeniden başlatma
masraflarını ve maliyetlerini düşürür.
쎲 PC CPU Modülleri
PC CPU modülü ana taşıyıcı üniteye takılabilen yüksek nitelikli bir kompakt kişisel bilgisayardır.
Burada Q-PC, tipik PC uygulamaları yanında PLC uygulamalarını da kontrol eder. Bu nedenle
kontrol sistemi içinde entegre bir PC olarak kullanımı uygundur. Örneğin görüntüleme, veri
tabanları ve Microsoft uygulamalarının log, izleme fonksiyonları ya da System Q'yu daha yüksek
seviyeli bir dil ile programlamak için kullanılabilir. Ek olarak sistem, IEC1131'e uygun şekilde
opsiyonel SX-Controller yazılımı üzerinden "soft PLC" olarak kontrol edilebilir.
Harici cihazlara bağlantı için G/Ç'lar ve MELSEC System Q ailesinden özel fonksiyon modülleri
kullanılabilir.
쎲 C-Kontrolör CPU Modülleri
C-Kontrolör modülleri, otomasyon platformu System Q'nun C++ ile entegre bir şekilde
programlanabilmesini sağlar. Bütün dünyada kabul görmüş gerçek zamanlı işletim sistemi
VxWorks'ün kullanılmasıyla, karmaşık görevlerin, haberleşmenin ve protokollerin
gerçekleştirilmesi kolay hale gelmektedir.
쎲 Hareket Kontrol CPU Modülleri
Hareket kontrol CPU modülü, bağlı bulunan servo sürücüleri ve servo motorları kontrol ve
senkronize eder. Bir hareket kontrol sistemi, kontrolör CPU modülü yanında bir PLC CPU
modülü de içerir. Ancak yüksek dinamiğe sahip bir pozisyonlama kontrol donanımı bir PLC ile
bir araya getirildiğinde yenilikçi ve kendine yeten bir hareket kontrol sistemi oluşturulmuş olur.
Hareket Kontrol CPU modülü geniş çaplı servo hareketlerini kontrol ederken, PLC CPU modülü
aynı zamanda makine kontrol ve haberleşme görevlerinin ikisinden de sorumludur.
3–7
CPU Modülleri
MELSEC System Q
Bu Yeni Başlayanlar Kılavuzu'nda yalnızca PLC CPU modülü detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Diğer
CPU modülleri ile ilgili daha detaylı bilgi için lütfen MELSEC System Q Teknik Kataloğuna (Ürün No.
136731) ve her bir modülün ilgili kılavuzlarına başvurun.
PLC CPU Modülleri
쎲
CPU, güç kaynağı ve 5 yuvalı taşıyıcı ünite ayrılmayan bir ünite oluşturur. Q00JCPU'nun Çoklu
CPU şeklinde çalıştırılması mümkün değildir.
– Program için hafıza kapasitesi: 8 k adım
– Bir lojik komut için tarama süresi: 0,2 μs
Aşağıdaki tüm PLC CPU modülleri Çoklu CPU şeklinde çalıştırılabilir.
쎲
쎲
쎲
쎲
– Program için hafıza kapasitesi: 28 k adım (hafıza kartı ile arttırılabilir)
쎲
쎲
쎲
3–8
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
CPU Modülleri
Aşağıdaki tabloda PLC CPU modülleri için genişleme olanakları ile giriş ve çıkış sayıları
gösterilmektedir.
CPU
Modülü
Bağlanabilir
genişleme taşıyıcı ünite
sayısı
Eklenebilecek modül
sayısı
Q00JCPU
2
Q00CPU
Q01CPU
G/Ç noktalarının sayısı
Yerel (ana ve genişleme
taşıyıcı ünitelerde)
Uzak
16
256
2048
4
24
1024
2048
7
64
4096
8192
Q02CPU
Q02HCPU
Q06HCPU
Q12HCPU
Q25HCPU
3.4.1
CPU Modülleri Parça Adları
LED gösterge
Sistem ayarları için anahtarlar
Bellek kartı
çıkartma düğmesi
ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarı
SIFIRLAMA/L.CLR anahtarı
(Q00CPU ve Q01CPU'da SIFIRLAMA
anahtarı ÇALIŞTIRMA/DURDURMA
anahtarı ile birleşiktir.)
Bellek kartı yuvası
USB konnektör
(Q00, Q01 ve
Q02CPU'da yok)
RS232 konnektör
LED Gösterge
–
MOD ve ÇALIŞTIRMA LED'i
Yeşil: Q modu
YANIYOR:
YANMIYOR:
"ÇALIŞMA" modunda çalışırken
“DURMA“ modunda ya da çalışmayı
durduran bir hatanın algılanmasından sonra
Yanıp Sönme: ÇALIŞMA/DURMA anahtarı “DURMA"
sırasında bir program ya da parametre yazıldıktan
sonra "DURMA" konumundan “ÇALIŞMA" konumuna
getirildiğinde. CPU "ÇALIŞMA" modunda değil.
3–9
CPU Modülleri
MELSEC System Q
"DURMA" modunda program ya da parametre değişikliği durumunda PLC CPU modülünü "DURMA"
modundan "ÇALIŞMA" moduna geçirme prosedürü:
햲 SIFIRLAMA/L.CLR anahtarını “SIFIRLAMA“ konumuna getirin.
햳 ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarını "DURDURMA" konumundan "ÇALIŞTIRMA" konumuna
getirin.
Ancak, değişken bilgilerini silmeden CPU modülünü "ÇALIŞMA" moduna getirmek istiyorsanız:
햲 ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarını "DURDURMA" konumundan "ÇALIŞTIRMA" konumuna
getirin.
햳 ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarını yeniden "DURDURMA" konumuna getirin.
햴 ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarını "ÇALIŞTIRMA" konumuna getirin..
–
YANIYOR:
Otomatik arıza tespit sırasında hata algılamasından sonra. Bu hata işleyişi durdurmaz.
CPU normal şekilde işlemleri gerçekleştiriyor
YANMIYOR:
Yanıp Sönüyor:
Otomatik arıza tespit sırasında işleyişi
durduran bir hata tespit edildiğinde.
YANIYOR:
YANMIYOR:
CHK komutu sırasında bir hata algılandı ya da
bir uyarıcı (F) AÇIK konumuna getirildi.
CPU normal şekilde işlemleri gerçekleştiriyor
Yanıp Sönüyor:
Kilit sıfırlama işlemi
–
YANIYOR:
3 – 10
YANMIYOR:
CPU ya da bellek kartı pilinin gücü çok
düşük.
Güç normal
YANIYOR:
Boot işlemlerinin başlangıcı
YANMIYOR:
Boot işlemi gerçekleştirilmiyor.
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
CPU Modülleri
Sistem anahtarları
Sistem koruma
KAPALI: Koruma yok
AÇIK: Koruma devrede
Parametrelerin nereye kaydedileceğini belirlemek için kullanılır
SW2
SW3
Parametre sürücü
KAPALI
KAPALI
Program belleği (Sürücü 0)
AÇIK
KAPALI
SRAM kartı (Sürücü 1)
KAPALI
AÇIK
Flash kart/ATA kart (Sürücü 2)
AÇIK
AÇIK
Dahili ROM (Sürücü 4)
Parametreler dahili RAM'e (Sürücü 3) kaydedilemez (ayrıca bkz., 3.4.2).
Tüm anahtarlar KAPALI konumda kullanıcıya sunulur.
ÇALIŞTIRMA/DURDURMA Anahtarı ve SIFIRLAMA/L.CLR Anahtarı
RUN:
CPU ardışık programı çalıştırır
STOP: Ardışık program durdurulur.
RESET:
L.CLR:
Donanım sıfırlama, hata sıfırlama, çalıştırma başlangıcı işlemleri v.b.
için kullanılır.
Sıfırlama işleminden sonra, bu anahtarı her zaman nötr konuma getirin.
Kalıcı bellek bölgesinde bulunan parametre dizisindeki tüm verileri (kapatır
ya da sıfır değerini atar) sıfırlamak için kullanılır.
(Q00CPU ve Q01CPU'da mevcut değildir)
3 – 11
CPU Modülleri
3.4.2
MELSEC System Q
Bellek Düzeni
PLC CPU modülleri çoklu bellek kullanırlar. Bu bellekler kendi sürücü numaraları üzerinden
belirlenir. Yüksek performanslı CPU'larda dahili belleğe ek olarak, bellek kartı için yuvalar da
bulunur.
CPU Modülü
Bellek kartı (RAM)
Sürücü numarası: 1
Program belleği
Bellek kartı (ROM)
Dahili RAM
Q00JCPU, Q00CPU ve Q01CPU'ya bellek
kartı eklemek mümkün değildir.
Standart ROM
Depolama Düzeni
쎲 Q00JCPU, Q00CPU und Q01CPU
Dahili bellek
Veri
Program belleği
(Sürücü 0)
RAM
(Sürücü 3)
ROM
(Sürücü 4)
Program
쎲
쑗
쎲
Parametreler
쎲
쑗
쎲
Akıllı fonksiyon
modülü parametreleri
쎲
쑗
쎲
Değişken yorumları
쎲
쑗
쎲
Dosya saklayıcı
쑗
쎲
쑗
쎲 = Depolama mümkün
쑗 = Depolama mümkün değil
3 – 12
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
CPU Modülleri
쎲 Q02CPU, Q02HCPU, Q06HCPU, Q12HCPU and Q25HCPU:
Dahili bellek
Bellek kartları
Program
belleği
(Sürücü 0)
RAM
(Sürücü 3)
ROM
(Sürücü 4)
RAM
(Sürücü 1)
Flash ROM
(Sürücü 2)
ATA ROM
(Sürücü 2)
Program
쎲
쑗
쎲
쎲
쎲
쎲
Veri
Parametreler
쎲
쑗
쎲
쎲
쎲
쎲
Akıllı fonksiyon
modülü
parametreleri
쎲
쑗
쎲
쎲
쎲
쎲
Değişken
yorumları
쎲
쑗
쎲
쎲
쎲
쎲
Değişken ilk değeri
쎲
쑗
쎲
쎲
쎲
쎲
Dosya saklayıcı
쑗
쎲
쑗
쎲
쎲
쑗
Yerel değişkenler
쑗
쎲
쑗
쎲
쑗
쑗
Hata ayıklama
verisi
쑗
쑗
쑗
쎲
쑗
쑗
Arıza geçmişi
쑗
쑗
쑗
쎲
쑗
쑗
FWRITE komutu ile
yazdırılan veri
dosyası
쑗
쑗
쑗
쑗
쑗
쎲
쎲 = Depolama mümkün
쑗 = Depolama mümkün değil
Standart ROM ya da bellek kartına (RAM veya ROM) kaydedilmiş bir program, cihaza enerji
verildiğinde program belleğine aktarılır ve program belleğinde çalıştırılır. Bu nedenle, program
eğer standart ROM ya da bellek kartına (RAM veya ROM) kaydedilmişse, program belleğinde bu
programın yerleşmesi için yeterli boş alana ihtiyaç vardır.
İzleme fonksiyonu için hata ayıklama verisinin kullanılması, arıza geçmişi ya da genel amaçlı
dosyalar için bellek kartı takılmalıdır.
Belleğe kaydedilebilecek veriler
–
Program
Merdiven, diyagramı liste ya da SFC dizisi program dosyası. Birden çok program çalıştırıyorken,
belleke birden çok program dosyası kaydedilir.
–
Parametreler
Programlama sırasında atanan PLC parametrelerinin ve network parametrelerinin kayıtlı
olduğu dosya.
–
Özel fonksiyon modülü parametreleri
GX Configurator kullanılarak atanmış parametre dosyası. Parametre atamasını GX Configurator
ile yapmadıysanız bu dosya mevcut değildir.
–
Değişken yorumları
CPU'nun her bir değişkenini açıklayan değişken yorumlarını içeren dosya. Değişken yorumları
oluşturulmadıysa bu dosya mevcut değildir.
–
Değişken ilk değerleri
Enerji verilmesi sırasında CPU modülünde değişkenlere atanan değerlerin listesi. İlk değerler
kullanılmıyorsa bu dosya mevcut değildir.
–
Dosya Saklayıcı
Dosya saklayıcı (R, ZR) dosyası. Değişik dosya adları atanması birden çok dosya saklayıcı
dosyasının kaydedilmesine olanak tanır. Önemli not: Dosya saklayıcılar ROM bellek kartına
(sürücü 2) kaydedilebilir ancak ATA karta (Q2MEM-8MBA/16MBA/32MBA) kaydedilemez. Flash
bellek kartına kaydedilen dosya saklayıcılar program tarafından yalnızca okunabilir; programın
veriyi değiştirmesi mümkün değildir.
3 – 13
CPU Modülleri
MELSEC System Q
–
Yerel değişkenler
Yerel değişkenler, birden çok program kullanıldığı durumda yalnızca ilgili programın
kullanabildiği değişkenlerdir. Herhangi bir program çalıştırılırken ilgili yerel değişken verileri
yerel değişken alanından çalışma değişken aranına aktarılır ve bundan sonra program çalıştırılır.
–
Hata ayıklama verileri
Program hata ayıklamasında kullanılan izleme fonksiyonunun, izleme sonuç depolama dosyası.
–
FWRITE komutu ile yazılan veri dosyası
Bu veriler yalnızca ATA bellek kartlarına (Q2MEM-8MBA/16MBA/32MBA) kaydedilebilir.
Bellek Kartları
Q00JCPU, Q00CPU ve Q01CPU CPU modülleri dışında MELSEC System Q ailesindeki tüm PLC CPU
modüllerine, bellek kartı takılabilir.
Bellek kartı ilk kullanımdan önce GX Developer ya da GX IEC Developer uygulamalarından biri ile
formatlanmalıdır.
Bir bellek kartına kaydedilen bir program, cihaza enerji verildiğinde program belleğine aktarılır ve
program belleğinde çalıştırılır. Enerji verilmesi sırasında cihazın davranışı parametreler ayarlanarak
belirlenebilir (Boot dosyası).
Kart üzerindeki yazma koruma anahtarı herhangi bir
şekilde yanlışlıkla kayıtlı verinin üzerine yazılmasını
engeller. RAM bellek kartındaki pil, güç kaynağının
kesilmesi durumunda verinin tutulmasını sağlar.
Mevcut bellek kartları
Tanım
Q2MEM-1MBS
Q2MEM-2MBS
Q2MEM-2MBF
Q2MEM-4MBF
Bellek tipi
SRAM
Flash ROM
Q2MEM-8MBA
Q2MEM-16MBA
Q2MEM-32MBA
3 – 14
Bellek kapasitesi
[Bayt]
Bellek kapasitesi
[Dosya adedi]
1011 k
256
2034 k
288
2035 k
4079 k
Yazma sayısı
Limitsiz
288
100 000
512
1 000 000
7940 k
ATA ROM
15932 k
31854 k
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.4.3
CPU Modülleri
CPU Modülü Pilinin Takılması
MELSEC System Q PLC CPU'larında bir pil bulunmaktadır. Güç
kaynağındaki bir kesilme durumunda pil, program belleğini,
dahili RAM ve saat verilerini birkaç bin saat boyunca tutabilir.
Ancak bu süre CPU tipine bağlı olarak değişir.
Pil her 10 yılda bir değiştirilmelidir.
SRAM bellek kartlarının kendi pilleri bulunur (Q2MEM-BAT) ve
bu nedenle CPU'nun pilinden bağımsızdırlar.
CPU modülü kullanıcıya pili takılı olarak sunulur ancak boşalmasını ya da kısa devre olmasını
önlemek için bağlantısı takılmamış durumdadır. CPU'nun ilk kullanımından önce pili bağlayın.
Q 0 0 J, Q 0 0 v e Q 0 1 C P U ' n u n p i l l e r i , C P U
modüllerinin ön yüzlerindeki üst kapağın
arkasındadır.
Pil
Konnektör
BAT.
RESET
L.CLR
Diğer tüm PLC CPU modüllerinde pil alt kısımda bulunur.
CPU modülünün ön tarafı
CPU
CPU modülünün alt tarafı
Pil Q6BAT
Konnektör
Kapak
Pili takmak için CPU modülü pil yuvası kapağını açın. Pilin düzgün şekilde yerleştirilmiş olduğunu
kontrol edin. Pil bağlantısını, yuvadaki bağlantı noktasına takın. Q02(H), Q06H, Q12(P)H ve
Q25(P)HCPU CPU modüllerinde, bağlantının pil yuvasında ilgili bağlantı noktasına takılmış
olduğundan emin olun.
3 – 15
Dijital Giriş Çıkış Modülleri
3.5
MELSEC System Q
Giriş ve çıkış modülleri PLC CPU modülünü kontrol edilecek sürece bağlar. Dijital girişler bağlı
anahtarlardan, butonlardan veya sensörlerden kontrol sinyallerinin sisteme girişini sağlar. Bu
girişler “1" (güç sinyali açık) veya “0" (güç sinyali yok) konumlarına sahiptir. Dijital çıkış modülleri
harici aktüatörleri "1" ya da "0" konumuna getirirler.
sinyalleri farklı bir dizi cihazdan gelebilir. Ör.
쎲 Yaylı butonlar.
쎲 Döner anahtarlar.
쎲 Kilitli anahtarlar.
쎲 Sınırlama anahtarları.
쎲 Seviye sensörleri.
쎲 Debi sensörleri.
쎲 Fotoelektrik dedektörler.
쎲 Yaklaşım anahtarları (endüktif ya da kapasitif ).
Yaklaşım anahtarlarında genellikle transistör çıkışlar bulunur. Bu transistör çıkışlar NPN (kanal)
ya da PNP (kaynak) yapıdadır.
sinyalleri, örneğin, aşağıdakileri kontrol etmek için kullanılabilir:
쎲 Röleler ve kontaktörler
쎲 Sinyal lambaları
쎲 Selenoidler
쎲 Diğer cihazların girişleri ör. inverterler.
Diğital G/Ç modül tipleri
Giriş/Çıkış sayısı
Tip
8
16
32
64
120 V AC
쑗
쎲
쑗
쑗
240 V AC
쎲
쑗
쑗
쑗
48 V AC/DC
쑗
쎲
쑗
쑗
24 V DC
쑗
쎲
쎲
쎲
24 V DC (Yüksek hızlı)
쎲
쑗
쑗
쑗
5 V DC/12 V DC
쑗
쎲
쎲
쎲
Röle
쎲
쎲
쑗
쑗
Ayrı röle
쎲
쑗
쑗
쑗
Triyak çıkışı
쑗
쎲
쑗
쑗
Transistör çıkışı (kanal)
쎲
쎲
쎲
쎲
Transistör çıkışı (kaynak)
쑗
쎲
쎲
쑗
쎲
쑗
쎲
쑗
Giriş modülleri
Çıkış modülleri
Birleşik giriş/çıkış modülleri
쎲 = Modül mevcut
쑗 = Modül mevcut değil
3 – 16
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.5.1
Dijital Giriş Modülleri
Giriş modülleri çeşitli giriş gerilimleri için sunulmaktadır:
MELSEC System Q giriş modülü
Giriş
Sayısı
QX80
01234567
89ABCDEF
1
2
8
16
32
64
5 – 12 V DC
QX70
QX71
QX72
24 V DC
QX40
QX80
QX41
QX81
QX42
QX82
Giriş gerilimi
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
NC
COM
24VDC
4mA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
24 V DC (Kesme modülü)
QI60
48 V AC/DC
QX50
100 – 120 V AC
100 – 240 V AC
QX10
QX28
8 ya da 16 bağlantı noktası olan modüllerde çıkarılabilir vidalı terminal blokları bulunur. 32 ve
64 bağlantı noktası olan modüller bir fişle bağlanır.
PLC girişleri için genel olarak dikkat edilecekler
Tüm girişler optokoplerler ile izole edilmiştir. Bu, PLC'deki hassas CPU devrelerinin harici
ekipmanlardan endüklenecek elektrik gürültü darbelerinden etkilenmesini önler.
Diğer bir genel sorun elektromekanik anahtarların ürettiği kontak sekmeleridir. PLC'yi bu parazitik
etkilerden korumak için, sinyal ancak belirli bir süre boyunca filtre çarpanını geçer ve kararlı kalırsa,
ilgili giriş "1" konumuna geçecek şekilde tüm girişler filtrelenmektedir.
NOT
Standart giriş modüllerinin filtre çarpanı ön değer olarak 10 ms'ye ayarlanmıştır ancak her bir giriş
ayrı olarak CPU'nun parametre ayarlarından 1 ms - 70 ms arası bir değere ayarlanabilir (Bkz., her bir
modülün özellikleri).
Programın işleyişini doğrudan etkileyeceğinden programlama yaparken bu filtre yanıt süresi
hesaba katılmalıdır. Giriş filtre çarpanı düşürülerek daha yüksek hızlı giriş işlevi hedefleniyorsa, bu
girişleri dijital sinyalleşme için kullanırken çok dikkat edilmelidir. Kablolar ekranlanmalı ve diğer
elektirik gürültü kaynaklarından ayrı olarak döşenmelidir! Eğer sistemde çok yüksek hızlı işletim
gerekliyse kesme modülü QI60 gibi özel modüller sisteme dahil edilmelidir.
PLC'nin giriş durumunu değiştirmesi için girişinden geçen akım bir minimum değerin üzerinde
olmalıdır. Bu minimum akım değeri çoğu durumda 3 mA olup kullanılan giriş modülü tipine göre
değişmektedir. Bu değerden daha azı, girişe bağlanan sensör "1" değerini aldığında bile girişin "1"
olmamasına yol açacaktır. Giriş akımı, giriş direnci ile sınırlanmaktadır. Giriş gerilimi nominal
gerilimden daha yüksek olursa, giriş akımı da aynı şekilde yükselecektir. Girişler 7 mA e kadarsinyale
izin vermektedir. Bu değerden daha yüksek bir değer girişin hasar görmesine yol açabilir.
Her bir program çevriminin başlangıcında PLC CPU girişlerin sinyal durumlarını sorgular ve girişleri
kaydeder. CPU programı çalıştırırken girişlerin kayıtlı durumlarına erişir. Kayıtlı durumlar bir sonraki
program çevrimi çalıştırılmadan yeniden güncellenir.
3 – 17
MELSEC System Q
MELSEC System Q ailesinde negatif ortak ya da pozitif ortak bağlantılara uygun DC gerilim giriş
modülleri mevcuttur. QX71 gibi bazı modüllerde iki bağlantı yönteminden istediğinizi seçmeniz de
mümkündür.
Negatif ortak bağlantı
Harici güç kaynağının pozitif kutbu, negatif ortak giriş modülüne bağlı sensör üzerinden PLC
girişine bağlanır. Güç kaynağının negatif kutbu ise bu gruptaki tüm girişlerin ortak terminaline
bağlanır. Sensör aktif olduğunda giriş sinyal akımı, girişe akar.
Giriş modülü
I
Giriş
I
Giriş
24 V DC
Pozitif ortak bağlantı
Harici güç kaynağının negatif kutbu, pozitif ortak giriş modülüne bağlı sensör üzerinden PLC
girişine bağlanır. Güç kaynağının pozitif kutbu ise bu gruptaki tüm girişlerin ortak terminaline
bağlanır. Sensör aktif olduğunda giriş sinyal akımı, girişten sensöre doğru akar.
Giriş modülü
24 V DC
I
Giriş
I
3 – 18
Giriş
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Yaklaşım Sensörleri ve and Optik Sensörler
Yaklaşım sensörleri yakınlarında bir nesne bulunduğunda PLC'ye bir sinyal gönderirler. Nesnenin
sensöre dokunması gerekli değildir. Bu avantajlı özellikleri birçok uygulamanın gerçekleşmesine
olanak sağlar. İki tip yaklaşım sensörü vardır; endüktif ve kapasitif.
Ayrıca endüstriyel uygulamalarda karşılaşılabilecek birçok çeşit optik sensör bulunur.
Optik ve yaklaşım sensörlerden çoğu yarı iletken çıkışlara sahiptir ve bunlar iki tipte olabilir:
쎲 PNP (kaynak)
쎲 NPN (kanal)
Bu sensörlerin besleme gerilimi iki durumda da 24 V DC şeklindedir.
Örnek negatif ortak giriş modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QX80
Giriş noktası sayısı
16
Yalıtım metodu
Optokopler
Nominal giriş gerilimi
24 V DC (%+20/-15, dalgalılık oranı: %5 dahilinde)
Nominal giriş akımı
Yaklaşık 4 mA
Giriş azalması
%100 (Tüm girişler aynı anda "1" konumuna getirilebilir.)
Ani boşalma akımı
1 ms için Maks. 200 mA (얀 132 V AC)
"1" konumu için gerilim/akım
19 V DC veya daha yüksek/ 3 mA veya daha yüksek
11 V DC veya daha alçak/ 1,7 mA veya daha alçak
Giriş direnci
Approx. 5,6 k⏲
Yanıt süresi
"0" 씮 "1"
"1" 씮 "0"
1, 5, 10, 20, 70 ms (CPU parametre değeri, ilk değer: 10 ms)*
Dielektrik karşı koyma gerilimi
560 V AC rms/3 çevrim (yükseklik: 2000 m)
Yalıtım direnci
10 M⏲ veya daha yüksek (yalıtım direnci test aleti ile)
Gürültü koruma
500 V tepeden tepeye gürültü gerilimine sahip gürültü simülatörü ile, 1애s
gürültü genişliği ve 25 - 60 Hz gürültü frekansı
Giriş gruplama
16 girişli 1 grup (ortak terminal: terminal 18)
Çalışma göstergesi
Her bir giriş için 1 LED
Harici bağlantılar
18-noktalı terminal bloğu (M3 x 6 vida)
Uygulanabilir kablo boyutu
0,3 to 0,75 mm2, damar: 2,8 mm maks. dış çap
Dahili akım tüketimi
(5 V DC)
50 mA (tüm girişler "1" konumunda)
Ağırlık
0,16 kg
İlk geçici gürültü IEC61000-4-4: 1kV
*
"0"'dan "1"e "1"den "0"a yanıt süreleri ayrı ayrı ayarlanamaz.
3 – 19
MELSEC System Q
Görünüm
Devre Şeması
Terminal
Sinyal
1
X00
2
X01
3
X02
4
X03
5
X04
6
X05
7
X06
8
X07
QX80
01234567
89ABCDEF
1
0
Opto-coupler
Opto-coupler
LED
LED
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
NC
COM
24VDC
4mA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Internal circuit
circuit
16
+
–
18
24 V DC
Input module
Input
module
9
X08
10
X09
11
X0A
12
X0B
13
X0C
14
X0D
15
X0E
16
X0F
17
Boşta
18
COM
Negatif ortak giriş modülünün çalışması
QX80 için yukarıdaki devre şemasında gösterildiği şekilde, tuş kapalı konuma geldiğinde akımın
akış yönü aşağıdaki şekide olacaktır:
쎲 Harici güç kaynağının +24 Volt terminalinden, tuşu geçecek ve giriş modülünün 1. terminaline
doğru akacaktır.
쎲 Terminal 1 harici güç kaynağının negatif kutbuna (terminal 18) bir direnç ve optokoplerin LED'i
üzerinden bağlıdır. Bu nedenle akım LED üzerinden geçer.
쎲 Akım LED üzerinden aktığında, LED ışık yayacak ve bu da Foto Transistörü "1" konumuna
getirecektir.
쎲 Optokuplerin işlevi hassas PLC lojik işlemci devresini, saha tarafındaki 24 Volt giriş devresinden
izole etmektir. Bu aynı zamanda girişten gelecek gürültüye karşı korunma sağlar.
쎲 Foto transistörün "1" konumuna gelmesi, giriş işlem durum görüntüsüne ilgili sinyalin
gitmesine yol açar ve X0 girişi "1" konumunda olarak kaydedilir. Bu durumda giriş modülünün
ön tarafındaki LED, yanarak sinyal durumunu gösterir.
3 – 20
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Örnek pozitif ortak giriş modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QX40
16
Yalıtım metodu
Optokopler
24 V DC (%+20/-15, dalgalılık oranı: %5 dahilinde)
Yaklaşık 4 mA
Giriş azalması
%100 (Tüm girişler aynı anda "1" konumuna getirilebilir.)
1 ms için Maks. 200 mA (왁 132 V AC)
19 V DC veya daha yüksek/ 3 mA veya daha yüksek
11 V DC veya daha alçak/ 1,7 mA veya daha alçak
Giriş direnci
Approx. 5,6 k⏲
"0" 씮 "1"
Yanıt süresi
1, 5, 10, 20, 70 ms (CPU parametre değeri, ilk değer: 10 ms)*
"1" 씮 "0"
Yalıtım direnci
Gürültü koruma
*
Giriş gruplama
(5 V DC)
50 mA (tüm girişler "1" konumunda)
Ağırlık
0,16 kg
"0"'dan "1"e "1"den "0"a yanıt süreleri ayrı ayrı ayarlanamaz.
Görünüm
Devre Şeması
Terminal
Sinyal
1
X00
2
X01
3
X02
4
X03
5
X04
6
X05
7
X06
8
X07
9
X08
QX40
01234567
89ABCDEF
1
0
Opto-coupler
Opto-coupler
LED
LED
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
- +
COM
NC
24VDC
4mA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Internal
Internal circuit
circuit
16
–
+
24 V DC
17
Input module
Input
module
10
X09
11
X0A
12
X0B
13
X0C
14
X0D
15
X0E
16
X0F
17
COM
18
Boşta
3 – 21
MELSEC System Q
Pozitif ortak giriş modülünün çalışması
Yukarıdaki devre şemasında gösterildiği şekilde, terminal 1'e bağlı tuş kapalı konuma geldiğinde
akımın akış yönü aşağıdaki şekide olacaktır:
쎲 Harici güç kaynağının +24 Volt terminalinden, Ortak terminale (terminal 17) doğru akacaktır.
쎲 Sonra optokoplerin LED'i üzerinden ve giriş direnç devresi üzerinden giriş modülündeki Terminal 1'e (giriş X0 için) gelecektir.
쎲 Akım LED üzerinden aktığında, LED ışık yayacak ve bu da Foto Transistörü "1" konumuna
getirecektir.
쎲 Foto transistörün "1" konumuna gelmesi, giriş işlem durum görüntüsüne ilgili sinyalin
gitmesine yol açar ve X0 girişi "1" konumunda olarak kaydedilir. Bu durumda giriş modülünün
ön tarafındaki ilgili LED yanarak sinyal durumunu gösterir.
쎲 Daha sonra akım, tuş üzerinden harici güç kaynağının negatif kutbuna gelerek devreyi
tamamlar.
Örnek AC giriş modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QX10
16
Yalıtım metodu
Optokopler
100 ila 120 V AC (%+10/-15) 50/60 Hz (앐3Hz) (distorsiyon katsayısı %5 dahilinde)
yaklaşık 8 mA 왁 100 V AC, 60 Hz; yaklaşık 7 mA 왁 100 V AC, 50 Hz
Giriş azalması
aşağıdaki azalma grafiğine bkz.
1 ms için Maks. 200 mA (왁 132 V AC)
80 V AC veya daha yüksek/ 5 mA veya daha yüksek (50 Hz, 60 Hz)
30 V DC veya daha alçak/1 mA veya daha alçak (50 Hz, 60 Hz)
Giriş direnci
yaklaşık 15 k⏲ 왁 60 Hz, yaklaşık 18 k⏲ 왁 50 Hz
"0" 씮 "1"
15 ms veya daha az (100 V AC, 50 Hz, 60 Hz)
"1" 씮 "0"
20 ms veya daha az (100 V AC, 50 Hz, 60 Hz)
Yanıt süresi
Yalıtım direnci
Gürültü koruma
Giriş gruplama
3 – 22
(5 V DC)
50 mA
Ağırlık
0,17 kg
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Görünüm
Devre Şeması
Terminal
Sinyal
1
X00
2
X01
3
X02
4
X03
5
X04
6
X05
7
X06
8
X07
QX10
01234567
89ABCDEF
0
1
Opto-coupler
Opto-coupler
LED
LED
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
COM
NC
"1" konumu oranı
100VDC
8mA60Hz
7mA50Hz
%
100
90
80
70
60
50
40
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Internalcircuit
circuit
Internal
16
17
100 - 120 V AC
120 V AC
Input module
Input
module
9
X08
10
X09
11
X0A
12
X0B
13
X0C
14
X0D
15
X0E
16
X0F
17
COM
18
Boşta
QX10 modülü için aynı anda "1" konumuna
g e t i r i l e b i l e c e k gi r i ş l e r i n s a y ı s ı , o r t a m
sıcaklığına bağlıdır.
132 V AC
0
10 20 30 40
Ortam sıcaklığı [쎶C]
50 55
AC Giriş modül tiplerinde, girişlerde PLC için kullanılan aynı kaynak gerilimi kullanılması
önerilmektedir (ör. 100 - 120 V AC). Bu girişlere yanlış gerilimin bağlanması olasılığını en aza indirir.
3 – 23
3.5.2
MELSEC System Q
Dijital Çıkış Modülleri
MELSEC System Q'nun çıkış modülleri birçok kontrol görevine uyarlanabilecek farklı anahtarlama
elemanları sağlar.
Çıkış modülü
Çıkış
sayısı
Çıkış
tipi
01234567
89ABCDEF
L
L
2
3
4
L
L
5
6
L
L
7
8
L
L
9
A
L
L
B
C
L
L
D
E
L
L
16
QY18A
QY10
32
64
1
L
L
8
Nominal çıkış
gerilimi
QY10
F
COM
NC
24VDC
240VAC
2A
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Röle
24 V DC/240 V AC
Triyak
100 – 240 V AC
Transistör
QY22
5/12 V DC
QY70
QY71
12/24 V DC
QY40P
QY50
QY80
QY41P
QY81P
5 – 24 V DC
QY42P
QY68A
8 ya da 16 bağlantı noktası olan modüllerde çıkarılabilir vidalı terminal blokları bulunur. 32 ve 64
bağlantı noktası olan modüller bir fişle bağlanır.
Çıkış Tipleri
MELSEC System Q dijital çıkış modülleri dört yapıda sunulmaktadır.
쎲 Röle
쎲 Triyak
쎲 Transistör (Kaynak Tipi)
쎲 Transistör (Kanal Tipi)
Tip
Avantajlar
쎲 Farklı gerilimler için tek modül kullanılabilir
Röle
쎲 Gerilimsiz çalışma mümkündür
쎲 Yüksek akım anahtarlama yeteneği
쎲 Yüksek güvenilirlik
Triyak
쎲 Daha hızlı anahtarlama
쎲 Yüksek randımanlı anahtarlama uygulamalarına
uygun
Dezavantajlar
쎲 Yavaşlık (maks. 1 Hz)
쎲 Sınırlı güvenilirlik (elektromekanik)
쎲 Kontak yanması
쎲 Gürültü (elektriksel)
쎲 Yalnızca AC çalışma
쎲 0,6 A /nokta akım limiti
쎲 AC 50 Hz'de "1"/"0" için 10 ms gerekliliği
쎲 Çok yüksek güvenilirlik
Transistör
3 – 24
쎲 Çok hızlı anahtarlama
쎲 Yalnızca düşük DC gerilimli çalışma
쎲 Yüksek randımanlı anahtarlama uygulamalarına
son derece uygun
쎲 0,1 A /nokta akım limiti
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Röle Çıkış Modülleri
Dahili ve harici devreler arasındaki elektriksel izolasyon çıkış rölelerinin bobin ve kontakları
üzerinden gerçekleşir.
Modüller, gruplanmış ortak izole terminalli çoklu çıkış modülleri ya da her biri ayrı izole edilmiş
"üzerlerinde gerilim olmayan" çıkış modülleri (QY18A) şeklinde bulunmaktadır.
Diğer tipteki çıkış modüllerine benzer şekilde çıkış kontaklarının çalışması dahili CPU programı
üzerinden yürütülür. Program sonunda PLC çıkışları, kalıcı çıkış belleğindeki bilgiyle yenileyecek
(güncelleyecek) ve LED yanarak çıkış kontakları kapalı konuma geçecektir. Rölenin çalışma yanıt
süresi yaklaşık 10 ms kadardır.
Örnek röle çıkış modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QY10
Çıkış noktası sayısı
16
Yalıtım metodu
Röle
Nominal anahtarlama gerilimi/akımı
Her bir çıkış için 24 V DC, 2 A (direnç yükte)
Her bir çıkış için 240 V AC, 2 A (cosj = 1) ; her bir grup için maks. 8 A
Minimum anahtarlama yükü
5 V DC, 1 mA
Maksimum anahtarlama gerilimi
125 V DC/264 V AC
Yanıt süresi
"0" 씮 "1"
10 ms veya daha az
"1" 씮 "0"
12 ms veya daha az
Mekanik
20 milyon kere veya daha çok
100.000 kere veya daha çok 왁 nominal anahtarlama gerilimi/akımı yükünde
Ömür
100.000 kere veya daha çok 왁 200 V AC, 1,5 A; 240 V AC 1 A (cos j = 0.7)
300.000 kere veya daha çok 왁 200 V AC, 0,4 A; 240 V AC 0,3 A (cos j = 0,7)
Elektriksel
100.000 kere veya daha çok 왁 200 V AC, 1,5 A; 240 V AC 1 A (cos j = 0.35)
300.000 kere veya daha çok 왁 200 V AC, 0,4 A; 240 V AC 0,3 A (cos j = 0.35)
100.000 kere veya daha çok 왁 24 V DC 1 A; 100 V DC 0,1 A (L/R = 0,7 ms)
300.000 kere veya daha çok 왁 24 V DC 0,3 A; 100 V DC 0,03 A (L/R = 0,7ms)
Maksimum anahtarlama hızı
3600 kere/saat
Kaçak akım bastırıcı
—
Sigorta
—
Yalıtım direnci
Gürültü koruma
Çıkış gruplama
16 çıkışlı 1 grup (Ortak terminal: terminal 17)
Her bir çıkış için 1 LED
Dahili akım tüketimi(5 V DC)
430 mA
Ağırlık
0,22 kg
3 – 25
MELSEC System Q
Görünüm
Devre Şeması
Terminal
Sinyal
1
Y00
2
Y01
3
Y02
4
Y03
5
Y04
6
Y05
7
Y06
8
Y07
QY10
01234567
89ABCDEF
0
LED
LED
L 1
2
L
L 3
4
L
L 5
6
L
L 7
8
L
L 9
A
L
L B
C
L
L D
E
L
L
F
COM
NC
24VDC
240VAC
2A
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1
Internal
circuit
Circuit
L
16
Outputmodule
module
Output
17
230 V AC
9
Y08
10
Y09
11
Y0A
12
Y0B
13
Y0C
14
Y0D
15
Y0E
16
Y0F
17
COM
18
Boşta
Triyak Çıkış modülleri
Dijital çıkış modülleri 100 - 240 V AC arası gerilimlerde anahtarlama yapabilirler. Diğer çıkış
yapılarında olduğu gibi fiziksel çıkışlar optokoplerler ile izole edilmiştir. "1" konumuna geçmek için 1
ms ve yeniden "0" konumuna geçmek için 10 ms yanıt süreleri ile triyaklar rölelerden belirgin şekilde
daha hızlıdır.
Triyak çıkışının yükü 0,6 A ile sınırlı olduğu için sistemin yapılandırılması sırasında çıkış devresini aşırı
yüklememeye dikkat edilmelidir.
Triyak çıkış devrelerinde kaçak akımın röle devrelerine göre daha yüksek olması nedeniyle, bu
akımın indikatör ışıklarını yakmak ve bazı minyatür röleleri düzgün çalıştırmak için yeterli olup
olmadığına dikkat edilmelidir. Gerçekte PLC'lerle kontrol edilen kabinetlerle çalışırken yaşanan
elektrik çarpmalarının en sık karşılaşılan nedenlerinden biri de budur.
P
3 – 26
GÜVENLİK BİLGİLERİ:
Çıkışlar çok açık bir şekilde "0" konumunda olsa bile triyaklarla kontrol edilen çıkış devrelerinin
bulunduğu sistemlerin aktif olduğu ortamlarda çalışılırken özel önlemler alınmalıdır!
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Örnek triyak çıkış modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QY22
16
Yalıtım metodu
Optokopler
Nominal anahtarlama gerilim/akımı
100–240 V AC (%+20/-15), her bir çıkış için 0,6 A, her bir modül için 4,8 A
Minimum anahtarlama yükü
24 V AC, 100 mA; 100 V AC, 25 mA, 240 V AC, 25 mA
Maksimum ani boşalma akımı
20 A
"0" konumda kaçak akım
3 mA veya daha az왁 120 V AC, 60 Hz
1,5 mA veya daha az 왁 240 V AC, 60 Hz
"1" konumda maksimum gerilim
düşüşü
1,5 V
Yanıt süresi
"0" 씮 "1"
0,5 x periyot + maks. 1 ms
"1" 씮 "0"
0,5 x periyot + maks. 1 ms
Kaçak akım giderici
CR sönümleyici
Sigorta
—
Yalıtım direnci
Gürültü koruma
Çıkış gruplama
(5 V DC)
250 mA (Tüm çıkışlar "1" konumundayken)
Ağırlık
0,40 kg
Görünüm
Devre Şeması
Terminal
Sinyal
1
Y00
2
Y01
3
Y02
4
Y03
5
Y04
6
Y05
7
Y06
8
Y07
QY22
1 2 3 4 5 6 7
89ABCDEF
0
2
L
L 3
4
L
L 5
6
L
L 7
8
L
L 9
A
L
L B
C
L
L D
E
L
L
F
COM
100VAC
240VAC
0.6A
1
LED
LED
L 1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Internal
Internal
circuit
Circuit
L
16
Y08
Y09
11
Y0A
12
Y0B
~
13
Y0C
100 – 240 V AC
14
Y0D
15
Y0E
17
Output
module
Output
module
9
10
16
Y0F
17
COM
18
Boşta
3 – 27
MELSEC System Q
Transistör Çıkış Modülleri
Diğer çıkış yapılarında olduğu gibi transistör çıkış modüllerinin fiziksel çıkışları optokoplerler ile
izole edilmiştir.
Transistörün iki yöndeki yanıt süresi 24 V DC, 200 mA altında yalnızca 1 ms'dir. Her bir çıkışın akım
kapasiteleri ilgili donanım kılavuzlarında belirtilmiştir.
MELSEC System Q transistör çıkış modülleri kanal ve kaynak yapısında bulunabilmektedir.
Örnek kaynak transistör çıkış modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QY80
16
Yalıtım metodu
Optokopler
Nominal anahtarlama gerilimi
12 to 24 V DC (%+20/-15)
Anahtarlama gerilim aralığı
10,2 ila 28,8 V DC
Maksimum yük akımı
her bir çıkış için 0,5 A , her bir grup için 4 A
4 A, 10 ms için
0, mA veya daha az
düşüşü
0,2 V DC 왁 0,5 A (TİPİK), maksimum 0,3 V 왁 0,5 A
Yanıt süresi
"0" 씮 "1"
1 ms veya daha az
"1" 씮 "0"
1 ms veya daha az (nominal yük, direnç yük)
Zener diyod
Sigorta
6,7 A (değiştirilemez)
Sigorta atma göstergesi
LED sigortanın attığını gösterir ve PLC CPU'suna bir sinyal gönderilir
Harici güç kaynağı
Gerilim
12 ila 24 V DC (%+20/%-15, dalgalılık oranı: %5 dahilinde)
Akım
20 mA (24 V DC'de ve tüm çıkışlar "1" konumundayken)
Yalıtım direnci
Gürültü koruma
Çıkış gruplama
(5 V DC)
Ağırlık
0,17 kg
3 – 28
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Görünüm
Devre Şeması
Terminal
Sinyal
1
Y00
2
Y01
3
Y02
4
Y03
5
Y04
6
Y05
7
Y06
8
Y07
QY80
01234567
89ABCDEF
FUSE
0
LED
LED
L 1
2
L
L 3
4
L
L 5
6
L
L 7
8
L
L 9
A
L
L B
C
L
L D
E
L
L
F
COM
12VDC
24VDC
0,5A
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Internal
circuit
Circuit
L
1
16
17
+
–
18
12 – 24 V DC
9
Y08
10
Y09
11
Y0A
12
Y0B
13
Y0C
14
Y0D
15
Y0E
16
Y0F
17
COM
18
0V
3 – 29
MELSEC System Q
Örnek kanal transistör çıkış modülü
Ürün
Özellikler
Modül tipi
QY40P
16
Yalıtım metodu
Optokopler
Nominal anahtarlama gerilimi
12 to 24 V DC (%+20/-15)
Anahtarlama gerilim aralığı
10,2 ila 28,8 V DC
Maksimum yük akımı
her bir çıkış için 0,1 A , her bir grup için 1,6 A
0,7 A, 10 ms için
0,1 mA veya daha az
düşüşü
0,1 V DC 왁 0,1 A (TİPİK), maksimum 0,2 V 왁 0,1 A
Yanıt süresi
"0" 씮 "1"
1 ms veya daha az
"1" 씮 "0"
1 ms veya daha az (nominal yük, direnç yük)
Zener diyod
Sigorta
—
Harici güç kaynağı
Gerilim
12 ila 24 V DC (%+20/%-15, dalgalılık oranı: %5 dahilinde)
Akım
10 mA (24 V DC'de ve tüm çıkışlar "1" konumundayken)
Yalıtım direnci
Gürültü koruma
Çıkış gruplama
(5 V DC)
Ağırlık
0,16 kg
Görünüm
Devre Şeması
QY40P
1 2 3 4 5 6 7
8 9 A B C D E F
0
L
1
LED
LED
2
L
L 3
4
L
L 5
6
L
L 7
8
L
L 9
A
L
L B
C
L
L D
E
L
F
L
- +
COM
12VDC
24VDC
0.1A
3 – 30
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Internal
circuit
Circuit
L 1
16
17
Output module
Output
module
18
12/24 V DC
Terminal
Sinyal
1
Y00
2
Y01
3
Y02
4
Y03
5
Y04
6
Y05
7
Y06
8
Y07
9
Y08
10
Y09
11
Y0A
12
Y0B
13
Y0C
14
Y0D
15
Y0E
16
Y0F
17
12/24 V DC
18
COM
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Özel Fonksiyon Modülleri
3.6
3.6.1
Analog Modüller
Süreçleri otomatik hale getirirken, sıcaklık, basınç ve doldurma seviyeleri gibi analog değerleri
okumak veya kontrol etmeğe ihtiyaç duyarsınız. Ek analog modüller bu nedenle analog sinyallerin
girilmesi ve çıkış olarak verilmesi için gereklidir.
Temel olarak, iki farklı türde analog modül vardır:
쎲 Analog giriş modülleri ve
쎲 Analog çıkış modülleri.
Analog giriş modülleri akım, gerilim ve sıcaklık değerlerini alabilir. Analog çıkış modülleri akım veya
gerilim sinyallerini modülün çıkışlarına gönderir.
Analog modüller için seçme kriterleri
MELSEC System Q ailesi çok sayıda analog modül sunmaktadır. Bu nedenle belli bir otomasyon
görevinin yerine getirilmesi için bir seçimde bulunmak gereklidir. Bu kararla ilgili ana kriterler:
쎲 Çözünürlük
„Çözünürlük“, hangi en küçük fiziksel değerin bir analog modül tarafından algılanabileceğini
veya verilebileceğini gösterir.
Analog giriş modüllerinde çözünürlükten anlaşılan, gerilimde, akımda veya sıcaklıkta
gerçekleşen ve djital çıkış değerinin „1“ kadar arttırılmasına veya azaltılmasına neden olan
değişikliktir.
Analog çıkış modüllerinde çözünürlük, gerilimde, akımda veya sıcaklıkta gerçekleşen ve dijital
giriş değerinin „1“ kadar arttırılmasına veya azaltılmasına neden olan değişikliği tanımlar.
Çözünürlük analog modüllerin dahili yapısında öngörülmüştür ve dijital değerin kaydedilmesi
için ne kadar Bit’e ihtiyaç duyulduğuna bağlıdır. Örneğin, 10 V değerinde bir gerilim bir 12-Bit
A/D dönüştürücü tarafından algılandığında, bu gerilim 4096 adıma bölünür (212 = 4096, Bkz. Alt
Bölüm 4.3
쎲 Analog giriş/çıkış sayısı
Bir analog modülün giriş veya çıkışları, kanallar olarak da adlandırılır. Ihtiyaç duyulan kanalların
sayısına uygun olarak, örneğin 2, 4 veya 8 kanallı analog giriş modülleri seçilebilir.
Analog giriş modülleri
Analog giriş modülleri ölçülmüş bir analog değeri (örneğin 10 V ), PLC tarafından işlenebilen dijital
bir değere (örneğin 4000) dönüştürürler. Bu işlem, analog/dijital dönüşümü olarak veya kısaca A/D
dönüşümü olarak adlandırılır.
Sıcaklıklar, MELSEC System Q ailesinin analog modülleri tarafından doğrudan algılanabilirken
örneğin basınçlar, debiler gibi diğer fiziksel sinyallerin, PLC tarafından işlenmeden önce akım ve
gerilim değerlerine dönüştürülmeleri gerekmektedir. Bu dönüşüm, çıkışlarında standart sinyalleri
sunan ölçüm alıcıları tarafından üstlenilir (örneğin 0 ila 10 V veya 4 ila 20 mA.) Bir akımın ölçümü,
ölçüm değerinin hatların uzunluğu veya geçiş dirençleri tarafından etkilenmemesi avantajına
sahiptir.
3 – 31
MELSEC System Q
MELSEC System Q analog giriş modülleri, yüksek çözünürlüğü (0,333
mV/1,33 μA), yüksek dönüştürme hızı ile (80 μs, her bir kanal için) bir araya
getirir.
Q64AD
RUN
ERROR
Tüm modüllerde çıkarılabilir vidalı terminal blokları bulunur.
V+
C
VH
1
I+
SLD
V+
C
VH
2
I+
SLD
V+
C
VH
3
I+
SLD
V+
C VH
4
I+
SLD
A.G.
(FG)
A/D
0~±10V
0~20mA
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Analog giriş aralığı
Seçilebilir giriş
aralıkları
Gerilim
Giriş
kanalları
Modül
-10 ila +10 V
1 ila 5 V
0 ila 5 V
0 ila 10 V
-10 ila +10 V
8
Q68ADV
Akım
0 ila 20 mA
0 ila 20 mA
4 ila 20 mA
8
Q68ADI
Gerilim ya da akım
(her bir kanal için seçilebilir)
-10 ila +10 V
0 ila 20 mA
68ADV ve
Q68ADI'dekiler gibi
4
Q64AD
Analog giriş
Sıcaklıkların ölçülmesi için gianalog riş modülleri
Sıcaklığın tespiti iki farklı teknolojideki sensörlerle gerçekleştirilebilir: Pt100 direnç termometreleri
ve termik elemanlar.
쎲 Pt100 direnç termometreleri
Bu türden sıcaklık ölçümünde,sıcaklık yükseldiğinde büyüyen bir platin elemanın direnci
ölçülür. 0 C°’de platin elemanın direnci: 100 Ohm (Pt100 adı buradan gelmektedir.) Direnç
sensörleri üç iletken yöntemine göre bağlanır. Böylece bağlantı hatlarının direnci ölçüm
sonucunu etkilemez.
Pt100 direnç termometrelerinin ölçüm aralığı -200 C° ila 600 C° arasındadır, ancak kullanılan
sıcaklık tespit modülüne de bağlıdır.
Direnç termometrelerinde kullanılan bir diğer metalse nikeldir (Ni100). Bu tip için ölçüm aralığı
daha küçüktür (-60 °C – 180 °C ).
쎲 Termik elemanlar
Bu sıcaklık ölçüm yönteminde, farklı metallerin kullanılması durumunda sıcaklık vasıtası ile bir
gerilimin oluşması durumundan yararlanılır. Yani sıcaklık ölçümü ile ilgili bu ilkenin temelinde
yatan bir gerilim ölçümüdür.
Çeşitli türden termik elemanlar mevcuttur. Aralarındaki fark, termik gerilimde ve tespit
edilebilir sıcaklık aralıklarında yatmaktadır. Malzeme kombinasyonu standarttır ve bir tip adı ile
belirtilir. Yaygın olarak kullanılan termik elemanlar J ve K tipleridir. K tipi termik elemanlar bir
NiCr-Ni malzeme kombinasyonundan oluşur. J tipi termik elemanların üretimi için demir (F), bir
Bakır/Nikel alaşımı (CuNi) ile kombine edilir. Termik elemanlar, yapıları ve tespit edebildikleri
sıcaklık aralıkları açısından farklıdır.
Termik elemanlarla -200 C° ile 1200 C° arasındaki sıcaklıklar ölçülebilir.
3 – 32
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
Önemli özellikler
쎲 Tek bir modül ile 4 ayrı noktanın sıcaklığı ölçülebilir.
쎲 Sıcaklık sensörünün bağlantısı her bir kanal için izlenerek kopukluk durumu
oluştuğunda saptanır.
Q64RD
RUN
ERR.
a1
CH1
A1
B1
b1
a2
CH2
A2
B2
b2
a3
CH3
A3
B3
b3
a3
CH4
A3
B3
b3
SLD
(FG)
Q64RD
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
쎲 Örnekleme işlemi/zamansal ortalama işlemi/sayısal ortalama işlemi
seçimleri
쎲 Ofset/kazanç ayarlarıyla hata kompanzasyonu
쎲 Limit değer aşımında alarm sinyali
쎲 Saha ile kontrol sistemi arasında optokopler kullanılarak gerilim izolasyonu
sağlanması standart bir özelliktir. Q64TDV-GH ve Q64RD-G için kanallar
arasında ek gerilim izolasyonu.
Sıcaklık sensörü
Sıcaklık tespit aralığı
Maks. Çözünürlük
Modül
Direnç termometresi
(Pt100, JPt100)
Pt100: -200 ila 850°C,
JPt 100: -180 ila 600°C
0,025 °C
Q64RD
Direnç termometresi
(Pt100, JPt100, Ni100)
Pt100: -200 ila 850°C,
JPt 100: -180 ila 600°C,
Ni100: -60 ila 180 °C
0,025 °C
Q64RD-G
B, R, S, N: 0,3°C;
K, E, J, T: 0,1°C
Termik eleman tipi K, E, J, T, B, R, S ve N
Kullanılan termik elemana
bağlı
B: 0,7°C; R, S: 0,8°C;
K, T: 0,3 °C; E,T: 0,2°C;
J: 0,1°C; N: 0,4 °C;
Gerilim: 4 mV
Q64TD
Q64TDV-GH
Analog çıkış modülleri.
Analog çıkış modülleri, PLC içindeki bir dijital değeri, bir akım veya gerilim sinyaline dönüştürür.
Sonra bununla harici cihazlar kontrol edilebilir (Dijital/Analog dönüşümü veya kısaca D/A
dönüşümü).
MELSEC System Q ailesinin analog modüllerinin analog çıkış sinyalleri, 0 ila 10 V veya 4 ila 20 mA
endüstri standardına uygundur.
Q62DA
RUN
0,333 mV/0.83 μA yüksek çözünürlük ve her bir çıkış kanalı için 80 μs'lik çok
yüksek dönüştürme hızı bu modüllerin birçok özelliğinden yalnızca iki
tanesidir. Saha ile kontrol sistemi arasında optokopler kullanılarak izolasyon
standart bir özelliktir.
ERROR
V+
C
COM
H
1
I+
V+
C
COM
H
2
I+
IN 24VDC
COM
(FG)
D/A
0~±10V
0~20mA
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Tüm modüllerde çıkarılabilir vidalı terminal blokları bulunur.
3 – 33
3.6.2
MELSEC System Q
Çıkış kanalları
Analog çıkış
Analog çıkış aralığı
Seçilebilir çıkış
aralıkları
Gerilim ya da akım
(her bir kanal için seçilebilir)
-10 ila +10 V
0 ila 20 mA
1 ila 5 V
-10 ila +10 V
0 ila 20 mA
4 ila 20 mA
Gerilim
-10 ila +10 V
-10 ila +10 V
Q68DAV
Akım
0 ila 20 mA
0 ila 20 mA
4 ila 20 mA
Q68DAI
2
4
Q62DA
Q64DA
8
PID Algoritmalı Sıcaklık Kontrol Modülleri
Bu modüller, PLC CPU'suna sıcaklık kontrol görevleri için herhangi bir yük getirmeden PID
algoritmalı sıcaklık kontrolüne olanak sağlar.
Önemli özellikler
쎲 Her bir modül için dört sıcaklık giriş kanalı ve dört PID kontrol
devresi
쎲 Hem Pt100 direnç termometreleri ile (Q64TCRT ve Q64TCRTBW) hem de
termik elemanlarla (Q64TCTT ve Q64TCTTBW) sıcaklık tespiti
Q64TCRT
ALM
RUN
ERR
L1
L2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
L3
L4
+
NC
A1
A2
B1
B2
b1
b2
A3
A4
B3
B4
b3
b4
3.6.3
쎲 64TCRTBW ve Q64TCTTBW modüllerinde herhangi bir kopukluk durumu
otomatik olarak saptanır.
쎲 Dört PID kontrol devresi için otomatik ayar fonksiyonu
쎲 Kontrol devresindeki aktüatörü sürmek için darbe katarı sağlayan
transistör çıkış
Hızlı Sayıcı Modülleri
QD62E, QD62 ve QD62D modülleri ile normal giriş modüllerine göre çok yüksek kalan frekanslardaki
sinyallerin girişi sağlanır.
Önemli özellikler
쎲 500 kHz'leri bulan sayma frekansı
쎲 Otomatik ileri geri taramalı döner kodlayıcı için giriş
QD62E
ØA
ØB
DEC.
FUNC.
CH1 CH2
FUSE
쎲 Harici dijital girişler üzerinden sayıcı fonksiyonu seçimi ve öndeğer olarak
atanabilmesi.
쎲 32 bit sayma aralığı (-2 147 483 648 ile +2 147 483 647 arası)
쎲 İleri, geri ya da dairesel sayıcı olarak kullanılabilme
쎲 Tüm modüllerde iki sayıcı girişi bulunur
쎲 Her bir sayıcı girişi için sayıcı değerine göre ayarlanan iki dijital çıkış.
Tüm modüller 40 pinli fişle bağlanır.
3 – 34
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.6.4
Pozisyonlama Modülleri
Hız ve pozisyonlama kontrolü için QD75P1, QD75P2 ve QD75P4 modülleri, adımlı motorlar veya
servo sürücülerle birlikte kullanılabilir.
Önemli özellikler
쎲 Lineer interpolasyon ile dör t eksene kadar (QD75P4), dairesel
interpolasyon ile iki eksene kadar (QD75P2 ve QD75P4) kontrol
QD75P2
RUN
쎲 600 pozisyonel veri setinin flash ROM üzerine kaydedilmesi
AX1
AX2
쎲 Hareket miktarı; darbe, μm, inç ya da derece cinsinden tanımlanabilir.
ERR.
AX1
AX2
쎲 Pozisyonel verinin yapılandırılması ve öndeğerlerinin belirlenmesi, PLC
programı ya da Microsoft Windows® uyumlu GX Configurator QP yazılımı
yardımıyla gerçekleştirilir.
3.6.5
Seri Haberleşme Modülleri
QJ71C24, QJ71C24-R2 ve QJ71C24-R4 modülleri harici cihazlarla standart seri arabirim üzerinden
haberleşmeyi sağlar.
Önemli özellikler
쎲 İki RS232C'li arabirim (QJ71C24-R2), bir RS422/485, bir RS232C'li arabirim
(QJ71C24) ya da iki RS422/485’li arabirim (QJ71C24-R4)
QJ71C24-R2
CH1
RUN
NEU.
SD
RD
ERR.
NEU.
SD
RD
쎲 115200 bit/s'leri bulan iletim hızı
CH2
쎲 PLC'ye bağlı PC'lerin, System Q CPU'nun tüm veri setine erişimini sağlar.
쎲 Yazıcı bağlama seçenekleri
CH1
쎲 Kayıt kalitesi, verimlilik ve istenildiğinde aktarılabilecek şekilde alarm
verisinin tutulmasını sağlayan entegre flash ROM.
쎲 Basit ASCII veri aktarımını destekler. Bir kullanıcı yapısı tanımlanabilir.
CH2
EXT POWER
QJ71C24-R2
쎲 S e r i h a b e r l e ş m e h a t t ı n d a n P LC p r o g r a m l a m a v e i z l e m e
desteklenmektedir.
3 – 35
3.6.6
MELSEC System Q
BASIC Programlanabilir Arabirim Modülleri
QD51S-R24 ve QD51 modülleri, Q CPU'dan bağımsız olarak kendilerine ait (BASIC dilinde yazılmış)
kendi programlarını çalıştırırlar. Böylelikle PLC CPU'ya ek bir yük getirmeden veriler işlenebilir ve
harici cihazlarla haberleşme sağlanabilir.
Önemli özellikler
쎲 İki RS232'li arabirim (QD51) ya da bir RS422/485, bir RS232'li arabirim
(QD51S-R24)
QD51
CH1
RUN
PRG
SD
RD
ERR.
P RUN
SD
RD
쎲 38400 bit/s'leri bulan iletim hızı
CH2
쎲 Q CPU'daki tüm cihazlara ve akıllı fonksiyon modüllerinin tampon
belleğine erişimi destekler.
CH1
RS-232
쎲 Seri haberleşme hattı üzerinden uzaktan ÇALIŞTIRMA/DURDURMA
CH2
RS-232
QD51
3 – 36
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.7
Network'ler ve Network Modülleri
3.7.1
Tüm Seviyelerde Network Haberleşmesi
Karmaşık ya da çok dallanmış uygulamalara ek olarak, uzak giriş ve çıkışların gerçeklenmesi ya da
proseslerin görselleştirilmesi için, PLC'ler, üretim kontrol bilgisayarları, operatör terminalleri ve
diğer cihazlar arasındaki haberleşme çok önemlidir.
Mitsubishi Electric üç seviyeli network yapısı üzerine kurulmuş en uygun çözümleri sunmaktadır:
쎲 Üretim seviyesi
쎲 Kontrol seviyesi
쎲 Kumanda seviyesi
Üretim seviyesi
PLC'ler, uzak girişler, çıkışlar, inverterler ve operatör terminalleri gibi kontrol cihazlarını birbirine
bağlayan saha network'ü, üretim alanındaki en alt seviyeyi oluşturur.
Daha önce kontrol cihazları, sensörler ve tahrik ekipmanlarına kablolarla noktadan noktaya
bağlanırken, saha network'ü çok sayıda sensör ve tahrik ekipmanı tek bir network kablosu ile
bağlayabilmekte ve bunun sonucunda kablo sayısı ile kablolama işlemi azalmaktadır. Kimlikleme
(ID) sistemi, barkod okuyucu, inverter ve gösterge gibi akıllı ekipmanlarla bağlı olduğunda, saha
network'ü, AÇIK/KAPALI verisine ek olarak çeşitli başka verilerin iletimi sayesinde network uçlarında
üretim datasının kontrolünü de sağlar. Ayrıca ekipman çalışma durumunun tek bir noktadan
kontrolü ile bakım verimliliği de artmış olur.
MELSEC System Q ailesinden bir PLC ile birleştiğinde kullanım kolaylığına ek olarak yüksek hız ve
yüksek performansın daha da artması sağlanır.
Kontrol seviyesi
PLC ve CNC gibi kontrol cihazlarını birbirine bağlayan kontrol network'ü, üretim alanında orta
seviyeyi oluşturur. Makine ve ekipmanların işlemleri ve hareketleri ile doğrudan ilişkili veriyi iletmek
için tasarlanmış kontrol network'ünün, mükemmel seviyede gerçek zamanlı işlem yeteneklerine
sahip olması gerekliliği vardır. MELSEC’in kontrol network'ü MELSECNET(10/H) piyasada,
mükemmel gerçek zamanlı işlem yetenekleri, basit network ayarları, çift yönlü döngünün tipik bir
özelliği olan yüksek güvenilir redundant yapısı ile takdir toplamaktadır.
Kumanda seviyesi
Üretim alanında, bir bilgi network'ününün en üst seviyesindedir. Üretim kontrol, kalite kontrol
bilgileri, tesis çalışma durumu ve diğer bilgileri, PLC ya da tesis kontrolörü ile üretim kontrol
bilgisayarı arasında iletmek için tasarlanan bilgi network'ü genel amaçlara en iyi şekilde hizmet
edecek şekilde Ethernet kullanımını destekler. Yalnızca Windows ve UNIX kişisel bilgisayarlar gibi
geniş çeşitlilikteki bilgisayarlar değil aynı zamanda çeşitli Fabrika Otomasyonu ekipmanları da
Ethernet'i desteklemektedir. MELSEC System Q, Ethernet özelliklerini en iyi şekilde kullanan
fonksiyonlara sahiptir.
Yukarıdaki seviyelere ek olarak, network'ler aşağıdaki şekilde ayrılabilir:
쎲 Açık network'ler
ve
쎲 MELSEC network'leri.
3 – 37
3.7.2
MELSEC System Q
Açık Network'ler
Açık networkler üreticiden bağımsızdır, Ö r. bu network'ler aynı zamanda diğer üreticiler tarafından
da kullanılır. Böylece MELSEC PLC ile üçüncü kısım üreticilerin cihazları arasında iletişim mümkün
olur.
Kumanda Seviyesi
ETHERNET
TCP/IP ETHERNET
Kontrol Seviyesi
PROFIBUS/DP
CC-Link
Q
1
PROFIBUS/DP
Q
AnSH/QnAS
FX1N/FX2N(C)
Q
1
AnSH/QnAS
1
CC-LINK
C LP A
Q
AnSH/QnAS
1
Retim Seviyesi
PROFIBUS/DP
DeviceNet
AS-Interface
CC-Link
CANopen
CC-LINK
CANopen
PROFIBUS/DP
FX1N/FX2N(C)
DeviceNet
FX1N/FX2N(C)
7
ABCD
4
MNOP
1
YZ!?
-
+/*=
8
EFGH
5
QRST
9
LIST
IJKL
FX1N/FX2N(C)
ACK
6
UVWX
MAIN
PREV
2
C1-C4
0
°%#
3
<>()
_'
AS-Interface
ALPHA (XL)
P R O F
I
M
PROCESS FIELD BUS
B U S
ALPHA (XL)
ETHERNET
ETHERNET, kişisel bilgisayarlar ve iş istasyonları gibi bilgi işlemcilerin bağlanmasında en çok
kullanılan network'tür. ETHERNET, çok sayıda veri haberleşme protokolünü destekleyen bir
platformdur. ETHERNET ile son derece yaygın kullanılan TCP/IP protokolü bir arada, proses gözetim
sistemleri ile MELSEC PLC serisi ekipmanlar arasında yüksek hızlı veri haberleşmesine olanak sağlar.
TCP/IP, iki ETHERNET istasyonu arasında lojik noktadan noktaya bağlantılar sağlar. TCP/IP
protokolünün kullanımıyla bir proses gözetim sistemi, MELSEC System Q modulü kullanıldığı
durumda her bir sorgu için 960 word veri kabul edebilir.
3 – 38
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
PROFIBUS/DP
Açık PROFIBUS/DP network, çok çeşitli slave cihazlarla çok yüksek hızlarda veri iletimi sağlar. Bu
slave cihazlardan bazıları:
쎲 Uzak dijital G/Ç'lar ve uzak analog G/Ç'lar
쎲 Frekans inverterler
쎲 Operatör terminalleri
쎲 Üçüncü parti üreticilerin cihazları
Maliyeti azaltmak için PROFIBUS/DP, ekranlı 2 damarlı kablolamaya sahip RS 485 teknolojisini
kullanır.
CC-Link
Açık saha ve kontrol networkü CC-Link farklı cihazlarla hızlı veri haberleşmesi sağlar. Diğerlerinin
yanında aşağıdaki MITSUBISHI ELECTRIC bileşenleri ile kullanılabilir:
쎲 MELSEC PLC sistemleri
쎲 Uzak dijital G/Ç'lar ve uzak analog G/Ç'lar
쎲 Pozisyonlama modülleri
쎲 Frekans inverterler
쎲 Operatör terminalleri
쎲 Robotlar
쎲 Barkod okuyucular gibi üçüncü kısım üreticilerin cihazları
Dijital ve analog veriler gibi çeşitli veriler kolaylıkla yollanıp, alınabilir. Word verisinin döngüsel
iletimine ek olarak, CC-Link sistemleri geçici iletimleri de (mesaj iletimi) aynı şekilde gerçekleştirir.
Bu durum, analog ve dijital cihazlar yanında göstergeli cihazlar, barkod okuyucular, ölçüm cihazları,
kişisel bilgisayarlar ve PLC sistemleri (24 CPU'ya kadar) gibi akıllı cihazlarla veri haberleşmesine olanak
sağlar.
DeviceNet
DeviceNet, alt seviye terminal ekipmanlarının network'e katılmasında maliyeti düşük bir çözüm
sunar. Tek bir network'de master cihaz dahil 64 cihazın kullanılması mümkün olur.
AS Arabirim
The AS arabirim, en alt saha seviyesi için uluslararası bir standarttır. Bu yapı, çok yönlü isteklere
uygundur, çok esnektir ve kurulması özellikle çok kolaydır. ktüatörleri (selenoidler v.b.),
indikatörleri ve ensörleri kontrol etmek için uygundur. AS-i ismi de buradan gelmektedir.
CANopen
CANopen, ontroller rea etwork'ün (CAN) "açık" yapılı bir sürümüdür.
CANopen network'ler endüstriyel kontrol sistemlerinde, medikal cihazlarda, denizcilik
eletroniğinde, demiryollarında, tramvaylarda ve ticari araçlarda bulunan sensörleri, aktüatörleri ve
kontrolörleri birbirlerine bağlamak için kullanılır.
MELSEC FX ailesi kontrolörler için CANopen Network modülleri bulunmaktadır.
3 – 39
3.7.3
MELSEC System Q
MELSEC Network'leri.
Komut Seviyesi
TCP/IP ETHERNET
MAC E900
7
ABCD
4
MNOP
1
YZ!?
-
+/*=
8
EFGH
5
QRST
9
ACK
LIST
IJKL
6
UVWX
MAIN
PREV
2
C1-C4
0
°%#
3
<>()
_'
TCP/IP ETHERNET
Kontrol Seviyesi
CC-Link
MELSECNET/10
MELSECNET/H
Q
Q
MELSECNET/10
1
1
AnSH/QnAS
Q
AnSH/QnAS
1
MELSECNET/10
CC-LINK
Q
AnSH/QnAS
AnSH/QnAS
1
FX1N/FX2N(C)
Retim Seviyesi
CC-Link
MELSEC FX-PPN
AnSH/QnAS
FX1N/FX2N(C)
CC-LINK
MELSEC
FX-PPN
MELSECNET/10/H
MELSECNET/10 ve MELSECNET/H, MELSEC PLC'ler arasında veri alış verişi için yüksek hızlı
network'lerdir. Bu network'ler içinde uzak G/Ç İstasyonları bile yer alabilir. MELSECNET/10/H,
herhangi bir istasyondan sistem içindeki her bir PLC'nin programlanmasına ve izlenmesine olanak
tanır.
255 adede kadar MELSECNET/10/H network'ü birbirine bağlanabilir. Dahili router işlevi bir
network'den diğerine kolay bir şekilde veri aktarımına olanak sağlar. Döngüsel haberleşme için
olağan üstü büyüklükte veri (8192 word ve 8192 röle) mümkündür. Döngüsel veri alışverişine ek
olarak herhangi bir istasyonun herhangi bir istasyona veri yollaması ya da alması, hatta bu işlemi
bağlı diğer networklerdeki istasyonlar için gerçekleştirmesi mümkündür.
MELSECNET/10 çok sayıda kablo tipi ve topolojisi sunar: koaksiyel hat (maks. 500 m), koaksiyel çift
halka yapısı,30 km(!) ye kadar fiber optik çift halka yapısı.
3 – 40
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
3.7.4
Network Modülleri
ETHERNET Arabirim Modülleri
QJ71E71/E71-100 ve QD71E71-B2 modülleri bir host sisteme bağlanmak için PLC tarafında
kullanılır. Örneğin ETHERNET ile bir PC ya da iş istasyonu ile System Q. TCP/IP ya da UDP/IP
haberleşmesi üzerinden veri aktarımı yanında, PLC verisinin okunması ve değiştirilmesi ile CPU
modülünün çalışmasının ve kontrol durumunun izlenmesi de desteklenmektedir.
Önemli özellikler
쎲 Network tipleri: 10BASE5, 10BASE2 veya 10BASE-T
쎲 10/100Mbit/s'lik aktarım hızı
QJ71E71-100
RUN
INT.
OPEN
SD
ERR.
COM ERR.
100M
RD
쎲 FTP-sunucu işlevi
쎲 Sabit gönderme ve alma tampon bellekleri kullanan haberleşme
fonksiyonu mevcuttur.
쎲 Eş zamanlı veri haberleşmesi için 16 adede kadar veri yolu açılabilir.
10BASE-T/100BASE-T
X
쎲 PLC programlama ve izleme, kişisel bir bilgisayar üzerinde GX Developer ya
da GX IEC Developer kullanılarak ETHERNET üzerinden gerçekleştirilebilir.
MELSECNET Modülleri
QJ71BR11 ve QJ71LP21 modülleri MELSEC System Q'yu bir MELSECNET/10 ya da MELSECNET/H
network'üne bağlamak için kullanılır. Böylelikle Q, QnA ve QnAS ailesi PLC'ler arasında hızlı ve etkin
bir haberleşme sağlanmış olur.
Önemli özellikler
쎲 İki farklı topoloji sunulmaktadır: Koaksiyel veri yolu (QJ71BR11) ve redundant optik döngü (QJ71LP21).
QJ71BR11
RUN
T.PASS
SD
ERR.
MNG
D.LINK
RD
L ERR.
쎲 Yüksek aktarım hızları: Koalsiyel veri yolu sistemleri ile 10 Mbit/s ya da optik
döngü sistemleri ile isteğe bağlı olarak 10 ya da 20 Mbit/s
STATION NO.
X10
X1
쎲 Diğer PLC'ler, PC'ler ya da uzak G/Ç'larla haberleşme
MODE
쎲 Network sistemi, aralarında kaç network olduğundan bağımsız olarak
herhangi iki istasyonun veri haberleşmesi yapmasını desteklemektedir.
QJ71BR11
쎲 İstasyon arızasında, koaksiyel veri sisteminde istasyonun sistemden
ayrılması fonksiyonu, çift yönlü döngü sistemlerinde geri döngü
fonksiyonu
쎲 Kontrol istasyonu değiştirme fonksiyonu ve otomatik dönüş fonksiyonu
3 – 41
MELSEC System Q
CC-Link için Master/Lokal Modül
QJ61BT11N modülü bir CC-Link sisteminde master ya da lokal bir istasyon olarak çalıştırılabilir ve
uzak giriş ve çıkış bağlantılarını yönetir.
Önemli özellikler
쎲 Network'deki tüm modüllerin parametreleri master modül tarafından
atanır.
쎲 Uzak modüller ve master modül arasındaki haberleşme otomatik olarak
gerçekleşir. 2048 G/Ç noktası için yenileme süresi yalnızca 3,3 ms'dir.
QJ61BT11N
RUN
MST
SD
ERR.
L.RUN
S.MST
RD
L ERR.
STATION NO.
X10
쎲 10 Mbit/s'leri bulan aktarım hızı
X1
MODE
쎲 Tek bir master modülle bir sistem 2048 uzak G/Ç noktasına kadar
genişleyebilir.
NC
NC
1
DA
2
SLD
3
DB
4
(FG)
5
DG
6
7
QJ61BR11N
쎲 Ek bir standby master modül sistemin çift katmanlı çalışmasını sağlar. Master istasyonda bir hata oluştuğunda veri bağlantısı devam eder.
쎲 Parametre ataması olmadan otomatik CC-Link başlatma
쎲 Network veri komutu ile kesme programı başlatma
PROFIBUS/DP Araybirim Modülleri
QJ71PB92D ve QJ71PB92V PROFIBUS/DP, master modülleri ile QJ71PB93D PROFIBUS/DP slave
modülleri System Q PLC'lerin diğer PROFIBUS cihazlarla haberleşmesini sağlar.
Önemli özellikler
쎲 Master istasyon 60 slave ünite ile haberleşebilir.
RUN
SD/RD
READY
RPS ERR.
TEST
TOKEN
PRM SET
FAULT
BUS TERMINATION
ON
OFF
PROFIBUS I/F
쎲 Her bir slave istasyonda 244 byte giriş ve 244 bayt çıkış bir kerede
işlenebilir.
쎲 Desteklenen fonksiyonlar içinde SYNC, FREEZE fonksiyonları vardır ve
kullanılan belirli slave istasyon tiplerine özel tanısal mesajlar bulunur.
쎲 Otomatik yenilemeli veri takası desteklenmektedir. Toplu aktarım isteğe
bağlı olarak seçilebilir.
3 – 42
MITSUBISHI ELECTRIC
MELSEC System Q
QJ71DN91 DeviceNet Master Modül
QJ71DN91, Q serisi bir PLC'yi DeviceNet'e bağlar. DeviceNet alt seviye terminal ekipmanlarının
network'e katılmasında maliyeti düşük bir çözüm sunar.
Önemli özellikler
쎲 Master ve slave istasyonların konumları kullanıcı tarafından belirlenebilir.
쎲 125, 250 ve 500 kBaud aktarım hızları
QJ71DN91
RUN
쎲 500 m aktarım uzaklığı
MS
NS
ERR.
쎲 Haberleşme metodları
NODE ADDRESS
X10
– Sorgulama
X1
MODE/DR
0:M/125
1:M/250
2:M/500 M
3:S/125 O
4:S/250 D
5:S/500
E
6:D/125
7:D/250
8:D/500
– Bit strobe
– Durum değişikliği
– Döngüsel
AS Interface için Master Modüller
QJ71AS92, System Q'yu AS-interface sistemine bağlayan master modüldür.
QJ71AS92, 62 slave üniteyi kontrol edebilir (grup A: 31/grup B: 31. Her bir adres için en fazla 4 giriş ve
4 çıkış olacak şekilde). AS-interface üzerindeki slave cihazların adresleri otomatik olarak master
modül tarafından atanır.
Tekrarlayıcı olmadan aktarım mesafesi en fazla 100 m'dir. İki tekrarlayıcı ile en uzak aktarım mesafesi
300 m'ye yükselir.
Önemli özellikler
쎲 İki network üzerinde 62 slave ünite yapılandırılabilir.
쎲 Master cihaz 496 dijital giriş/çıkışı sürer.
QJ71AS92
RUN
U ASI
CM
ERR.
PRG ENA.
S ERR.
CODE
8.8.
A
B
쎲 AS-i kodlanmış düz veya yuvarlak kablo ile haberleşme
쎲 Yüksek etkinlikte hata koruma sistemi
쎲 PLC ile otomatik veri takası
MODE
SET
ASI+
+
ASI-
-
ASI+
+
ASI-
-
(FG)
QJ71AS92
3 – 43
MELSEC System Q
Web Sunucu Modülü
Web sunucu modülü QJ71WS96 ile Q serisi bir PLC'nin uzaktan izlenmesi ve kontrolü mümkün olur.
Önemli özellikler
쎲 PLC'ye internet üzerinden erişim
쎲 Çok kolay, entegre edilmiş ayar fonksiyonları
QJ71WS96
쎲 Kullanıcı ayar ve izleme işlemleri için yalnızca bir web tarayıcı yeterlidir
쎲 Modem bağlantısı için RS232 arabirim
쎲 Veri alış verişi için birçok bağlantı desteklenir: ADSL, modem, LAN, v.b.
쎲 Posta ya da FTP ile veri gönderme ve alma
SY.ENC2
Q172EX
쎲 Kullanıcının tasarladığı web sitesinin ve Java apletlerin kullanımı
mümkündür
쎲 Diğer PLC'ler ve PC'ler arasında veri alış verişi için ETHERNET üzerinden
standart bağlantı
쎲 Olay ve CPU veri kayıt fonksiyonları
3 – 44
MITSUBISHI ELECTRIC
4
Bir Program Komutunun Yapısı
Bir program, bir dizi programlama komutundan oluşur. Bu komutlar PLC’nin fonksiyonlarını belirler
ve programcının girdiği sırayla işlenir. Bu nedenle bir PLC programı oluşturmak için,kontrol edilecek
süreci analiz etmeniz ve komutlarla ifade edilecek adımlara bölmeniz gerekmektedir. Merdiven
diagramı formatında gösterilen bir çizgi ya da "basamak" PLC programının en küçük birimini
oluşturur.
4.1
Bir Program Komutunun Yapısı
Bir program komutu, komutun kendisini ve bir veya daha fazla değişkeni içerir. Bazı komutlar için
herhangi bir değişkene gerek yoktur, bu komutlar PLC’de program işleyişini etkileyen komutlardır.
Girdiğiniz her bir komut, otomatik olarak program içerisinde yerini özgün biçimde tanımlayan bir
adım numarasına atanır. Bu önemlidir çünkü aynı değişkenin aynı komut ile birlikte programda
birkaç kez kullanılması muhtemeldir.
Aşağıdaki şekilde program komutlarının Merdiven Diagramı (sol) ve Komut Listesi (sağ)
programlama dili formatlarında nasıl gösterildiğini görmektesiniz:
Değişken
Değişken
X0
AND X0
Komut
Komut
Komut,
yapılması gerektiğini, yani kontrolörün uygulaması gereken fonksiyonu tanımlar.
Değişken fonksiyonu
gerçekleştirmek istediğiniz öğedir. Yapı olarak, değişken adı ve
değişken adresi olmak üzere iki parçadan oluşur:
X0
Değişken adı
Değişken adresi
Değişken örnekleri:
Değişken adı
Tip
Fonksiyon
X
Giriş
PLC’nin giriş terminali (örneğin anahtara bağlıdır)
Y
Çıkış
PLC’nin çıkış terminali (örneğin kontaktör veya lambaya bağlıdır)
M
Röle
PLC’deki sanal röle, iki duruma sahip olabilir: “1" veya “0"
T
Zaman sayıcı
Bir “zaman sayıcı rölesi” zamanlanmış fonksiyonları programlamak için
kullanılabilir
C
Sayıcı
Sayıcı
D
Veri saklayıcı
PLC’de verileri saklar. Ölçüm değerlerini ve işlem sonuçlarını saklar.
Mevcut değişkenlerin ayrıntılı açıklamaları için bkz. Bölüm 5
Her değişken adresi ile tanımlanır. Örneğin; her kontrolörde birden fazla giriş olduğu için, herhangi
bir girişi okumak için hem değişken adını hem de adresini tanımlamanız gerekmektedir.
4–1
Bit’ler, Bayt’lar ve Word'ler
4.2
Bit’ler, Bayt’lar ve Word'ler
Tüm dijital teknolojilerde olduğu gibi, bir PLC’nin de en küçük birimi "bit"tir. Bir bit yalnızca iki
duruma sahip olabilir: “0” (Deaktif veya YANLIŞ) ya da ”1” (Aktif veya DOĞRU). PLC’ler yalnızca iki
olarak adlandırılan birçok değişkene
duruma sahip girişler, çıkışlar ve röleler içeren
sahiptir.
Sonraki en büyük bilgi birimi 8 bitten oluşan “bayt” ve iki bayttan oluşan “word”tür. MELSEC System
Q ailesine ait PLC’lerde veri saklayıcıları "word değişkenler"dir. Bu, bu değişkenlerin 16 bit’lik
değerleri saklayabildiği anlamına gelir.
Bit 15
0
Bit 0
0
0
0
0
0
0
0
0
1 Bayt
0
0
0
0
0
0
0
1 Bayt
1 Word
Bir veri saklayıcı 16 bit genişliğinde olduğu için, -32.768 ve +32.767 aralığındaki tam sayıları saklayabilir (bkz.bir sonraki Bölüm 4.3). Daha büyük değerlerin saklanması gerektiğinde, 32 bit
uzunluğunda ardışık iki veri saklayıcı kullanılabilir ve bu şekilde -2.147.483.648 ve +2.147.483.647
arasındaki tam sayılar saklanabilir.
4.3
Sayı Sistemleri
MELSEC System Q PLC’lerinde değerlerin girilmesi, gösterilmesi ve değişken adreslerinin
belirtilmesi için çok sayıda farklı sayı sistemi kullanılır.
Ondalık sayılar
Ondalık sayıları günlük hayatımızda sürekli olarak kullanmaktayız. Sola doğru onun katları şeklinde
ifade edilen rakamlardan oluşan 10 tabanında sistemdir. Sayı 9’a ulaştıktan sonra mevcut hane 0’a
döndürülür ve mevcut hanenin solundaki hane 1 artırılır (9 à 10, 99 à 100, 199 à 1000 vs.)
–
Taban: 10
–
Rakamlar: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
MELSEC System Q ailesi kontrolörlerde zaman sayıcı ve sayıcılar için sabitler ve set değerleri girmek
için ondalık sayılar kullanılır. Değişken adresleri de giriş ve çıkış adreslerinden farklı olarak ondalık
biçimde girilir.
İkilik sayılar
Tüm bilgisayarlarda olduğu gibi bir PLC de iki durumdan birine göre çalışır: 0/1. Bu "ikili durumlar"
her bir bitte tutulurlar. Sayıların başka biçimlerde girilmesi gerekiyorsa, programlama yazılımı ikilik
sayıları otomatik olarak diğer sayı sistemlerine çevirir.
4–2
–
Taban: 2
–
Rakamlar: 0 ve 1
MITSUBISHI ELECTRIC
Sayı Sistemleri
Ikilik sayılar bir word (yukarıya bakın) olarak saklanırken, wordteki her bir hanenin değeri sağındaki
hanenin iki katıdır. Mantık ondalık gösterimle aynıdır ancak sadece 10’luk artışlar yerine 2’lik artışlar
olur:
215 214 213 212 211 210 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Taban 2 Gösterimi
Ondalık Değer
Taban 2 Gösterimi
Ondalık Değer
20
1
28
256
1
2
2
9
2
512
22
4
210
1024
23
8
211
2048
4
2
16
212
4096
25
32
213
8192
2
64
14
2
16384
27
128
215
32768*
6
*
0
Ikilik değerlerde 15. bit işareti göstermek için kullanılır (Bit 15 = 0: Pozitif değer, Bit 15 = 1: Negatif değer)
Bir ikili sayının ondalık bir sayıya dönüştürülmesi için, 1 değerine sahip olan her bir hane ikinin ilgili
üssü ile çarpılır ve bulunan değerler toplanarak sonuç elde edilir.
Örnek
00000010 00011001 (ikili)
00000010 00011001 (ikili) = 1 x 29 + 1 x 24 + 1 x 23 + 1 x 20
00000010 00011001 (ikili) = 512 + 16 + 8 + 1
00000010 00011001 (ikili) = 537 (ondalık)
Onaltılı sayı sistemi
Onaltılık sayıların kullanılması ikilik sayılardan daha kolaydır ve ikilik sayıları onaltılık sayılara
dönüştürmek çok kolaydır. Bu, dijital teknolojide ve PLC ’lerde onaltılık sayıların neden kullanıldığını
açıklamaktadır. MELSEC System Q ailesi kontrolörlerde onaltılık sayılar giriş ve çıkışları
numaralandırmak ve sabitleri göstermek için kullanılmaktadır. Programlama kılavuzunda ve diğer
kılavuzlarda onaltılık sayılar ondalık sayılarla karıştırılmamaları için sonuna daima bir H harfi
eklenerek gösterilir (Örn; 12345H).
–
Taban: 16
–
Rakamlar: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F
(Harfler A, B, C, D, E ve F; 10, 11, 12, 13, 14 ve 15 ondalık sayılarına karşılık gelmektedir)
Onaltılık sayı sistemi ondalık sistemle aynı şekilde çalışır, haneyi sıfırlayıp sonraki haneyi artırmadan
önce 9 yerine FH‘ye kadar saymanız gerekmektedir (FH à 10H, 1FH à 20H, 2FH à 30H, FFH à 100H
v.b.). Herhane 10’un yerine 16’nın üssü bir değere sahiptir:
1A7FH
0
16 = 1
1
16 = 16
2
16 = 256
3
16 = 4096
(Bu örnekte: 15 x 1
=
=
=
=
15)
112)
2560)
4096)
6783 (ondalık)
4–3
Sayı Sistemleri
Ikili sayıların onaltılı sayılara ve onaltılı sayıların ikili sayılara yukarıda açıklanan basit dönüşümü
aşağıdaki örnekle gösterilecektir:
1
*
1
1
1
0
1
1
0
1
0
1
1
1
0
0
1
İkilik
15
5
11
9
Ondalık*
F
5
B
9
Onaltılık
4-bit’lik blokları ondalık değerleredönüştürmek tam16bit’lik ikilik değeri doğrudan oluşturmayabilir! Bunun tersine ikilik
değer doğrudan aynı onaltılık değere dönüştürülebilir.
Sekizli sayı sistemi
Burada sekizli sayılar yalnızca bütünlüğü sağlamak için listelenmiştir. MELSEC System Q PLC’lerinde
kullanılmazlar. Sekizlik sayı sisteminde 8 ve 9 sayıları mevcut değildir. Burada sayım 7’ye ulaştığında
mevcut hane 0 olarak sıfırlanır ve sonraki hane artırılır (0 - 7, 10 - 17, 70 - 77, 100 - 107 vs.)
–
Taban: 8
–
Rakamlar: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Özet
Aşağıdaki tabloda yukarıda belirtilen dört sayı sistemi tekrar karşılaştırılmaktadır:
4–4
Ondalık gösterim
Sekizlik gösterim
Onaltılık gösterim
İkilik gösterim
0
0
0
0000 0000 0000 0000
1
1
1
0000 0000 0000 0001
2
2
2
0000 0000 0000 0010
3
3
3
0000 0000 0000 0011
4
4
4
0000 0000 0000 0100
5
5
5
0000 0000 0000 0101
6
6
6
0000 0000 0000 0110
7
7
7
0000 0000 0000 0111
8
10
8
0000 0000 0000 1000
9
11
9
0000 0000 0000 1001
10
12
A
0000 0000 0000 1010
11
13
B
0000 0000 0000 1011
12
14
C
0000 0000 0000 1100
13
15
D
0000 0000 0000 1101
14
16
E
0000 0000 0000 1110
15
17
F
0000 0000 0000 1111
16
20
10
0000 0000 0001 0000
:
:
:
:
99
143
63
0000 0000 0110 0011
:
:
:
:
MITSUBISHI ELECTRIC
4.4
Kodlar
Kodlar
Güvenli ve verimli veri haberleşmesi için alfabe harfleri ve ondalık sayılar makinenin anlayacağı bir
koda dönüştürülmelidir.
4.4.1
BCD Kod
İkili kodlanmış ondalık (BCD) sistem, her bir hanenin (0'dan 9'a) 4 bit ikili sayı ile (0000'dan 1001'e,
bkz. aşağıdaki tablo) gösterildiği bir kodlama şeklidir. Bu şekilde iki ondalık sayı, bir bayt'ta (8 bit)
tutulur.
Ondalık
BCD
0
0000
1
0001
2
0010
3
0011
4
0100
5
0101
6
0110
7
0111
8
1000
9
1001
Birden çok haneye sahip ondalık sayıları dönüştürmek için her bir hanenin BCD gösterimi birbirine
eklenir. BCD kodundaki 4 haneli sayı bir word (16 Bit) yer kaplar ve 0000'dan 9999'a kadar bir aralığı
kapsar.
Örnek
0
0
1
2
0
0
1
0
5
1
0
0
1
3
1
0
1
1
7
1
BCD
Ondalık
MELSEC System Q'da BCD kod dahili işlemler için kullanılmaz. Ancak, endüstriyel uygulamalarda
BCD, değer girişleri ya da sayıların LED gösterge üzerinde gösterilmesi amacıyla yoğun olarak
kullanılır. Bu durumlar için BCD koddan başka bir sisteme ya da tersi için çeşitli komutlar mevcuttur.
4–5
Kodlar
4.4.2
ASCII Kod
ASCII açık şekliyle "Bilgi Değişimi İçin Amerikan Standart Kodlama Sistemi" (
ode for nformation nterchange) anlamına gelmektedir. ASCII kodda 7 bit ile alfanümerik
karakterler, noktalama işaretleri, çeşitli semboller ve kontrol karakterleri ifade edilir.
ASCII koddaki veri harici cihazlarla haberleşmek için kullanılmaktadır.
Bit 6 -> Bit 4
Bit 3 -> Bit 0
0
1
2
3
4
5
6
7
000
001
010
011
100
101
110
111
0
0000
NUL
DLE
SP
0
얀
P
쎿
p
1
0001
SOH
DC1
!
1
A
Q
a
q
2
0010
STX
DC2
!!
2
B
R
b
r
3
0011
ETX
DC3
#
3
C
S
c
s
4
0100
EOT
DC4
$
4
D
T
d
t
5
0101
ENQ
NAK
%
5
E
U
e
u
6
0110
ACK
SYN
&
6
F
V
f
v
7
0111
BEL
ETB
‘
7
G
W
g
w
8
1000
BS
CAN
(
8
H
X
h
x
9
1001
HT
EM
)
9
I
Y
i
y
A
1010
LF
SUB
*
:
J
Z
j
z
B
1011
VT
ESC
+
;
K
[
k
{
C
1100
FF
FS
,
<
L
\
l
앚
D
1101
CR
GS
-
=
M
]
m
}
E
1110
SO
RS
.
>
N
앖
n
~
F
1111
SI
VS
/
?
O
씯
o
DEL
b6
Örnekler
0
0
b4 b3
1
1
0
b0
1
3
0
0
Onaltılık
4
Karakter
„4“
b6
0
1
b4 b3
0
0
0
4
b0
1
1
7
„G“
4–6
ASCII
1
ASCII
Onaltılık
Karakter
MITSUBISHI ELECTRIC
4.5
Programlama Dilleri
Programlama Dilleri
GX IEC Developer, programlama için ayrı editörler sunar. Programları grafiksel ya da metin olarak
giriş ve görüntüleme arasında seçim yapabilirsiniz. Sıralı Fonksiyon Şeması dili dışındaki tüm
editörler, PLC programını "Network" adı verilen bölümlere ayırırlar.
4.5.1
Metin Editörleri
Komut Listesi (IL)
Komut Listesi (IL) çalışma alanı komutların doğrudan girildiği basit bir metin editördür. Her bir
komut, bir işlem (fonksiyon) ve bir ya da daha fazla işlenen içermek zorundadır. Her bir komut yeni
bir satırla başlamalıdır.
İki farklı Komut Listesi tipi kullanılmaktadır:
쎲 IEC Komut Listesi
쎲 MELSEC Komut Listesi
MELSEC Komut Listesinde yalnızca MELSEC
komut seti kullanılabilir; IEC standardında
programlama mümkün olmaz.
Yapılandırılmış Metin (ST)
Yapılandırılmış Metin çok kullanışlı bir araçtır. Özellikle de PC dünyasından gelen programcılar bu
aracı tercih edebilirler. Dikkatli bir şekilde programlama yaparlarsa ve PLC'nin çalışma şeklini göz
önünde tutarlarsa bu editörle rahat edeceklerdir.
Yapılandırılmış Metin editörü IEC 61131-3 uyumludur. Bu standardın tüm gereklerini tam olarak
karşılar.
4–7
Programlama Dilleri
4.5.2
Grafik Editörleri
Merdiven Diyagramı
Merdiven Diyagramı ile programlama geleneksek röle sistemleri için bir devre şeması çizmeye çok
benzer. Bir Merdiven Diyagramı; giriş kontakları (normalde açık, normalde kapalı), çıkış bobinleri
yanında fonksiyon blokları ve fonksiyonlardan oluşur. Bu elemanlar yatay ve dikey çizgilerle
devreler oluşturacak şekilde birbirlerine bağlanır. Devre her zaman sol tarafta bulunan veri yolu
çubuğundan (güç çubuğu) başlar.
Merdiven Diyagramı için örnek
Merdiven Diyagramında en çok kullanılan komutlar için
araç çubuğunda düğmeler bulunmaktadır.
Merdiven Diyagramında daha karmaşık fonksiyonlar ve fonksiyon blokları, kutularla gösterilir.
Fonksiyon için gerekli girişler ve çıkışa ek olarak fonksiyon ve fonksiyon blokları, bir EN girişine ve bir
ENO çıkışına sahiptir. EN girişi (EN = ENable = izin) komutun çalıştırılmasını kontrol eder.
Bu komut döngüsel olarak çalıştırılır.
Bu komut yalnızca M12 "1" olduğunda çalıştırılır.
İşlemin sonucu ENO çıkışına (ENO = ENable Out = çıkışa izin ver) aktarılır.
Karşılaştırma komutu ile karşılaştırılan iki değişkenin içeriği
bire bir aynı ise M34 etkinleştirilir.
Program akışını kontrol etmek için ENO çıkışları ve EN girişi birbirlerine bağlanabilir. Aşağıdaki
örnekte ikinci komutun çalıştırılması ilk komutun sonucuna bağlıdır.
4–8
MITSUBISHI ELECTRIC
Programlama Dilleri
Fonksiyon Blok Diyagramı
Tüm komutlar birbirlerine yatay ve dikey bağlantı elemanları ile bağlanan bloklar kullanılarak
oluşturulur. Güç çubukları bulunmaz.
Fonksiyon Blok Diyagramı için örnek:
Sıralı Fonksiyon Şeması
Sıuralı Fonksiyon Şeması (SFC), karmaşık süreçlerin açık ve anlaşılır bir şekilde gösterilmesini
sağlayan yapısal bir dildir.
Sıralı Fonksiyon Şeması iki temel elemana sahiptir: Adımlar ve Geçişler. Bir süreç bir dizi adımdan
oluşur ve her bir adım diğerinden bir geçişle ayrılır. Herhangi bir zamanda yalnızca tek bir adım etkin
olur. Bir sonraki adım, önceki adım bitmeden ve geçiş onaylanmadan etkin olmaz.
4–9
IEC 61131-3 Standardı
4.6
IEC 61131-3, Uluslararası Elektromekanik Komisyonu ( International Electromechanical Commission; IEC) tarafından tanımlanmış olan uluslarası standardın kodudur. The IEC 61131-3 yalnızca
PLC programlama dillerini değil aynı zamanda PLC uygulamalarına yönelik talimatları da içerir.
GX IEC Developer yazılımıyla PLC'leri IEC 61131-3 Standardında programlamak mümkündür.
Bu Yeni Başlayanlar El Kitabında yalnızca program örneklerini anlamak için gerekli terimler
anlatılmaktadır. GX IEC Developer'la ilgili detaylı bilgi için Başlangıç Kılavuzu'na (ürün no. 043596)
ve Referans Kılavuz’a (ürün no. 043597) başvurabilirsiniz. Aynı zamanda programlama sırasında
GX IEC Developer'ın Yardım fonksiyonunu da kullanabilirsiniz.
4.6.1
Yazılım Yapısı
Program Organizasyon Ünitesi (POU)
IEC 61131-3 uyarınca bir PLC programı, Program Organizasyon Ünitelerine (Program Organisation
Unit, POU) bölünmüştür. POU, ardışık programın en küçük bağımsız elemanıdır.
POU Pool
Task 1
POU'lar POU Havuzu olarak adlandırılan yere
kaydedilirler.
POU 1
POU 1
Program POU'ları gruplanarak Görevleri
oluşturur.
POU 2
POU 3
POU 3
POU 4
Birbirinden ayrı Görevler gruplanarak
gerçekteki PLC programını oluşturur.
POU 4
POU 5
Task 2
POU 6
POU 6
POU 7
POU 7
POU 8
Her POU aşağıdakilerden oluşur
쎲 Başlık
쎲 ve Gövde
kısmında ilgili POU'da kullanılan değişkenler tanımlanır.
projede programın düzenlendiği kısımdır. Programın düzenlenmesinde çeşitli diller
kullanılabilir.
4 – 10
MITSUBISHI ELECTRIC
4.6.2
Değişkenler
Değişkenlerde girişler, çıkışlar veya PLC'deki dahili değişkenlere ilişkin değerler bulunur.
Birbirinden farklı iki tip değişken bulunmaktadır:
쎲 Genel değişkenler ve
쎲 Yerel değişkenler
“ortak” değişkenler olarak düşünülebilir ve fiziksel PLC değişkenlerine arabirimi
oluştururlar. Bu değişkenler tüm POU'lar tarafından paylaşılır ve gerçek bir PLC G/Ç'ını ya da
PLC'deki belirli dahili değişkenleri gösterirler. Genel Değişkenler, bağımsız POU'lar arasında veri alış
verişine olanak sağlar.
Başlık
Gövde
POU 1'in
yerel
değişkenleri
POU 1'in
PLC programı
Başlık
Gövde
POU 2'in
yerel
değişkenleri
POU 2'in
PLC programı
Genel
Değişkenler
Belirli bir POU'nun bir Genel Değişkene erişimi için POU Başlığında bu değişkenin tanımlanmış
olması gerekir. Başlık aynı anda hem Genel Değişkenlerden hem de Yerel Değişkenlerden oluşabilir.
Bir
hesaplanmış bir ara değer olarak düşünülebilir. POU'lar diğer POU'lara ait Yerel
Değişkenlere erişemezler.
Değişkenlerin Tanımlanması
Değişkenler, her bir POU'nin başlangıcında, örneğin INT ya da BOOL gibi belirli bir veri tipi atanarak
tanımlanır.
Her bir değişken aşağıdaki elemanlardan oluşur:
쎲 Sınıf
쎲 Tanımlayıcı, değişkenin adı
쎲 Mutlak adres (genel değişkenler için opsiyonel)
쎲 Veri tipi
쎲 İlk değer (otomatik olarak belirlenir)
쎲 Yorum (opsiyonel)
4 – 11
Sınıf
Sınıf anahtar kelimesi, değişkenin proje içinde nasıl kullanılacağını tanımlayan bir özellik atar. Bazı
örnekler:
–
VAR: POU içinde kullanılan yerel değişken
–
VAR_EXTERNAL: Genel Değişken Listesinde tanımlanan ve tüm POU'lar tarafından okunup
yazılabilen harici bir genel değişken.
–
VAR_CONSTANT: POU içinde kullanılan, sabit bir değere sahip yerel değişken
Tanımlayıcı
Her bir değişkene sembolik bir ad verilir. Bu ayrı ad (tanımlayıcı) istenildiği gibi seçilebilir ancak her
zaman bir harf ya da alt çizgi ile başlaması zorunluluğu vardır. Boşluk ve matematik işlem işaretlerine
(Ör. +, - ,*) izin verilmez.
Tanımlayıcı örnekleri:
–
S02.3
–
Drive_2_ready
–
_Open_Valve
–
Motor_M1_ON
Sembolik tanımlamaların kullanımı IEC 61131.3'e uygundur.
Mutlak adresler
Genel değişkenler tanımlandığında aynı zamanda mutlak adreslerin bu değişkenlere atanması da
gereklidir. Mutlak adresler programcı tarafından atanmadığında otomatik olarak atanırlar. Mutlak
adres, değişkenin CPU'daki bellek konumunu ya da bir giriş veya çıkışı belirler.
Mutlak adresler IEC sözdizimi (IEC-Adr.) ya da MELSEC sözdizimi (MIT-Addr.) kullanılarak atanabilir.
Mutlak adreslere bazı örnekler:
Giriş X0F = X0F (MELSEC sözdizimi) = %IX15 (IEC sözdizimi)
Çıkış Y03 = Y03 (MELSEC sözdizimi) = %QX3 (IEC sözdizimi)
Temel Veri Tipleri
Veri tipi, değer aralığı ya da bit sayısı gibi değişken karakteristiklerini tanımlamaktadır.
Veri tipi
4 – 12
Değer aralığı
Boyut
1 Bit
BOOL
1/0 (Boolean)
0 (YANLIŞ), 1 (DOĞRU)
INT
Tam Sayı
-32768 ila +32767
16 Bit
DINT
Çift Tam Sayı
-2,147,483,648 ila 2,147,483,647
32 Bit
16 Bit
WORD
16'lı bit dizisi
0 ila 65535
DWORD
32'li bit dizisi
0 ila 4,294,967,295
REAL
Kayan noktalı değer
3,4E +/-38 (7 hane)
TIME
Zaman değeri
-T#24d0h31m23s64800ms ila T#24d20h31m23s64700ms
STRING
Karakter dizisi
Karakter dizileri 16 karakterle sınırlıdır.
32 Bit
MITSUBISHI ELECTRIC
4.7
Temel Komut Kümesi
Temel Komut Kümesi
MELSEC System Q ailesine ait PLC’lerin komutları iki temel kategoriye ayrılabilir. Bu kategoriler
temel komutlar ve uygulama komutlardır.
Temel komutlarla gerçekleştirilen fonksiyonlar kontrol işlevi donanımsal olarak belirlenmiş
kontrolörler tarafından elde edilen fonksiyonlarla karşılaştırılabilir.
Temel komut kümesine genel bakış
Komut
Tanım
LD
Yükle
Ilk lojik işlemi, `1` sinyal durumunu sorgular (normalde açık)
LDI
Tersini yükle
İlk lojik işlemi, `0` sinyal durumunu sorgular (normalde kapalı)
OUT
Çıkış komutu
Bir lojik işleminin sonucunu bir değişkene atar
AND
Lojik VE
Lojik VE işlemi, “1" sinyal durumunu sorgular
ANI
VE DEĞİL
Lojik VE DEĞİL işlemi, “0" sinyal durumunu sorgular
OR
Lojik VEYA
Lojik VEYA işlemi, “1" sinyal durumunu sorgular
ORI
VEYA DEĞİL
Lojik VEYA DEĞIL işlemi, “0" sinyal durumunu sorgular
ANB
VE Bloğu
Paralel devre bloğunu sonraki paralel bloğa seri biçimde bağlar.
ORB
VEYA Bloğu
Seri devre bloğunu sonraki seri bloğa paralel biçimde bağlar.
LDP
Tanımlı değişkenin yükselen kenarında bir tarama süresi boyunca aktif olur.
LDF
Tanımlı değişkenin düşen kenarında bir tarama süresi boyunca aktif olur.
ANDP
ANDF
Darbe sinyalli
komutlar
VE Darbesi, yükselen kenar sinyal darbesinde lojik VE
VE Darbesi, düşen kenar sinyal darbesinde lojik VE
ORP
VEYA Darbesi, yükselen kenar sinyal darbesinde lojik VEYA
ORF
VEYA Darbesi, düşen sinyal darbesinde lojik VEYA
SET
Değişken e "1" atama
RST
Değişken sıfırlama
PLS
Darbe komutları
PLF
Girişi koşulu artık doğru olmadığında bile sabit bir sinyal durumu atar
Giriş değişkeninin yükselen kenarında bir tarama süresi işlem döngüsü boyunca
aktif olur (giriş "1" olur).
Giriş değişkeninin düşen kenarında bir tarama süresi işlem döngüsü boyunca
aktif olur (giriş "0" olur).
Referans
Bölüm 4.7.1
Bölüm 4.7.2
Bölüm 4.7.4
Bölüm 4.7.5
Bölüm 4.7.6
Bölüm 4.7.7
Bölüm 4.7.8
Bölüm 4.7.9
INV
Ters çevirme
Bağlantı sonucunu ters çevirir
Bölüm 4.7.10
FF
Bit ters çevirme
Bit çıkış değişkeninin ters çevrilmesi
Bölüm 4.7.11
Sonucun darbeye
dönüştürülmesi
İşlem sonucunun düşen kenarında darbe oluşturur.
MEP
MEF
İşlem sonucunun yükselen kenarında darbe oluşturur.
Bölüm 4.7.12
4 – 13
Temel Komut Kümesi
4.7.1
Lojik işlemlerine giriş
Komut
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
LD
Bu komut bir lojik işlemini başlatır ve söz
konusu değişkenin sinyal durumunun “1"
olup olmadığını sorgular
LD
LDI
Bu komut bir lojik işlemini başlatır ve söz
konusu değişkenin sinyal durumunun “0"
olup olmadığını sorgular
LDN
Bir programdaki bir devre daima LD veya LDI komutları ile başlar. Bu komutlar girişler, röleler, zaman
sayıcı ve sayıcılar üzerinde uygulanabilir.
Bu komutların kullanımı ile ilgili örnekler için, sonraki bölümden OUT (ÇIKIŞ) komutunun
açıklamasına bakınız.
4.7.2
Bir lojik işleminin sonucunun çıkış olarak verilmesi
Komut
OUT
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
Çıkış komutu, bir lojik işleminin sonucunu
bir değişkene atar
ST
OUT (ÇIKIŞ) komutu devreyi sonlandırmak için kullanılabilir. Çıkışlarında birden fazla OUT
komutunu kullanan devreleri de programlayabilirsiniz. Ancak programın her zaman bu komutla
sonlandığı anlamına gelmez. OUT komutu kullanılarak değişken bu işlem sonucu ile atanır, daha
sonra programın takip eden adımlarında bir giriş sinyali durumu olarak kullanılabilir.
Örnek (LD ve OUT komutları)
Merdiven Diyagramı
MELSEC Komut Listesi
IEC Komut Listesi
LD
OUT
LD
ST
X0
Y10
X0
Y10
Bu iki komut aşağıdaki sinyal akışını oluşturur:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
LD komutunun durumu (sinyal durumu “1” için sorgu) doğru’dur. Bu nedenle işlemin
sonucu da doğru’dur (”1") ve çıkış ayarlanır.
4 – 14
t
zaman
MITSUBISHI ELECTRIC
Temel Komut Kümesi
Örnek (LDI ve OUT komutları)
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
LDI
OUT
LDI
ST
X0
Y10
X0
Y10
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
LDI komutunun durumu (sinyal durumu “0" için sorgu) artık doğru
değildir. Bu nedenle işlemin sonucu sıfırlanır.
NOT
t
Rölelerin veya çıkışların iki kez atanması
Bir işlemin sonucunu programda aynı değişkene birden fazla yerde atanmamalıdır!
Program yukarıdan aşağıya
sırasıyla çalıştırılır, bu nedenle
bu örnekte M10’un ikinci
atamasının sonucu geçerli
olacaktır.
Bu sorunu sağdaki değişiklikle
çözebilirsiniz. Bu gereken tüm
giriş koşullarını dikkate alacak
ve sonucu doğru biçimde
atayacaktır.
X001
X003
M10
X004
X005
M10
X001
X003
M10
X004
X005
Ancak her kuralın bir istisnası da bulunur! PLC programının yukarıdan aşağıya doğru çalıştırılması
durumundan yararlanarak daha önceki sonuçların üzerine yazacak şekilde daha yüksek öncelikli
komutları program sonuna yerleştirebilirsiniz. 4.9.1 bölümünde bir örnek bulunmaktadır. Burada
güvenlik özellikleri PLC'nin dahili değişkenlerini sıfırlamak ve bir motoru durdurmak için
kullanılmıştır. Ancak tüm programda motor çıkışları yalnızca bir kere atanmıştır!
4 – 15
Temel Komut Kümesi
4.7.3
Anahtarların ve sensörlerin kullanılması.
Diğer komutları açıklamaya başlamadan önce, öncelikle anahtarlar, sensörler vb. gelen sinyallerin
programlarımızda nasıl kullanılabileceğine değinmek gerekir.
PLC programlarının doğru fonksiyonları gerçekleştirebilmesi için anahtarlardan, düğmelerden ve
sensörlerden gelen sinyallerin dikkate alınması gerekir. Program komutlarının, belli bir girişin giriş
türüne ve nasıl kontrol edildiğine bakmazsızın yalnızca ikilik (1/0) sinyal durumunu
sorgulayabileceğini anlamak çok önemlidir.
Normalde
açık kontak
Bir normalde açık kontak
çalıştırıldığında giriş verilir
(Sinyal durumu `1`)
Normalde
kapalı
kontak
Bir normalde kapalı kontak
çalıştırıldığında giriş sıfırlanır
(Sinyal durumu `0`)
Tahmin edeceğiniz gibi, bunun anlamı
programınızı yazarken PLC’nizin girişine bağlı
elemanların bir kapalı kontak mı yoksa açık kontak mı olduğu hakkında bilgi sahibi olmanız
gerektiğidir. Bir açık kontağa bağlanan giriş,
k apalı kontağa bağlı bir gir işten farklı
işlenmelidir. Aşağıdaki örnekte bu gösterilmektedir.
Genellikle, normalde açık kontaklı anahtarlar kullanılır. Ancak bazen güvenlik nedeniyle normalde
kapalı kontaklar kullanılabilir, örneğin; sürücülerin kapatılıp açılması için (bkz. bölüm 4.8).
Aşağıdaki şekilde farklı anahtar tipleri kullanılmasına rağmen sonuçlarının tamamen aynı olduğu iki
program dizisi gösterilmektedir: Anahtar çalıştırıldığında çıkış verilir (açılır).
24 V
X000
Y010
X0
ON(1)
X0
Switch operated
Anahtara
basılıyor
OFF(0)
ON(1)
Y10
OFF(0)
t
24 V
X000
Y010
X0
ON (1)
X0
Switch operated
Anahtara
basılıyor
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
t
4 – 16
MITSUBISHI ELECTRIC
4.7.4
Temel Komut Kümesi
VE işlemleri
Komut
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
AND
Lojik VE (VE işlemi, “1" sinyal durumunu
sorgular)
ANI
Lojik VE DEĞİL (VE işlemi, “0" sinyal
durumunu sorgular)
IEC Komut Listesi
AND
ANDN
Bir VE bağlantısı, ikiden az olmamak şartıyla
birden çok şalterin seri bağlantısına eşittir.
Sadece tüm kontaklar kapalıyken akım akar. Bir
ya da birden çok kontak açıksa, VE fonksiyonu
yerine getirilmemiştir, akım akmaz.
Programlama yazılımında AND komutu ve ANI komutu için LD ya da LDI komutundaki ile aynı
simgeler ve fonksiyon tuşları kullanılır. Merdiven Diyagramı biçiminde programlama yaparken,
yazılım yerleştirme noktalarına bağlı olarak doğru komutları otomatik olarak atar.
Eğer komut listesinde programlıyorsanız lütfen, AND ve ANI komutlarını bir devrenin (merdiven
diyagramındaki bir program satırının) başında kullanamayacağınızı unutmayın! Devreler bir LD
veya LDI komutu ile başlamalıdır (bkz. Bölüm 4.7.1).
AND komutu için örnek
Merdiven Diyagramı
AND konutu
LD
AND
OUT
X0
X1
Y10
IEC Komut Listesi
LD
AND
ST
Örnekte; Y10 çıkışı X0
X1 girişlerinin ikisi
X0
X1
Y10
aktif konumda olduğunda aktif konuma gelir:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
t
4 – 17
Temel Komut Kümesi
ANI komutu için örnek
Merdiven Diyagramı
ANI komutu
LD
ANI
OUT
X0
X1
Y10
IEC Komut Listesi
LD
ANDN
ST
Bu örnekte Y10 yalnızca X0 girişi “1”
X0
X1
Y10
X1 girişi “0” olduğunda açık konuma gelir:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
t
4.7.5
VEYA işlemleri
Komut
Fonksiyon
OR
Lojik VEYA (VEYA işlemi, sinyal durumu “1"
için sorgulanır)
ORI
Lojik VEYA DEĞIL (VEYA işlemi, sinyal
durumu “0" için sorgulanır)
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
OR
ORN
Bir VEYA işlemi, devre tekniğinde birden çok
şalterin paralel bağlanmasına eşittir. Bir kontak
k ap a l ı o l d u ğ u s ü r e c e a k ı m a k a r . Sa d e c e
kontaklardan
açıksa, akım akmaz.
4 – 18
MITSUBISHI ELECTRIC
Temel Komut Kümesi
OR komutu için örnek
Merdiven Diyagramı
LD
OR
OUT
X0
X1
Y10
IEC Komut Listesi
OR komutu
X1 girişinden
Bu örnekte X0 girişi
LD
OR
ST
X0
X1
Y10
"1" olduğunda Y0 çıkışı "1" konumuna geçer:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
t
ORI komutu için örnek
Merdiven Diyagramı
LD
ORI
OUT
IEC Komut Listesi
OR komutu
LD
ORN
ST
Bu örnekte X0 girişi "1"
konumuna geçer:
X0
X1
Y10
X1 girişi "0" durumlarından
X0
X1
Y10
oluştuğunda Y10 çıkışı "1"
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y10
OFF (0)
t
4 – 19
Temel Komut Kümesi
4.7.6
İşlem bloklarını bağlayan komutlar
Komut
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
ANB
VE Bloğu (paralel işlem/devre bloklarının
seri bağlanması)
AND (
... )
ORB
VEYA Bloğu (seri işlem/devre bloklarının
paralel bağlanması)
OR (
... )
ANB veya ORB, PLC komutları olmasına rağmen yalnızca Merdiven Diyagramı ekranındaki bağlantı
hatları olarak girilir ve görüntülenirler. Yalnızca Komut listesi formatında bir komut olarak
görünürler. Bu listeye ANB veya ORB olarak kısaltmaları girilmelidir.
Her iki komut değişken olmaksızın girilir ve programda istediğiniz kadar kullanılabilirler. Ancak
maksimum sayıda LD ve LDI komutu 15 olarak sınırlandırılmıştır. Bu aynı zamanda bir çıkıştan önce
kullanabileceğiniz ORB ve ANB komutlarının sayısını da kısıtlayacaktır.
ANB komutu için örnek
Merdiven Diyagramı
ANB komutu
LD
ORI
LD
OR
ANB
OUT
X0
M2
X1
M10
1 . paralel bağlantı ( VEYA işlemi)
Bir ANB komutu her iki VEYA bağlantısını birleştirir.
Y17
IEC Komut Listesi
LD
ORN
AND(
OR
)
ST
X0
M2
X1
M10
Bir ANB komutu her iki VEYA bağlantısını birleştirir.
Y017
Bu örnekte; X00 girişi “1” ve X01 girişi ”0” veya M2 rölesi “0” ve M10 rölesi ”1" ise Y17 çıkışı aktif
konuma gelir.
4 – 20
MITSUBISHI ELECTRIC
Temel Komut Kümesi
ORB komutu için örnek
Merdiven Diyagramı
ORB komutu
LD
ANI
LD
AND
ORB
OUT
X0
X1
M2
M10
1 . seri bağlantı ( VE işlemi)
Bir ORB komutu her iki VE bağlantısını birleştirir.
Y17
IEC Komut Listesi
LD
ANDN
OR(
AND
)
ST
X0
X1
M2
M10
Bir ORB komutu her iki VE bağlantısını birleştirir.
Y17
Bu örnekte; X00 girişi “1”
konuma gelir.
X01 girişi ”0”
M2 rölesi “0”
M10 rölesi ”1" ise Y17 çıkışı aktif
4 – 21
Temel Komut Kümesi
4.7.7
Komutların darbe tetiklemeli çalıştırılması
Komut
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
LDP
Giriş değişkeninin yükselen kenarında aktif
olur.
—
LDF
Giriş değişkeninin düşen kenarında aktif
olur.
—
ANDP
Yükselen kenarda AND işlemi, lojik VE işlemi
değişken sinyalinin yükselen kenarında
yapılır
ANDP_M
ANDF
Düşen kenarda AND işlemi, lojik VE işlemi
değişken sinyalinin düşen kenarında yapılır
ANDF_M
ORP
Yükselen kenarda OR işlemi, lojik VEYA
işlemi değişken sinyalinin yükselen
kenarında yapılır
ORP_M
ORF
Düşen kenarda OR işlemi, lojik VEYA işlemi
değişken sinyalinin düşen kenarında yapılır
ORF_M
PLC programlarında bir bit değişkeninin anahtarlama sinyalinin yükselen veya düşen kenarını sıkça
tespit etmeniz ve buna göre yanıt vermeniz gerekmektedir. Yükselen kenar, bir değişkenin
değerinin "0"dan "1"e değiştiğini, düşen kenar ise değişkenin değerinin "1"den "0"a değiştiğini
göstermektedir.
Yükselen ve düşen darbelere yanıt veren program çalıştırma işlemleri sırasında, yalnızca söz konusu
değişkenin durumu değiştiğinde "1" değerini verirler.
Bunu ne zaman kullanmanız gerekir? Örneğin; bir taşıyıcı bandı olduğunu düşünün, bu bant,
bandın üzerinden her yük geçtiğinde sayıcının aktüel değerini bir artıran bir sensör anahtarına
sahip olsun. Darbe tetiklemeli fonksiyonu kullanmazsanız hatalı sonuç elde edersiniz çünkü anahtar
1 sinyali verdiği sürece (paket bandın üzerinde durduğu sürece) her bir program döngüsünde
1 artacaktır. Oysa anahtar sinyalinin yalnızca artan darbesini kaydederseniz sayıcı doğru biçimde
artırılacaktır. Yani, her paket geçtiğinde bir kez artırılır.
NOT
4 – 22
Uygulama komutlarının çoğu darbe sinyalleri tarafından da çalıştırılabilir. Ayrıntılar için bkz.
bölüm 6.
MITSUBISHI ELECTRIC
Temel Komut Kümesi
Fonksiyon ve fonksiyon bloklarının Merdiven Diyagram'a girilmesi
Darbe tetiklemeli komutlar ve daha karmaşık komutlar GX IEC Developer araç çubuğundaki
düğmeler üzerinden girilemezler. Bu komutların girişi, fonksiyon bloğu seçim penceresinden
seçilerek gerçekleştirilir.
Bunun için araç çubuğu üzerindeki Fonksiyon/Fonksiyon bloğu
Aşağıda gösterilen fonksiyon bloğu seçim penceresi açılacaktır.
'da (İşlem tipi)
tıklayın ve listeden örneğin
seçim düğmesine tıklayın.
'a (Fonksiyonlar)
komutunu seçin.
'a (Uygula) tıklayın ya da seçili nesneye çift
tıklayın ve sonra fonksiyonu yerleştirmek için
POU'nun gövdesine tıklayın.
Araç çubuğundaki
(Giriş Değişkeni)
düğmesine ve sonra değişken girilmesi gereken
fonksiyonun girişine tıklayın.
Giriş değişkenini yazın ve ENTER tuşuna basın.
Fonksiyon çıkışına bir değişken girmek için araç
çubuğunda
çıkışına tıklayın.
düğmesine ve sonra ENO
4 – 23
Temel Komut Kümesi
Yükselen bir sinyal darbesinin değerlendirilmesi
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
LDP
OUT
LD
PLS_M
X1
M0
X1
M0
ON (1)
X1
OFF (0)
1
M0
0
t
Röle M0 sadece bir program döngüsü
süresince açıktır.
Düşen bir sinyal darbesinin değerlendirilmesi
Merdiven Diyagramı
LD
ANDF
OUT
M235
X0
M374
IEC Komut Listesi
LD
ANDF_M
ST
M235
X0
M374
1
M235
0
ON (1)
X0
OFF (0)
1
M374
0
X0 “0" ve M235 “1" ise, röle M374 tek bir program döngüsü için "1"
konumuna gelir.
t
Darbe tetikleme karakteristikleri dışında LDP, LDF, ANDP, ANDF, ORP ve ORF komutlarının
fonksiyonları LD, AND ve OR komutlarınınki ile aynıdır. Bunun anlamı, darbe tetiklemeli işlemleri
programlarınızda klasik versiyonlarıyla aynı şekilde kullanabileceğinizdir.
4 – 24
MITSUBISHI ELECTRIC
4.7.8
Temel Komut Kümesi
Değişkenlere değer atama ve sıfırlama
Komut
햲
햳
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
SET
Bir değişkenin durumunu "1" olarak atar.�
S
RST
Bir değişkenin durumunu sıfırlar.�
R
SET komutu, çıkışları (Y), röleleri (M) ve durum rölelerini (S), “1" olarak atamak için kullanılabilir.
RST komutu, çıkışları (Y), röleleri (M), durum rölelerini (S), zaman sayıcıları (T), sayıcıları (C) ve veri saklayıcıları (D, V, Z)
sıfırlamak için kullanılabilir.
OUT komutunun sinyal durumu, normalde OUT komutuna bağlı işlemin sonucu “1" olarak
değerlendirildiği sürece yalnızca ”1" olarak kalır. Örneğin; bir girişe yaylı buton ve ilgili çıkışa ise bir
lamba bağlamış ve bunları bir LD ve OUT komutu ile birleştirdiyseniz, lamba yalnızca butona
basıldığı sürece yanacaktır.
Kısa süreli bir darbe sinyali ile bir çıkışı veya röleyi aktif etmek ve aktif konumda tutmak için SET
komutu kullanılabilir. Değişken siz anahtarı bir RST komutu ile sıfırlayana kadar aktif konumda
kalacaktır. Bu, kilitleme fonksiyonlarının uygulanmasına veya çıkışların “1" ve “0" durumlarının yaylı
butonlarla değiştirilmesine olanak verir. (PLC durdurulduğunda veya güç kaynağı kapatıldığında
genellikle çıkışlar da “0" durumuna geçer. Ancak, bazı iç röleler bu koşullar altında da son sinyal
durumunu korur. Örneğin "1" atanmış bir röle "1" durumunu koruyacaktır.)
Merdiven Diyagram'da SET ve RST komutları bir çıkış işlemi içinde ya da bir fonksiyon olarak
programlanabilir.
SET ya da RST fonksiyonları içeren OUT komutu
Bir OUT komutu kullanın ve etkinleştirilecek ya da
sıfırlanacak değişkeni girin.
penceresi (Sinyal ayarları)
görüntülenecektir.
4 – 25
Temel Komut Kümesi
SET komutu için
seçeneğinin üzerine tıklayın.
RST komutu içinse
seçeneğine tıklayın. Daha
sonra
'e (Tamam) tıklayarak pencereyi kapatın.
Böylece OUT komutunun SET komutuna
dönüşümü tamamlanmış olur.
Değişken atama ve sıfırlama örnekleri
Merdiven Diyagramı
1. seçenek
LD
SET
LD
RST
X1
M0
X2
M0
IEC Komut Listesi
LD
S
LD
R
2. seçenek
X1
M0
X2
M0
Aynı değişken için set ve reset komutlarının
önkoşulları aynı anda sağlanıyorsa, son
gerçekleştirilen işlem öncelik taşır. Bu
örnekte son gerçekleştirilen komut RST
olduğu için M0 kapalı kalır.
X1
X2
M0
t
4 – 26
MITSUBISHI ELECTRIC
Temel Komut Kümesi
Bu örnekte, bir tankı doldurmak üzere bir pompayı kontrol eden bir program verilmektedir. Pompa
iki yaylı buton (START VE STOP butonu) tarafından kontrol edilmektedir. Güvenlik nedenlerinden
dolayı, STOP fonksiyonu için normalde kapalı kontak kullanılmıştır. Tank dolu seviyeye ulaştığında,
bir seviye sensörü pompayı otomatik olarak kapatır.
Merdiven Diyagramı
LD
SET
LDI
OR
RST
Pump_ON
Pump
Pump_OFF_NC
Level_sensor
Pump
IEC Komut Listesi
LD
S
LDN
OR
R
NOT
Pump_ON
Pump
Pump_OFF_NC
Level_sensor
Pump
Değişkenleri tanımlayıcıları ile birlikte görüntüleyebilmek için Genel Değişken Listesi'nde
tanımlamak gerekir. Bu örnek programın Genel Değişken Listesi aşağıdadır:
Genel Değişken Listesine ilişkin detaylı bilgi için lütfen bkz. bölüm 4.6.2.
4 – 27
Temel Komut Kümesi
4.7.9
Darbelerin oluşturulması
Komut
*
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
PLS
Giriş koşullarının sağlanması durumunda,
çıkış değişkeni, giriş koşullarının yükselen
kenarında bir program döngüsü boyunca
aktif olur.*
PLS_M
PLF
Giriş koşullarının sağlanması durumunda,
çıkış değişkeni, giriş koşullarının düşen
kenarında bir program döngüsü boyunca
aktif olur.*
PLF_M
PLS ve PLF komutları çıkışları (Y) ve röleleri (M) atamak için kullanılabilir.
Bu komutlar statik bir sinyali program döngüsünün süresine bağlı olarak kısa bir darbeye
dönüştürür. OUT yerine PLS komutu kullanılırsa, PLS ile tanımlı değişken, giriş koşullarının 0’dan 1’e
konum değiştirmesi durumunda (yükselen kenarda) bir program döngüsü boyunca aktif olur.
PLF komutu kullanılırsa, PLF ile tanımlı değişken, giriş koşullarının 1’den 0’a konum değiştirmesi
durumunda (düşen kenarda) bir program döngüsü boyunca aktif olur.
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
LD
PLS
LD
SET
LD
PLF
LD
RST
LD
PLS_M
LD
S
LD
PLF_M
LD
R
X0
M0
M0
Y10
X1
M1
M1
Y10
X0
M0
M0
Y10
X1
M1
M1
Y10
X0
X0 değişkeninin yükselen kenarı
değerlendirilir.
X1
X1 değişkenin de düşen kenarı
değerlendirilir.
M0
M0 ve M1 röleleri yalnızca tek bir
program döngüsü için aktif olur.
M1
Y10
t
4 – 28
MITSUBISHI ELECTRIC
4.7.10
Temel Komut Kümesi
Bir işlem sonucunun ters çevrilmesi
Komut
INV
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
Bir işlemin sonucunu tersine çevirir
NOT
INV komutu, herhangi bir değişken olmaksızın kendi başına kulanılır. Doğrudan kendisine gelen
işlemin sonucunu tersine çevirir:
–
Işlem sonucu “1” ise "0”a çevrilir.
–
İşlem sonucu “0” ise "1”e çevrilir.
Merdiven Diyagramı
1. seçenek
LD
AND
INV
OUT
X1
X2
Y10
INV komutu
IEC Komut Listesi
2. seçenek
LD
AND
NOT
ST
X1
X2
Y10
Yukarıda gösterilen örnek için aşağıdaki sinyal akışı oluşur:
1
X1
0
1
X2
0
1
INV komutundan önceki işlem
sonucu
0
INV komutundan sonraki
işlem sonucu
1
Y10
0
t
INV komutu, karmaşık bir işlemin sonucunu tersine çevirmek istediğiniz zaman kullanılabilir. AND
ve ANI komutlarının yerine kullanılabilir.
NOT
Merdiven Diyagramı ile OUT komutu içinde bir INV
komutu kullanmak için OUT komutu üzerine çift
tıklayarak Signal Configuration (Sinyal Ayarları)
penceresini görüntüleyin. Negation seçeneğini (Tersini
Alma) işaretleyerek OK'e (Tamam) tıklayın ( bkz. bölüm
4.7.8)
4 – 29
Temel Komut Kümesi
4.7.11
Komut
FF
*
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
FF_MD
FF komutu, çıkışları (Y), röleleri (M) ve word değişkenlerin bitlerini atamak için kullanılabilir.
FF komutu kendi girişinin yükselen kenarında, gösterilen değişkenin çıkışını ters çevirir.
–
Değişkenin çıkışı "1" ise ters çevrilme sonucunda "0" olacaktır.
–
Değişkenin çıkışı "0" ise ters çevrilme sonucunda "1" olacaktır.
Merdiven Diyagramı
LD
FF
X1
Y10
IEC Komut Listesi
LD
FF_MD
X1
Y10
Yukarıdaki program Y10'un çıkışını, X1 girişinin yükselen kenarında ters çevirecektir:
ON (1)
X1
OFF (0)
1
Y10
0
t
4 – 30
MITSUBISHI ELECTRIC
4.7.12
Temel Komut Kümesi
İşlem sonucunun darbeye dönüştürülmesi
Komut
Fonksiyon
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
MEP
İşlem sonucunun yükselen kenarında darbe
oluşturur
MEP_M
MEF
İşlem sonucunun düşen kenarında darbe
oluşturur
MEF_M
MEP ve MEF komutları bir değişken olmadan kullanılır. Giriş sinyalinin (bu komutlar çalıştırılmadan
önce geçerli işlem sonucu) ilgili kenarında bir çıkış darbesi oluştururlar. Bir sonraki darbe, bir sonraki
ilgili kenarda (yükselen ya da alçalan) oluşturulur.
Merdiven Diyagramı
LD
AND
MEP
OUT
X1
X2
M100
IEC Komut Listesi
LD
AND
MEP_M
ST
X1
X2
M100
Aşağıdaki şekilde yukarıdaki örneğe ilişkin sinyal akışı gösterilmiştir:
1
X1
0
1
X2
0
1
MEP komutundan önceki işlem
sonucu
0
1
MEP komutundan sonraki
işlem sonucu
M100
0
Röle M100 sadece bir program
döngüsü süresince açıktır
t
İki komut da özellikle çoklu kontak bağlantılarına uygundur. Örneğin, seri bağlanmış normalde açık
çoklu kontakların tümü birden "1" konumuna getirildiğinde, işlem sonucu sürekli olarak "1"
konumunda kalacaktır. Bu işlem sonucu ile bir röle kontrol edilip "1" konumuna getiriliyorsa,
sıfırlanması mümkün olmayacaktır. Bu normalde açık kontaklara bir MEP komutu seri bağlanırsa
tüm seri bağlı kontaklar 0'dan 1 konumuna geçse bile röle sıfırlanabilir çünkü komut yanlızca tek bir
darbe üretir.
4 – 31
Güvenlik her şeyden önce gelir!
4.8
PLC’lerin donanım kablolu kontrolörlere kıyasla birçok avantajı vardır. Ancak, güvenlik söz konusu
olduğunda bir PLC’ye körlemesine güvenemeyeceğinizi anlamanız çok önemlidir.
Acil Stop düzenekleri
Kontrol sistemindeki veya programdaki hataların personele veya makinelere zarar vermesi
önlenmelidir. Acil stop düzeneklerinin PLC düzgün çalışmadığında da tamamen çalışır durumda
olması gerekmektedir. Örneğin; PLC çıkışlarının beslemesini kesebilmelidir.
Bir Acil stop butonu
riskli olabilir.
PLC programı değerlendirilen bir PLC girişi olarak kullanılmamalıdır. Bu çok
Kabloların kopması durumu için alınacak güvenlik önlemleri
Anahtarlardan PLC’ye gelen sinyallerin kabloların kopmasıyla kesilmesi durumları için de güvenlik
önlemleri almanız gerekir. Bu nedenle start işlemleri için normalde açık kontağa sahip ekipman,
stop işlemleri için ise normalde kapalı kontağa sahip ekipman kullanılmalıdır.
+24 V
DURDUR
ACL
KAPATMA
ÇALIŞTIR
Bu örnekte; tahrik sisteminin kontaktörünün
beslemesi Acil stop butonu da manuel olarak
kesilebilir.
X000 X001 X002
PLC
COM Y010 Y011
Kontaktör
0V
X001
0
SET
Y010
Motor
ÇALIŞ
Motor
ÇALIŞTIR
X002
2
RST
Motor DURDUR
Y010
Motor ÇALIŞ
Bu programda ÇALIŞTIR anahtarı üzerindeki
normalde açık kontak bir LD komutu ile
sorgulanır, DURDUR anahtarının normalde
kapalı kontağı ise bir LDI komutu ile sorgulanır.
Çıkış ve dolayısıyla tahrik, X002 girişi “0” sinyal
durumuna sahip olduğunda deaktif olur. Bu
durum, DURDUR butonuna basıldığında ya da
buton ile X002 girişi arasındaki kablo
koptuğunda söz konusu olur.
Böylece, herhangi bir kablo kopması durumunda tahrik otomatik olarak kapatılır ve tahriki
etkinleştirmek mümkün olmaz. Buna ek olarak, start komutu verilse bile programda DURDUR
komutu daha sonra olduğu için, tahrik sistemine start verilemez.
4 – 32
MITSUBISHI ELECTRIC
Kilitleme kontakları
Aynı anda açılmaması gereken iki çıkışa sahipseniz, örneğin; bir motorun ileri veya geri işlemini
seçerken, kilitleme işlemi aynı zamanda fiziksel olarak PLC'nin kontrolünde yapılmalıdır. Sadece
program ile yapılan bir kilitleme olası bir PLC arızası sonucunda iki çıkışın aynı anda aktif olmasına
neden olur.
Sağdak i örnekte kontaktörlerle mek anik
kilitleme gösterilmektedir. Burada K1 ve K2
kontaktörlerinin aynı anda açılması fiziksel olarak
mümkün değildir.
X000 X001 X002
PLC
COM Y010 Y011
K2
K1
K1
K2
Otomatik kapatma
PLC ile hareket kontrolü yapılıyorsa ve hareketin sınırlı bir alanda gerçekleşmesi gerekiyorsa,
hareketi PLC programından bağımsız direkt olarak durduran sınırlama anahtarları kullanılmalıdır.
Bu anahtarların doğrudan ve PLC'den bağımsız olarak çalışmaları gereklidir. Benzer otomatik
kapatma özellikleri için bkz. Bölüm 4.9.1.
Çıkış sinyali geribeslemesi
Genellikle, PLC’lerin çıkışları izlenmez. Bir çıkış etkileştirildiğinde, program PLC’nin dışından doğru
yanıtın alındığını varsayar. Çoğu durumda ek ekipmanlar gerekmez. Ancak, kritik uygulamalarda
çıkış sinyallerini de PLC ile izlemeniz gereklidir. Örneğin; çıkış devresinde hatalar meydana
geldiğinde (kablo kopmaları, yapışan kontaklar) güvenlik veya sistemin çalışması açısından ciddi
önlemler alınması gerekir.
Sağdaki örnekte, Y10 "1" olduğunda normalde
açık K1 kontaktörünü çeker ve X002 girişi “1” olur.
Bu, çıkışın ve bağlı kontaktörün düzgün çalışıp
çalışmadığının program tarafından izlenmesine
olanak verir.
Bu basit çözümde yükün gerçekten de istenildiği
gibi davranıp davranmadığının kontrol
edilmediğine dikkat edin (örneğin bağlı bir
motorun gerçekten dönüp dönmediği kontrol
edilmez). Böyle bir kontrol için örneğin yük
gerilimin ve devir sayısının da izlenmesi gibi ek
özellikler gereklidir.
X000 X001 X002
PLC
COM Y010 Y011
+24 V
K1
4 – 33
PLC uygulamalarının programlanması
4.9
Programlanabilir lojik kontrolörleri size, giriş ve çıkışların birbirine bağlanması için sınırsız olanaklar
sunmaktadır. MELSEC System Q ailesinin kontrol ünitelerinin sunduğu çok sayıda komutla, kontrol
görevinin yerine getirilmesi için uygun olan komutları seçmek ve bunlarla programı
gerçekleştirmek mümkündür.
Ihtiyacın belirlenmesinden programın bitmiş haline kadarki süreç basit bir örnekle açıklanmaya
çalışılacaktır.
4.9.1
Kepenk
Daha programlamaya başlamadan önce yapılması gerekenin tespit edilmesi gerekmektedir. Deyim
yerindeyse „temelden“ başlanır ve PLC’nin ne yapması gerektiği tanımlanır.
Görev tanımı
Hem içten hem de dıştan kolaylıkla çalıştırmaya olanak verecek bir mağaza kepenki ile ilgili bir
kontrol sistemini uygulamaya geçirmek istiyoruz. Güvenlik özellikleri de sisteme entegre
edilecektir.
Uyarı lambası H1
S7
S3
S1
S5
STOP
S6
S0
S2
S4
쎲 Çalıştırma
– Kapıyı dışarıdan S1 0/1 anahtarı ile açmak ve S5 yaylı butonu ile kapatmak mümkün
olmalıdır. Mağazanın içerisinden de kapıyı S2 yaylı butonu ile açmak ve S4 yaylı butonu
kapatma mümkün olmalıdır.
– 20 saniyeden fazla açık kaldığında kapı otomatik olarak kapatılmalıdır.
– “Kepenk hareket halinde” ve “kepenk bilinmeyen bir konumda” durumları yanıp sönen bir
uyarı lambası ile gösterilmelidir.
쎲 Güvenlik tertibatları
–
4 – 34
Kapının hareketini herhangi bir anda mevcut durumunda bırakarak durduran bir durdurma
butonu (S0) takılmalıdır. Bu durdurma anahtarı acil stop fonksiyonu için değildir. Bu nedenle,
0/1 anahtarının durumu sinyali yalnızca PLC programında değerlendirilir ve herhangi bir güç
bağlantısını açıp kapamaz.
MITSUBISHI ELECTRIC
–
Kapıdaki engelleri tanımak için bir fotoelektrik sensör (S7) kullanılmalıdır. Kapı kapanırken bir
engel olduğunu farkederse kapı otomatik olarak açılmalıdır.
–
Kapı tam açık duruma (S3) ve tam kapalı (S6) durumuna geldiğinde kapı motorunu durduran iki
sınırlama anahtarı kullanılmalıdır.
Giriş ve çıkış sinyalerinin atanması
Çalışma prensibi dikkate alınarak gereksinim duyulan girişlerin ve çıkışların sayısı belirlenir. Kepenk
tahrik motoru iki çıkışla kontrol edilir. PLC girişlerine ve çıkışlarına atanan gerekli sinyaller aşağıdaki
gibidir:
Fonksiyon
Giriş
Çıkışlar
Zaman
sayıcı
4.9.2
İşaretler
Adres
Not
DURDURMA butonu
S0
X0
AÇMA anahtarı (dıştan)
S1
X1
AÇMA butonu (içten)
S2
X2
Üst sınır anahtarı (kapı açık)
S3
X3
KAPATMA düğmesi (içten)
S4
X4
KAPATMA düğmesi (dıştan)
S5
X5
Alt sınır anahtarı (kapı kapalı)
S6
X6
Normalde kapalı kontak. (Kapı aşağı inerken,
S6’ya temas olduğunda X6=0 olur.)
Normalde kapalı kontak (Butona
basıldığında X0=0 olur ve kapı durdurulur.)
Normalde açık kontaklar
Normalde kapalı kontak. (Kapı yukarı
çıkarken, S3’e temas olduğunda X3=0 olur.)
Normalde açık kontaklar
Fotoelektrik sensör
S7
X7
Bir engel algılandığında X7 “1" olur.
Uyarı lambası
H1
Y10
—
Motor kontaktörü sola dönüş
K1
Y11
Sola dönüş = kepenk açma
Motor kontaktörü sağa dönüş
K2
Y12
Sağa dönüş = kepenk kapatma
Otomatik kapatma gecikmesi
—
T0
Süre: 20 saniye
Programlama
Yeni bir proje oluşturmak
GX IEC Developer başlatıldıktan sonra
(Proje) menüsünde New'e (Yeni) tıklayın.
Uygun PLC tipini seçin.
OK 'e
4 – 35
New Project ( Yeni Proje) iletişim kutusu
görüntülenir. Yeni projeyi kaydetmek
istediğiniz dizini seçin ya da girin. Dizinin
sonuna yeni proje için bir isim de girin.
Create (Oluştur) düğmesine tıkladıktan sonra
GX IEC Developer, yeni proje için belirlediğiniz
isim ile bir alt dizin oluşturur.
Startup Options'ı (Başlangıç Seçenekleri) seçin. Bu örnek için Ladder Diagram (Merdiven
Diyagramı) seçilmiştir.
OK (Tamam) ile onayladıktan sonra programlamaya geçilebilir. POU MAIN programının boş program gövdesi bir sonraki sayfada görülmektedir.
4 – 36
MITSUBISHI ELECTRIC
Editör (Gövde)
Project Navigator (Proje Gezgini) Penceresi
Genel Değişkenlerin Atanması
NOT
Sembolik tanımlayıcılar programda değil yalnızca Mitsubishi adreslerinde kullanılacaksa Genel
Değişken Listesini doldurmaya gerek yoktur. Ancak bu durumda program IEC61131-3 uyumlu
olmayacaktır.
Project Navigator (Proje Gezgini) Penceresinde
Global_Vars'e çift tıklayın.
Genel Değişken Listesi (GVL) açılır.
İlk Genel Değişkenin tanımlayıcısını ve mutlak adresini girin. MITSUBISHI adresi ve IEC adresinin
ikisinin de birlikte girilmesi gerekli değildir. Bu adreslerden biri girildiğinde diğeri GX IEC Developer
tarafından otomatik olarak eklenecektir.
Fiziksel bir giriş adresi girildiğindeyse tip olarak BOOL otomatik olarak seçilecektir.
4 – 37
Başka değişkenler tanımlamak için liste genişletilmelidir. Bunu yapmanın çeşitli yolları vardır:
쎲 İmleç son değişkenin herhangi bir sütununda etkin durumdaysa SHIFT ve ENTER tuşlarına
birlikte basın.
쎲 Bu işlem için aynı zamanda Edit
seçebilirsiniz.
New Declaration'ı (Yeni Tanımlama) da
쎲 ya da araç çubuğu üzerindeki "Öncesine ekle" veya "Sonrasına ekle" tuşuna tıklamanız yeterli
olacaktır.
Bu projenin Genel Değişkenleri olarak atanan giriş ve çıkışlar şu şekildedir:
4 – 38
MITSUBISHI ELECTRIC
Programın Girilmesi
Bundan sonra bağımsız kontrol görevlerini programlayabilirsiniz:
쎲 Kepenkin yaylı butonlarla çalıştırılması
Kepenkin çalıştırılması için programın giriş sinyallerini tahrik motoru için iki komuta dönüştürmesi
gereklidir: “Kepenki Aç” ve “Kepenki Kapat”. Bu komutlar yaylı butonlardan gelen, girişlerde
yalnızca kısa bir süreliğine aktif olan sinyaller olduğu için kaydedilmesi gereklidir. Bunu yapmak için,
programdaki girişleri ifade eden iki değişken kullanırız ve bunları gerektiği biçimde aktif eder ve
sıfırlarız.
–
OPEN_GATE
–
CLOSE_GATE
POU MAIN program gövdesi hazır durumda görüntülenmiyorsa Project Navigator (Proje Gezgini)
kısmında
'ye çift tıklayın.
Araç çubuğundan 'Normalde Açık' kontak seçeneğine
tıklayın.
Fare imlecini çalışma alanında hareket ettirin ve pencerede
konulacak yeri tıklayarak belirleyin.
Variables Selection
Scope (İçerik) iletişim kutusunda Global Variables'a
(Genel Değişkenler) tıklayın.
4 – 39
Gerekli değişkene tıklayarak (bu durumda
“S1_OPEN_GATE_Switch”) seçili olmasını sağlayın.
Böylelikle seçili değişken Apply (Uygula) düğmesine
tıkladığınızda ya da doğrudan üzer ine ç if t
tıkladığınızda girilmiş olacaktır.
Değişken girilmiş durumda.
Değişken tanımının tamamının görüntülenmesi için
editöre tıklayın.
Merdiven diyagramı, imleci network başlığının alt
sınırına getirerek ve dikey boyutu arttırmak için
tıklayıp aşağı doğru çekerek yeniden
boyutlandırılabilir.
Kepenki açmak için gerekli yaylı butonu da girin.
Bu anahtarların her etkin konumu bir darbe oluşturacak şekilde dönüştürülmelidir. Bunun için
PLS_M fonksiyonu kullanılmaktadır. Merdiven programına bir fonksiyonun nasıl girildiği ile ilgili
detaylı bilgi için bkz. bölüm 4.7.7.
Araç çubuğu üzerindeki
düğmesine (çıkış değişkeni) tıklayın.
Daha sonra değişken girişi için PLS_M fonksiyonu
çıkışına tıklayın.
4 – 40
MITSUBISHI ELECTRIC
–
Yerel değişkenlerin atanması
PLS_M fonksiyonunun çıkış fonksiyonu yalnızca bu POU'da kullanılmıştır. Bu nedenle yerel
değişken olarak tanımlanabilir. Yerel değişkenler programlama sırasında tanımlanabildiği için bu
proje için henüz yerel değişken tanımlanmamıştır.
Boş ‘?’ kutusuna Pulse_open_gate değişken adını girin.
Aşağıdaki ileti kutusu bu değişken Yerel Değişken Listesinde ve Genel Değişken Listesinde
bulunmadığı için görüntülenir:
Define Local (Yerel Değişken Tanımlama) üzerine tıklayın. Yeni bir değişken tanımlanması için
able Selection (Değişken Seçim) penceresi görüntülenir:
Yerel Değişken Listesine (POU'nun Yerel Başlığı) yeni bir değişken girmek için
tıklayın.
'a (Tanımla)
En son olarak merdiven ağı elemanları birbirine bağlayarak son haline getirilmelidir.
Bu amaç için araç çubuğunda "Çizgi modu" simgesi bulunmaktadır.
İmlecin küçük bir kalem simgesine dönüştüğüne dikkat edin.
Merdiven diyagramının solunda veri yolu çubuğuna tıklayın ve diyagram boyunca tıklayıp çekerek
kontağın üzerine bırakın. Bu noktada sol fare tuşunu bırakın.
Ağdaki diğer tüm elemanları aynı şekilde birbirine bağlayın.
4 – 41
–
Yeni bir program ağı oluşturmak
Mevcut olanın altında bir ağ oluşturmak için araç çubuğu üzerinde şu tuşa tıklayın:
Boş bir ağ alanı görüntülenecektir:
Bu ağa ve sonrakilere aşağıdaki elemanları girin.
Anahtarlar ve yaylı butonlar dışındaki tüm değişkenler yerel değişkenlerdir. Şimdiden değişkenlerin
tanımlayıcılarla birlikte kullanılmasının yararı ortadadır: Değişken komutlarını girmeden bile bu
programı anlamak mutlak adreslere sahip (Ör. X1, X2 vb.) bir programı anlamaktan daha kolaydır.
쎲 1'den 4'e ağların açıklamaları
Öncelikle kapıyı açan sinyaller işlenir: S1 anahtarı veya S2 yaylı butonu ile bir sinyal üretilir ve
"Pulse_open_gate" değişkeni bir program döngüsü için “1” olur. Böylece, butona ait kontak yapışsa
bile kapının bloke olması önlenmiş olur. Kapıyı kapatmak için S4 ve S5 butonlarından gelen
sinyalleri işlemek için de benzer bir yaklaşım kullanılır. Motora dönme komutu, eğer diğer yönde bir
dönme haraketi yoksa uygulanmalıdır. Bu PLC programında kepenkin kapanmasına sadece o an için
açılmıyorsa izin verilerek halledilir
NOT
4 – 42
PLC ile kilitleme, program dışında kontaktörler kullanılarak ek mekanik kilitleme ile
desteklenmelidir. (Bkz. bağlantı şeması bölüm 4.9.3.).
MITSUBISHI ELECTRIC
쎲 Kepengin 20 saniye sonra kapanması
Kepenk açıldığında sınırlama anahtarı (S3) etkinleşir ve X3 girişi “0” olur. (Güvenlik nedenleriyle S3,
normalde kapalı kontağa sahiptir.) Bundan sonra T0 zaman sayıcısı 20 saniyelik gecikmeyi başlatır
(K200=200 x 0,1sn = 20sn). Zaman sayıcısı 20 saniyeyi tamamladığında kepenk kapatılır.
NOT
Zamanlayıcılar bir sonraki bölümde detaylı olarak anlatılmaktadır.
쎲 Kepengin DURDURMA anahtarı ile durdurulması
DURDURMA butonuna basılması kepenk motorunu durdurarak iki yerel değişkeni sıfırlar.
쎲 Engellerin fotoelektrik sensörle tanınması
Kepenk kapatılırken fotoelektrik sensör tarafından bir engel algılanırsa, kapatma işlemi durdurulur
ve kepenk yeniden açılır.
쎲 Motorun sınırlama anahtarları ile kapatılıp açılması
Kepenk açıldığında sınırlama anahtarı (S3) etkinleşir ve X3 girişi “0” olur. Bu OPEN_GATE yerel
değişkenini sıfırlar ve motoru durdurur.
Kepenk tamamen kapatılırsa S6 etkinleşir ve bu aynı zamanda motoru da durdurur. Güvenlik
nedenleriyle sınırlama anahtarları normalde kapalı kontaklardır. Bu anahtar ve giriş arasındaki
bağlantı kesilirse motorun otomatik olarak durmasını (ya da çalıştırılamamasını) da sağlar.
NOT
Sınırlama anahtarlarının kablo bağlantıları motoru PLC desteği olmaksızın otomatik olarak
duracak biçimde yapılmalıdır (bkz. kablo şeması, bölüm4.9.3).
4 – 43
쎲 Motorun kontrol edilmesi
Programın sonunda, açma ve kapama için kullanılan yerel değişkenlerin sinyal durumları Y11 ve Y12
çıkışlarına aktarılır.
쎲 Uyarı lambası: “Kepenk Hereket Halinde” ve “Kepenk Belirlenemeyen Konumda”
Sınırlama anahtarlarından hiçbirisinin etkinleştirilmemesi, kapının açıldığı, kapandığı veya ortada
bir yerde durdurulduğu anlamına gelir. Tüm durumlarda uyarı lambası yanıp söner. Yanıp sönme
hızı 1 saniyelik aralıklarla otomatik olarak ayarlanan ve sıfırlanan özel röle SM412 ile kontrol edilir
(bkz. bölüm 5.2). SM412 program girilirken Genel Değişken olarak girilmiştir:
Değişken adı olarak _1_second_clock girildikten
sonra bu değişken henüz tanımlanmadığı için solda
gösterilen ileti görüntülenir. Define global (Genel
değişken tanımlama) üzerine tıklayın.
Variable Selection (Değişken Seçimi) penceresinin Address (Adres) alanına SM412 girin. Sonra
'a (Tanımla) tıklayın.
Bir sonraki sayfadaki şekilde kepenkin kontrol edilmesi için gerekli Merdiven Diyagramının tamamı
gösterilmiştir.
4 – 44
MITSUBISHI ELECTRIC
NOT
Komutların sırası ve özellikle de OPEN_GATE ve CLOSE_GATE değişkenlerinin atanmasından
sonra güvenlik özellikleri tarafından sıfırlanması çok önemlidir.
Program yukarıdan aşağıya çalıştığı için (bkz. bölüm 2.2), sıfırlamanın etkinleştirmeye göre
önceliği daha yüksektir ve böylelikle güvenlik sağlanmış olur.
4 – 45
4.9.3
Donanım
Kepenk uygulaması MELSEC System Q'nun aşağıdaki bileşenleri ile gerçekleştirilebilir:
쎲 G/Ç modülleri için en az iki yuvası bulunan ana taşıyıcı ünite, Ö r. Q33B
쎲 Güç Kaynağı Q62P
Bu güç kaynağı modülünde sensör ve gösterge lambaları için 24 V DC gerilimi sağlar. Bu çıkıştan
en fazla 0,6 A akım çekilebildiğine dikkat edin.
쎲 CPU modülü (gerekli olduğu özelliklerde)*
쎲 1 Dijital giriş modülü QX80, 16 girişli (negatif ortak)
쎲 1 Dijital çıkış modülü QY80, 16 transistör çıkışlı (kaynak)
*
Tabi ki MELSEC System Q ailesine ait PLC'yi yalnızca bir kepenkin kontrolünde kullanmak biraz abartılı olacaktır. Bu görev
CPU için çok basit kalacaktır. Ancak Ö r. bir üretim hattının kontrolü gibi daha karmaşık bir uygulamanın bir parçası olduğu
durumda bu uygulama akla yatkın olacaktır.
PLC'nin bağlantıları
S0
L1
N
PE
L
N
FG
X00
S1
X01
S3
S2
X02
S4
X03
X04
S5
X05
S6
S7
X06
+24V 24G
X07
X08
X09
X0A X0B X0C X0D X0E X0F COM
Dijital Giriş Modülü
Dijital Çıkış Modülü
Güç kaynağı
Y10
H1
Y11
Y12
Y13
Y14
Y15
Y16
Y17
Y18
Y19
K2
K1
Kontaktör ile kilitleme
S3
S6
Sınırlama anahtarı ile devre dışı bırakma
K1
K2
Y1A Y1B Y1C Y1D Y1E Y1F COM 0V
Elektrik ekipman ve fonksiyon adlarına ilişkin referans bir sonraki sayfada verilmiştir.
4 – 46
MITSUBISHI ELECTRIC
İşaretler
Fonksiyon
S0
DURDURMA butonu
S1
AÇMA anahtarı (dıştan)
X1
S2
AÇMA butonu (içten)
X2
S3
Üst sınır anahtarı (kapı açık)
X3
S4
KAPATMA düğmesi (içten)
X4
S5
KAPATMA düğmesi (dıştan)
X5
S6
Alt sınır anahtarı (kapı kapalı)
X6
Normalde kapalı kontak
S7
Fotoelektrik sensör
X7
Bir engel algılandığında X7 “1" olur.
H1
Uyarı lambası
Y10
—
K1
Motor kontaktörü sola dönüş
Y11
Sola dönüş = kepenk açma
K2
Motor kontaktörü sağa dönüş
Y12
Sağa dönüş = kepenk kapatma
Adres
X0
Not
Normalde açık kontak
Normalde açık kontak
4 – 47
4 – 48
MITSUBISHI ELECTRIC
5
Giriş ve Çıkışlar
PLC’lerdeki değişkenler program komutlarını kontrol etmek için kullanılır. Bu değişkenlerin sinyal
durumları PLC programı tarafından okunabilir ve değiştirilebilir. Bir değişken iki bileşene sahiptir:
–
değişken adı ve
–
değişken adresi.
Örnek (giriş 0):
X0
Değişken adı
5.1
Değişken adresi
PLC’lerin girişleri ve çıkışları, kontrol edilecekleri süreçlere bağlanırlar. Bir giriş PLC programı
tarafından sorgulanırken, giriş modülünün giriş terminali üzerindeki gerilim ölçülür. Bu girişler
dijital oldukları için yalnızca “1" veya “0" şeklinde iki sinyal durumuna sahip olabilirler. Giriş
terminalindeki gerilim nominal değere ulaşırsa (Ör. 24V) giriş durumu “1" olur. gerilim nominal
değerin altındaysa giriş durumu “0" olarak değerlendirilir.
MELSEC PLC’lerinde girişler için “X” tanımlayıcısı kullanılır. Aynı giriş aynı programda gerektiği
sıklıkta sorgulanabilir.
NOT
PLC programı vasıtası ile girişlerin durumu değiştirilemez. Örneğin; bir OUT komutunun bir giriş
değişkeni ile birlikte çalıştırılması mümkün değildir.
Bir çıkış komutu bir çıkış üzerinde çalıştırılırsa, mevcut işlemin sonucu (sinyal durumu) çıkış
modülünün ilgili çıkış terminaline uygulanır. Bu bir röle çıkışıysa çıkış röleyi kapatır (tüm röleler
normalde açık kontaklarıdır). Bu çıkış bir transistör çıkışı ise, transistör bağlantıyı yapar ve bağlı
devreyi etkinleştirir.
Soldak i şek ilde gir işler e, lambalara ve
kontaktörlere giden anahtarların bir MELSEC
PLC çıkışına nasıl bağlanacağını gösteren bir
örnek bulunmaktadır.
X000 X001 X002
Giriş modülü
CPU
Y010 Y011 Y012
Çıkış modülü
Çıkış değişkenlerinin tanımlayıcısı “Y”dir. Çıkışlar çıkış komutlarının yanı sıra lojik işlem
komutlarında da kullanılabilir. Ancak, bir çıkış komutunu aynı değişken ile birlikte birden fazla
kullanamayacağınızı hatırlamanızda fayda vardır (aynı zamanda bkz. bölüm 4.7.2).
5–1
5.1.1
Harici G/Ç Sinyalleri ve G/Ç'ların Numaralandırılması
Harici giriş cihazlarından gelen sinyaller, yerleşim konumları (bkz. bölüm see chapter 3.2.2) ve giriş
modülünün terminal numaraları ile belirlenen giriş numaraları ile gösterilirler ve programda bu
şekilde kullanılırlar.
Program işlemlerinin sonuçlarının çıkışlara (bobin) atanmasında, aynı şekilde yerleşim konumları ve
harici çıkış cihazlarının bağlı olduğu çıkış modülünün terminal numaraları ile belirlenen çıkış
numaraları kullanılır.
Giriş ve çıkışların numaralandırılmasında onaltılık sayılar kullanılır (0, 1, 2 ...9, A, B, C, D, E, F; 10, 11,
12 ...). Bu nedenle G/Ç sinyalleri 16 giriş ya da çıkıştan oluşan gruplarla ele alınır.
Yuva No.
Güç
kaynağı
CPU
Taşıyıcı ünite
Giriş No.
Çıkış No.
쐌 Giriş/çıkış numaraları 0'dan başlayan onaltılık
sayılardır. Bu numaralar giriş ve çıkışlarda "X"
girişleri, "Y" çıkışları gösterecek şekilde
paylaşılarak kullanılır. Örneğin bir X7 girişi varsa,
bir Y7 çıkışı bulunamaz. (Bazı özel fonksiyon
modülleri bu kuralın dışındadır.)
쐌 Maksimum giriş/çıkış sayıları CPU tipine bağlı
olarak değişir.
Çıkış modülü
Giriş modülü
5–2
MITSUBISHI ELECTRIC
5.1.2
MELSEC System Q'nun Giriş ve Çıkışları
Aşağıdaki tablo MELSEC System Q ailesine ait kontrolörlerin giriş ve çıkışları hakkında bir genel bakış
sunmaktadır.
Değişken
Ana ve Genişleme Taşıyıcı Ünitelerde
Değişken tanımlayıcı
Ana ve Genişleme Taşıyıcı Ünitelerde
ve uzak G/Ç modüllerinde
X (Girişler), Y (Çıkışlar)
Değişken tipi
Bit değişken
Olası değerler
0 veya 1
Değişken adresi biçimi
Q00J
Q00
Q01
Q02
Değişkenin ve
Q02H
adreslerinin sayısı
(CPU tipine bağlıdır) Q06H
Q12H
Onaltılık
256 (X/Y000 - X/Y00FF)
2048 (X/Y000 - X/Y07FF)
1024 (X/Y000 - X/Y03FF)
2048 (X/Y000 - X/Y07FF)
4096 (X/Y000 - X/Y0FFF)
8192 (X/Y000 - X/Y1FFF)
Q25H
Q12PH
Q25PH
5–3
Röleler
5.2
Röleler
PLC programlarınızda, genellikle ikili (“0” veya ”1” sinyal durumu) ara sonuçların geçici olarak veya
gelecekte başvurulmak üzere saklanması gerekmektedir. PLC bu amaçla “yardımcı röleler” veya
kısaca “röleler” olarak adlandırılan özel bellek hücrelerine sahiptir (değişken tanımlayıcı: "M").
Ikilik bir işlemin sonucunu örneğin; bir OUT komutu ile bir rölede saklayabilir ve bu sonucu sonraki
işlemlerde kullanabilirsiniz. Röleler programların daha kolay okunmasına yardımcı olur ve aynı
zamanda program adımlarını azaltır: Birden fazla kullanılacak işlemlerin sonuçlarını bir rölede
saklayabilir ve programın geriye kalanında istediğiniz kadar sorgulayabilirsiniz.
M1
M1
Sinyal durumu “1"in sorgulanması (röle aktif mi?)
M1
Sinyal durumu “0"ın sorgulanması (röle sıfırlanmış mı?)
Normal rölelere ek olarak MELSEC System Q kontrolörler kalıcı rölelere de sahiptir. Tüm normal
rölelerin sinyal durumu PLC gücü kapatıldığında “0"a döner ve kontrolör açıldığında da bu onların
standart durumudur. Bunun tersine, kalıcı röleler güç kapatılıp tekrar açıldığında mevcut
durumlarını korurlar.
Röleler tipleri
Değişken
Pil korumasız röleler
Pil korumalı röleler
M
L
Değişken tipi
Bit değişken
Bir değişken için olası değerler
0 veya 1
Ondalık
Q00J
Q00
Q01
Q02
Değişkenin ve adreslerinin
sayısı.
Q02H
Q06H
8192 (M0–M8191)*
8192 (L0–L8191)*
Q12H
Q25H
Q12PH
Q25PH
*
5–4
PLC parametreleri ile kalıcı ve normal rölelerin sayısını yapılandırabilirsiniz. Yukarıda gösterilen değerler ilk değerlerdir.
MITSUBISHI ELECTRIC
5.2.1
Röleler
Özel röleler
PLC programı ile açıp kapatabileceğiniz rölelere ek olarak, özel veya teşhis röleleri olarak bilinen ve
değişken tanımlayıcısı "SM" olan başka bir röle sınıfı da vardır. Bu röleler sistem durumu ile ilgili
bilgileri içerirler ve programın çalışmasına etki etmek için de kullanılabilirler. Aşağıdaki tabloda
mevcut birkaç özel röle örneği gösterilmektedir.
Özel
röle
NOT
Fonksiyonu
SM0
PLC hatası
SM51
Düşük pil gerilimi
SM400
PLC ÇALIŞMA modundayken bu röle daima “1" olarak ayarlıdır.
SM401
PLC ÇALIŞMA modundayken bu röle daima “0" olarak ayarlıdır.
SM402
Başlatma darbesi (ÇALIŞMA modunun etkinleştirilmesinin ardından bu
röle bir program döngüsü için “1" olarak ayarlanır.)
SM411
Saat sinyali darbesi: 0,2 saniye (0,1 sn. "1", 0,1 sn. "0")
SM412
Saat sinyali darbesi: 1 saniye (0,5 sn. "1", 0,5 sn. "0")
SM413
Saat sinyali darbesi: 2 saniye (1 sn. "1", 1 sn. "0")
SM414
Değişken saat sinyali darbesi
Programda işlenme
seçenekleri
Sinyal durumunun
sorgulanması
Tüm özel rölelere genel bir bakış için lütfen MELSEC A/Q Serisi ve MELSEC System Q Programlama
Kılavuzu’na (ürün no. 87431 ) başvurun.
5–5
Zaman Sayıcılar
5.3
Zaman Sayıcılar
Süreçleri kontrol ederken, belli işlemleri başlatmadan ve durdurmadan önce çoğunlukla belli bir
gecikme programlamak istersiniz. Donanım kablolu kontrolörlerde bu, zaman röleleri ile yapılır.
PLC’lerde ise programlanabilir dahili zaman sayıcılarla yapılır.
Zaman sayıcılar gerçekte PLC’nin dahili saat sinyallerini sayan sayıcılardır (örn; 0,1saniyelik
darbeler). Sayıcı değeri set değerine ulaştığında, zaman sayıcının çıkışı aktif duruma gelir.
Bir zaman sayıcı dört elamanla gösterilir:
–
Set değeri (TValue)
–
Güncel değer (TN)
–
Zamanlayıcı bobini (
–
Zamanlayıcı kontağı (TS)
,
)
Tüm zaman sayıcılar açma geciktirme zaman sayıcıları olarak çalışır ve “1” sinyali ile etkinleştirilir.
Zaman sayıcıları başlatmak ve sıfırlamak için bunları çıkışlarla aynı şekilde programlarsınız. Zaman
sayıcıların çıkışlarını (TS) programda istediğiniz kadar sorgulayabilirsiniz.
MELSEC System Q Zaman Sayıcılar düşük hızlı zaman sayıcı ve yüksek hızlı zaman sayıcı olmak üzere
ikiye ayrılır. GX IEC Developer ile zaman sayıcının zaman tabanı (Başka deyişle zaman sayıcı
tarafından sayılan saat sinyalinin frekansı) PLC parametrelerinden 1 ms ila 1000 ms arasında
değerelere ayarlanabilir. İlk değer 100 ms'dir. Yüksek hızlı zaman sayıcının zaman tabanı 0.1 ms ila
100 ms arasında ayarlanabilir. İlk değer 10 ms'dir.
Bir zaman sayıcının yüksek hızlı olarak mı yoksa düşük hızlı zaman sayıcı olarak mı çalışacağı, onu
başlatan komutla belirlenir.
Düşük hızlı zaman sayıcı olarak çalışma
Yüksek hızlı zaman sayıcı olarak çalışma
Düşük hızlı zaman sayıcı kullanarak programlama örneği
Merdiven Diyagramı
LD
OUT
X0
T1
K123
T1
Y10
LD
OUT
IEC Komut Listesi
TIMER_M komutunun TCoil girişi için zaman
sayıcının adresi değişken olarak belirlenmiştir
(bu örnekte TC1).
LD
TIMER_M
LD
ST
X0
TC1,
TS1
Y10
123
Yukarıdaki örnekte, X0 girişi “1" olduğunda T1 zaman sayıcısı saymaya başlar. Set değeri
123 x 100 msn = 12,3 sn’dir. Bu nedenle T1, 12,3 saniyelik bir gecikmeden sonra Y10 çıkışını
aktif eder. Sinyal akışı aşağıdaki şekilde üretilir:
5–6
MITSUBISHI ELECTRIC
Zaman Sayıcılar
12,3 s
X0
X0 “1” olduğu sürece zaman sayıcı dahili olarak 100
msn darbelerini saymaya devam eder. Set değerine
ulaşıldığında T1 çıkışı "1" konumuna gelir.
T1
X0 girişi veya PLC’nin güç kaynağı kapatılırsa,
zaman sayıcı sıfırlanır ve çıkışı da sıfırlanır.
Y10
Zaman sayıcının set değerini veri saklayıcısında tutulan ondalık bir değerle de tanımlayabilirsiniz.
Ayrıntılar için bkz.5.7.1.
Kalıcı zaman sayıcılar
MELSEC System Q serisinin kontrolörleri yukarıda açıklanan normal zaman sayıcılara ek olarak, kalıcı
zaman sayıcılara da da sahiptir. Bu zaman sayıcılar kendilerini kontrol eden değişken “0" olsa bile
mevcut zaman sayacı değerini korurlar.
Zaman sayıcının mevcut sayıcı değeri güç kesilmesi durumunda bile tutulan bir bellekte saklanır.
Kalıcı zaman sayıcı için değişken tanımlayıcı "ST"dir. "Normal" zaman sayıcılara benzer şekilde kalıcı
zaman sayıcılar düşük hızlı ve yüksek hızlı zaman sayıcılar olarak programlanabilirler.
NOT
Kullanıma sunulurken PLC CPU parametreleri içinde 2048 (2k) normal zaman sayıcı atanmışken
hiçbir kalıcı zaman sayıcı atanmamıştır. Kalıcı zaman sayıcılar kullanmak için kullanılacak zaman
sayıcılar PLC parametrelerinde atanmalıdır.
Yüksek hızlı kalıcı zaman sayıcı kullanarak programlama örneği:
Merdiven Diyagramı
LD
OUTH
LD
OUT
LD
RST
X1
ST0
K345
ST0
Y10
X2
ST0
IEC Komut Listesi
LD
TIMER_H_M
LD
OUT
LD
R
X1
STC0, 345
STS0
Y10
X2
STC0
X1 girişi “1" olduğunda T0 zaman sayıcısı aktif olur. Set değeri 345 x 10 msn = 3,45 sn’dir. Set
değerine ulaşıldığında T0 zaman sayıcı Y10 çıkışını “1” yapar. X2 girişi zaman sayıcıyı sıfırlar ve
çıkışını sıfırlar.
5–7
Zaman Sayıcılar
t1
t2
t1 + t2 = 3,45 s
X1
X1 aktif olduğunda, zaman sayıcı dahili olarak
10msn darbeleri sayar. X1 “0" olduğunda
mevcut zaman sayacı değeri tutulur. Mevcut
değer set değerine ulaştığında zaman sayıcı
çıkışı aktif duruma gelir.
ST0
X1 girişi “0" yapılarak veya PLC’nin gücü
kapatılarak sıfırlanamayacağı için zaman sayıcıyı
sıfırlamak için ayrı bir komut programlanmalıdır.
X2 girişi ST0 zaman sayıcısını sıfırlar ve çıkışını
kapatır.
Y10
X2
MELSEC System Q PLC-CPU'larındaki zaman sayıcılar
Zaman sayıcı tipi
Değişken
Normal Zaman Sayıcı
Kalıcı Zaman Sayıcı
T
ST
Değişken tipi (ayarlama ve sorgulama için)
Bit değişken
Olası değerler (zaman sayıcı çıkışı)
0 veya 1
Ondalık
Zaman sayıcının set değeri girişi
Ondalık tam sayı olarak. Set değeri ya komut içerisinde doğrudan ya da
veri saklayıcıda dolaylı olarak ayarlanabilir.
Q00J
Q00
512 (T0 - T511)*
0*
2048 (T0 - T2047)*
0*
Q01
Q02
sayısı.
Q02H
Q06H
Q12H
Q25H
Q12PH
Q25PH
*
5–8
İlk değerler, zaman sayıcıların sayıları PLC parametrelerinde atanabilir.
MITSUBISHI ELECTRIC
5.4
Sayıcılar
Sayıcılar
MELSEC System Q ailesinde sayma işlemlerini programlamak için kullanabileceğiniz dahili sayıcılar
da vardır.
Sayıcılar program ile girişlerine uygulanan sinyal darbelerini sayar. Mevcut sayıcı değeri program
tarafından tanımlanan set değerine ulaştığında sayıcı çıkışı aktif olur. Zaman sayıcılarda olduğu gibi,
sayıcı çıkışları da programda istediğiniz sıklıkta sorgulanabilir.
Bir sayıcı dört elamanla gösterilir:
–
Set değeri (CValue)
–
Güncel değer (CN)
–
Sayıcı bobini (CCoil, CC)
–
Sayıcı kontağı (CS)
Sayıcı kullanılan bir program örneği:
Merdiven Diyagramı
LD
OUT
LD
OUT
LD
RST
X1
C0
K10
C0
Y10
X0
C0
IEC Komut Listesi
LD
COUNTER_M
LD
ST
LD
R
COUNTER_M komutunun CCoil girişi için sayıcının
adresi değişken olarak belirlenmiştir (bu örnekte
CC0).
X1
CC0, 10
CS0
Y10
X0
CN0
X1 girişi “1" olduğunda, C0 sayıcısının değeri 1 artırılır. X1 on kez açılıp kapandığında Y10 çıkışı aktif
olur (sayacın set değeri K10’dur).
Bu program tarafından üretilen sinyal akışı aşağıdaki gibidir:
Öncelikle, sayıcı X0 girişi ve RST komutu ile
sıfırlanır. Bu işlem sayıcının değerini 0 olarak
ayarlar ve sayıcı çıkışı “0" olur.
X0
X1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Sayıcı değeri set değerine ulaştıktan sonra, X1
girişi üzerindeki ilave darbelerin sayıcı üzerinde
etkisi olmaz.
Y10
Aşağıdaki tabloda bu sayıcıların özellikleri gösterilmektedir.
5–9
Sayıcılar
Özellik
Sayıcı
Fonksiyon
Sayıcı girişindeki sinyalin her bir yükselen kenarında güncel değer 1 arttırılır. (Sayıcı girişini darbe
sinyali ile beslemek şart değildir.)
Sayma yönü
Artar
Set değeri aralığı
1 ila 32767
Set değeri girişi
Ondalık bir sabit (K) olarak bir komut içerisinde doğrudan veya veri saklayıcıda dolaylı olarak
Sayıcı dolması
durumumda
yapılacaklar
Maks. 32767’ye kadar sayılır, sonra sayıcı değeri değişmez
Sayıcı çıkışı
Set değerine ulaşıldığında çıkış aktif olarak kalır.
Sıfırlama
Bir RST talimatı ile sayıcının çıkış değeri silinir ve çıkış “0" olur.
Sayıcılara genel bakış
Değişken
Sayıcı
C
Bit Değişkeni
Olası değişken değerleri (sayıcı çıkışı)
0 veya 1
Ondalık
Sayıcının ayar noktası girişi
Ondalık tam sayı olarak. Set değeri ya komut içerisinde doğrudan
ya da veri saklayıcıda dolaylı olarak ayarlanabilir.
Q00J
Q00
512* (C0 - C511)
Q01
Q02
sayısı.
Q02H
Q06H
Q12H
1024* (C0 - C1023)
Q25H
Q12PH
Q25PH
*
5 – 10
İlk değerler, sayıcıların sayıları PLC parametrelerinde atanabilir.
MITSUBISHI ELECTRIC
5.5
Saklayıcılar
Saklayıcılar
PLC’lerin röleleri işlemlerin sonuçlarını geçici olarak kaydetmek için kullanılır. Ancak, röleler yalnızca
Açık/Kapalı veya 1/0 değerlerini kaydedebilir. Bunun anlamı ölçümleri veya hesaplama sonuçlarını
kaydetmek için uygun olmadıklardır. Bu gibi değerler MELSEC System Q kontrolörlerinde “veri
saklayıcıları” içerisine kaydedilebilir.
Saklayıcılar 16 bit veya 1 word genişliğindedir (bkz. bölüm 4.2). 32 bit değerleri iki ardışık veri
saklayıcısını bir araya getirerek kaydedebilen “double word” saklayıcılar oluşturabilirsiniz.
1 işaret biti
15 veri biti
Saklayıcı:
16 bit
2
14
13
2
2
12
2
11
2
10
2
9
2
8
2
7
2
6
2
5
2
4
2
3
2
2
2
1
2
0
2
2
2
1
2
0
0: = pozitif değer
1: = negatif değer
31 veri biti
1 işaret biti
Saklayıcı:
32 bit
...
2
30
2
29
2
28
...
0: = pozitif değer
1: = negatif değer
Bir saklayıcıya 0000H ila FFFFH (-32.768 ila 32.767) aralığındaki değerler kaydedilirken double word
saklayıcıya 00000000H ila FFFFFFFFH (-2.147.483.648 ila 2.147.483.647) aralığındaki değerler
kaydedilebilir.
Saklayıcılarla çalışmak için MELSEC System Q ailesinin kontrol üniteleri çok sayıda komut sunmaktadır.
Bunlarla değerler saklayıcılara yazılabilir, saklayıcılardan okunabilir, saklayıcıların içeriği kopyalanabilir,
karşılaştırılabilir veya bu içerikle aritmetiksel hesaplar yapılabilir (Bkz. bölüm 6).
5.5.1
Veri saklayıcılar
Veri saklayıcılar PLC programlarınızda bellek olarak kullanılabilir. Programın veri saklayıcısına
yazdığı bir değer program üzerine başka bir değer yazıncaya kadar kalır.
32 bitlik verileri işlemek için komutları kullandığınızda yalnızca 16 bitlik veri saklayıcının adresini
belirtmeniz yeterlidir. 32 bitlik verilerin yüksek hanelere denk gelen kısmı otomatik olarak sonraki
ardışık veri saklayıcıya yazdırılır. Örneğin; 32 bit ’lik değeri kaydetmek üzere D0 veri saklayıcısını
tanımladıysanız, D0 0 ile 15 arasındaki bit’leri içerir ve D1 16 ile 31 arasındaki bit’leri içerecektir.
5 – 11
Saklayıcılar
PLC’nin kapatılması veya durdurulması durumunda:
MELSEC System Q CPU’ları, içerikleri kaybolan normal veri saklayıcılara ek olarak, PLC
durdurulduğunda veya güç kaynağı kapatıldığında içeriği kaybolmayan pil korumalı veri
saklayıcılara da sahiptir.
Veri saklayıcılara genel bakış
Değişken
Veri saklayıcı
D
Word değişken (iki 32 bitlik değerleri birleştirmek için iki veri saklayıcı bir
arada kullanılabilir)
Olası değişken değerleri
16-Bit saklayıcılar: 0000H ila FFFFH (-32768 ila 32767)
32-Bit saklayıcılar: 00000000H ila FFFFFFFFH (-2 147 483 648 ila
2 147 483 647)
Ondalık
Q00J
Q00
11136* (D0 - D11135)
Q01
Q02
sayısı.
Q02H
Q06H
Q12H
12288* (D0 - D12287)
Q25H
Q12PH
Q25PH
*
5.5.2
İlk değerler, veri saklayıcıların sayısı PLC parametrelerinde atanabilir.
Özel veri saklayıcılar.
MELSEC System Q kontrolörler özel rölelere benzer şekilde (Bölüm 5.2.1) özel veri saklayıcılarına da
sahiptir. Bu saklayıcılar için değişken tanımlayıcı "SD"dir. Çoğunlukla özel röleler ve özel veri
saklayıcılar arasında doğrudan bir bağlantı vardır. Örneğin; SM51 özel rölesi PLC pilinin geriliminin
çok düşük olduğunu gösterir ve özel veri saklayıcı SD51 de hangi pilin (CPU ya da bellek kartı)
boşalmış olduğunu gösterir. Aşağıdaki tabloda, kullanılan özel veri saklayıcıların küçük bir kısmı
örnek olarak verilmiştir.
NOT
5 – 12
Özel
veri saklayıcı
Fonksiyonu
SD0
Hata kodu
SD392
Yazılım sürümü
SD520, SD521
Geçerli program döngü süresi
Programda işlenme
seçenekleri
Veri saklayıcı içeriğinin
okunması
SD210–SD213
Entegre gerçek zamanlı saatten, saat ve tarih (BCD formatında)
okunması
değiştirilmesi
SD414
SM414 döngü süresi
değiştirilmesi
Tüm özel veri saklayıcılara genel bir bakış için lütfen MELSEC A/Q Serisi ve MELSEC System Q
Programlama Kılavuzu’na (ürün no. 87431 ) başvurun.
MITSUBISHI ELECTRIC
5.5.3
Saklayıcılar
Dosya veri saklayıcıları
Dosya veri saklayıcıların içeriği güç kaynağı kapatılsa bile kaybolmaz. Veri saklayıcıları bu nedenle
PLC açıldığında veri saklayıcılara kaydedilmesi gereken değerleri saklamak için kullanılabilir. Bu
yüzden, program tarafından hesaplamalar, karşılaştırmalar için veya zaman sayıcılar için için set
değeri tanımlamada kullanılabilirler.
Dosya veri saklayıcıları, veri saklayıcılarla aynı yapıya sahiptir.
Değişken
Dosya veri saklayıcıları
R
Word değişken (double word değerleri birleştirmek için iki veri saklayıcı
bir arada kullanılabilir)
Olası değişken değerleri
16-Bit saklayıcılar: 0000H ila FFFFH (-32768 ila 32767)
32-Bit saklayıcılar: 00000000H ila FFFFFFFFH (-2 147 483 648 ila
2 147 483 647)
Ondalık
Q00J
Q00
Q01
0
32767 (R0 – R32766)
Q02
sayısı.
Q02H
Q06H
Q12H
Q25H
Her bir blokta 32767 adet (R0 ila R32766)
Bir hafıza kartı kullanıldığında, ek olarak 1 milyon dosya veri saklayıcı
saklanabilir.
Q12PH
Q25PH
5 – 13
Sabitler
5.6
Sabitler
5.6.1
Ondalık ve Onaltılık sabitler
Ondalık ve onaltılık sabitler ardışık programlarda ondalık ve onaltılık veriyi tutan değişkenlerdir (Ö r.
Zaman Sayıcı ya da Sayıcı için set değerleri). Sabit, PLC CPU'su tarafından ikilik sayıya çevrilir.
Ondalık sabitler Merdiven Diyagramında ya da IEC komut listesinde özel bir işaretle gösterilmezler.
Onaltılık sabitlerin önüne "16#" ifadesi eklenir. Örneğin 16#12 gösterimi PLC CPU tarafından
onaltılık sayı sisteminde 12 olarak değerlendirilir.
MELSEC komut listesinde ondalık sabitlerin önüne "K" harfi, onaltılık sabitlerin önüne "H" harfi
eklenir. Örnekler: K100 = ondalık 100; H64 = onaltılık 64.
Aşağıdaki tabloda ondalık ve onaltılık sabitlerin değer aralıkları gösterilmektedir.
5.6.2
Sabitler
16 bit
32 bit
Ondalık
-32.768 ila +32.767
-2.147.483.648 ila +2.147.483.647
Onaltılık
0 ila FFFF
0 ila FFFFFFFF
Kayan noktalı sabit değerler
Ondalık sabitler tam sayı değerlerdedir. Diğer taraftan kayan noktalı sabit değerler (ya da reel
sayılar) ondalıklı değerlere sahiptir ve bu nedenle aritmetik işlemlerde avantajlı olmaktadırlar.
Ardışık programda kayan noktalı sabit değerlerin önüne "E" harfi konmaktadır (örneğin E1.234 ya da
E1.234 + 3 gibi). Görüldüğü üzere bu sabitler programda üslü ya da üssüz şekilde
gösterilebilmektedir.
–
Sabit değerin üssüz bir değer olarak gösterimi
Belirlenen değer "normal" şekilde gösterilir. Örneğin 10,2345 programda "E10.2345" olarak
gösterilir.
–
Sabit değerin üslü bir değer olarak gösterimi
Değer, taban ve üssün ifade ettiği sayıya bölünür. Üssün tabanı 10'dur (10n). Örneğin, 1234, bu
şekilde 1,234 x 1000 ya da üslü ifade olarak 1,234 x 103 olmaktadır. Ardışık programda bu değer
E1.234 + 3 şeklinde gösterilir. (+3'ün temsil ettiği 103'dür).
Kayan noktalı sabit değerlerin, değer aralıkları:
-1,0 x 2128 ila -1,0 x 2-126,
0
ve 1,0 x 2-126 ila 1,0 x 2+128 şeklindedir.
5.6.3
Karakter dizisi sabitler
Karakterler ardışık programda çift tırnak ile gösterildiklerinde ASCII kodu olarak ele alınırlar (Ö r.
"MOTOR12"). Bir karakter 1 bayt yer kaplar. Bir karakter dizisinde 32 karaktere kadar kullanılabilir.
5 – 14
MITSUBISHI ELECTRIC
Zaman Sayıcılar ve Sayıcılar İçin Programlama İpuçları
5.7
5.7.1
Zaman sayıcıların ve sayıcıların set değerlerinin dolaylı olarak ayarlanması
Zaman sayıcıların ve sayıcıların set değerlerini bir çıkış komutunda doğrudan ayarlamak
alışılagelmiş yöntemdir:
Merdiven Diyagramı
LD
OUT
LD
OUT
X1
T31
K500
M50
C0
K34
IEC Komut Listesi
LD
TIMER_M
LD
COUNTER_M
X1
TC31, 500
M50
CC0, K34
Yukarıdaki örnekte, T31, 100msn’lik bir zaman sayıcıdır. K500 sabiti 500 x 0,1 sn = 50 sn gecikme
ayarlar. C0 sayıcısı için set değeri de K34 sabiti ile 34’e doğrudan ayarlanır.
Set değerlerini bu şekilde belirlemenin avantajı, set değeri ayarladıktan sonra set değerini
kendinizin kontrol etmesine gerek olmamasıdır. Güç arızasından sonra bile, kontrolör açıldıktan
sonra programda kullandığınız değerler her zaman geçerli olacaktır. Ancak, bir dezavantajı da
vardır; set değerini değiştirmek istediğinizde programı düzenlemeniz gereklidir. Zamanlayıcı set
değerleri devreye alma işlemleri sırasında ideal hale getirilir.
Ancak zaman sayıcılar ve sayıcılar için nominal değerler de veri saklayıcılara kaydedilebilir ve program vasıtası ile okunabilirler. Böylece, öngörülmüş olan değerler bağlı bir programlama cihazı
kullanılarak hızla değiştirilebilir. Bu durumda set değerlerinin kontrol konsolu üzerindeki anahtarlar
ya da HMI kontrol paneli üzerinden tanımlanması da mümkündür.
Aşağıdaki listede set değerlerinin dolaylı olarak nasıl belirlendiği gösterilmektedir:
5 – 15
Merdiven Diyagramı
LD
MOV
LD
OUT
LD
MOV
LD
OUT
M15
D100
D31
X1
T31
D131
SM402
K34
D5
M50
C0
D5
IEC Komut Listesi
LD
MOV_M
LD
TIMER_M
LD
MOV_M
LD
COUNTER_M
M15
D100, D31
X1
TC31, D31
SM402
K34, D5
M50
CC0, D5
–
Röle M15 "1" ise, D100 veri saklayıcısının içeriği D31 veri saklayıcısına kopyalanır. Bu veri
saklayıcı T31 için set değeri içerir. D100’ün içeriği örneğin bir operatör paneli vasıtası ile
değiştirilebilir.
–
Özel röle SM402, PLC açıldıktan sonra yalnızca tek bir program döngüsü için enerjilendirilir. Bu,
34 sabit değerinin veri saklayıcı D5’e kopyalanması için kullanılır. Bu değer daha sonra C0
sayıcısı için set değeri olarak kullanılır.
Set değerlerini veri saklayıcılara kopyalamak için program komutları yazmanız gerekmez. Örneğin;
program başlamadan önce bunları ayarlamak için de programlama ünitesini kullanabilirsiniz.
E
DİKKAT:
Normal veri saklayıcılar kullanırsanız, set değerleri güç kaynağı kapatıldığında ve
ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarı DURDURMA konumuna getirildiğinde kaybolacaktır. Bu
durum meydana gelirse, güç kaynağı bir dahaki sefere açıldığında ve/veya PLC tekrar
başlatıldığında tüm set değerleri “0" olacağı için tehlikeli bir durum oluşturacaktır.
Programınızı değerler otomatik olarak kopyalanacak biçimde yapılandırmak istemiyorsanız
zaman sayıcıların ve sayıcıların set değerlerini kaydetmek için daima pil korumalı veri
saklayıcılar kullanmanız gereklidir. Ancak, yedekleme pili boşsa PLC kapatıldığında bu
saklayıcıların içeriğinin de silineceğini lütfen dikkate alın.
5 – 16
MITSUBISHI ELECTRIC
5.7.2
Düşme gecikmesi
Varsayılan olarak, MELSEC PLC’lerdeki tüm zamanlayıcılar gecikmeli açma zamanlayıcılardır, yani
belirlenen gecikme süresinden sonra çıkış “1" durumuna gelir. Ancak, çoğunlukla gecikmeli bir
işlemi de programlamak isteyeceksiniz (Bir gecikme sonrasında kapatma). Bunun tipik bir örneği, bir
banyoda bulunan, ışıklar kapatıldıktan sonra birkaç dakika daha çalışmaya devam etmesi gereken
havalandırma fanıdır.
Program alternatifi 1 (kendini kilitleyen devre)
Merdiven Diyagramı
LD
LD
ANI
ORB
OUT
LDI
OUT
X1
Y10
T0
Y10
X1
T0
K300
IEC Komut Listesi
LD
OR(
ANDN
)
ST
LDN
TIMER_M
X1
Y10
TS0
Y10
X1
TC0, 300
X1 girişi “1" olduğu sürece (örneğin; bir aydınlatma anahtarı) Y10 (fan) da aktif olacaktır. Ancak,
kilitleme fonksiyonu X1 kapatıldıktan sonra da Y10’un aktif kalmasını sağlar. Çünkü T0 zaman
sayıcısı hala çalışmaktadır. X1 anahtarı kapatıldığında T0 başlatılır. Gecikme süresinin sonunda
(örnekte 300 x 0,1 sn = 30 sn) T0, Y10 kilidini açar ve çıkışı keser.
Sinyal akışı
X1
30 s
T0
Y10
t
5 – 17
Program alternatifi 2 (kilitleme/sıfırlama)
Merdiven Diyagramı
LD
SET
LDI
OUT
X1
Y10
X1
T0
K300
T0
Y000
LD
RST
IEC Komut Listesi
LD
S
LDN
TIMER_M
LD
R
X1
Y10
X1
TC0, 300
TS0
Y10
X1 “1" olduğunda, Y10 çıkışı da aktif olur. X1 “0" olduğunda T0 zamanlayıcısı başlatılır. T0 gecikme
süresi bittikten sonra Y10 çıkışı sıfırlanır. Sonuç sinyal akışı, program alternatifi 1'inki ile aynıdır.
5 – 18
MITSUBISHI ELECTRIC
5.7.3
Gecikmeli açma ve kapama
Bazen, bir çıkışı bir gecikme sonrasında aktif etmeniz ve ardından sıfırlamak istediğiniz zamanlar
olabilir. Bunu kontrolörün temel lojik komutları ile gerçekleştirmek çok kolaydır.
Merdiven Diyagramı
LD
OUT
LDI
OUT
LD
OR
ANI
OUT
X0
T1
K25
X0
T2
K50
T1
Y10
T2
Y10
IEC Komut Listesi
LD
TIMER_M
LDN
TIMER_M
LD
OR
ANDN
ST
X0
TC1, 25
X0
TC2, 50
TS1
Y10
TS2
Y10
Sinyal akışı
ON
X0
OFF
1
T1
0
1
T2
0
ON
Y10
OFF
t1
t2
t
X0 “1" olduğunda, T1 başlatılır ve T2 sıfırlanır. t1 gecikme süresi sonunda Y10 çıkışı aktif olur. X0 aktif
kaldığı sürece Y10 çıkışı aktif olmaya devam eder.
X0, "0" konumuna geçirildiğinde ve T1 sıfırlandığında dahi Y10 kilitleme fonksiyonu nedeniyle aktif
kalmaya devam eder.. X1 “0" olduğunda T2 zamanlayıcısı başlatılır. t2 gecikme süresi sonunda Y10
çıkışı sıfırlanır.
5 – 19
5.7.4
Zaman darbeleri üreten özel röleler
Kontrolörler düzenli bir saat sinyaline gereksinim duyan görevleri programlamayı kolay hale
getiren özel rölelere sahiptir (örneğin; yanıp sönen bir hata gösterge lambası için). Örneğin; SM413
rölesi 1 saniyelik aralıklarla açılıp kapanır. Tüm özel rölelere genel bir bakış için lütfen A/Q serisi ve
MELSEC System Q Programlama Kılavuzu’na (ürün no. 87431) başvurun.
Farklı bir saat sinyali frekansına vefarklı açma vekapatma zamanlarına gereksinim duyarsanız, kendi
zaman darbesi üretecinizi iki zamanlayıcı ile aşağıdaki gibi oluşturabilirsiniz:
Merdiven Diyagramı
LD
ANI
OUT T1
LD
OUT T2
X1
T2
K10
T1
K20
OUT Y10
IEC Komut Listesi
LD
ANDN
TIMER_M
LD
TIMER_M
ST
X1
TS2
TC1, 10
TS1
TC2, 20
Y10
X1 girişi sayma sürecini başlatır. İsterseniz, bu girişi dikkate almayabilirsiniz. Böylece darbe üretimi
daima aktif olur. Programda T1 çıkışını yanıp sönen bir uyarı lambasını kontrol etmek için
kullanabilirsiniz. Çıkış T2 süresince “1", T1 süresince ”0" olur.
Çıkış zaman sayıcısı T2 yalnızca bir program döngüsü boyunca aktif olur. Bu süre yukarıdaki sinyal
akışı grafiğinde gerçekte olduğundan daha uzun bir şekilde gösterilmiştir. T2 set değerine ulaşınca
T2 bobini aktif olur ve T1 bobini “0" olur. T1 ”0" olunca hemen ardından T2 de “0" olur. Bu durumda,
Y0 bobinin aktif olma süresi, bir program döngüsü süresine bağlı artar veya azalır. Ancak, bir program döngüsü birkaç milisaniye sürdüğünden ihmal edilebilir.
Sinyal akışı
ON
X0
OFF
1
T1
0
t1
1
T2
t2
0
ON
Y10
OFF
t
5 – 20
MITSUBISHI ELECTRIC
6
Uygulama Komutlarına İlişkin Kaynak Bilgi
Bölüm 3’te listelenen temel lojik komutları, programlanabilir lojik kontrolörleri ile kontrol işlevi
donanımsal olarak belirlenmiş kontrolörleri benzeştirmek için kullanılabilir. Ancak, bu modern
PLC’lerin yapabileceklerinin yüzeysel bir kısmını oluşturur. Her PLC bir mikroişlemciye sahip olduğu
için, matematiksel hesaplamalar gibi işlemleri kolaylıkla yapabilir, sayıları karşılaştırabilir, bir sayı
sistemini başka bir sisteme dönüştürebilir veya analog değerleri işleyebilir.
Lojik işlem olanaklarının ötesine geçen bu gibi fonksiyonlar,özel komutlarla gerçekleştirilir. Bunlara
veya
adı verilir.
6.1
Uygulama komutları, fonksiyonlarının Ingilizce adlarına bağlı olarak kısa adlar alırlar. Örneğin; 16 bit
verileri taşıma komutuna, İngilizce'de taşı anlamına gelen "move" fiilinin kısaltmasından yola
çıkarak MOV denir.
Uygulama komutu ile programlama yapılırken, komut adından sonra değişken adı girilir. Aşağıdaki
tabloda MELSEC System Q ailesine ait kontrolörler tarafından şu anda desteklenen uygulama
komutları gösterilmektedir. Bu liste en başta bunaltıcı gelebilir ancak endişelenmeyin; bunların
hepsini ezberlemeniz gerekmiyor! Programlama yaparken gereksinim duyduğunu komutları
bulmak için GX Developer yazılımının güçlü Yardım fonksiyonlarını kullanabilirsiniz. Bu bölümde,
yalnızca en çok kullanılan komutları ele alacağız. Bunlar referans tablosunda gri gölgeli arka planda
gösterilmektedir. Tüm komutlarla ilgili örnekli, eksiksiz belgeler için, lütfen A/Q ailesi ve MELSEC
System Q Programlama Kılavuzu’na (ürün no. 87431) bakın.
NOT
Birçok uygulama komutu döngüsel olarak ya da darbe tetiklemeli (giriş durumunun yükselen
kenarı ile) olarak çalıştırılabilir. Bu durumda komutun sonuna "P" harfi eklenir. Örneğin: MOV ->
giriş koşulunun sağlandığı sürece her program döngüsünde çalıştırılır; MOVP -> giriş koşulu
sağlandığında sinyalin yükselen kenarında yalnızca bir kez çalıştırılır.
Kategori
Karşılaştırma
işlemleri
Komut
16 bit verilerin işlemler
içerisinde
karşılaştırılması
Açıklama
LD=
„Eşit“lik karşılaştırması
LD>
„Daha büyük“ durumu karşılaştırması
LD<
„Daha küçük“ durumu karşılaştırması
LD<>
„Eşit olmama" durumu karşılaştırması
LD<=
„Küçük-Eşit" durumu karşılaştırması
LD>=
„Büyük-Eşit" durumu karşılaştırması
AND=
AND>
AND<
AND<>
AND<=
AND>=
OR=
OR>
OR<
OR<>
OR<=
OR>=
6–1
Kategori
Komut
Açıklama
LDD=
LDD>
LDD<
LDD<>
LDD<=
LDD>=
ANDD=
ANDD>
32 bit verilerin
ANDD<
ANDD<>
32 bit verilerin işlemler içerisinde karşılaştırılması
ANDD>=
ANDD<=
ORD=
ORD>
ORD<
ORD<>
ORD<=
ORD>=
LDE=
LDE>
LDE<
LDE<>
LDE<=
LDE>=
ANDE=
Karşılaştırma
işlemleri
ANDE>
Reel sayıların
ANDE<
ANDE<>
Verilerin işlemler içerisinde karşılaştırılması
ANDE>=
ANDE<=
ORE=
ORE>
ORE<
ORE<>
ORE<=
ORE>=
LD$=
LD$>
LD$<
LD$<>
LD$<=
LD$>=
AND$=
Karakter dizilerinin
AND$>
İşlemler içerisinde iki karakter dizisinin (bir kerede bir karakter
olacak şekilde) karşılaştırılması
AND$<
AND$<>
AND$>=
AND$<=
OR$=
OR$>
OR$<
6–2
MITSUBISHI ELECTRIC
Kategori
Komut
Açıklama
OR$<>
OR$<=
İşlemler içerisinde iki karakter dizisinin (bir kerede bir karakter
olacak şekilde) karşılaştırılması
OR$>=
BKCMP=
Karşılaştırma
işlemleri
BKCMP>
Blok verilerin
BKCMP<
BKCMP<>
Birbirini takip eden değişkenlere (veri blokları) kaydedilmiş 16
bit BIN verileri karşılaştırır. Veri bloklarının sayısı komutun
içinde belirtilir. Sonuç ayrı bir alana kaydedilir.
BKCMP<=
BKCMP>=
Toplama ve
Çıkarma
+
16 bit ikilik verilerin toplanması
-
16 bit ikilik verilerin çıkarılması
D+
32 bit ikilik verilerin toplanması
D-
32 bit ikilik verilerin çıkarılması
B+
4 haneli BCD değerlerin toplanması
B-
4 haneli BCD değerlerin çıkarılması
DB+
8 haneli BCD değerlerin toplanması
DB-
8 haneli BCD değerlerin çıkarılması
E+
Kayan noktalı ondalık değerlerin toplanması
E-
Kayan noktalı ondalık değerlerin çıkarılması
BK+
BK-
Matematiksel
komutlar
Çarpma ve
bölme
birleştirilmeleri
Arttırma ve
Azaltma
BCD -> İkilik veri
Veri
dönüşüm
komutları
İkilik veri -> kayan
noktalı ondalık veri
Kayan noktalı ondalık
değer -> İkilik veri
İkilik veri -> İkilik veri
Veri bloklarındaki 16 bit BIN verilerin çıkarılması
*
16 bit ikilik verilerin çarpılması
/
16 bit ikilik verilerin bölünmesi
D*
32 bit ikilik verilerin çarpılması
D/
32 bit ikilik verilerin bölünmesi
B*
4 haneli BCD değerlerin çarpılması
B/
4 haneli BCD değerlerin bölünmesi
DB*
8 haneli BCD değerlerin çarpılması
DB/
8 haneli BCD değerlerin bölünmesi
E*
Kayan noktalı ondalık değerlerin çarpılması
E/
Kayan noktalı ondalık değerlerin bölünmesi
$+
Bir karakter dizisini diğerine eklenmesi
INC
16 bit ikilik verinin arttırılması (güncel değerine "1"
eklenmesi)
DINC
32 bit ikilik verinin arttırılması
DEC
16 bit ikilik verinin azaltılması (güncel değerinden "1"
çıkarılması)
DDEC
İkilik veri -> BCD
Veri bloklarındaki 16 bit BIN verilerin toplanması
32 bit ikilik verinin azaltılması
BCD
16 bit ikilik verinin BCD'ye dönüştürülmesi
DBCD
32 bit ikilik verinin BCD'ye dönüştürülmesi
BKBCD
16 bit ikilik veri bloklarının BCD'ye dönüştürülmesi
BIN
4 haneli BCD değerlerin ikilik veriye dönüştürülmesi
DBIN
8 haneli BCD değerlerin ikilik veriye dönüştürülmesi
BKBIN
Blok 4 haneli BCD değerlerin blok ikilik veriye dönüştürülmesi
FLT
16 bit ikilik verinin kayan noktalı ondalık değere
dönüştürülmesi
DFLT
32 bit ikilik verinin kayan noktalı ondalık değere
dönüştürülmesi
INT
Kayan noktalı ondalık değerin 16 bit ikilik veriye
dönüştürülmesi
DINT
Kayan noktalı ondalık değerin 32 bit ikilik veriye
dönüştürülmesi
DBL
16 bit ikilik verinin 32 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
WORD
32 bit ikilik verinin 16 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
6–3
Kategori
Komut
İkilik veri -> Gray code
Veri
dönüşüm
komutları
Gray code -> İkilik veri
İşaret değiştirme
16 bit ikilik veriler için
16 bit ikilik verinin Gray code'a dönüştürülmesi
DGRY
16 bit ikilik verinin Gray code'a dönüştürülmesi
GBIN
Gray code'un 16 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
DGBIN
Gray code'un 32 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
NEG
16 bit ikilik veride 2'nin tümleyeninin alınması (işaret
değiştirme)
DNEG
32 bit ikilik veride 2'nin tümleyeninin alınması (işaret
değiştirme)
ENEG
Kayan noktalı ondalık değerler için işaret değiştirme
MOV
Tek bir 16 bit verinin bir saklama alanından başkasına
taşınması
BMOV
Blok verilerin aktarılması
FMOV
Değişken aralığına kopyalama
XCH
32 bit ikilik veriler için
Blok verisi takası
SWAP
Word'ün üst ve alt byte'larının değiştirilmesi
DMOV
Tek bir 32 bit verinin bir saklama alanından başkasına
taşınması
DXCH
Tanımlanan değişkenler arasında veri takası
EMOV
Kayan noktalı ondalık değerlerin taşınması
karakter dizileri için
$MOV
Karakter dizilerinin taşınması
dosyalar için
blok veriler için
Program dallanma komutları
CML
16 bit ikilik verilerin her bir bitini tersine çevirir
DCML
32 bit ikilik verilerin her bir bitini tersine çevirir
SP.FWRITE
Dosyaya yaz
SP.FREAD
Dosyadan oku
RBMOV
Bir program konumuna koşullu atlama
SCJ
Bir sonraki program taramasında koşullu atlama
JMP
Atlama komutu
Programın sonuna atlama
Kesmeleri aktif konuma
getirme
EI
Kesme programlarını çalıştırılabilir hale getirme
Kesmeleri devre dışı
bırakma
DI
Kesme programlarını çalıştırılamaz hale getirme
Her bir kesmeyi ayrı
olarak aktif konuma
getirme/devre dışı
bırakma
IMASK
Kesme programlarını çalıştırılma koşullarının kontrolü
Bir kesme programının
sonlandırılması
IRET
Bir kesme programından ana programa dönüş
Giriş ve çıkışlar
RFS
Bir program döngüsü sırasında belirtilen aralıktaki G/Ç
değişkenlerinin giriş ve çıkışlarının yenilenmesi
Bağlantı ve arabirim
verisi
COM
Bağlantı ve arabirim verisinin yenilenmesi
Bağlantı yenileme işlem
koşulu
6–4
Dosya saklayıcıların yüksek hızlı blok aktarımı
CJ
GOEND
Veri yenileme
komutları
Verilerin bir EEPROM saklayıcıya yazılması
kayan noktalı ondalık
değerler için
Değişken içeriğinin lojik
olarak ters çevrilmesi
Program
çalıştırma
kontrol
komutları
Tanımlanan değişkenler arasında veri takası
BXCH
EROMWR
Taşıma
fonksiyonları
Açıklama
GRY
DI
Bağlantı yenileme işleminin devre dışı bırakılması
EI
Bağlantı yenileme işleminin kullanılabilir konuma getirilmesi
MITSUBISHI ELECTRIC
Kategori
Lojik VE
Komut
Açıklama
WAND
İki 16 bit değişkenin Lojik VE işlemi
DAND
İki 32 bit değişkenin Lojik VE işlemi
BKAND
Lojik VEYA
Lojik işlem
komutları
Lojik ÖZELVEYA (XOR)
Lojik ÖZELVEYADEĞİL
(XNR)
16 bit veri
32 bit veri
16 bit veri
Veri kaydırma
komutları
Bit değişkenler
Word değişkenler
Değer atama/sıfırlama
Bit işleme
komutları
DOR
İki 32 bit değişkenin Lojik VEYA işlemi
BKOR
Veri bloklarındaki 16 bit veri takası Lojik VEYA işlemi
WXOR
İki 16 bit değişkenin Lojik ÖZELVEYA işlemi
DXOR
İki 32 bit değişkenin Lojik ÖZELVEYA işlemi
BKXOR
Veri bloklarındaki 16 bit veri takası Lojik ÖZELVEYA işlemi
WNXR
İki 16 bit değişkenin Lojik ÖZELVEYADEĞİL işlemi
DNXR
İki 32 bit değişkenin Lojik ÖZELVEYADEĞİL işlemi
BKXNR
Veri bloklarındaki 16 bit değişkenlerin Lojik ÖZELVEYADEĞİL
işlemi
ROR
Bitlerin sağa doğru döndürülmesi
RCR
Bitlerin elde göstergesi ile sağa doğru döndürülmesi
ROL
Bitlerin sola doğru döndürülmesi
Veri arama
Veri bitlerinin kontrolü
Bitlerin elde göstergesi ile sola doğru döndürülmesi
DROR
Bitlerin sağa doğru döndürülmesi
DRCR
Bitlerin elde göstergesi ile sağa doğru döndürülmesi
DROL
Bitlerin sola doğru döndürülmesi
DRCL
Bitlerin elde göstergesi ile sola doğru döndürülmesi
SFR
16 bit veri sözcüğünün n bit sağa kaydırılması (n: 0 - 15)
SFL
16 bit veri sözcüğünün n bit sola kaydırılması (n: 0 - 15)
BSFR
Belirli bir sayıda bit değişkenin 1 bit sağa kaydırılması
BSFL
Belirli bir sayıda bit değişkenin 1 bit sola kaydırılması
DSFR
DSFL
Belirli bir sayıda word değişkenin 1 bit sağa ya da sola
kaydırılması
BSET
Tek bitlere değer atama
BRST
Tek bitleri sıfırlama
BKRST
Bit testi
TEST
DTEST
Bitlerin toplu sıfırlanması
16/32 bit word'lerdeki bitlerin ayrı ayrı test edilmesi
SER
16 bit veri arama
DSER
32 bit veri arama
SUM
DSUM
16/32 bit word'lerdeki atanmış bitlerin sayısını belirleme
Verinin kodunun
çözülmesi
DECO
8'den 256 bit'e kod çözülmesi (ikilikten onluğa)
Veri kodlama
ENCO
256'dan 8 bit'e kodlama (onluktan ikiliğe)
7 segment kod
çözülmesi
Veri işleme
komutları
İki 16 bit değişkenin Lojik VEYA işlemi
RCL
Veri döndürme
komutları
Veri bloklarındaki 16 bit değişkenlerin Lojik VE işlemi
WOR
16 bit word verileri
birleştirme/ayırma
Maksimum değerlerin
aratılması
Minimum değerlerin
aratılması
Sıralama
Toplamların
hesaplanması
SEG
0'dan F'ye değerleri görüntülemek için 4 haneli ikilik değerin
7 segmentli koda dönüştürülmesi
DIS
16 bit word'lerin 4 bit’lik gruplara ayrılması
UNI
Dört adede kadar 16 bit verinin 4 en düşük bitinin, 16 bit'lik
bir veri değerine kaydedilmesi
NDIS
Rasgele bit ünitelerindeki verinin ayrılması
NUNI
Rasgele bit ünitelerindeki verinin birleştirilmesi
WTOB
Bayt ünitelerindeki verinin ayrılması
BTOW
Bayt ünitelerindeki verinin birleştirilmesi
MAKS
16 bit veri bloklarında maksimum değerin aratılması
DMAX
32 bit veri bloklarında maksimum değerin aratılması
MIN
16 bit veri bloklarında minimum değerin aratılması
DMIN
32 bit veri bloklarında minimum değerin aratılması
Sıralama
16 bit verinin sıralanması
DSORT
32 bit verinin sıralanması
WSUM
16 bit ikilik veri bloklarının toplamlarının hesaplanması
DWSUM
32 bit ikilik veri bloklarının toplamlarının hesaplanması
6–5
Kategori
Yapılandırılmış
program
komutları
Komut
Program döngüsü
komutları
Bir program döngüsünün başlatılması
NEXT
Bir program döngüsünün sonlandırılması
BREAK
Alt programlar
Yapılandırılmış
program
komutları
Alt programın çağrılması
RET
Alt programın sonlandırılması
FCALL*
Alt programlarda çıkışların sıfırlanması
ECALL*
Bir program dosyasında bir alt programın çağrılması
EFCALL*
Bir program dosyasındaki alt programlarda çıkışların
sıfırlanması
IXEND
IXDEV
IXSET
Verinin yazılması
Veri tablosu
işlem komutları
Verinin okunması
Verinin silinmesi
Araya veri girişi
Okuma
Tampon bellek
erişim komutları
Yazma
Ekran
komutları
Verilerin bir veri tablosuna yazılması
İlk girilen verilerin bir veri tablosundan okunması
FPOP
Son girilen verilerin bir veri tablosundan okunması
FDEL
Belirli veri bloklarının veri tablosundan silinmesi
FINS
Belirli veri bloklarının veri tablosunda araya girilmesi
FROM
Özel fonksiyon modülünden 16 bit verinin okunması
DFRO
Özel fonksiyon modülünden 32 bit verinin okunması
TO
Özel fonksiyon modülüne 16 bit verinin yazılması
DTO
Özel fonksiyon modülüne 32 bit verinin yazılması
PR
Bir harici cihaza ASCII karakter çıkışı
ASCII karakter
çıkışı
PRC
Bir harici cihaza bir yorum (ASCII kodunda) çıkışı
Ekranın temizlenmesi
LEDR
Uyarı aygıtlarının ve LED göstergelerin sıfırlanması
Arıza kontrolü
Değişken durumlarının
kaydedilmesi
Örnekleme takibi
Örnekleme takibi
Takip
CHK komutunun başlatılma komutu
Arıza kontrolü
CHKCIR
CHK komutu için devre kontrolü oluşturma
CHKEND
Oluşturulan devre kontrollerinin bulunduğu program
parçasının sonlandırma komutu
SLT
Durumu "1" olarak kilitler (değişken durumunu kaydeder)
SLTR
Durumu "0" olarak kilitler (değişken durumunu siler)
STRA
Örnekleme takibini etkin konuma getirir
STRAR
Örnekleme takibini sıfırlar
PTRA
Program takibini etkin konuma getirir
PTRAR
Program takibini sıfırlar
PTRAEXE
Program takibini çalıştırır
TRACE
Takibi etkin konuma getirir
TRACER
TRACE komutu ile kaydedilen veriyi siler
BINDA
16/32 bit ikilik verinin ASCII kodunda ondalık değere
dönüştürülmesi
İkilik ->
Ondalık (ASCII)
DBINDA
İkilik ->
Onaltılık (ASCII)
DBINHA
16/32 bit ikilik verinin ASCII kodunda onaltılık değere
dönüştürülmesi
BCDDA
4 haneli BCD değerlerin ASCII koda dönüştürülmesi
DBCDDA
8 haneli BCD değerlerin ASCII koda dönüştürülmesi
Karakter dizileri
işleme komutları BCD -> ASCII
Ondalık (ASCII) -> İkilik
Onaltılık (ASCII) -> İkilik
6–6
İndekslenmiş değişken numaralarının bir indeks kabul
listesine kaydedilmesi
FIFR
CHK
*
Tüm program parçalarının indeks kabulü
FIFW
CHKST
Hata
tespit ve
ayıklama
FOR/NEXT döngüsünün kırılması
CALL
IX
İndeks kabulü
Açıklama
FOR
BINHA
DABIN
DDABIN
HABIN
DHABIN
Ondalık ASCII kodunun 16/32 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
Ondalık ASCII kodunun 16/32 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
FCALL, ECALL ve EFCALL komutlarını GX IEC Developer ile programlamak mümkün değildir.
MITSUBISHI ELECTRIC
Kategori
Komut
Açıklama
DABCD
Ondalık ASCII kodunun 4 haneli BCD veriye dönüştürülmesi
DDABCD
Ondalık ASCII kodunun 8 haneli BCD veriye dönüştürülmesi
COMRD
Değişken yorum verisinin okunması ve ASCII olarak
kaydedilmesi
Uzunluk tespiti
LEN
Bir karakter dizisinin uzunluk değerini geri döndürür
İkilik veri ->
karakter dizisi
STR
DSTR
Ondalık nokta eklenmesi ve 16/32 bit ikilik verinin karakter
dizisine dönüştürülmesi
Karakter dizisi -> İkilik
veri
DVAL
Ondalık (ASCII) -> BCD
Değişken yorum
verisinin okunması
Kayan noktalı veri ->
Karakter dizisi
Kayan noktalı verinin karakter dizisine dönüştürülmesi
EVAL
Karakter dizilerinin kayan noktalı veriye dönüştürülmesi
BCD
EMOD
Kayan noktalı verinin BCD veriye dönüştürülmesi
Ondalık
EREXP
BCD formatında kayan noktalı verinin ondalık veriye
dönüştürülmesi
ASC
16 haneli ikilik verilerin ASCII koda dönüştürülmesi
HEX
Onaltılık ASCII karakterlerin ikilik verilere dönüştürülmesi
BIN 16 bit veri ->
ASCII
ASCII -> İkilik
RIGHT
LEFT
Alt diziyi soldan alır
Kaydetme
MIDR
Bir karakter dizisinin belirli parçalarının kaydedilmesi
Taşıma
MIDW
Karakter dizisinden parçaları belirli bir alana taşır
Arama
INSTR
Karakter dizisini arar
Kayan noktalı
sayılar için
komutlar
Matematiksel komutlar
Rasgele değerler elde
edilmesi
Trigonometri
komutları
Sınırlama kontrolü
Veri kontrol
komutları
Kullanılmayan bölge
kontrolü
Aralık kontrolü
SIN
Sinüs hesabı
COS
Cosinüs hesabı
TAN
Tanjant hesabı
ASIN
Ters sinüs hesabı
ACOS
Ters kosinüs hesabı
ATAN
Ters tanjant hesabı
RAD
Dereceyi radyana dönüştürür
DEG
Radyanı dereceye dönüştürür
SQR
Kare kök hesabı
EXP
e tabanında kayan noktalı üs değeri
LOG
Logaritma hesabı
RND
Rasgele sayı oluşturma
SRND
Bir dizi rasgele sayının güncellenmesi
BSIN
Sinüs hesabı
BCOS
Kosinüs hesabı
BTAN
Tanjant hesabı
BASIN
Ters sinüs hesabı
BACOS
Ters kosinüs hesabı
BATAN
Ters tanjant hesabı
BSQR
4 haneli BCD verinin kare kökünün hesabı
BDSQR
8 haneli BCD verinin kare kökünün hesabı
LIMIT
DLIMIT
BAND
DBAND
ZONE
DZONE
RSET
Dosya
saklayıcılar için
komutlar
Alt diziyi sağdan alır
Karakter dizisinden
çıkartma
Trigonometri komutları
BCD veriler için
komutlar
Karakter dizilerinin 16/32 bit ikilik veriye dönüştürülmesi
ESTR
Karakter dizileri Karakter dizisi -> Kayan
işleme komutları noktalı veri
Özel
fonksiyonlar
VAL
Seçim komutları
16/32 bit ikilik veri çıkış değeri sınırlaması
16/32 bit ikilik verinin kullanılmayan bölge kontrolü
16/32 bit ikilik veri aralığının kontrolü
Dosya saklayıcı blokları arasında seçim
QDRET
Dosya saklayıcılardaki dosyalar arasında seçim
QCDSET
Dosya saklayıcılardaki yorum dosyaları arasında seçim
Okuma
ZRRDB
Dosya saklayıcıdaki belirli bayttan doğrudan okuma
Yazma
ZRWRB
Dosya saklayıcıdaki belirli bayta doğrudan yazma
6–7
Kategori
PLC’nin entegre
saati ile işlemler
Komut
Okuma
DATERD
Ayar
DATEWR
Toplama
Çıkarma
Çıkış
Harici cihaz
komutları
Giriş
Program
kontrol
komutları
DATE-
Saat verilerinin çıkarılması
HOUR
MSG
Harici cihazlara mesaj çıkışı
PKEY
Harici cihazlardan tuş verisi girişi
KEY
Sayısal verilerin tuş girişleri
PLOW
Programın düşük hızlı çalıştırma moduna getirilmesi
Program silme
Yönlendirme
ZCOM
Programın belleğinden bir standby programının silinmesi ve
bellek kartından program yüklenmesi
Network veri yenileme
RTREAD
Yönlendirme bilgisini okuma
RTWRITE
Yönlendirme bilgisini yazdırma
FROM
Verilerin başka bir CPU'nun paylaşılan belleğinden okunması
Veri yenileme
COM
Çoklu CPU sistemin kullandığı paylaşılan belleği yenile
Watchdog zaman sayıcı
WDT
Watchdog zaman sayıcının sıfırlanması
İndeks kaydı
Zaman sayıcı
Verilerin CPU paylaşılan belleğe yazılması
UNIRD
Modül bilgilerinin okunması
ZPUSH
İndeks kayıt içeriğinin toplu kaydedilmesi
ZPOP
ADRSET
DUTY
İndeks kayıt içeriğinin toplu geri alınması
Dolaylı tanımlama için değişken adresinin kaydedilmesi (GX
IEC Developer'da kullanılamaz)
Bir değişkenin çalıştırma taramalarının önceden ayarlanması
UDCNT1
1 Faz giriş ileri/geri sayıcı
UDCNT2
2 Faz giriş ileri/geri sayıcı
TTMR
Programlanabilen zaman sayıcı
STMR
Özel fonksiyon zaman sayıcı (düşük hızlı zaman sayıcı)
STMRH
Özel fonksiyon zaman sayıcı (yüksek hızlı zaman sayıcı)
Dönen tablolara ilişkin
komutlar
ROTC
Dönen tablonun pozisyonlaması
Kademe sinyali
RAMP
Bir değişkenin içeriğinin kademe kademe değiştirilmesi
Darbe yoğunluğu
ölçümü
SPD
Belirli bir zaman için bir girişteki darbelerin sayılması ve
sonucun kaydedilmesi
Darbe çıkışları
PLSY
Ayarlanabilir sayıda darbeye sahip darbe çıkışı
Darbe genişlik
modülasyonu
PWM
Ayarlanabilir döngü zamanına ve aktiflik süresine sahip darbe
çıkışı
MTR
Bilginin okunması için bir giriş matrisinin oluşturulması
Giriş matrisi
Verinin okunması
Verinin yazılması
Kullanıcı tanımlı yapılar
6–8
PSWAPP
Programın belleğinden bir standby programının silinmesi
Verinin okunması
Sayıcı
PROFIBUS/DP
arabirim
modüllerine
ilişkin
komutlar
PUNLOADP
Programın bellek kartından yüklenmesi
S.TO
Çalıştırma taramaları
Seri haberleşme
modülleri için
komutlar
PLOADP
Verinin yazılması
Değişken adresinin
kaydedilmesi
Uygulama
komutları
Programın standby moduna getirilmesi ve çıkışların
sıfırlanması
Düşük hızlı çalıştırma
modu
Modül bilgileri
Sistem kontrolü
için komutlar
POFF
Programın standby moduna getirilmesi
Programın tarama çalıştırma moduna getirilmesi
Yenileme
Çoklu CPU
sistemlerde
kullanılan
komutlar
Saniye değerinin saat/dakika/saniye değerine
dönüştürülmesi
PSCAN
Silme ve yükleme
Veri bağlantısı
komutları
Saat/dakika/saniye değerinin saniyeye dönüştürülmesi
Tarama çalıştırma
modu
Program yükleme
Program
komutları
Saatin ve tarihin PLC saatine yazılması
Saat verilerinin toplanması
PSTOP
Standby modu
Saatin ve tarihin okunması
DATE+
SECOND
Dönüşüm
Açıklama
BUFRCVS
Bir arabirim modülünden alınan verinin okunması
PRR
Kullanıcı yapısı ile arabirim modülü üzerinden verinin
yollanması
GETE
Kullanıcı tanımlı yapıların okunması
PUTE
Kullanıcı yapılarının tanımlanması/silinmesi
Verinin okunması
BBLKRD
PROFIBUS/DP arabirim modülünün tampon belleğinden
verinin okunması ve PLC CPU'ya kaydedilmesi
Verinin yazılması
BBLKWR
Verinin PLC CPU'dan PROFIBUS/DP arabirim modülünün tampon belleğine taşınması
MITSUBISHI ELECTRIC
Kategori
Komut
Verinin okunması
ETHERNET
arabirim
modüllerine
ilişkin
komutlar
BUFRCV
BUFRCVS
Açıklama
Sabit tampon bellekten alınan verinin okunması
Verinin yazılması
BUFSND
Bağlantı açılması
OPEN
Bağlantı sonlandırma
CLOSE
Bağlantının sonlandırılması
Hata sıfırlama
ERRCLR
Hata kodunun silinmesi ve "ERR." LED'inin söndürülmesi.
Hata kodu okuma
ERRRD
Tampon bellekten hata kodunun okunması
Yeniden başlatma
UINI
Parametre ayarları
RLPASET
Verinin okunması
CC-Link için
komutlar
Verinin yazılması
Verinin PLC CPU'dan ETHERNET arabirim modülüne taşınması
Bağlantının açılması
Bir ETHERNET arabirim modülünün yeniden başlatılması
Bir CC-Link network için parametre ayarı ve veri bağlantısının
başlatılması
RIRD
Akıllı istasyondan tampon belleğin ya da PLC CPU'sundan
değişken belleğinin okunması
RICV
Akıllı istasyon tampon belleğinden veri okunması
(el sıkışma ile).
RIFR
CC-Link master tampon belleğine otomatik güncelleme ile
girilen diğer istasyondaki verinin okunması.
RIWT
Akıllı istasyon tampon belleğine ya da PLC CPU'sunun
değişken belleğine veri yazılması.
RISEND
Akıllı istasyonun tampon belleğine veri yazılması (el sıkışma
ile).
RITO
Verinin PLC CPU'dan, otomatik güncellemeli CC-Link master
tampon belleğine yazılması. Daha sonra veri belirlenen
istasyona gönderilecektir.
6–9
6.1.1
Process CPU'lar için Ek Komutlar
Etkin PID kontrolü amacıyla Q12PHCPU ve Q25PHCPU Proses CPU'ları için aşağıdaki komutlar
kullanılmaktadır.
Kategori
Komut
Giriş
Çıkış
G/Ç kontrol
komutları
Çıkış işleme
PID kontrol manuel modda çıkış işleme
PWM
DUTY
Darbe genişlik modülasyonu uygulanmış sinyalin çıkışı
(%0 - %100 )
PID Kontrolü
BC
PSUM
Bir giriş değerini iki değere kadar atanmış değerle
karşılaştırma ve sonucu bit verisi olarak elde etme.
Giriş değerinin sınır tespiti ile alınarak toplanması ve sonucun
elde edilmesi.
PID
Temel PID kontrolü
2PID
2 serbestlik derecesi PID
PIDP
Pozisyon tipi PID
PI kontrolü
SPI
Sample PI
I-PD kontrolü
IPD
I-PD kontrolü
PI kontrolü
BPI
PI kontrolü
2 pozisyonlu ON/OFF
ONF2
2 pozisyonlu ON/OFF
3 pozisyonlu ON/OFF
ONF3
3 pozisyonlu ON/OFF
Değişim hızı işlemi
R
Çıkış sinyalinin değişim hızını sınırlar
Sınır alarmları
PHPL
Giriş değerini kontrol ederek bir alt ya da üst limit aşıldığında
alarm verir
Lead/lag
LLAG
LLAG komutunun çıkışı girişi gecikmeli olarak takip eder ya da
hemen iletir.
İntegral
I
Giriş sinyalinin integralinin alınması
Türev
D
Giriş sinyalinin türevinin alınması
Ölü süre
Maksimum /orta/minimum değerlerin çıkış
olarak elde edilmesi
DED
Giriş değerinin ölü süre kadar sonra çıkış olarak elde edilmesi.
HS
16 adede kadar giriş değerinden en büyüğünün çıkış olarak
elde edilmesi
LS
16 adede kadar giriş değerinden en küçüğünün çıkış olarak
elde edilmesi
MID
16 adede kadar giriş değerinden orta değerin
çıkış olarak elde edilmesi
Ortalama değer
AVE
16 adede kadar giriş değerinden ortalama değerin
hesaplanması
Üst/alt sınırlayıcı
LIMT
Giriş değerini bir alt ve üst limit değerle tanımlanan aralıkta
sınırlar.
Değişim hızı
Ölü bölge
VLMT1
VLMT2
DBND
Çıkış değerinin değişim hızını sınırlar
Ölü bölgedeki giriş değerleri için çıkış verilmez.
Program belirleme
değişkeni
PGS
Bir programa bağlı olarak çıkış kontrolü sağlanması
Döngü seçici
SEL
Otomatik modda iki giriş sinyalinden bir tanesinin çıkışa
iletilmesi. Manüel modda belirlenen değerin çıkışa verilmesi.
Darbesiz aktarım
Analog bellek
6 – 10
OUT2
Analog giriş işleme (güncel değer)
MOUT
Kalıcı olarak tutulan
darbe
Sinyal
işleme
OUT1
Açıklama
Manuel çıkış
Karşılaştırma
Kontrol
işlem komutları
IN
BUMP
AMR
Manüelden otomatik moda geçerken darbesiz geçiş
sağlanması.
Çıkış değerini sabit bir değerde arttırır ya da azaltılması.
MITSUBISHI ELECTRIC
Kategori
Kompanzasyon
ve dönüşüm
işlemi komutları
Aritmetik
işlem komutları
Karşılaştırma
işlemi komutları
Komut
FG
Ters çevrilmiş polygon
IFG
Filtreleme
FLT
Giriş değerinin belirli aralıklarda örneklenmesi ve ortalama
değerinin hesaplanması.
Kalıcı değer
SUM
Giriş değerlerinin toplanması ve sonucun çıkışa verilmesi.
Sıcaklık/basınç
kompanzasyonu
TPC
Bir giriş değeri için sıcaklık ya da basınç kompanzasyonu
gerçekleştirilmesi. Sonuç çıkışa iletilir.
Mühendislik değeri
dönüşümü
ENG
% birimli bir giriş değerini fiziksel birimli çıkış değerine
dönüştürür.
Mühendislik değeri geri
dönüşümü
IENG
Fiziksel birimli bir giriş değerini % birimli çıkış değerine
dönüştürür.
Toplama
ADD
Çıkarma
SUB
Çarpma
MUL
Çıkış değeri, giriş değerine ve kullanıcının belirlediği
polygona bağlıdır.
Ek girdileri olan aritmetik işlemler
Bölme
DIV
Kök
SQR
Giriş değerinin kare kökünü hesaplar
Mutlak değer
ABS
Giriş değerinin mutlak değeri çıkışa verilir.
„Daha büyük“ durumu
karşılaştırması
> (GT)
„Daha küçük“ durumu
< (LT)
= (EQ)
„Büyük-Eşit" durumu
>= (GE)
„Küçük-Eşit" durumu
<= (LE)
PID sabitlerinin
Otomatik ayarlama
ilk değer ayarları
NOT
Açıklama
Polygon
AT1
Farklılık içeren girişlerin karşılaştırılması
PID veya 2PID komutları ile PID kontrolü için PID sabitlerinin
otomatik olarak belirlenmesi
PID kontrol komutları için lütfen QnPHCPU programlama kılavuzuna başvurun; Ürün no. 149256.
6 – 11
Veri Transferi İçin Komutlar
6.2
PLC, ölçüm sonuçlarını, çıkış değerlerini, işlemlerin ara sonuçlarını ve tablo değerlerini kaydetmek
için veri saklayıcılar kullanır. Aritmetik işlem komutları değişken değerlerini veri saklayıcılardan
okuyabilir ve sonuçlarını istediğinizde tekrar veri saklayıcılara yazabilirler. Ancak, bu komutlar transfer komutları ile desteklenmelidir. Bu komutla verileri bir veri saklayıcıdan başka birine
kopyalayabilir ve sabit değerleri veri saklayıcılara yazabilirsiniz.
6.2.1
Verilerin MOV komutu ile transferi
MOV komutu verileri belirtilen kaynaktan belirtilen hedefe “taşır”.
NOT
Adına rağmen gerçekte bir kopyalama işlemidir, verileri kaynak konumdan silmez.
Merdiven Diyagramı
LD
MOV
�
IEC Komut Listesi
X1
D10
D200
�
LD
MOV_M
�
X1
D10, D200
�
�
쐃 Veri kaynağı (sabit de olabilir) Merdiven Diyagramı komutlarında "s"
�
anlamına gelir.
쐇 Veri hedefi (Merdiven Diyagramı komutlarında "d"
Bu örnekte, X1 girişi açık olduğunda D10 veri kaydedicideki veriler D200 veri saklayıcısına
kopyalanacaktır. Bu aşağıdaki sinyal akışını oluşturur:
X001
D200
2271
125
963
5384
D10
5384
963
t
Veri kaynağının içeriği giriş koşulu doğru
olarak değerlendirildiği sürece veri hedefine
kopyalanacaktır. Kopyalama işlemi veri
kaynağının içeriğini değiştirmez.
Giriş koşulu artık doğru olarak
değerlendirilemediğinde, komut
veri hedefinin içeriğini artık
değiştirmeyecektir.
MOV komutunun darbe tetiklemeli olarak çalıştıtılması
Bazı uygulamalarda, verinin hedefe yalnızca bir program döngüsü içerisinde yazılması daha iyidir.
Örneğin; programdaki diğer komutlar da aynı hedefe yazılması ya da taşıma işleminin belli bir
sürede gerçekleştirilmesi gerektiğinde bunu yapmak isteyebilirsiniz.
MOV komutuna bir “P” eklerseniz (MOVP), yalnızca
darbe giriş koşulu ile üretilir.
6 – 12
çalıştırılır; sinyalin yükselen kenarında
MITSUBISHI ELECTRIC
Aşağıdaki örnekte, M110’un durumu "0"dan "1"e geçtiğinde D20’nin içeriği veri saklayıcısı D387’ye
yazılır.
IEC Komut Listesi
Merdiven Diyagramı
LD
MOVP
M110
D20
D387
LD
MOVP_M
M110
D20, D387
�
�
Bu tekli işlem gerçekleştirildikten sonra, M110’un durumu “1" kalsa bile D387 saklayıcısına
kopyalama durur. Sinyal akışı aşağıdaki gibi olur:
M110
4700
D20
D387
6800
3300
4700
3300
t
Veri kaynağının içeriği hedefe yalnızca giriş koşulunun yükselen
kenarında kopyalanır.
32 Bit verilerin taşınması
Bir MOV komutu ile 32-Bit veriler taşınacaksa, komutun önüne D getirilir (DMOV):
Merdiven Diyagramı
LD
DMOV
X1
D0
D40
IEC Komut Listesi
LD
DMOV_M
X1
var_D0,
varD40
X1 girişi aktif olduğunda, D0 ve D1 veri saklayıcılarının içeriği D40 ve D41 veri saklayıcılarına yazılır.
(D0'ın içeriği D40'a, D1'in içeriği D41'e kopyalanır).
NOT
GX IEC Developer ile Merdiven Diyagramında ve IEC komut listesinde, 32 bit değişkenleri
doğrudan giriş ve çıkış değişkeni olarak belirlemek mümkün değildir. Bu değişkenler Genel
Değişken olarak tanımlanmalıdır (bkz. bölüm 4.6.2). Bu örnekte var_D0 ve var_D40 tanımlayıcıları
bu gerçeği göstermek üzere seçilmiştir.
6 – 13
Beklediğiniz gibi, 32 bit’lik DMOV komutu bir darbe tetiklemesi ile de çalışır.
Merdiven Diyagramı
LD
DMOVP
M10
D10
D610
IEC Komut Listesi
LD
DMOVP_M
X1
var_D10, var_D610
M10 rölesi “1" olursa,D10 ve D11 veri saklayıcılarının içeriği D610 ve D611 veri saklayıcılarına yazılır.
NOT
6.2.2
Merdiven Diyagramında ve IEC komut listesinde 32 bit değişkenler Genel Değişken olarak
tanımlanmalıdır (bkz. bölüm 4.6.2). Bu değişkenleri doğrudan girmek mümkün değildir.
Bit değişkenlerinin gruplar halinde taşınması
Önceki bölümde, sabitleri veya veri saklayıcıların içeriklerini başka veri saklayıcılara yazmak için
MOV komutunu kullanabileceğiniz gösterilmiştir. Art arda gelen röle dizileri ve diğer bit
değişkenleri de sayısal değerleri saklamak için kullanılabilir ve bunları uygulama komutları ile
gruplar halinde kopyalayabilirsiniz. Bunu yapmak için,işlemle kopyalamak istediğiniz değişkenlerin
sayısını tanımlayarak ilk bit değişkeninin adresine “K” ön ekini eklemeniz gereklidir.
Bit değişkenleri 4’lü gruplar halinde sayılabilir, bu nedenle K faktörü bu 4’lü grupların sayısını
tanımlar. K1=4 değişken, K2=8 değişken, K3=12 değişken gibi.
Örneğin, K2M0, M0 ile M7 arasındaki 8 röleyi tanımlar. Desteklenen aralık K1 (4 değişken) ile K8
(32 değişken) arasındadır.
Bit değişken gruplarının adreslerinin tanımlanması
–
K1X0:
X0’dan başlayan 4 giriş
(X0 ila X3)
–
K2X4:
X4’den başlayan 8 giriş
(X4 ila X1B, onaltılık gösterim)
–
K4M16: M16’dan başlayan 16 röle
(M16 ila M31)
–
K3Y0:
Y0’dan başlayan 12 çıkış
(Y0 ila Y1B, onaltılık gösterim)
–
K8M0:
M0’dan başlayan 32 röle
(M0 ila M31)
Çoklu bit değişkenlerinin tek bir komutla adreslenmesi programlamayı daha hızlı hale getirir ve
daha kompakt programlar üretilmesini sağlar. Aşağıdaki iki örneğin her ikisinde de M0–M3
arasındaki rölelerin sinyal durumları Y10–Y13 çıkışlarına aktarılır:
6 – 14
MITSUBISHI ELECTRIC
Hedef aralığı kaynak aralığından daha küçükse fazla bit’ler dikkate alınmaz (aşağıdaki şekle, üstteki
örneğe bakın). Hedef kaynaktan büyükse fazla değişkenlere “0" yazılır. Bu meydana geldiğinde
sonuç daima pozitiftir, çünkü 15. bit işaret biti olarak uygulanır (alttaki örneğe ve şekle bakın).
Bit 15
0
Bit 0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
Işaret Bit’i (0: pozitif, 1: negatif )
MOV D0 -> K2M0
Bu röleler değiştirilmez
M15 M14 M13 M12 M11 M10
M9
M8
0
1
0
1
0
1
0
1
M7
M6
M5
M4
M3
M2
M1
M0
1
0
1
0
1
MOV K2M0 -> D1
Işaret Bit’i (0: pozitif, 1: negatif )
0
0
0
0
0
Bit 15
0
0
0
0
1
0
Bit 0
6 – 15
6.2.3
BMOV komutu ile veri bloklarının taşınması
6.2.1 bölümünde açıklanan MOV komutu yalnızca tekli 16 veya 32 bit değerleri bir hedefe yazabilir.
Isterseniz, sürekli ver i bloklarını taşımak için MOV komutlarının çoklu diziler ini
programlayabilirsiniz. Ancak, bu amaca özel tasarlanmış BMOV (Blok Taşıma) komutunu kullanmak
daha verimli olacaktır.
IEC Komut Listesi
Merdiven Diyagramı
BMOV
�
�
�
D10
D200
K5
�
BMOV_M
�
�
D10, 5, D200
�
�
�
쐃 Veri kaynağı (16 bit değişken, kaynak aralığındaki ilk değişken)
쐇 Veri hedefi (16 bit değişken, hedef aralığındaki ilk değişken)
쐋 Taşınacak eleman sayısı
Yukarıdaki örnek aşağıdaki gibi çalışır:
Veri hedefi (D200)
Veri kaynağı (D10)
D 10
D 11
D 12
D 13
D 14
1234
5678
-156
8765
4321
1234
5678
-156
8765
4321
D 200
D 201
D 202
D 203
D 204
5 Veri saklayıcı
BMOV komutunun da darbe tetiklemeli sürümü, BMOVP bulunmaktadır (darbe tetiklemeli
çalıştırma ile ilgili daha fazla bilgi için, bkz. bölüm 6.2.1).
Bit değişkeni blokları: Bit değişkeni bloklarını BMOV komutu ile taşırken, veri kaynağının K faktörleri
ve veri hedefi her zaman aynı olmalıdır.
Örnek
–
Veri kaynağı: K1M0
–
Veri hedefi: K1Y0
–
Taşınacak eleman sayısı: 2
M0
M1
M2
M3
M4
M5
M6
M7
6 – 16
0
1
1
0
1
0
1
0
0
1
1
0
1
0
1
0
Y000
Y001
Y002
Y003
Y004
Y005
Y006
Y007
Her biri 4 bit değişkenine sahip
2 bloğu kopyalar.
MITSUBISHI ELECTRIC
6.2.4
Kaynak değişkenlerinin birden fazla hedefe kopyalanması (FMOV)
FMOV komutu word (16 bit) ya da double word (32 bit) bir veri saklayıcının içeriğini tanımlanabilen
sayıda veri saklayıcıya yazar. Genellikle veri tablolarını silmek ve önceden tanımlanmış başlangıç
değerine kaydedilmiş veriyi etkinleştirmek için kullanılır.
FMOV
�
�
IEC Komut Listesi
Merdiven Diyagramı
�
D4
D250
K20
�
FMOV_M
�
�
D4, 20, D250
�
�
�
쐃 Hedef değişkenlere yazılacak veriler (sabitler de burada kullanılabilir)
쐇 Veri hedefi (hedef aralığın ilk değişkeni)
쐋 Hedef aralığına yazılacak eleman sayısı
Aşağıdaki örnekte 7 veri saklayıcıya "0" değeri yazılır:
–
Veri kaynağı: K0 (sabit)
–
Veri hedefi: D10
–
Hedef aralığına yazılacak eleman sayısı: 7
Veri hedefi (D10)
Veri kaynağı ("0")
0
0
0
0
0
0
0
0
D 10
D 11
D 12
D 13
D 14
D 15
D 16
7 word veri
Burada da FMOV komutu darbe tetiklemeli sürüme sahiptir, FMOVP (darbe tetiklemeli çalıştırma ile
ilgili daha fazla bilgi için, bkz bölüm 6.2.1).
6 – 17
6.2.5
Özel fonksiyon modülleri ile veri alış verişi
Kontrolörün fonksiyonları “özel fonksiyon modülleri” olarak adlandırılan modüller eklenerek
artırılabilir. Örneğin; bu fonksiyonlar arasinda akım ve gerilim için analog sinyalleri okumak,
sıcaklıkları kontrol etmek ve harici ekipmanlarla iletişim kurmak sayılabilir.
Her özel fonksiyon modülü analog ölçümler ve alınan veriler gibi verilerin geçici olarak saklandığı
bir tampon belleğe sahiptir. PLC CPU'su bu ara belleğe erişebilir ve hem bu belleğe yeni veriler
yazabilir hem de bellekte kayıtlı verileri okuyabilir. Modül daha sonra bu verileri işler (modüllerin
fonksiyonlarının ayarlanması, veri iletimi vs.).
Özel fonksiyon modüllerinde tampon belleğe ek olarak dijital giriş ve çıkışlar da bulunmaktadır. Bu
G/Ç'lar Ö r. PLC CPU ile özel fonksiyon modülleri arasında durum sinyalleri alış verişi için kullanılır.
Özel fonksiyon modüllerinin dijital G/Ç'ları özel komutlara gereksinim duymaz; bu girişler ve çıkışlar
dijital G/Ç modüllerindeki giriş çıkışlarla aynı şekilde kullanılır. Bununla birlikte PLC CPU ve özel
fonksiyon modülleri arasındaki iletişim iki özel uygulama komutu ile gerçekleştirilir: Bunlar FROM ve
TO komutlarıdır.
PLC CPU
Özel fonksiyon modülü
Değişken belleği
Değişken belleği
TO
FROM
Tampon bellek 32.767’ye varan bağımsız
adreslenebilir hafıza hücrelerine sahip olabilir, bu
hücrelerin her biri 16 bit’lik verileri saklayabilir.
Tampon bellek hücrelerinin fonksiyonları
bağımsız özel fonksiyon modülüne bağlıdır. Daha
fazla bilgi için modülün manuellerine bakınız.
Tampon bellek adresi 0
:
:
Tampon bellek adresi n-1
Tampon bellek adresi n
FROM ve TO komutlarını kullanırken aşağıdaki bilgiler gerekmektedir:
6 – 18
–
Okunacak veya yazılacak özel fonksiyon modülü
–
Okunacak ve yazılacak ilk tampon bellek hücresinin adresi
–
Okunacak veya yazılacak tampon bellek hücrelerinin sayısı
–
Modüle yazılacak veya modülden gelecek verilerin PLC CPU'daki yeri
MITSUBISHI ELECTRIC
Özel fonksiyon modülü adresi
Birden fazla özel kontrol modülünü tek bir taşıyıcı üniteye takabileceğiniz için, her bir modülün
benzersiz bir tanımlayıcıya sahip olması gereklidir. Böylece verileri bu modülden veya bu modüle
aktarmak üzere adresleyebilirsiniz. Modülün yerleştiği yuvanın, özel fonksiyon modülünün dijital
giriş ve çıkışlarının kullandığı G/Ç numaralarına göre yeri, bu tanımlayıcıyı belirler (bkz. bölüm 3.2.2).
Önemli olan özel fonksiyon modülünün başlangıç adresidir. Örneğin bir özel fonksiyon modülü
X/Y010 ile Y/X01F aralığını kaplıyorsa, başlangıç adresi X/Y010 olur. FROM ve TO komutlarında ise ilk
hane göz ardı edilir. Bu nedenle bu örnekte başlangıç adresi "1" olarak alınır. Özel fonksiyon modülü
X/Y040 ile Y/X04F aralığını kaplıyorsa, başlangıç adresi "4" olur.
Tampon bellekte başlangıç adresi
32.767 adete kadar her bir tampon bellek 0 ile 32.767 arasındaki ondalık bildirim aralığında
doğrudan adreslenebilir. 32 bit’lik veriye erişirken, düşük adresli veri saklayıcının ilk 16 biti
sakladığını daha yüksek adresli veri saklayıcının son 16 biti sakladığını bilmek gerekir.
Tampon bellek adresi n+1
Tampon bellek adresi n
Son 16 Bit
lk 16 Bit
32 bit veri
32 bitlik verilerin başlangıç adresleri, daha düşük adresli olan veri saklayıcının adresidir.
Aktarılacak veri ünitelerinin sayısı
Verilerin sayısı, aktarılacak veri birimlerinin sayısı ile belirlenir. 16bit’lik komut olarak FROM veya TO
komutunu çalıştırıken, bu parametre aktarılacak sözcük sayısıdır. DFROM ve DTO gibi 32 bit’lik
sürüm olması durumunda, bu parametre aktarılacak double word sayısını tanımlar.
16 Bit komut
Veri üniteleri: 5
32 Bit komut
Veri üniteleri: 2
D100
Adr. 5
D100
Adr. 5
D101
Adr. 6
D101
Adr. 6
D102
Adr. 7
D102
Adr. 7
D103
Adr. 8
D103
Adr. 8
D104
Adr. 9
D104
Adr. 9
PLC CPU'da veri hedefi ve kaynağı
Çoğu zaman, verileri saklayıcılardan okuyacak ve özel bir fonksiyon modülüne yazacaksınız ya da
modülün tampon belleğindeki veriyi PLC CPU'nun veri saklayıcılarına kopyalayacaksınız. Ancak,
veri kaynağı ve hedefi olarak çıkışları, röleleri, zaman sayıcının ve sayıcının mevcut değerlerini de
kullanabilirsiniz.
Komutların darbe tetiklemeli olarak çalıştırılması
Komuta P ön eki eklerseniz, veri aktarımı darbe tetiklemeli olarak başlatılır (ayrıntılar için bkz. bölüm
6.2.1, MOV komutu ile ilgili bilgiler).
6 – 19
FROM komutu nasıl kullanılır
FROM komutu, verileri özel fonksiyon modülünün tampon belleğinden PLC CPU'ya aktarmak için
kullanılır. Bunun bir kopyalama işlemi olduğunu unutmayın. Modülün tampon belleğindeki veri
içeriği değişmeyecektir.
Merdiven Diyagramı
FROM
�
�
�
�
�
H4
K9
D0
K1
�
�
�
IEC Komut Listesi
FROM_M
16#4, 9 , 1 , D0
�
� �
�
쐃 Taşıyıcı ünitede özel fonksiyon modülünün başlangıç adresi. Adres ondalık ya da onaltılık sabit
değerler olarak girilebilir (16#).
쐇 Tampon bellekte başlangıç adresi. Bir sabit veya değer içeren bir veri saklayıcı kullanabilirsiniz.
쐋 Aktarılacak veri ünitelerinin sayısı
쐏 PLC CPU'da veri hedefi
Yukarıdaki örnekte verileri X/Y040 başlangıç adresine sahip özel fonksiyon modülünden aktarmak
için FROM komutu kullanılmıştır. Bu komut, tampon bellek adresi 9’un değerini okur ve bu verileri
D0 veri saklayıcısına yazar.
TO komutunun kullanılma şekli
TO komutu, verileri PLC CPU'dan özel fonksiyon modülünün tampon belleğine aktarmak için
kullanılır. Bunun bir kopyalama işlemi olduğunu ve kaynak konumdaki verileri değiştirmediğini
unutmayın.
Merdiven Diyagramı
TO
H1
K32
D3
K1
�
�
�
�
�
�
�
�
IEC Komut Listesi
FROM_M
D3, 16#1, 32, 1
�
�
� �
쐃 PLC CPU'da veri hedefi
쐇 Taşıyıcı ünitede özel fonksiyon modülünün başlangıç adresi. Adres ondalık ya da onaltılık sabit
değerler olarak girilebilir.
쐋 Tampon bellekte başlangıç adresi
쐏 Aktarılacak veri ünitelerinin sayısı
Yukarıdaki örnekte, D3 veri saklayıcısının içeriği 1 (X/Y010) başlangıç adresine sahip özel fonksiyon
modülünün 32 numaralı tampon bellek adresine kopyalanır.
6 – 20
MITSUBISHI ELECTRIC
Tampon belleğe doğrudan erişim
Özel fonksiyon modülü tampon belleğine aynı zamanda Ö r. bir MOV komutuyla doğrudan erişmek
mümkündür.
Bu şekilde adreslenmiş özel fonksiyon modülleri bir ana ya da genişleme taşıyıcı ünitede olabilir
fakat uzak G/Ç istasyonları için bu yöntem kullanılamaz.
Değişken adresinin formatı:
Uxxx\Gxxx
Özel fonksiyon modülünün başlangıç adresi
Tampon bellek adresi
Örneğin U3\G11 değişken adresi, 3 (X/Y30 ile X/Y3F aralığı) başlangıç adresine sahip özel fonksiyon
modülüne ait tampon belleğin 11 numaralı adresini göstermektedir.
Aşağıdaki örnekte, M27 rölesi aktif olduğunda, 1 başlangıç adresine sahip özel fonksiyon
modülünün 20 numaralı tampon bellek adresinin içeriği D20 veri saklayıcısına kopyalanır. Daha
sonra 50 ile 59 aralığındaki tampon bellek adreslerinin içeriği D30 ile D39 aralığındaki veri
saklayıcılara kopyalanır.
Merdiven Diyagramı
LD
MOV
MOV
M27
U1\G20
D20
U1\G50
D30
K10
IEC Komut Listesi
LD
MOV_M
BMOV_M
M27
U1\G20, D20
U1\G50, 10, D30
PLC CPU ile özel fonksiyon modülleri arasında otomatik veri alış verişi
Özel fonksiyon modülleri için ilk değerleri ve koşul verilerini atamak için GX IEC Developer için çeşitli
eklenti araçlar bulunmaktadır. Bu araçlar özel fonksiyon modüllerinin ayarlanmasını kolaylaştırır ve
PLC ile özel fonksiyon modülleri arasında otomatik veri alış verişini sağlarlar. Bu opsiyonel
yazılımların tümüne birden GX Configurator adı verilmektedir. Bu adın sonundaki ekler, yazılımın
hangi özel foksiyon modüllerine ilişkin olduğunu gösterir.
Örneğin GX Configurator-AD yazılımında analog giriş modülleri için tüm ayarlar yapılabilmektedir.
Bunu gerçekleştirmek için kullanıcının tampon belleğin yapısını bilmesi gerekli değildir. Özel
fonksiyon modülü parametreleri ardışık programla birlikte bir kerede PLC'ye indirilir. Bu ayarları
ardışık program içinde aktarma gerekliliği yoktur. Böylelikle program boyutu azalır ve hata
kaynakları ortadan kaldırılmış olur.
GX Configurator-AD ile örneğin ölçülen değerlerin PLC CPU içinde nereye kaydedileceği de
belirlenebilir. Daha sonra bu veri aktarımı otomatik olarak yürütülür. FROM-/TO komutları ya da
yukarıda anlatılan şekilde tampon belleğe doğrudan erişim gerekli olmayacaktır.
6 – 21
Karşılaştırma komutları
6.3
Girişler ve röleler gibi bit değişkenlerinin durumunun kontrolü, temel lojik komutları ile sağlanır.
Çünkü bu değişkenler yalnızca "0" ve "1" olarak iki duruma sahip olabilir. Ancak, birşey yapmadan
önce, sıklıkla word değişkenlerinin içeriğini kontrol etmek isteyeceksiniz. Örneğin; soğutma fanını
belirlenen bir ayar noktası sıcaklığı aşıldığında açmak gibi.
Bunu gerçekleştirmek için bir karşılaştırma komutunun sonucuna göre koşullandırılan bir çıkış
komutu ya da lojik işlem kullanılabilir. Burada anlatılan karşılaştırma komutlarına ek olarak MELSEC
System Q PLC CPU'ları kayan noktalı ondalık değerleri, ikili blok verileri ve karakter dizilerini de
karşılaştırabilir.
Karşılaştırmalar için MELSEC ve IEC komutları mevcuttur.
Bir lojik işleminin başlangıcında karşılaştırma
Merdiven Diyagramı
�
�
LD>=
D40
D50
M10
OUT
�
�
�
�
IEC Komut Listesi
Bu komut Merdiven Diyagramdaki EN girişinin
"bağlantısı" ile eştir. "TRUE" giriş koşulunun her
zaman sağlandığı anlamına gelmektedir.
�
LD
LD_GE_M
TRUE
D40, D50
ST
M10
�
�
쐃 Karşılaştırma koşulu
쐇 Karşılaştırılacak ilk değer
쐋 Karşılaştırılacak ikinci değer
Belirtilen koşul yerine getiriliyorsa, karşılaştırma talimatından sonraki sinyal durumu "1" dir. Sinyal
durumu "0", karşılaştırma koşulunun yerine getirilmediğini gösterir. Yukarıdaki örnekte veri
saklayıcı D40'ın içerdiği değer, veri saklayıcı D50'nin içeriğinden büyük veya ona eşitse, M10 rölesi
"1" konumuna gelir.
Aşağıdaki karşılaştırmalar mümkündür:
–
"Eşit"lik karşılaştırması:
IEC komutu:
EQ
(değer 1 = değer 2)
(Eşit)
Talimatın çıkışı sadece sinyal durumunu yalnızca her iki işlenenin değeri eşit büyüklükteyse "1"
yapar.
–
"Daha büyük" durumu karşılaştırması:
IEC instruction:
GT
(değer 1 > değer 2)
(Daha Büyük)
Talimatın çıkışı sinyal durumunu yalnızca 1. karşılaştırma değeri 2. karşılaştırma değerinden
büyükse "1" yapar.
–
"Daha küçük" durumu karşılaştırması:
IEC instruction:
LE
(değer 1 < değer 2)
(Daha Küçük)
küçükse "1" yapar.
–
"Eşit olmama" durumu karşılaştırması:
IEC instruction:
NE
(değer 1 <> değer 2)
(Eşit Değil)
Talimatın çıkışı sinyal durumunu yalnızca 1. karşılaştırma değeri ve 2.karşılaştırma değeri eşit
değilse "1" yapar.
6 – 22
MITSUBISHI ELECTRIC
–
"Küçük-Eşit" durumu karşılaştırması:
IEC instruction:
LE
(değer 1 울 değer 2)
(
)
küçük veya ona eşitse "1" yapar.
–
"Büyük-Eşit" durumu karşılaştırması:
IEC instruction:
>=
GE
(değer 1 욷 değer 2)
(
)
büyük veya ona eşitse "1" yapar.
32 Bit veriler karşılaştırılacaksa, komutun önüne "double word" anlamına bir "D" getirilmelidir.
(Örneğin LDD_EQ-M veya LDD_GE_M)
Diğer örnekler:
Merdiven Diyagramı
LD>=
OUT
C0
D50
M12
IEC Komut Listesi
LD
LD_GE_M
ST
TRUE
CN0, D20
M12
C0 sayacının değeri D20’nin içeriğine eşit olduğunda veya daha büyük olduğunda, M12 rölesi “1" olarak
ayarlanır.
Merdiven Diyagramı
LD>
AND
OUT
D10
K-2500
T52
Y13
IEC Komut Listesi
LD
LD_GT_M
AND
ST
TRUE
D10, -2500
TC52
Y13
D10’un içeriği -2500’den büyük olduğunda ve T52 zamanlayıcısı çalışmasını tamamladığında Y13
çıkışı aktif olur.
6 – 23
Lojik VE işlemi şeklinde karşılaştırma
Merdiven Diyagramı
�
�
�
�
LD
AND<=
OUT
M0
D40
D50
M10
�
�
IEC Komut Listesi
�
LD
AND_GE_M
M0
D40, D50
ST
M10
�
�
쐇 İlk karşılaştırma değeri
쐋 İkinci karşılaştırma değeri
AND karşılaştırma aynı AND komutu gibi kullanılabilir (bkz. bölüm 4).
Karşılaştırma seçenekleri işlemin başlangıcındaki karşılaştırma için açıklananlarla aynıdır.
Yukarıdaki örnekte M0 rölesi "1" konumundaysa veri saklayıcı D40'ın içerdiği değer, veri saklayıcı
D50'nin içeriğinden küçük veya ona eşitse, M10 rölesi "1" konumuna gelir.
Lojik VEYA işlemi şeklinde karşılaştırma
Merdiven Diyagramı
�
LD
OR=
X7
C20
K200
Y1B
OUT
�
�
IEC Komut Listesi
�
LD
OR_EQ_M
X7
CN20, 200
ST
Y1B
�
�
쐇 İlk karşılaştırma değeri
쐋 İkinci karşılaştırma değeri
VEYA karşılaştırma normal bir OR talimatı gibi kullanılabilir (Bkz. Böl. 4). Bu örnekte X7 girişi "1"
Sayıcı C20 "200" güncel değerine ulaştığında Y1B çıkışı "1" konumuna geçer.
olduğunda
6 – 24
MITSUBISHI ELECTRIC
6.4
MELSEC System Q ailesinin tüm kontrol üniteleri dört temel hesaplamayı yapabilir: toplayabilir,
çıkarabilir, çarpabilir ve bölebilirler. İkilik değerler, ikilik blok verileri, BCD değerler ve karakter
dizileri ile matematiksel işlemler gerçekleştirmek için MELSEC komutları bulunmaktadır.
Programınızı GX IEC Developer Merdiven Diyagramında ya da IEC komut listesinde
düzenlediğinizde ek IEC komutları da kullanabilirsiniz. Bu bölümde yalnızca bu IEC komutları
anlatılacaktır. MELSEC komutları, A/Q serisi ve MELSEC System Q Programlama Kılavuzu'nda (ürün
no. 87431) detaylı bir şekilde kapsanmakltadır.
Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme için IEC komutları, INT (16 bit tam sayı), DINT (32 bit tam sayı) ya
da REAL (kayan noktalı ondalık değerler) veri tiplerine uygulanabilir. Lütfen DINT ve REAL
değişkenlerin bu komutlara doğrudan atanamayacağını ve daha önce olduğu gibi değişken olarak
tanımlanmaları gerektiğine dikkat edin (bkz. bölüm4.6.2).
6.4.1
Toplama
ADD komutu iki değerin toplamını hesaplar ve sonucu diğer bir değişkene yazar.
Merdiven Diyagramı
�
�
IEC Komut Listesi
LD
ADD
ST
�
D0
D1
D2
�
�
�
쐃 İlk kaynak değişkeni veya sabit
쐇 İkinci kaynak değişkeni veya sabit
쐋 Toplama işleminin sonucunun kaydedildiği değişken
Yukarıdaki örnekte D0 ve D1 içeriği toplanır ve sonuç D2’ye kaydedilir.
Örnekler
D100 veri saklayıcının içeriğine "1000" değeri eklenir.
1000
+
D 100
53
D 102
1053
İsterseniz sonuçları kaynak değişkenlerinin birine de yazabilirsiniz. Ancak, bunu yaparsanız ADD
komutu döngüsel olarak çalıştırılırsa, sonucun her bir program döngüsünde değişeceğini
unutmayın!
D0
18
+
25
D0
43
Değerlerin ön işaretleri ADD komutu tarafından dikkate alınır (Ö r. 10 + (-5) = 5).
ADD komutuna ilişkin giriş ve çıkış değişkenlerinin veri tipleri aynı olmalıdır. Bu, toplama
sonucunun değişken tiplerinin değer aralığını aştığı durumda sorunlara yol açabilmektedir.
Örneğin (16 bit) "32700" ve "100" gibi iki tam sayı değerini topladığınızda, 16 bit değişken değeri için
6 – 25
maksimum değer "32767" olduğundan, sonuç beklenildiği gibi "32800" değil "-32736" olmaktadır.
Taşma durumu negatif bir değer olarak yorumlanacak ve yalnış bir sonuca neden olacaktır.
Olası çözümlerden biri toplamadan önce değerleri 32 bit değişkenlere kopyalamaktır. Daha sonra
toplama işlemi bu 32 bit değişkenlerle yürütülür.
Merdiven Diyagramı
IEC Komut Listesi
Clear D10 ile D13
D1 D10 için Copy içeriği
D12 D2 belgesi fotokopisi
içerikleri
D11/D10 ve D13/D12,
mağaza sonuç D15/D14 için
içeriği ekle
LD
FMOV_M
TRUE
0, 4, D10
LD
MOV_M
TRUE
D1, D10
LD
MOV_M
TRUE
D2, D12
LD
ADD
ST
var_D10
var_D12
var_D14
ADD komutunun giriş ve çıkış değişkenlerini doğrudan 32 bit değişkenler olarak tanımlamak
mümkün olmadığı için, Genel Değişken olarak tanımlamak bir gerekli olmaktadır.
) istenildiği gibi seçilebilir. Daha iyi anlaşılabilmesi için bu örnekte
Değişken adları (
değişken adresleri kullanılmıştır.
Yukarıdaki değerlere sahip veri saklayıcıların içerikleri komutların çalıştırılması ile aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir:
FMOV_M
0
MOV_M
32700
MOV_M
D2
100
ADD_E
D 11 D10
32700
D1
0
0
0
0
D 10
D 11
D 12
D 13
D 11 D10
0
32700
D 13
0
+
D12
100
D 13 D12
100
D 15 D14
32800
Toplamanın doğru sonucunu, double word saklayıcı D14 içermektedir.
6 – 26
MITSUBISHI ELECTRIC
ADD komutu iki giriş değişkeni ile sınırlı değildir. 28 giriş değişkeni tanımlanabilir. Bu, Merdiven
Diyagramında aşağıdaki şekilde gerçekleştirilir:
Function Block Selection
penceresinden
ADD-E komutunu seçin (bkz. bölüm 4.7.7) ve komutu POU'nun
gövdesine yerleştirin.
Komuta tıklayın. Kutunun rengi değişecektir. İmleci çift oka
dönüşene kadar aşağıya hareket ettirin.
D a h a s o n r a s o l t ı k l a y ı p i s t e n e n s a y ı d a gi r i ş d e ğ i ş k e n i
görüntülenene kadar aşağıya doğru tıklayıp çekme işlemi
gerçekleştirin. Bu noktada sol fare tuşunu bırakın
IEC komut listesinde programlama yaparken ADD komutunu birkaç kere girmek yeterlidir. Örneğin:
LD
ADD
ADD
ADD
ST
D1
24
D2
D3
D4
D1
97
+
24
+
D2
13
+
D3
243
D4
377
6 – 27
6.4.2
Çıkarma
Iki sayısal değerin çıkarılması için (16- veya 32-Bit değişkenlerin veya sabitlerin içeriği) SUB komutu
kullanılır. Çıkarma işleminin sonucu üçüncü bir değişkene kaydedilir.
Merdiven Diyagramı
�
�
IEC Komut Listesi
LD
SUB
ST
�
D0
D1
D2
�
�
�
쐃 Kaynak veri (çıkartılacak değer bu değerden çıkartılır)
쐇 Çıkartılacak değer (bu değer kaynak veriden çıkartılır)
쐋 Fark (çıkarma işleminin sonucu)
SUB komutuna ilişkin giriş ve çıkış değişkenlerinin veri tipleri aynı olmalıdır.
Yukarıdaki örnekte D1’in içeriği D0’ın içeriğinden çıkarılır ve sonuç D2’ye kaydedilir.
Örnekler
M37 rölesi aktif olduğunda D100 veri saklayıcısının içeriğinden "100" değeri çıkarılır ve sonuç
D101’e kaydedilir:
D 100
247
–
100
D 101
147
–
D 11
-8
D 12
13
Değerlerin işaretleri SUB komutu tarafından dikkate alınır:
D 10
5
İsterseniz sonuçları kaynak değişkenlerinin birine de yazabilirsiniz. Ancak, bunu yaparsanız SUB
komutu döngüsel olarak çalıştırılırsa, sonucun her bir program döngüsünde değişeceğini
unutmayın!
6 – 28
MITSUBISHI ELECTRIC
6.4.3
Çarpma
MUL komutu, iki 16 veya 32 bit değeri çarpar ve sonucu bir diğer değişkene kaydeder.
Merdiven Diyagramı
�
�
IEC Komut Listesi
LD
MUL
ST
�
D1
D2
D3
�
�
�
쐃 Çarpılan
쐇 Çarpan
쐋 Sonuç (çarpma işleminin sonucu, çarpılan x çarpan = sonuç)
Yukarıdaki örnekte D1 ve D2 içeriği çarpılır ve sonuç D3’e kaydedilir.
NOT
MUL komutuna ilişkin giriş ve çıkış değişkenlerinin veri tipleri aynı olmalıdır. Çarpımın sonucu 16
ya da 32 bit değişkenlere ilişkin değer aralığını geçtiğinde büyük değerli son haneler kaybolur ve
çarpım sonucu hatalı olur. 16 bit değerker çarpılacağında ADD komutunda anlatıldığı şekilde 32
bit değişkenlere kopyalanarak işlemler yapılabilir (bkz. bölüm 6.4.1). Daha sonra MUL komutu, bu
32 bit değişkenlerle yürütülür ve sonucun doğru olması sağlanmış olur.
Bir MULL komutu için 28 giriş değişkeni tanımlanabilir. Yapılanlar ADD komutuna benzerdir (bkz.
bölüm 6.4.1).
Örnekler
D1 ve D2 içeriğini çarp ve sonucu D3’e kaydet:
D1
144
x
D2
17
D3
2448
MULL komutunda değerlerin işaretleri dikkate alınır. Bu örnekte D10’un içeriği "-5" sabiti ile
çarpılmaktadır:
D 10
8
x
-5
D 20
-40
6 – 29
6.4.4
Bölme
DIV komutu bir sayıyı diğerine böler.
IEC Komut Listesi
Merdiven Diyagramı
�
�
LD
DIV
ST
�
D1
D2
D3
�
�
�
쐃 Bölünen
쐇 Bölen
쐋 Bölüm (bölme işleminin sonucu, bölünen ¸ bölen = bölüm)
Yukarıdaki örnekte, D1 veri saklayıcının içeriği D2'nin içeriğine bölünmektedir. Sonuç D3'e
kaydedilir.
NOT
Bölen hiçbir zaman 0 olmamalıdır. "0"a bölmek mümkün olmadığından bu durum PLC CPU'sunu
durduran bir hata ile sonuçlanır. (Ancak bu yukarıdaki örnekte gösterildiği şekilde bölme işlemi
daha önce RESET işlemi ile silinmiş veri saklayıcılarla gerçekleştirildiği durumda mümkündür.
PLC'nin durmamasını sağlamak için böleni içeren veri saklayıcının değeri PLC programı tarafından
DIV komutu çalıştırılmadan
atanmalıdır.)
DIV komutuna ilişkin giriş ve çıkış değişkenlerinin veri tipleri aynı olmalıdır. Tam sayı değerleri (INT
ya da DINT) birbirine bölündüğünde, bölüm de bir tam sayı değeri olacaktır. İşlemin kalanını
belirlemek için MOD komutu kullanılabilir.
IEC Komut Listesi
Merdiven Diyagramı
LD
DIV
ST
D1
D2
D3
LD
MOD
ST
D1
D2
D4
MOD komutunun giriş değişkenleri DIV instruction komutununkilerle aynıdır. Yukarıdaki örnekte,
D1 veri saklayıcının içeriği D2'nin içeriğine bölünmektedir. Bölüm D3'e kalan da D4'e
kaydedilmektedir:
D1
40
쐦
D2
6
D3
6
Katsayı (6 x 6 = 36) (DIV komutunun çıkışı)
D4
4
Artan (40 - 36 = 4) (MOD komutunun çıkışı)
DIV komutunda değerlerin işaretleri dikkate alınır. Bu örnekte C0 sayıcısının aktüel değeri, D10’un
içeriğine bölünmektedir:
C0
36
6 – 30
쐦
D 10
-5
D 200
-7
MITSUBISHI ELECTRIC
6.4.5
Matematiksel komutların kombinasyonu
Pratikte sadece bir hesaplama türü her zaman yeterli değildir. Karmaşık hesaplamalar için
aritmetiksel komutlar kolayca kombine edilebilir.
D101 ve D102 veri saklayıcıların değerlerinin toplanması, sonucun 4 ile çarpılması ve çarpım
sonucunun 9'a bölünmesi örneğin aşağıdaki gibi gerçekleştirilebilir. Bu hesaplamaların sonucu
D103 veri saklayıcıya kaydedilmiştir.
Merdiven Diyagramı
6 – 31
6 – 32
MITSUBISHI ELECTRIC
Dizin
Dizin
A
ANB komutu · · · · · · ·
ANDN komutu · · · · · ·
ANDP/ANDF komutu · ·
ANI komutu · · · · · · · ·
AS Arabirim · · · · · · · ·
ASCII Kod
Genel Bakış· · · · · ·
Karakter dizisi · · · ·
Abalog çıkış modülleri
Genel Bakış · · · · · ·
Acil Stop düzenekleri · ·
Ana taşıyıcı ünite
Tanım · · · · · · · · ·
Ana taşıyıcı üniteler· · ·
Genel · · · · · · · · ·
Analog giriş modülleri
Fonksiyon· · · · · · ·
Genel Bakış · · · · · ·
Analog çıkış modülleri
Fonksiyon· · · · · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
4-20
4-17
4-22
4-17
3-39
· · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-6
· · · · · · · · · · · · · · · · · 5-14
· · · · · · · · · · · · · · · · · 3-24
· · · · · · · · · · · · · · · · · 4-32
· · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-1
· · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-3
· · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-3
· · · · · · · · · · · · · · · · · 3-31
· · · · · · · · · · · · · · · · · 3-17
· · · · · · · · · · · · · · · · · 3-33
B
BCD Kod· · · · · · ·
BMOV komutu · · ·
Başlangıç adresi · ·
Başlık (POU'ya ait) ·
Bellek kartları · · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
· 4-5
6-16
6-19
4-10
3-14
C
CANopen · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-39
CC-Link· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-39
CC-Link Network Modülü · · · · · · · · · · · · · · · · 3-42
CPU Modülleri
Bellek kartları· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14
Genel · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-7
PLC CPU Modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-8
Pil · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-15
Sistem anahtarları · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-11
ÇALIŞTIRMA/DURDURMA anahtarı · · · · · · · · 3-11
D
DIV komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-30
Darbe tetiklemeli çalıştırma· · · · · · · · · · · · · · · 4-22
DeviceNet · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-39
DeviceNet modülü · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-43
Değişken
Ad · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-1
Adres · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-1
Dosya veri saklayıcılara genel bakış · · · · · · · 5-13
Röle genel bakış · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-4
Sayıcılara genel bakış · · · · · · · · · · · · · · · · 5-10
Veri saklayıcılara genel bakış · · · · · · · · · · · · 5-12
Zaman sayıcılara genel bakış · · · · · · · · · · · · 5-8
Değişkenler · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-11
Giriş/çıkışlara genel bakış· · · · · · · · · · · · · · · 5-3
Direnç termometresi · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-32
Düşen kenar · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
Düşme gecikmesi · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-17
E
EN Girişi · · · · · · · ·
ENO Çıkış · · · · · · ·
ETHERNET · · · · · · ·
ETHERNET modules·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
· 4-8
· 4-8
3-38
3-41
F
FF komutu· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-30
FMOV komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-17
FROM komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-20
Fonksiyon Blok Diyagramı · · · · · · · · · · · · · · · · 4-9
Fonksiyonlar · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-23
G
GX Configurator · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-21
GX IEC Developer
Değişken tanımlama · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-11
IEC61131-3 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-10
Programlama Dilleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-7
Yeni proje· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-35
Genel Değişkenler
Programda kullanım · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-39
Tanım · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-11
Tanımlama örneği · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-37
Genişleme kabloları
Genel · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-3
Tanım · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-1
Genişleme taşıyıcı üniteleri
Genel Bakış· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-3
Tanım · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-1
I
Dizin
Giriş modülü
AC giriş için · · · · · ·
negatif ortak · · · · ·
pozitif ortak · · · · ·
Gövde (POU'ya ait) · · ·
Güvenlik önlemleri · · ·
Genel · · · · · · · · ·
seçim kriterleri · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
3-22
3-19
3-21
4-10
4-32
· · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-5
· · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-6
H
Hareket Kontrol CPU Modülleri · · · · · · · · · · · · · 3-7
Hızlı sayıcı modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-34
I
IEC komutları
ADD · · · ·
DIV · · · · ·
MOD · · · ·
MUL · · · ·
SUB · · · · ·
IEC61131-3 · ·
INV komutu · ·
Instruction
ORN · · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
6-25
6-30
6-30
6-29
6-28
4-10
4-29
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-18
LDF · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
LDI · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-14
LDP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
MEF· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-31
MEP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-31
MOV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-12
MUL (IEC komutu) · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-29
OR · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-18
ORB· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-20
ORF· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
ORP· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
OUT · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-14
PLF · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-28
PLS · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-28
R· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
RST · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
S· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
SET · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
TO · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-20
Komut Listesi· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-7
L
LD komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-14
LDI komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-14
LDP/LDF komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
K
Kalıcı röleler · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-4
Kalıcı zaman sayıcılar· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-7
Kanal çıkış modülü · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-30
Kayan noktalı sabit değerler · · · · · · · · · · · · · · 5-14
Kaynak çıkış modülü · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-28
Kilitleme
kontaklara ait · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-33
Komut
ADD (IEC komutu) · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-25
ANB · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-20
AND · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-17
ANDF· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
ANDN · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-17
ANDP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
ANI · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-17
BMOV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-16
DIV (IEC komutu) · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-30
FF · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-30
FMOV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-17
FROM · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-20
INV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-29
LD· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-14
II
M
MEF komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-31
MELSECNET · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-40
MELSECNET modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-41
MEP komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-31
MOD komutu· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-30
MOV komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-12
MUL komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-29
Merdiven Diyagramı
Fonksiyonların girilmesi · · · · · · · · · · · · · · · 4-23
Genel Bakış· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-8
Multi CPU operation · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-2
N
Network modülleri
ETHERNET· · · ·
Network modülleri
AS-interface · ·
CC-Link · · · · ·
DeviceNet · · ·
MELSECNET · ·
PROFIBUS/DP ·
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-41
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
3-43
3-42
3-43
3-41
3-42
MITSUBISHI ELECTRIC
Dizin
O
OR komutu · · · · ·
ORB komutu · · · ·
ORI komutu · · · · ·
ORN komutu · · · ·
ORP/ORF komutu ·
OUT komutu · · · ·
Onaltılık sayılar · ·
Optik sensörler· · ·
Otomatik kapatma
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
4-18
4-20
4-18
4-18
4-22
4-14
· 4-3
3-19
4-33
P
PLC CPU Modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-7
PLF komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-28
PLS komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-28
POU
Başlık· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-10
Gövde · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-10
PROFIBUS/DP· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-39
PROFIBUS/DP modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-42
Pozisyonlama modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-35
Program komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-1
Programlama örneği
Düşme gecikmesi · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-17
Geciktirmeli anahtar · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-6
Kepenk · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-34
Zaman darbeleri üreten özel röleler · · · · · · · 5-20
Zaman sayıcı ve sayıcıların set
değerlerinin ayarlanması · · · · · · · · · · · · · · 5-15
Proses CPU Modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-7
Pt100 direnç termometreleri · · · · · · · · · · · · · · 3-32
Q
Q64TCRT· · ·
Q64TCRTBW
Q64TCTT· · ·
Q64TCTTBW
QD51 · · · · ·
QD62 · · · · ·
QD75 · · · · ·
QJ61BT11 · ·
QJ71AS92 · ·
QJ71BR11 · ·
QJ71C24 · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
3-34
3-34
3-34
3-34
3-36
3-34
3-35
3-42
3-43
3-41
3-35
QJ71DN91· ·
QJ71E71 · · ·
QJ71LP21 · ·
QJ71PB92D ·
QJ71PB93D ·
QJ71WS96· ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
3-43
3-41
3-41
3-42
3-42
3-44
R
R komut · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
RST komutu· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
Reading of data
from another PLC (CC-Link) · · · · · · · · · · · · · 6-9
from intell. device station (CC-Link) · · · · · · · · 6-9
Röle çıkış modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-25
S
S komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
SET komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
SFC
Genel Bakış· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-9
SUB komutu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-28
Sabitler
Karakter dizisi · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-14
Onaltılık · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-14
Ondalık · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-14
Reel sayılar · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-14
Sayıcı
Fonksiyonlar · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-9
Specifying set değerlerinin dolaylı
olarak ayarlanması · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-15
modüller · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-34
Sekizli sayı sistemi · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-4
Sinyal ayarları
Negation · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-29
Set/Reset · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-25
Sıcaklık kontrol modülleri · · · · · · · · · · · · · · · · 3-34
Sıralı Fonksiyon Şeması · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-9
T
TO komutu · · · · · · · · · · · · · · ·
Tampon bellek · · · · · · · · · · · · ·
Temperature acquisition modules
Termik elemanlar · · · · · · · · · · ·
Transistör Çıkış Modülleri · · · · · ·
Triyak çıkış modülleri · · · · · · · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
6-20
6-18
3-32
3-32
3-28
3-27
III
Dizin
V
O
Veri saklayıcı · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-11
Verinin yazılması
akıllı istasyona (CC-Link) · · · · · · · · · · · · · · · 6-9
W
Web sunucu modülü · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-44
Y
Yaklaşım sensörleri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-19
Yapılandırılmış Metin · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-7
Yerel Değişkenler
Tanım · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-11
programlama sırasında atama · · · · · · · · · · · 4-41
Yükselen kenar· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-22
Özel fonksiyon modülleri
Başlangıç adresi · · · · · · ·
Hizmet yazılımı · · · · · · ·
PLC CPU ile veri alış verişi ·
doğrudan erişim · · · · · ·
Özel röleler · · · · · · · · · · · ·
Özel veri saklayıcılar · · · · · ·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
6-19
6-21
6-18
6-21
· 5-5
5-12
Y
İkilik sayılar · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-2
Z
Zaman Sayıcılar · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-6
K
komut
MOD (IEC komutu) · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6-30
C
Çizgi modu (GX IEC Developer)
Çözünürlük (Analog modüller)·
Çıkış modülleri
Genel Bakış · · · · · · · · · · ·
Röle · · · · · · · · · · · · · · ·
Transistör · · · · · · · · · · · ·
Transistör (kanal) · · · · · · ·
Transistör (kaynak) · · · · · ·
Triyak · · · · · · · · · · · · · ·
Çıkış sinyali geribeslemesi· · · ·
IV
· · · · · · · · · · · · 4-41
· · · · · · · · · · · · 3-31
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
3-24
3-25
3-28
3-28
3-28
3-26
4-33
MITSUBISHI ELECTRIC
MITSUBISHI ELECTRIC
HEADQUARTERS
EUROPEAN REPRESENTATIVES
EUROPEAN REPRESENTATIVES
MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE B.V.
EUROPE
German Branch
Gothaer Straße 8
D-40880 Ratingen
Phone: +49 (0)2102 / 486-0
Fax: +49 (0)2102 / 486-1120
MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE B.V. CZECH REPUBLIC
Czech Branch
Avenir Business Park, Radlická 714/113a
CZ-158 00 Praha 5
Phone: +420 - 251 551 470
Fax: +420 - 251-551-471
FRANCE
French Branch
25, Boulevard des Bouvets
F-92741 Nanterre Cedex
Phone: +33 (0)1 / 55 68 55 68
Fax: +33 (0)1 / 55 68 57 57
IRELAND
Irish Branch
Westgate Business Park, Ballymount
IRL-Dublin 24
Phone: +353 (0)1 4198800
Fax: +353 (0)1 4198890
ITALY
Italian Branch
Viale Colleoni 7
I-20041 Agrate Brianza (MB)
Phone: +39 039 / 60 53 1
Fax: +39 039 / 60 53 312
POLAND
Poland Branch
Krakowska 50
PL-32-083 Balice
Phone: +48 (0)12 / 630 47 00
Fax: +48 (0)12 / 630 47 01
SPAIN
Spanish Branch
Carretera de Rubí 76-80
E-08190 Sant Cugat del Vallés (Barcelona)
Phone: 902 131121 // +34 935653131
Fax: +34 935891579
UK
UK Branch
Travellers Lane
UK-Hatfield, Herts. AL10 8XB
Phone: +44 (0)1707 / 27 61 00
Fax: +44 (0)1707 / 27 86 95
JAPAN
MITSUBISHI ELECTRIC CORPORATION
Office Tower “Z” 14 F
8-12,1 chome, Harumi Chuo-Ku
Tokyo 104-6212
Phone: +81 3 622 160 60
Fax: +81 3 622 160 75
MITSUBISHI ELECTRIC AUTOMATION, Inc.
USA
500 Corporate Woods Parkway
Vernon Hills, IL 60061
Phone: +1 847 478 21 00
Fax: +1 847 478 22 53
GEVA
AUSTRIA
Wiener Straße 89
AT-2500 Baden
Phone: +43 (0)2252 / 85 55 20
Fax: +43 (0)2252 / 488 60
TEHNIKON
BELARUS
Oktyabrskaya 16/5, Off. 703-711
BY-220030 Minsk
Phone: +375 (0)17 / 210 46 26
Fax: +375 (0)17 / 210 46 26
ESCO DRIVES & AUTOMATION
BELGIUM
Culliganlaan 3
BE-1831 Diegem
Phone: +32 (0)2 / 717 64 30
Fax: +32 (0)2 / 717 64 31
Koning & Hartman b.v.
BELGIUM
Woluwelaan 31
BE-1800 Vilvoorde
Phone: +32 (0)2 / 257 02 40
Fax: +32 (0)2 / 257 02 49
INEA BH d.o.o.
BOSNIA AND HERZEGOVINA
Aleja Lipa 56
BA-71000 Sarajevo
Phone: +387 (0)33 / 921 164
Fax: +387 (0)33/ 524 539
AKHNATON
BULGARIA
4 Andrej Ljapchev Blvd. Pb 21
BG-1756 Sofia
Phone: +359 (0)2 / 817 6004
Fax: +359 (0)2 / 97 44 06 1
INEA CR d.o.o.
CROATIA
Losinjska 4 a
HR-10000 Zagreb
Phone: +385 (0)1 / 36 940 - 01/ -02/ -03
Fax: +385 (0)1 / 36 940 - 03
AutoCont C.S. s.r.o.
CZECH REPUBLIC
Technologická 374/6
CZ-708 00 Ostrava-Pustkovec
Phone: +420 595 691 150
Fax: +420 595 691 199
B:ELECTRIC, s.r.o.
CZECH REPUBLIC
Mladoboleslavská 812
CZ-197 00 Praha 19 - Kbely
Phone: +420 286 850 848, +420 724 317 975
Fax: +420 286 850 850
Beijer Electronics A/S
DENMARK
Lykkegårdsvej 17, 1.
DK-4000 Roskilde
Phone: +45 (0)46/ 75 76 66
Fax: +45 (0)46 / 75 56 26
Beijer Electronics Eesti OÜ
ESTONIA
Pärnu mnt.160i
EE-11317 Tallinn
Phone: +372 (0)6 / 51 81 40
Fax: +372 (0)6 / 51 81 49
Beijer Electronics OY
FINLAND
Jaakonkatu 2
FIN-01620 Vantaa
Phone: +358 (0)207 / 463 500
Fax: +358 (0)207 / 463 501
UTECO A.B.E.E.
GREECE
5, Mavrogenous Str.
GR-18542 Piraeus
Phone: +30 211 / 1206 900
Fax: +30 211 / 1206 999
MELTRADE Ltd.
HUNGARY
Fertő utca 14.
HU-1107 Budapest
Phone: +36 (0)1 / 431-9726
Fax: +36 (0)1 / 431-9727
Beijer Electronics SIA
LATVIA
Vestienas iela 2
LV-1035 Riga
Phone: +371 (0)784 / 2280
Fax: +371 (0)784 / 2281
Beijer Electronics UAB
LITHUANIA
Savanoriu Pr. 187
LT-02300 Vilnius
Phone: +370 (0)5 / 232 3101
Fax: +370 (0)5 / 232 2980
ALFATRADE Ltd.
MALTA
99, Paola Hill
Malta- Paola PLA 1702
Phone: +356 (0)21 / 697 816
Fax: +356 (0)21 / 697 817
INTEHSIS srl
MOLDOVA
bld. Traian 23/1
MD-2060 Kishinev
Phone: +373 (0)22 / 66 4242
Fax: +373 (0)22 / 66 4280
HIFLEX AUTOM.TECHNIEK B.V.
NETHERLANDS
Wolweverstraat 22
NL-2984 CD Ridderkerk
Phone: +31 (0)180 – 46 60 04
Fax: +31 (0)180 – 44 23 55
Koning & Hartman b.v.
NETHERLANDS
Haarlerbergweg 21-23
NL-1101 CH Amsterdam
Phone: +31 (0)20 / 587 76 00
Fax: +31 (0)20 / 587 76 05
Beijer Electronics AS
NORWAY
Postboks 487
NO-3002 Drammen
Phone: +47 (0)32 / 24 30 00
Fax: +47 (0)32 / 84 85 77
Sirius Trading & Services srl
ROMANIA
Aleea Lacul Morii Nr. 3
RO-060841 Bucuresti, Sector 6
Phone: +40 (0)21 / 430 40 06
Fax: +40 (0)21 / 430 40 02
Craft Con. & Engineering d.o.o.
SERBIA
Bulevar Svetog Cara Konstantina 80-86
SER-18106 Nis
Phone:+381 (0)18 / 292-24-4/5
Fax: +381 (0)18 / 292-24-4/5
INEA SR d.o.o.
SERBIA
Izletnicka 10
SER-113000 Smederevo
Phone: +381 (0)26 / 617 163
Fax: +381 (0)26 / 617 163
AutoCont Control s.r.o.
SLOVAKIA
Radlinského 47
SK-02601 Dolny Kubin
Phone: +421 (0)43 / 5868210
Fax: +421 (0)43 / 5868210
CS MTrade Slovensko, s.r.o.
SLOVAKIA
Vajanskeho 58
SK-92101 Piestany
Phone: +421 (0)33 / 7742 760
Fax: +421 (0)33 / 7735 144
INEA d.o.o.
SLOVENIA
Stegne 11
SI-1000 Ljubljana
Phone: +386 (0)1 / 513 8100
Fax: +386 (0)1 / 513 8170
Beijer Electronics AB
SWEDEN
Box 426
SE-20124 Malmö
Phone: +46 (0)40 / 35 86 00
Fax: +46 (0)40 / 35 86 02
Omni Ray AG
SWITZERLAND
Im Schörli 5
CH-8600 Dübendorf
Phone: +41 (0)44 / 802 28 80
Fax: +41 (0)44 / 802 28 28
GTS
TURKEY
Bayraktar Bulvari Nutuk Sok. No:5
TR-34775 Yukari Dudullu-Umraniye-ISTANBUL
Phone: +90 (0)216 526 39 90
Fax: +90 (0)216 526 3995
CSC Automation Ltd.
UKRAINE
4-B, M. Raskovoyi St.
UA-02660 Kiev
Phone: +380 (0)44 / 494 33 55
Fax: +380 (0)44 / 494-33-66
MITSUBISHI
ELECTRIC
FACTORY AUTOMATION
EURASIAN REPRESENTATIVES
Kazpromautomatics Ltd.
Mustafina Str. 7/2
KAZ-470046 Karaganda
Phone: +7 7212 / 50 11 50
Fax: +7 7212 / 50 11 50
KAZAKHSTAN
MIDDLE EAST REPRESENTATIVES
ILAN & GAVISH Ltd.
ISRAEL
24 Shenkar St., Kiryat Arie
IL-49001 Petah-Tiqva
Phone: +972 (0)3 / 922 18 24
Fax: +972 (0)3 / 924 0761
TEXEL ELECTRONICS Ltd.
ISRAEL
2 Ha´umanut, P.O.B. 6272
IL-42160 Netanya
Phone: +972 (0)9 / 863 39 80
Fax: +972 (0)9 / 885 24 30
CEG INTERNATIONAL
LEBANON
Cebaco Center/Block A Autostrade DORA
Lebanon - Beirut
Phone: +961 (0)1 / 240 430
Fax: +961 (0)1 / 240 438
AFRICAN REPRESENTATIVE
CBI Ltd.
Private Bag 2016
ZA-1600 Isando
Phone: + 27 (0)11 / 977 0770
Fax: + 27 (0)11 / 977 0761
SOUTH AFRICA
Mitsubishi Electric Europe B.V. /// FA - European Business Group /// Gothaer Straße 8 /// D-40880 Ratingen /// Germany
Tel.: +49(0)2102-4860 /// Fax: +49(0)2102-4861120 /// [email protected] /// www.mitsubishi-automation.com

MELSEC System Q

Transkript

Benzer belgeler

Eğitim Programı 2010 - gts

Eğitim Programı 2011 - Mitsubishi Electric

Komut İstemi - Tolga Elbir